Geld in de loop der tijden

In mijn portemonnee zitten 3 euro’s, maar toch ga ik boodschappen doen voor meer dan dat bedrag, want ik heb een betaalpas en een creditcard. ‘Meer dan de helft van de Nederlanders verwacht tegen 2030 bijna nergens meer met contant geld te kunnen afrekenen. Maar de meeste mensen moeten er niet aan denken’, aldus een artikel in het Brabants Dagblad.

U weet dat geld bestaat uit biljetten en munten. Maar is dat altijd zo geweest? Nee! Zeer zeker niet. In de oudheid ruilden mensen goederen om in hun levensonderhoud te voorzien. Zout was het eerste ‘betaalmiddel’. Zout was immers een kostbaar product, omdat er levensmiddelen in bewaard konden worden. Soldaten werden in het Romeinse Rijk dan ook uitbetaald in ‘sal’, het Latijnse woord voor zout. Aan deze vorm van loon dankt het woord ‘salaris’ zijn bestaan. In Afrika en Azië werden veren, schelpen, kralen en tanden van dieren als betaalmiddel gebruikt.

Eerste munten

In het koninkrijk Lydië, het huidige westen van Turkije, werden 700 jaar voor Christus de eerste munten gemaakt. Klompjes goud en zilver uit rivierbeddingen werden platgeslagen, waarmee handelaren hun goederen konden kopen en verkopen. Op elke munt werd geschreven hoeveel goud en zilver het bevatte. Chinezen, Kelten, Grieken en Romeinen ontwikkelden munten reeds vele eeuwen voor het begin van onze jaartelling. Echter, vanaf het moment dat er munten waren, werden zij al vervalst. In Europa kreeg men de doodstraf voor valsmunterij.

Chinees briefgeld

China was het eerste land waar briefgeld, in de 7e eeuw na Christus, werd gebruikt. Handelaren konden zo reizen zonder grote hoeveelheden goud en zilver op zak te hebben. In Europa deed het papiergeld pas zijn intrede in 1661. Echter, er kwam te veel papiergeld van de pers, zodat het zijn waarde verloor.

Goldsmith note

In Engeland werkte het systeem van de goudsmeden beter. Zij drukten certificaten af die een bepaalde hoeveelheid goud presenteerden. Mensen kregen een biljet, genaamd de ‘goldsmith note’, met daarop de waarde van het goud dat zij in bezit hadden. In 1694 werd de Bank of England opgericht. De bank stond garant voor de bedragen, die op de biljetten stonden.

Nederlands geld

In 1252 werd de Nederlandse Florijn geïntroduceerd als voorloper van de gulden. U kent de schrijfwijze FL. of F. waarschijnlijk nog wel. In de 17e eeuw vonden Nederlandse handelaren munten niet meer betrouwbaar. In Amsterdam waren veel buitenlandse betaalmiddelen in omloop waarvan de waarde niet meer met zekerheid was vast te stellen. De zijkanten van de munten werden gevijld waardoor de waarde afnam. Men graveerde toen de zin: ‘God zij met ons’. Was deze zin niet meer goed leesbaar dan was de muntwaarde nihil. Het Frankrijk van Napoleon bracht het briefgeld naar ons land. Tijdens de bezetting was de Frank het wettig betaalmiddel. Na de bezetting keerde de gulden terug en werd het briefgeld op grote schaal gebruikt. Het bedrijf Koninklijke Joh. Enschedé drukt sinds 1814 de Nederlandse biljetten.

Euro

Op 1 januari 2002 werd voor 12 landen de euro het betaalmiddel. Ding Flof Bips was daarvoor het ezelsbruggetje. In 1992 werd in Maastricht besloten tot invoering van de euro. Hierbij zou de waarde van 1 euro gelijk zijn aan 1 ECU. Op 13 maart 1979 werd de European Currency Unit (ECU) of de Europese rekeneenheid ingevoerd. Dit was een voorloper van de euro, een ‘korfmunt’, dat wil zeggen dat de munten van de verschillende Europese lidstaten samen genomen werden, waarbij het aandeel van elke munt in de korf/mand bepaald werd door de economische sterkte van elke staat. De koersen van aandelen, obligaties en opties aan de beurs worden sinds 4 januari 1999 in euro’s weergegeven. Wellicht weet u het nog! De waarde van 1 euro was bij de invoering 2,220371 gulden. De euro is nu wettig betaalmiddel in 23 landen: Andorra, België, Cyprus, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Monaco, Nederland, Oostenrijk, Portugal, San Marino, Slovenië, Slowakije, Spanje en Vaticaanstad.

Cryptomunten

De ontwikkeling van betaalmiddelen is na duizenden jaren zeker nog niet geëindigd. In 2019 is er zelfs een nieuw betaalmiddel ontwikkeld: de cryptomunt waarvan de bitcoin de bekendste is. Enkele minder bekende cryptomunten zijn Ethereum, Mana, Binance Coin en Cardano. Zo zijn er inmiddels 27 in omloop. Banken en overheden hebben geen invloed op de waarde van deze virtuele munt. Veel bedrijven accepteren de bitcoin inmiddels als legaal betaalmiddel.

Piet Kerssens

Bronnen: Wikipedia.nl en www.isgeschiedenis.nl Interessant YouTubefilmpje: www.youtube.com/watch?v=lfCJgY8mv7A