De glazen stolp by VVD Apeldoorn

De glazen stolp IN DEZE UITGAVE: Alleen niet slopen?

pag.

Een simpele burgerwoning

pag.

Geen dictaat maar dialoog

pag. 11

Essie Tweewielers

pag. 15

Inhoudsopgave

De glazen stolp

Steeds meer bemoeienis

Onacceptabel

Alleen niet slopen?

De beukenhagen in Hoog Soeren, straf of compliment?

Waardestijging of waardedaling

Een simpele burgerwoning

Geen dictaat maar dialoog

Monumenten

Karakteristiek en bewoonbaar

Essie Tweewielers

Voormalige kantoorvilla in Hoenderloo

Een huis voor drankzuchtige vrouwen

Karakteristieke panden in een ontwikkelingsgebied

Als je het aan een oud-Rotterdammer vraagt

Epiloog

Steeds meer bemoeienis De bemoeienis van de gemeente met de huizenbezitters neemt steeds grotesker vormen aan. Eerst was er een welstandscommissie en een monumentenlijst. Nu hebben ze iets nieuws om de greep op de huiseigenaren te vergroten: de gemeente roept alle mooie huizen uit tot karakteristiek pand. Dat betekent dat de eigenaar van zo’n ‘karakteristiek’ pand voortaan aan allerlei extra regels moet voldoen en het pand niet meer mag aanpassen. Waar de eigenaar van een monumentenpand soms nog gebruik mag maken van enkele voordeeltjes, zijn er voor de eigenaar van een karakteristiek pand alleen maar plichten.

Wat vindt de VVD? De VVD in Apeldoorn vindt dat de bemoeienis van de gemeente met karakteristieke panden uit de hand loopt. Er worden steeds meer eisen gesteld. Ook het aantal karakteristieke panden loopt uit de hand. De gemeenteraad werd destijds voorgehouden dat het om ongeveer 200 panden ging. Dat aantal is al gehaald en er komt nog een flink aantal bestemmingsplannen aan. Wat de VVD wil is overeenstemming met de eigenaar. Dus niet aanwijzen en opleggen, zodat de eigenaar in de verdediging moet. De meeste eigenaren houden van hun huis en willen er goed voor zorgen. Het is natuurlijk wel de bedoeling dat het hun huis blijft waar ze zelf over mogen beslissen. Als de belangen van de eigenaren ook meewegen en er samen naar een oplossing wordt gezocht, dan is er minder weerzin en frustratie. Baas in eigen huis Het behouden van mooie, karakteristieke panden vinden veel mensen belangrijk. Dus willen de ambtenaren en de politiek dat regelen. Dat er in die panden ook mensen wonen lijkt daarbij van ondergeschikt belang. Deze mensen wordt de zeggenschap over hun pand niet toevertrouwd terwijl zij toch jarenlang voor het pand gezorgd hebben waardoor het in de staat is die het karakteristiek maakt. Wij hebben daarom eigenaren aan het woord gelaten, met hun ervaringen over het karakteristiek worden van hun woning. Transparant en enthousiasmerend? De gemeente wil transparant en enthousiasmerend zijn. De meeste eigenaren van karakteristieke panden hebben dat heel anders ervaren. Na de eerste schrik, werden ze gerustgesteld. De wijziging zou alleen

gevolgen hebben bij het aanvragen van een sloopvergunning. Vervolgens bleek uitbreiden onmogelijk en verbouwen extra moeilijk te zijn. Er waren bewoners die er tijdens de raadsvergadering pas achter kwamen dat hun bouwvlak was ingekrompen. En waar ben je precies aan toe als je het karakteristieke van het pand in stand moet houden? Eigenaren van beeldbepalende panden dachten dat hun procedure via het college liep en zijn er niet op geattendeerd dat hun bouwvlak in het bestemmingsplan kleiner werd. Hierdoor hebben zij een mogelijkheid van bezwaar en beroep gemist.

Hartverwarmend? Bewoners schrikken als hun pand wordt aangewezen als karakteristiek. Opeens worden ze geconfronteerd met een ‘positief’ beoordelingsrapport met te veel plusjes die opgeteld betekenen dat hun pand karakteristiek wordt. Natuurlijk zitten ze niet te wachten op beperkingen, dus maken ze bezwaar. Aan het eind van dat proces heeft de gemeenteraad het laatste woord. Eigenaren van karakteristieke panden vinden dat pas in die discussie ook hun belang aan bod komt. Het belang van degene die langsrijdt en denkt ‘Goh, wat een mooi huis’, weegt zwaarder dan het belang van de bewoner. De aandacht van de raadsfracties vinden eigenaren hartverwarmend maar tegelijk bitter, vanwege het contrast met de rest van het proces. Korte karakteristiek Dubbele arbeiderswoning uit de periode rond 1900; het pand heeft één bouwlaag en een met pannen gedekt mansardedak. Bakstenen gevels met enkele sierdetails.

1. Van belang als onderdeel van de kleine historische woon-werkbuurt uit voornamelijk de eerste helft van de 20ste eeuw; 2. Maakt deel uit van een waardevol historisch ensemble woningen en kleinschalige bedrijfspanden in historisch lint Veldhuisstraat, hoek Molenstraat; 3. Beeldbepalend onderdeel van dit lint en hoeklocatie Molenstraat-Veldhuisstraat; 4. De dubbele arbeiderswoning is illustratief voor de eerste fase kleinschalige arbeiderswoningbouw in het gebied, gerelateerd aan de vestiging van de eerste industrieën vanaf de late 19de eeuw; 5. Vooral in hoofdvorm redelijk authentiek bewaard gebleven voorbeeld van arbeiderswoning in traditionele trant uit circa 1900;

Wat wil VVD Apeldoorn • Minder bemoeienis • Alleen in uitzonderlijke gevallen panden karakteristiek maken • Meer oor en begrip voor de belangen van de eigenaren • De eigenaar moet instemmen met beperkingen aan zijn eigendom

De glazen stolp

â&#x20AC;&#x153;Het staat in het bestemmingsplan, wethouder, dus laat maar zakken!â&#x20AC;?

Bestemmingsplan Veldhuis

De glazen stolp

Onacceptabel Gaat dit interview mij helpen om het stempel ‘karakteristiek’ van mijn stal af te krijgen? Want ik zal alles proberen om dat voor elkaar te krijgen. Ik ben het oneens met het aanwijzen van de stal als karakteristiek en vooral ook oneens over de manier waarop dat gebeurt; namelijk zonder mij iets te vragen, zonder overleg.

Naar aanleiding van mijn bezwaarschrift ben ik op het Gemeentehuis geweest en heb hierover twee ambtenaren gesproken. Hun houding was: ‘waar maakt u zich druk om, het is toch een mooi pand’. Ze hebben wel geluisterd, maar willen gewoonweg niet snappen wat het voor mij betekent. Het gaat hier wel over mijn belang en mijn toekomst en de toekomst van mijn kinderen. Het bestaansrecht voor het agrarische bedrijf is onzeker, dus ik weet niet hoelang er nog koeien staan. Door het bestempelen van de stal als karakteristiek worden toekomstige ontwikkelingen generatie na generatie geblokkeerd. In het hele proces is het belang van mij als eigenaar niet aan de orde. Ik herken dat vanuit de tachtiger jaren, toen het naastgelegen ouderlijk huis van mijn vader tot monument werd bestempeld. Dat leverde alleen maar kosten, administratieve lasten en ‘ambtelijk gedoe’ op. Misschien ben ik daardoor wel extra fanatiek, maar het lukt me maar niet om de gemeente duidelijk te maken dat dit niet is wat ik als eigenaar van het pand wil. Het karakteristiek worden van mijn stal is echt onacceptabel.

