UITGEVER
DIRECTEUR Tim Voncken HOOFDREDACTEUR Frank Seuntjens VASTE MEDEWERKERS Rob Bauer, Sandra Israel, Yvonne van Marcke, Ruben L. Oppenheimer, Kim Stienen, Gwen Teo, Frank Trübisch en Mieke Winants INSTUREN KOPIJ/AGENDATIPS Deadline uitgave januari/februari: vrijdag 17 januari E-mail: info@vonti.nl Telefoon: 045-8888273 Postadres: Postbus 4841 6401 JN Heerlen
De rol van Huub Stapel Ooit werd hij wegens gebrek aan talent afgewezen voor de toneelschool. Het ongelijk van de selectiecommissie heeft hij ondertussen wel aangetoond. Huub Stapel (60) mag worden gerekend tot een van de beste acteurs in de Nederlandse geschiedenis. Hij schitterde in de meest uiteenlopende rollen, zowel op het witte doek als op het toneel. De opnames voor zijn nieuwste film voerden Stapel terug naar zijn geliefde Limburg. In ‘Hemel op Aarde’ speelt hij een dorpspastoor die het goed voor heeft met zijn medemens, maar worstelt met het geloof. “Ik kruip niet in een rol, de rol kruipt in mij.” Pagina 20/21
Ode aan het dialect
De volgende uitgave is verkrijgbaar in de derde week van januari
Beeldend kunstenaar Jef Wishaupt wil van geen ophouden weten. Op zijn 73ste put hij nog altijd veel voldoening uit zijn artistieke werk dat volgens hem deels uit inspiratie en deels uit transpiratie bestaat. Hij maakt zich trouwens grote zorgen over de ‘emotionele achteruitgang’ van de mensheid. “Het geloof in elkaar is afgenomen”, constateert Wishaupt met leedwezen.
ADVERTENTIEVERKOOP Ronald Schleepen: (+31) 06-51323706 Tim Voncken: (+31) 045-8888273 Telefoon kantoor: (+31) 045-8888273 E-mail: info@vonti.nl Postadres: Postbus 4841 6401 JN Heerlen WEBSITE MYPC Heerlen VORMGEVING Rob van Hugten
Pagina 14/15
Schilderen op muren Het centrum van Heerlen wordt verder verfraaid met muurschilderingen. Vijf gerenommeerde graffitikunstenaars uit binnen- en buitenland hebben opdracht gekregen zich artistiek uit te leven op een aantal muren in de binnenstad die nu nog een troosteloze aanblik bieden. Het project heet ‘Heerlen Murals’ en is een initiatief van de stichting Street Art.
DRUK Drukkerij Cartim (België) DISTRIBUTIE Mediabureau Vonti Word lid van Limburg Plus Voor € 17,50 ontvangt u een jaar lang Limburg Plus (11 edities) thuis en krijgt u voorrang plus korting op evenementen van dit blad. Mail uw naam en adresgegevens naar info@vonti.nl o.v.v. ‘Lid worden’ of bel: 045-8888273 INTERNET www.limburgplus.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade die mogelijk wordt geleden door informatie uit dit met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengestelde blad.
Pagina 17 Veel leesplezier. Frank Seuntjens
INHOUDSOPGAVE 5 7 8/9 11 13 19 23 25 27 32
Geld & Recht Zandsculpturen vertellen kerstverhaal Kerstmenu’s Cartoon Ruben L. Oppenheimer Fashion-fotoshoot Showroom Nostalgia, Rechtdoorzee Bakzeil halen op de bietenbrug Op uw gezondheid Lezerspanel: hoe verslavend is tv? Kerstmis achter de tralies
Jaargang 4 • Nr. 10 • December 2013 29 Puzzelpagina 30/31 In de etalage: Valkenburg 33 Column hoofdredacteur, optisch bedrog en Zorgwinkel Maastricht 35 Een tweede leven voor een oude auto 37 Kruidenrubriek, voelbeelden YAKA en vuurwerkverkoop 38 Reserveer voor kerstmiddag Limburg Plus
www.limburgplus.nl ►
3
Nederland stapt massaal over
Rood staan onderschat
PostNL haalt limiet niet
No-cure-no-pay bij letselschade
Ongeveer 1,4 miljoen Nederlanders overwegen serieus met ingang van 1 januari 2014 over te stappen naar een andere zorgverzekeraar. Dat komt neer op 11,6 procent van de verzekerden. Dit blijkt uit een onderzoek van vergelijkingssite Independer. De intentie om van zorgverzekeraar te veranderen is het grootst bij mensen tussen de 25 en 44 jaar. Bijna 17 procent van deze leeftijdsgroep denkt over een switch. Opvallend is dat ook bijna 6 procent van de 65-plussers plannen heeft over te stappen. Vorig jaar was dit minder dan 1 procent. Ook mensen tussen de 45 en 64 jaar hebben vaker de intentie voor een andere verzekeraar te kiezen: ruim 10 procent. Voornaamste redenen voor een overstap zijn behalve prijs ontevredenheid over de huidige dekking en klachten over de geboden service.
PostNL heeft vorig jaar niet voldaan aan de wettelijke eis om minimaal 95 procent van de brievenbuspost de volgende werkdag te bezorgen. Dat stelt de toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM). ACM kan nu nog geen consequenties verbinden aan deze tekortkoming en moet het laten bij de vaststelling alleen. Met ingang van 2014 gaat dat veranderen. Als de limiet dan niet wordt gehaald, kan PostNL een boete krijgen van maximaal 450.000 euro of tien procent van de relevante omzet. Volgens PostNL is de haperende bezorging te wijten aan een reorganisatie, die inmiddels deels is teruggedraaid. Het bedrijf denkt daardoor dit jaar al aan de voorwaarde te kunnen voldoen om 95 procent van de post tijdig te bezorgen. PostNL bestelt gemiddeld 11 miljoen brieven per dag.
Veel mensen onderschatten de hoogte van de rente die ze moeten betalen als ze rood staan bij hun bank. In dat geval zijn rentetarieven die variëren tussen de 12 en 15 procent heel gebruikelijk, maar slechts een op de tien consumenten is daarvan op de hoogte. Dat is gebleken uit een onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De toezichthouder ondervroeg ruim 500 mensen en stelde vast dat een derde van hen dacht dat de rente voor rood staan lager is dan 6 procent. Een op de acht geloofde zelfs dat de rente minder dan 3 procent bedraagt. Bijna de helft van de Nederlanders staat weleens rood en ervaart dat ook als een last. Toch wil een meerderheid niet af van de mogelijkheid om rood te staan omdat hun maandelijkse inkomen niet toereikend is.
Slachtoffers van letselschade kunnen met ingang van volgend jaar een advocaat in de arm nemen op basis van no-cure-nopay. Dat betekent dat ze alleen advocaatkosten moeten betalen als de rechtszaak wordt gewonnen. Bij verlies wordt er geen rekening uitgeschreven. Deze constructie was tot nu toe verboden, maar de Nederlandse Orde van Advocaten gaat -onder druk van de politiek- no-cure-no-pay nu onder voorwaarden toestaan. Dat gebeurt per 1 januari 2014 voorlopig voor een periode van vijf jaar. Daarna wordt het experiment geëvalueerd. In de nieuwe situatie mogen advocaten niet een percentage van het resultaat bedingen, maar wel een hoger uurtarief declareren (met een maximum van 25 procent van de opbrengst) als de zaak gewonnen wordt.
www.limburgplus.nl ►
5
Zandsculpturen
vertellen kerstverhaal in Valkenburg In de Wilhelminagrot in Valkenburg is ook dit jaar weer Europa’s grootste ondergrondse kerststal ‘Magisch zand’ te bewonderen. Metershoge zandsculpturen beelden het kerstverhaal uit dat ditmaal is geïnspireerd op de volkstelling. Keizer Augustus had bevolen dat al zijn onderdanen zich moesten laten registreren in de plaats waar ze vandaan kwamen. Voor Jozef en Maria betekende dat een lange reis van Nazareth naar Bethlehem. Het verhaal wordt verteld vanaf het moment dat de keizer op zijn troon de volkstelling gelast tot de komst van de drie wijzen uit het Oosten. De bezoekers van de kerststal krijgen onder meer ook te zien dat een Romeinse boodschapper het nieuws van de verplichte bevolkingsregistratie verspreidt, Jozef een ezel koopt, Maria de spullen pakt voor onderweg, een massale volksverhuizing op gang komt, welgestelde Romeinen zich uitbundig te goed doen aan spijs en drank, dieren uitrusten na een barre tocht door de woestijn, een engel de komst van de Verlosser aankondigt en herders de stal bezoeken waarin het Kindje Jezus is geboren.
