CWRM - Standaardbijlage 2016

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: JAN MOEYAERT / VZW KUNST DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE VAN DE STANDAARD

G E T I N VO LV E D W W W. C O M I N G W O R L D R E M E M B E R M E . B E

We leven in een fantastische wereld.

Maar het gaat snel. Meedogenloos snel.

Voor velen te snel.

En we zijn met veel, heel veel.

Veel eenlingen met recht op een eigen identiteit.

Veel verschillen die zorgen voor levensnoodzakelijke diversiteit.

Toch zoeken we elkaar op: in het echt, digitaal en virtueel.

Om niet alleen te zijn.

We zoeken ons.

We vormen groepen van gelijkgestemden: lokaal, regionaal, nationaal en internationaal.

Kunnen niet zonder de anderen.

We nemen stellingen in.

Willen geloven in iets.

Hangen denkwijzen aan.

Moeten er soms voor vluchten.

Soms worden we fanatiek en dat is zelden goed.

Zonder mededogen leidt dit naar conflict.

In extremis naar gewapend conflict: lokaal, regionaal, nationaal en internationaal.

Zonder mededogen verliezen we onze menselijkheid.

We zullen mededogend zijn of niet zijn.

De geschiedenis liegt niet.

We moeten weten wat er gisteren was.

Stilstaan bij wat nooit echt voorbij is.

Vandaag is de dag om goed te maken wat gisteren misliep.

Vandaag is de dag om morgen beter te maken.

Herdenk.

Reflecteer.

Verbind.

Help.

Ondersteun onze missie.

Ga een engagement aan.

Maak een beeld.

Word peter, meter of ambassadeur van CWRM. We zien u graag.

— Het CWRM­team

WAT IS CWRM? “VREDE KAN NIET B E R E I K T WO R D E N MET GEWELD, hET KAN ALLEEN V E R K R E G E N WO R D E N D O O R B E G R I P.” a l b e rt e i N st e i N

In opdracht van de Provincie West-Vlaanderen bereiden kunstenaar Koen Vanmechelen, vzw Combat en vzw Kunst samen de land art installatie ComingWorldRememberMe voor. Dit project kadert in het grootschalig herinneringsproject GoneWest/Reflections on the Great War. herdenken, helpen, reflecteren en verbinden: dat zijn de vier hoofddoelstellingen van ‘ComingWorldRememberMe’. Door duizenden (inter)nationale CWRM-workshops te organiseren, brengen vzw Kunst en vzw Combat mensen samen om met open geest te reflecteren over de kernthema’s van het project.

Tijdens de periode 2014-2018 zullen duizenden mensen verspreid over Vlaanderen en de rest van de wereld deelnemen aan de ‘making of ’ van de land art installatie ‘CWRM’ door 600.000 beeldjes uit klei te boetseren. Daarbij staat elk beeldje voor een van de 600.000 slachtoffers die het leven lieten ten gevolge van de Eerste Wereld oorlog in België.

Wie deelneemt aan CWRM wordt peter of meter van een van de 600.000 beeldjes.

Elke peter en meter ontvangt een gepersonaliseerd certificaat met hierin een dog-tag met CWRM-stempel. Bij elk beeldje hoort een dog tag met daarop de naam van de peter of meter en de naam van een van de slachtoffers opgenomen in de ‘Namenlijst’ die het In Flanders Fields Museum samenstelt. Zo herenigen verschillende nationaliteiten en generaties zich in de herdenking.

In het voorjaar van 2018 wordt de installatie geïmplementeerd op een van de meest bevochten plekken van de Eerste Wereldoorlog: het niemandsland van de frontzone rond Ieper dat zich bevindt in provinciaal domein Palingbeek. De beeldjes krijgen in de land art installatie een plaats tussen twee grote werken van Koen Vanmechelen.

De indrukwekkende kunstinstallatie ‘ComingWorldRememberMe’ zal ons herinneren aan de zinloosheid van oorlog: gisteren, vandaag en morgen.

Met deze land art installatie willen we niet alleen een respectvolle artistieke herinnering voor de slachtoffers van de Groote Oorlog creëren, we willen ook helpen.

Een peter- of meterschap kost 5 euro. De helft van dit bedrag wordt gebruikt voor de realisatie van de land art installatie. De andere helft van dit bedrag wordt rechtstreeks doorgestor t naar een goed doel dat kinderen helpt die zich door huidige oorlogssituaties in fysieke en/of psychische nood bevinden. Dat gebeurt via de Noord-Zuidwerking van de provincie West-Vlaanderen en via ‘The Cosmogolem Foundation’ van Koen Vanmechelen. De CosmoGolem staat symbool voor de actieve troost die we willen brengen met CWRM. Meer informatie over beide goede doelen kan je vinden verderop in deze bijlage vinden.

Door het engagement van al de betrokken mensen worden verleden, heden en toekomst met elkaar verbonden en wordt de land art installatie uiteindelijk een grens- en generatie overschrijdend symbool van vrede.

hET BEELDjE

Het beeldje ‘New Generation’ werd op basis van de eerste ontwerp­ schetsen van kunstenaar Koen Vanmechelen gemodelleerd door Anno Dijkstra. In een tweede fase werd het model om technische redenen bijgestuurd en geremodelleerd door de gespecialiseerde keramiste Natasja Lefevre.

Het beeldje stelt een menselijke figuur voor die, ineengedoken en in zich gekeerd, zichzelf en de wereld beschouwt. De ruggengraat van het beeldje wordt na het persen nog eens extra benadrukt, ‘versterkt’ door de maker. Zo is het beeldje tegelijkertijd ook klaar om zich terug te ontplooien, om zich als het ware te ontpoppen.

In dit opzicht staat ‘New Generation’ ook symbool voor een hoopvolle toekomst.

DE DOG TAG

Bij elk beeldje hoort een dog tag.

Deze dog tags zijn het universele identificatiesysteem voor frontsoldaten die de plaatjes tijdens de strijd rond hun hals dragen. Dog tags worden gemaakt uit roestvrij staal zodat ze ook in extreme omstandigheden leesbaar blijven. In de plaatjes wordt de naam van de soldaat geponst. Meestal bestaat het plaatje uit twee delen en staan op beide delen dezelfde gegevens. Bij overlijden van de soldaat kan het slachtoffer zo te al­ len tijde geïdentificeerd worden.

Het figuurtje uit klei is een universeel artefact dat perfect de uiteindelijke boodschap van ‘ComingWorldRememberMe’ weer­ geeft: wij zijn de anderen en de eerderen. Elke nieuwe generatie is medeverantwoordelijk voor het dragen en koesteren van het univer­ sele streven naar vrede. Het beeldje symboliseert de inhoudelijke elementen van de totaalvisie en de missie van GoneWest, Koen Vanmechelen en CWRM in het bijzonder.

Op de CWRM­dog tags ponsen wij de naam van de peter of meter en die van een slachtoffer uit de digitale ‘Namen­ lijst’ die door het In Flanders Fields Museum in Ieper wordt samengesteld.

De dog tags worden in de land art in­ stallatie verzameld in een derde kunst­ werk van Koen Vanmechelen en zullen permanent op de plaats van de instal­ latie komen te staan. Zo verbinden wij verleden en heden met elkaar.

MyRIAM VAN LERBERGhE gedeputeerde voor cultuur eN WelziJN

“‘GoneWest/Reflections on the Great War’ is een langlopend herinneringsproject dat door het provinciebestuur van West­Vlaanderen ter gelegenheid van 100 jaar Groote Oorlog wordt samengesteld. Heel veel culturele spelers verenig­ den zich rond de Letter of Intent van GoneWest: een schitterend en gevarieerd programma is het resultaat.

Het langlopende participatief kunstproject ‘ComingWorldRememberMe’ van vzw Kunst en kunstenaar Koen Vanmechelen vormt bijna let­ terlijk en figuurlijk de ruggengraat van onze herdenkingsperiode. Niet alleen de achterliggende inhoudelijke en artistieke visie is zeer waardevol en universeel, ook het participatieve aspect speelt een hoofdrol. Jong of oud, echte kunstenaars of dummies, van Noord, Zuid, Oost of West: iedereen kan deelnemen. Peter of meter worden maakt bovendien de wereld van nu een stukje beter.

Via de realisatie van het CWRM­project van de provincie West­Vlaanderen kunnen deelnemers op een uitzonderlijke manier herdenken, helpen, reflecteren en verbinden. Als peter of meter van dit project beleef je de herdenking van 100 jaar Groote Oorlog op een actieve en zinvolle manier.

Warm aanbevolen!”

DE NAMENLIJST In het hart van de Westhoek wil het IFFM een hoeder van het oude slagveld zijn. Daarom stelde het voor dit oorlogsland een inclusief register van slachtoffers op, een lijst waarop plaats is zowel voor burgers als voor militairen, ongeacht hun natio­ naliteit, zowel voor toenmalige vrienden als voor gewezen vijanden, zowel voor Belgen die in eigen land of daarbuiten omkwamen als voor niet­Belgen die hier om het leven kwamen of dodelijk verwond raakten om vervolgens elders te sterven.

Op zichzelf is het in herinnering brengen en hou­ den van de oorlog en zijn doden niet nieuw. Reeds tijdens, en zeker na afloop ervan werden slachtoffers herdacht. Opvallend daarbij is echter dat slachtof­ fers, om herdacht te mogen worden, zelden of nooit genoeg hebben gehad aan die ene identiteit. Om op een publiek forum erkend te worden, moest ook en vooral een andere identiteit aanwijsbaar zijn. In de collectieve herinnering kregen de doden enkel een plaats als ze deel hadden uitgemaakt van een be­ paalde groep: voetbalclubs en bedrijven, scholen en spoorwegmaatschappijen, dorpen en naties spanden zich in om de lijst van hún doden samen te stellen.

Elk dodenregister zou zich daardoor altijd beperken tot een lijst van ‘eigen’ namen, een lijst van Onze Makkers, Nos Enfants, Our Heroes, of Unsere Toten.

Zelfs met de beste bedoelingen onderschreef het publieke herdenken daardoor de logica van een on­ overwonnen gebleven wij­zij denken. Misschien onbe­ wust. Maar naderhand werd de Namenlijst der Eigen Doden ook moedwillig gehanteerd als een machtig en vlijmscherp wapen tegen nieuwe vijanden.

De eeuwherdenking van de Eerste Wereldoorlog is de uitgelezen kans om ook het herdenken van de voorbije eeuw te her­denken. België was ooit het slagveld voor zo goed als de hele wereld: hier kruisten de oorlogspaden van mensen van vijftig verschillende nationaliteiten, uit vijf verschillende continenten.

Voorbij de verdeeldheid die hen ooit naar hier voerde of hen hier trof, zullen alle slachtoffers uiteindelijk en altijd deze ene eigenschap met elkaar blijven delen: dat ze allen hun dood haalden, hier, in deze straat, in dit dorp, op dit oude maar aanwijsbaar gebleven slagveld. Honderd jaar na datum en in een hedendaagse context hebben allen aan die éne eigen­ schap genoeg om vandaag, in ons midden, bij naam genoemd en herdacht te worden.

Om die reden krijgt “De Namenlijst” een centrale plaats in het IFFM en in GoneWest, het herdenkings­ programma 2014­2018 van de provincie West­ Vlaanderen.

LAND ART INSTALLATIE PROVINCIEDOMEIN DE PALINGBEEK Het Niemandsland tussen Hill 60 en The Bluff

Het grote beeldenproject ComingworldRememberMe voor GoneWest wordt in 2018 integraal tentoongesteld in het Provinciaal domein De Palingbeek in Ieper. Daar zijn meerdere redenen voor, maar de historische is niet de minst belangrijke. Het provinciedomein ontstond uit een verlaten gebied aan weerszijden van het oude kanaalpand op de nooit in gebruik genomen vaart Ieper-Komen. In 1914 kwam dit oude relict van het 19de eeuwse ingenieurslandschap pal op de frontlijn van de Ieperboog te liggen. Een van de steile oevers, in het Engels ‘The Bluff’ en in het Duits ‘die Grosse Bastion’ genoemd, werd de inzet van een jarenlange onder- en bovengrondse oorlog tussen Britse en Duitse troepen. De Fransen, eerst, en vanaf januari 1915 de Britten, bezetten de hoge oever, zeer tegen de zin van de Duitsers, die bijna overal elders in de Ieperboog de hoogste positie innamen. Vanaf juli 1915 werd gepoogd om met dieptemijnen onder de Britse stellingen de hoge positie te veroveren. Dat lukte even in februari 1916, maar reeds begin maart heroverden de Britten hun stelling. De mijnenoorlog ging door en The Bluff en omgeving werd gaandeweg herschapen in een maanlandschap bezaaid met vele kraters. Nabij The Bluff zijn er nu nog talrijke sporen van het geweld te zien.

