VOKA
TOPICS
Een maandelijkse uitgave van Voka vzw | Verschijnt niet in juli en augustus | Jaargang 3 - december 2019 Koningsstraat 154-158, 1000 Brussel P912687
DECEMBER 2019
REPORTAGE
NIEUWE INITIATIEVEN VOOR EEN GROENERE VLOOT Maar voor de toekomst is nog veel meer nodig
GAMECHANGERS
5 DIGITALE TRENDS WAARMEE IEDEREEN TE MAKEN KRIJGT Digikenner Omar Mohout legt ze bloot
nieuwe mijlpalen om ons te meten met toplanden
In de spotlights via de MICE-special van Voka Rechterpagina
redactioneel artikel
Linkerpagina
advertentie
Aan ruim 35.000 beslissingsnemers in Vlaanderen uw eventlocatie, meetingcentrum, conferentie- of incentivemogelijkheden voorstellen? Dat kan in de MICE-special! Na de succesvolle eerste editie wordt de bijlage in het voorjaar van 2020 opnieuw verdeeld met alle regionale Voka-magazines. Via een interessante formule zetten we uw locatie of diensten uitgebreid in de kijker op een dubbele pagina. U levert zelf een paginagrote advertentie aan; het artikel wordt verzorgd door ons professioneel team van copywriters en fotografen. Dankzij die evenwichtige mix van publiciteit en redactie is visibiliteit gegarandeerd!
Meer weten? Contacteer dan vrijblijvend Chris Lens, senior accountmanager bij Voka. Koningsstraat 154-158 – 1000 Brussel | chris.lens@voka.be | 0475 856 232
VOKA.BE
COLUMN
Fast Forward Flanders en… Belgium?
D
e nieuwe Vlaams regering is van wal gestoken met een ambitieus programma. Jambon I wil zich meten met het Noorden op tal van terreinen: werkzaamheid, investeringen, onderwijs, ... Wij juichen die ambitie toe, want ze zal onze ondernemingen en de groei ervan zeker ten goede komen. Maar de regering moet haar ambitie vertalen in meetbare doelstellingen en concrete actieplannen, net zoals onze ondernemingen dat doen. Daarom schuift Voka tien KPI’s naar voren, vergeleken met de Scandinavische landen, Nederland en Zwitserland. We geven de inspanning aan om de referentielanden bij te benen en werken deelindicatoren uit. Eén zaak is duidelijk: het wordt één lange koers en we zullen vijf jaar lang moeten sprinten om het vooropgestelde ambitieniveau te bereiken. Wil je de koers volgen, neem dan een kijkje op fastforwardflanders.be of lees het artikel verder in deze Voka Topics. Voka zal het beleid permanent monitoren en Jambon I erop wijzen wanneer we de KPI’s niet halen of achterstand oplopen. We bereiden ook een ‘Fast Forward Belgium’ voor, met KPI’s voor de nieuwe federale regering. Maar daarop blijft het wachten. Informateurs, preformateurs, informateur, … allen doen ze verdienstelijke pogingen om de politieke situatie te deblokkeren maar de kaarten lijken bijzonder moeilijk te lig-
gen. We moeten snel een federale regering hebben. Maar niet tegen om het even welke prijs: een federale regering met een slecht programma zal ons en onze bedrijven nog meer kosten dan de huidige impasse. Zo blijkt uit de doorrekeningen van het Planbureau dat het programma van de PS liefst 8 miljard euro aan bijkomende uitgaven voorziet. Om dat te financieren kijkt de PS naar nog meer inkomsten uit belastingen en bijdragen. Dat terwijl we al de tweede hoogste belastingdruk van Europa hebben… Enkel Frankrijk gaat ons voor en dat is bezwaarlijk een voorbeeld van efficiënt beheer, economische dynamiek en sociale cohesie.
Voka_HMaertens @vokavzw
Word lid van de groep ‘Voka, Vlaams netwerk van ondernemingen’
We hebben nood aan een federale regering die ingrijpende hervormingen doorvoert, met een toekomstgericht project gericht op groei en vernieuwing. Waar nodig moeten daarvoor de institutionele blokkades die ons land kenmerken, opgeruimd worden, en moeten de regio’s de hefbomen krijgen om het arbeidsmarkt- en zorgbeleid in handen te nemen. We rekenen erop dat onze politici snel het nodige sturend en probleemoplossend vermogen vinden om zo’n federaal project uit te tekenen. Dan kan Voka ‘Fast Forward Belgium’ lanceren. Hans Maertens Gedelegeerd bestuurder Voka - Vlaams netwerk van ondernemingen
“Het wordt één lange koers en we zullen vijf jaar lang moeten sprinten om het vooropgestelde ambitieniveau te bereiken.”
