NAAR EEN NIEUWE
KLIMAATAGENDA
H
et Ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft moeite een nieuwe rol te spelen bij de aanpak van het klimaatprobleem.
4. Beschikbaarheid van technologie voor CO2 -opslag.
Een groot aantal onderdelen van het beleid wordt uitgevoerd door
Andere prioriteiten
andere ministeries, terwijl de vervolgacties op de Klimaatagenda
Het interessante aan het rapport is dat
vooralsnog onzichtbaar zijn. Met het oog op de klimaattop in Parijs
worden genoemd. Zon en wind zijn belang-
is het tijd voor een nieuw relevant, concreet en inspirerend verhaal.
rijk, maar hebben geen prioriteit omdat deze
de bestaande duurzame prioriteiten niet
naar verwachting sowieso sterk groeien. De verschuiving van kolen naar gas is weinig
Wat zijn de belangrijkste prioriteiten voor
International. De studie komt tot de
relevant in het totale plaatje, zeker in combi-
een effectieve aanpak van het klimaatpro-
volgende vier prioriteiten:
natie met CO2 -opslag. En het regionale verzet
bleem? Het antwoord is minder vanzelfspre-
1. Snelle, internationaal gecoรถrdineerde
tegen de winning van olie en (schalie)gas
kend dan velen denken. De gezamenlijke
actie om vanaf 2020 te komen tot een
is vanuit mondiaal perspectief al helemaal
milieuorganisaties hebben deze vraag in
daling van de emissies;
geen issue.
2013 voorgelegd aan een team wetenschap-
2. Zeer grootschalige inzet van biomassa;
pers onder leiding van Bill Hare, jarenlang
3. Een enorme versnelling in het tempo van
de klimaatvoorman van Greenpeace
10
Tijdschrift Milieu, november 2014
energiebesparing;
THEMA
De versnelling van het tempo van energiebesparing is cruciaal. Dit is het essen-
Modernisering Milieubeleid Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 7-2014, www.vvm.info
tiële verschil tussen klimaatscenario’s en
Energieke samenleving
is voor een effectief klimaatbeleid. Het
‘business as usual’-scenario’s. Biomassa is
Zonder draagvlak komt de transitie echter
faciliteren van dit traject moet een belang-
in alle scenario’s de belangrijkste ener-
niet van de grond. Daarom wil ik ervoor
rijke prioriteit worden van het ministerie
giebron en de combinatie van biomassa
pleiten dat het Ministerie van IenM zich
van Milieu. Uiteraard is een geloofwaardig
met CO2 -opslag is de enige reële optie om
opstelt als hét steunpunt van de energieke
Europees emissiehandelsysteem daarvoor
de CO2 -concentratie in de atmosfeer te
samenleving. Dat betekent concreet dat
een eerste voorwaarde, al is dat een onder-
verlagen.
het ministerie in goed overleg met de
werp waar niemand vrolijk van wordt.
honderden lokale energie-initiatieven veel Het verschil in prioriteiten illustreert dat de
betere voorwaarden creëert om lokaal resul-
Kloof naar twee graden dichten
meeste milieuorganisaties de (regionale en
taten te boeken, of het nu gaat om wind,
In het Emissions Gap Report 2013 conclu-
lokale) transitie naar een duurzame ener-
zon, klimaatneutraal renoveren of elek-
deert UNEP dat de kloof tussen de huidige
trisch vervoer. Hetzelfde geldt voor
gievoorziening in de praktijk veel
het bedrijfsleven, waar onder
belangrijker vinden dan een effectieve (mondiale) aanpak van het klimaatprobleem. Het rapport is dan ook snel in een lade verdwenen. Het Ministerie van IenM dient wél een rationele aanpak
‘Zon en wind groeien sowieso sterk en behoeven dus geen beleidsprioriteit’
van het klimaatprobleem na te streven en de vier bovenge-
aanpak (inclusief de toezeggingen voor Parijs) en de aanpak die minimaal nodig is
andere kan worden voortge-
om de twee graden doelstelling in zicht te
bouwd op het succes van
houden in 2020 ongeveer 10 Gton CO2 -eq
de CO2 -Prestatieladder.