Naast kraters en de ruïne van de oude sluis, zijn er de vele Britse begraafplaatsen in en nabij het domein.

In de voorbije veertig jaar is het Provinciaal domein uitgegroeid tot een prachtig natuurgebied van meer dan 350 hectare. Daardoor kwamen nog meer overblijfselen van de Eerste Wereldoorlog in het domein terecht. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de Caterpillar, een van de 19 grote mijn­kraters die ontstonden op 7 juni 1917, de dag van de Slag bij Mesen, waarbij de zuidrand van de Ieperboog werd veroverd door de Britten. De Caterpillar-krater is vandaag een schitterend dramatische feature in het parkgebied van De Vierlingen die nauwelijks zijn oorsprong verraadt. Aangrenzend en eveneens opgenomen in de aanleg en de zorg van het provinciedomein, is het slagveld­relict van Hill 60, voor de Britten een van de meest notoire slagvelden van het hele Westelijke Front. Van november 1914 tot eind september 1918 werd om de artificiële heuvel gevochten.

In maart 2018 worden de 600.000 beeldjes van ComingWorldRememberMe voor GoneWest opgesteld tussen drie grote kunstwerken van Koen Vanmechelen. De volledige land art installatie zal zich zo verspreiden over het niemandsland, het volledige gebied tussen Hill 60/Caterpillar en The Bluff, een van de meest indringende slagvelden van ons land.

W W W. W E ST V L A A N D E R E N . B E / PA L I N G B E E K | W W W. C W R M . B E

4

5

1

2

3 6

Guido Decorte eerste gedeputeerde van West-Vlaanderen en onder andere bevoegd voor de provinciedomeinen

7

1

the bluff – het Niemandsland

2

the bluff – herinrichtingsplan provinciaal domein de palingbeek

3

the bluff – uitkijkbrug over het Niemandsland

4

studie koen vanmechelen

5

nieuw wandelpad provinciaal

6

info–pavilioen provinciaal

domein de palingbeek domein de palingbeek 7

studie koen vanmechelen – uitzicht over de 600.000 beeldjes

“Dat de land art installatie ‘ComingWorld­ RememberMe’ in het voorjaar van 2018 wordt ingepland op het provinciaal domein De Palingbeek is geen toeval. Het was een cruciale plek in de frontzone van de eerste wereldoorlog. Vorig jaar startte het provincie­ bestuur met de herinrichting van de historische­ parkzone “Niemandsland/The Bluff”. Dat het herinneringsproject­CWRM daarin een prominente en p­ ermanente plek krijgt, getuigt van ons respect voor de slachtoffers van één van de waanzinnigste oorlogs­conflicten uit onze geschiedenis. CWRM is een participatieve kunstinstallatie die door mensen van nu, voor mensen van toen en morgen wordt g­ erealiseerd.

Het project is een maatschappelijk statement voor vrede: op een plek waar honderd jaar gele­ den de bloedigste oorlog uit onze geschiedenis werd uitgevochten komt nu een rustgevende reflectie­plek waar heel veel mensen rust zullen vinden.”

ATELIER KAZEMATTEN - IEPER MENEN P O O RT

BO

AT

IN GS TR

PRAKTISCH

EP LL zE ST .-

GE

M

T

jA

G.

GR

E OT

K AR

LE

IN

T AA

E

ES

LL

M

EN

A TR

CO

BS

ST

RA

AT

Het CWRM-atelier in Ieper is tijdens de openingsuren vrij toegankelijk voor individuele bezoekers. Er is steeds iemand aanwezig om al je vragen over het project te beantwoorden. Wie graag peter of meter wil worden, wordt hier dan begeleid bij het maken van een beeldje.

Groepen kunnen hier op aanvraag een workshop boeken voor maximum 40 personen. Een workshop duurt 1,5u en kost €5,- per persoon. Een workshop bestaat telkens uit een volledige introductie over het project, een demonstratie van het maken van de beeldjes en het zelf maken van beeldjes.

KAZEMAT 5, BOLLINGSTRAAT 1, IEPER OPENINGSUREN | DINSDAG TEM ZATERDAG | 13U30 – 18U GROEPEN OP AANVRAAG VIA CWRM@VZWKUNST.BE

KAZEMATTEN

Deze ondergrondse ruimtes werden rond 1685 gebouwd volgens de plannen van Vauban, de grote vestingingenieur van Lodewijk xIV. Ze dienden eeuwenlang als krijgsbakkerij voor het garnizoen van de vesting, maar de voorbije 100 jaar maakten de ruimtes heel wat mee. Tijdens de Eerste Wereldoorlog richtten de Britse troepen de bomvrije ruimtes in als hoofdkwartier, verblijf- en rustplaatsen, drukkerij ... In de daaropvolgende Tweede Wereldoorlog waren de Kazematten erg belangrijk als schuilplaats voor de Ieperse bevolking. In vrediger tijden deden de ruimtes onder meer dienst als ijsfabriek, champignonkwekerij en kaasrijperij.

NIEUWE INSTAPPUNTEN IEPERBOOG

De monumenten, sites, begraafplaatsen en musea in de Ieper­ boog herinneren ons tot op vandaag aan de zinloosheid van de oorlog en aan de meest tragische periode uit de geschiedenis van Ieper. Het volledige verhaal wordt op pakkende wijze verteld in het Ieperse In Flanders Fields Museum Op drie plaatsen langs de Ieperboog kun je via een nieuw instappunt in het landschap van vandaag het oorlogslandschap van 100 jaar geleden oproepen. Drie nieuwe gratis toegankelijke instappunten onthalen de bezoekers en informeren hen dankzij een uitgezochte en verantwoorde inrichting, op een aantrekkelijke manier, over de laatste getuigen van de Eerste Wereldoorlog in en om Ieper te ontdekken.

EEN DAGUITSTAP?

De drie instappunten zijn klaar en bezoekbaar: 1 2 3

Instappunt Noord gelegen in Hoeve Kleine Zwaanhof — Kleine Poezelstraat/Boezinge Instappunt Oost naast het Hooge Crater Museum — Meenseweg/Zillebeke Instappunt Zuid in het provinciedomein De Palingbeek met link aan site Hill 60.

In elk instappunt is een historische film, een of meerdere wandel­ parcours (verkrijgbaar vanaf voorjaar 2016), infopanelen en objec­ ten (in Noord) aanwezig om er de bezoekers wegwijs te maken.

Er is een digitale applicatie voor Noord en een fietsroute die de drie instappunten verbindt. De fietsroute Ieperboog­Ypres Salient (36 km) is beschikbaar voor 2 euro bij de Dienst Toerisme.

Deelnemen aan een CWRM­workshop in Ieper past natuurlijk perfect in een volledige dag in het teken van de herdenking van Wereldoorlog I. Er zijn in en rond Ieper bijzonder veel interessante musea, tentoonstellingen, begraafplaatsen en monumenten te bezoeken.

Het meest voor de hand liggend is natuurlijk een bezoek aan het In Flanders Fields Museum dat heel gemakkelijk te combineren is met een CWRM­workshop. Het museum ligt op vijf minuten wandelen van het atelier en deze wandeling leidt je bovendien ook langs de Menenpoort. Daarna kan je naast het atelier de trap naar de vesten nemen om zo langs de verschillende begraafplaatsen te wandelen en ondertussen te genieten van de groene gordel rond de stad.

Maar misschien maak je liever een tocht onder begeleiding van een professionele gids? Op onze vraag ontwikkelde de organisatie ‘Rent a Guide’ in Ieper een stadswandeling, een fietstocht en een rondrit op maat. Een gids neemt je mee op een tocht vol straffe oorlogsverhalen en anekdotes over het dagelijks leven van een soldaat aan het front.

Op die manier krijg je onderweg naast een deskundige historische uitleg ook een goed inzicht in de leefwereld en emoties van de soldaten van 100 jaar geleden.

Aan mogelijkheden voor het plannen van een boeiende, leerrijke en gevarieerde dag is er dus zeker geen gebrek.

Meer info over al deze en nog veel meer opties kan je vinden op de websites hieronder. www.cwrm.be | www.rentaguide.be | www.ieper.be | www.inflandersfields.be

ATELIER BOMMENVRIJ - NIEuWPOORT

BEzOEKERSCENTRuM ‘WESTFRONT NIEuWPOORT’

PRAKTISCH

KONING ALBERT I MONuMENT N34

AM

LA

AN

TE

LA

AR

Th

SW

BE

AN

AT

DE

ISA

RSTRA

SCh OO LST RA AT

MARKT PLEIN

ANKE

zEN

ER

EL

VRIJE TOEGANG VAN DINSDAG TEM ZATERDAG | 13U30 TOT 18U GROEPEN OP AANVRAAG VIA CWRM@VzWKuNST.BE

A AT

AR SEN AA LST RA AT

SC hI PS TR AA T

HISTORISCHE SITE BOMMENVRIJ SCHOOLSTRAAT 48, 8620 NIEUWPOORT

ET

N.

LANGESTR

S Lu I

PI

KO

IEP ER STR AAT

← KO NIN GIN AS TR ID PAR K

KAAI

AT

Groepen kunnen hier op aanvraag een workshop boeken voor maximum 60 personen.

Een workshop bestaat telkens uit een volledige introductie over het project, een demonstratie van het maken van de beeldjes en het effectief zelf maken van beeldjes uit klei.

KuSTTR

SI NT-j AC OB ST RA

Het CWRM atelier in Nieuwpoort is tijdens de openingsuren vrij toegankelijk voor individuele bezoekers. Een vrijwilliger hier aanwezig kan al je vragen over het project beantwoorden en begeleidt je bij het maken van je beeldje.

POTTE RS TR AAT

WIL

LEM

ROO DE

LAA

N

BOMMENVRIJ

De historische site Bommenvrij is een van de weinige gebouwen die, dankzij zijn stevige structuur, de verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog heeft doorstaan.

Van 1816 tot 1822 werd de vestingstad Nieuwpoort ingenomen in de Wellingtonlinie, een fortengordel tegen Frankrijk waar ook Ieper en Menen deel van uitmaakten. Onder leiding van ingenieur A. Goblet werd in het kader van de versterkingswerken tegen het oostelijke deel van de stadsmuur een oefenplein aangelegd, omringd door een kazerne, een arsenaal, een geniedepot en kruitmagazijnen. Vanaf 1861 verdwenen de overbodig geworden versterkingen en de militaire gebouwen bijna volledig uit het stadsbeeld. Enkel het kruitmagazijn ‘Het Bommenvrij’ en de resten van het vlakbij gelegen kruitmagazijn in de Sint-Laurentiustoren bleven bewaard.

Bommenvrij is bovendien architecturaal-historisch waardevol. Het gebouw vormt een zeldzaam voorbeeld van de Hollandse militaire bouwkunst uit het begin van de 19de eeuw en werd dan ook bij Ministerieel Besluit van 14 juli 1994 beschermd als monument.

EEN DAGUITSTAP?

Deelnemen aan een CWRM­workshop past natuurlijk perfect in een volledige dag in het teken van de herdenking van Wereldoorlog I. Ook in en rond Nieuwpoort zijn er heel wat interessante monumenten, begraafplaatsen en tentoonstellingen te bezoeken.

Op onze vraag ontwikkelde de organisatie ‘Rent a Guide’ ook hier een stads­ wandeling, een fietstocht en een rondrit op maat. Ideaal voor wie graag voor of na een CWRM­workshop Nieuwpoort onder professionele begeleiding wil ontdekken.

Een gids neemt je mee op een tocht vol straffe oorlogsverhalen en anekdotes over het dagelijks leven van een soldaat aan het front. Op die manier krijg je onderweg naast deskundige historische uitleg ook een goed inzicht in de leefwereld en emoties van de soldaten van 100 jaar geleden.

ExPO IN ATELIER BOMMENVRIJ

Een CWRM­workshop in Nieuwpoort kan eventueel gecombineerd worden met een bezoek aan het nieuwe bezoekerscentrum Westfront, onder het Albert I­monument.

Dit monument ligt op tien minuten wandelen van het atelier. Hier is een permanente tentoonstelling te zien over de onderwaterzetting van Nieuwpoort in 1914. Neem ze­ ker ook de trap of lift tot boven op het monument waar je een prachtig panoramisch zicht krijgt op de streek.

In de site van het atelier in Nieuwpoort bevinden zich ook twee expo-ruimtes die vrij te bezoeken zijn door onze peters en meters. In de benedenruimte krijgen al onze deelnemers van midden januari 2016 tot april 2018 een simulatie van de uiteindelijke land art installatie ComingWorldRememberMe te zien.

