België-Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828
ISSN 0012-5474
Vlaanderen staat in Europa
7
Maandblad juli 2004 Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem
BRU SSEL -HAL LE-V ILVO ORD E,
WAT NU? LEE S BL Z 10
L A B ELGIQUE
COUPÉE EN DEUX
De Franstalige krant La Libre Belgique titelde na 13 juni ‘La Belgique coupée en deux’. Alsof dat nog nieuws is. Wallonië is al jaren het wingewest van de PS (36,9%), die nu ook Brussel binnenrijft. ‘De Waalse bevolking stemt blijkbaar massaal voor het behoud van een uitkeringseconomie, die ze zich kunnen blijven veroorloven door de miljardentransfers vanuit de Vlaams private sector’, stelt de liberale denktank Nova Civitas. De Vlaamse slagkracht om daaraan iets te veranderen is ingeperkt door de politieke amputatie van een kwart van de Vlamingen. De Vlaamse Beweging moet het cordon alleen al om die reden doen verdwijnen. Het Vlaams Blok geeft signalen dat het kan. Dat is al een begin. Vlaanderen eindelijk de ruimte geven voor een eigen oplossing voor zowat alle maatschappelijke problemen, het werd door paars én door de Franstaligen allemaal hooghartig weggelachen. Men onderschat de impact daarvan op het kiesgedrag. De oplossing voor de Belgische impasse is nochtans simpel: ze werd in 1997 al aangereikt door ene Guy Verhofstadt, toen hij voorstelde de instellingen te blokkeren, d.w.z. dat de Vlaamse partijen zouden weigeren mee te werken aan de vorming van een nieuwe Belgische regering in 1999, ‘zolang geen nieuwe en beslissende stap is gezet in de federalisering van het land’. (Jounaal, 27 mei). De Vlaamse Beweging is de jongste paar jaar heel fel bezig geweest met de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Goed dat de situatie aldaar in beeld wordt gebracht. Ze is symbolisch voor de Franstalige macht in België. Maar de Beweging moet zich nu snel toeleggen op een veel ruimer actieterrein: de structurele ontmanteling van de 19de-eeuwse Belgenmop. De geldstromen richting Wallonië, door KBC in kaart gebracht en door een in de lade gehouden studie van Dewael/Somers nog eens bevestigd, mogen geen taboe meer zijn. Ze kunnen het kader worden voor een nieuwe Vlaamse politiek, inbegrepen de herschikking van de ook voor Wallonië verlammende solidariteit.
Laat Vlaanderen én Wallonië resoluut gaan voor een eigen sociaal-economisch beleid. De werkloosheid is in Vlaanderen een relatief beheersbaar probleem. Alleen al om demografische redenen kampt Vlaanderen vanaf 2007 met een tekort aan arbeidskrachten. In Wallonië is de werkloosheid een drama. Een eenheidsoplossing hiervoor bestaat er niet. De vergrijzing en de zorg worden een groter probleem. Ook hier is een eigen aanpak nodig (gezondheidszorg, pensioenen...), inbegrepen specifieke keuzes rond nataliteit, gezinspolitiek, eigen fiscaliteit. Als de zuiderburen liever voorrang geven aan immigratie om hun leeftijdspiramide in balans te houden, is dat hun goed recht. Maar Vlaanderen moet het recht hebben bezorgd te zijn over een té grote instroom van vreemdelingen. Ook inzake wonen, verkeer, leefmilieu, landbouw zijn Vlaanderen en Wallonië twee verschillende landen. Rond buitenlands beleid kan Vlaanderen beter snel een strategie ontwikkelen om op korte termijn een onafhankelijke staat in Europa te worden. Wat Ierland en Denemarken kunnen, kunnen wij best ook. Wat Oost-Europese landen mogen, verdienen we ook. We hebben Louis Michel echt niet nodig. Tot slot is de Vlaamse kijk op criminaliteit, veiligheid en justitie ook duidelijk anders dan die van het linkse Wallonië. En waarom niet? De geschiedenis leert dat macht nooit gekregen, maar afgedwongen wordt. Een kordaat Vlaanderen kan die revolte best bespoedigen. De uitslag van de verkiezingen van 13 juni kan hiervoor de aanzet zijn.
Jan Van de Casteele
P ERSWIJS - K ORT
P
Hans Brockmans in Trends, 20 mei: ‘Is zo’n nieuwe staatshervorming moeilijk? Zeker, aartsmoeilijk zelfs. Maar niet onmogelijk, als alle Vlaamse partijen het Zuiden duidelijk maken dat er eenvoudigweg geen alternatief is en de federale regeringsvorming in de weegschaal wordt geworpen.’ Frank Vandenbroucke (sp.a) in Humo, 25 mei: ‘We blijven een landje met verschillende beleidsculturen, gevoeligheden en realiteiten: daarom pleit de sp.a voor de regionalisering van de verkeerswetgeving en de gezondheidszorg. Ook het werkgelegenheidsbeleid (...) laten we die zaken nu eens eindelijk wat simpeler en efficiënter organiseren.’ Marc Balduyck in Gazet van Antwerpen, 26 mei: ‘Wij kennen Wallonië helemaal niet meer. Het zuiden van het land is voor de meeste Vlamingen een stuk buitenland geworden waar ze enkel nog eens doorrijden op weg naar het zuiden. Wallonië is vanuit Vlaams perspectief dan ook niet meer dan de Ardennen en de Hoge Venen.’ Walter Pauli in De Morgen, 29 mei: ‘Sinds de start van paarsgroen in 1999, dus in geen volle vijf jaar tijd, is Werk al het derde ministerie waarvoor een sp.a’er een ambitieus programma schreef, die botste met de kameraden van de PS. Telkens is de uitkomst identiek: de belaagde sp.a’er vertrekt. (...) De reden daarvoor ligt (...) in de goede verstandhouding Di Rupo-Stevaert. Stevaert beseft dat in de gegeven omstandigheden de PS de politieke levensverzekering is van de sp.a.’
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
K
E R S W I J S Jean-Claude Van Cauwenberghe (PS) in Knack, 26 mei: ‘als de Vlamingen zich op mijnenvelden als de kinderbijslag, de gezondheidszorg of de vennootschapsbelasting willen begeven, dan zullen wij onder andere de uitbreiding van het Brussels Gewest, de overheveling van Voeren naar Luik, de afschaffing van de verplichte tweetaligheid voor Brusselse magistraten en een beurtwisseling tussen Vlamingen en Franstaligen voor het premierschap eisen. Want niemand hoeft ook maar één moment te denken dat de Franstaligen iets zullen aanvaarden dat hen zal verzwakken.’ Daan Killemans in Trends, 27 mei: ‘De federale fiscale heerschappij is de grendel op de deur van de Belgische staat en is de garantie dat de Waalse welvaartstaat gefinancierd raakt. Dat federale bastion lijkt onaantastbaar. Maar zonder meer fiscale autonomie is Vlaanderen vanuit begrotingsperspectief niet meer dan een dochter met een eigen boekhouding van de holding België.’ Gui Tegenbos in De Standaard, 1 juni: ‘Het samenvallen van alle verkiezingen is de ultieme natte droom van partijleiders die aan de macht zijn en zich niet willen laten beperken. (...) De particratie is nog nooit zo sterk geweest in ons land, en gelijktijdige verkiezingen voor alle bestuursniveaus zijn de ultieme bezegeling daarvan. Een gezond democratisch federalisme vergt partijleiders die zich kunnen bedwingen, die niet alle macht willen, en die respect opbrengen voor het normale democratisch functioneren van federale instellingen.’
2
O R T
WALEN WAALSER De Waal voelt zich steeds meer Waal. Dat blijkt uit de ‘wallobarometer’, uitgevoerd door de universiteit van Luik. 54,1% van de ondervraagden verklaart zich ‘sterk’ Waal te voelen. Iets meer echter voelt zich uitgesproken Belg: 54,7%. In 1991 ging het nog om resp. 42,5 en 44,3 procent. (DM en DT, 25 mei)
MIGRATIE De verkleuring van de vier grote Nederlandse steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) gaat snel. Het aandeel autochtone Nederlanders zakte de jongste negen jaar van 64% naar 57%, het percentage allochtonen liep op tot 43%, waarvan meer dan tweederde afkomstig is uit niet-westerse landen (Centraal Bureau voor de Statistiek in De Volkskant, 8 juni). Het CBS rekent alleen personen van de eerste twee generaties als allochtoon. Japanners en mensen uit Indonesië worden gerekend tot de westerse allochtonen.
WAALSE MACHT Jean-Claude Van Cauwenberghe, Waals minister-president (PS), is erg duidelijk over de Waalse machtspositie: ‘Wat de Walen van mijn verlangen, is dat ik de vinger aan de trekker heb voor het geval de Vlamingen een bepaalde grens overschrijden... Leterme zegt dat hij niet in een Vlaamse regering stapt als het kiesarrondissement Brussel-HalleVilvoorde niet wordt gesplitst. Desnoods komen er verkiezingen. Leterme mag zeggen wat hij wil. Er is in dit land nog nooit een hervorming doorgevoerd zonder een consensus. Tenzij dit een nieuw scenario is en Leterme aanstuurt op de Vlaamse onafhankelijkheid... Hoe verder de Vlamingen gaan in hun communautraire eisen, hoe groter de frustratie zal zijn de dag na de verkiezingen. Wij geloven dat Wallonië vandaag niets meer te winnen heft bij nieuwe stappen in de staatshervorming... Denkt u nu echt dat wij zullen dulden dat Vlaanderen een eigen vennootschapsbelasting invoert?’. (Knack, 26 mei)
VLAAMS-RADICALE
het middenveld, met werkgevers, vakbonden en universiteiten. En met “wijzen” van de Vlaamse Beweging.
ELEMENT VERSTERKT
N IEUWE KANSEN VOOR V LAAMS PARLEMENT
'BEANTWOORDT
NIEUWE REGERING AAN HAAR PLICHT EN AAN DE VERWACHTINGEN, DAN LIGT EEN CONFRONTATIE MET DE FRANCOFONIE IN HET VERSCHIET'.