Monumenten, karakteristieke panden en beeldbepalende panden De gemeente kent monumenten, waarvan zowel de binnen- als de buitenkant beschermd zijn. Daarnaast zijn er beeldbepalende panden en ook karakteristieke panden. Het gaat om hetzelfde soort panden, alleen liggen de beeldbepalende panden in een beschermd stads- of dorpsgezicht en de karakteristieke panden niet. De bescherming van beeldbepalende panden is, net als bij monumenten, geregeld in de Monumentenwet. De procedure loopt via de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en uiteindelijk beslist het college. Het pand komt op de monumentenlijst en wordt niet genoemd in het bestemmingsplan. Wel kan in het bestemmingsplan bouwvlak en nokhoogte aangepast worden. Karakteristieke panden worden wel aangegeven in het bestemmingsplan. De procedure loopt via zienswijzen en uiteindelijk goedkeuring door de gemeenteraad. Er kan sprake zijn van planschade.

H. Meurs

De glazen stolp

Alleen niet slopen? De ‘Van Berlo locatie’ oftewel het PGEM gebouw aan de Hoofdstraat en het Waardmanshuisje waren panden die een deel van de gemeenteraad had willen behouden. Er werd gefrustreerd gereageerd toen bleek dat een sloopvergunning niet geweigerd kon worden. Juridisch gezien was dat niet mogelijk. Dat veranderde door MoMo (Modernisering Monumentenzorg). Door panden aan te wijzen als karakteristiek kan een sloopvergunning geweigerd worden. Welkom beleid, volgens de meerderheid van de raad.

Niet geheel of gedeeltelijk slopen en niet uitbreiden Uitgangspunt in de implementatienotitie MoMo was dus ‘niet slopen’. Op het moment van de aanvraag van de sloopvergunning overleggen met de eigenaar over de waarde en mogelijkheden. ‘Niet slopen’ veranderde gedurende de invoering in ‘behouden’. Gedeeltelijk slopen mag ook niet en om uitbreiding te voorkomen wordt in sommige bestemmingsplannen ‘strak om de muur’ bestemd. Dat betekent dat het bouwvlak wordt ingekrompen tot de maat van de bestaande woning. Door ook de nokhoogte op de plankaart te zetten wordt uitbreiden ‘naar boven’ voorkomen. Niet slopen, niet uitbreiden en het karakteristieke van het pand behouden De tekst in de diverse bestemmingsplannen verschilt. Soms is er alleen sprake van het behouden van de hoofdvorm, soms moet ook het ‘karakteristieke van het pand’ behouden blijven. Daarbij wordt verwezen naar de beoordelingscriteria: ruimtelijke waarde, historische waarde, objectwaarde. Dan zit je bijna op hetzelfde niveau als ‘echte’ monumenten, maar gelukkig zonder beperkingen voor de binnenzijde van het pand zoals dat bij een monument wel het geval is.

De glazen stolp

Gelukkig was de overheid vroeger niet zo betuttelend, anders hadden we nog steeds in deze hutten gewoond.

De beukenhagen in Hoog Soeren, straf of compliment? Zodra je Hoog Soeren binnenrijdt, zie je het al: de beukenhagen. Dit was niet altijd zo. De afgelopen tien jaar zijn er veel beukenhagen nieuw aangeplant of vervangen. Blijkbaar zijn de dorpelingen gesteld op de beukenhagen. Soms zit er hulst tussen de haag, al met al is het een prachtig gezicht. De mensen hebben de afgelopen jaren zelf gekozen voor het aanplanten van de beukenhaag. In het bestemmingsplan lijkt dit nu te leiden tot een bescherming van de beukenhaag. De reactie in het dorp is toch wel wat afhoudend.

Wat als men de beukenhaag niet goed kan bijhouden? René Olthof woont als boswachter in Hoog Soeren en is goed op de hoogte van alles wat reilt en zeilt in Hoog Soeren. ‘Om te beginnen: beukenhagen horen al heel lang traditioneel tot het dorpsbeeld. Ik vind het ook belangrijk om ze te behouden! Maar veel mensen hebben toch zoiets van ‘ho ho, waar bemoeit de overheid zich mee’. Misschien is het een compliment voor de bewoners, uiteindelijk is het een signaal dat de beukenhagen worden gewaardeerd. Maar tegelijkertijd geeft het ook zorgen. Stel dat een haag niet aanslaat, dan wil je toch wat anders proberen. Wat is er dan mis met bijvoorbeeld een meidoorn? Die zie je ook terug in het dorp en is een inheemse soort. Bovendien kan de persoonlijke situatie met zich mee brengen dat men de beukenhaag niet goed kan bijhouden. Dan worden het natuurlijk gewoon beuken. Wat gaat de gemeente dan daaraan doen? Kan de gemeente iemand manen om het onderhoud te doen op basis van beeldkwaliteit? Als je zelf de haag niet meer kan bijhouden dan kost het toch veel geld om het iemand anders te laten doen. Als mensen de haag dan niet weg mogen halen dan weet ik niet wat ze zullen doen, de regels overtreden en die kosten dragen of het onderhoud uitbesteden?’.

Niet reguleren maar stimuleren ‘Het is natuurlijk de vraag wat het effect is van een vergunningsplicht. Als mensen een beukenhaag overwegen aan te planten, stimuleert de vergunningsplicht hen dan? Of denken ze dan juist twee keer na. Is het niet beter om mensen juist te stimuleren in plaats van regels in te stellen die eigenlijk niet te handhaven zijn? Geef tips over beplanting en onderhoud, adviseer in het dorpenkookboek en geef als gemeente het goede voorbeeld. Helaas is dat laatste ook niet altijd het geval. Bij de sociale woningbouw in het dorp is de houtwal doodgegaan en zijn er rododendrons geplaatst. Ook is de beeldbepalende open ruimte verdwenen.’ Dorp Hoog Soeren: nota van uitgangspunten bij bestemmingsplan Erfbeplantingen De aanwezigheid van beukenhagen als terreinafscheiding op de particuliere kavels wordt als een belangrijke kwaliteit ervaren. Het rooien van beukenhagen is daarom niet gewenst. Via bescherming in het bestemmingsplan en gerichte voorlichting in het beeldkwaliteitplan zal behoud en nieuwe aanplant worden gereguleerd en gestimuleerd. Nieuwe aanplant zorgt voor versterking van het karakteristieke landschapsbeeld. Overige vormen van erfbeplanting als andere hagen of harde erfafscheidingen worden niet voorgestaan. Ook het aanleggen van verhardingen in voortuinen, brede verharde inritten doorgroenstroken (soms in combinatie met verdiept parkeren) tast het groene karakter aan en draagt niet bij aan het dorpse beeld en is daarom niet gewenst.

