eco163

titled-1 1

openbooks

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 2

CRISIS วิกฤตเศรษฐกิจโลก

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

เศรษฐ’ธรรมศาสตร สัมมนา ลําดับที่ 1 -2-

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 3

คุณกอศักดิ์ ไชยรัศมีศักดิ์ ประธานเจาหนาที่บริหาร บริษัท ซีพี ออลล จํากัด (มหาชน) ศ.ดร.ปราณี ทินกร อาจารยประจําคณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรรมศาสตร ศ.ดร.ตีรณ พงศมฆพัฒน คณบดีคณะเศรษฐศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย คุณบรรยง พงษพานิช ประธานกรรมการ บริษัทหลักทรัพยภัทร จํากัด (มหาชน) ดําเนินรายการ คุณภิญโญ ไตรสุริยธรรมา บรรณาธิการสํานักพิมพ openbooks

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 4

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

คํานํา

ด ว ยยึ ด มั่ น ว า หน า ที่ สํ า คั ญ ประการหนึ่ ง ของ สถาบันการศึกษา คือการใหบริการทางวิชาการ แก สั ง คม คณะเศรษฐศาสตร มหาวิ ท ยาลั ย ธรรมศาสตร จึงได ป ฏิบัติ หนา ที่ดังกลา วอยาง ตอเนื่อง ทั้งการจัดทําตําราเศรษฐศาสตร การจัด ทําวารสาร เศรษฐศาสตรธรรมศาสตร การจัดทํา เศรษฐสาร และการจัดสัมมนาทางวิชาการ ไมวา จะในรูปแบบของงานอภิปราย การเสวนา และ การนํ า เสนอผลงานวิ จั ย ของอาจารย แ ละนั ก ศึกษา เพื่อเผยแพรองคความรูดานเศรษฐศาสตร -4-

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 5

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

สูสาธารณะ เพื่ อ ให อ งค ค วามรู ด า นเศรษฐศาสตร แพรหลายในวงกวางยิ่งขึ้น คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร จึงไดริเริ่มโครงการ “เศรษฐ’ธรรมศาสตร ตลาดวิ ช า” เพื่ อ ตี พิ ม พ ผลงานวิ ช าการของอาจารย แ ละอดี ต อาจารย คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร และเพื่ อ ถอดความการสั ม มนาทางวิ ช าการ ครั้งสําคัญของคณะ ออกมาในรูปแบบหนังสือ เลม และวางจําหนายตามรานหนังสือทั่วไป โดย ไดรับความรวมมือจากสํานักพิมพ openbooks โครงการ “เศรษฐ’ธรรมศาสตร ตลาด วิ ช า” ประกอบด ว ยการตี พิ ม พ ห นั ง สื อ 3 ชุ ด ไดแก 1. ชุด เศรษฐ’ธรรมศาสตร คลาสสิก (ECON TU Classics Series) เพื่ อ ตี พิ ม พ ผลงานวิชาการดานเศรษฐศาสตรชิ้นสําคัญ การ แสดงปาฐกถาครั้ ง พิ เ ศษที่ ค ณะจั ด ขึ้ น รวมทั้ ง หนังสือที่ระลึกเนื่องในวาระสําคัญของคณะ 2. ชุ ด เศรษฐ’ธรรมศาสตร สั ม มนา (ECON TU Seminar Series) เพื่อถอดความ งานสัมมนาครั้งสําคัญของคณะ

-5-

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 6

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

3. ชุ ด เศรษฐ’ธรรมศาสตร วิ ช าการ (ECON TU Academics Series) เพื่อตีพิมพ บทความวิชาการดานเศรษฐศาสตรสาขาตางๆ หนั ง สื อ เล ม นี้ เ ป น หนึ่ ง ในชุ ด เศรษฐ ’ธรรมศาสตร สัมมนา (ECON TU Seminar Series) เนื้อหาของหนังสือมาจากการถอดความ งานอภิปรายทางวิชาการเรื่อง “เศรษฐกิจโลก เศรษฐกิ จ ไทย 2552” ซึ่ ง จั ด ขึ้ น เมื่ อ วั น ที่ 21 มกราคม พ.ศ. 2552 ณ คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร โดยมีวิทยากรไดแก คุ ณ ก อ ศั ก ดิ์ ไชยรั ศ มี ศั ก ดิ์ ประธานเจ า หน า ที่ บริหาร บริษัท ซีพี ออลล จํากัด (มหาชน) คุณ บรรยง พงษพานิช ประธานกรรมการ บริษัท หลั ก ทรั พ ย ภัท ร จํ า กั ด (มหาชน) ศ.ดร.ตี ร ณ พงศมฆพัฒน คณบดีคณะเศรษฐศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย และ ศ.ดร.ปราณี ทินกร อดี ต คณบดี ค ณะเศรษฐศาสตร มหาวิ ท ยาลั ย ธรรมศาสตร ดําเนินรายการโดย คุณภิญโญ ไตรสุริยธรรมา บรรณาธิการสํานักพิมพ openbooks ท า นผู ส นใจสามารถติ ด ตามข า วสาร เกี่ยวกับการสัมมนาวิชาการของคณะ ซึ่งจัดขึ้น อย า งต อ เนื่ อ งตลอดทั้ ง ป รวมทั้ ง ดาวน โ หลด -6-

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 7

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ไฟล เ สี ย งและเอกสารประกอบงานสั ม มนาที่ ผานมาไดที่ http://www.econ.tu.ac.th/seminar/ คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร

-7-

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 8

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

-8-

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 9

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

-9-

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 10

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ภิญโญ: คุณกอศักดิ์มองวาสถานการณเศรษฐกิจ โลกและเศรษฐกิจไทยในป 2552 จะเปนอยางไร มี อ ะไรคั บ ข อ งใจที่ อ ยากจะเล า ให ส าธารณชน นักศึกษาเศรษฐศาสตร และคณาจารยฟง กอศักดิ์: สวัสดีครับแขกผูมีเกียรติทุกทาน เมื่อ สั ก ครู ผ มขึ้ น ไปนั่ ง พั ก ดู แ ม นํ า ได ม องรู ป ถ า ย อาจารย ป ว ย อึ๊ ง ภากรณ อยู พั ก ใหญ ๆ ต อ ง ระบายความรู สึ ก นิ ด หนึ่ ง ว า เมื่ อ 38 ป ที่ แ ล ว ผมเขามาเรียนชั้นปที่หนึ่ง ในคืนรับนอง อาจารย ปวยเปนประธาน อาจารยปวยมองลูกศิษยดวย สายตา สีหนา เหมือนพอที่มองลูก อบอุนใจมาก ครับ ครั้งที่สอบเทอมแรก อาจารยปวยมาคุม - 10 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 11

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

สอบ ท า นได พู ด กั บ อาจารย แ ละลู ก ศิ ษ ย ว า ธรรมศาสตรจะเกเรเรื่องไหนก็ไดไมเปนไร แต หามทุจริตในการสอบ จะไมมีการอภัยใหทั้งสิ้น เพราะธรรมศาสตรจะไมผลิตลูกศิษยโกง จะไมมี บัณฑิตโกงออกสูสังคม นี่คือภาพความทรงจํา เกี่ยวกับอาจารยปวยซึ่งติดอยูในใจผมมาตลอด ตองถือวาผมโชคดี ที่ 38 ปที่แลวไดมาเรียนที่นี่ สวนเรื่องสถานการณ ไมวาจะของโลก หรือของไทย ผมอยากจะมองไกลไปกวานั้น เรา คงไม ต อ งการรู เ พี ย งแค ส ถานการณ ป 2552 ยังไงเสียเราก็ตองผาน ไมวาจะดีหรือไมดีก็ตอง ผ า น ถ า บอกว า สถานการณ จ ะดี ม าก ก็ ไ ม มี ใครเชื่อ แตถาบอกแยมาก ก็หาวาเปนสื่อมวลชน ที่ชอบขายความหวือหวา ระหว า งที่ ผ มเรี ย นป สี่ ที่ ธ รรมศาสตร ผมไดไปจีน ในป ค.ศ. 1975 ตอนนั้นจีนยังเปน คอมมิวนิสตจา พอป ค.ศ. 1976 ประธานเหมา เจอตงกับโจวเอินไหลตาย และ ค.ศ. 1978 เติ้ง เสี่ยวผิงเปดประเทศ ดวยเงินของชาวจีนโพนทะเล (Oversea Chinese) ที่เขาไปลงทุนตั้งแต ค.ศ. 19781 ผาน ชวงเปดประเทศใหมๆ จีนเปดเขตทดลอง 4 แหงคือ เซินเจิ้น ซัวเถา เซี่ยเหมิน และจูไห

1

- 11 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 12

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

- 12 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 13

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ไปเพียง 30 ป จีนไดผงาดขึ้นเปนมหาอํานาจ ใหมทางเศรษฐกิจโลกแลว มีนักเศรษฐศาสตร พยากรณวาจากนี้ไป จีนยังจะตองเจริญรุงเรือง ขึ้นไปเรื่อยๆ อยางนอยอีก 60 ป และจากการที่ ผมเขาออกจีนเกือบทุกเดือน ผมมั่นใจวาสิ่งที่เขา พยากรณ จะเปนจริง ค.ศ. 1995 เปนปที่ผมไปทันเห็นนายกรั ฐ มนตรี จู ห รงจี จั ด การไม ใ ห ป ระเทศจี น เกิ ด ฟองสบูฟองโตๆ สั่งไมใหเงินกับบริษัทอสังหา ริ ม ทรั พ ย เพราะบริ ษั ท เหล า นี้ เ อาเงิ น ไปน อ ย แตสามารถทําเงินมากๆ จากโครงการอสังหา ริมทรัพย แลวบานก็แพงขึ้น ที่ดินก็แยงกันซื้อ จนแพงขึ้ น กํ า ลั ง จะก อ ตั ว เป น ฟองสบู ใ หญ โ ต แต น ายกฯ จู ห รงจี สั่ ง ไม ใ ห ป ล อ ยเงิ น ผลคื อ บริษัทที่เลนอสังหาริมทรัพย 70 เปอรเซ็นตลม เหลื อ อยู 30 เปอร เ ซ็ น ต ที่ ห าเงิ น ได แ ละมี ทุ น หนาพอ นี่คือการระงับไมใหเศรษฐกิจเกิดความ รอนแรงเกินไป ไมใหเกิดฟองสบู แตบานเราเปนอยางไรครับ ฟองสบูเรา แตกเมื่อป ค.ศ. 1997 (พ.ศ. 2540) เพราะเรา ไม มี ก ารตรวจสอบดู แ ล (Monitor) ปล อ ยให เปนไปตามยถากรรม ขณะเดียวกัน จีนที่เปด เศรษฐกิ จ แล ว มี บ ริ ษั ท รั ฐ วิ ส าหกิ จ มากมาย - 13 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 14

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

มีบริษัททองถิ่น บริษัทของจีนทั้งใหญกลางเล็ก มีมากมาย เกือบจะเรียกวาเสรี แตจีนมีจุดเดน คื อ การตรวจสอบดู แ ลจากส ว นกลาง ซึ่ ง ไม ใ ช การบริหารประเทศแบบวางแผนจากสวนกลาง (Planned Economy) จี น กั บ สหภาพโซเวี ย ตยอมรั บ แล ว ว า การวางแผนจากส ว นกลางไม ใ ช เ ศรษฐศาสตร ที่ ถู ก ต อ ง การที่ ค นไม กี่ ค นที่ อ ยู ใ นห อ งทํ า งาน คอยวางแผนว า ประเทศจะผลิ ต เหล็ ก กี่ ตั น จะ ผลิตอาหารกี่ตัน วางแผนเทาไรก็ผิดหมด ไมมี ใครวางแผนไดถกู ประเทศไมสามารถพัฒนาอะไร ได ตอนที่โซเวียตแตกใหมๆ เปนรัสเซียกับ ประเทศเล็ ก ๆ ที่ ช ายแดนจี น มี ก ารแลกของ ของใช ที่ เ ป น อุ ต สาหกรรมเบาที่ จี น มี สามารถ นําไปแลกเหล็ก แลกโลหะ วากันวาไดมาถูกมาก จนถึงขั้น ไมทราบวาจริงไหม แตมีคนลอเลนให ฟงวา แตงโมหนึ่งตันนําไปแลกเปนเหล็กหนึ่งตัน ได เพราะรัสเซียเต็มไปดวยการผลิตเหล็ก ผลิต จนไม รู จ ะเอาไปไว ที่ ไ หน จึ ง ฝ ง ใต หิ ม ะ จะได ไมเปนสนิม เพราะไมมีออกซิเจน เศรษฐศาสตร แ บบส ว นกลางเป น คน วางแผน จีนไมทําแลว จีนใชการตรวจสอบดูแล - 14 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 15

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

จากสวนกลางวา ตรงนี้หนักไป ปรับใหเบาหนอย แตอยาถามผมนะครับวาเหตุที่เกิดจากซับไพรม (Subprime) จีนเสียหายเทาไร ไมมีใครรูตัวเลข จีนไมยอมใหใครรู คงโดนบาง แตผมคิดวาไมใช เรื่องใหญ การที่จีนตรวจสอบดูแลจากสวนกลาง จะทํ า ให เ ศรษฐกิ จ ของจี น เดิ น และเติ บ โต อยางมั่นคง ประเทศจีนในวันนี้มีการลงทุนจาก ต า งประเทศเข า ไปมาก และเขาเองก็ มี ก าร ลอกแบบและพัฒนา (Copy & Development) ที่สามารถจะลอกแบบอะไรก็ได แลวพัฒนาตอให ดีขึ้น ที่ วั น นี้ เ ศรษฐกิ จ จี น โชติ ช ว งชั ช วาล ก็ดวยมีการตรวจสอบดูแลจากสวนกลาง และ มี บ ริ ษั ท ทั่ ว โลกเข า ไปลงทุ น บริ ษั ท ที่ เ ข า ไป สายปานยาวๆ ทั้งนั้น แตชวง 10-20 ปแรก บริษัทที่เขาไป เสียหายหมด เพราะยังไมเขาใจ จี น ยั ง เข า ไม ถึ ง ข า ราชการ เขาพู ด กั น เลยว า มาก อ นตายก อ น มาที ห ลั ง ตายที ห ลั ง ไม ม า ไมตาย แตก็มา ประเทศทั่วโลกมุงสูจีนเพราะ ตองจองเกาอี้ไว ถึ ง วั น นี้ จี น เริ่ ม กระตุ น เศรษฐกิ จ การ บริโภคภายในประเทศ กระตุนใหคนเที่ยว เวลา - 15 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 16

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

หยุดใหหยุดยาวติดตอกัน 5 วัน เพื่อใหคนจีน ทั่ ว ประเทศเที่ ย ว แต ก ลั บ มาแล ว ให ทํ า งานต อ ในวันเสารวันอาทิตย หรืออยางที่เมืองเซี่ยงไฮ ความรวดเร็ว ในการพัฒนาเมืองเปน 5 เทาของประเทศไทย กลาวคือ 1 ปของเขารุดหนาเทากับกรุงเทพฯ รุดหนา 5 ป นามหัศจรรย ด ว ยหลายๆ เหตุ ผ ล ทั้ ง การทํ า งาน ด ว ยความรู การเชิ ญ ผู เ ชี่ ย วชาญจากทั่ ว โลก มาเปนที่ปรึกษา การมีบริษัทแบบเสรี การพัฒนา อุตสาหกรรมรถยนตอยางเปนเรื่องเปนราว และ ตลาดของประเทศจีนมีขนาดใหญโตมาก ดังนั้น การที่ประเทศจีนอยูในเวทีโลก ผมอยากจะเรียก วา China Inc. ซึ่งไมใชบริษัทกระจัดกระจาย เบี้ ย หั ว แตกแบบไทย แต เ ป น บริ ษั ท ที่ ทํ า งาน แล ว มี รั ฐ บาลกลางคอยตรวจสอบดู แ ล ไม ใ ช แทรกแซง แต พ ยายามปรั บ ไม ใ ห เ ดิ น ผิ ด ทาง ประเทศสิงคโปรก็ทําแบบเดียวกัน หรือที่พวกเรา เคยไดยินกันบอยวา Singapore Inc. มีพลัง ของทั้ ง ประเทศทํ า งานเหมื อ นเป น หนึ่ ง องค ก ร หนึ่งบริษทั

- 16 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 17

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

แตตอนนี้ประเทศไทยเราไมใชอยางนั้น บริษัททั้งหมดของไทยอยูกันตามยถากรรม ไมมี แผนใหญ ไมมีรัฐบาลที่มีเสถียรภาพ ไมรูวาจะไป ป ด ล อ มสนามบิ น กั น อี ก เมื่ อ ไร ขออย า งเดี ย ว เทานั้นคือ บริษัทเอกชนไมอยากเห็นเจาหนาที่ รั ฐ หรื อ กรมกองต า งๆ มาออกกฎเกณฑ อ ะไร มากมาย แลวทําใหการพัฒนาของบริษัทตางๆ หยุด ตรงนี้คือจุดที่ตางกัน ประเทศเพื่อนบาน ของเรามีคุณภาพ ทั้งประเทศรวมกันเปนพลัง แตเราไมมี ที่ผมพูดทั้งหมดนี้ เพื่อใหพวกเรามอง วา เมื่อเรารูวาประเทศจีนจะใหญในวันนี้ และ จะใหญอีกในวันขางหนา พลังมากมายที่ใหญๆ ในโลกนี้ ทั้งยุโรป อเมริกา ยากที่จะตานจีนได แล ว เพราะไม มี รั ฐ บาลที่ ค ล า ยกั บ รั ฐ บาลจี น และสิ ง คโปร เมื่ อ เราเข า ใจอย า งนี้ อย า ไป ตื่นตระหนกวาเราจะเอาอะไรไปแขงกับจีน การ คิดวาเราจะตองไปแขงกับจีน เห็นจีนเปนคูแขง ที่บอกวา พอจีนเกงเกษตร แลวทําใหตรงนี้ไทย ก็แย ตรงนั้นไทยก็แย ผมคิดวาไมควรคิดในวิธี นั้ น ควรคิ ด ว า เราจะพั ฒ นาประเทศโดยอ า น จี น และพั ฒ นาให ส อดคล อ งกั บ จี น อย า งไร

- 17 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 18

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

จีนตองการอะไร เราสามารถที่จะขายอะไรใหจีน ได ตอนนี้เงินทุนเขามากมาย ไดยินวาเขามีเงิน สํารองเปนลําดับที่ 1-2 ของโลกแลว2 ทํ า อย า งไรไทยถึ ง จะได ป ระโยชน จ าก การเติบโตของจีนตางหากที่สําคัญ รถยนตใน ประเทศจีนจะตองเติบโตไปกวานี้อีกเปนสิบเทา จี น เพิ่ ง มี บ ริ ษั ท ของตั ว เองไม กี่ บ ริ ษั ท มี ร ถบั ส รถเมล ที่ผลิตไดคุณภาพดีราคาถูก อุตสาหกรรม รถยนต ที่ เ ติ บ โตเช น นี้ ผมเชื่ อ ว า ยางของไทย ไมพอขายจีน ถึงแมวาวันนี้ราคายางจะหลนจาก เกือบรอยบาทมาเหลือ 30-40 บาทก็ตาม ไมตอ ง หวง เพราะมีความตองการมหาศาล และวันหนึ่ง เราอาจไดเงินลงทุนมากมายจากจีนมาลงที่ไทย ที่ผมใหภาพทั้งหมดนี้ เพื่อใหมองไปใน ทิศทางของโลก ซึ่งเราอยูขางๆ ประเทศจีน และ เราก็เขาใจประเทศจีนดีกวาฝรั่ง ดังนั้น ถาเรา เชื่ออยางนี้ เราก็ตองเตรียมตัววาเศรษฐกิจไทย ตองมองแบบนี้ ตองผูกกับจีนครับ

ปริมาณเงินทุนสํารองของจีนขยับขึ้นมาเปนอันดับหนึ่งของโลก ตั้งแตประมาณปลายป ค.ศ. 2006 และไดเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ ในเวลา ตอมา 2

- 18 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 19

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ภิญโญ: ผมขอถามคุณกอศักดิ์เพิ่มเติมนิดหนอย ในประเด็นที่ตั้งไววาเศรษฐกิจไทยป 2552 จะ เป น อย า งไร ในฐานะที่ คุ ณ ก อ ศั ก ดิ์ ทํ า ธุ ร กิ จ คาปลีก อยูกับเงินทอง อยูกับวิถีชีวิตของคนไทย ประจํ า วั น ซื้ อ มากซื้ อ น อ ยรู ทั น ที คุ ณ ก อ ศั ก ดิ์ เห็นตัวเลขแลวเปนอยางไรบาง ภาพรวมๆ เปน อยางไรครับ กอศักดิ์: ปที่แลว (ค.ศ. 2008) เปนปที่ดีกวาป กอน (ค.ศ. 2007) ไมใชเฉพาะการขยายรานเพิ่ม สี่รอยกวาแหง คือเพิ่มมาอีกสิบกวาเปอรเซ็นต แมแตรานเดิม ยอดขายของเราก็ดีกวากอน หรือ ที่ เ ป ด มาต น ป นี้ เมื่ อ เที ย บกั บ มกราคมป ค.ศ.