In 1999 brak paars-groen met die trend. Patrick Dewael haakte de Vlaamse regering vast aan het kabinet-Verhofstadt. In 2003 verliet hij zijn post om nationaal minister te worden. De onervaren Bart Somers wist met de erfenis geen blijf. Het Vlaams Parlement verschrompelde, ondanks de vermaningen van een gefrustreerde voorzitter De Batselier, tot een lege, holklinkende, ongemotiveerde assemblee. Achter die periode is een punt gezet. Er is een andere kabinetscoalitie in de maak. In het nieuwe Parlement werd het Vlaams-radicale element versterkt. Dat is in de eerste plaats toe te schrijven aan de fenomenale overwinning van het Vlaams Blok dat - aangezien CD&V en N-VA aparte fracties vormen - in feite nu de grootste formatie levert. Het Blok wordt niet betrokken bij de kabinetsformatie, maar zal hoe dan
ook vanuit de parlementaire oppositie zichtbaar op de besluitvorming wegen. Het zal de komende jaren een aanwezigheid zijn in de Vlaamse en de Belgische politiek, wat indirect de slagkracht van het Vlaams Parlement kan herstellen. Van Waalse zijde beseft men terdege het gevaar. Even belangrijk kan de rol zijn, die de nieuwe regering zou moeten spelen. De bal ligt niet meer in het liberale kamp, waar Guy Verhofstadt, met in de rug zijn Waalse voogden en beschermheren, in laatste instantie de doorslag gaf, maar bij de christen-democraten. Wat zullen die terecht brengen van de nieuw geboden kansen ? Een groep van 29 CD&V-parlementsleden, aangevuld met zes verkozenen van de nationalistische N-VA, kan bijdragen tot de opwaardering van het Parlement, op voorwaarde dat er opnieuw positief gedialogeerd wordt met een Vlaamse regering die een duidelijk beleid voert en gezag afdwingt.
EUFORIE De verantwoordelijkheid van het kartelbestuur is groot. Yves Leterme en Geert Bourgeois kunnen niet op hun lauweren rusten. De euforie op de verkiezingsavond was begrijpelijk, maar overtrokken. CD&V ging niet echt vooruit. Het moest zelfs een zetel prijsgeven. Het is terug aan de top gekomen, eensdeels omdat Stevaert geen rood-groen kartel vermocht te vormen, maar anderdeels ook dank zij de inbreng van gewezen Volksunie-kiezers. Bourgeois van zijn kant dankt zijn overleving enkel aan de helpende hand die de christendemocraten hem reikten. Hun tegenstanders ontwapenen niet. De grootste waakzaamheid blijft geboden. De coalitie dient te worden samengesteld vanuit een veelheid van partijen. Het vinden van een regeringscompromis wordt een hachelijke onderneming. Leterme moet overleggen met progressieve en conservatieve christen-democraten, met socialisten, liberalen en nationalisten, met
3
Hij zal ook en vooral de samenhang binnen zijn kartel moeten handhaven. Daar kijkt het staatsbehoudende establishment van de oudere CVP-notabelen misprijzend en argwanend naar de confederalisten van de N-VA. Het is niet ondenkbaar dat Bourgeois - aan wie een ministerportefeuille werd beloofd - bereid is tot enige soepelheid. In De Morgen van 15 juni zei hij dat de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde ‘toch niet zo eenvoudig is’. De uitspraak kan worden geïnterpreteerd als een eerste stap naar toegevingen. Maar de geschiedenis van de Volksunie leert dat dergelijke “diplomatie”op termijn destructief werkt.
'UITSPRAAK BOURGEOIS OVER SPLITSING BHV KAN WORDEN GEÏNTERPRETEERD ALS EERSTE STAP NAAR TOEGEVINGEN. MAAR DE GESCHIEDENIS VAN DE VU LEERT DAT DERGELIJKE "DIPLOMATIE" OP TERMIJN DESTRUCTIEF WERKT' Het kartel kan het zich niet veroorloven dat de veelpartijenregering die zij voorzit, de realisatie van het Vlaamse eisenprogramma en de verbetering van het openbaar bestuur op de lange baan schuift. Dat zou alleen de oppositie ten goede komen. Nu de budgettaire toestand van Vlaanderen er veel minder rooskleurig uitziet dan totnogtoe beweerd werd, zal ook het dossier van de transfers naar Wallonië eindelijk op de regeringstafel moeten komen. Beantwoordt de nieuwe regering aan haar plicht en aan de verwachtingen, dan ligt echter een confrontatie met de francofonie in het verschiet. Het nieuwe Vlaams Parlement moet zich daarvan bewust zijn en zich erop voorbereiden. Ook dat behoort tot zijn eerste opdrachten. Manu Ruys
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
C OMMENTAAR
In de geschiedenis van het Vlaams Parlement openen de verkiezingen van 13 juni 2004 een nieuw hoofdstuk. Opgericht in 1970 als een bescheiden Cultuurraad, werkte de instelling meteen in goede verstandhouding met de ministers die in de centrale regering, en daarna in de executieve, met de « Vlaamse aangelegenheden » belast waren. In 1995 werd de Raad een volwaardig, rechtstreeks verkozen parlement. Gaston Geens had intussen met zijn Industriële Revolutie de Vlaamse regering een eigen gelaat en specifieke doelgerichtheid gegeven. Van 1992 af trok Luc Van den Brande het spoor door en profileerde hij Vlaanderen ook in het buitenland. De Vlaamse volksvertegenwoordiging leverde loyale steun.
SAMENHANG
HET
HAKMES IN DE
VLAAMSE
worden, valt nog te bezien. Het kan best dat ze bij CD&V misschien op hun beurt té voorbarig het hakmes zetten in hun Vlaamse macht.
MACHT
W IE
HET B LOK WIL SLAAN , KLOPT IN EIGEN GEZICHT
BLAUW De liberalen krijgen een pak rammel, naar alle waarschijnlijkheid vooral van het Vlaams Blok. De mensen zullen zich van de liberalen vooral veel gebakken lucht herinneren: het terugdringen van het Blok, het creëren 200 000 jobs, het migrantenstemrecht, het fiasco van de fiscale amnestie, de venijnige stijl van Verhofstadt, de Olympische droom van Somers, de vaandelvlucht van Dewael uit Vlaanderen en Somers uit Mechelen, de communautaire stilte, de onderwijs-rust van Vanderpoorten, het wegpesten van de rechtervleugel (van Beysen tot Coveliers), de schijnkandidatuur van Numero Uno Verhofstadt. En dan zwijgen we nog over de strapatsen van Louis Michel.
Foto Doorbraak
V ERKIEZINGEN
H
et ziet er niet naar uit dat de vakantie veel politieke rust zal brengen. De kaarten zijn geschud, maar het spel moet nog beginnen. Veel Doorbraaklezers zullen zelf al uitvoerig de verkiezingsresultaten hebben geanalyseerd. We pogen daar nog enkele bedenkingen aan toe te voegen.
Een overhaaste afwijzing van het Blok is misschien begrijpelijk - Bourgeois en De Wever werden (om het eufemistisch uit te drukken) door het Blok niet tactisch benaderd - maar in het licht van de aanstormende gemeenteraadsverkiezingen wordt het een onmogelijke
DE "SLA-DOOD-AANPAK"
VAN HET
BLOK
LEIDDE VAN NEDERLAAG TOT NEDERLAAG.
De beledigende en discriminerende uitspraken over tegenstrevers hebben als een boomerang gewerkt. De VLD was noch mossel, noch vis en zat gevangen in een onnatuurlijke coalitie. Vivant bewees alleen maar dat één man met geld niet bijster veel winst opleverde.
afstand te nemen van de Belgische recepten. Stevaert vertraagt. Zijn scherpte is weg. De sympathieke van Hasselt werd door “de mensen” al eens uitgejouwd, een teken aan de wand. Zelfs in Limburg is de sp.a-glans eraf. Het kan snel verkeren.
LINKS
De arbeiderspartij van weleer is een partij geworden van decolletés en naaldhakjes en rode lippen. Intellect zit er nog bij de generatie voormalige ex-trotskisten (Vandenbroucke, Vande Lanotte), maar die pakken niet zo best bij de werkman.
Ook de sp.a heeft kansen gemist. Linkse media hebben zich samen met Stevaert uitgesloofd om Groen! binnen te halen. Mislukt. Natuurlijk hadden ze gelijk: indien het kartel er gekomen was, was roodgroen de grootste partij, mét initiatiefrecht. Maar het is precies de propagandamachine van de progressieve media geweest die Groen! heeft gered, maar links gesplit. Stevaert, in de kartelkunde geklopt door Leterme en Bourgeois, stuurde als eerste zijn federale teletubbies als schijnkandidaten in het veld, haalde ongezellig uit naar de nieuwe conservatieve bedreiging van rechtse rakker Geert Bourgeois en deed minachtend en erg minimalistisch over communautaire problemen. Zijn gratis-verhaaltjes geraakten afgezaagd. Zijn oneliners — breed uitgesmeerd — evenzeer. Ook hij durfde geen DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
Over Spirit kunnen we kort zijn: daar herinneren we ons niet veel meer van dan de barbecuecheques, de superboetes en nachtvluchten in alle richtingen. Ook de trillende onderlip van Bert Anciaux doet het niet meer. Ooit was Anciaux een flamingant met een programma. Nu is hij een karikatuur van zijn eigen glimlach. Zijn Vlaamse profiel is verdampt in de leegte van zijn Spirit.
CD&V-N-VA Leterme heeft met N-VA wél goed gegokt. Of hij ook de verstandigste zal
4
opgave om partijgenoten in Vlaamse steden en gemeenten in de pas te houden. Bij de gemeenteraadsverkiezingen zullen gemeentelijke fracties kiezen voor de eieren van het Blok. ‘Dan gaat het niet over meedoen aan één bestuur in Vlaanderen, maar over meer dan 300 besturen’, aldus Dewinter (De Tijd, 15 juni) Dat de CD&V-basis dat beseft, bleek al uit een bevraging waarbij de helft van CD&V’ers zegt tégen het cordon te zijn. Een percentage dat na de forse winst van het Blok nog fors zal toegenomen zijn.
HET BLOK De Blok-winst was verrassend groot. De volkspartij stond voor radicale oplossingen op thema’s die de mensen wel degelijk beroeren. In een contraproductieve orgie van haat werd de boodschap van Vlaamse radicaliteit - alleen een zelfstandige Vlaamse staat stopt het oeverloos gekrakeel binnen de kunststof van België - met het badwater weggegooid. Het ‘ze willen België splitsen’-geblaat heeft blijkbaar weinig mensen afgeschrikt.