In dit atelier kan een workshop ook aangevuld worden met een soeplunch, koffiebuffet of drankje. Ideaal voor wie voor of na de workshop een stevige wandeling aan zee plant. Met de kusttram (de halte ligt op 10 min wandelen van het atelier) bereik je vlot Nieuwpoort­bad of een van de andere Belgische kuststeden.

Prijzen en voorwaarden op aanvraag.

Op de bovenruimte worden dit jaar twee foto-tentoonstellingen ingericht. Van eind februari 2016 tot eind september 2016 kunnen de deelnemers hier terecht voor een expo rond de film Human van Yann Arthus-Bertrand. Van half oktober tot eind december 2016 tonen we de reeks ‘Where the Children Sleep’ van fotograaf Magnus Wennman. Meer info over al deze tentoonstellingen kan je vinden verderop in deze bijlage.

www.cwrm.be | www.rentaguide.be | www.nieuwpoort.be

MOBIEL ATELIER Waarom?

Een mobiel CWRM-atelier naar je school, vereniging, bedrijf of gemeente halen, staat gelijk aan een sterke betrokkenheid bij het project en de missie. Herdenken, verbinden, reflecteren en helpen, dat zijn onze doelstellingen. Samen met collega’s, vrienden, leerlingen en andere sympathisanten een succes maken van de CWRM-week zorgt voor een intens gevoel van verbondenheid.

Door letterlijk samen aan de slag te gaan voor een universeel en concreet doel maakt iedereen deel uit van het grote geheel.

Praktisch

Aangezien een mobiel atelier logistiek wel wat inhoudt, kunnen wij enkel op vragen ingaan als we kunnen vertrekken van een engagement. De partner verbindt zich ertoe om binnen de projectweek minstens 800 peterschappen te verzamelen. Wij zorgen voor de volledige opbouw en aankleding van het atelier in de ruimte voorzien door de partner. Voor een groot atelier waar je met een hele groep (max 30 personen) tegelijk aan de slag kan gaan, hebben wij een ruimte nodig van minstens 100 m2 die gemakkelijk toegankelijk is voor het lossen van het materiaal. De begeleiders van de workshop worden opgeleid door ons team. Het atelier is dan een week in handen van de partner. Wij voorzien 10 grote en 10 kleine persen in het atelier, zodat iedereen die wil deelnemen, kan deelnemen aan het project. De partner kiest zelf wie hij uit­ nodigt in het atelier. Zo kan er op bepaalde momenten vrije toegang zijn voor de buurtbewoners, op woensdagmiddag organiseer je misschien een workshop voor grootouders en kleinkinderen, ’s avonds kunnen er teambuildings doorgaan voor het personeel van naburige bedrijven,…: alles is mogelijk!

Zie je het liever wat kleiner? Dan kan je ook een engagement aangaan voor een klein atelier voor minstens 200 peterschappen.

Hier plaatsen we dan een atelier dat bestaat uit twee grote en twee kleine persen in een ruimte van minstens 25 m2 en te gebruiken door tien personen tegelijk. Dit atelier kan dan enkele dagen blijven staan.

CWRM @ Veurne Michaël Lemenu

“Op 9 april 2015 streek ComingWorldRemem­ berMe neer onder het belevingscentrum Vrij Vaderland in het Stad- en Landhuis van Veurne.

Gedurende 1 week maakten jong en oud meer dan 400 beeldjes! Wegens dit groot succes stapt Veurne komende zomer een tweede keer mee in het project.

Vanaf 15 juni tot 15 augustus kan je bij ons terug naar hartelust beeldjes maken!”

CWRM op school

Voor scholen kunnen de workshops van een lesuur kaderen binnen een projectweek op school. Maar het is natuurlijk ook mogelijk om ze te linken aan een vak en tijdens de lessen al dieper in te gaan op de verschillende thema’s die in het project vervat zitten.

Onze CosmoGolem reist op aanvraag mee met het mobiel atelier en kan dus ook geïntegreerd worden in de lessen of een educatief project. Zo kunnen jongere leerlingen bijvoorbeeld werken aan een creatieve vredesboodschap die ze in het begin van de workshop in het luikje ter hoogte van het hart van de CosmoGolem posten. Iets oudere leerlingen kunnen dan weer gestimuleerd worden om na te denken over de problematiek van het pesten en hoe die ook kan zorgen voor kleine oorlogjes binnen de school.

Met leerlingen van de laatste graad kan er dan weer diepgaander gewerkt worden rond het universele aspect van oorlog. De mogelijkheden om het project te integreren zijn zeer divers, maar welke aanpak de school ook kiest, het staat vast dat het mobiel CWRMatelier voor dynamiek en verbondenheid zorgt.

Communicatie

De geboekte mobiele ateliers worden steeds aangekondigd en opgevolgd via onze website en facebookpagina. Bovendien nodigen wij alle peters en meters uit om in maart-april 2018 mee te komen helpen bij het plaatsen van de land art installatie in domein de Palingbeek in Ieper. Een dag met de laarzen aan beeldjes uitzetten in het veld, een dag samen aan de slag gaan om iets te creëren op wat honderd jaar geleden nog het niemandsland was. Voor alle deelnemers zeker een blijvende herinnering.

Lijkt een mobiel CWRM-atelier je wel iets?

Neem dan gerust vrijblijvend contact met ons op via cwrm@vzwkunst.be

CWRM @ Ugent Hilde Willekens

‘“Het engagement van onze faculteit naar het Zuiden is groot”, zegt decaan Marc Van Meirvenne van de faculteit Bioingenieurswetenschappen, Universiteit Gent. “We ontvangen niet alleen talrijke studenten en voeren een groot aantal onder­ zoeksprojecten uit, maar we werken als faculteit ook mee aan concrete projecten van ontwikkelingsorganisaties. Dit project is een win-win-win: kinderen in oorlogssituaties worden gesteund, we dragen bij aan de opbouw van een groot kunstwerk en we hadden een zeer leuke teambuilding activiteit.”

CWRM@essen Jokke Hennekam project badstop

“ Wij vonden deelnemen aan het CWRM-project bijna een must, vermits wij hier in het hoge noorden tijdens WO1 geprangd zaten tussen den Doodendraad in Niemandsland.

Het beelden-atelier werd dan ook druk bezocht en we zijn best trots op ons ambassadeurschap!”

CWRM @ KRUIBEKE Schepen van onderwijs Tina Van Havere

“Vorig jaar bouwden we reeds een imposant kunst­ werk van Koen Vanmechelen op met alle scholen: de CosmoGolem die iedereen hoopvol begroet. De onderwijsraad kreeg hierdoor de smaak te pakken en wilde ook dit jaar deelnemen aan dit project, dat een artistieke herinnering opbouwt en scholen verbindt.”

mu-zee-um vzw Oostende Hilde Goossens

“Wat mij erg is bijgebleven is dat alle deelnemers met zo’n enthou­ siasme beeldjes maakten, alsof elk beeldje een oorlogsslachtoffer weer tot leven kon wekken. Nu nog een toverfee… :-)”

CWRM @ Diksmuide Dirk Demeurie

“Tijdens het 14de festival Ten Vrede - laatste weekend augustus- werden honderden kleibeeldjes gemaakt én door het publiek, maar ook door tal van artiesten zoals Wannes Cappelle van Het Zesde Metaal, Guido Belcanto, Jan De Smet (Nieuwe Snaar) enz. Zowel het Davidsfonds Diksmuide, als het FVK Rodenbachfonds werkten mee aan de realisatie van het mobiel atelier. Ook talrijke scholen zakten die periode af naar het Museum aan de IJzer om beeldjes te maken.”

CWRM @ Stedelijke academie voor beeldende vorming, Harelbeke Eveline Vangheluwe

“Onze academie ging voor dit project de uitdaging aan om 800 van die beeldjes te maken / peter- en meterschappen aan te gaan. Uiteindelijk werden er 860 peter- of meterschappen aangegaan van zowel studenten als externen om deze beeldjes op de academie te komen maken. Een hele organisatie met een mooie afloop.”

CWRM @ bokrijk

De bezoekers van het Openluchtmuseum van Bokrijk konden in 2015 in één van de historische huizen een beeldje uit klei maken ter nagedachtenis van de gesneuvelden van WOI. «Een artistiek project zoals ‹ComingWorldRememberMe› hoort beslist thuis in Bokrijk, waar we het publiek op creatieve manieren met erfgoed in contact brengen en inspiratie bieden voor nieuwe ideeën» zegt Igor Philtjens, voorzitter van vzw Het Domein Bokrijk en Limburgs gedeputeerde van Toerisme, Cultuur en Erfgoed. “Omdat Bokrijk dit project een warm hart toedraagt, is er beslist om voor 50% tussen te komen in de kost van het peter- of meterschap CWRM. 5000 beeldjes resulteren in een mooi bedrag van maar liefst 25.000 euro dat naar de organisatie terugvloeit voor de realisatie van de grote kunstinstallatie in 2018.”

MOBIEL ATELIER CWRM @ stedelijk museum aalst Jasmine Verbeke

“In het kader van herinneringseducatie worden een aantal educatieve projecten gekop­ peld aan onze tijdelijke tentoonstelling ‘Tussen Gemeenschap en Geweld, Aalst in de Groote Oorlog 1914-1918’. Naast ons afficheproject waarin we jongeren tussen 5 en 18 jaar na een geleid bezoek aan de expo niet alleen naar hun impressies en gevoelens vroegen maar vooral naar hun wensen voor hun toekomst en de wereld waarin ze zullen leven in een affiche neer te tekenen of te schrijven, past CWRM volledig in het platform dat we jongeren willen geven om gehoord of gezien te worden. Afgelopen zomer maakte mijn dochtertje Mare (5j) haar beeldje in Raversyde, ik wil haar en bij uitbreiding alle kinderen, zeker gezien de actualiteit, tonen hoe het vooral niet moet, hoe we samen kunnen werken aan een betere en mooiere wereld en die begint steeds bij opvoeding.

Het is misschien maar een klein steentje (beeldje) dat we bijdragen maar elk steentje dat verlegd wordt is er eentje, en dat begreep ook mijn dochtertje al. Het verheugde me dan ook enorm dat de stad Aalst ogenblikkelijk het belang van het project erkende en het mogelijk maakte om het mobiel atelier naar het museum te brengen.”

CWRM @ tielt i.s.m. mivalti vzw

Het mobiel atelier wordt in Tielt opengehouden en begeleid door een mix van mensen met een beperking (allen deelnemers aan het artistiek atelier Ateljee44 van Mivalti vzw), hun begeleiders en enthousiaste vrijwilligers.

Lies (begeleiding Ateljee44): Het CWRM-project is voor ons een unieke samen­ werking dat enerzijds het contact met de stad bevordert en ons anderzijds op verschillende vlakken verder laat openbloeien als artistiek atelier Annelies G (kunstenaar Ateljee44): Ik vind het belangrijk dat er op een creatieve manier aandacht besteed wordt aan de mensen die overleden zijn tijdens WOI Bjorn (kunstenaar Ateljee44): Ik maak graag de beeldjes. Het is helemaal niet moeilijk!

Willy (kunstenaar Ateljee44): Ik help mee met het maken van de beeldjes, ik help mensen hierover bij te leren en deel flyers uit.

Greta (vrijwilliger): Als vrijwilliger heb ik de eer te mogen samenwerken met mensen met een beperking die een grote rijkdom aan spontaniteit en enthou­ siasme bezitten. Dit project maakt ons sterker, wij mensen van vandaag...

Ik doe dit om zoveel mogelijk te beleven, mensen te ontmoeten en je eigen talenten in te zetten. Zinvol met dingen bezig zijn die je rijker maken en vooral projecten steunen die de moeite waard zijn!

Jan (begeleiding Ateljee44): Tom (kunstenaar Ateljee44) was heel enthousiast en trots toen een haastige bezoeker hem vroeg om in zijn plaats een beeldje te maken waarbij die bezoeker ook nog peter werd van het beeldje.

(Directeur Mivalti vzw): Verbinden van mensen met en zonder beperking.

Vervlechting in buurt en stad door het samen creatief creëren.

Ook heden en verleden verbinden.

Regine

CWRM @ HERENTALS Kunstatelier TABULA RASA vzw

Het was een formidabele ervaring.