2008 ก็ ดี ก ว า อี ก ผมเลยไม รู จ ะพู ด ยั ง ไง มั น สวนทางกั บ คนอื่ น พอดี ป ใ หม ไ ทยที่ ผ า นมา หยุดติดตอกันหลายวัน กลายเปนวายอดขายเรา ก็ ดี อี ก ที่ ว า มี นั ก ท อ งเที่ ย วหายไปประมาณ 10-20 เปอรเซ็นต อยางในจุดเชน พัทยา หรือ เกาะสมุย คนไทยก็เที่ยวนะครับ นับจากตนป จนถึงวันนี้ จุดที่เคยเสียหายไป ฟนเกือบหมด โรงแรมที่ เ ชี ย งใหม เ ต็ ม โรงแรมที่ หั ว หิ น เต็ ม เที่ ย วบิ น ไป-กลั บ ฮ อ งกงเต็ ม ท อ งเที่ ย วที่ เ รา เสียหายไป ฟนเร็วมาก ที่เราคาดกันวา 6 เดือน - 19 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 20

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

จะฟน ไมครับ ผมวาเผลอๆ ถึงกุมภาพันธหรือ มีนาคมก็ฟนหมด แตที่บอกวาจะมีโรงงานที่ตองลดคนลง เพราะสงออกไมออก ผมคิดวาตองมีแน แตคน ไทยปรับตัวเกงมาก ถาโรงงานมีสินคาที่สงออก แลวถูกระงับ โรงงานจะงอมืองอเทาหรือ จะรอ การป ด หรื อ คงไม ใ ช แต โ รงงานต อ งปรั บ ตั ว ตองหาสินคาอื่นมาทํา ตองหาคําสั่งซื้ออื่นจาก เมืองอื่น เพราะฉะนั้น ที่บอกวาเราเห็นเศรษฐกิจ โลกยําแย ถดถอยหมด ทั้งอเมริกา ทั้งยุโรป แลว ไทยตองเปนตามดวย นี่เปนการคิดแบบตรรกะ (Logic) อันนี้ผมก็เขาใจ ผมก็ไมกลาพูดอะไรที่ สวนกระแส แตถาถามผมเรื่องยอดขายของราน 7-Eleven ใน 21 วั น ที่ ผ า นมานั้ น เราดี ก ว า มกราคม ค.ศ. 2008 การทองเที่ยวที่ผมสัมผัสมา ฟนเกือบหมดแลว ไมอยากจะใหพวกเราคนไทย ที่ชอบตามกระแส ตื่นตระหนกจนนากลัว และ การเมืองก็ไมเสียหาย เมื่อการเมืองไมเสียหาย ภาคเศรษฐกิ จ จริ ง หรื อ ภาคการผลิ ต ที่ แ ท จ ริ ง (Real Sector) ก็ปรับตัวได ผมกลับไมคอยหวง เลยนะครับ

- 20 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 21

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ภิ ญ โญ: เมื่ อ ช ว งปาฐกถา ก อ นการสั ม มนานี้ ม.ร.ว.ปรีดิยาธร เทวกุล บอกวา ธุรกิจคาปลีก ขามชาติเขามารังแกโชหวย ผมจึงอยากจะถาม คุ ณ ก อ ศั ก ดิ์ ว า ที่ ส ภาพการณ ดี เ พราะไปรั ง แก โชหวยหรือเปลา ขอนี้เปนประเด็นที่คนชอบถาม คุณกอศักดิ์มาก กอศักดิ์: โชห ว ยที่ ติ ด กั บ 7-Eleven หลายๆ แหงใหขาวกับหนังสือพิมพ ใหขาวกับคนที่ไป ทํ า วิ จั ย ว า อยู ใ กล ๆ 7-Eleven แล ว ขายดี ขึ้ น ทํ า ไมหรื อ ครั บ ก็ เ พราะมี ค นเห็ น แสงไฟสว า ง มีชายสี่หมี่เกี๊ยว มีรานขายของแบบถูกๆ อยูหนา 7-Eleven บริเวณนั้นก็กลายเปนตลาดโตรุง มีคน มาที่ 7-Eleven และมีคนมาซื้อที่ดานขาง เพราะ สินคาที่ 7-Eleven มีแค 2,000 อยางเมื่อเทียบ กับซูเปอรมารเก็ต 2 หมื่นอยาง เมื่อเทียบกับ ซูเปอรเซ็นเตอร 8 หมื่นอยาง และรานโชหวยมี สินคาไมเหมือน 7-Eleven ได สอง รานคาที่อยูติดกับ 7-Eleven เอา ความจริงเขาวาเลย ไปดูแตละตลาด รานคายัง เปดมาถึงเดี๋ยวนี้ บางที่ที่ 7-Eleven มาอยู 15 ป รานก็ยังอยูถึงเดี๋ยวนี้ ผมเคยประกาศไปบอยๆ วา 7-Eleven ขายของแพงที่สุดในประเทศไทย - 21 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 22

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

อยากมาซื้อก็เขามา แลวเราจะไปทํารานโชหวย ปดไดอยางไร ผมรู ว า เมื่ อ ก อ นนี้ ผ มเป น เหยื่ อ ของสื่ อ สือ่ ชอบมาพูดแบบนีว้ า 7-Eleven ไปไหน โชหวย ต อ งป ด เลยเป น ภาพติ ด มา แต ค วามเป น จริ ง ไมใชอยางนั้น เราขายของแพงที่สุด และเราไป ทีไ่ หนมีแตคนบอกวา ทีน่ เ่ี จริญแลว 7-Eleven ถึง มาเปด พอเปด แถวนั้นก็กลายเปนสวาง กลาย เปนตลาดโตรุงตอนกลางคืน นอกจาก 7-Eleven ไมไดทําใหโชหวย ป ด แล ว วั น นี้ โ ชห ว ยก็ กํ า ลั ง เติ บ โต เมื่ อ ก อ นมี ประมาณ 4-5 แสนราย ตอนนี้ ใ นทะเบี ย น พาณิ ช ย มี ถึ ง เกื อ บ 6 แสนราย เอาความจริ ง เขาวาดีกวา ภิญโญ: คุณกอศักดิ์บอกวาในราน 7-Eleven มี สินคาประมาณ 2,000 รายการ ขอถามความลับ นิดหนึ่งวาตอนนี้อะไรขายดีครับ กอศักดิ์: เราคือรานซึ่งสะดวกที่จะมาซื้ออาหาร หรือนําแกหิว รานของเรามีนําทุกชนิด มีอาหาร ไม ว า จะเป น อาหารแช แ ข็ ง ที่ จ ะซื้ อ กลั บ บ า น หรือจะอุนที่รานก็ได หรืออาหารที่ไมไดแชแข็ง - 22 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 23

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ก็ ยิ่ ง เป น ที่ นิ ย ม เพราะราคาไม แ พงนั ก และถู ก สุ ข อนามั ย เพราะฉะนั้ น การที่ มี เ ราอยู ที่ ไ หน นาจะเรียกวาเปนรานอิ่มสะดวก (Convenient Food Store) และสินคาที่ไปชนกับรานคายอย แทบไมมีเลยครับ ภิญโญ: ขอบคุณคุณกอศักดิ์ เดี๋ยวจะกลับมาคุย ตอรอบสอง ตอนนี้เชิญอาจารยปราณีครับ ปราณี: ดิฉันติดนิสัยของครูท่อี ยูในมหาวิทยาลัย คณะใหโจทยดิฉันมาอยางไร ดิฉันก็ทําตามโจทย เพราะฉะนัน้ คุณภิญโญอยามาถามดิฉนั นอกเหนือ จากโจทยนะคะ (ผูฟงหัวเราะ) คณะขอใหดิฉันมา พู ด เรื่ อ งเศรษฐกิ จ โลกและเศรษฐกิ จ ไทยในป 2552 กอนอื่นดิฉันอยากจะใหเห็นมุมมองวานัก เศรษฐศาสตรถูกคนเขามองอยางไร คือเรามักจะ ทําตัวเปนผูเชี่ยวชาญในการวิเคราะหเศรษฐกิจ และมั ก จะชอบทํ า นายอยูเ สมอ นอกจากชอบ ทํานายแลว คนก็ชอบมาใหเราทํานาย แตเขาก็ กระแนะกระแหนนั ก เศรษฐศาสตร ว า เราเป น ผูเชี่ยวชาญที่จะรูพรุงนี้ วาทําไมสิ่งที่เราทํานาย วั น นี้ ไ ม ไ ด เ กิ ด ขึ้ น เพราะฉะนั้ น ฟ ง ดิ ฉั น และดู ขอมูลเอาแลวกันนะคะ - 23 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 24

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ดิ ฉั น คิ ด ว า ป จ จุ บั น นี้ ทั่ ว โลกรวมทั้ ง ประเทศไทย มีปญหาเกี่ยวกับภาวะเศรษฐกิจ ตกตําที่เกิดขึ้นจากวิกฤตแฮมเบอรเกอร ตอนที่ เราเกิดวิกฤตตมยํากุงในป 2540 สหรัฐอเมริกา บอกวาเปนวิกฤตตมยํากุง ตอนนี้เราก็พูดกลับ เปนวิกฤตแฮมเบอรเกอร วิกฤตแฮมเบอรเกอร เกิดจากปญหาการปลอยสินเชื่อดอยคุณภาพใน ภาคอสังหาริมทรัพย หรือที่เขาเรียกวาซับไพรม ของสหรัฐอเมริกา ในชวง ค.ศ. 2004 ถึงประมาณกลางป ค.ศ. 2007 พวกเราทุกคนในโลกอยูกันคอนขาง สุขสบาย เพราะเศรษฐกิจโลกขยายตัว ซึ่งทําให เศรษฐกิจในประเทศตางๆ ขยายตัวตามไปดวย แต ป ญ หาสิ น เชื่ อ กลางป ค.ศ. 2007 ที่ ค อ ยๆ พั ฒ นาขึ้ น จนกระทั่ ง กลายเป น วิ ก ฤตสิ น เชื่ อ (Credit Crisis) จากแคซับไพรมก็กระจายไปสู สิ น เชื่ อ ต า งๆ เกิ ด ความป น ป ว นในสถาบั น การเงิน เกิดปญหาเกี่ยวกับความมั่งคั่งของผูคน เราอยาลืมนะคะวาสหรัฐอเมริกาเปนประเทศที่ ใหญที่สุดในโลก และมีความตองการซื้อสินคา ต า งๆ มากที่ สุ ด ในโลกเมื่ อ เที ย บกั บ ประเทศ ตางๆ เพราะฉะนั้น การลดลงของความตองการ ในสหรั ฐ อเมริ ก า ย อ มกระทบต อ ความเชื่ อ มั่ น - 24 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 25

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

เปนอยางมาก มันจึงสงผลใหภาคเศรษฐกิจจริง มีปญหา ทีนี้ เรามาดูขอมูลประเทศไทยนิดหนึ่ง เพื่อจะนําไปสูเรื่องเศรษฐกิจโลกและเศรษฐกิจ ไทย ตารางที่ 1: สัดสวนของความตองการรวม (Share of Aggregate Demand) ของเศรษฐกิจไทย

2004 2005 2006 2007 2008/Q1 2008/Q2 2008/Q3

RCP 54.68 54.67 53.53 51.83 49.63 53.14 51.44

RIP 16.56 17.48 17.29 16.57 16.57 17.49 15.76

RCG 8.4 8.94 8.7 9.05 8.03 8.6 10.32

RIG 5.57 5.91 5.8 5.71 4.81 5.35 6.65

RXGS 66.46 66.21 68.68 70.09 70.03 72.04 74.98

RMGS Net exports 53.63 12.83 55.88 10.33 54.87 13.8 54.08 16.02 53.38 16.65 56.97 15.07 59.26 15.72

หมายเหตุ: RCP = สัดสวนของการบริโภคภาคเอกชนที่แทจริง RIP = สัดสวนของการลงทุนภาคเอกชนที่แทจริง RCG = สัดสวนของการบริโภคภาครัฐที่แทจริง RIG = สัดสวนของการลงทุนภาครัฐที่แทจริง RXGS = สัดสวนของการสงออกสินคาและบริการที่แทจริง RMGS = สัดสวนของการนําเขาสินคาและบริการที่แทจริง Net exports = สัดสวนของการสงออกสุทธิ

- 25 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 26

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

- 26 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 27

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

เราจะเห็นวาสัดสวนความตองการรวม ของประเทศไทยคอยๆ พัฒนา จนกระทั่งกลาย เปนวา ความตองการจากโลกที่มีตอสินคาไทย มีสัดสวนที่คอนขางสูง ขอมูลป ค.ศ. 2007 บอก วา ประมาณ 70 เปอรเซ็นตมาจากการสงออก สินคาและบริการ ในขณะที่ความตองการภายใน ของภาคเอกชน มีอยูเพียงหกสิบกวาเปอรเซ็นต และมาจากภาครั ฐ บาลอี ก สิ บ กว า เปอร เ ซ็ น ต เพราะฉะนั้ น ไม ว า อะไรก็ ต ามที่ ส ง ผลต อ การ ส ง ออกของเรา ย อ มส ง ผลต อ ภาวะเศรษฐกิ จ โดยรวมในประเทศ เพราะนอกจากภาคสงออก มีผลตอรายไดแลว ยังมีผลตอการจางงานดวย ทีนี้ เราตองมาดูวาคูคาที่สําคัญของเรา มี ใ ครบ า ง ข อ มู ล นี้ ดิ ฉั น นํ า มาจากสํ า นั ก งาน เศรษฐกิ จ การคลั ง จะเห็ น ว า ถ า แยกเป น ราย ประเทศแล ว เราจะเห็ น ว า สหรั ฐ อเมริ ก าเป น อันดับหนึ่ง ญี่ปุนเปนอันดับสอง จีนเปนอันดับ สาม เมื่ อ ก อ นนี้ เ รามี ก ารค า กั บ จี น ไม ค อ ยมาก แตบัดนี้ไดพัฒนามาเปนอันดับสามแลว เนื่ อ งจากดิ ฉั น ไม มีข อ มู ล ไม ไ ด มีแ บบ จําลองเศรษฐกิจมหภาค ทีจ่ ะไปจําลอง (Simulate) ขอมูลในอนาคตอะไรทั้งนั้น ดิฉันเพียงติดตาม ข อ มู ล ข า วสารที่ ท อ งอยู ใ นอิ น เทอร เ น็ ต ดั ง นั้ น - 27 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 28

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ตารางที่ 2: คูคาที่สําคัญของประเทศไทย Countries 14 Countries EU USA Japan China Singapore Malaysia Hong Kong Australia Indonesia Vietnam South Korea Philippines India Taiwan

Export Weight 2008 (%) 79.8 11.7 11.3 11.3 9.5 5.8 5.8 5.6 4.9 3.6 2.9 2 1.9 1.9 1.6

2007 2008 2009f % change % change % change 5.3 2.6 2.1 2.1 11.4 7.0 6.3 6.2 3.9 6.3 8.0 4.9 7.3 9.2 5.7

3.4 1.1 1.2 0.4 9.4 2.0 5.7 3.6 2.2 6.0 6.7 4.1 4.2 7.8 2.0

1 -0.9 -1 -0.5 7 -2.2 2 0.5 1.5 2 5 1.5 2 5 -2

ที่มา: สํานักงานเศรษฐกิจการคลัง

เราจะเห็ น ว า กองทุ น การเงิ น ระหว า งประเทศ (International Monetary Fund: IMF) ได คาดการณภาวะเศรษฐกิจโลกวาป ค.ศ. 2009 เศรษฐกิ จ โลกจะหดตั ว ลง ญี่ ปุ น จะหดตั ว ลง สหรัฐอเมริกาโตลดลง แทบทุกประเทศในโลก โตลดลง ยกเว น จี น เราจะเห็ น ว า จี น พยายาม รักษาระดับการเติบโตอยูประมาณ 9 เปอรเซ็นต - 28 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 29

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

แตลาสุดดิฉันเห็นวาขอมูลตรงนี้ไดลดลงเหลือ ประมาณ 7-8 เปอรเซ็นตแลว ตารางที่ 3: ภาวะเศรษฐกิจโลก Annual % change 2006 2007 1. World output 5.1 5 United States 2.8 2 Euro area 2.8 2.6 Japan 2.4 2.1 United Kingdom 2.8 3 Other advanced economies 4.5 4.7 Newly industrialized Asian economies 5.6 5.6 China 11.6 11.9 India 9.8 9.3 ASEAN-5 5.7 6.3 2. World trade volume (goods and services) 9.3 7.2 3. Oil Prices 20.5 10.7 4. Consumer prices Advanced economies 2.4 2.2 Emerging and developing economies 5.5 14.1 5. London interbank offered rate (percent) On U.S. dollar deposits 5.3 5.3 On euro doposits 3.1 4.3 On Japanese yen deposits 0.4 0.9

Projections 2008 2009 3.9 3 1.6 0.1 1.3 0.2 0.7 0.5 1 -0.1 3.1

2.5

4 9.7 7.9 5.5

3.2 9.3 6.9 4.9

4.9 50.8

4.1 -6.3

3.6

2

9.4

7.8

3.2 4.8 1

3.1 4.2 1.2

ที่มา: กองทุนการเงินระหวางประเทศ, ตุลาคม ค.ศ. 2008

- 29 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 30

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

เราจะเห็นวานักโหราศาสตรอาศัยการ เคลื่ อ นที่ ข องดวงดาวในการทํ า นายอนาคต ส ว นนั ก เศรษฐศาสตร ก็ อ าศั ย การเคลื่ อ นไหว ของขอมูลเศรษฐกิจในการทํานายอนาคต การ เคลื่อนไหวของขอมูลเศรษฐกิจหลายตัว สามารถ บอกสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได ซึ่งเทคนิคนี้คือ การดูดัชนีภาวะเศรษฐกิจ ที่มีทั้งดัชนีพองภาวะ เศรษฐกิจ (Coincident Economic Index)3 และ ดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจ (Leading Economic Index) 4 เนื่ อ งจากดิ ฉั น ไม มี แ บบจํ า ลอง ดิ ฉั น จึงจําเปนตองใชดัชนีชี้นําพวกนี้มาดูวาเกิดอะไร ขึ้น ก อ นอื่ น ความสั ม พั น ธ ข องประเทศ ต า งๆ ในเศรษฐกิ จ โลก เราจะเห็ น ว า ถ า เรี ย ง ลําดับตามขนาดของผลิตภัณฑมวลรวมภายใน ประเทศ (Gross Domestic Product: GDP) สหรั ฐ อเมริ ก าใหญ สุ ด ตามมาด ว ยญี่ ปุ น จี น ซึ่งเดิมเล็กๆ ตอนนี้มาเปนอันดับสี่ของโลก สวน ประเทศไทย สัดสวนของ GDP ตอเศรษฐกิจโลก ค อ นข า งน อ ย และขนาดของเราก็ เ ล็ ก ดั ง นั้ น ดัชนีที่ชี้ใหเห็นภาวะเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นในปจจุบัน ดั ช นี ที่ ชี้ ใ ห เ ห็ น การเคลื่ อ นไหวหรื อ การเปลี่ ย นแปลงข อ มู ล ในลักษณะนําหรือกอนภาวะเศรษฐกิจ

3 4

- 30 -

2/6/11 11:58 A AM

เวลาที่ดูวาจะเกิดอะไรขึ้นกับโลก เราหนีไมพน ตองดูสิ่งที่เกิดขึ้นกับสหรัฐอเมริกาและญี่ปุน และ ไมใชแคดูสิ่งที่เกิดขึ้นในภาวะปจจุบัน แตตองดู วาจะเกิดอะไรขึ้นในอนาคต แผนภูมิที่ 1: ความสําคัญของประเทศตางๆ ตามขนาด GDP (ค.ศ. 2006) 14,000,000.00 12,000,000.00

GDP (Millions US$)

10,000,000.00 8,000,000.00 6,000,000.00 4,000,000.00 2,000,000.00 0.00 Thailand

Korea

India

Canada

France

U.K.