De glazen stolp

Waardestijging of waardedaling Over wat er gebeurt met de waarde van een karakteristiek pand lopen de meningen sterk uiteen. De meeste bewoners zijn bang dat de waarde daalt, de gemeente beweert juist dat de waarde stijgt. Iets om voor te leggen aan een makelaar. In één van de dorpen is een makelaar gevestigd die in alle opzichten een ervaringsdeskundige is. Zijn bedrijfspand is als karakteristiek aangewezen. Het is een prachtige villa die geheel in stijl is gerenoveerd. Met trots wordt gewezen op het dakoverstek dat is gemaakt zoals op een foto uit 1930. Het stempel ‘karakteristiek’ heeft geen invloed op de waarde van deze villa. Er is voldoende ruimte en er zijn geen plannen voor sloop of uitbreiding. Dat er sprake zou kunnen zijn van waardestijging lijkt hem vreemd: ‘Kopers gaan voor de aanwezige authentieke details en niet voor een aanduiding in een bestemmingsplan.’ Voor kleine woningen is er wel sprake van een waardedaling. De trend is dat mensen ruimer willen wonen. De aanduiding ‘karakteristiek’ en ‘beeldbepalend’ betekenen sowieso een beperking om te slopen. Als bovendien het bouwvlak strak rond de woning wordt gelegd, en dat is in veel bestemmingsplannen het geval, zijn er ook belemmeringen om uit te breiden. Dat heeft invloed op de waarde en de verkoopbaarheid van de woning. Planschade Bij veranderingen in het bestemmingsplan kan sprake zijn van planologisch nadeel. Dat geldt sowieso voor het inkrimpen van het bouwvlak en opnemen van de nokhoogte. Maar ook alleen het aanwijzen als karakteristiek kan nadeel opleveren. Dat verschilt sterk per pand. Vooral te kleine huizen ondervinden veel schade. Er kan een planschadeclaim ingediend worden tot vijf jaar na het definitief worden van het bestemmingsplan.

De glazen stolp

Een simpele burgerwoning In Wenum Wiesel staat een kleine, simpele burgerwoning uit de jaren ’20, gebouwd door een lokale aannemer zonder ontwerp van een architect. De woning staat aan de rand van het dorp, aan een eigen weg buiten het zicht van de openbare weg. In de directe omgeving staan villa’s en verbouwde woningen. Het is één van de weinige huizen in originele staat, behalve de details. Overigens is het niet zo vreemd dat de andere woningen allang zijn aangepast of gesloopt want de woning is steens, de keuken zelfs halfsteens, heeft geen spouw en verbruikt 3.600 kubieke meter gas per jaar. Het platte dak en de voorgevel zijn lek, tevens zijn de kozijnen verrot. Als klap op de vuurpijl staat er een schuur op het erf waar de boktor in zit, in het dak is asbest verwerkt. Eigenlijk zijn de woning en de schuur rijp voor de sloop. Volgens de gemeente is de woning een beeldbepalend pand. De beschrijving die in opdracht van de gemeente is gemaakt door een onderzoeksbureau M.A.B. noemt het zelfs een ‘boerderij’. Het huis is echter helemaal niet gebouwd als boerderij, maar als burgerwoning, annex kuikenbroederij. De broedmachine stond destijds in de kelder. De beschrijving klopt niet met de feitelijke situatie. De beeldbepalende status betekent dat de gemeente een sloopvergunning kan weigeren. Voor de familie een horrorscenario gezien de staat van het huisje.

Beeldbepalend of karakteristiek, wie snapt het nog? De eigenaar vindt het bestemmingsplan op internet, met daarin de karakteristieke eigenschappen van de woning en de waardering van het pand. Omdat de eigenaar vraagtekens plaatst bij het onderzoek van M.A.B. laat de eigenaar een second opinion uitvoeren door Bureau Delfgou. Uit dat onderzoek blijkt niet alleen dat Delfgou anders naar de situatie kijkt, maar ook dat de gemeente procedurele fouten heeft gemaakt. Omdat de woning in een beschermd dorpsgezicht ligt kan het geen karakteristiek pand zijn, hooguit een beeldbepalend pand. Na het verstrijken van de inspraakprocedure van het bestemmingsplan ontvangt de eigenaar een brief dat de woning een beeldbepalend pand wordt. Dit betekent dat bezwaar en beroep niet via het bestemmingsplan loopt, maar alleen via een behandeling in de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK). De eigenaar krijgt te horen dat het second opinion onderzoek van Delfgou naar de waardestelling en karakteristieke eigenschappen niet mag worden gebruikt of ingebracht ter verdediging bij de CRK. Alleen de ‘redengevende beschrijving’ mag ingebracht worden bij verweer.

De eigenaar heeft het dure onderzoek gedeeltelijk voor niets laten doen. De eigenaar blikt terug: ‘de CRK lijkt al voor de vergadering te bepalen wat de uitkomst wordt want in de openbaarheid vindt geen afweging plaats. De vragen van CRK worden beantwoord door M.A.B., deze gebruikt wel de argumenten uit het bestemmingsplan, namelijk de waardestelling en de karakteristieke eigenschappen. Ook gebruikt de spreker van M.A.B. de argumenten uit ons verweer. Het is vreemd dat M.A.B. informatie gebruikt, die de eigenaar niet mag gebruiken. De gemeente staat langs de zijlijn en laat hun adviesbureau het woord doen, alles wat zij zeggen is bindend, niet erg democratisch. Zelf geven zij geen mening en verschuilen zich achter het adviesbureau. Het probleem is: er zijn nog geen normen voor het bepalen van de cultuurhistorische waarde, dit betekent dat een object van een zandbult tot paleis aangemerkt kan worden als monument. Bezwaar is kansloos!’

Tot slot, aldus de eigenaar in Wenum Wiesel; het aanwijzen van karakteristieke en beeldbepalende panden is nadelig voor alle betrokkenen: 1. Gemeente: geen waardestijging W.O.Z; 2. Bouwsector: geen sloop en nieuwbouw; 3. De eigenaren: eigendomsbeperkende maatregelen, lastig verkoopbaar, waardevermindering.

’Volgens de wethouder is het geen nadeel als het pand beeldbepalend wordt, het is mogelijk zelfs een voordeel.’ De eigenaar van het pand in Wiesel maakt zich erg druk over het stempel ‘beeldbepalend of karakteristiek pand’. En hij is niet de enige. Tijdens een bijeenkomst in de Watermolen, georganiseerd door de dorpsraad, voor eigenaren van beeldbepalende panden bleek dat de aanwezigen bezwaren hadden tegen de aanwijzing. ‘Wij voelen ons gestraft voor onze ijver om de panden goed te onderhouden.’ Bijna iedereen maakt zich zorgen om opgescheept te worden met een moeilijk-, of onverkoopbaar pand. De bewoners willen zelf de vrijheid houden om te bepalen hoe een comfortabele woning eruit moet zien. Ambtenaren zien mogelijkheden voor ons in het uitbouwen aan de schuur. Maar wij willen niet ‘klooien’ met aangebouwde schuurtjes. Het ambtelijke team van cultuurhistorie was ongevoelig voor kritiek. De financiële nadelen werden weggewimpeld. Er zou zelfs sprake kunnen zijn van een waardevermeerdering door de aanwijzing. Onzin! De verkoop van deze panden stokt, door de eigendomsbeperkende maatregelen. Mede door de jaarlijkse stijging van de energielasten, wordt het onaantrekkelijk om in een oud pand te wonen. In feite worden de panden ’bevroren’ en stilstand betekent achteruitgang.