De ondergrondse kerststal is nog te bezichtigen tot en met zondag 5 januari. Openingstijden: maandag tot en met vrijdag: 11.00-18.00 uur, zaterdag en zondag: 11.00-19.00 uur. Op 25 december (eerste kerstdag) en 1 januari 2014 (Nieuwjaarsdag) is de Wilhelminagrot gesloten. De entree bedraagt 5 euro voor volwassenen en 2,50 euro voor kinderen tot en met 11 jaar. Combikaartjes inclusief retourtje kabelbaan Valkenburg: volwassenen 7,50 euro, kinderen tot en met 11 jaar 5 euro. Adres: Neerhem 44, 6301 CJ Valkenburg aan de Geul. Tel: 043-6090609 Voor meer informatie: www.kerststalvalkenburg.nl
www.limburgplus.nl ►
7
Meubelmaker is een vak, om niet te zeggen een ambacht. Bij Wood-Line in Geleen beheersen ze dat tot in de finesses. Daar maken ze kwaliteitmeubelen op maat. Of het nu gaat om eettafels, salontafels, kasten, dressoirs, tv-meubels, stoelen, banken of zelfs een complete slaapkamer: elk meubelstuk is uniek. Klassiek of modern, eiken, kersen, noten, edelfineer enzovoort. En dat allemaal ook nog gelakt in elke gewenste kleur of vervolmaakt met roestvrij staal - Wood-Line is van alle markten thuis. vanzelfsprekend. Maar wist u dat u als klant bij Wood-Line ook voor een vrijblijvende offerte kunt binnenlopen met een eigen schets of tekening van het meubel van uw dromen? Krijgt u het zelf niet op papier, dan willen ze dat zelf met alle plezier voor u proberen. Het is in elk geval vrijwel ondenkbaar dat Wood-Line uw droommeubel niet kan verwezenlijken. Wood-line levert trouwens ook kant-en-klare meubelen (hout, stof of leer) van diverse meubelfabrikanten en groothandels. En zelf aan deze meubelen kan op verzoek vaak wat worden aangepast of veranderd (denk aan de indeling van een kast of aanpassing van de kleur). Bezoek anders eens de showroom van Wood-Line. U zult uw ogen uitkijken. De man achter Wood-Line is Leon Heuts. Hij kan ondertussen bogen op 35 jaar ervaring als meubelmaker. Dan mag je dus gerust stellen dat je het ambacht volledig onder de knie hebt. Zelf blijft hij er bescheiden onder, al wil hij wel kwijt dat eet- en salontafels in alle soorten en maten zijn absolute specialiteit vormen. Hij denkt bovendien graag met de klant mee. Deskundig advies is daarbij uiteraard
Wood-Line Meubelen Raadhuisstraat 20 6161 GD Geleen Tel: 046-4743518 Fax: 046-4757848 E-mail: info@wood-line.nl Website: www.wood-line.nl
Het is niet om u stik jaloers te maken (stiekem dus eigenlijk wel), maar terwijl ik dit stukje schrijf, lig ik met een cocktail binnen handbereik in de schaduw van een palmboom aan het parelwitte zandstrand net onder Mombasa, Kenia. De batterij van mijn laptop is bijna leeg, dus ik moet snel doortikken wil ik niet voortijds terug naar de hotelkamer. Het leven van een cartoonist gaat niet over rozen, begrijpt u. Om nog wat extra zout in de wond te strooien: dit is inmiddels mijn vierde strandvakantie dit jaar en ik ben van plan om er nog een vijfde aan vast te plakken rond de jaarwisseling.
Voor die paar overgebleven lezers die de pagina inmiddels nog niet in afschuw hebben omgeslagen, zal ik nu zoals gebruikelijk ook nog een anekdote over mijn werk als cartoonist gaan vertellen die de opschepperige introductie enigszins rechtvaardigt. Ondanks mijn vele reizen naar wereldsteden en exotische oorden heeft de lezer de afgelopen jaren zelfden mijn cartoons hoeven missen dankzij het feit dat ik, met mijn ultradunne laptop en mijn digitale tekentablet (waarover een andere keer meer) in de koffer, overal vandaan kan werken. Als er maar een internetverbinding aanwezig is. Zo verstuurde ik mijn kijk op de gebeurtenissen in Nederland en de wereld al naar de krant vanuit alle windstreken, zonder dat de lezer er erg in had. Of toch wel? Natuurlijk ben ik geen machine die op commando plaatjes uitspuugt; ik heb op deze plek al eens beschreven hoe onvoorspelbaar het proces is waarop mijn tekeningen tot stand komen en hoe ik daarbij zeer gevoelig ben voor prikkels uit mijn omgeving. Het is dan eigenlijk niet meer dan logisch dat die omgeving -zeker wanneer het niet mijn vertrouwde thuis is- in mijn werk doorsijpelt. En dat kun je, als je goed kijkt, zien ook. Als ik het niet had verteld, zou u waarschijnlijk niets bijzonders aan deze tekening van Johan Driessen - alweer een afvallige van Geert Wilders - zijn opgevallen, maar nu u weet dat ik hem na een prachtige safari in Afrika heb gemaakt, zult u er ineens met heel andere ogen naar kijken. Hakuna matata! tekst Ruben L. Oppenheimer
www.limburgplus.nl â–ş
11
Jef Wishaupt combineert inspiratie met transpiratie
Kunstenaar Jef Wishaupt (73) zit volgend jaar vijftig jaar in het vak. Aan stoppen denkt hij nog niet. Een gesprek over inspiratie, transpiratie, Limburgs perspectief en ‘het niet kunnen laten’.
‘Vroeger was commercie een vies woord’
Jef Wishaupt groeit op in een bekend Maastrichts bakkersgezin. Tijdens een praktijkjaar van de mts, doorgebracht bij SphinxCéramique, realiseert hij zich dat een leven als technisch tekenaar niets voor hem is. Hij doorloopt de Academie voor Beeldende Kunsten Maastricht. Zijn oeuvre bestaat onder meer uit beelden, grafmonumenten, portretten en sieraden. De ambtsketen van de gemeente Vaals (1995), de DSM SHE Award 2007 en de penning Algemeen Nederlands Congres zijn ook van zijn hand. Samen met vrouw Marlies organiseert hij huiskamerconcerten om afgestudeerden aan het Conservatorium Maastricht kennis te laten maken met mensen uit de kunsten cultuurwereld. Hij woont een deel van het jaar in Frankrijk dat hij net zo liefheeft als Limburg.
‘Ik trek me terug in mijn hol’
foto’s: IORIDOmedia
Dame Blanche is sneeuwwit en Belgische. Ze heeft zich opgerold in de serre, waar ze zachtjes spinnend de middag doorbrengt terwijl de regen voorzichtig op de ramen tikt. Ze woont op een boerderij en haar kattendomein omvat verder vier hectaren appel- en notenbomen, een moestuin, bos, uitgestrekte velden en tal van verborgen plekjes waar ze zich tussen het groen kan terugtrekken. En kunst, heel veel kunst. Ontsproten aan de vingers van Jef Wishaupt en net zolang gemodelleerd, gegoten, gevijld, geschuurd en gepolijst tot het kritische oog van de kunstenaar tevreden was gesteld. Jef Wishaupt zelf brengt zijn dagen grotendeels door in de ruime, verbouwde schuur aan de overkant van de serre, waar zich het atelier en de galerie bevinden. Daar waar het daglicht overvloedig door de dakramen binnenvalt, daar schept hij, tekent hij, portretteert hij, kneedt hij. Overal materialen, gereedschap. Hij heeft geen last van de ogenschijnlijke wanorde. Kan zich zo concentreren dat hij door niets wordt afgeleid. Inmiddels werkt en woont hij al 33 jaar in Vaals. Zowel hij als zijn vrouw Marlies viel indertijd als een blok voor de vervallen boerderij en dan vooral voor de schuur (‘daar kon ik werken!’), landelijk gelegen op het randje van de Nederlands-Belgische grens. Alles moest onder handen worden genomen. “Het uitzicht was prachtig, maar je zakte zo door de vloer.” De Wishaupts betrokken een caravan op het terrein. Zonder verwarming. Terwijl ze werkten, hij aan de kunst en zij -toen nog- in het onderwijs, besteedden ze elk vrij uur aan het opbouwen van hun nieuwe thuis. Want geld voor een bouwploeg was er niet. Familie ploeterde mee. Marlies: “Na twee jaar was het huis bewoonbaar. Jef zei: ‘Morgen begin ik aan de overkant’.” Het is kenmerkend voor de man die stelt dat het in zijn leven gaat om ‘een deel inspiratie en een deel transpiratie’. Oftewel: je kunt nog zo talentvol zijn, zonder werk te verzetten kom je niet ver. Hij heeft het zelf gezien. Begaafde kunstenaars van zijn generatie die dachten achterover te kunnen leunen nadat ze eenmaal in wereldsteden als New York hadden geëxposeerd. Opgeslokt in het moment, vervolgens vergeten. Wishaupt heeft een andere weg bewandeld. Hij heeft de veranderingen in de kunstwereld doorstaan, is zich vaktechnisch blijven ontwikkelen, aantrekkelijk gebleven voor het publiek terwijl nieuwe generaties opstonden. “Vroeger was commercie een vies woord onder kunstenaars, tegenwoordig wordt
binnen de opleidingen aandacht besteed aan profilering. Dat is positief. Ik maak het andere uiterste ook mee. Jonge mensen die alleen maar met de presentatie bezig zijn, met het visitekaartje, terwijl het kunstwerk nog moeten worden gemaakt.”