Voka Topics is een magazine van Voka, Vlaams netwerk van ondernemingen Koningsstraat 154 – 158, 1000 Brussel Tel. 02 229 81 11, Fax 02 229 81 00, info@voka.be, www.voka.be | Redactie Sandy Panis, Katrien Stragier, Zoë Vandekerckhove | Verantwoordelijke uitgever Hans Maertens, i.o.v. Voka vzw Burgemeester Callewaertlaan 6, 8810 Lichtervelde Advertenties Chris Lens Tel. 0475 856 232, chris.lens@voka.be | Vormgeving Kim Panis | Druk INNI group, Heule
DECEMBER 2019 VOKA TOPICS 3
VLAANDEREN
Fast Forward Flanders
Sprinten richting top De federale regering wil zich meten met het noorden. Daarvoor zal politiek ondernemerschap nodig zijn: de regering moet haar ambitie vertalen in concrete, meetbare doelstellingen en actieplannen, net zoals onze ondernemingen dat doen. Begin oktober stak Voka de regering een handje toe door concrete cijfers en doelstellingen naar voren te schuiven. Daarmee wil Voka de regering een spiegel voorhouden. In de loop van 2020 worden de doelstellingen nog verder verfijnd. Hier alvast een preview.
V
oka heeft 10 doelstellingen naar voren geschoven die belangrijk zijn voor onze ondernemingen, en vervolgens gekeken naar de inspanningen die nodig zijn om het gemiddelde te halen van de Scandinavische landen, Nederland en Zwitserland. Bij die 10 doelstellingen zitten onder andere een hogere tewerkstellingsgraad of minder files, maar ook zaken zoals meer gebruikers van digitale overheidsdiensten. Voka geeft de inspanning mee die nodig zijn om de referentielanden bij te benen. Om dat referentieniveau te halen, is duidelijk al een serieuze versnelling nodig. Daarnaast toont Voka ook de top, het beste land van Europa, want uiteindelijk moeten we er naar durven streven de beste te zijn. De Vlaamse regering staat voor een marathon van 5 jaar, maar zal duidelijk toch heel wat tussensprints moeten inlassen. Tussensprints Vo k a v e r z a m e l d e a l l e doelstellingen en cijfers op www.fastforwardf landers.be. Om ook de tussensprints te vergema k kelijken worden ze vanaf 2020 verfijnd met deelindicatoren en concrete aanbevelingen. Hierbij geven we u alvast een preview op het vlak van de arbeidsmarkt. 4 VOKA TOPICS DECEMBER 2019
FIGUUR 1: Meer mensen aan de slag
Om de krapte op de arbeidsmarkt aan te kunnen hebben we dringend meer mensen aan de slag nodig. Om de referentie te halen zal Vlaanderen nog een serieuze inspanning moeten leveren. Werkgelegenheidsgraad 20- tot 64-jarigen
76%
80,2%
83,2%
Bron: Eurostat
FIGUUR 2: Iedereen aan de slag, ook wie vandaag niet actief is op de arbeidsmarkt
Als we kijken naar de inactiviteitsgraad – die mensen die niet actief zijn op de arbeidsmarkt en ook geen werk zoeken, zoals huisvrouwen, langdurig zieken, … – dan zie je pas echt een prangend probleem voor Vlaanderen. Inactiviteitsgraad 20- tot 64-jarigen
21,6% Bron: Eurostat
15,95%
11,9%
VOKA.BE
Op naar de top: 5 aanbevelingen voor de arbeidsmarkt 1.
Jobbonus: het nettoloon van de laagste lonen gaat omhoog zodat het lonender wordt om te werken.
2.
VDAB gaat werkzoekenden actiever opvolgen en activeren. Zijn takenpakket wordt ook verbreed naar de groep van inactieven, waarbij VDAB meer de rol van regisseur op zich neemt.
3.
Werkzoekenden worden aangemoedigd om ook over de grens van de stad, provincie of gewest te kijken voor een nieuwe job.
4.
Ook op economische migratie moet ingezet worden: BelgiĂŤ stelt zich op als aantrekkelijk gastland, met redelijke doorlooptijden voor papierwerk.
5.
Flexibele kinderopvang moet het werkenden makkelijker maken om gezin en werk te combineren.
FIGUUR 3: Werkgelegenheidsgraad oudere werknemers
Als we kijken naar de werkgelegenheidsgraad van oudere werknemers, dan zie we ook daar dat een serieuze sprint nodig is. Ondanks vele inspanningen blijft Vlaanderen op dat vlak een slechte leerling. Meer weten?
Werkgelegenheidsgraad 55- tot 64-jarigen
55,1%
72,0%
www.fastforwardflanders.be
78,2%
Bron: Eurostat
FIGUUR 4: Werkgelegenheidsgraad laaggeschoolden
Ook op het vlak van laaggeschoolden die aan de slag zijn, haalt Vlaanderen niet de referentie. Nochtans hebben we ook deze groep broodnodig.