DE MEDIA Radio en vooral televisie hebben hun jokers ingezet om het Blok, maar ook de baarlijke duivels van N-VA en CD&V (de big bang van Van Rompuy en Van den Brande) te jennen. De “doelgroepen” van de Doe de Stemtest (van Monopolyspelers tot huismannen), de panels in andere programma’s waren zo flink gekozen dat een klein kind snel doorhad waar de beïnvloeding wel moest zitten. En dan zijn er nog slimmeriken als Rik Van Cauwelaert (Knack) die nu de VRT de schuld van alle kwaad menen te moeten geven. De Standaard haalde een batterij tricolore fossielen boven (Geert Van Istendael, Benno Barnard, Dieter Lesage) om weken lang de Brabançonne te zingen. Reacties uit de Vlaamse Beweging waren in De Standaard nauwelijks te vinden. De Morgen meende Vlaanderen te overtuigen met preekjes van BV’s, u weet wel het soort mensen dat jaarlijks in Humo komt vertellen welk boek ze het liefst gelezen hebben, welk filmke ze tof vonden... Dit ritueel eindigt steevast met een schimpscheut richting ‘communautaire scherpslijpers’ en een gifpijl naar het Blok. De Morgen klonk weken lang als een multiculturele treurwilg. Wat een BV’tje zegt, is voor de wakkere burgers nog geen litanie natuurlijk. Op een slordigheidje meer of minder wordt niet meer gekeken. In De Morgen meende Walter Pauli een link te moeten leggen tussen een zootje ongeregeld van Stormfront (ons tot op de dag van Pauli’s artikel onbekend) en de Vlaamse Volksbeweging. Het kostte zijn krant een recht van antwoord (zie www.vvb.org)
tieke debat werd geweerd. Voor Luc Vanderkelen hebben een miljoen kiezers het Blok geplebisciteerd. ‘Moet Vlaanderen zich nu schamen, zoals prof. Vermeersch voortvarend zei? Neen, alleen de heersende politieke klasse. Hun “sla-dood-aanpak” van het Blok heeft van nederlaag tot nederlaag geleid. Als een miljoen Vlamingen voor zo’n partij stemt, dan betekent dit dat meer en meer mensen deze partij niet meer als extreem ervaren. Het Blok is al enkele jaren bezig met oplossingen van het gezond verstand te propageren, en de mensen zeggen ‘vaneigens’. Het Blok zal niet gekeerd worden door moord en brand te schreeuwen’. (Het Laatste Nieuws, 14 juni) Hopelijk kan Vanderkelen stilaan inzien dat veel meer mensen dan hij zelf wil geloven ook ‘vaneigens’ zeggen als het gaat over confederalisme of onafhankelijkheid. Zijn krant bleef gesloten voor berichtgeving over dit politieke streven. Ook opvallend zijn de standpunten van Walter Pauli (De Morgen, 15 juni). De
5
Dat is een standpunt dat best acceptabel is. Het politieke debat eindelijk voeren op een correcte manier, dat moet kunnen. Het Blok bestrijden ook, maar dan met gelijke wapens. Wat geldt voor het Blok, zal dan allicht eindelijk ook gelden voor de veel ruimere nationalistische kring van de Vlaamse Beweging. Blok en Beweging zijn immers geen synoniem van mekaar, al worden ze vaak zo behandeld. Maar het afschaffen van het cordon vergemakkelijkt misschien ook woord en wederwoord over de communautaire dossiers. Dan zal een dubbel recht van antwoord op onnozele beschuldigingen aan het adres van veel flaminganten niet meer nodig zijn. Ook tussen Blok en Vlaamse Beweging moet overigens een hartig woordje gebabbeld worden. Geen hakmes in de Vlaamse macht! Dat geldt ook voor het Blok... Jan Van de Casteele
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
V ERKIEZINGEN
Het Blok kiest voor standpunten die blijkbaar met het gezonde Vlaamse boerenverstand nog redelijk te rijmen vallen: een gezinspolitiek met het perspectief van demografisch herstel; een onderwijspolitiek gericht op rust en onderwijs in plaats van op onophoudelijke experimenten en vernieuwing; een rationeel en - waarom niet? - een soms ook al eens kritisch standpunt inzake de Europese uitdaging; een cultuurpolitiek die de ivoren torens van een kleine elite in vraag stelt.
harde strijd om vreemdelingenstemrecht was na de versoepelde naturalisatiewetgeving ‘eerder een symbooldossier’. Het binnenhalen ervan een ‘dode mus, want niet nodig voor de meeste Marokkanen of Turken’. Paars werd er wel mee in crisis gebracht, het Blok in the winning mood. ‘Dat is dus ZONDER CORDON WINNEN VLAAMSE EISEN AAN KRACHT. DE VLAAMSE contraproductief. BEWEGING KAN VOOR- EN TEGENSTANDERS DAARVAN OVERTUIGEN. En dwaas’, aldus Pauli. ‘Ik hield mijn mond. Het is de laatste keer geweest’, Humo bakte het zo mogelijk nog wat aldus de auteur. Nog verrassender is het onnozeler met straffe verhalen, opgevervolg: ‘Ik wil hier vragen om het debat pikt uit het donkerste asgruis rond de over het cordon sanitaire te openen. Ik zeg leuvense stoof bij enkele zorgvuldig niet: schaf af dat cordon. Ik zeg wel: praat geselecteerde SS’ers. erover...om zo het Vlaams Blok beter te kunnen bekampen’. Ook voor het cordon Operatie Beschadiging heeft weinig geldt immers: schaadt het niet, dan baat indruk gemaakt, zo te zien. het niet. Het is een politiek middel. Alleen zie ik dat het niet werkt’… En nog wat verIn politieke, academische en journader: ‘Misschien moeten we dus de gok listieke middens wordt het cordon stilmaar eens wagen en het Vlaams Blok aan in vraag gesteld. Dat is geen laten besturen, om hen dan vanuit de onaardig nieuws voor de brede Vlaamoppositie beter te kunnen bekampen’. se Beweging die vaak mee uit het poliFoto Doorbraak
Ook de thema’s veiligheid en migratie — in Vlaanderen al lang geen taboethema’s meer — tikken lekker aan.
TWEEDE
ZETEL
UNION FRANCOPHONE
BLIJFT UIT
B RUSSELSE
OLIEVLEK BLIJFT BEDREIGEND
V LAAMS -B RABANT /B RUSSEL
I
n Vlaams-Brabant is de fransdolle electorale pret ook nu niet echt kunnen doorbreken — de beloofde tweede zetel voor Union Francophone bleef inderdaad ook nu weer buiten bereik — maar geloven dat alle gevaar geweken is zou van bijzonder grote Vlaamse lichtzinnigheid getuigen : de Brusselse olievlek is en blijft anno 2004 voor Vlaams-Brabant bedreigend. In 1999 stemden bijna 37 000 Franstalige Vlaams-Brabanders voor Union Francophone, zeg maar de FDF-voorhoede op Vlaams grondgebied. Dit keer waren er 43 391 stemmen, 6,5% in plaats van 5,6 vorige keer. Tegen dat tempo kan het dus nog wel enkele verkiezingen duren voordat UF echt kan volhouden dat er inderdaad meer dan 120 000 Franstaligen in de Vlaamse rand onder de Vlaamse knoet liggen. Hoe dichter bij de Brusselse grenzen, hoe groter de dreiging. Met uitschieters in de kantons Zaventem — meer dan een kwart van de plaatselijke UF stemmen — en Halle met bijna 20%. Het was dus niet ten onrechte dat de burgemeester van Halle nog niet zolang geleden publiek aan de alarmbel trok
wegens de almaar sterker worden Franstalige instroom in zijn stad. Het kanton Zaventem is de thuishaven voor twee zwaar bedreigde Vlaamse faciliteitengemeenten Kraainem en Wezembeek-Oppem. In beide kantons gaat het om zowat twee tot drieduizend “nieuwe” stemmen! Maar ook in Meise (9,5%), Vilvoorde (5,1%), Asse (4,1%) en zelfs in Leuven (2,3%) doet men er goed aan het verder uitzaaien van de verfransing niet al te lichtzinnig weg te wuiven: die verfransing van het meest bedreigde deel van VlaamsBrabant neemt inderdaad niet af. In de andere acht kantons van VlaamsBrabant gaat het dan weer om zo goed als “voorlopig” nog altijd verwaarloos-
B RUSSELSE V LAMINGEN “ KIEZEN ” In procenten zijn er minder Nederlandstalige kiezers en de “democratische” lijstverbinding tegen het Vlaams Blok heeft niet gewerkt. Een overzicht per partij:
VLAAMS BLOK Het Vlaams Blok vergroot zijn voorsprong. In vergelijking met 1999 wint de partij 2 procent. Maar het Blok blijft een maat te klein voor de absolute meerderheid in de Nederlandse taalgroep. Aan Franstalige zijde verliest de partij kiezers aan FN en FNB. Demol verliest 1817 stemmen, “flamingant” Lootens wint er 506. Dankzij exVU’ers?
VLD De VLD trappelt ter plaatse, maar dat is al goed in het perspectief van de liberale achteruitgang elders in het land. De tandem Guy Vanhengel en Sven Gatz blijkt te werken. Achter hun rug geraDOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
Dichtbij Brussel neemt de verfransing van Vlaams-Brabant zeker niet af, verderop verschrompelt de Franstalige electorale invloed. Enig mogelijke conclusie: de invoering van faciliteiten op Vlaams grondgebied was, is en blijft een historische stommiteit. Voor de Vlaams-Brabantse provinciale en andere plaatselijke besturen een duidelijke vingerwijzing: geen duimbreed toegeven als het gaat om de toepassing van de taalwetten. Voor de Vlaamse informateur een bijkomende aansporing om het kiesarrondissement HalleVilvoorde eens en voorgoed los te maken van Brussel. Men mag inderdaad veronderstellen dat zelfs Franstaligen uiteindelijk toch wel leren leven in een Vlaamse omgeving, als ze maar afgesneden worden van hun Brusselse Franstalige moedermelk. Marc Platel
KLASSIEKE TRIPARTITE
ken ook jonge beloftes Carla Dejonghe en Els Ampe verkozen.
SP.A-SPIRIT De socialistische boegbeelden mogen elkaar al de strot afbijten, het rode kartel doet het goed. Ook geparachuteerd staatssecretaris en “gruut lawaait” Pascal Smet blijkt een echt prijsbeest. Als hij minister wordt, zetelen alleen spiritisten (Marie-Paul Quix en verrassing Fouad Ahidar) en een overgelopen CD&V’er (Jan Beghin) in de fractie. Tenzij er wordt geschoven...
CD&V/N-VA De grote verliezer in Nederlandstalig Brussel. Hoe geloofwaardig is een “Vlaamse” kartellijst met minister Jos Chabert (71) als lijsttrekker? De lijst trok verdeeld naar de verkiezingen. Opmerkelijk is dat de lijst voor de Vlaamse verkiezingen zo mogelijk nog slechter scoort dan de Brusselse lijst.
6
bare resultaten: zo halen de Franstaligen in bijvoorbeeld het kanton Aarschot vandaag nog 44 stemmen of een verlies van 30 stemmen, 38 (-57) in Diest, 29 (-29) in Glabbeek, 134 (-42) in Haacht tot 140 (-12) in het ooit zo verfranste Tienen. Zo gaat het ook in de kantons Landen en Leeuw. Alleen in Lennik verdubbelen de Franstaligen hun score: van 215 stemmen naar 478.
Chabert scoort slecht, Paul De Ridder (N-VA) doet het relatief goed. Bianca De Baets (sympathisante B Plus) is niet verkozen. De dissidente N-VA’ers konden niet overtuigen. Hun scheurlijst flopte totaal: 313 stemmen. Minder dan de (belgicistische) lilliputterpartij BUB.