De glazen stolp

Geen dictaat maar dialoog Hoe denken de corporaties over de beperkingen van karakteristieke panden en monumenten? Daarover hebben we een gesprek gevoerd met Krista Walter, directeur van De Goede Woning en voorzitter van de Verenigde Samenwerkende Wooncorporaties.

Praktisch, haalbaar, uitvoerbaar Om te beginnen wil Krista het uitgangspunt helder maken. De corporaties gaan natuurlijk zorgvuldig om met hun gebouwen. De kwaliteit van de gebouwen staat centraal. Die moet aan huurders kunnen worden gegarandeerd. Daarnaast spannen corporaties zich in voor het behoud van cultuurhistorie. Dus eigenlijk zijn spelregels vanuit de gemeente overbodig. Als belangen botsen is het belangrijk om een praktische oplossing te zoeken. Een oplossing die kwaliteit biedt, want een investering in hun gebouwen moet vijftig jaar mee kunnen. Ouderwetse voegen, zoals geëist voor het Ibisplein, hebben na vijf jaar al weer onderhoud nodig. Er moet dan onderhandeld worden over een oplossing die wel het gewenste beeld geeft, maar ook duurzaam is. Gelijkwaardige dialoog Niet alles wat oud is moet een monument of karakteristiek pand worden. Het pand moet praktisch bruikbaar zijn, of het moet haalbaar zijn om het bruikbaar te maken. Hierover zou de gemeente in gesprek met de eigenaar moeten gaan. Waarbij de beschikkingsbevoegdheid van de eigenaar net zo zwaar weegt als de wensen van de gemeente. Het gezamenlijk maken van een afweging werkt beter dan het opleggen van een dictaat. Als voorbeeld noemt Krista de gasfabriek aan de Stationsstraat. Het was de bedoeling om die bruikbaar te maken voor wonen met zorg. Dat bleek niet haalbaar. Hopelijk is er iemand anders die het pand kan gebruiken, want een leegstaand monument is zonde. Alle belangen afwegen Bij projecten is het belangrijk om aan het begin alle belangen te wegen, dus ook de beschikkingsbevoegdheid van alle eigenaren. Dat is zo goed aan het project ‘Kerschoten Energie Neutraal’. Daar wordt naar duurzaamheid, betaalbaarheid, woonlasten en cultuurhistorie gekeken. Het is de bedoeling dat er in goed overleg met alle betrokkenen keuzes gemaakt worden en regels opgeruimd. Het verdere proces verloopt dan hopelijk makkelijker en De glazen stolp

sneller. Er is niets zo frustrerend als stilstand, zoals bij het verduurzamen van de monumentale flats aan de Sprengenparklaan. De noodrem daar was de vondst van een vleermuis.

Loslaten Volgens het bestuursakkoord zou de gemeente minder opleggen en meer loslaten. Daar merken de corporaties op het gebied van cultuurhistorie nog niet zoveel van. Vandaar het pleidooi voor gelijkwaardige dialoog en het wegen van ‘alle’ belangen. Soms stelt de gemeente erg hoge eisen. Is er al veel extra geld uitgegeven aan een renovatie (Ibisplein), wil de gemeente dat er ook nog wordt betaald voor de openbare ruimte. Dat is normaliter een gemeentelijke taak. De gemeente zelf heeft daar flink op bezuinigd, maar aan de corporatie werd in eerste instantie een luxe beplanting voorgeschreven. Daar moesten we vervolgens dan weer over in gesprek.

Monumenten

Wat doen monumenten voor ons en met ons? Maken monumenten van een stad een museum of een stad waar het, door de juiste manier van ermee omgaan, goed wonen en werken is? Het woord monument betekent ‘dat wat herinnert’, het betekent daarmee ook ‘let op’, ‘sta hier even bij stil’. Maar waar herinnert het aan? Wat betekent een monument in het algemeen of voor ieder persoonlijk? De geschiedenis van een stad, een dorp, landschap of park wordt verteld door de huizen, gebouwen en het straatmeubilair. En niet alleen hoe een stad of dorp is ontstaan, welke ontwikkelingen er hebben plaatsgevonden, wie er hebben gewoond, maar ook: hoe gaat het verder, welke ontwikkelingen zijn er gaande en wie wonen er nu. Door op deze wijze te kijken hoeven we Apeldoorn niet te vergelijken met steden als Deventer of Zutphen. We kunnen simpelweg stellen dat Apeldoorn voldoende monumenten, het cultureel erfgoed, heeft die de geschiedenis van onze stad en de dorpen vertellen. De beleving van monumenten, groot of klein, ervaar je pas als je ze als zodanig herkent of als je er door anderen op gewezen wordt. Industrieel erfgoed, monumentale woningen, paleizen of het straatmeubilair (de kleine monumenten) zijn het waard om er met andere ogen naar te kijken. Maar... waar het belangrijk is om de geschiedenis in de monumenten te bewaren en te bewaken, moeten we ons er ook terdege van bewust zijn dat niet alles wat oud is, of geschikt lijkt om als monument aangewezen te worden. In deze tijd, onze tijd, moeten we ook meegaan met de tijd, net als onze voorouders dat hebben gedaan. Waar mensen wonen moeten ze ook kunnen leven en kunnen werken naar de maatstaven van deze tijd en toekomstige tijden. Dat geldt ook voor onze monumenten. Niet alles hoeft bewaard te blijven en aanpassingen moeten altijd mogelijk zijn om het woongenot te verbeteren, energiezuinig te kunnen zijn en economisch verantwoord te kunnen werken. Dat is voor nu en voor de toekomst een uitdaging. Het betekent het voorleggen van keuzes, het meedenken en het vragen en dragen van verantwoordelijkheid door ons allemaal. Met dit alles in het achterhoofd kijk ik persoonlijk naar het erfgoed in onze stad en haar ommelanden: geen museum maar een plek waar het, mits met de juiste kijk en invulling, goed wonen en werken is en zal blijven. En de VVD? De VVD houdt Apeldoorn wakker. Vera Lemckert