bedraagt. Dat komt overeen met 20% van de
Het intelligent mobili-
mondiale uitstoot van broeikasgassen. Het
seren van de energie in de
is van essentieel belang dat het ministerie
samenleving is de beste
van Milieu samen met Buitenlandse Zaken
garantie om ook beleidsmatig voortgang te kunnen boeken.
een plan opstelt welke bijdrage Nederland kan leveren aan het dichten van deze kloof.
noemde prioriteiten tot belangrijke
Zonder een dergelijke aanvulling is de
Internationale aanpak
internationale aanpak door regeringen niet
In een eerdere bijdrage aan Milieu wees
geloofwaardig en is de klimaattop in Parijs
Moeilijk uit te leggen
ik erop dat de huidige slepende onderhan-
bij voorbaat mislukt.
Het lijkt verstandig om als tweede uitgangs-
delingen in 2015 naar verwachting onvol-
punt van het beleid het inzicht te accep-
doende zoden aan de dijk zullen zetten. De
De kloof is niet alleen met een ander ener-
teren dat het probleem buitengewoon
onderhandelingen zijn echter niet onzinnig.
giebeleid te dichten. Een recente publicatie
moeilijk valt uit te leggen. Natuurlijk moet
Ze zullen er naar alle waarschijnlijkheid toe
van WWF en de Wageningen Universiteit
het beleid zich baseren op de stand van de
leiden dat een toenemend aantal landen
bevestigt eerder onderzoek dat ongeveer
wetenschap, zoals verwoord in het recente
besluit tot de invoering van wettelijk
de helft van de kloof kan worden gedicht
IPCC-rapport. Maar we moeten accepteren
bindende emissiehandelssystemen. De
door de aanpak van ontbossing en de
dat burgers en bedrijven dat in feite niet
koppeling hiervan kan leiden tot een
doen. Het meeste milieubeleid komt pas tot
wereldwijde prijs voor CO2, wat cruciaal
onderdelen van haar beleid te maken.
Sible Schöne (sible@hier.nu) is Programma Directeur Klimaatbureau HIER.
stand als de noodzaak ervan voor iedereen zichtbaar is: vervuilde lucht, verontreinigd water, stervende bossen. De put wordt gedempt nadat het kalf verdronken is. Bij klimaatbeleid werkt deze aanpak niet. Klimaatverandering is daarvoor een te traag probleem. De opwarming die we nu zien, is niet het gevolg van onze huidige uitstoot, maar van de uitstoot tot pakweg 1970. De huidige concentratie broeikasgassen in de atmosfeer is voldoende voor een temperatuurstijging van bijna twee graden, maar dat zien we pas over veertig tot vijftig jaar. We moeten blijven zoeken naar nieuwe wegen om het echte verhaal te vertellen. Maar dat is niet de meest effectieve manier om aan draagvlak te werken.
Modernisering Milieubeleid Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 7-2014, www.vvm.info
THEMA
Tijdschrift Milieu, november 2014
11
degradatie van bossen en landbouwgrond.
kasgassen, zoals roet en troposferisch ozon
invalshoek die richting geeft aan de prag-
Bij de ontbossing gaat het met name om
is de tweede pijler bij het dichten van de
matische aanpak van het energieakkoord
het verlies van tropisch regenwoud, bij de
kloof. Er zijn bovendien grote andere voor-
in de industrie, de landbouw, de trans-
degradatie van bossen en landbouwgrond
delen zoals minder luchtvervuiling. Naast
portsector en de gebouwde omgeving. Het
om het niet-duurzaam gebruik van traditio-
de eerder genoemde kooktoestellen is de
ministerie kan hier invulling aan geven
nele biomassa. Deze biomassa is volgens de
overstap van derdewereldlanden
Global Energy Assessment verantwoordelijk
op schonere motoren en scho-
voor 8% van het wereldenergiegebruik, de
nere elektriciteitscentrales
helft voor koken en de andere helft voor
logische prioriteit.