GROEN! Vorig jaar hield de partij in Brussel al goed stand, nu staat ze er helemaal opnieuw. Tien procent is nipt niet genoeg voor een tweede zetel en een gewaarborgde regeringsdeelname. Minister Adelheid Byttebier handhaaft zich, jongere Tinne Van Der Straeten scoort voor Europa. David Vits/JVdC Meer over de Brusselse verkiezingen: www.gorik.be
CORRUPTIE
VAN DE PERS IS IN
BELGIË
EEN OUD ZEER
DE
VIERDE MACHT ERG REGIMEGETROUW
Siegfried Bracke gaf onlangs toe dat er ‘wel een kern van waarheid’ zit in
Beide heren zijn zich ook bewust van hun macht. Yves Desmet zei onlangs in Deng (juni): ‘Ik ben niet zo stom te denken dat een volksvertegenwoordiger meer macht heeft dan een journalist. Ik weet dat het andersom is.’ Terwijl Bracke in Knack (19 mei) toegaf te beseffen dat men hem met reden ‘de machtigste mens van Vlaanderen’ kan noemen. Toch zijn Bracke en Desmet niet echt de machtigste mensen van het land. Daarvoor lopen ze teveel in de kijker (letterlijk). Machtige mensen ontlenen hun macht aan het feit dat ze niét in de kijker lopen. Zij trekken aan dunne en bijna onzichtbare, maar niettemin zeer reële koordjes - hetzelfde touw waarmee diegenen die zich niet laten corrumperen, worden opgehangen.
ONTRAFELEN Verwacht niet dat ik u vertel wie er aan het andere eind van dat touw zit. Dat weet ik niet. Historici slagen er vaak zelfs decennia later niet in dat te onthullen. Daarvan kunnen we in onze “vaderlandse” geschiedenis meerdere voorbeelden vinden.
hun huizen kort en klein te slaan. Er brak een zogenaamd “spontane muiterij” van de soldaten uit - “een muiterij niet tegen maar ten voordele van de regering,” zoals koningin Louise laconiek aan haar moeder schreef. Historica Els Witte, die de gebeurtenissen van 1834 bestudeerde, schreef in 1979 dat de antiorganistische terreur duidelijk van hogerhand was georganiseerd, maar bekent dat zij noch andere historici erin slaagden te ontdekken door wie.
EENHEIDSWORST ‘ZOU LE SOIR
VANDAAG NOG STEEDS OP DE PAY ROLL VAN HET REGIME STAAN?’
Louises man, koning Leopold I, manipuleerde echter overduidelijk de pers. Achter de schermen was Leopold de baas van zowel katholieke als liberale dagbladen. In 1835 liet hij JeanBaptiste Nothomb weten dat de kranten geen letter over hem mogen publiceren zonder dat hij daar zijn toelating voor heeft gegeven. Leopold besteedde jaarlijks 125 000 frank (vandaag 620 000 euro) aan het omkopen van journalisten, zo meldde de Britse ambassadeur in Brussel in 1856 aan zijn regering. De Oostenrijkse ambassadeur schreef dat hij “zijn gewicht in goud betaalt” om het stilzwijgen van de pers te kopen. Aan Belgische kant vinden historici hiervan geen sporen terug. Of hebben ze er nooit naar willen zoeken?
GEWOONTE In 1834 stond het jonge Belgische regime onder grote orangistische druk. Iedereen besefte dat het onder koning Willem beter was. Het regime besloot daarom af te rekenen met de orangisten en gaf het leger toelating om
Le Soir maakte er zelfs een gewoonte van sommen uit Laken te ontvangen. Zou die krant vandaag nog steeds op de pay roll van het regime staan?
Zijn zoon, Leopold II, hield er dezelfde praktijken op na. Hij deed dat zo grootschalig dat zijn medewerker, baron Adrien Goffinet, hem in 1870 waarschuwde om alle bewijzen van perscorruptie te vernietigen. Anders riskeren
7
Volgens de vorig jaar overleden historicus Jean Stengers was ‘de corruptie van de pers ongetwijfeld nooit zo wijdverspreid als in het begin van de 20ste eeuw omwille van de Congo-staat’. Maar zoals Witte, moest ook Stengers vaststellen dat hierrond nog vele geheimen bestaan die historici zelfs na honderd jaar niet konden blootleggen. Echt machtige mensen slagen er dus in om ook na hun dood achter de schermen te blijven. Toch vergist Stengers zich mogelijk met zijn affirmatieve bewering dat de corruptie van de Belgische pers nooit zo wijdverspreid was als in het begin van de 20ste eeuw. Misschien is ze in het begin van de 21ste eeuw nog groter... Het zou verklaren waarom Vlaanderen vandaag de meest regimetrouwe pers heeft sinds vele decennia. De corruptie van de vierde macht zat vanaf het begin in België ingebakken. Ze is er zeker niet kleiner op geworden. Vandaar de eenheidsworst bij uw krantenboer en op uw beeldscherm.
Paul Belien
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
MONARCHIE EN MACHT
Van verkiezingen worden slechts een paar mensen beter. Om er twee te noemen: Siegfried Bracke en Yves Desmet. Zij worden betaald in functie van het aantal keren dat ze op televisie verschijnen. In verkiezingstijd stroomt het geld dus binnen. Bracke is een zelfstandige en verdient per programma dat hij maakt, Desmet “schnabbelt” wat bij. Beide heren kijken likkebaardend uit naar nieuwe verkiezingen dit najaar. Kassa, kassa!
We weten echter dat hij sinds 1898 een Amerikaanse lobbyist in dienst had die jaarlijks 100 000 frank (vandaag 500 000 euro) kreeg en die Amerikaanse politici moest omkopen ten voordele van Leopolds private kolonie, Kongo Vrijstaat. Dat geheim lekte uit in 1906. We weten ook dat een journalist van de Britse Times door zijn krant ontslagen werd nadat bekend raakte dat hij geld gekregen had van de Belgische koning. We weten evenzeer dat Leopold in eigen land ettelijke kranten, gaande van de liberale Le Soir tot de katholieke XXe Siècle, omkocht.
M EDIA ,
de bewering dat hij ‘de machtigste mens van Vlaanderen’ is. Maar trekt de pers echt aan de touwtjes, of trekt er iemand aan de touwtjes bij de pers?
ze immers om ooit in de handen van een buitenlandse vijand of van revolutionairen te vallen, “waarbij onthuld zou worden dat u kranten subsidieerde en pensioenen betaalde aan journalisten.”
ONRUSTBAREND
GEESTESKLIMAAT
CAMPAGNE
ILLUSTREERT ONTAARDING POLITIEKE ZEDEN
W ETSTRAAT
EN GEESTESKLIMAAT
W
ie het waarden- en normendebat in Nederland heeft gevolgd (zie het rapport Waarden, normen en de last van het gedrag van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid op www.wwr.nl) voelt schaamte voor het niveau van het politieke bedrijf in dit land. De voorbije verkiezingscampagne illustreert hoe diep onze politieke klasse en de ganse civiele maatschappij in dit land is gevallen. Manu Ruys sprak (De Tijd, 3 juni) van een ‘onrustbarend geestesklimaat’ omdat de ernstige problemen waar we voor staan in mistige partijprogramma’s, rioolpolemieken en manipulerende media niet aan bod komen. Het schaamteloze kiezers- en burgerbedrog: vele politici hebben niet de bedoeling het mandaat op te nemen waartoe ze verkozen werden. Verhofstadt wou de Europese lijst trekken maar premier blijven. Dat moet voor de geloofwaardigheid van zijn één jaar oude regering, hoe graag hij ook Romano Prodi zou opvolgen als Commissievoorzitter. Geen enkele partij doet waar ze voor staat. Leg een socialistische kiezer maar eens uit waarom hij de fiscale amnestie moet slikken, de CD&V-kiezer dat zijn gezinspartij achter het homohuwelijk staat, de N-VA-kiezer dat zijn partij op federaal vlak niets in de pap te brokken zal hebben, of de liberale kiezer dat de belastingdruk na vijf jaar paars niet gedaald maar gestegen is. Stel je voor dat het Vlaams Blok de toetreding van Turkije tot de EU zou voorstaan! Ook individuele politici hebben verder geloofwaardigheid verloren. Le Soir noemt Chabert ‘le chouchou des francophones’, vredesactivist Lionel Van den Berghe stemt uit partijtucht voor wapenleveringen, Vande Lanotte pikt vijf miljard euro van het Belgacompensioenfonds in maar boekt de pensioenlasten niet. De kiezer doorziet de leugen dat migranten nodig zijn om onze pensioenen te betalen of dat de inkomenstransfers misschien wel eens van Zuid naar Noord zullen lopen (België zou niet lang blijven bestaan!) en leest dat onze ministers die opkomen voor deugdelijk bestuur in de EUministerraden het meest afwezig zijn. De stalinistische repressie van politieke tegenstrevers: het bevel om het Vlaams Blok van rechter tot rechter te slepen tot er eentje gevonden werd die het
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
nog voor de verkiezingen in Beroep wegens inbreuken op de zogezegde racismewet zou veroordelen, ging uit van hogerhand. Toen Poetin zulke praktijken toepaste om tegenstrevers te neutraliseren en Bush de tellingen in Florida manipuleerde, steigerde de wereld. Buitenlandse commentatoren waren ook niet mals voor de politieke moord op het Blok: ‘I’ve seen the future: it’s scary and Belgian’ (Stephen Pollard in The Times van 24 april) was de meest markante uiting. Cas Mudde in De Tijd van 23 april noemde het Blok al de “morele winnaar” van de verkiezingen ...
‘EEN NIEUWE REPRESSIE: TEGENOVER EEN BLOKKER OF IEMAND MET BLOK-SYMPATHIE MAG ALLES.’
