Cultuur & Filosofie

Ontdek het Citadelpark op een eigenzinnige manier

Het verhaal van de bomen

Het Citadelpark heeft een beschermd cultuurhistorisch landschap en een bijzondere collectie bomen. Marc Cosyns woont vlakbij en komt hier vaak met zijn kleinkinderen wandelen en spelen. Tijdens die tochten vond hij de inspiratie voor zijn boek Citadelpark, waar bomen honderduit vertellen. Aan de vooravond van een herwaardering van het Citadelpark in Gent deelt Marc het verhaal van het park. Hij neemt ons op een eigenzinnige, kunstzinnige manier mee voor een wandeling met uitdagende reflecties.

Woensdagnamiddag (14u-16u): 5/7 2023

Plaats van afspraak: Standbeeld van Emile Claus, Familie van Rysselberghedreef, Gent

Marc Cosyns

€ 10 | € 7.50 | € 5 | € 2 - UiTPASkansentarief regio Gent Code: 2312213

Zero waste workshop | Gebruikte olie tot zeep maken Ontdek circulaire economie in vzw Ensemble

Wist je dat een liter olie tot wel 10.000 liter water kan vervuilen? Toen Karina dit te weten kwam, besliste ze iets te doen. Leer vanuit vzw Ensemble meer over circulaire economie in een gedocumenteerde lezing gevolgd door een zero waste workshop. In de workshop leer je zelf zeep maken uit gebruikte olie. Ook de geneeskrachtige planten en kruiden die in de graskant van het park en in de Plantentuin groeien, worden erin verwerkt. Benieuwd?

Vrijdag (10u-15u): 7/7 2023

Ensemble vzw, Paul Bergmansdreef 2, Gent

Karina Marte

€ 33 | € 25 | € 16.50 | € 6.60 - UiTPASkansentarief regio Gent | Je ontvangt een materialenlijst na inschrijving.

Code: 2312226

Woord: Sanne Stassijns

SamenLezen bestaat dit jaar maar liefst 10 jaar! We spreken met Coline Bracke (25) en Eva Rousselle (45), beiden educatief medewerkers bij Avansa regio Gent én trekkers van het project SamenLezen. Waar ligt het succes van het concept? Wat maakt het zo verbindend? En ook: wat zijn na al die jaren hun ultieme leestips?

Eva: “SamenLezen is in kleine groep verhalen laten leven, literatuur echt levend maken. De begeleider stelt een aantal vragen om je verbinding te laten maken met de tekst en je beleving te versterken: Wat raakt er jou hier? Hoe stel je je dat personage voor? Vind je dat herkenbaar? Welke beelden komen voor ogen? Zo kruip je met je hoofd en je hart in de tekst. Iedereen zal de tekst op een andere manier beleven, de personages anders zien, andere gedachten, gevoelens, ervaringen en herinneringen hebben, waardoor het een heel rijke lezing wordt. We leggen samen betekenis in het verhaal.”

Coline: “Hoe vaak worden we als volwassene ook nog voorgelezen? En dat je voor de rest niets hoeft te doen? Je hoeft niets te onthouden, je hoeft er niets uit mee te nemen, ... Het is vooral genieten.”