Bij momenten hectisch maar wij deden het allemaal met hart en ziel en hebben ons volledig gesmeten. Van 10 tot 18 november 2015, tijdens de ganse projectweek, heerste er een on­ gelooflijk creatieve vibe. De positieve reacties en het enthousiasme van de deelnemers waren ongelooflijk. Het wil wat zeggen als je van o.a. leer­ lingen uit het middelbaar spontaan een bedankingskaartje krijgt of ook gezondheidszorg, waarvan sommigen maar beeldjes bleven maken…. Goh, nooit geweten dat ik dat ooit zou kun­ nen, was een veel gehoorde uitspraak.

CWRM overtrof alle verwachtingen.

Het streefdoel werd ruim overschreden.

Mede dankzij ons geweldig team en de uiterst prettige samenwerking met alle vrijwillers, werd CWRM Herentals een waar succesverhaal. De Academie van Herentals verdient hier een speciale vermelding. We houden er nog veel leuke contacten aan over.

CWRM @ MORTSEL Carla De Baere

Het mobiel CWRM-atelier paste perfect binnen een sociaal-artistiek project ‘schaduwvelden – de donkerte voorbij’.

Het project, ter herdenking van WOI, resulteerde in een grote tentoonstelling die plaatsvond in een leegstaande zorgeenheid van een psychiatrisch ziekenhuis. Er werd een link gelegd tussen oorlog, psychische kwetsuren en herstel. Uit het ganse project groeide een krachtige verbinding tussen een donker verleden en hoop voor de toekomst.

Meer dan 100 psychiatrische patiënten namen, samen met kunstenaars en therapeuten deel aan het project; 1100 mensen bezochten de tentoonstelling.

Het was een unieke samenwerking tus­ sen de Mortselse Heemkundige Kring, Kunstkring Sirkel en Dienst Vrije Tijd, patiënten en therapeuten van PC Sint-Amedeus, op initiatief van de Cultuurraad Mortsel en met steun van de stad Mortsel.

KALENDER 16/11/2015 – 12/02/2016 vzw Mivalti, Tielt 08/01 – 19/01 cc Tessenderlo 29/01 – 08/02 Europese school, Brussel 10/02 – 15/02 PZ, Duffel 12/02 – 22/02 Efgoedcentrum Ename 15/02 – 22/02 Lyceum Onze-Lieve-Vrouw van Vlaanderen, Kortrijk 19/02 – 29/02 Vredescentrum, Tildonk 22/02 – 29/02 gemeente Kruibeke 24/02 – 05/04 Emmaüsinstituut, Aalter 29/02 – 07/03 Broederschool, Stekene 07/03 – 14/03 stad Waregem 14/03 – 21/03 Jenaplanschool De Feniks, Gent 12/04 – 09/05 Vredescentrum Antwerpen 13/04 – 21/04 Buso Spermalie, Brugge 15/04 – 18/04 Parochie, Roeselare 18/04 – 25/04 Sint-Jozefinstituut, Wetteren 25/04 – 03/05 Gemeente Koekelare 09/05 – 23/05 Vredescentrum Antwerpen, Lier 01/07 – 31/08 stad Veurne 04/07 – 04/08 zomeratelier Kunstenfestival Watou 09/09 – 26/09 gemeente Herzele 23/09 – 26/09 domein De Gavers, Geraardsbergen 03/10 – 17/10 stad Turnhout 17/10 – 23/10 stad Mechelen 24/10 – 31/10 Klein Seminarie, Kortrijk 04/11 – 17/11 Gemeente Sint-Amands 07/11 – 14/11 Gemeente Alveringen 08/11 – 16/11 vzw Tordale en stad Torhout 14/11 – 21/11 Sint-Catherinecollege, Geraardsbergen

CWRM @ FEMMA LICHTERVELDE EVA DUMON

We gingen met Femma Lichtervelde ietwat naïef maar met volle enthousiasme het engagement aan om 800 beeldjes te maken in Lichtervelde. Het werd een onvergetelijke ervaring, een week vol ontmoeting en heerlijke momenten. Wat net voor de start nog een karwei leek, evolueerde naar een bijna onweerstaanbare drang om in het atelier aanwezig te zijn zodat we toch maar niets van de sfeer zouden missen.

In de samenwerking met de bewoners van site 181 van Tordale, mensen met een mentale beperking, brachten we hen en de inwo­ ners van Lichtervelde wat dichter bij elkaar. Ook voor hen werd het een week om nooit te vergeten. We konden rekenen op tientallen vrijwilligers uit Lichtervelde en omstreken, hun hulp was hart­ verwarmend.

De deelname van de scholen en de verenigingen uit Lichtervelde bood ons de nodige zekerheid, het aantal individuele ‘kunstenaars’ overtrof onze verwachtingen. Op 1 november klokten we af op 1000 beeldjes.

Het mobiel atelier bleek ook een geslaagde manier om onze vereniging in de kijker te zetten.

BEDANKT !

Helaas is er hier niet voldoende plaats om alle mensen te bedanken die in het voorbije jaar een mobiel atelier organiseerden.

Zij dragen CWRM een warm hart toe en zorgden er met hun enthousiasme mee voor dat onze visie en missie verspreid raakten.

Een heel oprechte en warme ‘dank je wel’ aan al onze partners van 2015: De gemeente Kruibeke, de stad Menen, het Rozenberginstituut en de gemeente Mol, de Stedelijke Academie voor Beeldende Vorming van Harelbeke, openluchtmuseum Bokrijk, de stad Veurne, het RAM in Oudenburg, het Koninkijk Atheneum Voskenslaan in Gent, het Heilig Hart Instituut van Heverlee, het PC Sint-Amedeus te Mortsel, festival Watuku te Hooglede, vzw Kobie uit Essen, festival Dranouter, provinciaal domein Raversyde te Oostende, het Museum aan de IJzer te Diksmuide, festival Leffinge Leuren, de Sint-Leo Hemelsdaele school en internaten te Brugge, het Museum Passchendaele te Zonnebeke, Femma Lichtervelde, basisschool de Zilverlinde te Holsbeek, de gemeente Hoeilaart, basisschool de Mozaïek te Sint-Kruis, de KULAK, het Klein Seminarie te Roeselare, basisschool Klavertje Vier te Moorslede, mu-zee-um vzw te Oostende, stedelijk museum ’t Gasthuys te Aalst, vzw Tabula Rasa te Herentals, Mivalti vzw te Tielt en de faculteit bio-wetenschappen van UGent.

CWRM-ambassadeur Iedereen kan ambassadeur worden van ons project.

Een ambassadeur engageert zich om mee het project te verspreiden en onze visie en missie uit te dragen waar mogelijk. Voor een bijdrage van €50,word je een bijzondere peter of meter van het project en krijg je een beeldje mee naar huis in een gepersonaliseerd houten kistje.

Als ambassadeur engageer je je ook om in maart-april 2018 een halve of hele dag mee te komen helpen aan het op­ bouwen van de land art installatie in het Provinciaal domein de Palingbeek.

Je geeft op dat moment ‘jouw beeldje’ uit het kistje ook zelf een plaats tussen de 599.999 andere beeldjes.

Er zijn verschillende formules mogelijk: Individuele ambassadeurs Je engageert je om gedurende de looptijd van het project mee peters en meters te werven. In maart-april 2018 kom je een halve of een hele dag meehelpen aan het opbouwen van de land art installatie in de Palingbeek.

3G-ambassadeurs Je engageert je samen met je gezin of familie met drie generaties (3G) voor de CWRM-doelstellingen: herdenken-helpen-reflecterenverbinden. Je komt met je familie of gezin een workshop volgen in een van onze vaste ateliers en krijgt een gepersonaliseerd houten kistje met beeldje mee naar huis. Met de hele familie kom je ook in maart-april 2018 een (halve) dag meehelpen met de installatie. Een zinvol engagement voor grootouders, ouders & (klein)kinderen.

Community-ambassadeurs Verenigingen, instellingen, scholen en bedrijven kunnen community-ambassadeurs worden. Met een mobiel ­atelier ga je voor een breder financieel én inhoudelijk engagement.

In maart-april 2018 kom je met een groep meehelpen aan de installatie van ComingWorldRememberMe.

Jaarlijks worden al onze ambassadeurs uitgenodigd voor een VIP CWRM-workshopdag.

Interesse of vragen?

Neem dan gerust contact op met ons: cwrm@vzwkunst.be

Gedeputeerden

Op uitnodiging van de Provincie West-Vlaanderen namen alle gede­ puteerden van de Vlaamse provincies deel aan een CWRM-workshop in het provinciehuis Boeverbos. De eerste gedeputeerde van elke provincie kreeg aan het eind van de workshop een ambassadeurskistje mee naar huis.

Ook zij engageerden zich om de visie en missie van CWRM te verspreiden. vlnr. Carl Vereecke, Myriam Van­ lerberghe, Guido Decorte, Franky De Block, Jean de Bethune, Bart Nayaert

Patrick en Anne Mylle-Termolle Sint-Lievens-Houtem

vlnr. Luc Lemmens (provincie Ant­ werpen), Monique Swinnen (provincie Vlaams-Brabant), Marc Vandeput (provincie Limburg), Alexander Vercamer (provincie Oost-Vlaanderen), Guido Decorte (provincie WestVlaanderen)

“We werden overtuigd om het ambassadeurschap voor CWRM aan te nemen toen we op school zelf een workshop begeleidden.

We ontdekten hoe alles perfect klopte aan dit kunstproject: de naam, de locatie, de timing, de keuze van de materialen, de warme boodschap van het verleden voor de koude harde wereld van vandaag, maar bovenal de mensen, klein en groot, die er samen in slagen om iets moois en onvergetelijks te maken.”

Sabine Campana Bredene

“Ik deed mee met dit project omdat ik vind dat de grote oorlog nooit mag vergeten worden. Onze kinde­ ren moeten blijven onthouden dat onze grootouders destijds gestreden hebben voor onze vrijheid. Het zal beslist enorm indrukwekkend zijn als al die beeldjes samen zullen staan!”

Jitse, Janne, Amber, Jade, Roos en Bo Keters Oma en opa Keters Stef Stege Walshoutem

“Waarom werd ik ambassadeur van CWRM? Omdat toen, nu en later onweerstaanbaar in elkaar voortvloeien, het ene komt uit het andere, de geschiedenis is bakermat van nu en toekomst.

Omdat stilstaan bij het leed en de opofferingen van toen de ogen opent voor wat vandaag gebeurt en onze wereld morgen vorm en inhoud geeft.

Omdat stilstaan bij dit kunstwerk oproept tot bewustmaken en actie vandaag, opdat zij die na ons komen morgen nog een toekomst hebben.

Klei van toen en nu, gevormd door mensenhanden, krijgt door het vuur ( van gedrevenheid, overtuiging en oven) vaste vorm, een beeld legt de handeling vast en gaat zijn tijd mee – naar een onzekere toekomst, zoals ook onze toekomst onzeker is.

Eén beeld is klein; alle bijdragen samen vormen een landschap, een ervaring en een boodschap.

De tijd bouwt en ontbindt. Het gezamenlijk werk van onze handen, hoe klein ook, geeft de richting aan waar we naartoe gaan.

Ik besef dat één beeld geen verschil maakt.

Daarom vraag ik anderen om ook mee in dit verhaal te stappen en mee te handelen voor de toekomst.”

“Op school hadden onze oudste kleinkinderen over de Eerste Wereldoorlog ge­ leerd. 100 jaar na datum werkten ze, via het CWRM initiatief, bewust mee aan het streven naar vrede en droegen ze hun steentje bij om kinderen die momenteel in oorlogsgebied leven te helpen.

Toch wel toevallig dat Janne binnenkort een spreekbeurt op school moet geven over “Land Art”. Een ideale gelegenheid om haar medeleerlingen te vertellen over de 600.000 beeldjes die in 2018 in het domein Palingbeek zullen geplaatst worden en waar zij met haar broer en nichtjes zal aan deelnemen. We kijken ernaar uit om met gans de familie die gebeurtenis samen te beleven!”

Willy Verhoeven

Theo, Simon, Herman en Francine Vandaele- Claerhout 3G ambassadeurs

“In juni jongstleden waren wij op weekend met onze kinderen en kleinkinderen in Ramskapelle. We hebben wandelingen gemaakt naar het Belgische kerkhof en langs de frontzate. Tijdens een vorige gidsbeurt hadden we heel wat informatie gekregen over deze locaties. Dit konden we nu doorvertellen. Om de vele initia­ tieven daaromtrent concreet te maken, ook voor onze nog jonge kleinkinderen, hadden we ons ingeschreven om in het Bommenvrij samen beeldjes te maken. Deze activiteit werd zeer goed geduid en begeleid, zelfs onze jonge Theo van 2 jaar was heel enthousiast met het bekomen resultaat. Het gaf ons een goed gevoel dat we met drie generaties konden werken aan eenzelfde doel. Onze ervaring heeft al navolging gehad bij familie en vrienden. We duimen dat jullie streefdoel bereikt wordt.”