Maar de veroordeling was het signaal voor een algemene ‘catch as catch can’, een nieuwe repressie: tegenover een Blokker of iemand met Blok-sympathie mag alles; van intimidatie tot vandalisme, het was enkel wachten op iemand die de moord op Pim Fortuyn zou nadoen. De beangstigende verruwing van de politieke zeden. Men heeft het over het ‘uitroken van Verhofstadt’, die zelf ‘diene Bourgeois’ als baarlijke duivel bestempelde en Herman Van Rompuy voor ogen zag, toen hij droomde van ‘een klein mager mannetje met een lintmeter die de maat van mijn bureau kwam nemen’. De verklaring van Yves Leterme over het Vlaams Blok als ‘tref-
8
punt (is) van mensen met een crimineel verleden en mensen met een potentieel criminele toekomst’ werd binnen CD&V als ‘onchristelijk en ronduit schandalig’ bestempeld. Alle partijen hebben nu een reeks zwaar geschoffeerde parlementsleden die in een of andere Nacht der langen Messer werden gedumpt: Ward Beysen, Hugo Coveliers, Leona Detiège, Jan Van Duppen, Karel de Gucht ... De fascistische methodes van de pers in het algemeen en de tv in het bijzonder. Paarse en groene politici worden doorgaans met beate voorkomendheid bejegend door Phara, Ivan, Alain, Yves, Siegfried en andere brakke honden. Tegenover iemand van de oppositie vinden journalisten plots hun spitsheid en scherpzinnigheid terug. Wie iemand van CD&V kan “pakken” krijgt nadien in de kantine gegarandeerd een rondje. Wie een N-VA’er kan ringeloren kan rekenen op applaus vanuit de coulissen maar iemand van het Blok wordt door lichaamstaal en woordgebruik als een ordinair sujet behandeld, een extralage camerapositie inkluis. Het verraad van vele schrijvers en intellectuelen (la trahison des clercs) die hun maatschappelijke verantwoordelijkheid vernauwen tot het verdedigen van België en het bestrijden van de Vlaamse identiteit. Lieden als Dieter Lesage, Stefan Hertmans, Benno Barnard, Geert van Istendael, Frie Leysen, Tom Lanoye... (blijkbaar allemaal hopend op een barontitel à la Mia Doornaert voor bewezen diensten aan vorstenhuis en belgitude) doen aan Publikumsbeschimpfung; de beledigde Vlaming die hun boeken dus niet koopt, draait als belastingbetaler toch voor hun gewrochten op. Er is voorwaar bezinning nodig, anders neemt de antipolitiek alleen maar verder toe. Guido Naets
WAT
IS DE OPTIMALE OMVANG VAN EEN STAAT?
M ONDIALISERING
RIJMT
MET SEPARATISME De toenemende internationale vrijhandel en economische integratie zal
De twee economen tonen in hun studie overtuigend aan dat deze balans steeds meer doorslaat in het voordeel van een opsplitsing van landen met grote regionale verschillen. Het aantal onafhankelijke staten is sinds de Tweede Wereldoorlog almaar toegenomen: van 74 in 1948 tot 193 in 2001. De professoren economie wijzen in dit verband naar drie belangrijke trends die de relatieve kostprijs van separatisme verkleinen.
EUROPA Ten eerste is er de groeiende internationale vrijhandel en de economische integratie, voor de vorming van de Europese eenheidsmarkt en de economisch-monetaire unie. Eén en ander impliceert immers dat de opsplitsing van een land binnen dergelijke economische zone weinig invloed heeft om het economisch verkeer. Dat was vroeger wel anders, toen er tussen landen aanzienlijke handelsbarrières bestonden. Toen was het economisch van groot belang een groot land te hebben. In de 19de eeuw floreerden de grote natiestaten en deden de Europese landen door kolonisatie aan gebiedsuitbreiding tot ver buiten hun grenzen, om zo een grote interne markt voor hun land te creëren.
Een tweede factor van belang betreft de veiligheid of de bescherming tegen oorlogen. Grote landen hebben een schaalvoordeel voor de uitbouw van een defensie-apparaat. Naarmate deze oorlogsdreiging wegvalt, neemt het belang van dit voordeel af en kunnen ook kleinere landen zich veilig voelen. Zo heeft het wegvallen van de Koude Oorlog en het IJzeren Gordijn in Oosten Midden-Europa een afscheidingsbeweging in gang gezet. Eerst de afscheiding uit het Sovjet-blok, nadien de interne afscheidingen (Tjechoslowakije, Joegoslavië).
‘WAT KOST HET MEEST? EEN VERDUBBELING VAN ADMINISTRATIES EN REGELGEVING DOOR DE SPLITSING VAN BELGIË, OF DE INEFFICIËNTIE IN HET BELEID DOOR DE VERSCHILLEN TUSSEN NOORD EN ZUID?’
Bij de evolutie in het voormalige Oostblok speelde ook een derde factor mee die separatisme ondersteunt, met name een proces van democratisering van de betrokken samenlevingen. Autoritaire regimes vertonen de neiging om landen groot te houden en regionale verschillen onder de mat te vegen, omdat dictators uit zijn op macht en die relateren aan de omvang van hun land. Eens de dictatuur de plaats heeft geruimd voor een democratisch regime, winnen decentralistische of separatistische tendensen veld. Kijk ook maar naar het Spanje van na de Franco-dictatuur.
BELGIË De analyse van de Italiaanse economen is bijzonder relevant voor de Belgische
9
Vele landen hebben in de afweging tussen behoud van de unitaire structuur en separatisme de middenweg gekozen van decentralisatie en federalisme, zoals België. Maar ook hier leggen Alesina en Spolaore de vinger op de wonde wanneer ze stellen dat deze tussenoplossingen in een aantal gevallen weinig succesvol zijn gebleken, omwille van bestuurlijke inefficiënties door tal van overlappingen en door oplopende budgettaire tekorten door verspillingen op decentraal niveau. De Italiaanse economen leggen zeer nadrukkelijk de band tussen de trend naar separatisme en de Europese éénmaking. Naarmate de Europese economische integratie zich verder verdiept, zal de kost van afscheidingen binnen lidstaten verminderen. Beide auteurs waarschuwen echter voor de vorming van een Europese politieke federatie. Die zou tot gevolg hebben dat de kostprijs van een “unitair” beleid over de vele verschillen van lidstaten en regio’s heen op het EU-niveau opnieuw zou toenemen. In hun logica moet de Europese Unie zich vooral toeleggen op de economische integratie, veel minder op de vorming van een politieke unie. Anderzijds beseffen zij wel dat economische integratie ook de politieke bewegingsvrijheid van landen beperkt, zoals overigens thans zeer actueel aan de orde is met de EU-ontwerprichtlijn-Bolkestein tot vrijmaking van het dienstenverkeer. JaCa (*) Alberto Alesina & Enroci Spolaore, The Size of Nations, the MIT Press, Cambridge, Massachsetts, 2003.
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
EN SECESSIE
Wat kost het meest? Een verdubbeling van administraties en regelgeving door de splitsing van België, of de inefficiëntie in het beleid door de verschillen tussen Noord en Zuid? Dat is de afweging die voor Alesina en Spolaore centraal staat in het debat over separatisme. Het gaat om de afweging tussen de schaalvoordelen van een “groter” land en de kosten in termen van beleidsinefficiëntie van het behoud van een land met aanzienlijke verschillen in behoeften en politieke voorkeuren tussen verschillende landsdelen.
E CONOMIE
de trend naar separatisme van staten versterken. Dat is één van de centrale stellingen uit de studie The Size of Nations (*) van Alberto Alesina en Enrico Spolaore, twee Italiaanse economen die doceren aan Amerikaanse topuniversiteiten. Met hun studie, doorspekt met indrukwekkend cijferwerk, halen ze het debat over separatisme uit de emotionele sfeer en maken ze er een zakelijke afweging van.
casus. Aanzienlijke en hardnekkige verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië maken de kostprijs van een unitair beleid groot. Anderzijds zijn de schaalnadelen van een opsplitsing sterk gedaald door de Europese integratie. In België neigt de balans steeds meer door te slaan in het voordeel van separatisme. Veel meer nog dan in federale staten als Duitsland, Italië of het Verenigd Koninkrijk. Die landen zijn immers nog relatief groot zodat het land zelf nog aanzienlijke schaalvoordelen kan bieden, in tegenstelling tot België. Anderzijds zit België opgezadeld met een bipolaire tegenstelling, die veel meer verlammend werkt dat een meerledig federalisme.
SCHIETEN
Intussen werd het Blok slapend rijk.
OP DE BOODSCHAPPER
A LMACHT
OF ONMACHT VAN DE MEDIA ?
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2000 gingen er in het Vlaamse medialandschap meer en meer stemmen op om het Vlaams Blok voortaan dood te zwijgen. En dat naar analogie met de situatie in Wallonië, waar het extreemrechtse Front National op de RTBF, de RTL en in de geschreven pers enkel wordt vermeld als het afbreuk doet aan die groepering. Maar de Vlaamse perswereld besefte uiteindelijk dat er toch nog een levensgroot verschil is tussen het FN en het Vlaams Blok.
Foto Doorbraak
M EDIA
EN VERKIEZINGEN
H
et Vlaams Blok heeft de media geen dienst bewezen. Integendeel, de media hebben het Vlaams Blok een dienst bewezen. Na de eclatante overwinning van het Blok op 13 juni waren de kopstukken van andere partijen bijzonder boos op de pers. Maar eens te meer schoten zij op de boodschapper, niet op de boodschap.
VOOR
Helemaal achterblijven kon men echter niet. Dat leidde bijvoorbeeld tot de fameuze VRT-nota die stipuleerde ‘dat het Vlaams Blok geen partij is zoals de andere’. Resultaat: een nog kritischer aanpak van het Blok, vaak terecht, even vaak onterecht. Alhoewel: men besefte dat men een partij met - op dat ogenblik - 18 procent van de Vlaamse kiezers achter zich niet zomaar kon wegstoppen. Kwam dan de paradox: Bracke en Crabbé nodigden een aantal Blokkers uit om op de sofa te vertellen over hun alledaags gezinsleven, nog nooit vertoond. Bracke zou later toegeven ‘dat hij eigenlijk een fout had begaan’.
VERANTWOORDELIJK Zijn de media verantwoordelijk? Ja en neen. Beide antwoorden verdienen een genuanceerde benadering. Ja. Want de media staan momenteel niet meer naast de politiek, zij willen zelf een rol spelen in de politiek. Met het vertrek van bijvoorbeeld Manu Ruys en Hugo De Ridder bij De Standaard leek die evolutie even te zijn afgestopt. Maar de concurrentieslag tussen vooral de TV-zenders heeft er intussen anders over beslist. Voor VTM en VRT telt niet op de eerste plaats de inhoud van de verkiezingsprogramma’s, wel het aantal kijkers.
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
VERBRANDEN Plosteling zijn de media tot de volgende constatatie gekomen: geef het Blok zo snel mogelijk beleidsverantwoordelijkheid, des te sneller kunnen ze worden verbrand. Stevige denkfout. Om te beginnen weet het Blok maar al te goed dat het momenteel niet klaar is om deel te nemen aan het beleid. Ze zijn daar niet op voorbereid, en ze willen eerst nog een groter deel van de kiezers naar zich toehalen. Anderzijds: het Blok heeft wel degelijk goed politiek personeel, veel meer dan sommigen denken. Al zal dat personeel zich niet zo snel in de val laten lokken die de media nu voor hen trachten te spannen. Pas na de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 zal blijken hoe de kaarten liggen.
NEEN, NIET VERANTWOORDELIJK DE MEDIA GAAN KIJKCIJFERS VOOR OP
INHOUD.
ZE
ZOUDEN MOETEN BESEFFEN DAT ZE
OP DE EERSTE PLAATS AAN DE ZIJLIJN STAAN.