Eva: “Je kan ook niets fout zeggen en dat vinden veel mensen een verademing. We lezen telkens een kortverhaal en een gedicht. Soms denken mensen dat het gedicht te moeilijk zal zijn voor hen. Maar het gaat niet om het begrijpen ervan, wel om wat het bij hen oproept en wakker maakt. En zo beginnen we te bouwen aan de beleving en betekenis ervan. Ik volgde de opleiding SamenLezen bij ‘The Reader Organisation' (Liverpool). Daar lezen ze met vaste groepen gedurende een jaar vaak één boek, week na week enkele pagina's. In Vlaanderen houden we voorlopig nog vast aan het kortverhaal en gedicht, omdat iedere sessie dan elke keer een afgerond geheel vormt. Mensen kunnen dan ook een keer afwezig zijn, er kan iemand nieuw bijkomen, ... Je hoeft ook niks voor te bereiden: je hoeft het verhaal niet op voorhand te lezen, je komt gewoon af en je hoeft ook niet mee te volgen of te kunnen lezen. Het is heel laagdrempelig. We delen de tekst uit, maar je kan die ook gewoon aan de kant leggen en genieten van voorgelezen te worden. Soms zeggen we ook niet meteen wie de auteur is, omdat het dan bij velen meteen associaties oproept en ze dan de neiging hebben om het te beginnen analyseren. Anderen kennen die dichter misschien niet, dus dan creëer je ongelijkheid in de groep. We kijken gewoon naar wat dit gedicht ons hier en nu te vertellen heeft. En dan vertellen we soms achteraf pas wie de auteur is.”

Hoe lang organiseert Avansa al SamenLeessessies? En hoe zijn deze geëvolueerd?

Eva: “Wij organiseren ze sinds 2013, in het najaar exact 10 jaar! De allereerste SamenLeesgroep vond plaats in de Zuidpoort, de vereniging waar armen het woord nemen. Momenteel zitten we aan 17 SamenLeesgroepen in ons werkingsgebied. Er zijn heel veel organisaties geïnteresseerd in het concept van SamenLezen: Bibliotheken om mensen meer naar de bibliotheek te krijgen bijvoorbeeld. Maar ook psychiatrische instellingen omdat uit onderzoek gebleken is dat SamenLezen het concentratie- en verbeeldingsvermogen vergroot. Psychiatrische patiënten maken via SamenLezen ook verbinding met hun eigen gedachten en gevoelens, ze leren ze onder woorden brengen. Dus in SamenLezen zit ook een welzijnsaspect en persoonlijke emancipatie vervat. Het is mooi om te zien dat verschillende organisaties verschillende dingen halen die allemaal in SamenLezen zitten. Het werkt ook tegen eenzaamheid. Zo organiseren we ook SamenLeessessies bij senioren in woonzorgcentra. Ik heb er eens een groep begeleid met allemaal dames van boven de 80. De organisatie had het aangekondigd als voorleesuurtje en de dames waren zo blij dat het net iets meer was dan gewoon luisteren en indommelen. Ik heb een paar maanden aan een stuk ook wekelijks voorgelezen in de gevangenis, een heel intens samenkomen.

Als we organisaties uitnodigen om naar een info- en proefmoment te komen, proberen we hen altijd te stimuleren om verbinding te maken met welzijnsorganisaties of buurtwerking, een psychiatrisch centrum of woonzorgcentrum in de buurt, ... De bibliotheek wil dan wel mensen naar de bib krijgen, maar ze gaan ze niet vinden via het boekje van de bib. Als ze een nieuw publiek willen aanspreken, zit dat publiek misschien net in dat ene buurtcentrum om de hoek. Door verschillende organisaties te mixen, proberen we gemixte groepen te maken. Ik vind eigenlijk elke doelgroep leuk, maar vooral de kwetsbare groepen vind ik interessant. Ik vind het ook heel fijn dat we nu SamenLezen doen met anderstaligen en dat we aan het experimenteren zijn met meertalig SamenLezen (Arabisch- Nederlands of Turks Nederlands).”

Wat maakt SamenLezen zo verbindend?

Coline: “Voor mij is dat het idee dat je vanuit je eigen gevoel kan spreken. Door een tekst wordt er iets bij je aangewakkerd zonder dat je heel je hart en ziel moet gaan blootleggen om erover te kunnen praten. En voor mij werkt net dat wel verbindend. Er ontstaat een gesprek dat je anders nooit zou hebben met vijf onbekenden. En op dat anderhalf uur dat je aan het lezen en praten bent, ontstaat er op een bepaalde manier ook een band.”