Manco
Zorgvuldig kiest hij zijn de woorden als het gaat over de huidige maatschappelijke verwachtingen voor kinderen. Krijgt talent de kans, merken we het überhaupt voldoende op? Creativiteit is immers de bakermat van innovatie en dus toch o zo belangrijk voor Nederland - en Limburg. Wishaupt: “Het zou aangenaam zijn als een kind wordt gestimuleerd in dat wat het in zich heeft. Voor onze maatschappij ligt daar een gezamenlijke verantwoordelijkheid.” Marlies: “Grote wereldleiders zouden dat meer moeten uitdragen, het creatieve denken.” Ze noemt het een manco van deze maatschappij, het enkel afrekenen op (financiële) prestaties. “’Kijk’ is het belangrijkste woord in ons vocabulaire. Het omvat veel. Creatief omgaan met situaties, stilstaan, analyseren, leren, leven. We kijken te weinig.” Jef knikt: “We krijgen vooral afgeleerd in dit leven. Ja, we hebben grote sprongen gemaakt wat betreft wetenschap, technologie. In alle exacte vakken is vooruitgang geboekt. Maar in emotioneel opzicht zijn we, helaas, achteruitgegaan. Zo is het geloof in elkaar afgenomen. Terwijl het juist zo belangrijk is om samen dingen te doen. We consumeren en consumeren maar. Maar dat wat we eigenlijk zoeken, krijgen we niet. Warmte, liefde, geborgenheid.” Zelf zet Wishaupt zijn zoektocht voort. “Natuurlijke groei en ontwikkeling zijn essentieel. Die moet je niet tegenwerken, maar evenmin forceren. Mensen zouden niet naar Limburg komen als het hier zo slecht is. Ze kunnen hier ontsnappen aan de hectiek.” Hij maakt een gebaar van omarming. “Zo creëer ik ook. Ik trek me terug in mijn hol. Ga terug naar waar ik vandaan kom. Als kind sliep ik vaak onder een kist in de bakkerij van mijn ouders.” Voor de leek lijkt dat ‘omsluiten’ telkens terug te komen in Wishaupts werk. Misschien spreekt het daarom al vijf decennia mensen aan. “Ik houd ervan dat het leven me meeneemt. Dat er iets gebeurt wat bijdraagt. Zo blijf ik bezig, aan stoppen denk ik niet. Ik kan het gewoon niet laten.” tekst Gwen Teo
www.limburgplus.nl ►
15
Geen stad kan zonder
muurschilderingen Orgosolo, Sardinië. Het is tijdens de jaren zeventig als de vele muren van het troosteloze stadje op dit Italiaanse eiland door prachtige graffiti en aanverwante kunst worden opgefleurd. Een initiatief dat bijna 40 jaar later in Heerlen wordt voortgezet en waarmee ook deze stad een extra dimensie moet krijgen. ben allemaal hun sporen verdiend. Ze onderscheiden zich. Er heeft een stevige voorselectie plaatsgevonden. We weten dus wat voor vlees we in de kuip hebben. Al met al hopen we Heerlen met de nieuwe muurschilderingen opener te maken voor nog meer publiek, met in de toekomst wandelroutes voor toeristen. Heerlens Orgosolo, Sardinië naar Nederland. Prachtig toch?”
Curator Raenys Martis van de stichting Street Art is laaiend enthousiast over het initiatief ‘Heerlen Murals 2013’: “Muurschilderingen zorgen voor verbinding. Kijk naar Berlijn of andere grote steden. Muurschilderingen horen er bij het stadse leven. Dat Heerlen nu de mogelijkheid krijgt zich weer in een voortrekkersrol te profileren, is fantastisch. Ik kan het niet vaak genoeg benadrukken, maar hoe meer je een project als dit kracht kunt bijzetten, hoe sterker je je als stad ontwikkelt. Niet alleen dat, mensen een andere kijk op hun stad geven kan een nieuwe stap in het bewustzijn betekenen. De afgelopen jaren zijn in Heerlen al verschillende mooie muurschilderingen gerealiseerd. Desondanks bleven er tal van muren over die de stad een troosteloze aanblik bezorgen. De professionele globetrotters - want dat zijn deze kunstenaars - die we hebben uitgenodigd, heb-
Oost-Duitsland Maurice Sonnenschein, museumdirecteur van het Savelbergklooster, is verguld dat een deel van de kale muur van appartementencomplex ‘Klein Vaticaan’ ook van een schildering wordt voorzien. “Negentig procent van het complex is prachtig gerestaureerd. De bewuste muur is niet alleen veel bewoners een doorn in het oog, maar ontsiert de gehele omgeving. Deze muur roept associaties op met de troosteloosheid van voormalig Oost-Duitsland. Wel bijzonder dus dat de muur door een kunstenaar uit Dresden onder handen wordt genomen. Dat kan toch geen toeval zijn?” Curator Raenys Martis: “’Heerlen Murals’ leert de Heerlenaar zijn stad herontdekken. Plekjes waar normaal gesproken makkelijk aan voorbij wordt gegaan, krijgen niet alleen weer waarde, maar de muurschilderingen zijn zeker ook een finishing touch voor de stad.” tekst Nicolien Bout De kunstenaars die de muurschilderingen maken zijn: DALeast (China), Faith47 (Zuid-Afrika), Rookie ‘the Weird’ (Duitsland), Super A en Collin van der Sluijs (allebei Nederland). Locaties: Coriovallumstraat 7 en 26, Savelbergklooster (Gasthuisstraat 2), Honigmannstraat en Plaarstraat/Morenhoek. Voor meer info: www.heerlenmurals.tumblr.com
www.limburgplus.nl ►
17
In Showroom Nostalgia worden telkens twee auto’s in de etalage gezet die over het algemeen al lang en breed uit het dagelijkse straatbeeld zijn verdwenen. In deze aflevering de BMW 700 en de Citroën Méhari. BMW 700 (1959-1965) Gezien de verkoopcijfers van tegenwoordig is het nauwelijks te bevatten, maar eind jaren vijftig van de vorige eeuw stond BMW aan de rand van de afgrond. Het merk uit Beieren slaagde er maar niet in aansprekende modellen te bedenken. Het was uiteindelijk de Oostenrijkse BMW-importeur Wolfgang Denzel die redding bracht. Hij had op eigen houtje een Italiaanse designer opdracht gegeven een compacte 2+2 coupé te ontwerpen. Het resultaat viel zo in de smaak bij de Duitsers dat werd besloten de auto bijna ongewijzigd in productie te laten gaan. Van de coupé werd ook meteen een sedanversie ontwikkeld, die alleen qua daklijn afweek. De BMW 700 was geboren. Achterin werd een tweecilinder boxer gemonteerd, afkomstig van een BMW-motorfiets. De auto haalde daarmee een topsnelheid van 120 kilometer per uur. In een later stadium verscheen er ook nog een uiterst fraaie cabriolet. De 700 werd een regelrechte hit en zorgde er voor dat bij BMW de kassa weer ging rinkelen. Dat geluid is sindsdien niet meer verstomd.
Citroën Méhari (1968-1986) Om in stijl van Citroën te blijven: de Méhari was een vreemde eend in de bijt. De naam refereert dan ook niet voor niets aan een dromedaris. Maar eerlijk is eerlijk: in het vooronder lag wel de motor van een eend (2CV). Het wagentje was eigenlijk een soort strandjeep of om het wat oneerbiediger te zeggen: een tent op wielen. De Méhari had een kunststof carrosserie die in de wintermaanden kon worden uitgerust met een canvas dak en dito deuren. Twee jaar na de introductie kwam er een opgewaardeerde versie op de markt, met een nieuwe snuit en plastic portieren. Nog wat later maakte ook een vierwiel aangedreven Méhari zijn opwachting. Het lichtgewicht terreinautootje was niet alleen gewild bij recreanten, maar werd ook als dienstvoertuig gebruikt door het Franse leger en de gendarmerie. In totaal werden er 144.953 Méhari’s gebouwd. Op basis van deze guitige buggy werden trouwens in Griekenland, Vietnam en Afrika nog jarenlang na het verscheiden van de Méhari soortgelijke autootjes gefabriceerd.
Compleet uit je dak Meneer X wil op zijn helft van een twee-onder-een-kap woning een nieuw dak leggen. Hij heeft overleg gevoerd met zijn buurman, maar die vindt het oude dak nog goed genoeg. X stapt met zijn plan naar het gemeentehuis om toestemming te krijgen voor het nieuwe dak. Hij wil opnieuw kiezen voor rode dakpannen, maar wel in een wat andere tint. Ook wil hij van de gelegenheid gebruik maken het dak meteen te isoleren. Daardoor wordt het nieuwe dak een paar centimeter hoger dan het oude en dus ook dat van de buurman. De gemeente weigert de bouwvergunning. X begrijpt daar niets van. Volgens hem staat zijn woonplaats vol met huizen waarvan de daken niet voldoen aan welstandseisen (qua kleur en hoogte). In het gemeenteblaadje is er nooit melding van gemaakt dat daarvoor een vergunning is afgegeven. X is van mening dat hij, juist omdat hij netjes een vergunning heeft aangevraagd, zijn plannen voor een nieuw dak afgewezen ziet. Hij heeft de stellige indruk dat het zonder gemeentelijke toestemming aanleggen van een nieuw dak eenvoudigweg door de vingers wordt gezien. Zelf kan X dat niet meer doen, omdat hij de gemeente inmiddels heeft ingelicht over zijn plannen.
het de burger die zich correct aan alle regeltjes houdt vaak moeilijker gemaakt dan hij verdient, terwijl asociaal gedrag kennelijk niet wordt aangepakt. De omgedraaide wereld, hoor ik u zeggen, en helemaal ongelijk geef ik u niet. Problemen met welstandscommissies zijn soms grotesk en grillig. Het is wel eens leuk in een gemeente door een wijk te rijden en te kijken naar de verschillende maten van dakkapellen of kleur van daken en kozijnen. Ook carports zijn er vaak in allerlei vormen. Allemaal met vergunning? Forget it. Correct gedrag wordt niet altijd beloond, maar misschien kunt u via een bezwaar- en beroepsprocedure uw gelijk uiteindelijk toch afdwingen. U moet wel een lange adem hebben. Roep rechtsbijstand in!