Werkgelegenheidsgraad laaggeschoolden
52,1%
57,8%
69,6%
Bron: Eurostat
DECEMBER 2019 VOKA TOPICS 5
LOGISTIEK
Vandaag juist investeren voor groenere vloot morgen De roep voor groener wegtransport zwelt aan. Maar ook de druk om duurzamer te varen en vliegen zal toenemen, weet Voka-mobiliteitsexpert Goedele Sannen. En de keuzes die we daar nu in maken worden cruciaal. “De levensduur van schepen en vliegtuigen zorgt ervoor dat de investeringen de komende jaren de juiste moeten zijn willen we tegen 2050 resultaten halen”, waarschuwt ze.
T
ransport is in Vlaanderen verantwoordelijk voor bijna een kwart (24%) van de CO2-uitstoot. De luchtvaart is goed voor 14,5%, de scheepvaart op zee 6%. Op zich relatief weinig dus. “Maar dat zal niet zo blijven”, waarschuwt Goedele Sannen in de nieuwe Voka Paper ‘Naar een duurzame vloot. Hoe groener varen en vliegen?’. “Het belang van de lucht- en zeescheepvaart zal de komende jaren enkel toenemen en zo ook de roep om die sectoren te vergroenen.” Tegen 2050 wil de EU immers dat er 80 tot 95% minder broeikasgassen worden uitgestoten tegenover 1990. En de scheepvaart en luchtvaart schuiven als sectoren ook uit eigen beweging een stevige ambitie naar
6 VOKA TOPICS DECEMBER 2019
voren: de helft minder CO2uitstoot tegen 2050. Voor de scheepvaart is dat vergeleken met 2008, voor de luchtvaart met 2005. Havens in volle voorbereiding Onze vier Vlaamse havens zijn dan ook meer dan ooit bezig met duurzaamheid. “De havenbedrijven zetten zelf in op energiezuinige dienstgebouwen, een eigen vloot die minder CO2-uitstoot en duurzaam woon-werkverkeer voor de medewerkers. Bovendien spelen de havenbesturen mee een rol in het uitbouwen van de noodzakelijke infrastructuur voor groenere schepen”, aldus Goedele Sannen. Het gaat dan onder meer over bunker-
Na 2035 zal er een revolutie inzake aandrijfsystemen en vliegtuigdesign nodig zijn.
infrastructuur voor schepen op vloeibaar aardgas en walstroom, waardoor schepen aan de kade elektriciteit kunnen gebruiken. Voor de binnenvaart is dit laatste al een feit, voor de zeeschepen in de Antwerpse haven is er de ambitie om dit uit te rollen.
“Een schip gaat 20 à 30 jaar mee, dus willen we tegen 2050 resultaten, dan moeten de investeringen in 2025 wel de juiste zijn.” GOEDELE SANNEN, VOKA
VOKA.BE
Maar andere bedrijven timmeren evengoed hard aan een groenere waterweg. Zo heeft DEME de ambitie om in 2050 klimaatneutraal te opereren. Zo kiest het voor zijn nieuwe schepen motoren die ook op vloeibaar aardgas kunnen werken. CMB ontwikkelt dan weer samen met ABC Engines een eigen waterstofmotor. “In de loop van 2020 zullen de eerste commerciële waterstofmotoren gelanceerd worden die kunnen dienen als hoofdmotor voor sleepboten, ferries en binnenschepen en als hulpmotor voor zeeschepen”, merkt Goedele Sannen op. Groener vliegen Ook groener vliegen is in volle ontwikkeling. Zo is Brussels Airport vragende partij om de vliegprocedures efficiënter te maken. Goedele Sannen: “Vandaag worden bijvoorbeeld vliegtuigen die op baan 01 landen vaak via een omweg in het luchtruim boven Brussel gestuurd om interferentie met het militaire luchtruim te vermijden. Een beperkt redesign van het Belgische luchtruim waarbij delen van het militaire luchtruim voor burgerluchtvaart gebruikt kunnen worden, levert dus directe CO2-winst op.”
Grote bedrijven zoals Airbus, Siemens en Rolls Royce weten dat ze een nieuw type toestel moeten ontwikkelen om aan de toekomstige klimaateisen te kunnen voldoen. “Daarom werken ze sinds 2016 samen aan een commercieel hybride vliegtuig, de E-Fan X Hybrid, geschikt voor ongeveer 70 personen. Door gas- en elektromotoren te combineren hoeft het toestel niet veel batterijen mee te nemen. De gasmotoren kunnen inspringen wanneer de elektromotoren uitvallen. In 2020 moet het vliegtuig zijn eerste testvlucht maken.” Nu beslissen voor 2050 Er zijn dus al heel wat stappen in de goede richting. Maar voor investeringen wordt er vaak op korte termijn gedacht, en daar knelt het schoentje. “Een schip gaat 20 à 30 jaar mee, dus willen we tegen 2050 resultaten, dan moeten de investeringen in 2025 wel de juiste zijn”, zegt Goedele Sannen. “De levensduur van schepen en vliegtuigen zorgt ervoor dat de investeringen de komende jaren de juiste moeten zijn, willen we tegen 2050 resultaten halen.”
nologie en duurzame brandstoffen. “Elke nieuwe generatie vliegtuigen is 15 à 20% zuiniger dan de voorgaande. Deze vervanging gebeurt gemiddeld na 20 jaar”, weet Goedele Sannen. “80% van de huidige brandstofbesparingen is te danken aan verbeterde vliegtuigmotoren. Daar zit nog een zekere evolutie in, maar na 2035 zal er een revolutie inzake aandrijfsystemen en vliegtuigdesign nodig zijn.”