Eva: “Je hebt het vaak over heel wezenlijke, existentiële, menselijke thema’s, maar je kan zelf kiezen hoeveel je over je eigen ervaring wil delen. Het is verbindend omdat iedereen er wel iets in herkent. Je wordt verbonden door het gedicht op zich, maar ook je gevoelens en gedachten daarbij. Het feit dat je met mensen de tijd neemt om te praten over dingen die je raken, over het leven, vind ik zo waardevol. Je laat de tijd even stil staan. En natuurlijk zijn er ook de cake, de koekjes en de koffie. (lacht) We proberen het zo gezellig mogelijk te maken. Je zit echt precies bij iemand in de living.”

Coline: “Ik vind het ook altijd een beetje uit de rush stappen, even op de pauzeknop drukken en enkel daarmee bezig zijn.”

Is jullie passie voor lezen er altijd geweest?

Eva: “Bij mij is het er altijd geweest. Ik heb altijd heel veel en graag gelezen, van in de lagere school. Ik weet nog dat we in het tweede middelbaar acht boeken moesten lezen en ik had een leeslijst van 50 boeken.

Ook een beetje een wedstrijd tussen een vriendin en mij. En poëzie ben ik ook al vroeg beginnen lezen. Ik vind poëzie heel deugddoend.”

Coline: “Ik heb ook altijd heel graag gelezen. Als jong kind werd ik supergraag voorgelezen, en dan ben ik zelf ook enorm veel beginnen lezen. Ik ben enig kind en al mijn vakanties bracht ik met mijn ouders door in Frankrijk. Terwijl zij ons huisje aan het renoveren waren, zat ik altijd ergens in de tuin of tussen het stof een boek te lezen. En later genoot ik ook enorm van boekpresentaties geven. Ik ging daar helemaal in op, het veel te enthousiaste kind. (lacht) Mijn opa was ook dichter en zelf schrijf ik zo nu en dan ook wel iets … Woorden hebben mij gewoon altijd enorm geraakt.”

Eva: “Daarin snappen wij mekaar. (lacht)”

Coline: “Ja, ik kan echt een zin tegenkomen in een boek en denken van: ‘Waw...’ En dat is dan echt genieten.”

Eva: “'Toen ik mama werd, herontdekte ik ook weer het voorlezen. Ik las ook niet zoveel kortverhalen en door SamenLezen heb ik dat genre ontdekt en weten te appreciëren. (Coline stemt in) Dat is ook wel tof dat je daar dan nog verder in groeit.”

Wat is jullie favoriete boek aller tijden?

Coline: “Het eerste boek waarvan ik zei: ‘Dit is mijn favoriet boek’ was Een klein leven van Hanya Yanagihara. Dat was voor mij zo’n ervaring! Nu ik ouder word, begin ik ook het hele verhaal rond een boek te ontdekken: de auteur, zijn geschiedenis, waarom ze schrijven, hoe ze schrijven, ... en dan ontdekte ik onlangs dat Yanagihara het boek schreef vanuit de idee van de romantiek. Zo echt het zeer bombastische gevoelsleven, hevige gebeurtenissen, ... Geen wonder dat het als tiener volledig binnen mijn gevoelswereld paste.”

Eva: 'Een boek dat ik heel graag heb gelezen, is Beminde van Toni Morrison. Het gaat over de slavernij op de katoenplantages in de VS, een heel aangrijpend verhaal en heel mooi geschreven. Het is ook niet zo rechttoe rechtaan. Je moet echt uitzoeken wie er spreekt, hoe het in elkaar zit etc. Een ander boek dat ik heel graag gelezen heb is Leviathan van Paul Auster. Hij schrijft op een heel grappige, speelse manier en maakt een aantal filosofische sprongen. Maar wie ik ook zeker wil vermelden, zijn Jeroen Brouwers en Willem Elschot. Oude klassiekers, maar daar kan ik echt luidop mee zitten lachen omdat die zo goed schrijven!”