Karakteristiek en bewoonbaar Een gesprek over duurzaamheid en cultuurhistorie In Kerschoten speelt het project Kerschoten Energie Neutraal (KEN). Tijdens een vergadering van de wijkraad triggert Ton Ceelie raadslid Liesbeth Rooijmans met zijn opmerking dat cultuurhistorie duurzaamheid in de weg dreigt te staan. De wijk Kerschoten wordt door het Rijk gezien als ‘beeldbepalende naoorlogse woonwijk’ en beschreven als ‘heel bijzonder’. De gemeente beraadt zich hoe de wijk beschermd moet worden. Dit zou kunnen door de panden ‘karakteristiek’ te maken. Ook speelt er in Kerschoten het KEN-project. Dit project wordt aangejaagd en betaald door het Rijk. Er ligt hierdoor een uitdaging om de ambities van duurzaamheid en cultuurhistorie samen te smelten. Genoeg stof voor een gesprek met twee KEN-klankbordgroepleden, Ton Ceelie en Willem Kleinhout. ’Misschien kunnen lantaarnpalen ook dienen als laadpaal’ Heel concreet betekent het KEN-project dat in Kerschoten de wijk, en dus ook de woningen, energieneutraal moeten worden. Voor ondermeer de Appèlwoningen is dat doel eigenlijk alleen mogelijk als de woningen drastisch worden geïsoleerd, denk aan glas, gevel en bodem. Circa tweederde van de energiekosten wordt bepaald door het gasverbruik en eenderde door het elektriciteitsverbruik. Technisch is dit geen enkel probleem, maar wel als de voorgevel intact moet blijven. Zodra de woning is geïsoleerd wordt het zinvol om te werken aan energieneutraliteit. Het gas moet dan uit de woning en wat er dan nodig is aan energie kan daarna duurzaam worden opgewekt. Ton Ceelie: ‘Maar het gaat verder dan dat. De wijk moet energieneutraal worden. Dan moeten we over alles na durven denken. Ik wil mijn eigen laadpaal voor de deur, zodat ik aan energie-uitwisseling met de accu van mijn auto kan doen. Lantaarnpalen kunnen dienen als laadpaal om energie mee op te wekken in de openbare ruimten. KEN kan alleen slagen als er in de wijk en aan de woningen mag worden gewijzigd.’ Toekomstbestendige wijk gaat over cultuurhistorie en duurzaamheid’ Willem Kleinhout: ‘Voor de duidelijkheid: wij vinden het behoud van cultuurhistorie een groot goed. Wij weten heel veel over energie en we wonen opgeteld samen 40 jaar in Kerschoten. We willen graag de wijk toekomstbestendig maken. Dat kan alleen als de discussie over De glazen stolp

Beeldbepalende naoorlogse woonwijk: Kerschoten De wijk wordt formeel beschreven als heel bijzonder, namelijk: - stedenbouwkundig plan naar Scandinavisch voorbeeld; - afwisseling van gebouwtypen en gebouwhoogten; - bebouwing in groene setting binnen de hoofdwegenstructuur.

duurzaamheid wordt gevoerd met de noodzakelijke aandacht voor cultuurhistorie. Nu zijn dat twee verschillende discussies. We horen en zien niets over cultuurhistorie. Er schijnen welstandstudies te zijn, een vlekkenplan, noem maar op. Er vinden gesprekken plaats met de Rijks Cultuur Historische Dienst. Binnenkort is er een wijkrondgang maar daar zijn we nog niet voor uitgenodigd’.

’Cultuurhistorische waarde moet wel mee gaan met de tijd’ Ceelie: ‘Als we naar de wijk kijken dan staat deze er op het moment wat smoezelig bij. Bomen zijn aan het eind van hun krachten, de verhoudingen kloppen niet meer, geen deur of kozijn heeft nog dezelfde kleur. Indelingen van gevels zijn veranderd. De wijk zoals gebouwd eind jaren zestig heeft zich verder ontwikkeld en aangepast aan de huidige tijd. Maar de wijk is wel uniek. Vooral door de manier waarop hij is aangelegd. Het wonen met veel ruimte bij het water en in het groen. Maar cultuurhistorische waarde moet wel mee gaan met de tijd. Het ontwikkelt zich. De wijk ziet er nu ook anders uit dan toen hij gebouwd werd. De wijk is in de jaren ‘60 gebouwd, met het vakmanschap van die tijd. Er is destijds op materialen bezuinigd, maar bouwkundig en installatietechnisch is er, voor die tijd, goed gebouwd. Maar er zijn keuzes gemaakt die we nu nooit meer zouden maken. Er zitten bijvoorbeeld koudebruggen in de woning. We weten nu dat dit schimmels en huismijt tot gevolg heeft en dat er veel warmte door wegvloeit. Er moet dus van buitenaf worden geïsoleerd. Zie het maar als het vergelijken van een oldtimer met een Prius. Hoe goed je de oldtimer ook opknapt, het blijft een oldtimer. Als we Kerschoten serieus willen verduurzamen dan moeten de buitengevels worden aanpakt. Als we dat niet doen maar we gaan wel lange termijninvesteringen aan op het gebied van energieopwekking, dan zijn de woningen over tien jaar afgeschreven. We moeten nu echt gaan denken in kansen, hoe maken we het mogelijk, in plaats van in belemmeringen. Maar dan moeten we ook concessies doen op beeldkwaliteit. Laat dat zich vooral focussen op de opzet van de wijk. Dat is toch vooral de waarde van de wijk.

De glazen stolp

Waar liggen de kansen? ‘Anderhalf jaar geleden werd in het kader van KEN aangekondigd dat 20% van de woningen in Kerschoten in mei 2013 aangepakt zou zijn zijn, dit zijn 350 woningen, waarvan 250 huurwoningen. Voor slechts vijf huurwoningen worden op dit moment plannen gemaakt. Overleg met bewoners/eigenaren over de resterende 100 woningen loopt nog. Het onderzoek naar de mogelijke verbeteringen is nog steeds niet afgerond. Een nogal mager resultaat na anderhalf jaar studie! Uit het KEN-onderzoek blijkt dat bewoners/eigenaren bereid zijn ongeveer 6000 euro uit te geven aan duurzaamheid. Mensen zijn dus wel bereid om te investeren, maar dat is niet genoeg. Om de woningen energieneutraal te maken is wellicht het tienvoudige aan investering nodig. Gezocht moet worden naar de slimste manier van investeren. Banken zijn veelal niet bereid om een lening te verstrekken maar er zijn natuurlijk geluiden van een rijksfonds op het gebied van duurzaamheid. Ook zou er meer gekeken moeten worden naar de totale woonlasten (inclusief energie) waar bewoners mee te maken hebben. Bij een eigen energievoorziening in de woning kan de gasaansluiting op termijn worden opgeheven en is wellicht de verplichte elektriciteitsaansluiting helemaal niet meer nodig. Dat zou zo’n 250 euro per maand schelen en pas dan komt de notaloze woning dichterbij. Dat lukt alleen als het energieverbruik (gas en elektriciteit) van de woning, drastisch omlaag gaat. Dus eerst besparen door vooral isolatie en dan verduurzamen op weg naar energieneutraliteit. Een traject van vele jaren, waarbij het aanzien van de wijk zeer zeker zal veranderen.’