De grootste bijdrage in de reductie van emissies in de luchtvaart komt vandaag van nieuwe tech-
Hoe zit het met de vliegtaks?
Er gaan steeds meer stemmen op om de milieukosten van vliegen door te rekenen via een zogenaamde ‘vliegtaks’, btw op vliegtickets en/of een taks op kerosine. VOKA
Nederland is dat van plan vanaf 2021 en Frankrijk zal nog een aparte taks heffen waarvan de opbrengsten geïnvesteerd zullen worden in groen transport, zoals treinverkeer. Kerosine belasten is vandaag onbestaande. Voor internationale vluchten is dit ook onmogelijk. Voor vluchten binnen Europa zou dit kunnen, mits Europese afspraken hierover.
PAPER
VLO OT OKTOBER 2019
Een maandelijkse uitgave van Voka vzw | Verschijnt niet in juli en augustus | Jaargang 3- oktober 2019 Koningsstraat 154-158, 1000 Brussel P912687
Vliegtaksen zijn niet nieuw binnen Europa: vandaag zijn er zeven landen die een taks heffen op vliegtickets, namelijk Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Zweden, Noorwegen, Italië en Frankrijk. Lidstaten kunnen immers vrij beslissen of ze zo’n taks willen invoeren, zowel voor binnenlandse, continentale als intercontinentale vluchten.`
NAAR EEN DUURZAME VLOOT Hoe groener varen en vliegen?
Ook in de scheepvaart zal enkel inzetten op maatregelen met focus op verbeterde energieefficiëntie onvoldoende zijn om de emissies nog verder te doen dalen. “Hiervoor moet radicaal worden ingezet op de introductie van alternatieve brandstoffen. Maar dat zal enkel gebeuren als de prijs ervan competitief is met die van fossiele brandstoffen en als de investeringstermijnen verder kijken dan 10 jaar.”
Download de Voka Paper
➜ www.voka.be/ publicaties
DECEMBER 2019 VOKA TOPICS 7
ARBEIDSMARKT
Flexibel werken
“Cafetariaplan voor werkuren is de toekomst” “Na cafetariaplannen voor loon zullen er nu ook voor tijd komen”, zegt Sarah De Groof, die aan de KU Leuven doctoreerde met het proefschrift ‘Arbeidstijd en vrije tijd in het arbeidsrecht: een juridisch onderzoek naar work-life balance’. “Je zal werknemers meer en meer een aantal opties voor werktijden voorleggen en een pakket laten kiezen, al blijft de werkgever het menu bepalen.”
I
edereen in het bedrijf hetzelfde werkrooster? “Die klassieke manier van werken is passé. Dat is gewoon niet meer de realiteit van vandaag, zeker gezien de krapte op de arbeidsmarkt”, meent Sarah De Groof. “In wetenschappelijke literatuur zien we dat een gevoel van autonomie voor werknemers heel belangrijk is voor een goede aansluiting tussen werk en
“We spreken nu ook van work-life enrichment.” SARAH DE GROOF
privé. Sommigen hebben graag een afgebakende nine to five. Anderen werken graag nu eens wat minder, bijvoorbeeld wanneer ze de kinderen hebben, om die uren dan later in te halen. Ook voor veel werkgevers maakt het eigenlijk niet zoveel uit wanneer er gewerkt wordt, als het werk maar gedaan is.” Regelgeving Maar laat onze wetgeving zulke flexibiliteit wel toe? En hoe organiseer je dit als onderneming? “Onze wetgeving hierrond is complex, maar er is meer mogelijk dan heel wat bedrijven denken”, weet Sarah De Groof. Zo worden glijdende uurroosters geassocieerd met een betere work-life balance en zijn ze nu ook wettelijk. “Zelfs al een speling van een half uur toelaten, geeft al een heel positief effect. Voor sommige werknemers kan dit bijvoorbeeld toelaten
“Onze wetgeving over flexibiliteit is complex, maar er is meer mogelijk dan bedrijven denken.” SARAH DE GROOF
8 VOKA TOPICS DECEMBER 2019