Coline: “Vroeger las ik enkel fictie en nu heb ik de autofictie ontdekt. Dat vind ik echt fantastisch. Ik heb net Heerlijk monster van Fleur Pierets gelezen. Van het persoonlijke ga je dan naar de bredere maatschappelijke thema’s. En wie ik laattijdig ontdekt hebt, is de schrijver Tove Ditlevsen. Wat een geweldige zinnen en schrijfstijl!”

Opleiding SamenLezen 2023

Ok ik ga jullie even moeten stoppen hier. (lacht) In de zomer vindt opnieuw de opleiding SamenLezen plaats. Hoe kan je opgeleid worden om verhalen voor te lezen?

Eva: “De eerste dag word je helemaal ondergedompeld in het beleven van SamenLezen vanuit het standpunt van de deelnemer. Je bekijkt verschillende soorten teksten en gedichten. Wat brengt dat teweeg, wat doet het met jou? Daarna kijken we wat de begeleider doet. Wat zeg en doe je? Hoe bereid je je voor? Welke teksten kies je? Wat zeg je in de pauzes? Waar stop je in die tekst? Wat als je ergens anders stopt? Hoe vaak stop je? Welk soort vragen kun je stellen? We staan ook stil bij stemgebruik, de ruimte voor stiltes, hoe je mensen in contact brengt met de tekst, elkaar en zichzelf. De derde dag is een echte oefendag. Iedereen begeleidt dan een half uurtje, waar je heel veel uit leert. Ik geef de opleiding zelf.”

Coline: “Wat ik heb meegenomen uit de opleiding, is dat er een hele kunst verscholen zit in een open, lege en veilige ruimte creëren voor alle deelnemers. Waarin iedereen iets kan zeggen wanneer ze willen, zonder te veel te gaan sturen. Ik vind dat vooral heel mooi hoe je daar een balans in gaat zoeken. En hoe mensen voelen dat hun stem op dat moment telt. Wat ook mooi is aan onze SamenLeessessies, is dat we deelnemers hebben die doorstromen naar de opleiding. Die getriggerd zijn om zelf een groep te gaan begeleiden, dat vind ik fantastisch!”

Meer info of vragen over SamenLezen? Wil je een eenmalige SamenLeessessie organiseren in het kader van een project? Neem contact op met Eva (eva.rousselle@avansa-regiogent.be) of Coline (coline.bracke@avansa-regiogent.be).

SamenLezen is een bijzondere werkvorm, ontwikkeld door The Reader Organisation. Iemand leest hardop een verhaal/gedicht voor en pauzeert doorheen de tekst. Het is in die pauzes dat we met elkaar in gesprek gaan. Wat springt eruit, wat raakt je, welke beelden komen bij je op? Welke woorden werken en welke zinnen zijn onweerstaanbaar? Gedichten brengen emoties bijzonder goed onder woorden. Gedachten en gevoelens van personages doen je aan je eigen leven denken. De tekst fungeert als spiegel voor eigen gedachten en gevoelens. Door die met elkaar te delen verrijk je je lezing van het verhaal. Samen lezen is verbindend en plezierig, je ontmoet nieuwe inzichten en proeft van rijke verhalen.

PROGRAMMA

Dag 1

Oefenen samen lezen

Rol van de begeleider

Samen lezen: wat is essentieel?

Gedicht

Dag 2

Oefenen samen lezen

Hoe een sessie voorbereiden?

Zelf aan de slag

Dag 3

Oefendag met tips en feedback

Donderdag, vrijdag en zaterdag (10u-16u): 24/8, 25/8, 26/8 2023

Kasteel Borluut, Kleine Gentstraat 46, Sint-Denijs-Westrem

Eva Rousselle, Sonja Focketyn

€ 300 | Inbegrepen: syllabus, boek 'Grenzeloos', tekstendatabank, intervisies en ontmoetingsdagen achteraf.

Inschrijvingen enkel en alleen via eva.rousselle@avansa.be – tel. 0468 32 94 46

Code: 2312392

I.s.m. Avansa regio Vlaamse Ardennen-Dender