Rob Luijten Heeft u vragen over juridische kwesties? Mail naar r.luijten@luijtenadvocaten.nl
Dit lijkt een mooi voorbeeld van meten met twee maten. Helaas wordt
www.limburgplus.nl ►
19
Huub Stapel
verloochent zijn afkomst niet ‘Er is bij Huub geen zicht op enig talent, ook niet in de komende jaren’, liet de toelatingscommissie hem weten toen hij auditie deed voor de Toneelschool in Maastricht en werd afgewezen. De persoon in kwestie: Huub Stapel (59). Ach ja, vergissen is behalve menselijk ook van alle tijden.
‘Een rol kruipt in mij, ik geef er mijn eigen draai aan’ ‘Ik weet meer dan toen ik jong was’
foto Edwin Smulders
20
Zelf noemt hij zich een laatbloeier. Huub Stapel, geboren en getogen in Tegelen, kruipt met gemak in de huid van de meest uiteenlopende personages. Zo speelde hij onder meer een NSB’er in ‘Het meisje met het rode haar’, liftmonteur Felix Adelaar in ‘De Lift’ en Johnnie Flodder in ‘Flodder’. Maar hij stond ook op het toneel als Napoleon Bonaparte en Willy Brandt. En hij schreef geschiedenis met de theatervoorstelling ‘Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus’, de langstlopende onemanshow in Nederland. Op 19 december gaat in de Limburgse bioscopen de film ‘Hemel op Aarde’ draaien, waarin Stapel de rol vertolkt van pastoor Sef Janzen. “Maar we moeten af van dat ‘ik kruip in mijn rol’”, vindt de acteur, “Een rol kruipt in mij, ik geef er mijn eigen draai aan.” De opnames van zijn nieuwste film voelden vertrouwd, zegt hij. Het was eigenlijk thuiskomen. “De hele cast, behalve Jeroen van Koningsbrugge, stamt uit Limburg. Ik ben op een steenworp afstand opgegroeid van regisseur Pieter Kuijpers en scenarioschrijver Edward Stelder. Het verhaal is gebaseerd op hun jeugdherinneringen. Die hebben ze op een hoop gegooid en daaruit is ‘Hemel op Aarde’ ontstaan.” Het verhaal gaat over de 13-jarige goedgelovige Bart. Hij wordt tot over zijn oren verliefd op de oudere, stadse en uiterst verleidelijke Moniek, die pas in zijn dorp is komen wonen. Zijn ouders zijn daar niet blij mee en vanaf hun eerste ontmoeting gaat er van alles mis in het gezin. Bart denkt dat dit komt door zijn vriendschap met Moniek. En omdat hij meer bezig is met haar dan met de normen en waarden van zijn opvoeding. Huub Stapel speelt meneer pastoor, de broer van Barts moeder. De geestelijke maakt zich zorgen om zijn zus, want in zijn ogen is ze getrouwd met een man die niks van het leven bakt. Hij probeert daar waar nodig te helpen. Ook worstelt hij met zijn geloof: de antwoorden van God en de kerk zijn volgens hem soms wel erg onaannemelijk.
Dialect
In hoeverre herkent de Limburgse acteur zich in de film? “Ik groeide net als de hoofdrolspeler op in Limburg. Verder was ik lid van het knapenkoor, ik voetbalde er, kreeg er mijn eerste zoen op de kermis, hing er rond op de hockeyvelden en banjerde er door de bossen. Heel veel dingen herken ik wel. Het complete project ‘Hemel op Aarde’ heeft zich in Limburg afgespeeld. Er werd onderling ook voortdurend dialect gesproken.” Weten waar je vandaan komt en waar je roots liggen- Huub Stapel vindt het bijzonder belangrijk. “Door je afkomst te ontkennen sluit je een deel van je leven af”, zegt hij. Met zijn vrouw, die ook uit de omgeving van Tegelen komt, spreekt hij nog altijd dialect. Zo scheppen ze een stukje Limburg midden in
Amsterdam. Maar ook buiten de deur bezigt Stapel regelmatig Limburgse woorden. “Ik ben trots op mijn afkomst en dat mogen mensen weten ook.” Huub Stapel groeide op in een warm gezin, vertelt hij. “Ik had hele leuke ouders. Mijn vader was vertegenwoordiger in snoepgoed en mijn moeder was onderwijzeres. Door de zorg voor haar gezin kwam er van lesgeven niet veel. Ze waren heel liberaal, mijn ouders. Verder kan ik alleen maar zeggen dat ik een gelukkige jeugd heb gehad. Ik groeide op in een snoepwinkel, wat wil een kind nog meer”, lacht de acteur. Stapel woont ondertussen al weer ruim dertig jaar in Amsterdam, samen met zijn jeugdliefde Resie. Met haar trouwde hij op zijn vijftigste. Ze hebben twee zoons, Sem en Mas. “Waarom zo lang gewacht met in het huwelijksbootje stappen? Ach, we hadden zin in een leuk feestje. Er waren vierhonderd mensen, het was top.” Dat zijn zoon Mas in zijn voetsporen is getreden, vervult hem met trots. “Toch vind ik het ook wel eng. Ik zou hem kunnen overladen met advies, maar wat ik hem vooral op het hart heb gedrukt is dat hij moet geloven in zichzelf en niet in de mythe van het acteur zijn.”
Voedselbank
Stapel staat ook bekend als een maatschappelijk zeer betrokken figuur. Zo was hij op de regionale televisie regelmatig te zien in filmpjes van Stichting Gehandicaptenzorg, die zich bezighoudt met de dagopvang, begeleiding en revalidatie van patiënten met hersenletsel. De acteur interviewde zelf cliënten, hun familieleden en begeleiders. Sinds een jaar of vijf is hij ook ambassadeur van Voedselbanken Nederland, regio Limburg. “Er is ontzettende veel stille armoede. Ik vind dat als het jezelf goed gaat je anderen die het om welke reden dan ook niet goed hebben moet helpen. Voor de Voedselbanken houdt dat in dat ik onder andere reclame maak en sponsors werf. Als ik daaraan kan bijdragen door met mijn kop op televisie te komen, doe ik dat graag.” Dat ook voor hem de jaren beginnen te tellen, deert Stapel niet. “Oké, qua lijf en leden word ik wat stijver en strammer, maar verder ervaar ik ouder worden als een zegen. Ik weet meer dan toen ik jong was, leer nog steeds en dat maakt me rustiger. In die zin vind ik ouder worden dus wel prettig. In mijn leven hebben dingen zich op een bepaalde manier ontwikkeld. Ik heb leuke rollen gespeeld, prijzen gewonnen. Soms dacht ik: niet slecht voor iemand uit Tegelen, det haesse good gedaon... “ tekst Sandra Israel
www.limburgplus.nl ►
21
Markanto Thuiszorg is een kleinschalige thuiszorgorganisatie met een AWBZ-status en een HKZ-certificaat. Wij leveren: - Verzorging - Verpleging - Begeleiding thuis, ook in de laatste levensfase Markanto Thuiszorg staat voor kwaliteit van zorg. Daarom werken wij met sterk betrokken en gemotiveerde kleine zorgteams in de wijk. Dat betekent dus: dichtbij de cliënt. De zorgteams kennen een vaste samenstelling waardoor de zorgkwaliteit gegarandeerd blijft. Onze medewerkers onderscheiden zich door een persoonlijke en respectvolle benadering. Wij bieden zorg op maat, via een zorgvuldig op de behoefte van de cliënt afgestemd zorgpakket. Markanto Thuiszorg heeft zich gespecialiseerd in zorg aan dementerenden en mensen die zich in de laatste levensfase bevinden (palliatieve zorg). Ons kenmerk is kwalitatief hoogwaardige zorgverlening. Bij een onafhankelijk onderzoek naar cliënttevredenheid (CQ-index) behaalden we de hoge score van 8,7.
Onze medewerkers werken vanuit de regio en worden ondersteund door een centraal bedrijfsbureau. De communicatielijnen zijn daardoor zowel intern als extern zeer kort. Markanto Thuiszorg heeft goede contacten en samenwerkingsverbanden met partners als het azM, Atrium MC, MEE, RIAGG, regionale praktijkondersteuners en gespecialiseerde schoonmaakbedrijven (hulp in de huishouding). Per 1 januari 2014 bieden wij zorg aan in Zuid-Limburg en is ons werkgebied Heerlen, Kerkrade en Landgraaf. Voor informatie en vragen over Markanto Thuiszorg kunt u altijd bij ons terecht: Stichting Markanto - Regio Zuid Limburg Pater Damiaanstraat 38, 6369 SV Simpelveld 045-5778200 - info@markanto.nl Stichting Markanto - Regio Midden Limburg Diepstraat 18, 6101 AT Echt 0475 470600 - info@markanto.nl Website: www.markanto.nl
Bakzeil halen op de bietenbrug De Nederlandse taal bevat een schat aan spreekwoorden, gezegdes en uitdrukkingen. Iedereen kent over het algemeen de betekenis ervan, maar van de herkomst heeft vaak niemand een idee. In deze serie wordt daarover opheldering verschaft.