China

Germany

Japan

USA

titled-1 31

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ถ า เรามาดู ส หรั ฐ อเมริ ก า หน ว ยงาน ตางๆ ของประเทศที่พัฒนาแลว จะมีการติดตาม ดั ช นี ชี้ นํ า ภาวะเศรษฐกิ จ อยู ต ลอดเวลา จาก ข อ มู ล ดั ช นี พ อ งภาวะเศรษฐกิ จ ที่ ไ ด ม าเมื่ อ กลางเดือนธันวาคมปที่แลว ขอมูลตางๆ ไดชี้ ใหเห็นการหดตัวของผลผลิตอุตสาหกรรมและ การจ า งงาน ถ า หากคิ ด เป น อั ต ราต อ ป จะได ประมาณ -3.5 เปอรเซ็นตตอป ขณะเดียวกัน - 31 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 32

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

Real GDP ของสหรัฐอเมริกาก็หดตัวลง 0.5 เปอรเซ็นตในไตรมาสที่สามของป ค.ศ. 2008 จากการที่ ข อ มู ล ต า งๆ เกี่ ย วกั บ ภาวะ เศรษฐกิจไดหดตัวลง ทางสํานักวิจัยเศรษฐกิจ แหงชาติของสหรัฐอเมริกา (National Bureau of Economic Research: NBER) ได ป ระกาศ ชั ด เจนเมื่ อ ประมาณปลายป ที่ แ ล ว ว า สหรั ฐ ฯ อยู ใ นภาวะถดถอยตั้ ง แต ป ลายป ค.ศ. 2007 จนถึงปจจุบัน ถาลองหันไปดูดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจ ปกติ ดั ช นี ชี้ นํ า ภาวะเศรษฐกิ จ จะเป น ตั ว ที่ บ อก อนาคตใหเราไดพอสมควร โดยเฉพาะอยางยิ่ง ประมาณ 6-8 เดื อ นล ว งหน า ถ า หากดั ช นี ชี้นําภาวะเศรษฐกิจตกลงมาในตอนนี้ แสดงวา ในอีก 6-8 เดือนขางหนา เศรษฐกิจจะตกตําลง ดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจเทาที่มีขอมูลใน ปลายป ค.ศ. 2008 ชี้ ใ ห เ ห็ น ว า องค ป ระกอบ ตางๆ ไมวาจะเปนการอนุญาตใหกอสราง ราคา หุ น (Stock Prices) ต า งลดลงหมด ยกเว น ปริมาณเงินและสวนตางอัตราผลตอบแทน (Yield Spread) การที่ปริมาณเงินเพิ่มขึ้นนั้น เนื่องจาก ธนาคารกลางของสหรัฐฯ (Federal Reserve: FED) พยายามกระตุนเศรษฐกิจโดยการลดอัตรา - 32 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 33

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ดอกเบี้ ย ตอนนี้ อั ต ราดอกเบี้ ย เงิ น กู ร ะยะสั้ น / อั ต ราดอกเบี้ ย นโยบาย (Fed Funds Rate) เกื อ บเป น 0 แล ว และเนื่ อ งจากจะต อ งแก ไ ข ป ญ หาสถาบั น การเงิ น จึ ง ได ทุ ม สภาพคล อ ง เข า ไปยั ง สถาบั น การเงิ น ค อ นข า งมาก เพราะ ฉะนั้น องคประกอบตรงนี้ก็ขยายตัว โดยรวมแลว ดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจ ไดหดตัวลงประมาณ 0.4 เปอรเซ็นต การลดลงนี้ ชี้ใหเห็นวา ในเดือนตอๆ มาคงจะมีการหดตัว ไปเรื่อยๆ การที่ดิฉันชี้ใหเห็นถึงองคประกอบ เพื่อ ชี้ใหเห็นวา การมีคนไปเขาคิวขอเคลมประกัน การว า งงานสู ง ขึ้ น เรื่ อ ยๆ เป น สั ญ ญาณที่ ไ ม ดี นอกจากนั้น การขออนุญาตกอสรางลดลงอยาง ค อ นข า งน า กลั ว ภาคก อ สร า งเป น ภาคที่ มี ผ ล เชื่อมโยงไปขางหนาและขางหลังคอนขางมาก เพราะฉะนั้น ถาหากภาคกอสรางมีปญหา เรา คาดเดาได เ ลยว า ระบบเศรษฐกิ จ จะมี ป ญ หา ราคาหุนก็ชัดเจนวาลดลงคอนขางมาก โดยรวม แลว ดัชนีภาวะชี้นําไดไตลงมาเรื่อยๆ นี่เปนภาพ ของสหรัฐอเมริกา

- 33 -

2/6/11 11:58 A AM

แผนภูมิที่ 2: ดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา (ค.ศ. 2004 = 100) 104 103

Index

102 101 100 99 98 97 November

October

2008

September

August

July

June

May

titled-1 34

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ประเทศสําคัญลําดับถัดไป ดิฉันจะไมดู หมดทุ ก ประเทศ จะดู เ ฉพาะสหรั ฐ อเมริ ก ากั บ ญี่ปุน สําหรับญี่ปุน เราจะพบวาดัชนีพองภาวะ เศรษฐกิจในเดือนพฤศจิกายน ไดชี้วาผลผลิต อุตสาหกรรม รวมทั้งการคาการขายอะไรตางๆ ลดลงทัง้ นัน้ จึงมีผลทําใหดชั นีพอ งภาวะเศรษฐกิจ ลดลงในอั ต ราประมาณ -6.4 เปอร เ ซ็ น ต ต อ ป ซึ่งเปนอัตราที่ตําสุดตั้งแต ค.ศ. 1975 สงผลให Real GDP ลดลงประมาณ 1.9 เปอร เ ซ็ น ต ในไตรมาสที่สามของป ค.ศ. 2008 ซึ่งเปนการ ลดลงคอนขางมากนับตั้งแตกลางป ค.ศ. 2001 ถาดูดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจของญี่ปุน เราจะพบวาดัชนีไดลดลงคอนขางมากในเดือน พฤศจิ ก ายน คื อ ลดลงหลั ง จากที่ ล ดลงมาแล ว - 34 -

2/6/11 11:58 A AM

กอนหนานี้ อัตราการลดลงตกประมาณ -19.8 เปอรเซ็นตตอป ขอมูลระหวางเดือนพฤษภาคม ถึ ง พฤศจิ ก ายนได ชี้ ใ ห เ ห็ น ว า 6 เดื อ นถั ด จาก พฤษภาคม 6 เดือนถัดจากพฤศจิกายน ภาวะ เศรษฐกิจในญี่ปุนยังจะลดลงไปเรื่อยๆ รายงาน ของทางการญี่ปุนบอกวา นี่เปนจุดที่ดัชนีตําสุด หรือออนสุดในรอบ 33 ป เพราะฉะนั้ น วิ ก ฤตของโลกค อ นข า ง รุนแรง เพราะวาเครื่องจักรสําคัญทางเศรษฐกิจ โลกทั้งสองประเทศ คือสหรัฐอเมริกากับญี่ปุน หดตัวคอนขางมาก แผนภูมิที่ 3: ดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจของญี่ปุน (ค.ศ.

2004 = 100) 100

Index

97 94 91 88 85 November

October

2008

September

August

July

June

May

titled-1 35

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

- 35 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 36

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ส ว นองค ป ระกอบของดั ช นี ชี้ นํ า ญี่ ปุ น ราคาหุ น หดตั ว ลดลงค อ นข า งมาก ตกตํ า ลง อยางมาก ความลมเหลวทางธุรกิจไดเพิ่มขึ้น ซึ่ง เปนผลไมดีตอเศรษฐกิจ คําสั่งซื้อสินคาและการ กอสรางตางๆ ที่เกิดขึ้นใหมไดลดลงอยางมาก ในเดือนมิถุนายน และมีทีทาจะเพิ่มขึ้นนิดหนอย แตหลังจากนั้นก็ลดลงอีก โดยรวมแลว ดัชนีชี้นํา ภาวะเศรษฐกิจของญี่ปุนไดไตระดับลงมาเรื่อยๆ ดังนั้น ไมนาแปลกใจวาปจจุบันนี้ภาวะ เศรษฐกิจของสองยักษใหญ สงผลกระทบทั้งโลก ภาวะซบเซาเกิดขึ้นเรื่อยๆ ถาเราดูสิ่งที่เกิดขึ้น ในเดือนพฤศจิกายน เราคาดเดาไดตอไปวาอีก 6-8 เดือนขางหนา ภาวะเศรษฐกิจจริงคงตองมี ปญหา นอกเหนื อ จากสองประเทศนั้ น ยั ง มี กลุ ม ประเทศในองค ก ารเพื่ อ ความร ว มมื อ ทาง เศรษฐกิ จ และการพั ฒ นา (Organisation for Economic Co-operation and Development: OECD)—ทั้งสหรัฐอเมริกาและญี่ปุนก็อยูในกลุม นี้—ที่ติดตามดัชนีชี้นําอยูตลอดเวลา ขอมูลลาสุด ที่เขาประกาศเมื่อวันที่ 12 มกราคม ค.ศ. 2009 จะเห็นวา ดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจของ OECD ตกอยางมาก คราวที่แลวที่เขาตกมากคือชวงป - 36 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 37

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ค.ศ. 2001 จีนเองก็นาแปลกใจ ถึงอัตราการเติบโต ของจีนในป ค.ศ. 2008 อยูในเกณฑดีประมาณ 9 เปอรเซ็นต และจีนไดประกาศและยืนหยัดวา จะพยายามรักษาการเติบโตของระบบเศรษฐกิจ ไมใหตํากวา 7-8 เปอรเซ็นต เพื่อที่จะประคอง เศรษฐกิจโลกเอาไว แตถาเราดูดัชนีชี้นําของจีน เราจะพบวามันทิ่มหัวลงคอนขางสูง คอนขางจะ เรียกวาชันมาก หรือของกลุมยุโรปโดยรวม ของ ฝรั่งเศส ของเยอรมนี ของอิตาลี ของอังกฤษ ของบราซิล ของอินเดีย ของแคนาดา ของรัสเซีย ได ล ดตํ า ไปกั น เกื อ บหมด ดิ ฉั น ไม อ ยากจะชี้ ให เ ห็ น ว า โลกมั น มี ป ญ หามาก แต ข อ มู ล มั น ชี้ ออกมาเอง ตามที่ คุ ณ ก อ ศั ก ดิ์ ว า ดิ ฉั น คิ ด ว า มั น ก็ เป น ไปได บางภาคส ว นอย า งเช น ภาคค า ปลี ก การคาขายของกลุม CP หรือ 7-Eleven อาจจะ ไม มี ป ญ หา แต โ ดยรวม เราคงดู ภ าคส ว นใด ภาคส ว นหนึ่ ง ไม ไ ด เราจํ า เป น ต อ งดู ภ าพรวม ทั้งประเทศ

- 37 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 38

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

แผนภูมิที่ 4: ดัชนีชี้นําเศรษฐกิจของ OECD

แผนภูมิที่ 5: ดัชนีชี้นําเศรษฐกิจของจีน

- 38 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 39

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ถาเรากลับมาดูประเทศไทย ดูอัตราการ เติบโตของ GDP ตามสาขาการผลิต เราจะเห็น วาในชวงไตรมาสที่สองและสามของป ค.ศ. 2008 อุตสาหกรรมกอสรางไดติดลบแลว มันโตนอยลง ในชวงปลายป ค.ศ. 2007 และมันไดโตติดลบไป เรียบรอยแลว สวนการคาถึงแมจะไมไดติดลบ แตก็โตในอัตราที่ตําลง โรงแรมและภัตตาคารซึ่ง เกี่ ย วพั น กั บ อุ ต สาหกรรมท อ งเที่ ย ว ได ห ดตั ว ลงอย า งมากในไตรมาสที่ ส าม ทั้ ง ที่ ใ นป ค.ศ.

2006 โตตั้ง 11.09 เปอรเซ็นต, ป ค.ศ. 2007 4.2 เปอรเซ็นต, ไตรมาสแรกของป ค.ศ. 2008 9.2 เปอรเซ็นต, แตไตรมาสที่สามของป ค.ศ.

2008 เหลือ 0.18 เปอรเซ็นต โดยรวมแลว อัตราการเติบโตของ GDP ในป ค.ศ. 2008 คงตองลดลง

- 39 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 40

Agriculture Industry - Construction - Other Service - Wholesale and Retail Trade; Repair, etc.

- Hotels and Restaurants - Other GDP

-1.84 5.37 5.65 5.35 5.21

4.76

2.13 5.87 4.6

4.78

12.18 7.23 6.34

2005r

-2.37 7.88 7.19 7.92 6.82

2004

11.09 4.26 5.23

4.42

4.64 5.68 4.31 5.76 4.86

2006r

4.2 4.77 4.93

4.64

1.79 5.75 1.6 5.97 4.68

2007p

9.23 3.08 5.97

4.11

2008/Q1 (yoy) 3.1 8.43 1.12 8.79 3.91

5.9 2.3 5.28

3.36

2008/Q2 (yoy) 8.62 6.91 -3.44 7.45 2.94

ตารางที่ 4: อัตราการเติบโตของ GDP ตามสาขาการผลิต

0.18 1.23 3.96

3.12

2008/Q3 (yoy) 9.94 5.15 -4.46 5.75 1.72

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

- 40 -

2/6/11 11:58 A AM

ถาเรามาดูดัชนีของประเทศไทย จะพบ วาอัตราการใชกําลังการผลิตภาคอุตสาหกรรม ทิ่มหัวลงคอนขางมาก เมื่อกอนนี้มันจะยึกยักๆ แต ห ลั ง จากประมาณเดื อ นพฤษภาคม มั น ได ทิ่มหัวลงแลว ดั ช นี พ อ งภาวะเศรษฐกิ จ ซึ่ ง ทํ า โดย ธนาคารแห ง ประเทศไทย—เขาใช ข อ มู ล องค ประกอบตางๆ ซึ่งขอมูลองคประกอบหลายๆ ตัว ดิ ฉั น เคยทํ า วิ จั ย ไว แ ล ว และมี ห น ว ยงานของ ราชการนํ า ไปใช — จะเห็ น ว า ดั ช นี พ อ งภาวะ เศรษฐกิจก็ยึกยัก แตผลสุดทาย ปลายปที่แลว มันไดลดลง แผนภูมิที่ 6: ดัชนีพองภาวะเศรษฐกิจของประเทศไทย 120 119 118 117

Index

116 115 114 113 112 111 ё.ѕ.2551ѕ

д.ѕ.2551

д.з.2551

ё.з.2551

єѨ.з.2551

є.з.2551

ё.ѕ.2550

д.ѕ.2550

д.з.2550

ё.з.2550

єѨ.з.2550

є.з.2550

titled-1 41

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ที่มา: ธนาคารแหงประเทศไทย

- 41 -

2/6/11 11:58 A AM

Index

แผนภูมิที่ 7: ดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจที่ปรับฤดูกาลของ ประเทศไทย 119 118 117 116 115 114 113 112 111 110 ё.ѕ. 2551 p

д.ѕ. 2551

д.з. 2551

ё.з. 2551

єѨ.з. 2551

є.з. 2551

ё.ѕ. 2550

д.ѕ. 2550

д.з. 2550

ё.з. 2550

єѨ.з. 2550

є.з. 2550

titled-1 42

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

แตดัชนีชี้นําเศรษฐกิจของประเทศไทย ที่ปรับฤดูกาลแลว ดูแลวจะแปลกใจนิดหนึ่ง จาก กรกฎาคมที่ทําทาจะฟนขึ้นมานิดหนอย แตเมื่อดู องคประกอบของดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจ เราจะ เห็นวาองคประกอบของมันเริ่มลดลง ดังนี้ เงินทุนจดทะเบียนนิติบุคคลจัดตั้งใหม เริ่มลดลง พื้ น ที่ รั บ อนุ ญ าตก อ สร า งได เ พิ่ ม ขึ้ น นิดหนอยในชวงสิงหาคมถึงกันยายน จากนั้นจึง เริ่มลดลง ซึ่งเราคงตองติดตามดูตอไป การส ง ออก ณ ราคาคงที่ ทิ่ ม หั ว ลง คอนขางมากตั้งแตกลางปที่แลว จํ า นวนนั ก ท อ งเที่ ย วมี แ นวโน ม ลดลง ตั้งแตตนปที่แลว โดยที่ยังไมตองมีการปดลอม - 42 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 43

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

สนามบิ น ซึ่ ง ส ว นหนึ่ ง อาจเป น เพราะภาวะ เศรษฐกิจของโลกไดหดตัวตั้งแตปลายป ค.ศ.

2007 เป น ไปได ว า กํ า ลั ง ซื้ อ ของนั ก ท อ งเที่ ย ว ในโลกสวนหนึ่งไดหดหาย แตตอนนี้อยางที่คุณ กอศักดิ์วา อาจจะมีการกลับมาใหม เราตองคอย ติดตามดูตอไป ส ว นดั ช นี ต ลาดหลั ก ทรั พ ย ข องเรา ไมตองพูดถึง ทิ่มหัวลงคอนขางมาก ผูคนเคยมี ความหวังกับดัชนีตลาดหลักทรัพยชวงประมาณ ปลายป 2550 แตบัดนี้มันไดลงมาถึงตรงนี้แลว ถาใครพอมีเงินเย็นแลวอยากจะซื้อ ตองคิดใหดีๆ นะคะ ทีนี้ ตัวที่ทําใหดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจ ของไทยเพิ่มขึ้นคือ ปริมาณเงินตามความหมาย กวาง ซึ่งหมายถึงการที่ทางการเริ่มใชนโยบาย การเงินผอนคลาย เพิ่มปริมาณเงิน เพิ่มสภาพ คล อ งเข า ไปในระบบ ปริ ม าณเงิ น เป น ตั ว ผลั ก ภาวะเศรษฐกิจ ถาหากวาอัตราดอกเบี้ยตํา มี ปริมาณเงินหมุนเวียนมาก จะทําใหมีการใชจาย มากขึ้น อีกตัวหนึ่งที่สงผลทางบวกตอดัชนีชี้นํา คื อ ราคานํ า มั น ซึ่ ง ในป ค.ศ. 2008 พุ ง ขึ้ น ไป เกือบ 140 ดอลลารตอบารเรล แตบัดนี้ไดทิ่มหัว - 43 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 44

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ลงมาคอนขางแรง ลดเหลือประมาณ 40 ดอลลาร ตอบารเรลแลว แตถาถามนักธุรกิจ ความเชื่อมั่น ของนักธุรกิจไดลดลงมาเรื่อยๆ ตั้งแตตนป 2551 ถาหากมาดูการทํานายการเติบโตของ GDP หรือของเศรษฐกิจไทยโดยหนวยงานตางๆ เราจะเห็นวาตัวเลขมีความแตกตางพอสมควร จากข อ มู ล ล า สุ ด ธนาคารแห ง ประเทศไทย ทํ า นายว า ป ค.ศ. 2009 จะโตระหว า ง 0-2.5 เปอรเซ็นต, สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการ เศรษฐกิ จ และสั ง คมแห ง ชาติ ทํ า นายว า จะโต ระหวาง 3-4 เปอรเซ็นต, สํานักงานเศรษฐกิจ การคลังบอกวา 0-2 เปอรเซ็นต, ธนาคารโลก บอกประมาณ 2 เปอรเซ็นต, ธนาคารเพื่อการ พัฒนาเอเชีย (Asian Development Bank: ADB) บอกประมาณ 5 เปอรเซ็นต และศูนยวิจัยกสิกร ไทยที่แถลงเมื่อวันที่ 14 มกราคม 2552 บอกวา 1.5-2.5 เปอร เ ซ็ น ต อั น นี้ เ ป น เรื่ อ งของการใช ขอมูลชุดเดียวกัน แตขอสมมติฐานเกี่ยวกับการ ทํางานของตัวแปรตางๆ ที่เกี่ยวของนั้นตางกัน ไมวาจะเปนเรื่องราคานํามัน อัตราการเติบโต ของการสงออก และอะไรตออะไรหลายอยาง

- 44 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 45

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ตารางที่ 5: การทํานายการเติบโตของ GDP 2008 (%) <4.3 (30/12/08) 4.5 3.0 3.9 5.0 4.5 (25/11/08)

ธนาคารแหงประเทศไทย (14/01/09) สภาพัฒน (25/11/08) สํานักงานเศรษฐกิจการคลัง (24/12/08) ธนาคารโลก (10/12/08) ADB (16/09/08) ศูนยวิจัยกสิกรไทย (14/01/09)

2009 (%) 0 - 2.5 3.0 - 4.0 0 - 2.0 2.0 5.0 1.5 - 2.5

ที่มา: ขาวทางอินเทอรเน็ต

ที่ ผ า น ม า ดิ ฉั น พู ด อ ยู ส อ ง เ รื่ อ ง คื อ เศรษฐกิจโลกและเศรษฐกิจไทย เศรษฐกิจโลก ก็คือภาวะแวดลอมของเรา เศรษฐกิจไทยก็คือตัว เรา ถาดูเศรษฐกิจไทย มักจะดูเครื่องชี้เศรษฐกิจ มหภาค ไม ว า จะเป น ฐานะทุ น สํ า รองระหว า ง ประเทศ หรือความแข็งแกรงของสถาบันการเงิน ซึ่งดิฉันคิดวาเรามีความแข็งแรงกวาสมัยป 2540 มาก แต เ นื่ อ งจากเราต อ งว า ยอยู ใ นนํ า ซึ่ ง มี คลื่นลมแรง ถึงเราจะแข็งแรงยังไง เราก็คงจะ ตองซวนเซบาง มันตองเปรียบเทียบอยางนี้ เรา จะดู แ ต ว า ตั ว เราแข็ ง แรงไม ไ ด เพราะเราอยู ในโลกที่ ป น ป ว น ซึ่ ง เราจะต อ งว า ยไปว า ยมา ดวยเหตุนี้ ดิฉันจึงเห็นวานโยบายการเงินและ การคลังควรจะตองผอนคลาย เพราะเศรษฐกิจ โลกหดตั ว รุ น แรง ส ง ผลต อ ภาคการส ง ออก - 45 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 46

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ของเราอยางมาก และภาคการสงออกเปนกลไก หลั ก ที่ ขั บ เคลื่ อ นเศรษฐกิ จ ไทย เพราะฉะนั้ น เราจํ า เป น ต อ งมี น โยบายการเงิ น และการคลั ง ที่ผอนคลาย ที นี้ เมื่ อ ดู จ ากอั ต ราดอกเบี้ ย นโยบาย ของสหรัฐอเมริกา เขารูตัววาเริ่มมีปญหาตั้งแต ปลายป ค.ศ. 2007 FED ไดพยายามลดอัตรา ดอกเบี้ยจากระดับเดิม 5 เปอรเซ็นต จนปจจุบัน อยูระหวาง 0-2.5 เปอรเซ็นต แตอัตราดอกเบี้ยนโยบายของไทย มีอยู ชวงหนึ่งที่เกิดภาวะนํามันราคาสูงมาก และเกิด ภาวะเงินเฟอจากอุปทาน ซึ่งนักเศรษฐศาสตร ส ว นใหญ ที่ เ ป น เคนเซี ย น (Keynesian) ไม เห็นดวยกับการขึ้นอัตราดอกเบี้ย ซึ่งดิฉันไดให ความเห็ น ผ า นทางสื่ อ เหมื อ นกั น ว า ไม ค วรขึ้ น เพราะว า มั น เกิ ด เป น ความผั น ผวนทางด า น อุ ป ทาน (Supply Shock) การขึ้ น ดอกเบี้ ย จะซาํ เติมภาวะเศรษฐกิจ ผลสุดทาย เมือ่ ธนาคาร แหงประเทศไทยดูขอมูลตางๆ เขาก็ไดตัดสินใจ ลดอัตราดอกเบี้ยนโยบายลงในระยะตอมา และ ดิฉันเชื่อวาเขาคงจะลดตอไป

- 46 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 47

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

แผนภูมิที่ 8: อัตราดอกเบี้ยนโยบายของธนาคารกลาง สหรัฐอเมริกาและธนาคารแหงประเทศไทย

ท า มกลางคลื่ น ลมที่ รุ น แรง อาจคิ ด ว า ตัวเราคอนขางแข็งแรง แตเราก็โดนกระแทก จากภายนอก (External Shock) สิ่งที่เราควรจะ ต อ งระวั ง และสิ่ ง ที่ เ กิ ด ขึ้ น จากนอกประเทศที่ ค อ นข า งสํ า คั ญ คื อ วิ ก ฤตเกี่ ย วกั บ สิ น เชื่ อ และ วิกฤตสถาบันการเงิน ซึ่งจากสหรัฐอเมริกา ได ลามไปยุโรป ลามไปญีป่ นุ ลามไปอินเดีย และกําลัง ลามไปจีน จีนอาจเปนประเทศที่ดูแลสถาบันการ เงินไดดี แตดูแลไดดีหรือซอนอะไรเอาไว อันนี้ เราก็ไมทราบ เรายังไมเห็นปญหาตรงนี้ ในแงนี้ ผลที่เกิดกับประเทศไทย ดิฉัน คิ ด ว า ทางการของไทยดู แ ลสถาบั น การเงิ น ไดคอนขางดี สถาบันการเงินของเราไมคอยมี - 47 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 48