Dat leidt (vooral op de VRT) tot een overdaad van verkiezingsprogramma’s, met als gevolg (decretaal bepaald) een stevige evenredige aanwezigheid van het Vlaams Blok. Dat leidt (vooral op VTM) tot platte programma’s zoals “De Volksjury”, waarin politici van allerlei slag naar hartelust kunnen worden uitgescholden voor rotte vis. Hoeft het te worden gezegd dat het Vlaams Blok zich daarbij als een (zuivere) vis in het water voelt? Maar er is vooral de overdaad aan peilingen. Peilingen beïnvloeden wel degelijk het politieke landschap. De partijen stemmen er meer en meer hun campagnestrategie op af. Geloof geen politicus die zegt dat hij geen rekening houdt met die enquêtes. Weet anderzijds: elke verkiezing heeft zijn verrassingen. In de laatste peiling - enkele dagen voor de verkiezingen van 13 juni (La Libre Belgique/VTM/Het Laatste Nieuws) haalde het Blok 22 procent van de stemmen. Toen had eigenlijk bij iedereen al een lichtje moeten gaan branden. Als het Vlaams Blok per verkiezing ongeveer twee procent vooruitgaat, dan komen we inderdaad uit op de 24 procent die het Blok nu scoort. Alleen hadden alle media die tendens over het hoofd gezien. De focus lag op de strijd tussen VLD en CD&V-NVA.
10
Het zijn niet de media geweest die het arrest van het Gentse Hof van Beroep hebben geschreven, dat een echte katalysator is geworden voor de overwinning van het Blok. De media hebben ook nooit gesteld dat hun succes zou worden afgemeten aan de mate waarin het Blok werd/wordt teruggedrongen. De VRT heeft zelfs een grote mate van terughoudendheid getoond i.v.m. de weinig verkwikkelijke affaire rond Rob Verreycken. Kortom, de media hebben zeker de puinhoop van paars in het hele debâcle rond het Blok niet veroorzaakt. Wat is dan eigenlijk onze conclusie? Er werken in de pers veel te veel BM’s (Bekende Mediamensen). Zij bepalen letterlijk het gezicht en de inhoud van de berichtgeving. Ze proberen elkaar te overtroeven, waardoor nuanceringen meer en meer wegvallen, alles veel sneller en oppervlakkiger aan de lezer/kijker/luisteraar wordt meegedeeld, waarbij eindredacties alle voeling verliezen met het terrein, en waarbij “scoren” centraal staat. De media zouden opnieuw moeten leren beseffen dat ze op de eerste plaats aan de zijlijn staan. Ze hebben recht op commentaar, maar steeds vanuit de wetenschap dat zij zich niet om de een, twee, vier jaar moeten onderwerpen aan legitimering via de stembus. Laten ze dan al de vierde macht zijn, dat ze zich verheffen tot in de vierde macht. Anke Nobels
SPLITSING KIESKRING: VOLGENDE FASE
Het succes van de betoging in Halle was voor de meerderheidspartijen aanleiding tot enig partijpolitiek gemanoeuvreer om toch maar de lont uit het politieke kruitvat te halen. Zo schoof Steve Stevaert de splitsing nog naar voor als één van de punten van de ‘negenproef’ van sp.a. Dat de splitsing van de kieskring en de communautaire factor voor de kiezer wel degelijk van belang zijn, bewijzen de uitslagen van de verkiezingen in Vlaams-Brabant. Een vaststelling die aan de meeste politieke commentatoren eigenaardig genoeg is ontgaan. Het front van de burgemeesters is intussen van plan om de strijd voor de splitsing weer op te voeren. De Vlaamse verenigingen die zich inzetten voor de splitsing bevestigen hun steun aan de burgemeesters. Om formateur Yves Leterme en de patijonderhandelaars alert te houden voor dit dossier, organiseert de Vlaamse Volksbeweging uitgerekend op 11 juli om 18 uur in Brussel een debat over de splitsing en dit als programma-onderdeel van de “Gulden Ontsporing”, de officiële viering in onze hoofdstad. Onder de titel ‘Wat nu met BrusselHalle-Vilvoorde?’ debatteren in het groot auditorium van de EHSAL, Stormstraat 2 (1000 Brussel), Dirk Brankaer (burgemeester Overijse), Davis Vits (voorzitter brusselNL) en de nieuwe Vlaamse minister van Binnenlandse aangelegenheden (natuurlijk onder voorbehoud). Moderator is Radio 1journalist Bruno Huygebaert. Na het debat volgt de 11 juli-toespraak van de VVB door algemeen secretaris Jan Jambon. HDM
DE
KIEZER HEEFT ALTIJD GELIJK
Natuurlijk heeft de kiezer volgens mij niet altijd gelijk. Als ik dit neertik, ken ik de uitslag van de verkiezingen nog niet en weet dus evenmin of de kiezer mij gelijk geeft. Maar aangezien niet ik, maar de kiezer het criterium is bij verkiezingen, heeft de kiezer wel degelijk altijd gelijk. Als die anders beslist dan ik, dan heb ik ongelijk. Tot de anderen volgen. Dat noemen we dus democratie. Dat de doorsnee kiezer de politiek niet goed zou volgen, een kort geheugen zou hebben, te dom/lui zou zijn om echt aandacht te hebben voor de inhoud, zich zou laten vangen aan goedkope one-liners en manipulerende journalisten, een voorkeur zou hebben voor BV’s en knappe poli-grieten kan allemaal wel waar zijn. Maar wie daar problemen mee heeft, moet wel zo eerlijk zijn om te bekennen dat hij/zij problemen heeft met de democratie zelf. Voor wie het zou ontgaan zijn. Op 13 juni werd ook een Europees Parlement verkozen. ‘Waarom wordt daar niet meer aandacht aan besteed’, monkelen EU-kenners en dito-liefhebbers gefrustreerd. Het antwoord is eenvoudig. Omdat het de kiezers amper interesseert. ‘Maar Europa bepaalt nu al ruim 60% van onze wetgeving’. Klopt, zoals het weer het welslagen van onze vakantie fundamenteel bepaalt. Maar we hebben geen greep op het weer. We klagen er dagelijks over en het is (bijna) nooit echt goed. In die zin kan Europa vergeleken worden met het weer. Het is belangrijk, maar we hebben er geen greep op. Dat is geen misverstand in hoofde van de kiezers. Wie anders beweert, probeert ons te bedriegen. Ooit werd ons voorgehouden dat het allemaal zou veranderen als het Europees Parlement meer bevoegdheden krijgt. Niet dus. Het Europees Parlement heeft nu meer bevoegdheden en toch domineert nog altijd het gevoel dat we er geen greep op hebben. Omdat we er ook echt geen greep op hebben.
Eurozetelaars vertegenwoordigen elk zowat 430 000 Vlamingen. Een Vlaams parlementslid staat voor ongeveer 50 000 mensen. Wie ook graag wat democraatje speelt buiten de verkiezingsdagen, zal volgende berekening ook wel snel maken. Stel dat 5% van de kiezers één keer per jaar contact opneemt met z’n verkozene. Dan ontvangt een Vlaams fluweelzitter 2 500 brieven per jaar of zo’n tien per werkdag. Da’s een hoop en de kans dat uw brief ernstig wordt genomen is redelijk klein, maar niet onbestaande. De kans dat uw verkozene er ook echt iets mee zal doen, is ook gering. Maar niet onbestaande. Zijn Euro-collega mag elke werkdag bijna 100 brieven openmaken. En als het al zou lukken om tussen die hoop op te vallen, dan heb je één op 732 parlementsleden kunnen overtuigen. (Die krijgt morgen wel weer opnieuw 100 brieven.) Nog 731 te gaan. Succes gewenst. Het zogenaamde democratische deficit — gebrek aan inbreng van de burger — van de Europese instellingen is geen zaak van institutionele ordening. Het is gewoon onlosmakelijk verbonden aan het feit dat Europa vandaag uit zowat 350 miljoen mensen bestaat. In die hoop verdrinken we als kiezer gewoon. We zijn niet zo gek om het ons anders te laten wijsmaken. Europa is een zaak van lobbygroepen, nog meer dan het Vlaamse niveau. En ook die lobbygroepen zijn mastodonten waar de enkeling niet in meespeelt. Je kunt alleen maar hopen dat uw lobbygroep een goede is. Misschien heb je daar als boer, als vrouw of als automobilist niet van te klagen. Als Vlaming val je echter buiten de prijzen. Want de lobbygroep “Vlaanderen” speelt in Europa amper mee. De verdiensten van individuele Vlaamse Euro-parlementsleden veranderen niets aan dat feit. Peter De Roover
We verkiezen 14 Europarlementariërs op een totaal van 732. Die Vlaamse
11
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
O PINIE
Dank zij de gelijklopende acties van de Vlaams-Brabantse burgemeesters en van Vlaamse verenigingen zoals het Halle-Vilvoorde Komitee, Vlaamse Volksbeweging en Taal-Aktie-Komitee kwam de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde hoog op de politieke agenda.
VRIJ-SPRAAK
AFRIKA:
WEINIG FEDERALE STATEN, VEEL ETNISCHE SPANNINGEN
S OEDAN
OP WEG NAAR SEPARATISME ?
B UITENLAND
E
r is wellicht geen continent ter wereld waar de staatkundige grenzen zo arbitrair getrokken zijn als Afrika. De vroegere koloniale heersers lieten zich weinig gelegen zijn aan etnische of culturele verschillen. Na de dekolonisatie midden vorige eeuw werden miljoenen mensen van hun stamgenoten gescheiden en kwamen ze terecht in staten waarmee ze geen culturele affiniteit hadden. Een bekend voorbeeld uit onze eigen postkoloniale geschiedenis is de vergeefse poging van Katanga (het latere Shaba) om zich in 1960 af te scheuren van Congo dat net zijn onafhankelijkheid had uitgeroepen. Weliswaar gingen er achter die culturele verschillen ook economische en politiek-strategische belangen schuil. Het grondstoffenrijke Katanga werd in zijn separatistisch streven door België gesteund omdat het ook als een bolwerk kon dienst doen tegen het Congo van de “communist” Lumumba.