dat hun werkuren beter aansluiten op de uurregeling van de trein. Het komt er in essentie op neer dat je als werkgever bekijkt wat het kader is en welke autonomie je binnen dat kader kan toelaten. Zo houden sommige bedrijven strikt vast aan 20 vakantiedagen. Maar wat zie je dan? Werknemers die ouderschapsverlof opnemen – dat je niet kan weigeren – als ze daar niet mee toekomen. Als je hen de kans geeft om in hun pakket extra onbetaalde vakantiedagen te nemen, biedt je ook al meer flexibiliteit en zullen werknemers minder de toevlucht nemen tot langetermijnverlof.” Sowieso voorziet de Europese regelgeving een ‘right to request’. In Nederland en het Verenigd Koninkrijk wordt het al toegepast. Het houdt in dat werknemers kunnen vragen om meer of minder, op een ander tijdstip of op een andere plaats te werken. Zo kan een werknemer met een avondrooster bijvoorbeeld vragen om een dagrooster te krijgen. Als werkgever mag je weigeren, maar de rechter kan wel beoordelen of die weigering wel redelijk was. “In het Verenigd Koninkrijk mag de werkgever zo goed als elke reden inroepen om te weigeren. Toch zien we dat werkgevers meer op dit ‘right to request’ ingaan dan wette-
VOKA.BE
lijk verplicht is. Het systeem geeft werknemers een duwtje in de rug om aanpassingen te vragen en moedigt werkgevers aan om hun gezond verstand te gebruiken.” Een uurtje vroeger stoppen om je zieke dochtertje uit de crèche te halen en dat later compenseren is in sommige beroepen wel eenvoudiger dan in andere, geeft Sarah De Groof toe. Voor arbeiders is dit dikwijls minder evident, maar daarvoor dacht ze een systeem uit. In de garage- en carrosseriesector is er al een protocolakkoord waardoor arbeiders twee uur ‘microafwezigheid’ per maand kunnen aanvragen voor dringende privézaken, om die tijd later in te halen zonder overloon. “Het is een juridisch kader waardoor arbeiders is bepaalde gevallen flexibiliteit kunnen genieten, als dat past binnen de organisatie van het bedrijf natuurlijk”, verduidelijkt ze. Vandaag staan veel werkgevers dergelijke flexibiliteit al oogluikend toe, maar juridisch sluitend is dat niet waardoor deze werkgevers een risico lopen. Verschillende tijdspakketopties maken zoals in een cafetariaplan voor loon, kan natuurlijk voor alle functies. Work-life balance In haar onderzoek zag Sarah De Groof bovendien een hardnekkig cliché sneuvelen: dat hoe meer tijd je in je werk stopt, hoe minder je overhoudt voor je privéleven en vice versa. Wanneer je er zelf voor hebt gekozen om een week 50 uur te werken, zal je work-life balance namelijk anders zijn dan wanneer je daar niet zelf voor gekozen hebt. Een zekere tijdsautonomie hebben, betekent een wereld van verschil. De Groof: “Hoe beter je werksituatie, met hoe meer energie je naar huis gaat en omgekeerd. We spreken dan ook niet meer enkel van work-life conflict, maar ook van work-life enrichment.”
Wat is het ‘right to request’? In Nederland en het Verenigd Koninkrijk bestaat het al, maar wat wordt er precies onder verstaan? De Europese richtlijn betreffende het evenwicht tussen werk en privéleven voorziet een ‘right to request’-principe. Daardoor krijgen ouders en mantelzorgers het recht om een tijdelijke of permanente aanpassing van hun werkpatroon te vragen, onder meer door middel van telewerkregelingen, flexibele werkschema’s of verminderde werkuren. De werkgever moet het wel goedkeuren. Ten laatste in augustus 2022 zal ook België zijn regelgeving moeten aanpassen. In het Verenigd Koninkrijk valt onder het ‘right to request’ onder meer de vraag om thuis te werken of deeltijds aan de slag te gaan. Werknemers moeten minstens al 26 weken onafgebroken in dienst zijn bij de werkgever om zo’n aanvraag te mogen doen. Bij hun aanvraag moeten ze ook aangeven welk effect de wissel voor het bedrijf kan hebben en hoe dit kan worden opgevangen. De werkgever mag weigeren op de vraag in te gaan, bijvoorbeeld als het niet mogelijk is om het werk te herorganiseren over de rest van het personeel.
DECEMBER 2019 VOKA TOPICS 9
DIGITALISERING
“Artificiële intelligentie wordt dé grote gamechanger” Als er íemand in Vlaanderen technologie en nieuw ondernemerschap ademt, dan is het wel Omar Mohout. Zelf ooit medeoprichter van een softwarebedrijf, intussen Entrepreneurship Fellow bij het technologisch kenniscentrum Sirris, Professor aan de Antwerp Management School en Solvay, en adviseur van zowel start-ups als Fortune 500-bedrijven. Welke grote digitale trends ziet hij?