Aan de bak komen betekende oorspronkelijk de kans krijgen iets te doen, te laten zien wat je kunt. Tegenwoordig wordt de uitdrukking vooral gebruikt als het draait om het vinden van werk. De bak was een houten kuip (ook wel ‘balie’ geheten) waarin de warme prak voor schepelingen werd opgediend. Deze traditie werd ook in ere gehouden op de zeevaartschool. Daar heerste een streng regime, waar een (vermeend) gebrek aan discipline meteen werd afgestraft met het overslaan van een maaltijd. Wie niet aan de bak kwam, kreeg dus geen eten.
blijft het wel onduidelijk waarom de bietenbrug zo’n negatieve klank heeft gekregen.
De bietenbrug op gaan wordt gezegd als iets verkeerd loopt of als iemand in de problemen raakt. Voor het ontstaan van deze zegswijze wordt door etymologen meestal de volgende verklaring gegeven: de bruggen waar boeren met hun bietenkarren overheen reden, waren vaak spekglad omdat ze onderweg altijd wel bieten morsten die onder de wielen werden gepureerd. Dat lijkt plausibel, want in sommige dorpen bestond ook daadwerkelijk een Bietenbrug. Toch zijn er ook vakgenoten die menen dat met een bietenbrug eigenlijk een weegbrug wordt bedoeld. De karren met bieten werden vroeger op een speciale brug gewogen, net zoals tegenwoordig met vrachtwagens gebeurt. Als deze uitleg juist is,
Wie onder de plak zit, heeft weinig te vertellen, wordt overheerst of zelfs onderdrukt door een ander. De zegswijze wordt dikwijls gebruikt om aan te duiden dat in een huwelijk een van de twee echtgenoten (vaak de vrouw) de baas speelt. Voor de herkomst van deze uitdrukking moeten we terug naar het schoollokaal van vroeger. Een plak was een stok met aan het uiteinde een schijf waarmee de meester de kinderen voor straf op hun handen sloeg. Sommige onderwijzers ontpopten zich daarbij als regelrechte sadisten. Zij voorzagen hun plak van gevlochten koperdraad, scherpe, ijzeren puntjes en af en toe zelfs van naalden en spijkers. In deze gevallen waren het dus feitelijk pure martelwerktuigen.
Mensen die bakzeil halen, krabbelen terug of zwakken hun eisen af. Het is een scheepsterm waarmee wordt aangegeven dat de zeilen zodanig worden gericht dat de wind er van voren inblaast. Het gevolg is dat het schip snelheid verliest. Wie bakzeil haalt, mindert in figuurlijke zin vaart. Bakzeil is eigenlijk een samentrekking van het Engelse ‘to back a sail’ (een zeil terughalen).
www.limburgplus.nl ►
23
Veel onwetendheid over pijnstillers
Psychische problemen onderschat
Hygiëne weert ziekenhuisbacterie
Handige medische apps
Nederlanders weten onvoldoende over het juiste gebruik van pijnstillers. Dat blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven (CBD). Meer dan de helft van de 1000 ondervraagden had geen idee van de maximale hoeveelheid paracetamol die per dag mag worden ingenomen: 8 tabletten voor een volwassene. Voor ibuprofen was het resultaat nog slechter. Driekwart van de respondenten moest het antwoord schuldig blijven: 3200 milligram per dag. Hoewel het wordt afgeraden om pijnstillers te combineren, zei 11 procent wel eens tegelijkertijd paracetamol én ibuprofen te slikken. En 7 procent gaf aan paracetamol samen met andere griepmiddelen te gebruiken. De resultaten zijn voor de CBD aanleiding een voorlichtingscampagne over pijnstillers te beginnen.
De verspreiding van ziekenhuisbacteriën als MRSA en VRE is veel gemakkelijker te lijf te gaan dan wordt gedacht. Volgens wetenschappers van het UMC Utrecht werken twee simpele maatregelen uiterst effectief: 1. Patiënten wassen met chloorhexidine en 2. Zorgverleners na elk patiëntencontact hun handen laten desinfecteren. Dit leidt tot betere resultaten dan het isoleren van patiënten, zoals nu over het algemeen wordt gedaan om resistente bacteriën te bestrijden. De UMC-wetenschappers onderzochten 9000 patiënten op 13 intensive care-afdelingen in Zuid- en Oost-Europa. Ze hielden bijna twee jaar lang in de gaten hoeveel patiënten daar een besmetting opliepen. Daarbij vergeleken ze de normale gang van zaken met de toepassing van beide hygiëneprogramma’s. Hun advies: schrijf hygiëne met hoofdletters.
Een op de vijf Nederlanders gaat niet naar de huisarts met psychische klachten. De belangrijkste reden is dat ze verwachten dat de klachten vanzelf weer verdwijnen. Dit is vooral het geval bij 65-plussers en jongeren tussen de 18 en 24 jaar. Dat is de bevinding van U-center, een kliniek die is gespecialiseerd in de behandeling van uiteenlopende psychische problemen, na een onderzoek onder 1000 mensen. Vaak speelt ook schaamte een rol. Volgens een derde van de ondervraagden rust het grootste taboe op verslaving, gevolgd door angststoornissen, depressie en burn-out. Bij dit laatste verschijnsel is er sprake van een opmerkelijk verschil tussen mannen en vrouwen. Een kwart van de mannen geneert zich voor een burn-out. Bij de vrouwen durft bijna 85 procent er ruiterlijk voor uit te komen.
Mensen met een smartphone kunnen gratis een aantal handige apps op het gebied van gezondheid downloaden. Zo biedt Meddossier de gelegenheid persoonlijke gegevens over donorregistratie, medicijngebruik en allergieën op te slaan. Medalert waarschuwt als het tijd is medicijnen in te nemen en AED4.EU wijst de weg naar de dichtstbijzijnde defribrillator (AED) die kan worden ingezet bij een hartstilstand. Voor mensen met slaapproblemen is er de app Slaap lekker met tips en opdrachten die tot een betere nachtrust kunnen leiden. En wie wil stoppen met roken, kan zijn toevlucht zoeken tot Quitnow! Deze app stimuleert de stoppende roker in moeilijke momenten en laat met statistieken zien hoeveel sigaretten er niet zijn gerookt en wat dat voor een besparing heeft opgeleverd.
www.limburgplus.nl ►
25
Hoe verslavend is de televisie? De gemiddelde Nederlander kijkt dagelijks twee uur en een kwartier televisie, blijkt uit onderzoek. Hoe is het gesteld met het tv-gedrag van het lezerspanel van Limburg Plus? En wat zijn hun favoriete zenders en programma’s? Wie: Mieke Winants Waar: Heerlen Leeftijd: 65 Beroep: adviseur seksuologie/relatiebemiddeling
Ik ben zeker niet televisieverslaafd, al vind ik tv kijken soms heerlijk, Het allerliefste zien mijn partner Frans en ik een spannende thriller of spannende serie. Op dit moment volgen we ‘Penoza’ en ‘Overspel’. Als we niet kunnen kijken, nemen we het op. Dat geldt ook voor ‘Downton Abby’. We hebben altijd genoten van ‘Inspector Morse’ en ‘Silent Witness’. Ook ‘Wallander’ bekeken we met veel plezier. Ik vind de Zweedse taal geweldig. Verder zijn ‘De Wereld Draait Door’ en ‘Pauw en Witteman’ favoriet, maar dat zien we niet dagelijks. Dat ligt een beetje aan de gasten. Zoals zoveel mensen houden we niet zo van reclame, dus voor ons geen RTL-zenders. Het leukste televisieprogramma van de afgelopen tijd was voor mij trouwens de intocht van Sinterklaas in Groningen. Daar heb ik samen met mijn kleinkinderen Nienke en Joppe naar gekeken. Geweldig! Mooi weer, een prachtige boot en Sinterklaas en zijn Pieten waren top. En dan dat hele spel eromheen. Het was genieten, ook door de reacties van mijn kleinkinderen. Als ik dit zo nalees lijkt het alsof ik toch zeker wel twee uur per dag tv kijk. Maar het voelt in ieder geval niet zo.
De televisie is in de loop van de laatste tientallen jaren sluipenderwijs steeds belangrijker geworden in ons leven. De beginjaren met weinig zenders werden gekenmerkt door gezellige familieshows met mensen als Lou van Burg, Kuhlenkampf en Frankenfeld. Oudere lezers weten waarschijnlijk nog hoe spannend de afleveringen van ‘Das Halstuch’, ‘Melissa’ of ‘Der Seewolf’ waren. Bij deze uitzendingen was er nauwelijks iemand op straat. Tegenwoordig is een tv een gebruiksmiddel dat praktisch alles wat de zender ‘belangrijk’ vindt de kamer inslingert. Natuurlijk waren er in de afgelopen decennia gebeurtenissen die ik niet graag gemist zou hebben: de moord op Kennedy, Armstrong op de maan, 9-11 enzovoort. Maar de tv is door de commercie erg veranderd. Vreselijk lange reclameboodschappen verzieken het kijkgenot en de vele zenders bestoken ons met informatie die ons totaal niet interesseren. Ik kijk veel tv, bij voorkeur sport en actualiteiten. Doorgaans kiezen we voor een Duitse zender. Ik houd niet van BN’ers die een hobby maken van het snel praten en daardoor nauwelijks te verstaan zijn.