FEDERALISME Het is merkwaardig om vast te stellen dat het federalisme als antwoord op het problematische samenleven van volkeren en etnische groepen geen wortel heeft geschoten in Afrika. Slechts twee staten gelden er als federaal, namelijk Nigeria en Ethiopië. De Republiek Zuid-Afrika neemt met haar decentralisme in de richting van de provincies een wat aparte plaats in. In Afrika leidden etnische spanningen bijna altijd tot bloedige conflicten, burgeroorlogen en soms zelfs tot afscheiding. Heel veel anders ligt de situatie niet in Soedan dat de laatste weken de aandacht van de internationale publieke opinie op zich wist te vestigen, en dan nog niet eens omwille van het bloedige conflict dat de relaties tussen het Noorden en het Zuiden verzuurde sinds het land in 1956 onafhankelijk werd. Het is vooral de volkenmoord in Darfour, in het westen van Soedan, die de internationale gemeenschap enkele weken geleden begon te alarmeren. Eenentwintig jaar al had de tweede etappe van de strijd aangesleept tussen het islamistische Noorden en het christelijke en animistische Zuiden (na een pauze tussen 1972 en 1983) vooraleer beide partijen eind mei in Kenia een vredesverdrag sloten De ondertekening door het regime in Khartoem en de rebellenbeweging SPLA/M DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
(Sudan Peoples Liberation Army/Movement) vindt in juni plaats in Washington. De VS hadden zich veel moeite getroost om de strijdende partijen aan de onderhandelingstafel te brengen. Het vredesverdrag geldt zelfs als het grootste succes van het buitenlandse beleid van George W. Bush. De Amerikanen legden al lang een meer dan gewone belangstelling aan de dag voor Soedan. Niet alleen bood het als schurkenstaat gecatalogeerde Soedan in de jaren ‘90 onderdak aan de illustere Osama bin Laden, maar het conflict tussen moslims en christenen leek de stelling van Harvard-professor Samuel Huntington over de ‘Clash of Civilizations’ (de botsing der beschavingen) te bevestigen. Vandaag de dag overigens rommelt het ook in Nigeria. Moordpartijen tussen moslims en christenen zijn er schering en inslag. Christelijke organisaties uit de VSA voelen zich geroepen om in Afrika tussen de 10de en 40ste breedtegraad kerngebied van de Islam - aan bekeringswerk te doen. De bombardementen die de vorige Amerikaanse president Clinton in 1998 op een Soedanese “gifgasfabriek” liet uitvoeren en vooral de Amerikaanse invallen in Afghanistan en Irak hebben het regime in Khartoem aangespoord zich te distantiëren van het internationale terrorisme. Dat er een akkoord is tussen Noord en Zuid, heeft ook te maken met de vondst van rijke olievoorraden in het zuidelijke deel van het land. De machthebbers van Khartoem willen nog vlug hun deel van de koek vooraleer ze misschien zelf moeten opstappen of de controle verliezen over het Zuiden.
12
REFERENDUM Een van de bepalingen van het akkoord luidt immers dat de mensen in het Zuiden na een overgangsperiode van zes jaar in een referendum kunnen beslissen om bij Khartoem te blijven of een eigen, onafhankelijke staat op te richten. In afwachting van die beslissing kent het land twee munteenheden, blijven de legers opgesplitst en worden de olieinkomsten tussen Noord en Zuid verdeeld. Dat er ook pas over drie jaar verkiezingen zijn, heeft gegronde redenen. Mochten de burgers binnenkort stemmen, zouden de islamistische machthebbers in Khartoem misschien een bonus hebben wegens hun bijdrage tot het welslagen van het vredesakkoord. Precies dat wil Washington verhinderen; Garang, de leider van de ZuidSoedanese rebellen, zou als toekomstig vice-president het politieke landschap mee moeten helpen veranderen. Er staan veel belangen op het spel: economische (olie), maar ook politieke. De hele regio, heel Centraal-Afrika, zou de gevolgen kunnen voelen, en ook voor België is dit niet zonder belang gezien zijn bemiddelingspogingen in de oorlog daar. In hun streven de “schurkenstaat” Soedan te omsingelen hadden de VS Oeganda en Ethiopië laten uitgroeien tot regionale militaire machten die hun eigen conflicten uitvochten met Congo en Eritrea.
STABILISATIE Wanneer Soedan zich echter intern stabiliseert, neemt het zijn natuurlijke rol als de ware regionale macht weer in. Door achter de schermen mee te spelen kunnen de VS een versterkt Soedan, dat het water van de Nijl controleert, gebruiken als drukkingsmiddel tegen Egypte, mocht dit land na Moebarak afglijden naar het fundamentalisme. De slachtoffers van dit geostrategisch spel zijn de mensen van Darfour. Khartoem wilde nog een laatste keer zijn tanden tonen; de wereld liet begaan om het vredesproces tussen Noord en Zuid niet in gevaar te brengen. Ook de EU sprak veroordelende taal, maar balde de vuisten niet.
Dirk Rochtus
BOEKEN
INGEWIKKELD BELGIË
MARC PLATEL. COMMUNAUTAIRE GESCHIEDENIS VAN
BELGIË. VAN 1830 TOT VANDAAG.
DAVIDSFONDS/LEUVEN, 256 ISBN
BLZ.,
€ 22,50,
90 5826 278 2.
Doorbraak-medewerker Marc Platel - in een vorig leven BRT-journalist en hoofdredacteur van het Belang van Limburg - had het project al jaren in z’n lade liggen. Nu hij het actieve leven vaarwel heeft gezegd, was er blijkbaar tijd om zich nog eens over ‘zijn’ Communautaire geschiedenis van België te buigen. In 256 blz. - het hadden er gerust wat minder gekund - slaagt Marc Platel erin als geen ander het verhaal te vertellen ‘van die onvindbare Belgische staat die nu al bijna twee eeuwen lang op zoek is naar zichzelf’. Van een eenvoudige staat uit 1830, is het land - rondje na rondje staatshervorming - uitgegroeid tot een onontwarbaar institutioneel en consitutioneel kluwen. ‘Men moet vandaag hooggeschoolde deskundige zijn om het verhaal van de Belgische staatshervorming nog minimaal te kunnen volgen.’ Platels boek is een verdienstelijke poging om dat verhaal te vertellen aan de niet-deskundigen, de geïnteresseerde leken - hoewel: ‘die het misschien toch ook zou willen begrijpen, maar het wellicht nooit helemaal zal kunnen verstaan’. De geschiedenis gaat van de taalwetten van 1830, over een analyse van de
Wat uiteindelijk een zoektocht werd ‘naar nieuwe structuren en andere technieken om twee uit elkaar groeiende gemeenschappen toch samen onder één dak te houden.’ Geen gemakkelijke opgave, zo stelt Platel, want ‘elke stap in de richting van dat nieuwe Belgische samenlevingsmodel betekent dat men de middelpuntvliedende krachten die men bewust of onbewust in het bestaande Belgische systeem inbouwde, weer meer ruimte en dus ook extra slagkracht geeft.’ Het lijkt wel - met de woorden van de oude François Périn - een ‘ongeneeslijke Belgische ziekte’. Regelmatig onderbreekt Platel zijn verhaal met wel te begrijpen tekstblokjes, van telkens een alinea lang: ‘terloops’ heten ze. Mijmeringen, bedenkingen en kanttekeningen van Marc Platel bij het historische verhaal van de constitutionele scheiding van België, dat verder ook visueel wordt voorgesteld aan de hand van zo eenvoudig mogelijk lijkende structuurschema’s van België. Eenvoudig lijkend, want om ons federale koninkrijk bevattelijk voor te stellen, moet je haast over ingenieurscapaciteiten beschikken. De vele anekdotes die Platel naadloos in zijn verhaal verwerkt, maken het beknopte historische overzicht alleen maar leesbaarder. Eén wil ik de lezer niet onthouden. Het is een m.i. treffende beschrijving van die panische angst die Vlamingen doorgaans koesteren voor Brussel. ‘Vlamingen trekken graag naar de verste uithoeken van de wereld, maar ‘naar Brussel gaan’ blijft voor die Vlaamse wereldreiziger een onmogelijke uitdaging. Als het dan toch moet, gaan ze liefst in groep naar de hoofdstad van Vlaanderen, onder leiding van een ervaren gids. Die moet er wel voor zorgen dat de bezoekers tijdig weer bij
13
het Centraal Station geraken, zodat ze hun trein naar huis kunnen halen kwestie van niet te laat thuis te zijn.’ Als adolescent kreeg mijn Vlaamsbewustzijn een stevige historische duw in de rug van twee boeken van Maurits Van Haegendoren: Geel en zwart van de driekleur en Van taalstrijd tot staatsvorming. Vandaag zou ik elke jonge Vlaming aanraden die iets meer wil begrijpen van zijn verwarde vaderland, Marc Platel in huis te halen. Zijn Communautaire geschiedenis biedt voldoende achtergrond, een heldere analyse en - vooral - heel wat stof tot nadenken. Om misschien toch maar eens die grote(re) stap vooruit te zetten. KDr.
KORT MANIFEST 20 jaar bestaat het Vormingsinstituut Wies Moens nu al. En dus ook het verenigingsblad Kort Manifest. Met een sterk Groot-Nederlands en behoudsgezind katholiek getint Vlaams-nationalistisch programma stippelen Edwin Truyens en de zijnen nu al twee decennia de rechte lijn uit.
OPGANG. 20
JAAR
KORT MANIFEST. VORMINGSINSTITUUT WIES MOENS 272
BLZ.,
VZW,
€ 18,30 OP REK.
001-1375734-59.
Opgang. 20 jaar Kort Manifest biedt een staalkaart van ideologie en standpunten van de vereniging, gebundeld in veertien topics. Van Wies Moens over ‘gezin en ethische waarden’ en ‘opvoeding en onderwijs’ tot ‘migratie en mensenrechten’, ‘geschiedenis’ tot ‘katholiek geloof’ - overigens de meest uitgebreide rubriek. Ook enkele van Marc Joris’ vele artikelen over de islam werden opgenomen. In het boek ook een twintigtal gedichten van Wies Moens. Wat ik echter miste was een omstandige geschiedenis van vereniging en tijdschrift. Een hoeen-waarom en een wie-is-wie. Allicht voor het lustrumboek naar aanleiding van het kwarteeuw bestaan? KVDH
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
B OEKEN
Gepokt en gemazeld in de Vlaamse Beweging, en met een bibliotheek die uitpuilt van publicaties van, over, voor en door Vlaamse Beweging, had ik er niet zó veel aan. Communautaire geschiedenis van België las ik in één ruk, diagonaal, instemmend, en met het potlood in de aanslag. Om enkele kernpunten aan te duiden, in een betoog dat mij en allicht vele Doorbraak-lezers - alombekend is. De titel van het boek zegt het: in sneltreinvaart wordt de hele geschiedenis van ons land in het licht van de communautaire middelpuntvliedende krachten geplaatst. En dat is al een huzarenstukje van jewelste!
breuklijnen in het land (taalstrijd, schoolstrijd, sociaal-economische strijd, de angst voor de ‘Brusselse tongkus’), tot een gedetailleerde beschrijving van de gemeenschaps- en gewestvorming en tot slot - de bedenking dat ‘de afdeling Palliatieve Zorgen (zorgde) via een half dozijn staatshervormingen voor nauwelijks méér dan het overleven van een België dat steeds meer gedragen wordt door uitsluitend de Franstalige helft van het oorspronkelijke land’. Centrale idee van het boek: generaties Franstalige en Vlaamse politici deden met allerlei kunst- en vliegwerk hun best het aloude Belgische huis te doen overleven.