“Het project sprak mij aan omdat het kunstwerk eens geplaatst iedereen zal duidelijk maken hoeveel mensen het leven hebben gegeven om ons een toekomst te geven. Voorlopig heeft mijn beeldje een gepaste plaats in mijn tuin gekregen.”

Helmut lotti

BEZOEK ONZE WEBSITE-FACEBOOK-instagram-PAGINA VOOR MEER FOTO’S! www.cwrm.be | www.facebook.com/comingworldrememberme | #cwxrm

KOEN VANMECHELEN A L L E M A A L S A M E N VO R M E N z E D E G E S C h I E D E N I S VA N D E ‘ G RO OT E O O R LO G ’, VA N B E V RO R E N h O O P E N V E R ST I L D E L E V E N S .

Zelfkennis vereist herinnering en archeologie. Het heden blijft een mysterie zonder dat er diep gegraven wordt in de prehistorie van de eigen jeugd en van de collectieve geschiedenis van familie, land en wereld. In onze hyperindividuele borderline tijden is het meer dan een uitdaging om de oude, grote sjablonen en verhalen uit de klauwen van de vergetelheid te halen. Nochtans zijn verhalen als die van de ‘Groote Oorlog’ levensnoodzakelijk voor de toe­ komst en ons overleven.

600.000 beeldjes zullen de wandelaar/zoeker in de Palingbeek leiden door het verleden, op zoek naar antwoorden op de grote vraag die boven deze regio hangt: waarom dat lijden?

Sommige beeldjes in compositie, andere alleen. Stuk voor stuk dragen ze het verhaal van een gesneuvelde soldaat of burger in zich. Of het DNA van een gemeenschap.

Allemaal samen vormen ze de geschiedenis van de ‘Groote Oorlog’, van bevroren hoop en verstilde levens. De uiteindelijke confrontatie is er één met het grote ei, de terminus van de wandeling. Opengebarsten is het, klaar om haar inhoud te openbaren aan de wereld.

Het verleden is hier door het nu gebroken. De beweging van de wandelaar verstijft en verstilt.

Maar in plaats van een deus ex machina, ziet de bezoeker enkel de spiegeling van zichzelf en zijn prachtige omgeving.

Het spiegelbeeld toont iedereen dezelfde reflectie want wij zijn alleen één. Al wat bestaat is een emanatie van de levensenergie. En het spiegelt het antwoord op de vraag – waarom dit lijden? Dat antwoord zit in en rond de bezoeker.

Het sluimert in zijn genen, schuilt in zijn ziel en hangt tussen de bomen. Het antwoord is het leven zelf. Al wat was, is en zal zijn, speelt zich af tegen het oneindig grote en mooie canvas van het leven. Leven en dood zijn de onmisken bare onderdelen van de wonderbaarlijke en sublieme grandeur van de schepping. Lijden, hoe zinloos ook, is leven. De redding zit in ons.

Het is wachten op iemand die het ei breekt en het DNA van een mens, van de mens en zijn verhaal bevrijdt.

Verder liepen er solo- en groepsexpo’s in onder meer Victoria and Albert Museum (Londen), Museum Kunstpalast (Düssel­ dorf), Muziekgebouw aan ‘t IJ (Amster­ dam) en Pushkin Museum (Moskou).

Naast die van Venetië stond zijn werk ook op de biënnales van ­Moskou, Dakar en Poznan en op de World Expo Shang­ hai 2010, de triënnale van Guangzhou, Manifesta 9 en op dOCUMENTA13.

T h e C osmopolitan C h icken P roj ect

Met de CCP positioneert Vanmechelen­ kunst categoriek waar het volgens hem hoort: in de maatschappij, geën­gageerd. Vanmechelens oeuvre is even divers en hybride als zijn kosmo­politische kip: van zeer expres­ sieve schilderijen en tekeningen, over fotografie, video, innovatieve 3Dtechnieken, glaswerk, installaties, tot performances en beeldhouwwerk. De rode draad blijft steeds de kip en het ei. Maar niets is wat het lijkt. De kern van het project is niet de kip, noch het ei, maar het kruisen en de diversiteit die daaruit voortvloeit.

Het Cosmopolitan Chicken Project is de symbiose van kunst, wetenschap, filosofie, politiek en ethiek. Het is Vanmechelens reflectie over de meest existentiële vragen, en raakt aan actuele vraagstukken over globalisatie, racisme, genetische manipulatie en klonen.

De kunstenaar is zelf voort­ durend onderweg om zich ‘te laten bevruchten’. Hij vertrekt hiervoor vanuit stichtingen die zijn projecten­ ondersteunen. Het CC®P is de grootste stichting; onder leiding van geneticus Jean-Jacques Cassiman wordt het DNA van de Cosmopolitan Chickens onderzocht. Ook de tweede stichting, ‘The Walking Egg Foun­ dation’­, maakt de verbinding tussen kunst en wetenschappen en heeft een uitgesproken sociale component: de strijd tegen infertiliteit in ontwikkelingslanden.

De ‘CosmoGolem Foundation’ is eveneens een sociaal geën­gageerd project, waar een groot houten beeld symbool staat voor universele (kinder)rechten. In 2013 volgde de ­‘Combat-foundation’ die de dieperliggende artistieke, wetenschap­ pelijke, politieke, filosofische en ethische thematiek van het oeuvre van ­Vanmechelen verder wil open­ breken en via actie en reflectie dich­ ter bij het publiek wil brengen.

De vier ondersteunende stichtingen zijn gegroepeerd in het instituut ‘Open University of Diversity’.

Deze artistieke trekpleister en stu­ dio van de kunstenaar dient als een ruimte voor actie en reflectie rond kunst, wetenschap en filosofie. Want ­bevruchting, zo weet de kunstenaar, komt steeds van buitenaf.

koen vanmec h elen Kunstenaar, denker, strijder.

Met projecten als ‘The Cosmopolitan Chicken Project’, ‘CosmoGolem’, ‘The Open University of Diversity’, ‘CC®P’ en ‘The Walking Egg’, verkent de Belg Koen Vanmechelen (1965) het complexe web van het bestaan op een meer dan artistieke manier. Dat levert hem brede internationale erkenning op. Zijn oeuvre is een ode aan het leven en een geschenk aan de kosmo­ politische mens. Vanmechelen koestert verschillen. Onderzoekt het Andere.

Leeft van constructieve confrontatie.

Streeft naar symbiose. Vernietigt grenzen in een wereld die ooit weer grenzeloos zal zijn.

Focus van Vanmechelens grensverleg­ gend werk is bioculturele diversiteit en identiteit. Daartoe werkt hij samen met wetenschappers uit verschillende disciplines. In 2010 werd hij hiervoor gelauwerd met een eredoctoraat aan de Universiteit Hasselt en in 2013 ontving hij de Golden Nica Hybrid Art voor de “transdisciplinaire manier” waarop hij zijn universele thema’s onderzoekt en de manier waarop hij “kunst, wetenschap en technologie tot een hoogst eigenzin­ nig en volstrekt uniek oeuvre” smeedt.

De kunstenaar presenteerde zijn werk op bijna alle continenten, van de VS tot China en van Zimbabwe tot IJsland. In België was hij te zien bij onder andere de Verbeke Foundation, op Kunsten­ festival Watou en in Museum M en Z33.

Vanmechelen woont in de Belgisch­Limburgse gemeente Meeuwen-­Gruitrode, eerste anker­ plaats van zijn wereldbekende ‘Cosmo­ politan Chicken­Project’ (CCP), een unicum in de kunstgeschiedenis. Na een tussen­stap in Hasselt, bouwt hij nu in Genk zijn nieuwe centrum uit.

Centraal in het CCP staat de kip en het kruisen van nationale kippen­rassen. ­Vanmechelen gebruikt dit dier als meta­foor voor de culturele en geneti­ sche smeltkroes die mondiaal diversi­ teit en hybriditeit creëert. Ook stelt hij de plaats van het menselijke dier op de planeet in vraag. De kunstenaar wil de rassen ‘breken’ door ze samen te bren­ gen tot een nieuw beginpunt. De kos­ mopolitische kip is geen terugkeer naar het verleden, de oerkip, maar staat symbool voor een nieuwe, eindeloze evo­ lutie. Met de ­Mechelse Sulmtaler, een kruising tussen de Oostenrijkse Sulm­ taler en Mechelse Styrian – CCP17, schepte Vanmechelen totnogtoe 18 generaties hybride kippen. Met genen van rassen uit België, Frankrijk, Enge­ land, Amerika, Duitsland, Nederland, Mexico, Thailand, Brazilië, Turkije, Cuba, Italië, Rusland, China, Egypte, Senegal, Slovenië en Oostenrijk.

C osmo G olem

De CosmoGolem is de gigantische, houten antropoïde sculptuur van Koen Vanmechelen. De vier meter hoge reus is een opvallend baken van hoop en evolutie over de hele wereld.

Op dit moment hebben een dertigtal CosmoGolems al een thuis gevonden in onder meer Nederland, India, Zimbabwe, Tanzania, Polen, Chili en België. Steeds meer internationale en lokale organisaties sluiten zich aan bij het project; een aantal nieuwe beelden staan klaar om zich te nestelen in alle uithoeken van de wereld.

De CosmoGolem is leeg en in het luikje­van zijn hart kunnen mensen hun dromen en wensen achterlaten.

Door daarmee over de planeet te bewe­ gen, stimuleert hij culturele diversiteit en slaat hij bruggen tussen verschil­ lende culturen. Het beeld vestigt zo de aandacht op het belang van de univer­ sele mensen- en vooral kinderrechten.

Het wakkert grensoverschrijdende communicatie aan en schept daarmee wederzijds ‘kosmopolitisch’ begrip.

Door over de planeet te bewegen, op zoek naar plaatsen waar hij hoop kan brengen aan mensen in nood, zet de CosmoGolem mensen aan tot beweging.

Op deze manier krijgen minderheids­ groepen en kinderen een gezicht en een eigen sterk symbool en worden gemeenschappen in hun identiteit ver­ sterkt. Ook in CWRM speelt de houten reus een belangrijke rol. De helft van de opbrengst van de CWRM-ateliers gaat naar kinderprojecten van de Cos­ moGolem Foundation, zoals The Future of Hope Foundation in Zimbabwe.

The Future of Hope Foundation Goed doel geselecteerd via de CosmoGolem Foundation van Koen Vanmechelen

Met zijn ‘CosmoGolem Foundation’ steunt Koen Vanmechelen de stichting van Chido Govera. Zij wil met haar ‘The Future of Hope Foundation’ weeskinderen helpen om uit hun slachtofferrol te treden door hen de kracht en motivatie te geven om hun eigen leven in handen te nemen.

Zo draagt de stichting onder andere bij aan de opleiding van deze kinderen opdat ze gezonde ge­ meenschappen leren ontwikkelen die op hun beurt kinderen de kans bieden om op te groeien in vrede, vrijheid en geluk. Aandacht voor belangrijke waarden zoals kwaliteitsvol onderwijs, een goede gezondheid en zorg voor de natuurlijke ecosyste­ men staat hierbij centraal.

In de werking van de Future of Hope Foundation speelt veilige voedselvoorziening een grote rol in de sociale en economische ontwikkeling. Chido Govera leert kwetsbare jonge vrouwen en weeskinderen hoe zij voedsel op een innovatieve en duurzame wijze

kunnen kweken, o.m. door een geïntegreerde cyclus van voedselproductie op te zetten. Zij leert hen hoe zij organisch afval kunnen gebruiken voor de produc­ tie van paddenstoelen, groenten en pluimvee, hoe dit ecologisch optimaliseren en commercieel uitbaten.

Chido leert hen ook ‘life skills’ aan, waarbij zij hun talenten en vaardigheden ontdekken, hun hygiëne en sociale omgang kunnen verbeteren, leren com­ municeren en creatief oplossingen zoeken, om zo hun zelfvertrouwen te ontwikkelen.

Hierdoor kunnen de meisjes en vrouwen niet alleen in hun basisbehoeften voorzien en hun ken­ nis verder ontwikkelen, zodat zij niet moeten afhan­ gen van familie of van derden, maar ook zelf mee­ helpen aan de duurzame ontwikkeling van hun dorp of gemeenschap. Chido Govera wil van de vrouwen en kinderen echte onafhankelijke ‘change agents’ maken die hun eigen gemeenschappen in staat kun­ nen stellen om volledig sociaal en economisch onaf­ hankelijk te worden.