Wie: Frank Trübisch Waar: Geleen Leeftijd: 44 Beroep: proces operator
Er is weinig in mijn huis te vinden dat voor mij nog minder toegevoegde waarde heeft dan mijn televisie. Toegegeven, hij hangt fijn plat tegen de muur en ziet er duur uit, maar daar is voor mij ook alles mee gezegd. En had ik geen vrouw en kinderen die er regelmatig voor zaten, dan had ik hem allang aan de kringloop gedoneerd. Mijn ding is internet, waar ik zelf kan bepalen wat ik wil bekijken, en dat meestal zonder reclame. Heel af en toe laat ik me door mijn familie verleiden om toch voor de tv aan te schuiven. Meestal begin ik dan al snel met het geven van ongevraagd commentaar op wat mij wordt gepresenteerd. Wij zien miljonairs in de AOW, BN’ers op duikplanken of op schaatsen, luisteren naar het Elfstedentocht-ijsrapport, zoeken samen het volgende topmodel of Nederlands talent en horen hoeveel geld de plaatselijke ijsboer heeft overgemaakt aan tornadoslachtoffers. Geweldig nieuws dus. En wat ik erover te zeggen heb, valt bij mijn familie dan zo slecht in de smaak dat ik al heel snel weer mag vertrekken. Vrouw en kinderen voor de tv, pap achter de pc. Iedereen gelukkig. En dat wil ik ook zo houden.
Wie: Rob Bauer Waar: Landgraaf Leeftijd: 72 Voormalig beroep: hogeschooldocent Duits
Wie: Yvonne van Marcke Waar: Eijsden Leeftijd: 53 Beroep: klantenadviseur
Televisie kijken staat bij mij niet bovenaan mijn prioriteitenlijstje. Ik vind heel veel andere dingen leuker of belangrijker. Mijn vriend is een fervent voetballiefhebber. Als we het zouden moeten hebben over een overkill aan programma’s dan is het wel voetbal. Ik kijk graag af en toe mee, maar elke keer gaat me toch wat te ver. Ik was dan ook superblij toen ik van mijn vriend voor mijn verjaardag een tablet cadeau kreeg. Nu kan ik immers naar mijn eigen tv-programma’s kijken terwijl ik naast mijn vriend op de bank zit. Lang leve de romantiek. Hij volgt het voetballen en ik zit naast hem met de oordopjes in te genieten van mijn favoriete programma’s. En dan is er ook nog ‘Uitzending gemist’. Wat een uitvinding! Hoe vaak gebeurt het niet dat je eindelijk eens een avondje vrij hebt om tv te kijken en er helemaal niets van je gading op de buis is. Heel vaak toch. Mijn favorieten zijn ‘Expeditie Robinson’, ‘Wie is de mol?’ en reis-, kook- en muziekprogramma’s. Ik hoef ze nooit meer te missen. Maar elk voordeel heeft zijn nadeel. Een dag heeft maar 24 uur, helaas. En omdat ik mijn programma’s niet wil missen, ga ik soms veel te laat naar bed.
www.limburgplus.nl ►
27
HORIZONTAAL
1 act 6 lichtbundel 11 debet 12 begaafd 14 anno domini 16 stoom 18 vod 19 vogelnaam 21 pl. in Engeland 22 piraat 24 graansoort 25 soort hert 26 godin v.d. aarde 27 elektro-encefalogram 29 afslagplaats bij golf 30 waardepapier 32 gepeupel 34 riv. in Italië 35 nikkel 37 geestelijke 40 speling 44 onheilsgodin 46 godin v.d. dageraad 47 in orde 48 brandstof 50 graad 52 nuk 54 rij 55 hoogwater 57 streling 58 ruiterlansier 59 Europese Unie 60 belangstelling 63 motorraces 64 klein onderdeel 65 mislukking.
VERTICAAL
1 landgoed 2 voedsel 3 mak 4 inhoudsmaat 5 jammer 6 lijn 7 televisie 8 cilinder 9 overal 10 onzin 11 klein persoon 13 wolvlokje 15 zuurdeeg 17 voorgerecht 20 soldatenvoedsel 22 steen 23 opstootje 26 aardbol 28 soort 31 grootvader 33 jong dier 36 insect 37 pl. in Amerika 38 buitenkans 39 land in het Midden-Oosten 40 beweegreden 41 grote bijl 42 profeet 43 vertegenwoordiger 45 helling 49 Griekse wijsgeer 51 vrouwelijk dier 53 bloeiwijze 54 glazen verpakking 56 erfelijk materiaal 58 Amerika 61 ter inzage 62 silicium.
WIN BOEK ‘DE HONDENSTRONTVRETER’
Vul een van de puzzels correct in en u maakt kans op het boek ‘De Hondenstrontvreter’ van Fré Videler. Het is het verhaal van een jongen die in de roerige jaren zestig opgroeit in Heerlen. Als hij een jaar of acht is, ontdekt hij dat zijn schaduw tot leven komt. Deze schaduw heeft niet alleen een stem, maar ontpopt zich ook tot een ware plaaggeest die de ontwikkeling van de jongen ernstig ontwricht. Auteur Fré Videler heeft het verhaal in een directe stijl en met humor en zelfrelativering opgeschreven als een persoonlijke geschiedenis.
Deadline insturen puzzels: vrijdag 10 januari 2014 18.00 uur Post: Postbus 4841 6401 JN Heerlen E-mail: puzzel@vonti.nl
WOORDZOEKER
Onderstaande woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verborgen. Ze kunnen elkaar ook overlappen. Zoek ze op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.
BRUTO BURCHT FARAO FOREL FOTOBOEK FOYER FRATER FRUIT GESTICHT GEZET GHANA
ICARUS INVENTARIS KNEEP LAATSTEJAARS LOKET MOTOR NAPALM NEGEN ONGEL ORDER PALEN
PEDEL PISTOOL PRIOR RUITJES SALON SLOBBERBROEK SPRAAK STRUIS VAZAL VETPOT
www.limburgplus.nl ►
29
Valkenburg is onder meer gezegend met schitterende monumentale kerken, kloosters, kastelen en huizen, mergelgrotten, Romeinse catacomben, een vuursteenmijn en een sfeervol openluchttheater. Het is dan ook geen toeval dat hier ’s lands allereerste VVV-kantoor werd geopend. Dat gebeurde in 1885 (!) Het bewijs van het roemruchte vestingverleden van Valkenburg wordt geleverd door de kasteelruïne, de enige hoogteburcht van Nederland. De gemeente telt niet voor niets bijna 200 officieel geregistreerde monumenten. Daartoe behoort ook het oudste nog in gebruik zijnde stationsgebouw van Nederland. En dan zijn er bovendien nog de vele (toeristische) trekpleisters als het Sprookjesbos, pretpark De Valkenier, de Steenkolenmijn, de Wilhelminatoren, de kabelbaan, kuuroord Thermae 2000 en het Holland Casino. Dit is nog maar een bescheiden greep.
Kerststad
Valkenburg aan de Geul: charmant, Bourgondisch en vooral veelzijdig. De gloed van de gele mergelsteen verwarmt het lieflijke stadje in alle jaargetijden. Al ruim een eeuw werkt Valkenburg als een magneet op binnen- en buitenlandse gasten. Dat dankt het Geulstadje enerzijds aan de idyllische ligging in het hart van het Heuvelland en de sfeervolle winkels, restaurants in alle prijsklassen, knusse cafés en oergezellige terrassen. En anderzijds natuurlijk aan het rijke cultuurhistorisch erfgoed.
Ook in de wintermaanden is Valkenburg een bezoek trouwens meer dan waard. In de donkere dagen verandert het traditiegetrouw in een sfeervol kerststadje. Van heinde en verre komen drommen bezoekers af op de twee kerstmarkten in de Fluweelengrot en de Gemeentegrot, de Christmas Parade, Santa’s Village en niet te vergeten de ondergrondse kerststal met imposante zandsculpturen. Dit jaar is het thema van deze kerststal de door keizer Augustus verordonneerde volkstelling. Tel daarbij op dat ook winkeliers en horecaondernemers hun zaak stemmig aankleden en wie niet beter weet, zou denken dat de Kerstman niet uit het hoge Noorden, maar uit Valkenburg komt. Hoe dan ook: een bezoek aan Valkenburg aan de Geul staat zowel in de zomer als de winter garant voor genieten met een zachte G.
www.limburgplus.nl â–ş
31
Kerstmis achter de tralies Niet iedereen viert Kerstmis in vrijheid. André Hazes zong er ooit over: een eenzame kerst in de gevangenis. Dominee Ruud Foppen was jarenlang pastor in penitentiaire inrichting De Geerhorst in Sittard. Zijn verslag van een kerstviering achter de tralies.