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ป ญ หา แต ก ารหดตั ว ของอุ ป สงค ต า งประเทศ ซึ่ ง เป น แรงกระแทกจากภายนอก ตรงนี้ เ รา หลี ก เลี่ ย งไม พ น อย า งที่ ดิ ฉั น ชี้ ใ ห เ ห็ น แล ว ว า การสงออกมีสัดสวนประมาณ 70 เปอรเซ็นตของ GDP ของประเทศ ความเสี่ยงนี้มันเกิดขึ้นแลว ความเสี่ ย งต อ มาที่ อ าจจะเกิ ด ขึ้ น คื อ ความเสี่ยงจากภาวะเงินฝด เพราะตอนนี้ราคา นํามันลดลง ราคาสินคาโภคภัณฑที่สําคัญของ โลกลดลง การที่ราคาสินคาตางๆ ลดลง บวกกับ อุปสงคมวลรวม (Aggregate Demand) ลดลง มันจะทําใหราคาสินคาโดยทั่วไปลดลง ในฐานะที่เราเปนทั้งผูบริโภคและผูผลิต ถาหากเราเห็นวาราคาสินคากําลังลดลง เราก็จะ ชะลอการใช จ า ย เรื่ อ งอะไรที่ เ ราจะซื้ อ ตอนนี้ แลวพบวาอีกหกเดือนขางหนามันถูกลง ตัวอยางที่ดีที่สุดคือ ชวงที่ราคานํามัน กําลังลดลง ถาเราจะเติมนํามัน เราก็ตองคิดแลว วาอีกสองวันราคาจะลดลงไหม ถาลดลง เราก็ ชะลอไปกอน ถาหากวาราคาสินคาลดลง และ คนชะลอการใชจาย สินคาในคลัง/สินคาที่เก็บไว (Stock) ก็จะเพิ่มขึ้น ดังนั้น ผูผลิตจะชะลอการ ผลิต เมื่อชะลอการผลิต การจางงานก็หดตัว เรา จะเห็นขาววาโรงงานตางๆ อุตสาหกรรมตางๆ - 48 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 49

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

สถาบันการเงินตางๆ ทั้งในโลกและในประเทศ ไทย กําลังปลดคนงาน เลิกจางเยอะมาก เมื่อ เปนอยางนั้น รายไดของคนจะหดลง เมื่อรายได ของคนหดลง อุปสงคของการซื้อสินคาก็ลดลง มันจะเปนวัฏจักรภาวะเงินฝดที่คอนขางนากลัว เรื่องนี้ทุกประเทศเขากลัวกันทั้งนั้น เราตองคอยติดตามดูวาจะเกิดขึ้นไหม แต ดิ ฉั น คิ ด ว า เนื่ อ งจากความกลั ว ของประเทศ ตางๆ รวมทั้งประเทศไทย เราจะพบวาทางการ ไมวาจะเปนสหรัฐอเมริกา ญี่ปุน อังกฤษ ไทย ไดใชนโยบายทั้งการเงินและการคลังผอนคลาย อยางคอนขางรวดเร็ว เพื่อชะลอไมใหสิ่งนี้เกิดขึ้น ความเสี่ยงประการที่สามซึ่งจะเกิดขึ้น กั บ เศรษฐกิ จ ไทยในป ห น า ที่ ดิ ฉั น มองเห็ น คือเสถียรภาพทางการเมือง ถาหากการเมือง ไม มี เ สถี ย รภาพ มั น จะส ง ผลกระทบต อ ความ เชื่อมั่นของนักลงทุน ผูบริโภค และนักทองเที่ยว เหตุการณปดลอมสนามบินเปนตัวอยางที่ดี นอกจากนี้ ถ า รั ฐ บาลไม มี เ สถี ย รภาพ ดิฉันไมไดพูดถึงวาจะใหใครมาเปนรัฐบาล แตถา เปลี่ ย นรั ฐ บาลบ อ ยๆ มั น จะเกิ ด ผลกระทบต อ ประสิทธิผลของการดําเนินนโยบาย (Effectiveness of Policy) ตอนนี้รัฐบาลประชาธิปตยก็คง - 49 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 50

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

เห็ น ป ญ หา อย า งเช น นายกฯ อภิ สิ ท ธิ์ บ อกว า “ถาไฟไหมอยู เราเสียดายนําไมได” อันนี้คือขอ อางของเขา การใชนโยบายตรงนี้จะมีประสิทธิผล หรือไม ขึ้นอยูกับวารัฐบาลจะอยูยาวและตั้งใจ ผลักดันนโยบายเหลานั้นมากนอยแคไหน นอกจากสามป จ จั ย นี้ แ ล ว ความเสี่ ย ง ประการที่ สี่ คื อ ป ญ หาเศรษฐกิ จ ในประเทศ คูคาที่สําคัญอื่นๆ ถาใครเขาไปดูขอมูล จะพบ วาจีนกําลังประสบปญหาภาคอสังหาริมทรัพย เริ่มชะลอตัว/ถดถอย (Real Estate Downturn) เมื่อกี้คุณกอศักดิ์ก็ไดพูดถึง ซึ่งอาจจะกระทบกับ สิ่งที่ดิฉันอธิบายไปแลววา ภาคอสังหาริมทรัพย มีผลเชื่อมโยงไปขางหนาและขางหลังตอระบบ เศรษฐกิจมาก ถาภาคอสังหาริมทรัพยของจีน หดตั ว อย า งรุ น แรงเมื่ อ ไร มั น จะกระทบต อ เปาหมายการเติบโตของจีนที่ตั้งเปาเอาไว ถาจีน หดตัวมากกวานี้ ยอมสงผลกระทบตอประเทศ คูคาและเศรษฐกิจของโลก ถาเปนอยางนี้ นโยบายควรเปนอยางไร ดิฉันคิดวาทั้งนโยบายการเงินและนโยบายการ คลังจําเปนตองผอนคลาย กระตุนอุปสงคภายใน เพื่อชดเชยการลดลงของอุปสงคภายนอก

- 50 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 51

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

อยางไรก็ตาม การดําเนินนโยบายของ รัฐบาลตองทันการณ ไมใชวาใหมันไหมไปหมด แล ว ค อ ยมาคิ ด แก ตั ว อย า งที่ ดี ที่ สุ ด คื อ ตอนที่ สหรัฐอเมริกาเกิด Great Depression และเกิด ภาวะเศรษฐกิ จ ตกตํ า ทั่ ว โลกในช ว งทศวรรษ 1930 ตอนนั้นทางการของสหรัฐฯ โดยเฉพาะ ภาคการเงิ น ไม ทํ า อะไร จนกระทั่ ง เหตุ ก ารณ ลุ ก ลาม ทํ า ให มี ก ารว า งงานในสหรั ฐ ฯ ถึ ง 25 เปอรเซ็นต ถากําลังแรงงาน 25 เปอรเซ็นตของ ระบบเศรษฐกิจวางงาน ปญหามันหนักหนามาก ตอนนั้นตลาดหุนก็ตก อะไรตออะไรสารพัดอยาง มีเกร็ดขอมูลวาตอนนั้นมีคนฆาตัวตายเยอะมาก ทั้งจากการวางงานและจากสินทรัพยที่ลดราคา ลง มีหลายคนที่กอนจะฆาตัวตาย เขาไดไปยิง โบรกเกอรของเขาตายกอน ดิ ฉั น คิ ด ว า นโยบายควรจะต อ งมุ ง สู เป า หมาย เช น ถ า เรารู ว า แรงงานจะได รั บ ผล กระทบมากที่สุดในภาวะเศรษฐกิจตกตํา เราก็ ควรถามวาควรจะชวยแรงงานประเภทไหน ชวย อยางไร ดิ ฉั น ไม ค อ ยเห็ น ด ว ยกั บ การหว า น นโยบายไปทั่ ว เท า ไร ถ า หว า นอย า งนั้ น ก็ คื อ ตองการใหเกิดผลทันที และถาเกิดผลทันทีก็คือ - 51 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 52

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

คุ ณ ต อ งทํ า เพี ย งชั่ ว คราวและอย า ทํ า มาก ยก ตัวอยางงายๆ ที่รัฐบาลตั้งแตชุดที่แลวและชุดนี้ ทํ า ต อ คื อ การยกเว น ค า นํ า ค า ไฟ ตอนแรก 50 หนวยตอเดือน ปรากฏวา ดิฉันไมตองจาย คานํา เพราะบานดิฉันใชนํานอย ในแงจุลภาค แตละคนอาจจะดีใจ แตในแงมหภาคมันไมถูก เพราะมันกระทบตอรายไดรัฐและความสามารถ ของรัฐในการไปชวยเหลือผูจําเปนที่จะตองชวย เหลือจริงๆ ดิฉันคิดวารัฐบาลควรจะตองดูตรงนี้ ให ม ากขึ้ น การกระตุ น อุ ป สงค ค วรทํ า ชั่ ว คราว เพื่อไมใหเกิดภาระทางการคลังมากเกินไป และดิฉันมีขอสังเกตเรื่องการใชงบขาด ดุล เพราะการใชงบขาดดุลทําใหหนี้สาธารณะ เพิ่มขึ้น ทําใหเกิดภาระหนี้ในอนาคต แนนอน หนี้อันนี้ตองใช เพราะฉะนั้น แผนในการกระตุน เศรษฐกิจ (Stimulus Package) นอกจากกระตุน อุ ป สงค ใ นระยะสั้ น แล ว ดิ ฉั น คิ ด ว า รั ฐ บาลควร คํ า นึ ง ถึ ง โครงการที่ เ กิ ด ประโยชน ใ นระยะยาว ตอคนรุนหลัง เราอยาลืมวาคนรุนหลังเปนคนที่ จะตองใชหนี้ ดิ ฉั น คิ ด ว า การกระตุ น เศรษฐกิ จ เป น สิ่ ง จํ า เป น แต เ ราควรคํ า นึ ง ถึ ง โครงการที่ เ กิ ด ประโยชนในระยะยาวตอคนรุนหลัง เชน การให - 52 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 53

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ทุ น การศึ ก ษาเพื่ อ พั ฒ นาศั ก ยภาพแรงงานใน อนาคต การฝกอบรมเพื่อพัฒนาทักษะแรงงาน และการจ า งงานบั ณ ฑิ ต จบใหม ใ ห ทํ า งานใน โครงการที่ อ าจสร า งฐานความรู เ พื่ อ พั ฒ นา ประเทศ ตอนนี้ ดิ ฉั น เป น ห ว งลู ก ศิ ษ ย ที่ กํ า ลั ง จะจบ เขาจะทํ า อย า งไร มี ค นมาปรึ ก ษาดิ ฉั น ดิ ฉั น ก็ บ อกให เ รี ย นต อ (หั ว เราะ) คุ ณ จะได ไมไปเพิ่มจํานวนการวางงานใหกับประเทศ และ คุณจะไดสะสมความรูใหกับตัวคุณ และรั ฐ บาลอาจจะลงทุ น ในโครงสร า ง พื้นฐาน (Infrastructure) แตตองเปนโครงสราง พื้ น ฐานที่ เ ป น ประโยชน ต อ การขยายตั ว ของ เศรษฐกิจในอนาคต ชวงที่ญี่ปุนเศรษฐกิจตกตํา ในป ค.ศ. 1990 ญี่ปุนไดทุมงบประมาณขาดดุล ค อ นข า งมากในการก อสร า งโครงสรา งพื้นฐาน หลายอยาง แตวามีบางเรื่องที่ทําแลวไมไดเกิด ประโยชนอะไร หรือทีเ่ รียกวา Road to Nowhere คือไปสรางถนนในที่ที่ไมรูจะไปไหน และไมเกิด ประโยชนที่จะทําอะไรขึ้นมา เพราะฉะนั้น ถาเรา จะทํา เราควรทําในโครงสรางที่มันเกิดประโยชน ตอการขยายตัวของเศรษฐกิจในอนาคต เพื่อที่จะ ก อ ให เ กิ ด รายได เพื่ อ ที่ จ ะเอาไปใช ห นี้ ที่ เ รา จําเปนตองขอกูในตอนนี้ - 53 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 54

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ที่ สํ า คั ญ ที่ สุ ด ดิ ฉั น คิ ด ว า ประชาชน รวมทั้งนักวิชาการ มักมีขอกังขาเกี่ยวกับการใช งบปจจุบันทันดวนของรัฐบาลเสมอ โดยเฉพาะ อย า งยิ่ ง งบกลางที่ ใ ห ฝ า ยบริ ห ารมี ค วามคล อ ง ตั ว สู ง ในการโยกย า ยถ า ยเทจากโครงการนั้ น ไปโครงการนี้ ตอนเสนอเข า มาก็ บ อกว า ตาม โครงการนี้ แตถึงเวลาใชจริง ถาเกิดมีปญหาใช โครงการนี้ไมได การโยกยายก็อยูในอํานาจของ นายกรั ฐ มนตรี และในบางกรณี อ าจเป น คณะ รัฐมนตรี ไมจําเปนตองเขาสภา มันอาจเกิดความ ไมโปรงใสหรือเหตุคอรรัปชั่นขึ้นมาได ดังนั้น ถาดูภาวะเศรษฐกิจทั้งของโลก และของไทย ดิ ฉั น คิ ด ว า การกระตุ น เศรษฐกิ จ จําเปน แตเราตองทําใหมีความโปรงใส ทําใหมี การเปดเผยขอมูลตอสาธารณะ และใหสาธารณชนสามารถตรวจสอบการกระทําของรัฐบาลได โดยสรุป ดิฉันมองวาป 2552 ทั้งโลก และไทยคงอยูในภาวะเศรษฐกิจถดถอย แตไมถึง กับตกตําแบบ Great Depression ตอนนี้การ วางงานในสหรัฐอเมริกาประมาณ 7 เปอรเซ็นต มีนักเศรษฐศาสตรคาดการณวา การวางงานของ สหรัฐอเมริกาในป ค.ศ. 2009 จะลงไปถึงเกือบ 10 เปอรเซ็นต แตหลังจากนั้นจะโงหัวขึ้น ถา - 54 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 55

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ถามวาเมื่อไรเศรษฐกิจจะโงหัวขึ้น ดิฉันคิดวา อยางเร็วที่สุดก็คงประมาณปลายป ค.ศ. 2009 หรือวาตนปหนา แตคงไมเร็วกวานั้น เราคงจะ ตองติดตามดูดัชนีชี้นําภาวะเศรษฐกิจทั้งหลาย วามันจะโงหัวขึ้นเมื่อไร มันจะเปนตัวชวยบอก เราพอสมควร ขอบคุณคะ ภิ ญ โญ: อาจารย บ น พวกการเมื อ งอะไรเยอะ หลายอย า ง ผมแอบดู ป ระวั ติ อ าจารย ช ว งป 2550-2551 อาจารยเคยไปเปนที่ปรึกษารัฐมนตรี วาการกระทรวงการคลัง เรื่องที่คุยมาทั้งหมด อาจารยไดไปบอกเขาบางไหมครับ เขาฟงไหม ครับ ปราณี : ดิ ฉั น คิ ด ว า ไม ใ ช เ ฉพาะดิ ฉั น ในฐานะ ที่ปรึกษาที่บอก สิ่งที่เราบอก คิดวาทานก็เขาใจ แต ดิ ฉั น เข า ใจว า กลไกของรั ฐ กั บ คณะรั ฐ มนตรี มันทําใหหลายเรื่องไมสามารถขับเคลื่อนไปได ยกตั ว อย า งง า ยๆ ตอนที่ เ ข า ไปเป น ที่ ป รึ ก ษา ใหมๆ ดิฉันไดเขาประชุมกับพวกองคกรปกครอง สวนทองถิ่น (อปท.) ในสภานิติบัญญัติแหงชาติ เขาให ดิ ฉั น ไปเป น อนุ ก รรมการ รั บ ฟ ง ข อ มู ล ก็ พ บว า เงิ น งบประมาณที่ รั ฐ บาลจั ด สรรให กั บ - 55 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 56

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

อปท. ถู ก กระทรวงมหาดไทยกั๊ ก เอาไว ที่ ก รม สงเสริมการปกครองสวนทองถิ่น เพราะการใช จายเงินหลายเรื่องของ อปท. จะตองไดรับการ อนุมัติจากกรมสงเสริมการปกครองสวนทองถิ่น แต ดิ ฉั น เข า ใจว า กรมนี้ อ าจจะทํ า ตั ว เป น ผู ตานทานการปกครองสวนทองถิ่น ก็เลยกั๊กเงิน หลายเรื่อง ไมทราบวาดวยเหตุผลอะไร ไมปลอย เงินไป ทําใหพวกทองถิ่นคอนขางจะแหง ดิฉันก็ กลับมาบอกรัฐมนตรีคลัง วาทานจําเปนจะตอง หาทางประสานกั บ รั ฐ มนตรี ม หาดไทย เพื่ อ ให กรมของเขาปลอยเงิน แตจนแลวจนรอด ชวงที่ รัฐบาลและรัฐมนตรีเลี้ยงเตาอยู (ผูฟงหัวเราะ) เราก็เปนเตา ทําอะไรไมได หลายๆ เรื่องเราก็ พยายามบอก แตดิฉันเขาใจวากลไกการทํางาน ของรัฐมันลาชาและมีปญหา นี่คือสาเหตุที่นโยบายการคลังจะมีสิ่งที่ เรียกวาความลาชาทางการคลัง (Fiscal Lag) กว า ที่ คุ ณ จะส ง ผ า นเงิ น กว า ที่ จ ะมี ก ารจั ด ทํ า โครงการอะไรต า งๆ มั น ใช เ วลา ในขณะที่ นโยบายการเงินมันเร็วกวา ถึงแมธนาคารกลาง ทั้งหลายจะบอกวามันใชเวลาเหมือนกัน แตดิฉัน มองวามันเร็วกวา พออัตราดอกเบี้ยลงปุบ เราจะ เห็ น ว า สถาบั น การเงิ น ต า งๆ เริ่ ม ลดอั ต รา - 56 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 57

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ดอกเบี้ย พอลดอัตราดอกเบี้ยมันก็กระทบเรา เราในฐานะผูฝากเงินไดดอกเบี้ยนอยมาก ก็เอา เงินไปซื้อของดีกวา รถคิดวาจะซื้อปหนา ก็ซื้อ ป นี้ เพราะอั ต ราดอกเบี้ ย เกื อ บจะเป น 0 แล ว มันก็จะไปกระตุนความตองการใชจายมาก โดย เปรียบเทียบ ดิฉันยังเชื่อวานโยบายการเงินมีผล ตอระบบเศรษฐกิจเร็วกวานโยบายการคลัง แต นโยบายการคลังเมื่อทําไดแลว มันสงเงินถึงคน ไดคอนขางมีประสิทธิผล ภิญโญ: ผมฟงอาจารยปราณีแลวจับคําสําคัญได 4 คํ า คื อ ลด หด หด แล ว ก็ ลมแรง ขณะที่ คุณกอศักดิ์มีคําสําคัญประมาณ 2-3 คําคือ ขายดี ขายดี ขยาย (ผูฟงหัวเราะ) ถาผมเดินเขามาชวง คุ ณ ก อ ศั ก ดิ์ ผมคงคิ ด ว า โลกนี้ ช า งน า อยู เ สี ย นี่ กระไร แต พ อผมเดิ น ออกไป แล ว กลั บ มาฟ ง อาจารยปราณีตอ มันเปลี่ยนเปนอีกโลก อาจารย ป ราณี อ า งคํ า ของนายกฯ อภิสิทธิ์วา “ไฟมันกําลังไหมอยู มีนําอะไรก็ตอง รี บ สาดเข า ไป” ผมกํ า ลั ง จะถามอาจารย ตี ร ณ วาตกลงไฟมันไหมอยูหรือไม ป 2552 จะเปน อยางไร คุณอภิสิทธิ์ที่รักกับอาจารยตีรณจะพอ เอาไหวไหม เชิญอาจารยตีรณตอเลยครับ - 57 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 58

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ตีรณ: ขอบพระคุณครับ ประเด็นที่ทานอาจารย ปราณีไดกลาวไว ใหภาพชัดวาเราไมควรมอง เศรษฐกิ จ โลกสวยหรู เพราะตั ว เลขเศรษฐกิ จ ตางๆ ที่ยอนหลังไปมันยังไมดี ผมอยากจะเสริม เล็ ก น อ ย ผมคิ ด ว า ถ า พู ด ถึ ง เรื่ อ งสถานการณ เศรษฐกิจตามหัวขอ ประเด็นที่เราตองคิดมีอยู 4-5 ประเด็น ประเด็นแรกคือ วิกฤตซับไพรมทีเ่ ริม่ ตน จากราคาบาน ใกลหยุดแลวหรือยัง ตรงนี้เปน ประเด็ น สํ า คั ญ ในอดี ต ตอนที่ ร าคาบ า นตก ประมาณ 5-6 เปอรเซ็นต สหรัฐอเมริกาเขารูสึก วาสถานการณไมรุนแรง เขารับสถานการณได ทําใหนโยบายดานมหภาคในชวงแรกๆ ของเขา ค อ นข า งจะช า แต ป รากฏว า อั ต ราที่ ต กไหลไป เรื่อยๆ พอไหลมากกวา 6-7 เปอรเซ็นต ชักจะไม คอยดีแลว ในชวงที่ผานมาไมนานนี้ ประมาณ เดื อ นตุ ล าคม ข อ มู ล ล า สุ ด ณ วั น นั้ น มั น ตก ประมาณ 20 เปอรเซ็นต เกิดสถานการณรุนแรง ที่เรียกวาความตื่นตระหนก (Panic) ธนาคารและ สถาบันการเงินเริ่มมีปญหา เริ่มลม เรื่องนี้เปน ปจจัยสําคัญลงไปในรายละเอียดที่เราจะตองดู อาจารย ป ราณี ไ ด ก ล า วถึ ง ภาพใหญ ในเรื่องดัชนีเศรษฐกิจไปบางแลว แตผมคิดวา - 58 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 59