Ik zeg nog tegen die bewoner: â&#x20AC;&#x153;it KEN net !â&#x20AC;? 14

De glazen stolp

Essie Tweewielers Mijn bedrijf is gevestigd in Hoenderloo. Ik ben een echte Koga-specialist op een prachtige locatie midden in het dorp. De plek, met uitzicht op de koningslinde, is heel mooi. Dat het pand zelf door de gemeente als karakteristiek is aangewezen, daar verzet ik me tegen. Op de inloopavond met betrekking tot het bestemmingsplan bleek het pand gelukkig wel een winkelbestemming te hebben, maar ook een ‘k’. De ‘k’ van karakteristiek. ‘Dat is een tussenvorm zonder plussen’ volgens mij. Het is geen monument, dus zijn er geen subsidiemogelijkheden, wel zijn er belemmeringen. Het pand mag niet gesloopt worden. Later bleek ook dat de hoofdvorm en het gevelbeeld in stand moeten blijven.

Tegengas Ik wil niet gedwarsboomd worden in mijn toekomstplannen en heb bezwaar gemaakt. Ooit hoop ik, als ik stop, kleinschalige winkels met daarboven woningen te realiseren. Dat is goed voor de leefbaarheid van het dorp en zorgt voor een snee brood bij mijn pensioen. Ik snap ook niet dat een pand waarvan de buitenmuren er inderdaad nog staan, karakteristiek kan zijn. Er zijn drie panden bij elkaar gevoegd. Er is bijgebouwd, de etalages zijn vergroot. Wel heb ik zelf de middendeur in de oorspronkelijke staat hersteld, gewoon omdat dat mooi is. Onzekerheid De eerste inloopavond was in juni 2012. In november zijn er twee ambtenaren op bezoek geweest, die mijn bezwaren zouden meenemen. In januari 2013 heb ik geïnformeerd naar de stand van zaken, maar dat leverde niets op. Wel ben ik uitgenodigd voor een volgende inloopavond half maart. Ik ben niet de enige die zich zorgen maakt. Veel panden zijn aangewezen als karakteristiek, zelfs panden die al op de slooplijst staan. Bij sommige buren leidt dat tot regelrechte paniek. Daarom is er een nieuwe inloopbijeenkomst nodig. Ik hoop daar te horen waar ik aan toe ben. Naschrift Privacy Een aantal panden is ondertussen van de lijst karakteristiek afgehaald. Helaas geldt dat niet voor mijn pand. Daar ben ik heel boos over.

De glazen stolp

Maar waar ik echt woedend over ben is dat mijn bezwaren, mijn plannen en dromen, zoals ik die schriftelijk en in het gesprek met de ambtenaren heb weergegeven, op straat liggen. Ze staan samen met de bezwaren van andere bewoners in een openbaar stuk. Hierdoor voel ik me gekrenkt en aangetast in mijn privacy. Mag dat zomaar?

Edwin Essenstam

Voormalige kantoorvilla in Hoenderloo

Marjolein en Jaco kopen een voormalige kantoorvilla aan de Brouwersweg in Hoenderloo. Ze vragen vlak voor koop bij de gemeente, makelaar en de toenmalige eigenaar of de woning een monument is of een andere status heeft. Dit was op voorhand breekpunt geweest in het koopproces. Zij willen namelijk naar eigen visie de woning en de opstallen kunnen aanpassen. Het antwoord is dat dit niet het geval is. Wat zij niet horen is dat er op dat moment al een cultuurhistorische analyse beschikbaar is voor het bestemmingsplan Veluwe waar de woning in wordt beschreven als een karakteristiek pand. Dit is echter nog niet gecommuniceerd met de eigenaar. Twee weken na de overdracht ontvangen Marjolein en Jaco een brief van de gemeente met daarin de boodschap dat de gemeente voornemens is de woning als karakteristiek pand op te nemen in het bestemmingsplan. Ze maken bezwaar tegen dit voornemen. Er volgt geen mondeling contact, maar de beschrijving in het onderzoeksrapport wordt enigszins aangepast. Echter, nog steeds blijft de uitkomst van de toetsingscriteria dat de woning een karakteristiek pand zal worden. De familie is het hier niet mee eens en spreekt in bij de hoorzitting van het bestemmingsplan. De VVD en Leefbaar Apeldoorn vragen de wethouder om nadere bestudering. Een werkbezoek van de dienst volgt, evenals een behandeling in de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK). Marjolein: ‘We hebben gehoord dat het in de CRK om 1 stem ging. Dat is jammer en zuur. We hebben de stemming niet gezien; die is gehouden tijdens het niet openbare gedeelte, vóór onze inspraak. We moesten lekker van onze mooie woning gaan genieten, werd ons medegedeeld.Het heeft dus in onze ogen helemaal geen zin gehad om er naar toe te gaan. Het heeft geen functie in het democratisch proces. We hadden beter iets leuks kunnen gaan doen.’

’Het rapport werd door de dienst aangepast’ Bij de behandeling van het Bestemmingsplan Veluwe zitten Jaco en Marjolein op de publieke tribune. Ze hebben een vreemd gevoel aan die avond overgehouden. Marjolein: ‘Wethouder Stukker gaf in de beantwoording naar aanleiding van het amendement van de VVD en LA aan dat hij achter het onafhankelijke rapport bleef staan, maar dat rapport stond vol fouten en is een aantal keren door de dienst aangepast. Dus hoe onafhankelijk en deskundig was het rapport eigenlijk? Wij vinden dat vreemd, want

wie is nu eigenlijk de auteur van zo’n rapport?’ Jaco: ‘Bovendien is het beoordelingssysteem met de plusjes erg breed geformuleerd. Als men wil kan bijna iedere woning in het buitengebied voldoen aan de toetsingscriteria. Op basis van onze inspraak verviel een plusje maar er bleven toch genoeg plusjes over. Achteraf blijken er meer feitelijke onjuistheden in het rapport te staan. Het zijn bijvoorbeeld geen openbare wegen maar privé wegen; dus het ligt niet op een belangrijke kruising. Helaas wisten we dat op dat moment nog niet. We woonden hier nog maar net. Het amendement van de VVD en LA haalde net geen meerderheid in de raad. Er kwam wel onverwachte steun van de SGP en de ChristenUnie. Dat heeft ons goed gedaan.’

Alleen niet slopen zonder vergunning? Marjolein: ‘Gedurende het proces waarin we contact hadden met de dienst en de CRK werd er steeds benadrukt dat er geen beperkende gevolgen kleefden aan de ‘karakteristieke’ bestemming. We mochten alleen niet slopen zonder vergunning. Tijdens de raadsbehandeling werd pas duidelijk dat het bouwvlak niet meer zou mogen worden uitgebreid, terwijl andere panden juist nog eens met tien procent zouden mogen worden aan- of uitgebouwd. Ook zou er kritischer worden gekeken bij een aanvraag van een bouwvergunning. Maar als we situaties wilden herstellen dan hoefden we ons geen zorgen te maken. De dienst wil ons graag helpen en ons adviseren. Maar dat willen we helemaal niet. We willen de woning op onze eigen manier herstellen, naar onze eigen inzichten en smaak. We hebben het gevoel dat we onder curatele gezet zijn. We hebben hard gewerkt voor dit huis. En nu wordt ons eigendomsrecht beperkt. Alsof we niet goed voor dit huis zullen zorgen. Het argument is dat cultuurhistorie bewaard moet blijven. Wij zijn prima in staat om daar zelf voor te zorgen. Waar bemoeit de gemeente zich mee? Misschien moeten de vrouwen allemaal maar weer een mooie zwarte jurk aan, dat is ook zo mooi cultuurhistorisch. Dat is toch net zo onzinnig. Eigenaren kunnen prima zelf beslissingen nemen!’