Ondertussen kon de Future of Hope Foundation door de steun van CWRM begin 2015 een landgoed aanko­ pen in de buurt van Harare. Op dit landgoed wonen momenteel ook 7 weesmeisjes. Met de verdere steun van onder andere CWRM wil Chido op deze plaats een nieuwe school bouwen en haar opleidingscentrum oprichten, waar zij deze kwetsbare kinderen en jonge vrouwen de nodige vaardigheden kan aanleren en kan huisvesten tijdens de opleidingssessies.

Deze kinderen en jonge vrouwen worden tijdens een voortraject door Chido Govera zelf geselecteerd uit verschillende regio’s van Zimbabwe. Zij gaat bewust op zoek naar personen die een ‘change agent’ kunnen zijn in hun eigen gemeenschap. Na deze trainingsessies keren de deelnemers terug naar hun eigen gemeen­ schap en geven ze op hun beurt alles wat ze geleerd hebben door aan de mensen daar. Zo worden hele gemeenschappen betrokken in de trainingen.

www.thefutureofhope.org

Chido Govera founder of the Future of Hope Foundation

dr.ilse Derluyn oprichter CCVS

“It was a real pleasure for me to have taken part in the making of the sculptures and it was a wonderful experience to connect with the history and at the same time planting seeds for future projects that will help the impact of CWRM to go a long way and be felt and remembered by many. We all at The Future of Hope Foundation are grateful for the support we receive through this project.”

“De steun van CWRM zorgt ervoor dat CCVS elke dag kinderen en families die het slachtoffer zijn van oorlogsgeweld kan helpen om nieuwe levensperspectieven te vinden. De staff van CCVSCongo staat elke dag weer verbaasd dat zo veel mensen in België meehelpen om het emotioneel welzijn van de kinderen daar te verbeteren. CWRM raakt het hart van het werk van CCVS door kinderen, jongeren en volwassenen overal ter wereld te informeren over de impact van oorlog, van toen tot nu.”

Centre for Children in Vulnerable Situations Rwanda, Congo, Kosovo, Noord-Ierland, Afghani­ stan, Uganda, Syrië, Centraal Afrikaanse Republiek, Zuid-Soedan… Elke dag horen we verhalen over hoe kinderen op deze plaatsen geconfronteerd worden met geweld, moeten vluchten en overleven in vluchte­ lingenkampen, als kindsoldaat gerekruteerd worden, slachtoffer worden van seksueel geweld of foltering en gescheiden worden van ouders en familie.

Tijdens of na gewapende conflicten ontstaan er massale humanitaire responsen die in eerste instantie inzetten op de levensnoodzakelijke ondersteuning van de getroffen bevolking: voedselvoorziening, medische zorg, huisvestiging, noodonderwijs etc.

Psychische ondersteuning daarentegen is voor veel mensen op dat moment geen prioriteit. Overleven is immers het enige perspectief. Na korte tijd wordt echter ook de psychische impact van de terreur zicht­ baar. Diepe wonden, ernstige psychische problemen die vaak lang na het conflict blijven bestaan en op die manier niet alleen het leven van deze kinderen zelf onder druk zetten, maar ook de heropbouw van

het land bemoeilijken omdat een hele generatie lang­ durig en diepgaand beschadigd is.

In 2008 werd het interuniversitaire onderzoeks­ centrum Centre for Children in Vulnerable Situations opgericht, een uniek samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit Gent en de KULeuven. Met steun van verschillende partners ont­ wikkelde CCVS een resem activiteiten met als cen­ trale doelstelling het bevorderen van het psychosociaal welzijn van kinderen en jongeren die zich in kwetsbare situaties bevinden in Zuiderse landen, met bijzondere aandacht voor kinderen en jongeren die door de oor­ log getroffen zijn.

In de eerste plaats wordt in diverse landen (Congo, Uganda, Colombia, Bolivië, Palestina, In­ dia…) onderzoek uitgevoerd rond het psychosociaal welzijn van kinderen en jongeren in kwetsbare situa­ ties. Deze studies vertrekken steeds vanuit vragen die relevant zijn vanuit de praktijk. De resultaten ervan worden ook vertaald in concrete aanbevelingen voor de praktijk en op ruime schaal verspreid.

Goed doel geselecteerd via de Noord-Zuid werking van de provincie West-Vlaanderen

Daarnaast heeft CCVS een eigen praktijkaan­ bod: in Oost-Congo (Bunia) en in Noord-Oeganda (Lira) heeft CCVS twee centra waar door lokale psy­ chologen en counselors therapeutische ondersteuning wordt gegeven aan kinderen en hun context, waar stafleden van andere organisaties getraind worden in psychosociale ondersteuning van kinderen en hun context, waar sensibiliseringsacties opgezet worden en waar de vergaarde kennis en expertise ruim ver­ spreid wordt. In deze centra gebeurt tegelijk ook uit­ gebreid onderzoek naar de impact van de interventies die opgezet worden. De steun van CWRM wordt door CCVS heel concreet gebruikt om dit praktijkaanbod verder uit breiden.

Als derde pijler is er de ruime verspreiding van de bekomen ervaring en kennis, via onder meer regelmatige lokale workshops, via publicaties en de website en ook via internationale conferenties.

www.centreforchildren.be

J E A N D E B E T HU N E Gedeputeerde voor externe relaties en Noord-Zuid-beleid

Opbrengst beeldenproject WOI K indsoldaten N oord - Uganda en O ost- C ongo Het verhaal van Daniel en Claude

Daniel (10) en Claude (13) zijn twee broers van gescheiden ouders.

Ze wonen bij hun moeder. Beide jongens waren getuige van verschrikkelijke wreedheden tijdens de oorlog (moorden, doodsbedreigingen, gescheiden worden van hun familie). Hun ouders kregen veel te verduren tijdens de oorlog en dit leidde tot ernstig geweld binnen het gezin. De jongens werden verstoten en op straat gegooid. Door hun moeilijk gedrag steunde de gemeenschap hen ook niet en raakten de jongens volledig geïsoleerd.

De jongens vertoonden heel aggressief gedrag, hadden steeds wapens (houten stokken, kleine messen,…) op zak en bedreigden verschillende mensen verbaal. Ze gingen niet meer naar school, pleegden verschil­ lende diefstallen en sliepen op straat …

Bij CCVS spraken ze over hun wens om zich beter te voelen en zich te verzoenen met hun familie en ge­ meenschap. Met behulp van verschillende therapievormen werden de kinderen aangeleerd om hun eigen krachten aan te wenden om hun welzijn te verbeteren. Met tekeningen, spelen, system-therapie en psychoeducatie werkte CCVS gedurende een jaar intensief samen met de jongens en hun familie.

Momenteel wonen Daniel en Claude bij hun moeder die vrijwillig haar verantwoordelijkheid als moeder terug opnam. Ze zorgde er zelf ook voor dat de jongens terug naar school konden. Tot op de dag van vandaag blijft CCVS hen bijstaan. Het gedrag dat ervoor zorgde dat de gemeenschap de jongens verstootte is verdwenen en dit zorgde ervoor dat ze terug geïntegreerd raakten zoals ze zelf wilden. Ze worden terug aanvaard en verkregen zelfs nieuwe verantwoordelijkheden in de familie en gemeenschap, in hun cultuur een belangrijk teken van aanvaarding. De jongens zijn gelukkig. Ze komen nog regelmatig naar CCVS en vonden hier een plaats van vertrouwen. Ze komen af en toe hallo zeggen en spelen. Er staan ook nog enkele opvolggesprekken met alle betrokken partijen gepland.

De herdenking van de Groote Oorlog mag ons niet enkel terugvoeren naar de meest zichtbare geschie­ denis van de loopgravenoorlog met haar invasies, fronten en offensieven, maar onze aandacht dient evenzeer uit te gaan naar de verhalen van kinde­ ren en hun onzichtbaar leed berokkend door de confrontatie met de oorlogsgruwel. Het leven van kinderen zonder opvang, in hongersnood, op de vlucht maar ook van de te jonge soldaten die aan shellshock leden en aan hun lot werden overgela­ ten, is onderbelicht. Net zoals dat van duizenden kinderen, vaak kindsoldaten, die met onverwerkte oorlogstrauma’s opgroeien in actuele conflictge­ bieden van Congo, Uganda, Colombia of Syrië.

Het verheugt mij dat de opbrengst van het beelden­ project in het kader van Gone West naar hoopvolle projecten van het Centre for Children in Vulnerable Situations in Noord-Uganda en Oost-Congo gaat, waar psychologische ondersteuning getroffen kin­ deren en jongeren opnieuw enig toekomstperspectief kan bieden. De Provincie West-Vlaanderen wil op deze manier de aandacht vestigen op vaak vergeten slachtoffers van 100 jaar geleden maar ook op deze in hedendaagse conflictgebieden.

VAN KLEI TOT BEELDJE De klei die gebruikt wordt om de beeldjes­te ma­ ken is een mengeling van Y ­ periaanse blauwe klei, bruine klei uit Duitsland en zand. Wienerberger zorgt ervoor dat deze mengeling van grondstoffen steeds van dezelfde hoogstaande kwaliteit is.

partners h ip W I E N E R B E RG E R

De grondstoffenmengeling wordt intensief gekneed en door een zeef gedrukt.

De klei wordt daarna via een vacuüm­strengpers in kleikoeken gesneden. Wienerberger levert de klei aan in broden van ongeveer 5 kg.­Tijdens de workshops worden deze broden gehalveerd en maken we dus van een kleibrood twee beeldjes.

Wienerberger is in al zijn jaren van bestaan, steeds volledig verbonden geweest met de creatie van functionele en esthetische elementen. Als fabrikant en leverancier van elementaire bouwstenen aan de bouw is deze boutade een logische stelling.

Met klei als natuurlijke delfstof, die op vele plaatsen van oudsher aanwezig is en die door de natuurelementen als erosie, rivieren en zeeën nog steeds wordt aangeleverd, kan via een thermisch proces deze grondstof omgezet worden naar een duurzaam vormgevend product. Deze techniek is al eeuwen lang gekend en door de mens beoefend.

Logisch dat zo’n vormgevende grondstof en de verduurzaming ervan in de oven, dan ook heel dikwijls in de kunst gebruikt wordt om expressie te geven aan de menselijke creatiezin.

Wienerberger heeft een lange traditie om niet enkel met hun standaard producten leverancier te zijn van de elementaire bouwstenen voor het opbouwen van kunstwerken, maar eveneens om hun kennis, kunde en industriële installaties te delen met kunstenaars die in hun basis grondstoffen, kunstwerken willen creëren.

“Bij het binnenkomen van de vraag om mee te werken aan het land art project van vzw Kunst, hebben wij dan ook niet getwijfeld om onze schouders onder dit project te zetten.” Vertelt Michael Maertens, directeur van BU DAK“. Het ontworpen beeldje van Natasja Lefevre was in keramiek gemaakt en had de typische uitstraling van onze producten. De symboliek van het langlopende project gekoppeld aan de herdenking van de bij ons afgespeelde Groote Oorlog, een bijzondere gebeurtenis waarvan de gevolgen nog dagelijks beleefd worden in de kleigroeve van onze fabrieken in die buurt, waren een extra argument. Bovendien is er ook nog de correlatie met onze Ieperiaanklei die we als basisgrondstof gebruiken in verschillende van onze fabrieken en de uiteindelijke vorm die het project zal krijgen in Ieper. Het doel van het grote aantal beeldjes en de ruime uitstraling die hierdoor bereikt zal worden, vergde naar onze mening een industriële partner in dit project.

Snel kwamen wij tot een partnership en kon de creativiteit en de passie van beide partijen samengelegd worden om het maakproces te stroomlijnen. Het proces diende eenvoudig genoeg te zijn om geen drempelvrees op te werpen, diende praktisch haalbaar te zijn met beperkte investeringen. Bovendien zochten we een hoge graad van repetitiviteit die toch afwisseling in kleur mogelijk maakte en diende aan te sluiten bij de industriële processen van het drogen en het bakken. De zoektocht werd een boeiende en verrijkende periode die uiteindelijk leidde tot het huidige proces.

Als wij vandaag verder stappen zetten in het stroomlijnen, heeft dit alles te maken met de vastberadenheid van de partners om het doel en de timing te willen bereiken van de 600.000 beeldjes die in 2018 deel zullen uitmaken van de land art installatie ComingWorldRememberMe.” www.wienerberger.be

De beeldjes moeten na het maken voldoende uitdrogen voor ze gebakken worden, dit om te vermijden dat ze barsten tijdens het bakken.