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

- 59 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 60

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ในตัวที่ลงไปในรายละเอียด อยางเชนราคาบาน ของสหรัฐอเมริกา สําคัญมาก ขณะนี้ขอมูลลาสุด ราคาบานที่ตก นับจากจุดสูงสุดเมื่อปกวามาแลว จะตกอยูประมาณ 20-25 เปอรเซ็นต ณ วันนี้ ผมคิ ด ว า น า จะถึ ง 25 เปอร เ ซ็ น ต แ ล ว ความ หมายของมั น คื อ อะไร ความหมายคื อ เมื่ อ ประมาณตุ ล าคม ทุ ก คนประเมิ น ว า ราคาบ า น จะตกอีกประมาณ 10-15 เปอรเซ็นต มันอาจเกิน จากที่เราคาดคะเนไว ถ า เราดู ตั ว เลขอสั ง หาริ ม ทรั พ ย ข อง สหรัฐอเมริกาลงไปในรายละเอียด จะเห็นวาการ ตกของราคาบานมันเรงตัว 2-3 เดือนนี้เรงตัว มาก ไมใชชะลอ แตกําลังแรงขึ้นเรื่อยๆ เปนขาว ราย ไมใชขาวดี ถามันลงทีละ 5-8 เปอรเซ็นต อาจมีสถาบันการเงินที่ลมเพิ่มขึ้น นี่คือเหตุผลที่ หลายๆ คนเริม่ มีความคิดทีแ่ ตกตางกัน หลายคน เริ่มสงสัยวาสถานการณเพิ่งจะเริ่มตนเทานั้น ประเด็นที่สองคือ ความแปรปรวนของ ภาคการเงิ น สํ า คั ญ มาก เพราะทํ า ให ภ าค การเงิ น ของสหรั ฐ อเมริ ก าหยุ ด การทํ า งาน ซึ่ ง เป น อั น ตรายมากกว า ตั ว เม็ ด เงิ น ที่ ล ดลง นั ก เศรษฐศาสตร รู จั ก คํ า ว า ค า ตั ว ทวี ท างการเงิ น (Monetary Multiplier) เรื่องนี้ก็คลายๆ กัน - 60 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 61

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ความแปรปรวนทางการเงิ น เข า ถึ ง จุ ด สูงสุดประมาณเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายน ถา เราสั ง เกต ช ว งนั้ น เป น ช ว งที่ ส ถาบั น การเงิ น มีปญหา FED ไมเขาไปอุม Lehman Brothers จากนัน้ มา ไปหลายรายเลย และตองไปคาํ ประกัน สถาบันการเงิน สถาบันประกันภัย ประกันชีวิต อะไรตางๆ มากมาย ประกันถึงประมาณครึ่งหนึ่ง ของ GDP ของสหรัฐอเมริกา ความแปรปรวนตรงนี้นาสนใจวามันเกิด การเปลี่ยนแปลงอะไร ณ วันนี้ ถาไปดูตัวเลข จะเห็นวาความแปรปรวนเริ่มลง ความสงบของ ความตื่นตระหนกทางการเงิน (Money Panic) เริ่มหมด แตผมไมอยากใชคําวาหมด จริงๆ ใช คํ า ว า หมดไม ถู ก มั น หมด ณ ระลอกแรก คื อ กอนที่ราคาบานจะลงอีก มันก็เริ่มลงแลว ปญหา คือ นักเศรษฐศาสตรจํานวนหนึ่งบอกวามันนาจะ จบแล ว เศรษฐกิ จ น า จะเริ่ ม ฟ น เพราะความ ตื่นตระหนกทางการเงินเริ่มหายไป และจะเริ่ม ทํางานเปนปกติมากขึ้นเรื่อยๆ แตผมคิดวา ถา เราดูราคาบานในประเด็นแรกที่ผมพูดไป ก็นา สงสัยวาวิกฤตทางการเงินของสหรัฐอเมริกาอาจ มาอีกรอบหนึ่ง เปนรอบที่สอง ก็ไมทราบวาจะ ผานปนี้ไปไดหรือไม - 61 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 62

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

IMF เคยคาดคะเนความสูญเสียทางการ เงินของสหรัฐอเมริกาไวที่ประมาณ 1.4 ลานลาน เหรียญสหรัฐ แตวันนี้มีคนติดตามสถานการณ แลวประเมินวาจะสูญเสียประมาณ 3.6 ลานลาน เหรียญสหรัฐ ประมาณเทาตัวกวาๆ ประเด็ น ที่ ส องนี้ ฟ ง เหมื อ นเป น ข า วดี แตกําลังหวงวาเปนขาวดีเฉพาะชวงเทานั้น บท ใหมอาจเกิดขึ้นได ถาเกิดขึ้น ตองมีผลกระทบตอ นโยบายการเงินการคลังของไทยแนนอน ประเด็นที่สามคือ ราคานํามัน ราคา นํ า มั น วิ่ ง ไปสู ง สุ ด มากๆ และดิ่ ง ลงในไตรมาส สุดทายของปที่แลว ราคานํามันขณะนี้ยังไหลลง เรือ่ ยๆ หลายคนมองวานาจะลงไปอีก ประเด็นคือ เราไมควรไวเนื้อเชื่อใจสถานการณตรงนี้มากนัก เพราะราคานํามันที่ไหลลงเมื่อไปเทียบกับตนทุน สวนเพิ่ม (Marginal Cost) ของการผลิต ตนทุน สวนเพิ่มของการผลิตขณะนี้ตกประมาณ 60-70 เหรียญตอบารเรล แตราคานํามันอยูใกลๆ 40 เหรียญตอบารเรล ซึ่งหมายความวาผูผลิตตอง ลดการผลิ ต เพราะไม มี ใ ครผลิ ต ณ ต น ทุ น สวนเพิ่มที่สูงกวาราคาที่ขายได เพียงแตวาการ ลดการผลิตตองคอยทํา ไมสามารถทําไดทันที เหมือนครั้งราคานํามันขึ้น ฉะนั้น ราคานํามัน - 62 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 63

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ก็จะแกวงๆ นี่เปนความเสี่ยงอยางหนึ่ง ซึ่งเราตอง ติดตามสถานการณใหดี ราคานํามันอาจจะลงไป อี ก ในช ว ง 1-2 ไตรมาสข า งหน า แต จ ะขึ้ น อี ก ในชวงปลายปหรือไม ขอนี้เปนประเด็นที่สําคัญ ถ า ราคานํ า มั น มั น ลงแรงๆ เหมื อ นประมาณป ค.ศ. 1985-1986 ลงมาถึง 13-14 เหรียญตอ บารเรล และลงนานๆ อยางนี้ไมนาหวง คนอาจ จะมองถึงเรื่องเงินฝืด (Deflation) แต่ผมคิดว่า มันอาจจะไมงายอยางนั้น ประเด็น ที่ สี่ เปนประเด็ น สํา คัญ มากที่ ท า นอาจารย ป ราณี ไ ด เ อ ย ไว และพู ด ถึ ง ดั ช นี หลายตั ว ที่ ผ มไม เ คยติ ด ตามมาก อ น และเป น ความรูใหม คือ การลุกลามของวิกฤต ซึ่งเปน เรื่องนาสนใจและเราตองติดตาม การมองเฉพาะ สหรั ฐ อเมริ ก าอย า งเดี ย วนั้ น ไม ไ ด ต อ งมอง ลั ก ษณะของการลุ ก ลาม จะพบว า ขณะนี้ มั น ลุกลามไปที่ยุโรปคอนขางชัดเจน อัตราการเจริญ เติ บ โตทางเศรษฐกิ จ ในป นี้ ข องยุ โ รป จะอยู ประมาณ -2 เปอรเซ็นต ขณะที่สหรัฐอเมริกาจะ อยูประมาณ -1 เปอรเซ็นต สวนใหญจะประมาณ นี้ ประเด็นคือ เหตุที่ยุโรปตกไปมาก สวน - 63 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 64

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

หนึ่ ง เพราะสถาบั น การเงิ น และนั ก ลงทุ น ของ ยุ โ รปไปลงทุ น ในยุ โ รปตะวั น ออกมาก รวมทั้ ง ละตินอเมริกาดวย แตยุโรปตะวันออกเปนระบบ เศรษฐกิจที่ไมเขมแข็ง เมื่อเศรษฐกิจโลกทรุดแรง เขารับไมอยู รับไมไดมากเหมือนกับสหรัฐอเมริกา เหมือนกับยุโรป เพราะฉะนั้น ตรงนี้คือปญหา วาการลุกลามเริ่มชัดเจนมากขึ้นเรื่อยๆ ไอซแลนดขอความชวยเหลือจาก IMF จากนั้นก็เริ่มมียูเครน ฮังการี ปากีสถาน แลวก็ ไมรูวาจะรัสเซียดวยหรือเปลา รัสเซียก็มีปญหา ถ า ราคานํ า มั น ของรั ส เซี ย ไม ต กมาก อาจไม นาหวงมาก แตถาราคานํามันตกมากๆ อยางนี้ก็ เหนื่อยเหมือนกัน สังเกตวา IMF กลายเปนสถาบันระหวาง ประเทศสถาบันเดียว ที่ทํางานอยางโดดเดี่ยว ณ เวลานี้ ไมมีใครชวยใครได IMF มีทุนนอย ไมไดมที นุ มาก ก็ชว ยไดประมาณนี้ นีก่ เ็ ปนปญหา เพราะฉะนัน้ ถาเรามองจาก 4-5 ประเด็น นี้ จะเห็ น ว า สถานการณ น า กั ง วลพอสมควร แตละจุดจะนาหวงแคไหน ขึ้นอยูกับวาประเทศ และรั ฐ บาลมี ค วามสามารถต า นป ญ หาตั ว นี้ ไดมากนอยแคไหน บางประเทศทําไดมาก บาง ประเทศทําไดนอย บางประเทศทําจนเกือบจะ - 64 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 65

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

หมดทางแลว อยางสหรัฐอเมริกาก็ลดดอกเบี้ย หมดแลว ถึงแมจะมีคนบอกใหใชวิธีปรับงบดุล (Balance Sheet) แตมันยังมีจุดจํากัดอยูเหมือน กั น ถ า เรามองอย า งนี้ เห็ น ได ว า สถานการณ ตอนนี้ยังไมคอยปลอดภัย ถ า เราดู ก ารลุ ก ลามมาประเทศใกล ๆ ไทย เราจะเห็นวาจีน อยางที่ทานอาจารยปราณี ไดกลาวไววาโต 7-8 เปอรเซ็นตในปนี้ ตอนนี้ เริ่ ม มี ค นมองว า อาจจะถึ ง แค 5-6 เปอร เ ซ็ น ต เทานั้น เพราะประเทศจีนพึ่งการคาโลกมากๆ ตองสงออกมาก จีนมีการบริโภคภายในประมาณ 35-36 เปอรเซ็นตของ GDP เทานั้น หมายความ วาอยางไร หมายความวาถาเกิดเขาขาดแหลง เงินภายนอก แลวจะไปกระตุนภายใน จะกระตุน ยาก ไม เ หมื อ นกั บ ประเทศที่ บ ริ โ ภค 70-80 เปอรเซ็นต กระตุนพอไหว มันไมลงแรง เพราะ ฉะนั้น จีนก็ยังเปนประเด็นอยู ถ า เราดู ทั้ ง หมด เปรี ย บเที ย บไทยกั บ ประเทศที่เราพอเปรียบเทียบได จะเห็นวาในโลก นี้ภาคอุตสาหกรรมแทบทุกประเทศจะตก ขอมูล ล า สุ ด ดั ช นี อุ ต สาหกรรมแทบทุ ก ประเทศตก ประมาณ 7-8 เปอรเซ็นต GDP แตละประเทศ จะลดมากน อ ยแค ไ หน ขึ้ น อยู กั บ ว า โครงสร า ง - 65 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 66

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

เศรษฐกิจพึ่งภาคอุตสาหกรรมมากนอยแคไหน อยางสหรัฐอเมริกาพึ่งอุตสาหกรรมและภาคการ เงินมาก ถาสวนนี้ตกมาก เขาก็แยมาก แตของ ไทยเราพึ่งภาคอุตสาหกรรมนอย ถาเทียบกับ ภาคทองเที่ยว ภาคบริการ เราไมถึงกับลงมาก ตั ว เลขรวมของไทยน า จะตกประมาณ 1-2 เปอร เ ซ็ น ต นั่ น หมายถึ ง การรวมแพ็ ค เกจการ กระตุนเศรษฐกิจแลวนะครับ เพราะเงินประมาณ 1 แสนลานที่รัฐบาลเพิ่งประกาศไป เปนตัวเลข เกา แตตัวเลขใหมที่จะเกิดขึ้นในมาตรการภาษี ตกประมาณไม เ กิ น 4 หมื่ น ล า น มั น ก็ เ ป น ประเด็นวา การกระตุนจะทําใหเศรษฐกิจของไทย ติดลบไหม เพราะตัวเลขสงออกตอนนี้ไมดี ไมวา จะในรูปดอลลารหรือรูปบาท มันตกมาสิบกวา เปอรเซ็นตสองเดือนติดตอกัน และเปนอยางนี้ แทบทุกประเทศในเอเชีย เปนคลายๆ กันหมด เพราะฉะนั้ น จากสถานการณ ห ลั ก ๆ รวมกัน ประเทศเหลานี้เริ่มนากังวลวา ถาภาค สงออกลงแรงๆ และถาราคานํามันขึ้น หนัก แต ถาราคานํามันลง ตัวรั่ว (Leakages) มันนอย ก็ ทําใหตัวภาคสงออกของเราเปนเพียงปจจัยเดียว ตัวนําเขานอยลงมันชวยเราดวย ณ วันนี้ ผมหวัง วาการสงออกนาจะไปกับการนําเขาพอสมควร - 66 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 67

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

เพราะเรายังเชื่อวาใน 2-3 ไตรมาสนี้ ราคานํามัน อาจจะยังไมขึ้นเร็ว ถาเปนอยางนั้นจริง เราอาจ ไดเห็นตัวเลขประมาณ 1-2 เปอรเซ็นตของการ เติบโตทางเศรษฐกิจ คิดอยางหยาบๆ คราวๆ ก็ประมาณนี้ ถาพูดถึงแพ็คเกจของรัฐบาลคุณอภิสิทธิ์ วาจะทําใหเศรษฐกิจดีไหม ผมคิดวามันขึ้นอยู กับหลายปจจัย ปจจัยสําคัญไมใชเรื่องเม็ดเงิน เม็ดเงินเราทํานายไดเลยวา ณ วันนี้ รัฐบาลจะใช เม็ดเงินรวมทั้งงบกลางตกประมาณแสนกวาลาน อาจจะบวกนิดหนอยเปน 1.5-1.6 แสนลาน ตก ประมาณ 1.6-1.7 เปอรเซ็นตของ GDP ถาแพ็คเกจของรัฐบาลชุดนี้ไปเนนเรื่อง การแจกเงิน ไปเนนเรื่องการใหงายๆ แตไมไดดู คุณภาพของการให ไมดูโครงการของการใหที่มา รองรับ คาตัวทวี (Multiplier) จะไมเปนอยางที่ หลายๆ คนคิด วารัฐบาลใชเงิน 1 บาท เศรษฐกิจ จะโตขึ้น 1.5 บาท หรือบางคนบอก 3 บาทก็มี ผมว า นั่ น ติ ด จากตั ว อย า งในตํ า รา มั น มี ตั ว รั่ ว อีกหลายตัวที่ตองดู ทั้งเรื่องของตัวรั่วจากการ นําเขา และตัวรั่วจากโครงการของรัฐที่ไมโปรงใส เพราะฉะนั้น ผมคิดวาโครงการของรัฐบาลที่ผาน มาทั้งหมดรวมแพ็คเกจของการลดภาษีในชวง - 67 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 68

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ต อ ไปอี ก 1-4 หมื่ น ล า น ผมให ป ระมาณ 0.5 เปอรเซ็นตของ GDP ซึ่งจะเปนตัวเติมจากเดิม เชน ถาเศรษฐกิจลงไปที่ 1 เปอรเซ็นต จะได 1.5 เปอรเซ็นต ที นี้ แนวคิ ด ในการกระตุ น เศรษฐกิ จ ตองมีการปรับ ผมคิดวารัฐบาลคงคิดไมตางจาก ผมมาก เขาคงคิดวาวิธีการกระตุนรอบสองและ รอบสามจะทําอยางไร ประเด็นคือ การกระตุน รอบสองรอบสามอาจไมมีประโยชนเลย ถาหาก เราใช จ า ยเงิ น อย า งนี้ ให กั น ง า ยๆ แล ว ไม มี โครงการรองรับ ใชแลวก็หมดไป 2-3 ปก็หมดไป พอเศรษฐกิ จ ไม ฟ น ความเชื่ อ มั่ น จะหายไป ผมคิ ด ว า รั ฐ บาลอาจจะต อ งใช เ ม็ ด เงิ น เพิ่ ม ขึ้ น ประมาณ 2-2.5 แสนลานบาทในการกระตุน เพื่อ ใหมีผลตอไปในชวงขางหนา ซึ่งคือระลอกสอง หรือระลอกสาม ระลอกทีห่ นึง่ นีไ่ ปแลว 1.5 แสน ลาน ระลอกตอไปนาจะประมาณ 2-2.5 แสนลาน ซึ่ ง จะพอหรื อ ไม พ อขึ้ น กั บ ว า โครงการของรั ฐ ดีจริงหรือไม ถาดีจริง คาตัวทวีดี รั่วไหลนอย 2 แสนลานก็พอสมควรแลว แตนี่คือสมมติวาไมมี วิกฤตสหรัฐอเมริการอบสอง ถามี คงไมพอ ตอง คูณเขาไปอีก ถาหากรัฐบาลชุดนี้ยังใชแพ็คเกจเหมือน - 68 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 69

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

รอบแรก จะตองใชประมาณ 2.75-3 แสนลาน ความแตกตางไมไดอยูที่เม็ดเงิน ความแตกตาง ของการกระตุ น อยู ที่ ว า คุ ณ กระตุ น ถู ก จุ ด หรื อ เปล า คุ ณ กระตุ น ในจุ ด ที่ ส ร า งตั ว ทวี ห รื อ เปล า หรือไปกระตุนในจุดที่รั่วไหลเยอะ ถารั่วไหลเยอะ ลงไป 10 บาท ก็ไดแค 9 บาท 8 บาท 7 บาท หรืออาจจะไดแค 6 บาท ถาหากวาเงินที่คุณให ไปไม ไ ด เ อาไปทํ า อะไร ประชาชนไม ไ ด เ อาไป ลงทุน ไมไดเอาไปบริโภค หรืออยางดีก็เอาไปคืน หนี้ หรือถาเอาไปใหคนรวย คนรวยเอาไปเก็บ เขากระปุก ไมมีประโยชน ตัวทวีก็ตํามากๆ จุดสําคัญของการกระตุนเศรษฐกิจ เรา มาถึงจุดที่ตองเขาใจวาขณะนี้มันเปนเศรษฐกิจ ขาลง ซึ่งนโยบายการเงินใชไมไดผล เพราะเวลา นั้นไมมีใครมาลงทุนหรอก ถึงแมจะลดดอกเบี้ย หรือเพิ่มปริมาณเงิน เขาจะมาลงทุนทําไมในเมื่อ ความเสี่ ย งเต็ ม ไปหมด โรงงานก็ ยั ง เหลื อ อยู เครื่องจักรกลก็ยังมี เพราะฉะนั้น นโยบายในชวงเศรษฐกิจ ขาลงจึ ง ไม ใ ช น โยบายการเงิ น แต ต อ งเป น นโยบายการคลัง ทีนี้ จะเปนนโยบายการคลัง ทางภาษีหรือทางรายจาย ทางภาษีมีขอดีคือไป ถึงเร็ว แตประเด็นคือ คาตัวทวีมันตํา เพราะตอง - 69 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 70

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

เผื่อประชาชนมาจาย สมมติใหไป 2,000 บาท เขาอาจไม บ ริ โ ภคเลยก็ ไ ด อาจเก็ บ ไว เ ฉยๆ เพราะไมมีผลตอพฤติกรรมของเขา หรืออาจมีผล สั ก ครึ่ ง หนึ่ ง สั ก 1,000 บาท ค า ตั ว ทวี ข อง นโยบายที่เปนเช็ค มันจึงไมไดผล สหรัฐอเมริกา เคยทํามาแลว ก็ไมไดผล ถามาทางรายจายจะเปนอยางไร ราย จายก็มีปญหาอีก เพราะวาเมืองไทยโกงกันเยอะ มีปญหาเยอะ และกวาจะเรียบรอยมันนานมาก กวาจะไดโครงการที่ดีมันนานมาก ถารัฐบาลชุดนี้จะกระตุนเศรษฐกิจ ไมใช แคใชเม็ดเงิน แตตองเลือกโครงการที่ดี ตองมี ยุทธศาสตร และที่สําคัญคือ ตองพัฒนาความ โปร ง ใสประกอบไปด ว ย ถ า รั ฐ บาลกระตุ น เศรษฐกิจแลวไมเนนความโปรงใส โครงการเหลา นั้ น จะเป น โครงการที่ ส ร า งป ญ หาระยะยาวใน อนาคต และการกระตุ น ไม ใ ช เ พี ย งการทํ า ให เครื่องที่กําลังจะหยุด ใหไมหยุด แตตองทําให เครื่องเดินได ซึ่งไมใชแคเติมนํามันเขาไปเฉยๆ แบบ Helicopter Money ไมใชเติมเงินเขาไป เติมนํามันเขาไป แลวมันจะวิ่ง ไมใช แตตองเติม นํามันเพื่อใหมันไมหยุดทํางาน ตองใหมันทํางาน - 70 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 71

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ไดดวย ภาคเอกชนตองทํางานได ถาภาคเอกชน ทํางานไมได การฟนตัวทางเศรษฐกิจก็ชา ไมมี ทางไปได ผมตัง้ ขอสังเกตเพียงแคน้ี ขอบพระคุณ ครับ ภิ ญ โญ: ก อ นจะไปที่ คุ ณ บรรยง ผมขอถาม อาจารยตีรณนิดหนึ่ง ถาวันนี้อาจารยมีโอกาส ไดเจอนายกฯ อภิสิทธิ์ เวลานายกฯ อาจจะไม เยอะนัก อาจารยอยากจะบอกอะไรกับนายกฯ อภิสทิ ธิค์ รับ ตีรณ: ผมคิดวาการกระตุนเศรษฐกิจไดผลหรือ ไมไดผลนั้น ไมใชเร็วอยางเดียว มันตองเหมาะ สม ตองไปดวยกันได เรารูวาชาไมดีแน แตถา เร็ ว แล ว โครงการไม ดี ห รื อ ไม เ หมาะสม จะมี ปญหามากกวา ขอบพระคุณครับ ภิญโญ: พอดีคุณกอศักดิ์เดินมากระซิบวามีธุระ จะตองไป ผมเลยอยากกลับมาที่คุณกอศักดิ์สั้นๆ วา เมื่อกี้ฟงขอถกเถียงกันแลว เขาบอกกันวา มันดีเฉพาะจีน ดีเฉพาะคุณกอศักดิ์ ทั่วโลกกําลัง แยกันหมดแลว คุณกอศักดิ์มีอะไรจะแยงประเด็น นี้ไหมครับ - 71 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 72

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ก อ ศั ก ดิ์ : วั น นี้ สิ่ ง แวดล อ มโลกก็ เ ป น อย า งที่ ทุกคนเขาใจ ประเทศไทยตอนนี้ไดจุดประเด็น วาการสงออกเราจะแยแคไหน ถาไมแยมาก ก็ ไมนาจะเปนปญหาใหญโต เมื่อครูอาจารยปราณี บอกวาจีนนาจะถดถอย โตนอยลง การกอสรางก็ เบาลง แตขาวลามาเร็วนะครับ จีนเริ่มจะปลอย เรื่ อ งการก อ สร า งแล ว เพราะอย า งที่ ผ มเรี ย น ตั้ ง แต แ รกว า มั น มี คํ า ว า ตรวจสอบดู แ ล ค.ศ.

