Zichtbaar zoeken naar onzichtbare zorg An Fonteyne
An Fonteyne van noAarchitecten is ontwerper van het Pilootproject voor het palliatief centrum Coda in Wuustwezel. Ze schrijft over haar persoonlijke ervaringen met het instrument Pilootprojecten. Onze zorg wordt niet zelden verstrekt in grootschalige, anonieme gebouwen aan de rand van de stad. Past een machinale ziekenhuiscampus of een rusthuis, waar wonen slechts bijzaak is, nog wel bij deze tijd? De overheid durft dit te betwijfelen en verlangt een onderzoek. Via de architectuur. Hoe sterven mensen anno 2015? Ziekenhuizen worden niet langer als geschikt ervaren en thuis is niet altijd een evidente plaats. ‘Maak een huis waar mensen naartoe kunnen komen om in rust te sterven.’ Eigenlijk is dat de vraag die het Team Vlaams Bouwmeester stelde middels een van de Pilootprojec-
ten Onzichtbare Zorg. ‘Doe hier onderzoek naar aan de hand van een concreet bouwproject en vertel ons hoe we deze zorg in de toekomst in onze maatschappij kunnen integreren.’ Een nieuw instrument Bij uitbreiding stelt de overheid zich natuurlijk meer wezenlijke vragen over de toekomst van de samenleving. Hoe wonen mensen vandaag? Hoe wordt zorg verstrekt? Hoe zullen we omgaan met landbouwgronden in tijden van grote agrarische omwentelingen? Vergrijzing, mobiliteit, wonen, migratie, klimaat. Het zijn slechts enkele van de urgente maatschappelijke thema’s waarover de overheid dringend moet reflecteren om een visie te ontwikkelen die ook op lange termijn zinvol is. Winston Churchill stelde het onomwonden: ‘First we shape our buildings, thereafter our buildings shape us.’
38
Architectuur geeft vorm aan de maatschappij die wij zijn. Sinds de oprichting van de Vlaams Bouwmeester hebben we de kwaliteit van onze publieke gebouwen zienderogen zien stijgen. De procedure van de Open Oproep met de daaruit voortvloeiende architectuur productie heeft duidelijk gemaakt dat ontwerpen en bouwen krachtige instrumenten kunnen zijn om een maatschappelijke ambitie waar te maken. Het Team Vlaams Bouwmeester draaide vervolgens de zaak om: ontwerpend onderzoek kan de ambities van de overheid scherp stellen en haar helpen om te definiëren in welke maatschappij we eigenlijk willen leven – en sterven. Om dit ten gronde te onderzoeken, bedacht de Vlaams Bouwmeester een nieuw instrument. De Pilootprojecten Onzichtbare Zorg, Collectief Wonen, Productief Landschap, Kunst in Opdracht en Terug in Omloop zouden