F
A C I E S
E S T
O M E N
K ORT
Er is in de loop van de voorbije verkiezingsstrijd wat afgeklaagd over het gebrek aan inhoud. En terecht. Vooral door de kandidaten-politici zelf, maar dan uitsluitend met de vinger wijzend naar hun tegenstrevers uiteraard. Het kan ook moeilijk anders, want de boodschapper is vandaag de dag nu eenmaal belangrijker dan de boodschap zelf. Politiek is een grote poppenkast geworden, met kandidaten als willoze poppen in de handen van gewiekste communicatiespecialisten en televisiemakers à la Bracke. Ge moet dus niet meer uitblinken in dossierkennis, maar op een of andere manier goed overkomen op het scherm en goed plakken op foto’s. Dat wil niet zeggen dat ge “mooi” moet zijn, maar ge moet minstens staan voor een bepaald type waarin “de mensen” zich herkennen. Met die gedachte in mijn achterhoofd heb ik ook de duizenden foto’s die Vlaanderen sierden, op mij laten afkomen. Altijd met de prangende vraag of er mogelijks een verband bestaat tussen het aangezicht van iemand en zijn capaciteiten. Of zou er naast Nomen est omen ook zoiets bestaan als Facies est omen. Kan men aan iemands aangezicht ook zien wie hij is? Op weg langs Vlaamse wegen heb ik een aantal pogingen gedaan. En inderdaad, volgens mij is er een verband. Alhoewel enig vooroordeel nooit uit te sluiten valt. Bij een aantal kandidaten was het verband onmiskenbaar zeer duidelijk. Neem nu bijvoorbeeld Johan Van hecke. De schijnheiligheid en de onbetrouwbaarheid lopen toch van die man zijn gezicht af. En het zijn vooral die loense spleetogen en die strak getrokken lippen die het hem doen. Duidelijk iemand die u nooit recht in de ogen durft te kijken. Elsje zal het wel weten. Anderen laten dan weer via hun aangezicht in hun kaarten kijken. Geert Bourgeois bijvoorbeeld. De nauwelijks verborgen triomfantelijke glimlach geeft hem toch iets van een gladde koekoek die zopas zijn ei in het nest van Leterme heeft gelegd. Goed wetende dat naïeve Yves het niet alleen zal uitbroeden, maar ook nog het jong zal groot brengen terwijl hijzelf vanop een afstand rustig toekijkt. Toch een mooi beeld nietwaar? Dit zijn maar een paar voorbeelden. Probeer in het vervolg zelf maar eens met die ingesteldheid naar die foto’s te kijken. Vooral na de verkiezingen. Want met de uitslag voor ogen kan het alleen maar beter worden. Wedden dat ge er nog veel plezier zult aan beleven! Kamikaze
M
L EVERT
ONAFHANKELIJKHEID WINST OP ?
Op blz. 9 vindt de Doorbraak-lezer al een bijdrage over de vraag naar de haalbaarheid van onafhankelijkheid, benaderd vanuit economisch perspectief. Het weekblad Trends (3 juni) noteerde een reeks opmerkelijke uitspraken over boek, auteur en stelling. Een Megafoontje waard.
Frans Crols (directeur Trends): ‘De Denkgroep rond ex-KBC -baas Remi Vermeiren in De Warande bestudeert een mogelijke afscheiding van Vlaanderen. Om de twee maanden zitten 30 financiers, knappe koppen van studiecentrums, ondernemers en consultants discreet rond de tafel. In 2004 bekijken ze het ‘waarom’ van een Vlaamse onafhankelijkheid, volgend jaar het ‘hoe’. De Denkgroep brainstormt, bestelt teksten en graaft oude adviezen weer op, wat uiteindelijk zal resulteren in een publiek verslag... De Denkgroep stoot op feiten die bij het publiek onbekend zijn en voor de Europese politieke klasse liefst verborgen blijven. Zoals: van de tien welvarendste landen ter wereld (in termen van BBP per hoofd van de bevolDOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
E G A F O O N
king) hebben er slechts twee meer dan vijf miljoen inwoners - de Verenigde Staten met 260 miljoen en Zwitserland met 7 miljoen. Twee landen hebben een bevolking tussen de één en de vier miljoen inwoners, de resterende zes hebben er minder dan één miljoen. Meer dan de helft van de 193 landen ter wereld hebben minder inwoners dan Vlaanderen met zijn zes miljoen burgers.’
baarheid en haalbaarheid van kleinere landen in Europa een volkomen ander perspectief gegeven.’
Remi Vermeiren, voormalig topman van KBC: ‘Federalisering in de Belgische en Europese betekenis van het woord is een goede poging om tegemoet te komen aan de ‘heterogeniteit’. Maar als die federalisering onvolledig, inconsequent en onvolkomen is en men aan de heterogeniteit van de basis nog de heterogeniteit van de beslissingsniveaus toevoegt, dan is de federalisering een slag in het water. Op die manier blijven wij lijden onder ondoelmatigheid en een gebrekkig sociaal kapitaal. De Europese Unie zal publieke goederen zoals defensie en buitenlandbeleid overnemen van België. De EU heeft door de grote vrijhandelszone en de muntunie de leef-
Hugo Vandamme (Roularta): ‘Belangrijk is dat we regionale CAO’s krijgen zodat we in Vlaanderen zelf kunnen beslissen hoe lang we willen werken. Wallonië moet onze arbeidsflexibiliteit niet volgen, maar ze mogen ons ook niet tegenhouden’.
14
Ludo Verhoeven (VoKa): ‘Door de voortschrijdende vrijmaking van de internationale handel en door de Europese integratie, is het voordeel van een groter land aanzienlijk gekrompen.’
Bart Verhaeghe (Eurinpro): ‘Hetzelfde geldt voor de sociale zekerheid die in de toekomst onbetaalbaar wordt. Ik hoop dat de politici ook in de toekomst het debat durven aangaan of er een splitsing moet komen. Ik denk dat er een fundamenteel cultuurverschil is. Vijftig procent van de Walen werkt voor de overheid. Daar heerst een ander idee over de staat’.
De Brusselse afdelingen i.s.m. VVB-nationaal organiseren ELFJULIVIERING VVB
WAT NU MET BRUSSEL-HALLE-VILVOORDE? Energiebesparing: recuperatieketels lucht vóórverwarmers tot °C
Debat met o.m. burgemeester Dirk Brankaer, David Vits (BrusselNL) 11-JULITOESPRAAK door Jan Jambon (algemeen secretaris van de VVB)
Milieutechnologie: afvalverbranding deNOx Explosieve gasmengsels: verwerking in over eenstemming met ATEX
Zondag 11 juli 18 uur. Groot Auditorium van de Ehsal Stormstraat 2 Brussel
C
O L O F O N
Doorbraak is een uitgave van het Vlaams Diensten Centrum vzw. Verschijnt maandelijks (niet in augustus). Hoofdredacteur: Jan Van de Casteele Kernredactie: Karl Drabbe, Katleen Van den Heuvel, Dirk Laeremans, Herman De Mulder, Anke Nobels, Peter De Roover. Redactie-adres: Passendalestraat 1a, 2600 Berchem. Tel (03) 366 18 50 - Fax (03) 366 60 45 e-post: redactie@doorbraak.org - internet: www.doorbraak.org - abonnementen: secretariaat@doorbraak.org Abonnement: â‚Ź 16,50 voor een abonnement van 12 maanden. Studentenabonnement: â‚Ź 10 voor een abonnement van 12 maanden, met opgave van leeftijd en onderwijsinstelling. Internet-abonnement: â‚Ź 10 voor 12 maand toezending van Doorbraak (pdf-bestanden) via internet. Het (studenten)abonnement geeft recht op een gratis Internet-abonnement. Abonnering door storting op rekening 409-9591911-13 van Doorbraak met vermelding van het type abonnement. Doorbraak wordt ook gratis toegestuurd naar de leden van de Vlaamse Volksbeweging vzw. U kunt ook lid worden van de VVB door overschrijving van â‚Ź 17 op rekening 409-9521741-71 van VVB-leden-administratie. Dan krijgt u naast Doorbraak ook Binnendoor, het ledenblad van de Vlaamse Volksbeweging, toegestuurd. Doorbraak is lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers. Vormgeving: Jupiter Graphics, De Regenboog 5A, 2800 Mechelen, Tel. 015 52 95 67 Betaalt u uw abonnementsgeld vanuit het buitenland? Vermeld dan bij storting op het hierbovenvermeld rekeningnummer ook het IBAN-nummer BE08 4099 5919 1113 (Bank identificatiecode van KBC-bank = KREDBEBB) Verantwoordelijke uitgever: Dirk Laeremans, Passendalestraat 1a 2600 Berchem.
Automatisering: optimalisatie van energieverbruik
Gespecialiseerd studiewerk en sleutel op de deur levering Mallekotstraat 65, 2500 Lier Tel: ++ (0)3/491.98.78 - Fax: ++ (0)3/491.98.77 E-mail: info@euro-pem.com
ISSN 0012-5474
15
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
Splits zelf de sociale zekerheid !
De splitsing van de sociale zekerheid is een oude eis van de Vlaamse Beweging maar blijft voorlopig actueel. De politieke wereld is nog altijd doof voor deze vraag onder druk van de traditionele instellingen die het unitaire systeem in stand willen houden. Het Vlaams Neutraal Ziekenfonds steunt deze eis en ijvert ondubbelzinnig voor een splitsing van de sociale zekerheid. Elk lid dat bij ons aansluit, geeft te verstaan dat de splitsing ook zijn bekommernis is. Bouw mee aan een beter en onafhankelijk Vlaanderen,
en zet vandaag nog de stap naar het Vlaams Neutraal Ziekenfonds. Bovendien vindt u in ons een ideale partner in uw ziekteverzekering. Naast de wettelijke verzekering, bieden we u een interessant aanvullend pakket. Zo betalen we onder meer alternatieve raadplegingen, brilglazen, homeopathie, tandprothesen en voetverzorging terug. Daarnaast bieden wij premies bij geboorte en jeugdkampen, een mooie keuze uit boeiende jongerenvakanties en een aantrekkelijke en betaalbare hospitalisatieverzekering.
Aansluiten is heel eenvoudig. Eén telefoontje is voldoende: 0800-179 75. De rest doen wij. Toch nog dit. Het Vlaams Neutraal Ziekenfonds heeft kantoren dicht bij u in de buurt. Vraag ernaar via ons gratis nummer of surf even naar onze webstek: www.vnz.be.
Hoofdzetel: Hoogstratenplein 1 – 2800 Mechelen – www.vnz.be
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2004
16