TREND 1: Digitaal komt niet op ons af, we zitten er middenin “Digitaal is onzichtbaar, maar heeft een gelijkaardige impact als de zwaartekracht. Die kan je ook niet zien, maar oefent een enorme aantrekkingskracht op ons uit. Dat we het niet zien, maakt het onderschat en zelfs gevaarlijk, zo staan niet al onze kmo’s digitaal al even ver. Sommigen denken: ‘Digitaal, dat is iets dat op ons afkomt’. Nee dus, we zitten er al middenin. De top groeibedrijven bijvoorbeeld hebben digitaal duidelijk in de vingers. Er zijn dan ook weinig andere sectoren buiten de technologiesector die volop aan het groeien zijn. Elk bedrijf gaat in meer of mindere mate digitaal worden waardoor het onderscheidende toevoegsel digitaal overbodig wordt. Dat is hetzelfde als bedrijven uit de 20ste eeuw bestempelen als pen-en-papierbedrijven, omdat ze dingen neerschreven en berekeningen op papier deden.”
TREND 2: AI wordt dé grote gamechanger “Er zijn vier grote digitale technologietrends: Blockchain, Internet of Things (IoT), Virtual/ augmented Reality (VR/AR) en 10 VOKA TOPICS DECEMBER 2019
Artificiële intelligentie (AI). Die laatste wordt dé grote gamechanger en zal een impact hebben op een ongekende schaal. Zo blijft virtual reality voornamelijk tot gaming beperkt, maar AI zal talloze domeinen beïnvloeden, denk maar aan slimme camera’s en voice-assistanten. Bedrijven die deze boot dreigen te missen, doen er goed aan partners te zoeken die dit wel beheersen. We zullen ook meer corporate venturing zien, waarbij corporates de handen in elkaar slaan met digitale start-ups.”
“Digitaal is onzichtbaar, maar heeft een gelijkaardige impact als de zwaartekracht.”
TREND 3: We gaan werken in wereldwijde virtuele teams “HR is al sterk gedigitaliseerd. Payroll is geautomatiseerd, werkaanbiedingen, opleidingen en assesments verlopen voor een groot deel al online … Dat zal nog verder gaan. Ik denk dan aan de matching tussen kandidaten en jobs. Maar er zal ook meer in virtuele teams gewerkt worden: je hoeft niet meer allemaal op kantoor te zit-
VOKA.BE
© Chack López
ten. We staan op dat vlak maar aan het begin van de curve. Want waarom zou je je zoektocht naar de beste kandidaat voor een job beperken tot een straal van 20 kilometer rond het bedrijf? Misschien zit de beste kandidaat wel in Parijs of in Tokio. Dankzij digitalisering maakt het niet veel meer uit waar kandidaten of medewerkers wonen en werken.”
TREND 4: FoodTech als grote opportuniteit voor Vlaanderen “FoodTech is nog niet doorgebroken, maar kan voor Vlaanderen wel een grote opportuniteit zijn. Eén van onze grootste exportproducten is voeding. In diepvriesvoeding zijn we Europees leider. Er zijn al bedrijven die AI toepassen in deze sector zoals het Gentse Foodpairing
om smaken te matchen en te combineren. Sterrenrestaurants gebruiken die toepassing om bijvoorbeeld een gerecht met kaviaar en chocolade uit te werken. In dat soort sectoren kunnen wij het verschil maken. Ik denk ook aan bijvoorbeeld Alberts Smoothies, dat machines verkoopt om zelf smoothies te maken. Daar zit een app bij waardoor je het aantal calorieën, de smaken enzovoort kan kiezen. Of MealHero, APIC, Esense en vele anderen innovatieve technologiebedrijven. Het foodtech-potentieel is in Vlaanderen nog onderbenut.”
“Bedrijven die de boot van AI dreigen te missen, zoeken best partners die dit wel beheersen.”
TREND 5: Data, data, en nog eens data: maar wat doe je ermee? “Data op zich hebben geen enkele waarde. Je moet er iets mee doén. Je moet die contextualiseren om er informatie uit te halen, die kennis kan je vervolgens omzetten in acties die jouw bedrijf een competitief voordeel opleveren. Napoleon wist het al: oorlog is 90% informatie. Het zal er dus op aankomen om data te kunnen valoriseren als strategie. Investeren in datavalorisering betaalt zich terug met de hoogste rente. Op dit moment zijn weinig bedrijven hier goed in. Het vereist een skillset en mindset waar kmo’s en grote bedrijven aan zullen moeten werken. Dat zal een taak worden voor iedereen binnen het bedrijf.”
DECEMBER 2019 VOKA TOPICS 11
DIGITALISERING
België koploper in gebruik artificiële intelligentie In weinig landen worden er op de werkplek zoveel tools en applicaties op basis van artificial intelligence (AI) gebruikt als in België: een kwart van de Belgen (24%) werkt in zo’n omgeving. Zo blijkt uit onderzoek van Ipsos en The Boston Consulting Group. In deze studie moeten we enkel Canada (26%) en China (31%) laten voorgaan. En de impact wordt alleen nog groter, wijst die uit.