De glazen stolp

Ondanks de diverse uitbouwen en toegevoegde details werd deze woning karakteristiek

De glazen stolp

Huis voor drankzuchtige vrouwen Aan de rand van Beekbergen staat een prachtige Villa. We wonen hier al achtendertig jaar naar volle tevredenheid. In 1974 kochten we het huis van de gemeente. We waren er gek mee. Het huis is gebouwd door Freule Hartsen en het had vele functies, o.a. ‘huis voor drankzuchtige vrouwen’ en in de oorlog opvang voor evacues. Ook woonden hier mannen en jongens van het Hoogeland. Het huis heeft ook nu nog een functie. Wij verhuren kamers aan heel jonge mensen. Voor hen is het ook weer een thuis. Sommige dingen zie je terug in de inrichting, bijvoorbeeld de speelgoedkasten. Onze woonkamer was de speelkamer en onze slaapkamer de eetzaal. In 1996 had de gemeente het voornemen ons huis op de monumentenlijst te zetten. Dat wilden wij niet. Het was ons huis en we wilden niet “onder curatele” gesteld worden. Wij werkten hard om het huis te kunnen onderhouden, en dat doen we nog steeds door kamers te verhuren. Daar hebben we niemand anders voor nodig.

Wie wil dat nou met zo’n mooi huis? We hebben een schriftelijke toezegging dat we in feite kunnen doen wat we willen, alleen niet slopen en daar is dus totaal geen sprake van. Dus uiteindelijk toch ons huis, ons thuis.

Familie Crijnen

Zeven jaar onderzoek In mei 1996 ontvingen wij een brief met het ‘voornemen’ om dit huis op de monumentenlijst te plaatsen. In januari 2003 kwam er eindelijk duidelijkheid en bleek het geen monumentale waarde te hebben, wat een opluchting. Het was toch echt ‘ons’ huis. We willen gewoon hier leven samen met onze bewoners. Een fijn leven, geen verbouwing, geen sloop, gewoon fijn leven. Het onderhoud ging door: dubbel glas, isolatie. En niet te vergeten, we hebben het zo brandveilig mogelijk gemaakt. Daar wordt steeds meer voor ‘gevraagd’: speciale rookmelders, brandslangen, blusapparaten, brandvrije deuren, brandtrappen enzovoorts enzovoorts. Gelukkig is dit aan de binnenkant. De buitenkant houden we zo goed mogelijk de originele staat. We vinden dat er iets meer gevraagd en overlegd moet worden en niet dat men het ‘voornemen’ heeft. Uiteindelijk is het ons huis. Karakteristiek betekent alleen: niet slopen In 2011 kregen we weer een brief over het ‘voornemen’ ons huis tot karakteristiek pand te bestemmen. We vonden opeens foto’s van ons huis op internet. Weg privé. Moeten we daarvoor geen toestemming geven? Kunnen ze iemands huis fotograferen en als openbaar iets op internet zetten? Karakteristiek had alleen betekenis als het huis gesloopt zou worden.

De glazen stolp

Karakteristieke panden in een ontwikkelingsgebied We zouden het bijna vergeten maar ze bestaan nog echt in Apeldoorn: de ontwikkelingsgebieden. Dit zijn plekken in de stad of het dorp waarvoor plannen zijn om die opnieuw in te vullen. Veldhuis is zo’n gebied.

Van waarschijnlijk slopen naar karakteristiek In Veldhuis hebben meerdere panden nu de karakteristieke status terwijl het al jaren bekend was dat een aantal van deze panden gesloopt zou worden. In het definitieve bestemmingsplan is een deel van deze panden alsnog niet bestempeld als ‘karakteristiek pand’. Dit zijn panden die op plekken staan waar infrastructuur moet komen. Plannen liggen stil In principe zou je verwachten dat het moment van herbestemming nu dichterbij komt. De stationsomgeving is klaar en er zijn plannen voor het gebied bij de Nettenfabriek. De plannen van het wijkje in Veldhuis liggen echter stil, maar als de economie aantrekt kan er weer schot komen in de bouwplannen. Het is het natuurlijk wel de perfecte plek, zo aan het kanaal, in het centrum en toch helemaal vrij. Voor de bewoners is het nogal een overgang van ‘waarschijnlijk slopen’ naar een ‘karakteristiek pand waarvoor een sloopvergunning geweigerd kan worden door de gemeente’. Wat betekent dit voor hen? Rol van de gemeente De gemeente geeft zichzelf nu een rol. Maar het is wel een onduidelijke rol. De gemeente heeft veel panden met bijbehorende grond in bezit in Veldhuis. De afgelopen jaren is er veel gekocht en vervolgens weer verhuurd. Op dit moment koopt de gemeente niets meer op. Door panden te bestemmen als karakteristiek pand krijgt de gemeente wel een vinger in de pap als er een sloopvergunning wordt aangevraagd. De bewoners moeten dan bewijzen dat de kosten van renovatie onevenredig zijn. Dit zal niet vaak het geval zijn. Daarmee is de onderhandelingspositie van bewoners dus ook verslechterd. Want als er geen sloopvergunning wordt afgegeven en het karakteristieke pand moet blijven staan, dan heeft dat natuurlijk wel invloed op de waarde van de woning. Er zal dan om het pand heen moeten worden gebouwd. Als

De glazen stolp

een projectontwikkelaar plannen heeft waar de gemeente minder blij van wordt, kan de gemeente dus gebruik maken van de beperkingen van de karakteristieke beperkingen.

Wat levert het op voor de bewoners Sommige bewoners zijn blij met de karakteristieke bestemming. Zij hopen dat ze daarmee zekerheid hebben dat hun huis straks mag blijven staan. Dit is natuurlijk maar een klein beetje waar. Bij een nieuw bestemmingsplan kan de gemeente de bestemming weer wijzigen. De bewoners mogen niet slopen, maar een bestemmingsplan van het ontwikkelgebied kan er natuurlijk totaal anders uitzien. Er zijn bewoners die blij zijn dat hun woning waarschijnlijk straks mag blijven staan, maar wat betekent het ‘karakteristieke’ bij verbouwingen? In veel gevallen geldt namelijk in bestemmingsplannen dat het bouwvlak wordt beperkt en de hoofdvorm in stand moet blijven. Er blijkt toch veel onzekerheid en onduidelijkheid. Andere bewoners hopen dat er vanuit de gemeente iets tegenover zal staan. Er is veel parkeeroverlast in de wijk en er wordt veel rommel neergegooid door passanten. Er staat nogal wat ‘oude rotzooi’ dat hoognodig afgebroken moet worden. Hier gaat de gemeente nu vast wat aan doen, aldus deze optimisten. Heeft de bewoner extra rechten gekregen? Jazeker, indien in een nieuw bestemmingsplan de karakteristieke status wijzigt, dan kan de bewoner een zienswijze indienen en de nodige reuring veroorzaken. Er zijn vast verenigingen in Apeldoorn die daarbij willen helpen! De VVD heeft door eerdere raadsvragen de toezegging gekregen dat karakteristieke panden die een sloopvergunning krijgen geen procedure voor bestemmingsplanwijziging hoeven te doorlopen. De karakteristieke status wordt dan simpelweg teniet gedaan bij de update van een bestemmingsplan.