Als ze voldoende uitgedroogd zijn, worden ze in de tunnel­ovens van de klei­dakpannenfabriek Wiener­ berger te Kortrijk gebakken op 985 °C. 2 1

Ludo Tanghe en Geert Vandenbroucke samen 75 jaar ervaring in de kleiverwerking bij Wienerberger.

“De opdracht om met mankracht en heel eenvou­ dige beweging een 3 dimensionale vormgeving te realiseren was een heel boeiende uitdaging. In de eerste plaats moesten we ervoor zorgen dat de gebruikte vormgevingsmethode voor elke bezoeker aan de workshops, groot en klein, haalbaar was, zonder dat de klei, die een sterk klevende materie is, aan alle tools ging vastplakken met het bijhorende risico dat het beeldje niet ontvorm­ baar was. De bewerking die elke individuele deel­nemer diende uit te voeren om tot een uniek beeldje te komen, moest uitnodigend en haalbaar zijn, zonder dat er mogelijk was om te herkansen.

Zo kon de geleverde inspanning bij elke deel­ nemer resulteren in een ‘wauw effect’ en reacties teweeg brengen als “Ik kan dit ook!” en “Yes, ik maak een keramisch beeldje!”.

Daarnaast wilden we toch dat de beeldjes vol­ doende divers waren. Elk beeld diende het DNA van zijn vormgever te dragen. Bovendien moesten de te gebruiken tools goedkoop, reproduceerbaar voor de verschillende workshops en veilig in gebruik zijn. We mochten bij dit alles ook niet uit het oog verliezen dat het dikwandig beeldje mee moest kunnen gaan in de droog- en bakprocessen van onze veel dunnere standaard producten.

De recente vervolgopdracht met het oog op de samenwerking met WAAK hield in dat we het artisanale proces via de ‘wafelijzer methode’ gingen omzetten naar een semi-professionele benadering om zo hogere snelheid te halen. Dit heeft opnieuw het creatieve in ons geprikkeld en ons uitgedaagd om ook bij deze ontwikkeling het beste van onszelf te geven.

Onze jarenlange ervaring in het tekenen van mechanische concepten, het bouwen van tooling en het aanvoelen van de vormgevingsprocessen, maakten het mogelijk dat wij deze opdracht tot een meer dan bevredigend resultaat konden brengen. ‘Iets’ maken van ‘niets’, dit is meer dan een jongensdroom die in vervulling gaat!”

3

4

5

7

10

6

h E T D O E L VA N h E T G ROT E A A N TA L B E E L Dj E S E N D E R u I M E uITSTRALING DIE hIERDOOR B E R E I K T z O u WO R D E N , V E RG D E N A A R O N z E M E N I N G E E N I N D u S T R I Ë L E PA RT N E R I N D I T P ROj E CT.

8

m i c h a Ë l m a e rt e N s , d i r e ct e u r b u da k w i e N e r b e rg e r

9

1

miX vaN YperiaaNse eN duitse klei

2

productie vaN de kleibrodeN

3

beeldjes makeN iN de cwrm-ateliers

4

silicoNereN vaN beeldjes

5

gebakkeN beeldjes op oveNwageN

6

verpakkeN vaN de beeldjes Na het bakkeN iN de oveN

7

bak met 390 beeldjes

8

klaar voor traNsport Naar de opslagruimte

9

opslagruimte vaN cwrm iN Nieuwpoort

10

ludo taNghe eN geert vaNdeNbroucke

SAMENWERKING CWRM – MIVALTI VzW – VzW WAAK

600.000 beeldjes is een enorm aantal en daar moet 7/7 aan gewerkt worden. Al van bij het ontstaan van het project stond vast dat we er naar streefden om de helft van de beeldjes, via peter­ en meter­ schappen, te laten maken door individuele partici­ panten. Mensen die elk hun eigen verhaal hebben.

Verhalen die getuigen van de enorme impact die de Eerste Wereldoorlog had en heeft op het dagelijkse leven toen en nu. Mensen die het verhaal van CWRM, het verhaal van herdenken, reflecteren, helpen en verbinden willen helpen onderbouwen met een persoonlijk engagement als peter, meter of ambassadeur van het project.

Naast deze 300.000 particuliere beeldjes moeten er nog eens zoveel beeldjes worden gemaakt via

‘semi­ambachtelijk bandwerk’. In 2015 startten we samen met Mivalti vzw uit Tielt een samenwer­ kingsverband op dat resulteerde in een bijzondere atelierwerking voor mensen met een beperking.

Een klein atelier dat dagelijks mensen met een beperking aan het werk zet en mensen verbindt.

Vanuit dit succesvolle initiatief groeide het besef dat deze werkwijze een belangrijke maatschap­ pelijke meerwaarde had die de productiepiste van ‘semi­ambachtelijk­bandwerk’ kon invullen.

Via onze projectpartner Wienerberger kwamen we in contact met de vzw WAAK uit Kuurne. Samen met hen startten we onze tweede productielijn.

Na een proefproject in december ’15 gaan we op maandag 25 januari 2016 van start met een lang­ durige samenwerking tussen CWRM en vzw WAAK. Zij engageren zich om tijdens de komende twee jaar 200.000 beeldjes te maken voor de land art installatie.

Vzw Waak creëert al 50 jaar lang duurzame en aangepaste tewerkstelling met kansen tot zelfont­ plooiing voor mensen met een arbeidsbeperking: fysiek, psychisch of sociaal. Momenteel creëren zij met 1800 duurzame jobs reële toegevoegde waarde voor kleine en grote ondernemingen in binnen­ en buitenland.

Waarden zoals verantwoordelijkheid, integri­ teit, eerlijkheid, respect, duurzaamheid, waar­ devolle ethische en sociale gedragscodes staan erg centraal bij WAAK. In combinatie met trots en enthousiasme bieden deze fundamentele uit­ gangspunten de beste ingrediënten voor wat zij vooropstellen: mensgericht ondernemerschap.

De ‘beschutte werkplaats’ WAAK evolueerde met deze sociale uitgangspunten in de voorbije jaren naar een van de grootste maatwerkbedrijven van Vlaanderen.

De beide goede doelen verbonden aan CWRM heb­ ben dezelfde waarden als WAAK voor ogen. Door mensen kracht en motivatie te geven, helpen zij slachtoffers om zich terug te integreren in de maatschappij en zo zelfstandig een eigen leven op te bouwen.

EXPO IN BOMMENVRIJ De 600.000 beeldjes zullen in 2018 samen met drie grote werken van kunstenaar Koen Vanmechelen de uiteindelijke land art installatie Co­ mingWorldRememberMe vormen op het niemandsland in het Provinciaal domein Palingbeek te Ieper.

De installatie zal ongeveer twee maanden in beslag nemen en gebeurt door het voltallige CWRM­ team aangevuld met vrijwilligers.

Al onze peters en meters worden uit­ genodigd om vanaf maart 2018 mee te komen helpen bij het plaatsen van de beeldjes. De interesse hiervoor is zowel bij de individuele deelnemers als bij de groepen en de partners die een mobiel atelier organiseren zeer groot.

Momenteel is de aanleg van de uitkijkbrug al achter de rug. In het provinciaal domein kan je nu dus al uitkijken over de uiteindelijke loca­ tie van de land art installatie.

Aan de rand van het veld werd ook een paviljoen geplaatst waarin men meer informatie kan vinden over de locatie en de installatie. Een wandelpad leidt de bezoekers rond de volledige installatie. De opening van de definitieve land art installatie in Provinciaal domein Palingbeek is voorzien voor eind april 2018 In afwachting van de indruk­ wekkende installatie kan vanaf mid­ den januari 2016 in het atelier in Nieuwpoort al een simulatie van de land art installatie bezocht worden.

In een van de twee expo­ruimtes van het atelier in Bommenvrij kunnen bezoekers al van bij de opening in oktober 2014 het werk Carried by Generations bekijken. Dit werk van Koen Vanmechelen verhuist in april 2018 naar Provinciaal domein Pa­ lingbeek waar het een onderdeel zal vormen van de uiteindelijke land art installatie ComingWorldRememberMe. Om de bezoekers alvast een eerste

idee te geven van de grootsheid van deze installatie, werd de ruimte rond Carried by Generations gevuld met iets minder dan 10.000 gebakken beeldjes. De uiteindelijke installatie wordt dus ongeveer 60 keer groter.

De installatie is tijdens de ope­ ningsuren van het atelier te bezoeken voor al wie peter of meter wordt van ComingWorldRememberMe. Naast de expo­ruimte met een vooruitblik op de uiteindelijke land art installatie kunnen de bezoekers van het CWRM­atelier in Bommen­ vrij ook steeds de tentoonstelling in de bovenruimte bezoeken. In 2015 hadden we hier de expo Combat @ CWRM door Koen Vanmechelen te gast. In 2016 plannen we twee nieu­ we tentoonstellingen, waarover meer op de volgende pagina’s.

Met beide foto­tentoonstellin­ gen willen we op een visueel sterke manier de link tussen het verleden

en het heden tonen. Bovendien wordt aan beide tentoonstellingen ook een educatief luik gekoppeld dat door scholen verder kan uitgewerkt worden voor of na het bezoek aan het atelier. Zowel bij CWRM als bij beide tentoonstellingen staat het menselijke aspect van oorlog centraal en meer specifiek de impact op de kinderen die het meest kwetsbaar zijn.

ADRES SITE BOMMENVRIJ / SCHOOLSTRAAT 48 / NIEUWPOORT STAD OPENINGSUREN DINSDAG TEM ZATERDAG, TELKENS VAN 13U30 TOT 18U

HUMAN een film van

yann ARTHUS-BERTRAND Vanaf eind februari tot eind september 2016 wordt de bovenste expo-ruimte van Bommenvrij ingenomen door een tentoon­stelling rond de film Human van de Franse fotograaf, journalist en ecoloog Yann Arthus-Bertrand. In deze film gaat Arthus Bertrand op zoek dat naar wat ons menselijk maakt. Om het antwoord hier op te vinden besteedde hij drie jaar aan het verzamelen van (real-life) emotionele ver­ halen van meer dan 2000 vrouwen en man­ nen uit 60 verschillende landen, waarin thema’s als liefde, oorlog, homoseksualiteit, vergevingsgezindheid, familie, leven na de dood, geluk, immigratie en de zin van het leven centraal staan.

In een globale wereld met een niet afla­ tende toestroom aan informatie, denken we de wereld te kennen en voelen we ons zeer dicht bij elkaar. Toch vergeten we vaak naar elkaar te luisteren. Yann ArthusBertrand vraagt zich of hoe de wereld en de maatschappij kan evolueren als we zelfs onze buren niet voldoende kennen. Met Humans wil hij een portret schetsen van wie we zijn, als een gemeenschap, een familie, maar vooral als individuen.

Elke deelnemer kreeg dezelfde 4O vragen te beantwoorden, en deed dit steeds voor een zwarte achtergrond, zonder enig detail over de identiteit van de geïnter­ viewde te laten zien. Op deze manier hoopte

Arthus-Bertrand de aandacht te vestigen op onze overeenkomsten, op wat we alle­ maal delen. De film toont de donkere kant van de mensheid, maar werpt ook een licht op haar beste kant. Volgens Arthus-Bertrand hebben we immers allemaal de wil om sa­ men te leven. Hij stelt dat we, door elkaar beter te begrijpen, de uitdagingen van van­ daag en morgen aankunnen.

De interviews worden met elkaar verbonden door natuurbeelden. Dit alles resulteert in een indrukwekkende kijk op de hedendaagse samenleving en onze planeet. Een prachtig document over identiteit, diversiteit en empathie.

“ W h en we took t h e big boat t h ere was a mot h er w h o gave birt h to a baby – a girl or a boy, I don ’ t know. T h en I watc h ed as two men t h rew t h e baby into t h e sea . I t was t h e first time I saw somet h ing like t h at. I t was not good . I do not like t h e sea .”

U i t d e f i l m ‘ Fat i m a’ s d r aw i n g s ’ va n M ag n u s W e nn m a n

MAGNUS WENNMAN

where the children sleep Eind september ruilen we de tentoonstelling Human van Yann Arthus-Bertrand in voor een foto-tentoon­ stelling van de Zweedse topfotograaf Magnus Wennman i.s.m. Fotografiska en Aftonbladet. Als winnaar van de World Press Photo Awards en in Zweden vier maal verkozen tot fotograaf van het jaar behoort Magnus Wennman tot de top. Voor zijn fotoreeks ‘Where the Children Sleep’ ontmoette hij kindvluchtelingen in verschillende vluchtelingenkampen en op hun reis door Europa. Een jongen mist zijn bed. Een meisje haar pop met de donkere ogen. Een derde kind droomt over een tijd waarin haar kussen geen vijand was.