Bij 1 op 4 wordt al AI gebruikt op het werk Bijna 1 op de 4 Belgen werkt ergens waar er al tools en applicaties gebruikt worden die mogelijk gemaakt worden door AI. Meer dan de helft (54%) zegt dat de komende twee jaar dat op zijn werkplek het geval zal zijn.
Gebruikt u al tools met AI?
Velen zien positieve impact op hun werk Van de Belgen die al toegang hebben tot tools op basis van AI is de overgrote meerderheid positief over de impact daarvan. Vooral werknemers onder de 35 jaar zien het als een troef.
Wat is de impact van AI op...?
Nog niet in gebruik maar in ontwikkeling:
14% 16%
Nu nog niet in gebruik maar wel in de komende 2 jaar: Nog niet in gebruik en staat ook niet gepland:
12
50
Jouw resultaten:
12
48
Hoe je werk is georganiseerd:
12
De aantrekkelijkheid van je werk: Heel positief
9
14
Positief
15 2
13 3
43
17
43
37
Negatief
5
Positief
Negatief
21
62
17
24
60
16
23
55
22
18
5
25
52
23
19
5
25
51
24
Heel negatief
Neutraal
Hoe zal AI jou helpen? Positief De tijd verminderen die aan vervelende taken wordt besteed:
14
Het meer mogelijk maken om dingen sneller te doen: 10
6
71%
28
7
65%
30
6
64%
57
Het risico op fouten verminderen: 12
53
54
23
Meer tijd creëren voor taken met toegevoegde waarde: 10
52
31
7
62%
De kwaliteit van je werk opkrikken: 10
52
31
7
62%
35
7
58%
Het meer mogelijk maken om te innoveren in je werk: 8
Ja, absoluut
12 VOKA TOPICS DECEMBER 2019
54%
46%
Jouw efficiëntie:
Jouw niveau van welzijn op het werk:
Belg verwacht vooral minder saaie taken dankzij AI Een grote meerderheid van de Belgische werknemers denken dat AI hen zal helpen om efficiënter te werken.
}
24%
Sommige al in gebruik:
Ja, een beetje
50
Nee, niet echt
Nee, helemaal niet
VOKA.BE
Vooral bezorgdheid over minder groepsgevoel Ondanks de positieve aspecten, spelen er toch ook heel wat bezorgdheden over AI bij Belgische werknemers.
Baart AI jou ook zorgen? Zo ja: waarom? Positief Het zal werk minder menselijk maken en groepsgevoel verminderen:
24
Het zal leiden tot jobverlies door een kleinere werklast:
22
Het zal uitmonden in meer controle en toezicht:
Heel wat bedrijven nog niet overtuigd van strategisch belang AI De meeste bedrijven zijn ook nog niet van plan om speciale opleidingen rond AI te voorzien.
Ja, een beetje
47
20
42
26
31
32
Nee, niet echt
5
70%
5
69%
3
66%
6
62%
Nee, helemaal niet
Op mijn werk is AI een gespreksonderwerp... Positief dat gepresenteerd wordt als van strategisch belang:
12
9
dat zorgt dat veel projecten gelanceerd worden:
7
32
dat zorgt dat meer opleidingen worden aangeboden:
6
32
dat jouw managers met jou bespreken:
8
Positief
Negatief
35
18
47%
35
19
46%
22
39%
21
38%
35
dat resulteert in het rekruteren van nieuwe profielen:
Heel positief
65% denkt dat AI zijn taken nooit zal kunnen overnemen 35% van de Belgische werknemers denkt dat zijn taken kunnen worden overgenomen, binnen de 13 jaar.
25
47
19
Het zal ethische problemen stellen mbt de bescherming van pers. data:
Ja, absoluut
46
37
39
41
27
38
27
Heel negatief
}
35%
Neutraal
Wanneer denk je dat een computer of machine al jouw taken of toch de meeste zal kunnen overnemen dankzij AI? Is nu al het geval:
2%
Over 2 jaar:
2%
Over 3 Ă 5 jaar:
1O%
Over 6 Ă 10 jaar:
11%
Over meer dan 10 jaar:
10%
Nooit:
35%
65%
DECEMBER 2019 VOKA TOPICS 13
HEALTH COMMUNITY CONGRES
Durvers en Dromers van nu
Doeners van de toekomst Eind september verzamelden zo’n driehonderd toekomstdenkers in welzijn en zorg op de eventlocatie Den Berg te Londerzeel voor het jaarlijks congres van Voka Health Community. Thema van de dag: bakens verzetten om onze zorg en welzijn van de toekomst vorm te geven.