Als je het aan een oud-Rotterdammer vraagt Als geboren Rotterdammer ben ik opgegroeid met de gevleugelde tekst ‘die rot moffen hebben onze mooie binnenstad plat gegooid en het deel dat gerust plat gegooid had mogen worden hebben ze laten staan.’ Ik heb het nu over Delfshaven. Na de oorlog heeft Rotterdam met gezwinde spoed de wederopbouw ter hand genomen en zich voornamelijk geconcentreerd op nieuwe buitenwijken. Nadat de ergste woningnood gelenigd was kwam Delfshaven met zijn vergane glorie weer in beeld. Gelukkig is alles niet alsnog gesloopt maar is de oorspronkelijke bebouwing weer helemaal gerestaureerd. Momenteel is Delfshaven een toeristische trekpleister. Hieruit blijkt dat bescherming van en zorgvuldig omgaan met de geschiedenis van groot belang kan zijn op lokaal en nationaal niveau.

terug gaat naar de Middeleeuwen of de Gouden Eeuw. Zo heeft een historische stad als Den Bosch 550 monumenten. De gemeente Apeldoorn heeft er in 1990 voor gekozen om naast monumenten ook beeldbepalende panden aan te wijzen. Daarbovenop kwam op 22 april 2010 de motie ‘Niet praten maar doen’, om ook buiten de beschermde gezichten dergelijke panden te beschermen. Niet iedere gemeente kent een dergelijk beleid. De intentie van de motie was om panden tegen sloop te beschermen. Dit heeft een streng beleid tot gevolg gehad. Er worden jaarlijks nieuwe objecten aan de bestaande lijst toegevoegd, in de meeste gevallen als gevolg van actualisaties van bestemmingsplannen.

Apeldoorn Apeldoorn kent geen vergelijkbare voorbeelden. Wij kennen de (rijks) beschermde Parkenbuurt en de Indische buurt. Verder kennen we karakteristieke en/of beeldbepalende panden. Volgens de gemeentelijke monumentenlijst gaat het om meer dan 1600 woningen en dat is aanzienlijk meer dan andere steden met een gekend historisch verleden dat vaak

Ook dit pand staat op de lijst van 1600

De praktijk Jaarlijks krijgt een aantal inwoners van Apeldoorn of onze dorpen de mededeling dat hun pand karakteristiek of beeldbepalend is. In de praktijk betekent dit dat aan de eigenaar beperkingen worden opgelegd, bijvoorbeeld bij een verbouwing. Vaak mag de hoofdvorm niet veranderen en wordt het bouwvlak ingeperkt. Over zo’n aanwijzing is nauwelijks discussie mogelijk.

De glazen stolp

Tegenover de beperkingen staan geen voordelen. Voor monumenten is er tenminste (theoretisch) nog een potje, dat helaas in de praktijk vrijwel altijd leeg is.

Onze visie Het wijzigen van de status van een pand kan in onze ogen alleen als de eigenaar het hier mee eens is. Het continu toevoegen van objecten aan de voorraad karakteristieke of beeldbepalende panden moet sterk afgeremd worden. De dienst die deze panden onder zijn hoede heeft kan navenant ingeperkt worden. De besparing die dit oplevert kan gebruikt worden voor hulp en ondersteuning bij de restauratie van echte monumenten. De VVD staat voor een kleine, compacte overheid die niet betuttelt maar vertrouwt en bovenal veel respect heeft voor uw eigendomsrecht. Ton Jesse

Epiloog Dit E-zine van de VVD Apeldoorn gaat over de monumentenzorg in Apeldoorn. Normaal gesproken vraagt een politieke partij natuurlijk in de raadzaal aandacht voor een politiek onderwerp. De VVD fractie doet dat ook regelmatig over dit onderwerp en natuurlijk hebben we aan dit thema aandacht besteed in ons verkiezingsprogramma. Waarom dan al deze extra aandacht? De afgelopen maanden zijn er veel voorontwerpen en bestemmingsplannen gemaakt door de gemeente waar voor het eerst de nieuwe Wet Modernisering Monumentenzorg is uitgevoerd, inclusief de nieuwe regels die Apeldoorn specifiek toepast. Opvallend veel bewoners gaven aan grote problemen te hebben met de wijze waarop deze wet in Apeldoorn wordt uitgevoerd. Er zijn veel klachten over de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en het gebrek aan communicatie van de gemeente met de eigenaren van panden. Inhoudelijk zitten veel bewoners absoluut niet te wachten op deze vorm van extra overheidsbetutteling. Zij willen simpelweg geen karakteristiek, beeldpalend of monumentaal pand. Zij willen naar eigen inzicht wonen, moderniseren, verduurzamen en keuzes maken. Zij voelen zich niet serieus genomen. De gemeente lijkt zich onvoldoende te realiseren welke consequenties het beleid heeft voor de eigenaar.

De glazen stolp

Omdat veel bestemmingsplannen nog in procedure zijn, hebben veel eigenaren ernstig getwijfeld of zij mee moesten werken aan dit E-zine. Sommige interviews hebben we op verzoek geanonimiseerd (bij één interview had dit een andere reden). Een aantal interviews is uiteindelijk geschrapt omdat mensen bang waren voor hun mening uit te komen. Wij vinden het beschamend te constateren dat we een gemeente besturen waar mensen bang zijn voor hun eigen overheid. Door de veelgehoorde weerstand te verzamelen en uit te werken hopen wij dat we eer doen aan de Wakkere Apeldoorners die hun stem verheffen, maar helaas nog onvoldoende gehoord worden. Natuurlijk willen wij ook graag uw geluid horen. Bent u eigenaar van een karakteristiek, beeldbepalend of monumentaal pand en herkent u de verhalen? Of herkent u de verhalen juist helemaal niet? Stuur dan uw reactie naar info@vvdapeldoorn.nl Graag willen wij alle mensen die met ons hebben gesproken, of op een andere manier tijd voor ons hebben gemaakt, bedanken voor alle hulp en medewerking. Dit geldt natuurlijk voor alle geïnterviewden en voor de ambtelijke dienst. Natuurlijk bedanken we vanaf deze plek ook Vera Lemckert vanwege haar column en de voortreffelijke fotografie, Frans Tutert voor de treffende cartoons en mooie foto’s en fractiegenoot Roel van Swam voor de scherpe eindredactie.

De redactie Erica Schmahl Liesbeth Rooijmans Ton Jesse

Colofon Fotografie: Cartoons: Opmaak: Tekst:

Vera Lemckert, Frans Tutert, Liesbeth Rooijmans Frans Tutert de Design Kantine, Apeldoorn Erica Schmahl, Liesbeth Rooijmans en Ton Jesse