1995 จูหรงจีเบรกไมใหเกิดฟองสบูเร็ว สุดทาย ค.ศ. 1997 ไทยเกิดฟองสบูแตก แตเขาไมมีฟอง สบู ตอนนี้สวนกลางของเขาเริ่มมองแลว วาตอง ปล อ ยเรื่ อ งการก อ สร า ง เพราะการก อ สร า งจะ สรางอาชีพมากมาย อีกเรื่องหนึ่ง จีนมีนโยบายขยายความ เป น เมื อ ง (Urbanization) อย า งชั ด เจน เขา พยายามลดคนจากภาคเกษตร ให เ ข า มาอยู ในเมือง ตองติดตามวาผลจะออกมาอยางไร ว า กั น ว า ตอนที่ ริ ช าร ด นิ ก สั น ไปจี น ประธานเหมาเจอตงถามสหรัฐอเมริกาวามีคน อยู ใ นภาคเกษตรกี่ เ ปอร เ ซ็ น ต นิ ก สั น ตอบว า 6 เปอรเซ็นต จีนบอกแปลผิดหรือเปลา เพราะ จี น มี 80 เปอร เ ซ็ น ต จี น นึ ก ว า นิ ก สั น บอกว า 60 เปอรเซ็นตก็เกงแลว แตสหรัฐอเมริกาบอก - 72 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 73

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

6 เปอรเซ็นต ยําแลวยําอีก ซึ่งเปนอยางนั้นจริง และวั น นี้ ส หรั ฐ อเมริ ก ามี ค นอยู ใ นภาคเกษตร 2 เปอรเซ็นต คือคนทั้งหมดปลอยใหที่ดินมารวม เปนผืนใหญๆ แลวทําการเกษตรดวยอุปกรณ โปรยยาดวยเครื่องบิน เก็บเกี่ยวดวยเครื่องจักร จี น ตอนนี้ มี เ กษตรกรเหลื อ อยู 60 เปอร เ ซ็ น ต และตั้งใจจะใหนอยกวา 40 เปอรเซ็นต จีนเรียนรู แลววา คนที่อยูในภาคเกษตร รายไดตอปนั้น นิ ด เดี ย ว ทํ า ทั้ ง ป ยั ง สู ลู ก ของเขาที่ เ ข า เมื อ ง ไปเปนคนงานในบานไมได หนึ่งเดือนยังมากกวา คุณพอใชเวลาอยูที่ฟารมทั้งป ตอนนี้เขาตองการ ให ค นเข า เมื อ ง ให อ ยู ช านเมื อ ง โรงงานต า งๆ ตามชานเมืองจะเปนที่จางงาน นี่เปนแนวโนม ที่เขาไปแนนอน และเขาไดศึกษาตอเลยวา เมืองจะตอง สรางอยางไร เขาจะใหเมืองมีถนนแคบ ไมใหเปน ถนนกวางๆ แบบปกกิ่ง ไมเอาแลว เขาบอกถนน แคบตองแบบฮองกง จะทําใหรานคาสองขางเปด เป น พาณิ ช ย ไ ด ถ า ถนนกว า งแบบราชดํ า เนิ น คนไมขาม และที่อยูอาศัยของแตละคนจะเปน ยูนิตเล็กๆ แตมีที่สาธารณะกวางๆ วั น นี้ จี น กํ า ลั ง วางแผนว า จะต อ งให ค น ออกจากภาคเกษตร แลวเกษตรที่มีเนื้อที่เหลือ - 73 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 74

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

อยู เ ยอะทํ า อย า งไร ก็ ใ ห ทํ า เกษตรแบบบริ ษั ท แบบใชสเกลใหญๆ ใหคนมาเปนแรงงานในเมือง เมืองจะกอใหเกิดอุตสาหกรรม การอยูในเมืองก็มี อาชีพ ทีนี้ อยางที่ CP เราอยูกับจีน เชื่อไหม ครั บ สิ น ค า ไทยที่ ท างนู น ชอบคื อ อะไร สิ น ค า ตกแตงบานครับ เรามีสินคาตกแตงบานที่ฝรั่ง มาจางผลิตสินคาตามแบบ/ตัวอยาง (Original Equipment Manufacture: OEM) หลายสิบป มานี้ สินคาดานการตกแตงบานของเรา สวยมาก ครับ หลายๆ คนอาจไมเคยรูวาสินคาไทยที่วันนี้ เราพัฒนามา ไมไดเปนแบบพื้นฐานนะครับ เรา ไมไดผลิตเสื้อโหล กางเกงโหล ไมเอาแลว เสื้อผา ของเราที่สงไปเมืองนอกคือระดับสูง เปนสินคา ระดั บ แฟชั่ น เราไม ข ายเสื้ อ โหล กางเกงโหล อีกตอไป สินคาหลายๆ อยางของไทยวันนี้ ผม มั่ น ใจมากว า จริ ง ๆ สิ น ค า ไทยดี มี คุ ณ ภาพ แตราคาถูก และวันนี้ที่จีนมีความตองการ ผมเพิ่ ง รั บ รองผู ที่ เ ป น คนมี อิ ท ธิ พ ล พอสมควรในสังคมจีน เขามาเที่ยวไทย เขาชอบ อะไรรู ไ หมครั บ เขาเข า ร า น Jim Thompson ทุกวัน ชอบมาก ซื้อไปเยอะแยะทั้งสามีภรรยา ผมเลยวานเขาใหชวยบอกรัฐบาล วันหลังอยาไป - 74 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 75

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

บอกวาเมืองไทยอันตราย อยามาเที่ยว หรือให ระวั ง กรุ ณ าเข า มาดู เ อง ผมให เ ขาไปดู พั ท ยา ไปดู เ ชี ย งใหม ว า เราไม เ ป น อะไร เพราะฉะนั้ น รัฐบาลจีนอยาไปเตือนนักทองเที่ยววามาเมือง ไทยอันตราย ไมทราบวาอาจจะเปนความดีอันนี้ หรือเปลา เพราะตอนนี้เขายกเลิกประกาศขอนี้ แลว คนเที่ยวจากจีนก็ทยอยกลับมา จีนจะเปนเศรษฐกิจที่มหัศจรรย เพราะ เขากําลังทํางานแบบ China Inc. คือทั้งหมดเขา รวมพลัง เศรษฐกิจโลกที่กําลังถดถอย จะมีจีน เป น ความหวั ง และผมยํ า อี ก ครั้ ง หนึ่ ง ว า ไทย จะตองเกาะจีน เราอยาไปคิดแบบกลัวจีน อยาไป แข ง กั บ จี น มั น ไม ใ ช เราควรจะเกาะจี น จี น ตองการอะไร เราตองผลิตสินคาไปปอนจีน จีนมี อะไรที่นาซื้อ เราก็ซื้อมา ไมใชวาเราจะตองไป แขงกับจีนตลอด ท า ยที่ สุ ด ผมทราบว า ส ว นใหญ แ ล ว ไมวาผูฟง สื่อ หรือผูพูดในเวทีนี้ ที่มองวาใหระวัง มากๆ ผมเพียงอยากจะบอกวา อยาตื่นตระหนก ถาทุกคนตื่นตระหนก ถึงมันไมแย มันก็แยเลย ผมเคยไปบราซิ ล ค.ศ. 1977-1978 เวลานั้ น 1 ดอลลารเทากับ 19 ครูไซโร5 แตราคาสินคาขึ้น ทุกเดือน 6 เดือนขึ้น 100 เปอรเซ็นต เพราะ - 75 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 76

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ทุกคนเอาเงินไปซื้อขาวของหมด กลัวขาวของ ราคาขึ้น สุดทายผานไปประมาณ 5-6 ป หนึ่ง ดอลลารเทากับพันกวาครูไซโร เศรษฐศาสตร เรื่ อ งที่ ต อ งระวั ง มากไม ใ ช เ พี ย งตั ว เลขอุ ป ทาน หรื อ อุ ป สงค เ ท า นั้ น แต สุ ด ท า ย มี เ รื่ อ งของ จิตวิทยาเขามาเกี่ยวของ ผมพู ด จากความจริ ง ใจว า ผมไม ตื่ น ตระหนก ผมมองวาเมืองไทยป 2552 ลําบาก เล็กนอย แตเราไปรอด ไมตองหวง เราปรับตัว เก ง คนไทยปรั บ ตั ว เก ง ไม ต อ งห ว ง และ ไมนาเชื่อนะครับ นักทองเที่ยวตอนนี้เริ่มกลับ คืนมา เกือบจะเรียกวา 70-80 เปอรเซ็นตของที่ เสียหายไป ภิญโญ: ไหนๆ คุยเรื่องจีนแลว คุณกอศักดิ์บอก ว า รั ฐ บาลจี น ตอนนี้ บ ริ ห ารประเทศเหมื อ นเป น China Inc. กรณีวิกฤตเศรษฐกิจอเมริกาที่เพิ่ง เกิดขึ้น มีปญหาเรื่องระบบการตรวจสอบดูแล แคบริษัทใหญๆ บริษัทเดียว ยังตรวจสอบดูแล บราซิลใชเงินสกุล “ครูไซโร” (cruzeiro) ในชวงป ค.ศ. 19421986 และ ค.ศ. 1990-1993 ตั้งแต ค.ศ. 1994 จนถึงปจจุบัน บราซิลไดเปลี่ยนมาใชเงินสกุล “เรอัล” (real) (บราซิลใชเงินสกุล เรอัลมาตั้งแต ค.ศ.1690-1942 กอนที่จะเปลี่ยนเปนสกุลครูไซโร) 5

- 76 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 77

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ผิดพลาด เจงกันไปหมด ระเนระนาด จะตรวจ สอบดูแลทั้งประเทศอยางไรไมใหคอรรัปชั่นครับ กอศักดิ์: เนื่องจากเขาคุมอยู ภาคการเงินอยูใน มือรัฐบาล สื่ออยูในมือรัฐบาล ไมมีตื่นตระหนก ครับ ไมมีใครกลามาเขียนมั่วๆ คุมงาย ภาคการ ศึกษาก็อยูในมือรัฐ ไมมีโรงเรียนใดในประเทศจีน ที่ ถู ก ต า งประเทศเข า มาซื้ อ ได ถึ ง วั น นี้ ผม พยายามไปซื้อโรงเรียน ยังซื้อไมได เพราะฉะนั้น เวลานี้เขาคุมอยู แตของเราเปนแบบประเภทเสรี จนเกินไป เราเปนประชาธิปไตยที่ดีที่สุดในโลก ครับ เราสามารถยึดทําเนียบรัฐบาลได เราเสรีจน เรารูสึกวาอะไรก็คุมไมได แตที่จีนนั้นเหมือนสิงคโปร เปนประชาธิปไตยเผด็จการ คือสามารถที่จะคุมได เขาจะ ตรวจสอบดูแล เขาจะปรับนูนปรับนี่ แปบเดียว เองครับ ผมเคยเห็นที่เซี่ยงไฮ ขยายถนนสองเทา ตัว โละบานไปครึ่งหนึ่ง เสร็จภายในสองป ของ เราสิบปก็ไมเสร็จ แตของเขาทําแบบเผด็จการ คุ ณ ธรรม เขาได ไ ปเตรี ย มบ า นที่ ช านเมื อ ง มี ร ถไฟใต ดิ น กลั บ เข า เมื อ งได แล ว ใครที่ มี ที่ ตอนนี้ 100 ตารางเมตร ไปที่นั่นแลวจะให 200 ตารางเมตร ไปกันเกือบหมดทุกคน คนที่ไมไป - 77 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 78

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ไมเปนไร เขาก็จะตัดนําไฟ (ผูฟงหัวเราะ) แตเขา ไมไดทําแบบบังคับเคี่ยวเข็ญหรือทารุณโหดราย เขาเตรี ย มให ส องเท า มี ร ถไฟใต ดิ น กลั บ มา ทํางานไดสะดวก อากาศดี เขาสามารถขยาย ถนนเซี่ยงไฮไดภายในสองป การทํางานของเขา มีประสิทธิภาพมาก โดยเฉพาะเซี่ยงไฮคือที่ซึ่ง เปนเวทีแสดงฝมือของคนที่จะเปนคณะรัฐมนตรี ในอนาคต ภิญโญ: นั ก การเมื อ งรวยเหมื อ นนั ก การเมื อ ง บานเราไหมครับ กอศักดิ์: รวยไมไดครับ ตาย (ผูฟงหัวเราะ) แต เขาอยู ไ ด อยู ดี มี ศั ก ดิ์ ศ รี และคนจากนายกฯ จู ห รงจี ล งไป จะมี อ งครั ก ษ มี ก ารแพทย มี ทุ ก อย า งให ห มดอย า งดิ บ ดี เขาสามารถทํ า ให ข า ราชการระดั บ สู ง เชื่ อ ว า รั ฐ บาลจะต อ งดู แ ล ญาติผูใหญของผมอายุ 90 ปลดเกษียณตอนอายุ 70 เงินเดือนที่เขาไดตอนนั้นกับตอนนี้ ปรับขึ้น ตลอด เงินที่ปลดเกษียณปรับตลอด บํานาญปรับ ตลอด จนวั น นี้ ตํ า แหน ง เขาอยู ร ะดั บ กลางสู ง ตอนนี้ปรับมาเปน 8,000 หยวน หรือประมาณ 40,000 บาท จากที่ปลดใหมๆ แคไมกี่รอยหยวน - 78 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 79

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

รัฐบาลเขาดูแลอยางจริงๆ และถาคุณโกง เขาก็ ยิงเปาจริงๆ ภิญโญ: อาจารยปราณีขยับนิดหนึ่งครับ กอนจะ ไปที่คุณบรรยง ปราณี: เผื่อจะทําใหคุณกอศักดิ์สบายใจ ดิฉัน เห็ น ด ว ยว า โลกจะไม ห ดตั ว มาก ถ า หากว า จี น สามารถประคองเศรษฐกิจไวได เพราะถาเราดู ไมวาจะเปนในป ค.ศ. 2008 หรือ ค.ศ. 2009 ทุ ก สํ า นั ก จะมองไปที่ จี น ว า การเติ บ โตของจี น จะช ว ยพยุ ง เศรษฐกิ จ โลก แต เ รื่ อ งภายในเขา บริ ห ารจั ด การอย า งไร คุ ณ ก อ ศั ก ดิ์ ค งมี ค วาม รูมากกวาดิฉัน ดิฉันคิดวาการที่เรามาชี้ใหเห็นวาดัชนี ตางๆ มันลดลง เพื่อใหเราเตรียมตัวรับสถานการณ ถาเรารูแลว เราสามารถมีมาตรการที่จะ สกัดไมใหมันลงลึก แตถาหากเราไมรูอะไรเลย เราอยู ข องเราไปวั น ๆ มั น ก็ จ ะลาม ไม ใ ช ว า ตองการสรางความตื่นตระหนก แตตองการสราง ความรูความเขาใจกับสถานการณ สามารถที่จะ ปรับตัวได และหวังอยางที่คุณกอศักดิ์วาคนไทย ปรับตัวเกง ตลาดจีนยังเปนตลาดที่เราควรจะ - 79 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 80

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ตองเขาไปสํารวจ วาเราจะสามารถใชตลาดจีน ไปทดแทนหรือชดเชยกับตลาดอื่นๆ ในอเมริกา ยุโรป หรือญี่ปุน ที่จะลดลงไดหรือเปลา กอศักดิ์: ผมไปจีนทุกเดือน ตอนนี้การบริโภคใน ประเทศเขาขึ้นมาจริงๆ นะครับ สามสิบปมานี้ โดยเฉพาะสิ บ กว า ป ห ลั ง คนจี น รวยขึ้ น มาก แต ล ะคนมี เ งิ น เก็ บ กั น เยอะแยะ ตอนนี้ รั ฐ บาล กระตุนใหใช ใหทองเที่ยว การกระตุนการบริโภค ภายในประเทศของเขาสําเร็จครับ ผมยืนยันได ภิญโญ: ในที่สุดก็ถึงคุณบรรยงครับ เราคุยกันมา เยอะวาจําเลยสําคัญของสังคมโลกและสังคมไทย ในชวงหลายๆ ปทผ่ี า นมาคือภาคการเงิน หายนะ ที่พวกเรารับทุกขรับสุขกันอยูทุกวันนี้ก็มาจาก ฝมือของพวกคุณบรรยงและสหาย ทีนี้อยากจะ ฟ ง คุ ณ บรรยง ว า จริ ง ๆ แล ว ข อ มู ล วงในเป น อยางไร วงการวาณิชธนกิจทั้งของไทยและของ โลก ซึ่งคุณบรรยงทํางานเชื่อมโยงอยู เขาเห็น อะไร เขากลัวไหม หรือเขาสบายๆ บรรยง: กอนอื่นตองออกตัวนิดหนึ่งวาผมตอง มาพูดหลังนักเศรษฐศาสตรระดับศาสตราจารย - 80 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 81

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

สองทาน และนักธุรกิจที่โชคดีและเกงที่สุดในโลก เพราะอยู ใ นภาวะขาขึ้ น แต ข องผมนี่ ตั ว เลข ติ ด ลบทุ ก อย า ง ป ค รึ่ ง มาแล ว ที่ ทุ ก ๆ วั น ที่ ผ ม ทํางาน ตองถามคําถามสี่คําถาม คือ หนึ่ง เกิดอะไรขึ้นกับระบบเศรษฐกิจโลก ระบบการเงินโลก สอง ระบบเศรษฐกิจโลก ระบบการเงิน โลกจะเปนอยางไรตอไป สาม มั น จะมากระทบกั บ ประเทศไทย ของเราอยางไร เราจะรอดหรือไม Thailand Inc. จะเกงเหมือน China Inc. หรือเปลา ฟงคุนๆ นะครั บ เมื่ อ ไม กี่ ป ที่ แ ล ว มี ค นบอกว า ผมเป น CEO ของ Thailand Inc. ผมจัดการไดทุกอยาง มีแตความเจริญรุงเรือง แลวเราก็มาเปนเชนวันนี้ ผมไมแนใจวาประเทศกับ Inc. จะไปกันไดขนาด ไหน และคํ า ถามสุ ด ท า ยข อ ที่ สี่ ในฐานะที่ เราเปนสวนหนึ่ง มีหนาที่รับผิดชอบในการงานที่ เราอยู ตัวเราควรจะทําอยางไรกับภาวะที่เกิดขึ้น รัฐบาลไทยควรจะทําอยางไร มีศักยภาพแคไหน ผมพบวาตลอดปกวาที่ผานมา ในการ ประชุ ม คณะผู บ ริ ห ารระดั บ สู ง ถามสี่ คํ า ถามนี้ ทุ ก ครั้ ง และคํ า ตอบก็ เ ปลี่ ย นทุ ก เดื อ น ไม นิ่ ง - 81 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 82

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

- 82 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 83

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

เพราะฉะนั้ น ผมจะเล า ให ฟ ง ถึ ง ความคิ ด ของ สี่คําถามนี้ ซึ่งเปนคําตอบ ณ วันที่ 21 มกราคม 2552 มันยังไมนิ่งนะครับ จะมีพัฒนาการตอไป ผมจะพยายามไมพูดในภาษานักเศรษฐศาสตร จะพูดในภาษาของคนทํางานทั่วๆ ไป เกิดอะไรขึ้นกับเศรษฐกิจโลก จริงๆ ถาเรามองยอนยี่สิบปเศษที่ผานมา โลกมีอัตรา การเติบโตทางเศรษฐกิจ และอัตราการกระจาย การพั ฒ นาทางเศรษฐกิ จ ในอั ต ราสู ง ที่ สุ ด อย า ง ไมเคยมีมากอนในประวัติศาสตร ทําไมถึงเปน อยางนั้น มันก็มีปจจัยหลายๆ อยาง เรื่องของโลกาภิวัตน คําวาโลกาภิวัตน ในเมืองไทยเรารูจักเมื่อทศวรรษที่ 1980 นี้เอง ปลายๆ ทศวรรษด ว ยซํ า ที่ มี นั ก หนั ง สื อ พิ ม พ ใหญ ค นหนึ่ ง สนั บ สนุ น มาก ตอนนี้ ท า นไปเป น หัวหนาม็อบเสียแลว (หัวเราะ) โลกาภิวัตนในโลกมีปจจัยอื่นๆ นอกจาก เรื่องของขอมูลขาวสาร ปจจัยสําคัญๆ คือการ ลมสลายของระบบเศรษฐกิจแบบรวมศูนย แบบ คอมมิ ว นิ ส ต เริ่ ม ตั้ ง แต เ ติ้ ง เสี่ ย วผิ ง ซึ่ ง คุ ณ กอศักดิ์พูดไวแลววาตั้งแตป ค.ศ. 1978 และการ ลมสลายของกําแพงเบอรลิน ค.ศ. 1989 การ เปลี่ยนทั้งหมดนี้ ทํ า ให ร ะบบเศรษฐกิ จ ทั้ ง โลก - 83 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 84

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

กาวเขาสูระบบที่คลายคลึงกัน เปนระบบตลาด— ถ า ไม เ รี ย กว า ทุ น นิ ย มที่ ห ลายคนคิ ด ว า เป น คํ า หยาบ มาตรฐานต า งๆ ทํ า ให เ ศรษฐกิ จ เกิ ด การเชื่อมโยง ในขณะเดียวกัน พัฒนาการทาง เทคโนโลยี ทางการสื่อสาร ก็ชวยใหการเคลื่อน ย า ยทรั พ ยากรระหว า งประเทศต า งๆ ในโลก เพิ่มมากขึ้น พรอมๆ กันนั้น ตลาดการเงินซึ่งเปน ศูนยกลางในการเคลื่อนยายทรัพยากร ก็พัฒนา ในอัตราที่เติบโตอยางไมเคยมีมากอน เชน ในป ค.ศ. 1985 ตลาดการเงินทั้ ง โลกมี ข นาดเพี ย ง แค 100 เปอรเซ็นตของ Global GDP ป ค.ศ.

