De essentie

De EU wordt vandaag geconfronteerd met een sterk veranderende internationale omgeving die op termijn een bedreiging kan vormen voor de Europese welvaart. Daarom moet de EU een strategie ontwikkelen die enerzijds inzet op de geo-economische autonomie van de EU en anderzijds op een sterke inbedding van de EU in een open wereldeconomie. Vlaanderen moet hier proactief op inspelen.

De economische relaties met Europa’s twee grootste handelspartners staan de afgelopen jaren steeds meer onder druk. In het Oosten neemt het Europees handelstekort met China sterk toe ten gevolge van het gebrek aan wederkerigheid in markttoegang. Het hybride economische model van China, waarin de staat een belangrijke rol speelt, dreigt bovendien ook steeds meer de werking van de interne markt te verstoren. In het Westen is de VS dan weer op zichzelf aan het terugplooien. Bovendien beschouwt de VS de EU steeds meer als een economische ‘vijand’ ondanks het traditioneel sterke economische bondgenootschap met Europa sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ten slotte is er zich een geo-economische machtsstrijd aan het ontwikkelen tussen het westen en het oos ten, waarbij de VS actief aanstuurt op een techno

“Het Europees coronaherstelplan moet een sterke hervormingsagenda doorvoeren met als doelstelling het volle potentieel uit de interne markt te halen.”

Structurele partner: economische ontkoppeling met China. Daardoor dreigt de EU tussen twee vuren terecht te komen. De coronacrisis lijkt deze trends alleen maar te hebben versterkt.

Om het hoofd te bieden aan de vele uitdagingen die gepaard gaan met deze volatiele internationale omgeving, is er nood aan een strategie met het oog op het versterken van de geo-economische autonomie van Europa. Dit moet echter te allen tijde verzoenbaar zijn met een sterke inbedding van de EU in een open wereldeconomie. De sterkte van de EU en Vlaanderen is immers hun openheid. Om een goed evenwicht te vinden tussen deze twee doelstellingen, kunnen alvast vier algemene beleidssuggesties naar voren geschoven worden.

1. Het Europees coronaherstelplan prio ritair inzetten op het versterken van de interne markt

Een goed functionerende interne markt is het fundament voor een versterkte geo-economische autonomie. De interne markt is vandaag te verouderd en te versnipperd om te fungeren als een grote thuismarkt naar het Amerikaans en Chinees voorbeeld. Hierdoor is het een stuk moeilijker voor innovatieve spelers om eerst schaal op te bouwen in Europa en vervolgens uit te groeien tot sterke internationale bedrijven.

Het Europees coronaherstelplan moet daarom een sterke hervormings agenda doorvoeren met als doelstelling het volle potentieel

➜ WIE?

GILLES SUPLY Adviseur EU en internationaal ondernemen gilles.suply@voka.be

Gilles Suply volgt op het Voka-kenniscentrum dossiers op rond internationalisering, brexit en Europese zaken.

uit de interne markt te halen. Een stevige inbedding van het herstelplan in het Europees semester is aangewezen, waarbij lidstaten beroep kunnen doen op Europese middelen indien deze gebruikt worden voor het faciliteren van de digitale en ecologische transformaties. Het doortastend aanpakken van de aanbevelingen die de Europese Commissie naar voren schuift in de jaarlijkse landenrapporten zou daarnaast ook een strikte voorwaarde moeten zijn om aanspraak te mogen maken op financiering uit het herstelplan.

Ons land moet overigens ook zelf meer ambitie aan de dag leggen in het wegwerken van de nog bestaande belemmeringen waar Europese bedrijven die de Belgische markt willen aanboren, mee geconfronteerd worden. Zo heeft België in vergelijking met pakweg Nederland nog steeds veel meer toetre dingsbarrières. Het grondig aanpakken van die barrières zou leiden tot een dynamischere markt, wat onze capaciteit om succesvolle bedrijven te kweken ten goede zou komen.

2. De Europese verankering van strategische waardeketens bevorderen via een gecoördi neerde aanpak

Om niet achterop te lopen in de technologische race tussen de VS en China moet de EU de opbouw stimuleren van Europese industriële ecosystemen rond strategische waardeketens. De uitbreiding van de Europese lijst aan zogenaamde ‘Belangrijke Projecten van Gezamenlijk Europees Belang’ ofwel ‘IPCEI’s’ kan nuttig zijn om innovatiesteun te kanaliseren naar nieuwe sleuteltechnologieën. Vlaanderen moet daarbij proactief in kaart brengen of ook Vlaamse bedrijven een rol kunnen spelen in de uitbouw van dergelijke strategische waardeketens. De speerpuntclusters vormen hier alvast een uitstekend aanknopingspunt om dit verder te verkennen.

“Vlaanderen moet proactief in kaart brengen of ook Vlaamse bedrijven een rol kunnen spelen in de uitbouw van Europese strategische waardeketens.”

3. Een open interne markt nastreven waarin het gelijke speelveld verzekerd wordt

Een van de sterktes van de interne markt is haar openheid. Dit zorgt immers voor een innovatiever, competitiever en welvarender Europa. De EU moet dan ook sterk waken over het open karakter van de interne markt. Binnen dit verband moet België dan weer omzichtig omgaan met mechanismen die tot

doel hebben om strategische sectoren te beschermen. Een brede toepassing van het screeningmechanisme voor directe buitenlandse investeringen is bijvoorbeeld op dat vlak absoluut te vermijden.

Binnen een open interne markt moet het gelijke speelveld wel te allen tijde verzekerd worden. Het hybride Chinese economische model waarin de staat een belangrijke rol speelt, kan echter aanleiding geven tot oneerlijke concurrentie tussen Chinese bedrijven actief op de interne markt en hun Europese concurrenten. De EU moet daarom het mededingingsbeleid aanpassen om de verstorende effecten van extra-Europese staatssteun efficiënter aan te pakken. De publicatie van een witboek door de Europese Commissie hieromtrent is een belangrijke stap die verdere opvolging zal vergen in de komende maanden.

4. Hanteer handels- en investeringsverdragen om een stevige en eerlijke inbedding van Europa in de wereldeconomie te bedingen

Ten slotte moet de EU via een assertieve handelsen investeringsagenda de internationale markttoegang voor haar bedrijven faciliteren en de eigen regelgevende agenda internationaal uitdragen. Hierdoor kan de Europese bedrijfswereld maximaal inspelen op de opportuniteiten in de internationale groeimarkten en wordt het internationale gelijke speelveld versterkt door de verspreiding van de hoge Europese normen en standaarden. Om een hefboom op deze handelsagenda te zetten, moet Vlaanderen een sterk instrumentarium uitbouwen om een optimale begeleiding van haar bedrijven te verzekeren bij het hanteren van die handelsverdragen. Hiervoor moet Vlaanderen overigens eerst in kaart brengen in welke mate zijn bedrijven reeds beroep doen op de vele Europese vrijhandelsverdragen, wat zou toelaten om eventuele problemen te identificeren waarop er dan specifiek kan ingespeeld worden.