door voorbeeldprojecten, partnerships en nieuw beleid. Kern van dit nieuwe beleid is de
‘Draagvlak voor klimaatbeleid komt er pas als de noodzaak zichtbaar is’
warmte. De introductie van schone kook-
invoering van snel krimpende emissieplafonds
toestellen is de belangrijkste maatregel om
Energiebesparing is de
dit probleem aan te pakken. Daarom heeft
logische derde pijler. De
het HIER Klimaatbureau samen met een
belangrijkste mogelijkheid
groot aantal andere partijen besloten dit
voor de EU om de CO2 -reductie
tot symbool te maken van verantwoorde
wereldwijd aan te jagen zijn
klimaatcompensatie. We nodigen de over-
voortschrijdende Europese normen
heid graag uit zich hierbij aan te sluiten.
voor de CO2 -uitstoot van auto’s, apparaten,
kondigd. De eerste uitwerking hiervan kan
Een versnelde aanpak van de HFK’s (via het
verlichting en industriële producten,
samen met de lopende maatschappelijke
Montreal Protocol) en de kortlevende broei-
zoals elektromotoren. We hebben hier te
initiatieven gericht op klimaatneutraal
maken met mondiale producten, waardoor
renoveren een mooie start zijn in de bouw.
Europese normstelling wereldwijd zal door-
De eerder genoemde prioriteiten biomassa
Literatuur 1. Adequacy and Feasibility of the 1.5 °C Long-term Global Limit, CAN Europe, Climate Analytics, 2013 2. The Emissions Gap Report 2013, A UNEP Synthesis Report, UNEP 2013 3. The Contribution of Forests and Land-use to Closing the Gigatonne Emissions Gap by 2020, WWF, Wageningen UR, 2014 4. Global Energy Assessment, IIASA 2012 5. Green4sure, het Groene Energieplan, CE Delft, 2007, in opdracht van ABVAKABO
voor de gebouwde omgeving en de transportsector. In de Klimaatagenda staat het onderzoek naar de invoe-
ring van een dergelijk systeem voor de gebouwde omgeving al aange-
werken. Het wordt tijd dat Nederland een
en CO2 -opslag komen automatisch in de
paar miljoen uittrekt voor een effectieve
andere sectoren bovendrijven wanneer
lobbycampagne op dit onderwerp.
klimaatneutraliteit vertrekpunt is. In de elektriciteitssector is kolen/biomassa-
Klimaatneutraliteit
vergassing met CO2 -opslag naast zon en
Het Ministerie van IenM kan tot slot in
wind een logische prioriteit. Biomassa is
Nederland bijdragen aan een nieuw elan
onmisbaar bij duurzaam transport. Wie
door samen met maatschappelijke partijen
het rapport Green4sure van de milieuor-
klimaatneutraliteit een centrale plek te
ganisaties er nog eens op na leest, ziet dat
streven geven in haar beleid. Het strev veen na v naar naar ar
biomassa en CO2 -opslag, naast besparing,
decennia nul-emissies in enkele decenni n ia volgt
de van de kern ker er n zi zzijn ijn jn v a een klimaatneutrale an
logisch voort uit het laatste IPCC-rapport.
industrie. indust sttrie. riie
Door klimaatneutraliteit centraal te stellen zichzelf creëert het ministerie voor zich c zelf een
Sible Schöne
FNV, FNV Vakcentrale, Stichting Greenpeace, Stichting Natuur en Milieu, Vereniging Milieudefensie en het Wereld Natuur Fonds
12
Tijdschrift Milieu, november 2014
THEMA
Modernisering Milieubeleid Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 7-2014, www.vvm.info