2005 ตลาดการเงินโลกมีขนาดประมาณ 360 เปอรเซ็นตของ Global GDP และมีการพัฒนา นวัตกรรมทางการเงิน คือตราสารอนุพันธ ซึ่งใน ป ค.ศ. 1985 มีขนาด 50 เปอรเซ็นตของ Global GDP เทานั้น และประมาณวาในป ค.ศ. 2006 มูลคาสวนเพิ่ม (Marginal Value) อยูที่ 1,400 เปอรเซ็นตของ Global GDP เห็นอัตราเติบโต ไหมครับ มันมีความซับซอน ตลาดการเงินมีลักษณะสําคัญอีกอยาง หนึ่ ง คื อ จากเดิ ม ตลาดเงิ น ฝากมี ค วามสํ า คั ญ - 84 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 85

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ใกลเคียงกับตลาดทุน จนกระทั่งป ค.ศ. 2006 ตลาดทุนไดเพิ่มเปนสามเทาของตลาดเงินฝาก ตลาดการเงิ น ที่ เ ป น ตั ว เชื่ อ มสํ า คั ญ ในการเคลื่ อ นย า ยทรั พ ยากร คื อ สาเหตุ สํ า คั ญ อย า งหนึ่ ง ที่ ทํ า ให ป ญ หาเชื่ อ มโยงกั น ไปหมด แตอยางไรก็ดี ยี่สิบกวาปจากโลกาภิวัตน ถึงแม อั ต ราเติ บ โตทางเศรษฐกิ จ อั ต ราการกระจาย ในการพั ฒ นา ซึ่ ง ก อ นที่ จ ะมี ก ารเชื่ อ มโยงทาง ตลาดการเงิ น มั น จะผ า นไปทางการลงทุ น โดยตรงจากต า งประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) เป น หลั ก แต ช ว งตั้ ง แต ป ค.ศ. 2005 เงิ น ลงทุ น ในสิ น ทรั พ ย (Portfolio Investment) ระหวา งประเทศ แซงหนา FDI ไปแลว ในขณะเดียวกัน ถาเราสังเกตยอนหลัง มีการพูดถึงความไมสมดุล (Imbalance) ของ ระบบเศรษฐกิจมาตั้งนานแลว 4-5 ปเปนอยาง น อ ยที่ นั ก เศรษฐศาสตร ทั้ ง หมดพู ด ถึ ง ความ ไม ส มดุ ล ตอนนี้ โลกได เ ปลี่ ย นจากประเทศ พัฒนาจัดหาเงินทุน (Finance) ใหประเทศกําลัง พั ฒ นา เปลี่ ย นกลั บ เป น ประเทศกํ า ลั ง พั ฒ นา จัดหาเงินทุนใหประเทศพัฒนา เมื่อกอน ประเทศ กํ า ลั ง พั ฒ นามั ก จะขาดดุ ล บั ญ ชี เ ดิ น สะพั ด - 85 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 86

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

(Current Account Deficit) และไดรับการจัดหา เงินทุนจากประเทศพัฒนา แตโลกไดเปลี่ยนพลิก กลับมาตั้งหลายปแลว สรุ ป ว า ประเทศอย า งสหรั ฐ อเมริ ก า ที่บอกไมสมดุล คือผลิตนอยบริโภคมาก แตมีเงิน ไหลกลั บ เข า ไปให บ ริ โ ภค และมี เ งิ น ไปลงทุ น ขณะที่ คนอยางเอเชีย ซึ่งผลิตมากบริโภคนอย เหมือนโง เอาเงินไปใหเขากู แลวเขาก็เอาเงินที่กู กลับมาเทกโอเวอรกิจการของเรา กลาวคือ เรา ซื้อพันธบัตรเขา เขาซื้อหุนเรา นี่ก็เปนเรื่องของ ความไมสมดุลที่เกิดขึ้นระยะหนึ่ง แต เ รื่ อ งนวั ต กรรมทางการเงิ น การ ขยายตัวของตลาดเงิน ผมจะบอกวาดีหรือถูก มั น ก็ เ ป น จํ า เลยอย า งที่ คุ ณ ภิ ญ โญว า ความ ไมสมดุลนี้ มันทําใหฟองสบูที่เกิดขึ้นมาตั้งนาน แล ว ขยายตั ว ไปได ค อ นข า งจะนาน จะโดย ยุ ท ธวิ ธี ข องอลั น กรี น สแปน หรื อ จะโดยอะไร ก็แลวแต ความไมสมดุลมันเกิดขึ้นไดนาน แต ในที่ สุ ด ทุ ก อย า งก็ ก ลั บ สู ร ากฐาน คื อ มั น ก็ แ ตก เราก็เกิดปญหายุงเหยิง (Turmoil) อยูเชนทุกวัน นี้ ผมค อ นข า งจะมองในแง ร า ยนะครั บ มั น ยั ง ไม ฟ น เร็ ว หรอกครั บ —เวลามี ค วาม - 86 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 87

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ไม ส มดุ ล มั น จะเกิ ด กระบวนการจั ด การแก ไ ข ความไม ส มดุ ล ทิ้ ง ในระยะยาว—เกิ ด วิ ก ฤตมา ตั้งนานแลว วันนี้สหรัฐอเมริกายังขาดดุลบัญชี เดิ น สะพั ด มโหฬาร ยั ง กิ น มากกว า ทํ า ขณะที่ เอเชียก็ยังเอาเงินไปให ไมรูจะไปไหน ก็เอาไปไว กับพันธบัตรสหรัฐอเมริกา ซึ่งเรื่องพวกนี้ถือวา ยังไมสมดุลอยู เพราะฉะนั้น กระบวนการปรับตัวเขาสู ดุ ล ยภาพใหม คํ า ถามแรกก อ นเลย สิ่ ง ที่ เ รา เจออยูนั้นเปนวัฏจักรธรรมดาๆ ขึ้นแลวก็ลง ลง แลวก็ขึ้น หรือเปนการเปลี่ยนผานเขาสูโครงสราง ในรูปแบบที่เปลี่ยนไป ผมไมมีคําตอบที่ชัดเจน แตคอนขางจะมองวามันไมงาย นโยบายตางๆ ที่ใชไป มันจะไมเหมือนวัฏจักรธรรมดาๆ ครั้งนี้ เปนวิกฤตที่เกิดขึ้นพรอมกันทั่วโลก ผมไมมองวา วิกฤตนี้จะแรงกวาวิกฤตป ค.ศ. 1997 สําหรับ ประเทศไทยแนนอนที่สุด ไมมีทางที่ GDP ไทย จะติดลบสองหลักในปเดียว แตปญหาเรื่องการ ฟนตัวอาจจะมีปญหา และใชเวลายาวนานกวาที่ คิด ผมไมมีคําตอบชัดเจน อยางที่เรียนใหทราบ ตั้งคําถามแลวก็เปลี่ยนคําตอบไปเรื่อยๆ นึกวา มั น มี เ สถี ย รภาพเมื่ อ กลางป ที่ แ ล ว แต เ ดื อ น ตุ ล าคมป ที่ แ ล ว นี่ เ ป น มหาตุ ล าคมเลยนะครั บ - 87 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 88

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ป ค.ศ. 2008 เปนปที่สหรัฐอเมริกาหุนตกมาก เปนที่สองในประวัติศาสตร มากที่สุดคือป ค.ศ.

1932 ตกประมาณ 47 เปอรเซ็นต ปที่แลวตก 41 เปอรเซ็นต ทีนี้ จะเปนอยางไรตอไป ผมเรียนไป แลววาการปรับโครงสรางใหญๆ เกิดขึ้นแนนอน ยกตัวอยางงายๆ ตอนนี้สถาบันการเงินใหญๆ ของโลกถูกทําใหเปนของรัฐ (Nationalization) ไมครึ่งหนึ่ง ก็บางสวน หรือเปนสวนใหญไปแลว ดังนั้น ขอที่หนึ่ง จะกลายเปนของรัฐ กลไกของ การปลอยใหตลาดนํา จะเปลี่ยนไปบาง ขอที่สอง ระดับของตลาดผูแขงขันนอย ราย (Oligopoly) ในระบบการเงิ น จะเกิ ด ขึ้ น แนนอน ทั้งในแงผูลงทุน ทั้งในแงของสถาบัน การเงิน อเมริกาอาจเหลือแค Bank of America กับ J.P. Morgan ที่เปนแกนหลักสําคัญ เมื่อ กลางป ที่ แ ล ว เราคิ ด ว า ธนาคารในยุ โ รปอย า ง HSBC หรือ Royal Bank of Scotland แข็งแรง แตวันนี้มีปญหาพันกันไปหมด เมื่อปลายป ค.ศ.

2008 Bank of America ยังเปนพระเอกเขาไป เทคโอเวอร Merrill Lynch แตเดือนมกราคมก็ขอ เงินรัฐแลว 2 หมื่นลานเหรียญ ความยุงเหยิงยัง จะตองเดินตอไปอีกระยะหนึ่ง แตโดยภาพใหญ - 88 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 89

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

แนๆ วาการรวมกิจการ (Consolidation) จะเกิด ในตลาดการเงิน ผมมองแงดีนิดหนึ่ง ในตลาด การเงินผมคิดวามีเสถียรภาพในระดับหนึ่งแลว แตอาจจะมีสิ่งที่เรียกวาการลนทะลัก (Spillover) มาในป ค.ศ. 2009 บาง ค.ศ. 2008 ตองบอกวาช็อคมากที่สุดใน ประวัติศาสตรตลาดการเงิน พอป ค.ศ. 2009 จะเริ่มไปสูภาคเศรษฐกิจจริง/ภาคการผลิตจริง ซึ่งคงจะเดือดรอนกันทั่ว แลวก็จะเกิดการหดตัว ของความมั่ ง คั่ ง การตกฮวบฮาบของอุ ป สงค (Demand Collapse) มีกระบวนการปรับปรุงกฎ ระเบียบใหเขมงวดขึน้ และเกิดกระบวนการหดตัว ของสินเชื่อ (Credit Contraction) ของระบบ ธนาคารพาณิชย สินเชื่อยังหดตัวทั้งๆ ที่พิมพ เงินยัดเขาไปแลว 1.2 ลานลานเหรียญ กลไกของ ตลาดการเงินยังพิการอยูทั้งโลก ในความเชื่อของผม วิกฤตครั้งนี้ไมใช เปนแคเศรษฐกิจขึ้นแลวก็ลง ลงแลวก็ขึ้น แตจะมี การเปลี่ ย นแปลงในเรื่ อ งของโครงสร า งใหญ ๆ คอนขางเยอะ แล ว ประเทศไทยล ะ ครั บ ความจริ ง ทุกคนก็ทราบวา กอนวิกฤต เราพึ่งพาภาคการ สงออกและภาคบริการการทองเที่ยวอยูประมาณ - 89 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 90

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

36 เปอร เ ซ็ น ต ข อง GDP และเมื่ อ สั ก ครู ท า น อาจารย ป ราณี ไ ด ชี้ ใ ห ดู แ ล ว ว า การส ง ออกเรา ขึ้นไปถึง ประมาณ 70 เปอรเซ็นตของ GDP ซึ่ง แนนอน เมื่อเกิดการชะลอตัวทั่วโลก (Global Slowdown) จะกระทบแนนอน อยางนักเศรษฐศาสตรของผมดร.ศุภวุฒิ สายเชื้อ ตอนแรกยัง มองในแงดี เมื่อตนปที่แลวถาจําได ทางการยัง บอกวาการเจริญเติบโตของการสงออกสําหรับป ค.ศ. 2009 ยั ง อยู ที่ ตั ว เลขสองตั ว กระทรวง พาณิชยถึงกับบอก 15 เปอรเซ็นต แลวเขาก็ บอกวา 8 เปอรเซ็นต และก็หดลงมาเรื่อยๆ เมื่อ เดื อ นที่ แ ล ว ก็ บ อกว า 0 นี่ คื อ ความไม นิ่ ง ของ ตัวเลขตางๆ เพราะฉะนั้น ความจริงอยางที่ ม.ร.ว. ปรีดิยาธร อดีตรองนายกฯ พูด เราอยูในฐานะ ที่ ค วรจะแข็ ง แรงที่ สุ ด ในแง ว า เราไม มี ค วาม ไมสมดุล ดุลบัญชีเดินสะพัดเราดี สถาบันการเงิน เราดี หนี้ ร ะยะสั้ น จากต า งประเทศเราตํ า มาก เมื่อเทียบกับที่สํารองไว การขาดดุลงบประมาณ ก็ ไ ม ไ ด ม าก หนี้ ส าธารณะก็ ยั ง อยู ใ นระดั บ ที่ ดี ดู เ หมื อ นสุ ข ภาพดี ห มด แต ไ อ ค วามไว ว างใจ/ นาเชื่อถือ (Reliable) ของระบบเศรษฐกิจตอ ภายนอก อยางที่บอกไป จะมีผลมาก - 90 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 91

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

อีกปญหาที่เปนเรื่องเกาเรื้อรังคือ การ ลงทุนที่คอนขางจะตํา การลงทุนภาคเอกชนอยูที่ 16 เปอรเซ็นตของ GDP การลงทุนภาครัฐบาล มีแค 5-6 เปอรเซ็นต ซึ่งมันควรจะอยูรวมกัน 35 เปอรเซ็นต แตกลับอยูแค 22 เปอรเซ็นต มันตํา มานานแลว และคราวนี้คงตําลงไปอีก คงเปนไป ไม ไ ด ที่ จ ะกระตุ น ในระยะสั้ น ก็ จ ะทํ า ให เ กิ ด ป ญ หาว า เศรษฐกิ จ ไม เ ติ บ โต ถ า ไม ทํ า สั ญ ญา (Contract) ซึ่ ง ก็ จ ะมี ป ญ หาเกี่ ย วกั บ อั ต ราการ วางงาน แรงงานใหมเขาตลาด อยางที่เขาบอก ว า ตํ า กว า 6 เปอร เ ซ็ น ต ก็ แ ย แ ล ว เกิ ด ความ โกลาหล (Chaos) แลว เกิดความโกลาหลทาง สั ง คมแล ว ของเราก็ ค งจะเจอ คื อ เป น ภาพที่ ไมคอยสวยงาม แตจําเปนที่จะตองเจอ หลีกเลี่ยง ไมได ถามวา เราจะทําอยางไร รัฐบาลควร จะทําอยางไร ผมคิดวาปญหาของรัฐบาลไทย มีอยู 2-3 ประการ ประการที่หนึ่ง ถามองในแงเศรษฐกิจ ประเทศไทยมีขนาดรัฐบาลที่คอนขางเล็กอยูแลว งบประมาณของรัฐบาลนั้นแค 17-18 เปอรเซ็นต ของ GDP

- 91 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 92

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ประการที่สอง ศักยภาพของรัฐบาล ผม มองแบบไม ใ ช เ ชิ ง นั ก เศรษฐศาสตร รั ฐ บาลมี สองวิ ธี คื อ หนึ่ ง ใส ท รั พ ยากรลงไปก็ คื อ การ ขาดดุ ล งบประมาณ สอง เข า ไปแทรกแซง กระบวนการเคลื่อนยายทรัพยากรตามจุดตางๆ วิ ธี ที่ ห นึ่ ง จากข อ จํ า กั ด ตามกฎหมาย เราขาดดุลงบประมาณไดสัก 5 แสนลาน หรือ ประมาณ 5-6 เปอรเซ็นตของ GDP ซึ่งในอดีต คนที่มุงวินัยการคลังจะรูสึกวามันมาก แตตอนนี้ ทั่วโลกไมมีใครสนใจคําวาวินัยการคลังสักเทาไร เราก็ ต อ งลื ม มั น ด ว ย เพราะมี เ รื่ อ งเฉพาะหน า ไฟไหมบาน มันก็จําเปนจะตองทํา แต อ ย า งไรก็ ดี ก็ ไ ด แ ค นั้ น แหละครั บ ไมมีทางมากกวานี้ได ถาทําไดแคนี้ คําถามก็คือ วา จริงๆ แลวมันสามารถพลิกฟนโลกไดหรือไม คําตอบของผมคือไมนาจะได ที่พูดเรื่องนี้เพราะ ผมรูสึกวาสังคมใหความหวังและใหความสําคัญ กั บ บทบาทของรั ฐ บาลมากไปหน อ ย มากเกิ น ศั ก ยภาพที่ เ ขาจะทํ า ได แล ว ก็ จ ะผิ ด หวั ง พอ ผิดหวังเราก็เปลี่ยนรัฐบาล อันนี้ก็ยุงแลว ผมมี ความรู สึ ก ว า มั น ไม มี เ ทวดาที่ จ ะไปพลิ ก ฟ น ได หรอกครับ ความจริงก็คือเราตองสูกับมัน กัดฟน กับมัน อดทนกับมัน - 92 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 93

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

อีกวิธหี นึง่ คือ กลไกของรัฐบาลทีจ่ ะทําให มีประสิทธิภาพ มันพูดงายนะครับ การเอาเงินไป ใหคนจน ใหคนที่ตองการจริงๆ อยางที่อาจารย ปราณี ว า ผมก็ ไ ด น ะครั บ นํ า ฟรี ผมไม ไ ด ประหยัดเลยใหตาย แตอยูสองคนผัวเมียมันก็ใช ไดแคนี้ ไมควรจะไดนะครับ แตมันไมมีกลไก เรา พูดเรื่อง ใหคนจน ทะเบียนคนจน มาตั้งนานแลว แตกลไกมันไมมี มันทําไมได ประการที่สาม ที่ผมกลัวมากคือ สังคม ไทยเปนสังคมจับพลาด จริงๆ เราอยากจับชั่ว แตเราจับชั่วไมได เราก็จับพลาด ยกตัวอยางเชน คุณศุภรัตน ควัฒนกุล ปลัดกระทรวงการคลัง ท า นเป น ข า ราชการที่ ดี ที่ สุ ด คนหนึ่ ง ในชี วิ ต ที่ผมเคยเจอมา แตตองถูกไลออกแนนอน ผม ไม เ ห็ น จะผิ ด ร า ยแรงจนต อ งออกจากราชการ กระบวนการอยางนี้เกิดขึ้นไดอยางไร เวลาคุณ ต อ งทํ า งานและห า มพลาด ทางเดี ย วก็ คื อ คุ ณ ไม ต อ งทํ า อะไรเลย คุ ณ นั่ ง อยู เ ฉยๆ ใครจะให ทําอะไรก็อางระเบียบ อยางที่ทานอาจารยปราณี เคยเขาไปเจอ มันเปนเรื่องที่ทําใหโดยรวมๆ เรา หวังยากจากสิ่งที่รัฐบาลทํา อยางเรื่องเงินที่ออก ไป ขอดีมีอยูหนอยเดียวคือมันเร็วจริง และเวลา แจกเงินแบบนี้มันชักหัวคิวยาก เหมือนลดภาษี - 93 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 94

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ซึ่งขอดีของการลดภาษีก็คือเร็วและคอรรัปชั่น ไมได แตถาจะใหเกิดผลระยะยาวเปนโครงการ ลงทุน เกิดการพัฒนาโครงสรางพื้นฐาน เกิดการ เปลีย่ นแปลงศักยภาพในการแขงขันของประเทศ ซึ่งตองทํานะครับ ผมไมไดบอกวาไมตองทํา โดยสรุป การคาดหวังใหเกิดผลเปรี้ยง ปราง วาเศรษฐกิจจะพลิกฟน โดยฝมอื ของรัฐบาล ผมคิดวาเปนการคาดหวังที่มากเกินไป ที่ไมนา จะเปนไปได ขอพู ด ถึ ง ตลาดการเงิ น นิ ด เดี ย ว ท า น รองนายกฯ บอกวาหุนไทยตกคอนขางจะเยอะ จริงๆ ก็เทาๆ กับคนอื่น ถาเทียบกับประเทศใน ระดับใกลเคียง แตส่ิงหนึ่งในโครงสรางที่ผมจะชี้ คื อ ตลาดการเงิ น ในโครงสร า งไทยจะเปลี่ ย น Sector Market จะออนแอมาก จะชวยเปนตัว ระดมเงินจากภาคเศรษฐกิจไดยากมาก การแขง ขันจากสถาบันการเงินตางประเทศแทบจะหาย ไปเลย เพราะมันกลับบานไปซอมบานสรางบาน โครงสร า งของตลาดการเงิ น เป น เรื่ อ ง สําคัญมาก ตลาดการเงินซึ่งเปนศูนยกลางของ การรวบรวมและกระจายทรัพยากรของเมืองไทย จะกลั บ ไปสู ยุ ค ธนาคารพาณิ ช ย ไ ทยมี อํ า นาจ เหนือ/ครอบงํา (Dominate) ซึง่ ระดับการครอบงํา - 94 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 95