De oorlog in Syrië is ondertussen bijna vijf jaar aan de gang en meer dan twee miljioen kinderen zijn op de vlucht, zowel binnen als buiten de landgrenzen. Ze lieten hun vrienden, hun huizen en hun bedden achter. Sommige van deze kinderen waren bereid om te tonen waar ze nu slapen, nu alles wat ooit was niet meer bestaat. Hun verhaal over wanneer de nacht valt, is een levendig verhaal met een open einde.

Fotografiska en Aftonbladet streven ernaar om de kwetsbare situatie van deze kinderen die ont­ wricht werden door de oorlog te erkennen en zo de UNHCR te steunen. Met Fotografiska For Life wil Fotografiska een katalysator zijn voor positieve verandering in de maatschappij. Door fotografie te gebruiken als een medium om te illustreren, bewustzijn te vergroten en te inspireren tot actie, hopen ze een debat te creëren en zo sociale kwesties die hen nauw aan het hart liggen te beïnvloeden.

De thematiek van deze reeks en de werking van beide organisaties sluiten zeer nauw aan bij het verhaal dat CWRM brengt. Vzw Kunst en CWRM kregen de primeur om deze internationaal reizende tentoonstelling in België te vertonen. Deze tentoonstelling zal tijdens de openingsuren van het atelier in Bommenvrij gratis bezocht kunnen worden door de peters en meters van CWRM.

Adres | Site Bommenvrij | Schoolstraat 48 | Nieuwpoort stad Openingsuren | 19 oktober 2016 tem 2 januari 2017 dinsdag tem zaterdag, telkens van 13u30 tot 18u

VRIJWILLIGERS aan het woord Youri Van Miegroet Ieper

Als vrijwilliger bij het project CWRM krijg je de kans om vele mensen te ontmoeten en te enthousiasmeren.

Het zijn stuk voor stuk unieke ontmoetingen van mensen met o.a. verschillende nationaliteiten, achtergronden en geloofsovertuigingen. Als vrijwil­ ligers kunnen wij een belangrijke boodschap delen ivm de goede doelen die CWRM steunt.

En daarnaast bieden we natuurlijk de mogelijkheid aan alle deelnemers/bezoekers om deel uit te maken van dit uniek kunstproject. Ik ben oprecht trots dat ik hier mijn “beeldje” kan aan bijdragen.

Marc Quagebeur Ieper

Ik vind het fijn om met mensen van over de ganse wereld in contact te komen, mee te werken aan een project dat mensen samenbrengt en een reflectie­ moment teweegbrengt. Tevens steunen we een goed doel dat ook voor mij erg belangerijk is. Zelfs mijn kleinkinderen van 7 en 4 vinden het fijn om af en toe naar het atelier in Ieper te komen en een beeldje te maken met opa.

Myriam Swaegers nieuwpoort

Bij CWRM kan het best gezellig zijn. Hoe drukker, hoe liever. Niet alleen kinderen maar ook volwas­ senen houden ervan, en het blijkt dat iedereen creatief kan zijn met klei.

Op 29 augustus 2015 kregen we het familie zang­ koor van Zele op bezoek. Ik was samen met Annie, want ze waren met 41, groot en klein. Ze komen door de grote poort binnen, we verwelkomen hen.

We vragen alvast of ze een liedje komen zingen...

Nee, ze komen beeldjes maken en zijn allemaal enthousiast. We doen de inleiding, de schorten en de klei worden verdeeld en men kneedt, perst en geniet van het creëren en afwerken van het beeldje. Toch geen liedje? Plots kiezen ze allen hun plaats in de groep en zingen voor Annie en mij een prachtig lied. De akoestiek in dit gebouw leent er zich toe en we krijgen er kippenvel van. Het was een fantastische namiddag. En zo ervaren we nog vele leuke momenten in het atelier: Een meisje van 13 vertelt me hoe mooi het toilet behangen is. Een an­ der meisje van 10 vindt het naakte beeld van Koen Vanmechelen op de tentoonstelling toch maar raar.

Een juf uit Oostende krijgt een foldertje van een van de kinderen en beslist om met de hele klas op de tram te stappen en een beeldje te komen maken.

We hebben nog 2 jaar en enkele maanden voordat we de beeldjes met z’n allen zullen plaatsen in de Palingbeek in Ieper. We zullen niet alleen fier kunnen zijn op de 600.000 beeldjes, maar ook op de duizenden kinderen die we geholpen hebben om hun beeldje te maken.

Chantal Devriendt ieper

Annie Van Acker nieuwpoort

Bij het lezen van de oproep tot vrijwilligers heb ik geen minuut getwijfeld om mij kandidate te stellen.

Als Ieperling ben ik nauw verbonden met de ge­ schiedenis van WOI en het toerisme.

De bezoekers appreciëren de info die ik kan meege­ ven over het project en de streek. Laatst uitte dit zich in een stevige knuffels van 2 jongetjes, zo spontaan en eerlijk.

Het geeft een goed gevoel iets te kunnen doen voor een prachtig project als dat van GoneWest.

Maar vooral de steun aan de goede doelen van de vzw Centre for Children in Vulnerable Situations, die kindsoldaten in Noord-Oeganda en seksuele slachtoffers in Oost-Congo morele hulp bieden, is de drijfveer om mijn klein steentje bij te dragen.

Ik vind het een prachtig initiatief, zowel de her­ denking als ook de steun aan het goede doel. Want kinderen zijn in de wereld toch het belangrijkst .

Het is leuk want iedereen die met de klei gewerkt heeft, gaat met een tevreden gezicht naar buiten.

Men leert zoveel nieuwe mensen kennen. Ook het vertrouwen dat men in je heeft vind ik prachtig.

Machteld Meerschaut nieuwpoort

Ik werd vrijwilliger na een warme oproep van mijn vriendin Annie die al langer als vrijwilligster meewerkt aan het project.

De uitleg van wat CWRM is en doet en wat men wil bereiken heeft me warm gemaakt en geraakt, al ben ik er nog maar twee maand bij, het maakt me blij een klein deeltje uit de schakel te kunnen zijn. Ik hoop dan ook van harte dat de doelstelling van 600.000 beeldjes behaald wordt.

Ik ben alvast gebeten om het doel te kunnen berei­ ken en de Palingbeek zijn glorie te geven.

J.M. Van Elslande Ieper

Feitelijk ben ik dit vrijwilligers werk aangegaan omdat ik te veel vrije tijd kreeg.

Ik maakte een workshop mee als bezoeker en daarna liet ik me inschrijven als helper en werkte ik mee tijdens een paar workshops.

Maar pas na de vrijwilligersbijeenkomst in Nieuw­ poort met daarin uitleg en filmopnames over het nut van deze actie besefte ik wat een immens doel deze organisatie steunt. Heel gelukkig dat ik als ge­ wone sterveling deel mag uitmaken van dit project.

Een tevreden mens!

Leen Philips nieuwpoort

Vrijwilliger zijn binnen dit project is geweldig. Elke dag opnieuw leer ik weer nieuwe mensen kennen die zich willen engageren om stil te staan bij wat er 100 jaar geleden is gebeurd. We maken samen één groot herdenkingsmonument, maar wat nog beter is we werken samen. We vormen op die manier samen één grote groep die met elkaar verbonden is.

Daarom ben ik blij dat ik deel uitmaak van deze werking en vrijwilligersgroep.

CWRM ZOEKT JOu! We zijn steeds op zoek naar enthousiaste vrijwilligers om actief mee te werken aan de begeleiding van workshops in onze vaste ateliers. Heb je interesse om deel uit te maken van ons team? Neem dan een kijkje op onze website, kom eens langs in ons atelier of neem contact op! Er zijn diverse mogelijkheden om je medewerking in te vullen, dus je beslist steeds zelf hoe sterk je je kan en wil engageren.

WIj zOEKEN vrijwilligers die deelnemers graag willen helpen bij het maken van een beeldje. Je bent vooral een sociaal iemand die zelfstandig kan werken. Een artistieke achtergrond is meegenomen, maar zeker niet noodzakelijk: de procedure om een beeldje te creëren is bewust eenvoudig gehouden opdat iedereen zou kunnen deelnemen.

WIj BIEDEN een verrijkende ervaring in het kader van de herdenking van WOI, een kans om mee te werken aan de opbouw van een kunstwerk dat internationaal tot stand komt en een interessante vrijwilligersvergoeding.

MEER INFO OP WWW.CWRM.BE CONTACT VIA LILy.SOENEN@VzWKuNST.BE OF VzW KuNST | T.A.V. LILy SOENEN | BRuGSESTEENWEG 45, 8433 SChORE

Graag maken wij van deze kans nog eens gebruik om onze vrijwilligers te bedanken voor hun inzet en enthousiasme.

Hun hulp is van onschatbare waarde voor het verspreiden van onze visie en het uitwerken van onze missie. Zij vormen een essentiële schakel in de realisatie van de uiteindelijke land art installatie ComingWorldRememberMe.

Vlnr : Myriam Swaegers, Chantal Devriendt, Patrick Herregat, Anne Marie Tassiaux, Marleen Louagie, Youri Van Miegroet, Annie Van Acker, Machteld Meeschaert, Jean­Marie Van Elslande (niet op de foto : Sissi Boelens, Els Debaene, Nadine Debergh, Eric Derdaele, Nok Masschelein, Leen Philips, Marc Quagebeur, Rudy Van Acker)

COLOFON COMINGWORLDREMEMBERME GONEWEST: Artistieke herdenking 100 jaar Groote Oorlog in West-Vlaanderen De Provincie West­Vlaanderen herdenkt van 2014 tot en met 2018 op culturele wijze 100 jaar Groote Oorlog.

Deze eigentijdse, toekomstgerichte en multidisciplinaire her­ denking kreeg de naam ‘GoneWest’.

Projectsecretariaat: vzw kunst Brugsesteenweg 45 | 8433 Schore | België info@comingworldrememberme.be www.cwrm.be | Instagram #cwxrm www.facebook.be/comingworldrememberme

‘To go west’ is een oude Engelse (Keltische) uitdrukking en be­ tekent zo veel als sterven of het ten westen gaan van de doden, met de ondergaande zon mee. De uitdrukking werd massaal gebruikt door soldaten en ‘War Poets’.

‘To go west’ kreeg ook een zeer letterlijke betekenis: het geal­ lieerde front was aanwezig in het westelijk deel van het Wes­ telijke Front. De gesneuvelden en gekwetsten werden dan ook letterlijk naar het westen gebracht. Bovendien trok in België de oorlog met de Duitse inval van oost naar west door het hele land, waarna hij vier jaar lang in de Westhoek bleef trappelen.

GoneWest verbindt talloze levensverhalen met gedegen historisch besef en ontsluit deze kleine en grote verhalen via mu­ ziek­, dans­, theaterevenementen, literatuur en beeldende kunst.

Jan Moeyaert Intendant, afgevaardigd bestuurder Lily Soenen Zakelijk leider Lieselotte Moeyaert Pers, communicatie & publiekswerking Elise Verstraete Vormgeving & digitale coördinatie, assistent pers, communicatie & publiekswerking Liesbet Daeninck Educatieve werking & publiekswerking Casimir Franken Productie coördinator Magalie Lagae Productie coördinator

www.gonewest.be

Technisch team: Marc Drabbe, Jaak Bout en Ano Dekimpe

Jan Moeyaert Curator, afgevaardigd bestuurder Koen Vanmechelen Kunstenaar, artistiek leider Lily Soenen Zakelijk leider Lieselotte Moeyaert Pers & communicatie Goele Schoofs Proces manager Koen Vanmechelen Sandrine Peeters Pocess assistant Koen Vanmechelen Stoffel Hias Productieassistent Koen Vanmechelen

Projectafgevaardigden GoneWest /provinciebestuur West-Vlaanderen Vivi Lombaerts Voorzitter artistieke werkgroep GoneWest Caroline Declerck Financieel manager Provincie West­Vlaanderen Bart Dekoninck Verantwoordelijke Griffie, Provincie West­Vlaanderen Coverbeeld / poster vzwKunst

­ Bommenvrij

VzW KuNST REALISEERT CWRM IN SAMENWERKING MET DE VOLGENDE PARTNERS:

WWW.COMINGWORLDREMEMBERME.BE

Verwacht het onVerwachte De Standaard brengt u de kunst bij van de onverwachte vondst. Duik in exclusief nieuws, wijk af naar een onmisbaar interview, blijf hangen bij beelden van de beste fotografen, rol om uw as bij een vurige opinie. Wat een glijbaan is voor het lichaam, is De Standaard voor de geest.