fotomontage Rob van Hugten
Kerstavond. Met een kleine groep gedetineerden hebben we de sportzaal van de gevangenis omgetoverd tot een gezellige kerstruimte. Met kerstbomen, een kerststal en zelfgemaakte schilderingen aan de wand. Voor de kerstmaaltijd hoeven de gedetineerden niet in hun cel te blijven. Ze eten dit keer samen. Een jongeman van amper 20 dekt de tafel. Op het rode tafelpapier schikt hij de borden en het bestek. Dan zegt hij ineens: “Ik vind dit allemaal maar eng. Eigenlijk eet ik liever alleen in mijn cel. Dit doet me veel teveel aan thuis en aan mijn moeder denken.” Met Kerstmis kijkt iedereen naar iedereen om en jij zit hier alleen in je cel. Geen kerstboom, geen cadeautjes. Het gevoel van eenzaamheid verdiept zich. Ook de herinnering aan vroeger en hoe goed het soms was. Juist nu beleven sommigen het donkere van hun situatie extra scherp. ‘Mijn tweede kerst hier’. ‘Mijn achtste’. De straftijd wordt gemeten in kerstjaren. De een komt er rond voor uit dat hij dit de moeilijkste tijd van het jaar vindt. De ander hult zich in cynisme en sarcasme. Sinds ik als pastor in de gevangenis werkte, begrijp ik dat dit machogedrag niet zo vreselijk veel anders is dan een masker om je achter te verschuilen. Om je te beschermen tegen al die emoties in jezelf, tegen al die confrontaties met je eenzaamheid en je ellendige situatie. Uit pastorale gesprekken weet ik hoeveel verlangen er is naar warmte en geborgenheid. Hoeveel verdriet er is en spijt over wat er aan liefde en aandacht gemist is in dit leven. En hoeveel kwaad-
heid ook over hoe je zo stom kon zijn om... Daarom worden de eerste lijnen voor het feest al na de zomer uitgezet. Zijn er musici, zangers, tekstschrijvers, dichters en schilders in ons midden? Om straks te kunnen kijken en luisteren naar een zelfgemaakte musical, de huisband toe te juichen of stil te worden bij een gedicht of kerstverhaal.
Applaus
Op eerste kerstdag zijn er twee kerkdiensten. Als het tot de gedetineerden doordringt dat de van buiten aangetrokken zangers van Christmas Carols hun kerstdiner en bijbehorende familieverplichtingen hebben opgeofferd om hier een halve kerstdag in het gevang te zijn, klinkt er een stevig applaus. Het kerstkind blijft hier een onnavolgbaar thema. En ach, is het ‘buiten’ zoveel anders? ‘Binnen’ is het alleen wat heftiger, wat emotioneler, wat minder gemaskeerd misschien. De jongen die de kersttafel dekt en daarbij zichzelf tegenkomt, lijkt mij in zijn dubbele gevoel exemplarisch voor het kerstfeest in de bajes. Want al komen er velen naar de kerstviering, er blijven er ook liever in hun eigen cel. Elk hart heeft zijn redenen. ‘Laat mij maar, ik doe het op mijn eigen manier’. Voor hen ben ik er wel weer op een ander moment, onder vier ogen. Kerstmis of niet: mensen hebben mensen nodig. tekst Ruud Foppen
Sinterpiet en Trijntje Als u dit leest, zijn ze waarschijnlijk al aan de terugvaart naar Spanje begonnen. Ik heb het uiteraard over de Sint en zijn Zwarte Pieten. Ze moeten zich voelen als bootvluchtelingen. Van welkom Sinterklaasje was dit jaar geen sprake. Ineens mochten zijn assistenten niet zwart meer zijn. Discriminatie, een belediging voor de negroïde medemens, verheerlijking van de slavernij, zo klonk het. Zwarte Piet een neger? Zo heb ik hem nooit bekeken. Mij werd altijd verteld dat Piet zwart als roet is omdat hij pakjes bezorgt via de schoorsteen. Toegegeven, dat is tamelijk omslachtig en ik zie het de postbode nog niet doen. Desondanks geloof ik als middenvijftiger nog steeds rotsvast in de verklaring van mijn ouders. Maar misschien dat we achter deze onverkwikkelijke discussie eindelijk een punt kunnen zetten door de rollen om te draaien. Wat dacht u van Sinterpiet en Zwarte Klaas? Iedereen tevreden, toch? Nog zowat. Bij Giro 555 hadden ze juist de balans opgemaakt van de inzamelingsactie voor de slachtoffers van de tyfoon op de Filipijnen toen ze het nummer bijna meteen weer konden openstellen. Ditmaal om Trijntje Oosterhuis uit de brand te helpen. De zangeres had aangekondigd voor elke ‘like’ die ze op Facebook of Twitter zou ontvangen een euro op 555 te storten. Haar initiatief liep, om maar een flauwe woordgrap te gebruiken, als een trijntje. Binnen de kortste keren werd ze een kwart
miljoen keer ‘geliked’. Of Trijntje dus maar even 250.000 euro wilde dokken. Hevig geschrokken bond ze in, maar ze beloofde wel gul te zullen geven. Ik ben ervan overtuigd dat ze dit ondertussen heeft gedaan. Voor mij is het daarmee ook klaar. Trijntje liet haar hart spreken, al was het natuurlijk wel een tikkeltje naïef om het effect van de (a)sociale media zo schromelijk te onderschatten. Trijntje had beter moeten weten. Maar goed, ze heeft leergeld betaald. Letterlijk en figuurlijk. Helaas is dat voor hele volksstammen blijkbaar niet voldoende. Op Facebook en Twitter werd Trijntje nog dagenlang achtervolgd door digitale bloedhonden die haar de vreselijkste verwensingen toeblaften. Dat waren dezelfde types die Trijntje eerder hadden ‘geliked’ met maar één doel voor ogen: haar zoveel mogelijk geld aftroggelen. Uit solidariteit met Trijntje heb ik besloten het stokje van haar over te nemen. Daarom roep ik deze lieden op zich bij mij te melden als ze kunnen aantonen zelf de beurs te hebben getrokken voor de Filipijnen. Ik zal in dat geval per persoon ook een euro overmaken op 555.
Brilletje nodig? 1. Kijk van links naar rechts of van boven naar onder. De middelste buis bestaat niet.
2. Hoeveel staafjes zijn dit? Tel eerst bovenaan, dan onderaan.
3. Hoeveel planken? 3 of 4?
4. Rare constructie!
Frank Seuntjens
Aftrekpost specifieke zorgkosten vervalt in 2014! Het huidige kabinet is van plan de aftrekpost ‘specifieke zorgkosten’ te laten vervallen in 2014. Dat betekent dat het belastingvoordeel bij de aanschaf van bepaalde hulpmiddelen gaat verdwijnen. Al vele jaren bestaat de mogelijkheid om de kosten van hulpmiddelen als aftrekpost op te voeren bij de berekening van de inkomstenbelasting. De voorwaarde is wel dat deze hulpmiddelen u ondersteunen bij bepaalde lichaamsfuncties. U kunt hierbij denken aan een scootmobiel, rolstoel, sta- op- stoel, verzorgingsbed, borstprothese of comfortlingerie. Maar ook zorgaanpassingen in uw huis komen in bepaalde gevallen voor aftrek in aanmerking. Het kan dus voordelig zijn om dit jaar nog
over te gaan tot de aanschaf van hulpmiddelen of het realiseren van aanpassingen in huis. Zorgwinkel Maastricht kan u informeren over de mogelijkheden en levering in 2013 zodat u optimaal gebruik maakt van de belastingaftrek. In sommige gevallen kan dit voordeel wel oplopen tot 52 procent! Wilt u meer informatie neem dan contact op met Zorgwinkel Maastricht. Tel: 043-3260570 Alexander Battalaan 90, Maastricht info@kwiekmaastricht.nl
5. Is dit één stuk?
6. Het middelste deel verdwijnt als u van links naar rechts kijkt.
Openingstijden: Dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur Zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur Maandag op afspraak
www.limburgplus.nl ►
33
Orbis Eyescan:
Complete oogzorg in Heerlen en Sittard-Geleen
dé kliniek voor oogheelkundige zorg
Orbis Eyescan heeft klinieken in Heerlen en SittardGeleen. In Heerlen is een polikliniek gevestigd in Gezondheidsboulevard Medipoint en in Sittard-Geleen in het Orbis ziekenhuis een uitgebreide kliniek met eigen OK. Er werkt een gespecialiseerd team van oogartsen, optometristen en orthoptisten. Bij Orbis Eyescan Oogzorgkliniek kunt u terecht voor praktisch al uw oogproblemen. Dit varieert van uitgebreide onderzoeken en behandeling tot rijbewijskeuringen. Denkt u ook aan afwijkingen, zoals droge en/of branderige ogen, rode ogen, staar (cataract), verhoogde oogdruk (glaucoom), macula degeneratie, ontstekingen, vlekken en flitsen, refractiechirurgie, diabetes etc. Wij hebben contracten met alle zorgverzekeraars zodat de kosten van een consult of behandeling worden vergoed (behalve uw verplicht eigen risico). Wij doen ook CBR-keuringen, maar deze zijn voor eigen rekening. Kosten: €40. Enkele voorbeelden van oogaandoeningen: Ooglidcorrecties Vanaf 2014 kunt u bij ons ook terecht voor uw ooglidcorrecties. Staar Staar (cataract) is een vertroebeling van de ooglens die meestal op oudere leeftijd ontstaat. Het zicht wordt gelei-
delijk minder en is niet meer te herstellen met een bril of contactlenzen. Door een kleine operatieve ingreep is staar eenvoudig te verhelpen. De operaties worden verricht bij Orbis Eyescan, maar voor controle kunnen patiënten eventueel ook in Heerlen terecht. Droge ogen Dit is een steeds vaker voorkomend probleem in onze huidige samenleving, door o.a. langdurig computergebruik, tv kijken, slechte verlichting, airconditioning, verwarming, ouderdom of het dragen van contactlenzen. Orbis Eyescan loopt voorop als het gaat om de behandeling van deze aandoening. Heeft u vragen of wilt u een afspraak maken (verwijzing van huisarts is verplicht) dan kunt u contact opnemen met Orbis Eyescan:
Informatie over Eyescan: www.eyescanoogzorg.nl
Een tweede leven voor een oude auto De verkoop van nieuwe auto’s is de laatste maanden na jaren van misère weliswaar weer licht gestegen, maar het blijft kwakkelen. Nog altijd stellen veel mensen zo’n dure investering uit in afwachting van (nog) betere tijden. Een alternatief kan een facelift of zelfs complete make-over van de huidige auto zijn. Voor die optie koos de eigenaar van deze Saab 900 (bouwjaar 1996). Hij rijdt nu weer in een auto die zo uit de showroom lijkt te komen. “Aan een nieuwe denk ik voorlopig niet.”