E
r was alvast genoeg gespreksstof en voldoende inspiratie van de verschillende ervaringsdeskundigen, experten en politici om de broodnodige mindshift in te zetten en samen te gaan voor een gemeenschappelijk plan. Een plan, dat focust op kwalitatieve, betaalbare en innovatieve zorg voor élke burger in haar concrete doelstellingen. Een plan dat connecties legt en een bredere digitale welzijnsen zorgondersteuning beoogt. Een plan met aandacht voor drivers zoals preventie, financiering, een moderne rol- en taakverdeling, samenwerking en digitalisering. Kortom: een plan dat bruggen bouwt, met visie, durf en leiderschap! Meer weten? Bezoek de congrespagina: https://www. voka.be/nieuws/ health-communitycongres-durvers-endromers-van-nu-doeners-van-de-toekomst
Hans Maertens en Rudy Mattheus (Voorzitter Stuurgroep Health Community) gingen na het debat graag nog even in gesprek met minister Maggie De Block.
Kristine Kloeck was één van de drie ervaringsdeskundigen, die een reflectie bracht vanuit haar eigen zorgnoden en -ervaringen.
Tijdens de verschillende netwerkmomenten, hadden de deelnemers genoeg gespreksstof en voldoende gelegenheid om na te praten.
Marc Herremans (To Walk Again) stond mee aan de wieg van het REVAlution Center. Samen met Lieven De Maesschalck (Thomas More) bracht hij het verhaal van dit innovatieve ecosysteem in het AZ Herentals.
Het Voka Health Community Congres kwam tot stand met de steun van:
14 VOKA TOPICS DECEMBER 2019
© Medialounge
Tijdens het congres was er een panelgesprek met enkele beleidsmakers. Ze gaven hun visie, doelen en plannen voor welzijn en zorg mee. We toetsten alle plannen meteen af aan het Europese perspectief met Dirk Van den Steen (vertegenwoordiger Europese Commissie). STRUCTURELE PARTNERS:
VOKA.BE
ACTUA
De grafiek: Vlaamse bedrijven terug wat positiever De Vlaamse bedrijven zijn terug wat positiever en iets meer bedrijven verwachten de komende zes maanden een stijging van de productie en hun exportorders. Daarmee lijkt de terugval in het ondernemersvertrouwen die al twee jaar bezig is, voorlopig gestopt. Maar het blijft afwachten in welke richting de conjunctuur evolueert. Dat blijkt uit een bevraging van Voka bij 600 bedrijven. ENQUÊTE: VLAAMSE ONDERNEMERS WACHTEN AF
“H
Produc'e komende 6m 60%
30%
45%
23%
30%
15%
15%
8%
0%
H2 2013
H2 2014
H2 2015
H2 2016
H2 2017
Meer Minder
H2 2018 Mid 2019
et gevaar van een
Exportorders komende 6m harde brexit is af-
0%
H2 2013
genomen en er is ook ontdooiing in de handelsoorlog tussen de VS en China”, duidt Voka-hoofdeconoom Bart Van Craeynest. “Maar het is uiterst twijfelachtig of dit een heropleving van de economische activiteit inluidt. 1 op de 5 Vlaamse ondernemers verH2 2014 H2 2015 H2 2016 H2 2017 H2 2018 Mid 2019 Meer wacht trouwens nog altijd een Minder Bron: Voka terugval in hun activiteiten.”
De foto:
140 bedrijven gehuldigd
© Medialounge
O
p donderdag 24 oktober werden 140 Vlaamse bedrijven in de spotlights gezet voor het behalen van het Voka Charter Duurzaam Ondernemen (VCDO). De bedrijven krijgen de erkenning omdat ze vorig jaar bijvoorbeeld hun
wagenpark hebben vergroend, hun CO2-uitstoot of energieverbruik hebben verminderd of de veiligheid van hun medewerkers hebben aangepakt. In totaal hebben de bedrijven bijna 2.500 acties ondernomen.
Ook op de arbeidsmarkt tekent zich een dubbel beeld af. Enerzijds vindt 40% van de Vlaamse ondernemers dat het moeilijker blijft worden om geschikt personeel te vinden. Anderzijds denkt 1 op de 10 dat hun personeelsbestand in de komende zes maanden moet inkrimpen, het hoogste aantal van de voorbije vijf jaar.
Het cijfer:
3.271
D
oor de krapte op de arbeidsmarkt zijn alle werkkrachten hard nodig. Via, Welt, een speciaal traject voor werkplekleren, zet Voka haar leden-ondernemingen ertoe aan mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt, zoals ouderen, mensen met een beperking, … een kans te geven. En met succes. “De voorbije drie jaar zorgden 837 bedrijven voor 5.277 leerplekken. 3.271 van die werkzoekenden (62%) hebben na een jaar een vaste job. “Focussen op talent zorgt dus voor duurzame tewerkstelling”, zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka.
DECEMBER 2019 VOKA TOPICS 15
Voka Nieuwjaarsreceptie
2020
Omdat verrassende ontmoetingen tussen ondernemende Vlamingen en toppolitici voor vuurwerk zorgen en de inspiratie laten ontvlammen, zet Voka het nieuwe jaar in met denderende duo’s. Wil je graag mee het startschot geven? Schrijf je dan nu in! www.voka.be/nieuwjaar20