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

คราวนี้จะเขมขนรวมศูนย (Concentrate) และ แรงกวาเดิม เพราะบริษัทเงินทุนก็ไมมีใหแขง ตลาดทุนก็ไมมี สถาบันการเงินตางประเทศก็หด เพราะฉะนั้น ธนาคารพาณิชยไทยจะกลายเปน ตลาดผูประกอบการนอยราย 5 ธนาคารใหญ ที่สุดวันนี้ซึ่งคือ 65 เปอรเซ็นต จะเขมขนยิ่งกวา เดิม แข็งแรงกวาเดิม เพราะฉะนั้น กลไกการ ควบคุมของรัฐจะตองมีบทบาทมากขึ้น นอกจากนั้ น ตอนนี้ ธ นาคารพาณิ ช ย ไดรับอนุญาตใหทําธุรกิจการเงินครอบจักรวาล (Universal Banking) เขาจะครอบงํ า ได ทั้ ง การประกันภัย ทั้งธุรกิจหลักทรัพย ขอนี้ผมชี้ให เห็นโครงสราง เราจะกลับไปสูยุคที่นายธนาคาร ยิ่ ง ใหญ ประเภทเห็ น นามสกุ ล แล ว ต อ งอยาก แต ง งานด ว ย เหมื อ นยุ ค ก อ นที่ จ ะมี พั ฒ นาการ ของตลาดการเงิ น ก อ นป ค.ศ. 1985 จะเห็ น นะครับ ธนาคารไทยมีสว นตางดอกเบีย้ สุทธิ (Net Interest Margin) สูงที่สุดในโลกสําหรับ ระดั บ ประเทศที่มีพัฒนาการทางเศรษฐกิจใกลเคียงกัน ธนาคารไทยมีอตั ราผลตอบแทนผูถ อื หุน (Return on Equity) ที่คอนขางจะสูงที่สุดในโลก สรุปวา โดยรวมยังไมเห็นวามันจะสดใส ไปได - 95 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 96

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ส ว นตลาดทุ น ท า นอดี ต รองนายกฯ แนะนํ า ว า เราต อ งสร า งฐานการลงทุ น ของนั ก ลงทุนไทย ซึ่งเปนเรื่องที่ไมเกิดขึ้นไดในเร็ววันนี้ แนนอนที่สุด แตตองทํา วันนี้ ตลาดทุนเรามีเงิน อยู ใ นสั ด ส ว นการกระจายการถื อ หุ น รายย อ ย (Free-Float Portion) ประมาณ 1.6 ลานลาน บาท ไม ถึ งครึ่งของมูลคาหลักทรัพยตามราคา ตลาด (Market Cap) ใน 1.6 ลานลานบาทนี้อยู ในมื อ ของนั ก ลงทุ น ต า งประเทศ ขายไปเยอะ ขนาดนี้ยังเหลืออยู 8 แสนกวาลาน เพราะฉะนั้น การครอบงํ า ยั ง มี อ ยู ผมสรุ ป ว า ผมไม แ นะนํ า ใหใครซื้อหุน ใครจะฆาตัวตายไมตองมายิงผม กอนนะครับ (หัวเราะ) ตองขอโทษที่ผมมองภาพ ไมคอยสดใสสักเทาไร ภิ ญ โญ: รู สึ ก ว า บนเวที จ ะพาดพิ ง ถึ ง คุ ณ ชาย ปรีดิยาธร อดีตรองนายกฯ เยอะ คุณชายมีอะไร จะแลกเปลี่ยนไหมครับ ปรีดิยาธร: จริงๆ ตั้งใจจะเสริมทุกทานนะครับ ที่ดีๆ มีหลายอยาง ที่ไมดีผมไมพูดถึง เรื่อ งแรก ที่ อาจารยป ราณีพูดเรื่องงบ ของ อปท. นาสนใจมาก เพราะเปนสิ่งที่ผมเห็น - 96 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 97

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

เอง ความตั้งใจเดิมของรัฐบาลไหนก็ตามตองการ จะใหจายจากงบประมาณลงไปที่องคการบริหาร สวนตําบล (อบต.) เลย แตวามหาดไทยเขาเกง เขาไปตั้ ง ไอ ก รมบ า นี่ ขึ้ น มา แล ว งบประมาณ ตองผานตรงนี้ เลยเกิดมาเฟยใหญขึ้น ตอนนั้น ผมเอง เผอิ ญ อยู ไ ม น าน ผมตั้ ง ใจจะเปลี่ ย น ระเบียบงบประมาณเพื่อใหจายตรง สิ่ ง ที่ อ าจารย ป ราณี พู ด เป น สิ่ ง ที่ ดี ที่ สุ ด ในการที่ จ ะกระตุ น เศรษฐกิ จ ถ า วั น นี้ รั ฐ บาล เปลี่ ย นระเบี ย บงบประมาณ ไม ว า จะเข า สภา หรือไม ก็สามารถจะจายงบที่คางทออยู 1.4 แสน ล า นออกตรงทั่ ว ประเทศ จะเป น การกระตุ น เศรษฐกิจจริงๆ ดีกวาไอ 1.5 แสนลานที่ยังไมได ผานสภา 1.4 แสนลานนี่มันเฉพาะ อบต. ถาแก ระเบียบตัวนีต้ วั เดียว มันสามารถจายงบประมาณ ตรง ไม ต อ งผ า นเจ า พ อ ที่ ก ระทรวงมหาดไทย ผมอยากจะขอเนนวาอาจารยปราณีจงใจพูด แต กระมิดกระเมี้ยนไปนิดหนึ่ง สวนคุณกอศักดิ์เรื่องโรงแรมคงไมจริง มั น ดี แ ค ส องอาทิ ต ย คื อ วั น ที่ 20 ถึ ง วั น ที่ 5 เนื่องจากอากาศหนาว เนื่องจากหยุด 5 วัน อะไร แบบนี้ หลังจากนั้นก็ลงอีก แต สิ่ ง น า สนใจที่ คุ ณ ก อ ศั ก ดิ์ พู ด และ - 97 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 98

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

เผอิ ญ ตรงกั บ ตั ว เลขที่ ผ มได ที่ ส หรั ฐ อเมริ ก า คือยอดขาย 7-Eleven ที่ขึ้นใน 21 วันนี้ นาสนใจ มาก เพราะว า เป น ตั ว ข อ เท็ จ จริ ง ที่ ว า ตั ว เลข สินคาขายปลีก (Retail Sale) ในสหรัฐอเมริกา ในเดื อ นพฤศจิ ก ายนขึ้ น และการขายรถยนต (Automobile Sale) ในสหรั ฐ อเมริ ก าในเดื อ น ธั น วาคมไม ล ด ผมกํ า ลั ง ตามตั ว เลขของเดื อ น มกราคม สรุ ป ก็ คื อ ว า ทั้ ง หมดนี้ เ กิ ด จากราคา นํามันลง ของลงและของเหลือเยอะ ตอนนี้สินคา คงคลังเหลือเยอะ ซึ่งการกระตุนการใชจายตรงนี้ มันมีผลทางจิตวิทยา ผมกําลังตามอยูวาถาเปน อยางนี้ไปอีก 2-3 เดือน นาสนใจวาเศรษฐกิจอาจ จะกลับมาเร็ว กลับจากทางดานอุปสงค (Demand Side) มาที่อาจารยตีรณ อาจารยตีรณกลัววา สถาบั น การเงิ น อาจจะมารอบสอง ผมก็ ก ลั ว เหมือนกัน นี่คือสาเหตุที่ผมพูดไปแลววา ขณะนี้ สิ่งที่เรียกวาอนุพันธในสหรัฐอเมริกา ยังคางอยู 10-20 เทาของ GDP ซึง่ คุณบรรยงยืนยันแลววา คือ 14 เทาของ GDP แตในสหรัฐอเมริกาอาจจะ 20 เพราะเป น ประเทศที่ มี อ นุ พั น ธ ม ากที่ สุ ด ในโลก - 98 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 99

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

อนุ พั น ธ ที่ ค า งนี้ อาจทํ า ให เ กิ ด ป ญ หา สถาบันการเงินรอบสอง แตผมไดยนิ จากธนาคาร ต า งๆ ว า ส ว นนี้ เ ขาพอรั บ ไหว ตรงกั บ ที่ คุ ณ บรรยงพู ด ว า ขณะนี้ ธ นาคารได ส ร า งความ เข ม แข็ ง ให กั บ ตั ว เองมากพอสมควร และยั ง ไม พ ร อ มจะปล อ ยสิ น เชื่ อ เพราะยั ง พอรั บ ตั ว นี้ ไดอยู ผมไดแตหวังวาไมใหเกิด แตโอกาสที่จะ เกิดก็มี เพราะมีปญหาเหลืออยู แตความพรอม ของสถาบั น การเงิ น ที่ มั น สร า งความเข็ ม แข็ ง ใหกับตัวเอง อาจทําใหเกิด ปญหาอยูตรงนี้ครับ ถามันไมเกิดก็ดี และถาเผอิญการขายปลีกเมื่อกี้ มันดันตอเนื่องไดอีกสามเดือน เศรษฐกิจที่กําลัง ลงอาจถึงจุดตําสุดเร็วขึ้น ยังไงก็ลงนะครับ ขณะเดียวกัน การขายสินคาปลีกเพิ่ม ขึ้น ทําไมเศรษฐกิจลง เพราะมันมีความลาชา ทางดานเวลา (Time Lag) ระหวางอุปสงคกับ การผลิต ประมาณ 3-6 เดือน เหมือนของเรา นะครั บ ขณะนี้ ก ารผลิ ต เราลงมหาศาล ความ ลาชาทางดานเวลาตรงนี้ทําใหการผลิตยังจะลง ตอไปแนนอนถึงไตรมาสนี้ และอาจจะถึงไตรมาส หนา ขณะนี้ ดานการผลิตลง การจางงานแย แตดานอุปสงคอาจจะขึ้น เพราะราคานํามันลง - 99 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 100

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

ถาตัวนี้ขึ้น อีก 2-3 เดือน การผลิตจะขึ้นตาม อันนี้เปนขาวดีเล็กๆ โดยหวังวาจะไมเกิดรอบ สองของสถาบันการเงิน ครับ นี่เปนขอที่พอจะ เติมใหได เพราะตอนนี้ไมมีงานทํา ตกงาน ก็เลย นั่งตามเรื่องนี้ดูทั้งโลก ขอบคุณคุณบรรยงมากที่ยกเรื่องตลาด อนุพันธใหเขาใจ ผมเลยเขาใจแลววา 20 ปมันโต ถึ ง 28 เท า ตั ว ที่ เ คยคํ า นวณว า โตกว า ภาค เศรษฐกิจที่แทจริง 3 เทาตัวคงจะเปนจริง ผมอยากจะถามคุ ณ บรรยงที่ บ อกว า โครงสร า งตลาดการเงิ น กํ า ลั ง จะกลั บ ไปสู ก าร ครอบงําของธนาคารพาณิชย ที่ผมสนใจคือวา ธนาคารพาณิชยอาจจะครอบงําเรื่องการจัดการ เงิ น ทุ น (Funding) แต เ ท า ที่ ดู แ บบคนกลาง ผมว า พวกคุ ณ เก ง กว า ธนาคารพาณิ ช ย ความ สามารถอยางพวกคุณในบริษัทที่เปนโบรกเกอร มันเหนือกวาธนาคารพาณิชย ทําไมคุณไมคิดใช ธนาคารพาณิชยเปนเหมือนฐานของการจัดการ เงินทุน (Base of Funding) เหมือนธนาคารตาง ประเทศอันหนึ่ง ถาคุณใชตัวนี้ได โดยมีกฎของ สํ า นั ก งานคณะกรรมการกํ า กั บ หลั ก ทรั พ ย แ ละ ตลาดหลั ก ทรั พ ย (ก.ล.ต.) มาเบรกธนาคาร พาณิ ช ย ไ ด ห น อ ย มาให แ ต ม ต อ (Handicap) - 100 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 101

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

ธนาคารพาณิชยไดหนอย ผมวานาสนใจ เพราะ วานี่คือแหลงที่มาของทุน (Source of Fund) ในประเทศ ผมกลั บ คิ ด ว า นี่ คื อ โอกาส แต ต อ งมี ก.ล.ต. มาชวยสรางแตมตอใหธนาคารพาณิชย ถึงแมจะเปนการทําธุรกิจการเงินครอบจักรวาล ก็ ต าม มั น ยั ง มื อ ไม ถึ ง กั น เยอะ ถ า มี ช ว ยอี ก นิดหนึ่ง ผมวาพวกคุณสามารถใชฐานการจัดการ เงินทุนของธนาคารพาณิชยในไทยเหมือนเปน แหลงที่มาของทุนอันหนึ่ง ซึ่งอาจจะดีกวาแหลง ที่มาของทุนตางประเทศดวยซําไป อยากจะฝาก ตรงนี้ ไ ว เพราะว า จริ ง ๆ แล ว ผมกลั บ เห็ น ว า นี่เปนโอกาสที่จะสรางใหฐานการจัดการเงินทุน ในประเทศลดการครอบงําของทุนตางชาติ ฝาก ไปคิ ด นะครั บ แล ว ก็ ล องร ว มมื อ กั บ ก.ล.ต. ปญหาคือ ก.ล.ต. คิดอยางนี้หรือเปลาไมรู บรรยง: จริงๆ เปนโจทยที่พยายามจะทํามานาน แลวครับ แตวาความสามารถและศักยภาพอะไร ก็มีขอจํากัด แตฐานการออมในเมืองไทยที่อยูใน ตลาดการเงิน (Financial Market) อยูในเงินฝาก ประมาณ 6 ล า นกว า ล า นบาท ซึ่ ง ถ า เหลื อ ธนาคารพาณิชยอยางเดียว ประเทศจะมีปญหา - 101 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 102

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

เหมื อ นกั น เพราะการขยายตั ว ของเศรษฐกิ จ ถ า เกิ ด มี แ ต ผู ใ ห กู แต ไ ม มี แ หล ง ทุ น อื่ น มาแข ง เศรษฐกิจก็จะขยายไดเทากับกําไรสะสมที่ไมจาย ออกเทานั้นเอง เพราะฉะนั้น ตองมีการพัฒนา ตลาดตราสารทุน เพื่อสรางความสมดุลในตลาด การเงิน ทีนี้ เรื่องมันยาวนิดหนึ่งครับ ผมเพียง แต อ ยากจะอธิ บ ายนิ ด หนึ่ ง ว า ส ว นที่ ท า นอดี ต รองนายกฯ พูดตอนแรกวา ทําอยางไรถึงจะลด การครอบงําของตางชาติในตลาดหลักทรัพยแหง ประเทศไทย ผมกลับมีความเห็นที่คอนขางจะ แตกตางนิดหนึ่ง วาที่ถูกตองคือคนไทยควรจะได รับอนุญาตใหลงทุนที่ไหนก็ไดในโลก เหมือนๆ กับนักลงทุนตางชาติ และวิธีที่ดีในประสบการณ ของผม ไมใชวาไปชวนคนไทยใหเขาตลาดหุน ไทยอยางเดียว เขาจะตองมีโอกาสเปรียบเทียบ การลงทุนของเขาในตลาดหุนไทยกับตลาดหุน อื่ น ๆ ซึ่ ง ทางการได ทํ า ไปบ า งแล ว ตอนนี้ เ รา อนุญาต แตบังเอิญมันผิดจังหวะ ใครก็ตามที่ไป ซื้ อ เงิ น ลงทุ น ในสิ่ ง ที่ เ รี ย กว า กองทุ น การลงทุ น จากตางประเทศ (Foreign Investment Fund) ปที่แลว เจงหมด เจงหนักดวย หนักกวาลงทุนใน ตลาดหุ น ไทย เพราะว า กองทุ น รวม (Mutual - 102 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 103

วิกฤตเศรษฐกิจไทย

Fund) ไทยที่ไมมีประสบการณ นั้นไปสงเสริม สิ่งที่เรียกวา BRIC คือ บราซิล (Brazil) รัสเซีย (Russia) อินเดีย (India) จีน (China) พวกนี้ เกิ น 60 เปอร เ ซ็ น ต ทั้ ง นั้ น ติ ด ลบเกิ น นะครั บ เรื่ อ งนี้ จ ะเป น บทเรี ย นที่ บั ง เอิ ญ คื อ ตลาดทุ น โชครายหลายครั้ง เราเปดใบอนุญาตกองทุนรวม (Mutual Fund License) ในป ค.ศ. 1992 ป ค.ศ. 1993 คือปที่กองทุนรวมไทยระดมเงิน จากตลาดมากที่สุด ชวนนักลงทุนเขาไปสูตลาด มากที่สุด แลวทานจําไดไหมครับ ปลายป ค.ศ.

1993 ดัชนีเปน 1,800 และหลังจากนั้นก็ไมถึง 1,000 อีกเลย เพราะฉะนั้น ความเข็ดของนัก ลงทุ น ที่ มี ต อ เงื่ อ นเวลา/จั ง หวะของการลงทุ น (Timing) ในตลาดทุน ก็ยังติดอยู แตที่ทานแนะนําเปนประเด็นที่ดีนะครับ เพราะวาพอธนาคารพาณิชยมีอิทธิพลมาก สิ่งที่ เราจะเจอก็ คื อ ต น ทุ น ของตั ว กลางการเงิ น ที่ สู ง อยางวันนี้เรามีสวนตางดอกเบี้ยสุทธิ ก็คืออัตรา ส ว นต า งของอั ต ราเฉลี่ ย เงิ น ให กู ข องธนาคาร พาณิชยกับอัตราที่เขาจายผมอยู 4 เปอรเซ็นต ที่ผมบอก 4 เปอรเซ็นต คือ 5 ธนาคารแรกได 4 เปอรเซ็นตหมด ธนาคารหวยๆ อาจจะไดนอย หน อ ย ซึ่ ง 4 เปอร เ ซ็ น ต นี้ ความจริ ง มั น เป น - 103 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 104

วิกฤตเศรษฐกิจโลก

โอกาสของตลาดทุน ที่จะทําอยางไรเพื่อจะสราง กลไกตัวกลางทางการเงินที่มีตนทุนตํากวานั้น แตการพัฒนาในสวนของตลาดทุนประเทศไทย ความจริ ง เรามี ป ญ หามาตั้ ง แต ก อ นเกิ ด วิ ก ฤต ระดั บ โลกคราวนี้ ตลาดทุ น ไทยได ช ะงั ก งั น มา 3-4 ป ตั้งแตปลายรัฐบาลเสื้อแดงกอนนั้นมาเลย ผมขอไมลงรายละเอียด ซึ่งมันจะตองไดรับการ พัฒนา แตพอเริ่มที่จะทําแผนพัฒนา กลับเกิด ความยุง เหยิงระดับโลก แผนพัฒนาทีว่ างรากฐาน ก็ตองเปลี่ยนอีก เพราะมันเปนจังหวะเวลาที่ยาก ลําบาก นั่นก็เปนเรื่องของโครงสราง ซึ่งในที่สุด ตลาดการเงินจะสําคัญมากในการทําใหเศรษฐกิจ เดิ น ต อ ไป เพราะว า มั น เป น ตั ว กลางของการ รวบรวมจัดสรร รวมทั้งการควบคุมทรัพยากร ดวย

- 104 -

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 105

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 106

รายชื่อหนังสือในโครงการ “เศรษฐ’ธรรมศาสตร ตลาดวิชา” คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร รวมกับ สํานักพิมพ openbooks 1. ชุดเศรษฐ’ธรรมศาสตร คลาสสิก (ECON TU Classics Series) (1) 20 ป ปาฐกถาพิเศษ ปวย อึ๊งภากรณ (2550) หนั ง สื อ รวบรวมบทปาฐกถาพิ เ ศษ ป ว ย อึ๊งภากรณ ครั้งที่ 1-10 (พ.ศ. 2530-2550) (2) 60 ป เศรษฐกิจไทย 60 ป เศรษฐศาสตร ธรรมศาสตร (2551) หนังสือรวบรวมบทความวิชาการ ชิ้นสําคัญเรื่องเศรษฐกิจไทย โดย 14 อาจารย คณะ เศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร เนื่องในวาระ ครบรอบ 60 ปของคณะ (3) “...เศรษฐศาสตรจึงตองเปนเศรษฐศาสตร การเมื อ ง” (2552) หนั ง สื อ รวบรวมบทความเศรษฐศาสตรการเมืองของ ทวี หมื่นนิกร 2. ชุดเศรษฐ’ธรรมศาสตร สัมมนา (ECON TU Seminar Series) (1) CRISIS: วิ ก ฤตเศรษฐกิ จ โลก วิ ก ฤต เศรษฐกิจไทย (2552) (2) U.S. CRISIS: วิกฤตเศรษฐกิจอเมริกา (2552)

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 107

2/6/11 11:58 A AM

titled-1 108

CRISIS วิกฤตเศรษฐกิจโลก วิกฤตเศรษฐกิจไทย เลขมาตรฐานสากลประจําหนังสือ 978-974-8233-68-0 ราคา 90 บาท บรรณาธิการบริหาร ภิญโญ ไตรสุริยธรรมา บรรณาธิการ ปกปอง จันวิทย บรรณาธิการเลม บุญชัย แซเงี้ยว ถอดความ ณภัค เสรีรักษ ออกแบบปกและรูปเลม ธีรณัฏฐ ขวัญกิจประณิธิ

พิมพครั้งที่ 1 พฤษภาคม 2552 สํานักพิมพ openbooks 286 ถนนพิชัย แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ 10300 โทรศัพท 0-2669-5145-6 โทรสาร 0-2669-5146 www.onopen.com email: onopenon@yahoo.com จัดจําหนาย บริษัท เคล็ดไทย จํากัด 117-119 ถนนเฟองนคร ตรงขามวัดราชบพิธ กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2225-9536-40 โทรสาร 0-2222-5188

ขอมูลทางบรรณานุกรมของสํานักหอสมุดแหงชาติ Crisis: วิกฤตเศรษฐกิจโลก วิกฤตเศรษฐกิจไทย.-- กรุงเทพฯ: โอเพนบุคส, 2552.

108 หนา.

1. ปญหาเศรษฐกิจ. 2. ไทย--ภาวะเศรษฐกิจ. I. ชื่อเรื่อง.

330

2/6/11 11:58 A AM