De Saab werd onder handen genomen door drie firma’s in Brunssum Dat was allereerst Skubie, een bedrijf dat is gespecialiseerd in het herstel van kleine schades als krassen, deukjes en roest. Skubie doet dat desgewenst bij de klant aan huis of bij kantoor. Ook kan men er terecht voor het dichten van gaatjes in stoffen en leren bekleding. Leer kan bovendien worden geverfd. Skubie, Trichterweg 89 Brunssum. Tel: 06-55155675 Daarna werd de Saab naar Kiewied Car Care gereden, waar het in- en uitwendig poetsen van auto’s zo ongeveer tot kunst is verheven. Deze firma legt zich toe op reconditionering en lakbescherming, waarbij gebruik wordt gemaakt van de modernste machines en beste producten. Facebook: Kiewiedcarcare Voor de finishing touch zorgde Autobanden Van Son. Daar werden vier gloednieuwe banden onder de Saab gezet. Van Son is specialist in banden en velgen voor personenauto’s, bestelwagens, SUV’s, trucks en industrievoertuigen. Hun bandenadvies is altijd merkonafhankelijk. Autobanden Van Son, Haefland 16 Brunssum. Tel: 045-5253741
www.limburgplus.nl ►
35
Vuurwerkverkoop bij 2 wielercentrum Fred Helgers Hoensbroek Het einde van het jaar nadert en 2 wielercentrum Fred Helgers in Hoensbroek maakt zich weer op voor de vuurwerkverkoop voor een spetterende jaarwisseling 2013-2014. In 1984 begon Fred Helgers met de verkoop van vuurwerk. Sinds er strengere veiligheidsnormen van kracht zijn, beschikt hij over twee bunkers waarin in totaal 10. 000 kilo vuurwerk kan worden opgeslagen. Fred Helgers garandeert dat er tot de laatste dag hoogwaardig vuurwerk kan worden geleverd. Elk jaar worden er veel voorbereidingen getroffen om de verkoop tijdens deze dagen zo goed mogelijk te laten verlopen. Buiten de verkoop zelf staat natuurlijk de veiligheid hoog in
het vaandel. Er vinden jaarlijks diverse keuringen plaats om de kwaliteit en de veiligheid te waarborgen. Tegenwoordig wordt er veelal ook via de webschop vooraf besteld. U hoeft dan alleen maar uw bestelling af te halen vlak voor Nieuwjaar. De vuurwerk-webshop is weer online en u kunt dus nu al uw vuurwerk bestellen. Vanaf 10 december kunt u terecht in onze vuurwerk-showroom om uw bestellingen uit te zoeken en advies in te winnen. Kijk voor meer informatie of uw bestelling op onze website www.fredhelgers.nl. Vul de prijsvraag in op de site en maak kans op een een vuurwerkpakket t.w.v. 100 euro. Hommerterweg 86, 6431 EX Hoensbroek
Combinatiekerstconcert St. Pancratius/Bernardinus Het Koninklijk Heerlens Mannenkoor St. Pancratius geeft dit jaar zijn traditionele kerstconcert op zaterdag 21 december in de Pancratiuskerk in Heerlen-centrum. Ditmaal zal het 100-jarige Bernardinuscollege daar een grote bijdrage aan leveren. Zo treedt het koor van eindexamenkandidaten (met muziek als specialisatie) op, aangevuld met een leerling/leraar-blazersensemble, een hoboïste, celliste, pianiste en enkele solozangers. Het programma bestaat uit kerstlie-
deren en zowel klassieke als moderne sfeermuziek. Ook zullen er gezamenlijk enkele werken ten gehore worden gebracht, waaronder het Benedictus uit de ‘Mass for Peace’ van Jenkins. Pancratius wordt gedirigeerd door John Gerits, het koor van het Bernardinuscollege staat onder leiding van Wim Vluggen. Het combinatieconcert begint om 19.30 uur. Voor meer informatie: www.pancratiuskoor.nl
Wat te doen tegen slapeloosheid? Iedereen slaapt wel eens slecht. Maar bij naar schatting tien procent van de Nederlanders is slapeloosheid een structureel probleem. Zij kunnen vaak de slaap niet vatten of worden heel vroeg wakker. De slaapproblemen zijn niet zelden het gevolg van zorgen en spanningen. Een chronisch slaapgebrek kan onder meer leiden tot oververmoeidheid, hoofdpijn, concentratieverlies en een verminderde weerstand. Gelukkig bestaan er homeopatische middelen die hebben bewezen bij te kunnen dragen aan een betere nachtrust. De bekendste zijn melatonine en valeriaan. Melatonine is een hormoon dat wordt gemaakt in de pijnappelklier. Deze hersenklier, ook wel epifyse genoemd, bepaalt met de productie van melatonine het dag- en nachtritme en stuurt de biologische klok van het lichaam aan. Bij ouderen neemt de afscheiding van melatonine geleidelijk af waardoor slaapstoornissen kunnen ontstaan. Een melatonine-supplement doet dikwijls wonderen.
Valeriaan oftewel kattenkruid is een natuurlijk product. De wortel van de valeriaan stond al eeuwen voor het begin van onze jaartelling bekend om zijn rustgevende werking. De Griekse kruidenkundige Dioscorides, die leefde in de periode rond 400 voor Christus, beschreef al het ontspannende effect van valeriaan. Een groot voordeel van dit kruid is dat het ondanks dat het rust brengt het concentratievermogen niet aantast. Zowel melatonine als valeriaan is verkrijgbaar in de vorm van tabletten, capsules en druppels. Valeriaan kan bovendien als thee worden gedronken.
www.limburgplus.nl ►
37
MAXimaal lezersplezier
Lezers van Limburg Plus brachten vorige maand een bezoek aan Mediapark Hilversum. Eerste doel van deze lezersbusreis was de attractie Beeld & Geluid, een combinatie van museum en pretpark waar alles draait om televisie en de bezoeker ook zelf een hoofdrol kan spelen. Daarna woonde het gezelschap in de studio’s van Omroep MAX live twee tv-programma’s bij: Tijd voor Max en Meldpunt. Er was ook nog tijd om samen met de presentatoren Sybrand Niessen en Martine van Os op de foto te gaan.
Limburg in het klein De voormalige boerderij Scholtissenhof in Bocholtz is deze decembermaand omgetoverd tot een paradijs voor liefhebbers van Kerstmis. Muziek, een tentoonstelling, lekker eten en de uitgebreide kerstversiering geven de bezoekers tijdens deze wintermaand een warm gevoel. Hoeve Scholtissenhof is al jarenlang regionaal bekend door de
Limburgse kerstshow. Op de omgebouwde zolder is de provincie Limburg, bezienswaardigheden en herkenbare plekken - in miniatuur nagebootst. In het aangrenzende horecagedeelte kunnen de indrukken worden besproken onder het genot van koffie, thee, Glühwein, fris en een smakelijke specialiteit van de kaart. Er is ook volop keus uit streekproducten, die in het nabijgelegen winkeltje kunnen worden gekocht (ook voor kerstpakketten). De hoeve is geopend van dinsdag t/m zondag van 10.00 tot 18.00 uur. Van 23 december tot 8 maart is Scholtissenhof gesloten. Hoeve Scholtissenhof Heiweg 1, Bocholtz www.scholtissenhof.nl T 045-5445260
38
Yaka-‘voelbeelden’ in GaiaZoo
In opdracht van galerie Yaka in Brunssum hebben de beeldhouwers Rearson en Cemet Chakawa uit Zimbabwe vier ‘voelbeelden’ gemaakt voor visueel gehandicapten: een giraffe, een antilope, een muskusos en een varken. Deze kunstwerken hebben een permanente plek gevonden in GaiaZoo Kerkrade. Ze staan in de omgeving waar deze dieren ook in levenden lijve te bewonderen zijn. De zuilen waarop de beelden zijn geplaatst, zijn voorzien van tekst en uitleg in braille en grote letters. Bezoekers die de beelden met gesloten ogen betasten, krijgen een indruk hoe blinden en slechtzienden de kunstwerken beleven en ‘zien’. Overigens staan er in GaiaZoo Kerkrade nog meer kunstwerken van galerie Yaka opgesteld. www.yaka.nl