Jaarrapport vitalsounds 2012 by Vitalsounds

JAARRAPPORT VITALSOUNDS

2012 [Vertrouwelijk document]

Vitalsounds (CAW Stimulans) Koningstraat 32, 8930 Menen T 056 51 44 13 | info@vitalsounds.be | www.vitalsounds.be

Jaarrapport Vitalsounds Menen, augustus 2013 Redactie: Bert Hauspie M.m.v.: Bart Vande Kerckhove, Bert Boone, Thomas Jacques Verantwoordelijk uitgever: Bart Vande Kerckhove (projectcoรถrdinator)

INHOUD Situering Vitalsounds project .................................................................................................................. 4 Korte omschrijving............................................................................................................................... 4 Historiek .............................................................................................................................................. 4 Het grensoverschrijdend Interreg IV-programma ............................................................................... 5 De doelgroep ....................................................................................................................................... 5 Werkmethodieken............................................................................................................................... 6 Outreachende selectieve & geïndiceerde preventie....................................................................... 6 Risicobeperking & harm reduction.................................................................................................. 6 Peer support .................................................................................................................................... 6 De Vitalsounds medewerkers.............................................................................................................. 6 Partners ............................................................................................................................................... 7 Spiritek............................................................................................................................................. 7 VAD .................................................................................................................................................. 7 Modus Vivendi / Modus Fiesta ........................................................................................................ 7 Breakline .......................................................................................................................................... 7 Spuitenruil Vlaanderen .................................................................................................................... 7 Vitalsounds In Actie ................................................................................................................................. 8 Peer support in de praktijk .................................................................................................................. 8 Partypeers: het vrijwilligersteam .................................................................................................... 8 Basisvorming ................................................................................................................................... 8 Focusgroep ...................................................................................................................................... 8 Outlook festival & Dimensions festival (Kroatië) ............................................................................ 9 Masterclass MDMA/XTC................................................................................................................ 10 Evaluatie- en bedankingsmoment ................................................................................................. 10 Andere activiteiten ........................................................................................................................ 10 Interventies ....................................................................................................................................... 11 Infostand........................................................................................................................................ 13 Verdeelde materialen .................................................................................................................... 13 Relax Zone ..................................................................................................................................... 14 Organisatoren ................................................................................................................................ 14 Quality Nights Charter ................................................................................................................... 15 European Party Friends Night ....................................................................................................... 16

Website ............................................................................................................................................. 16 Sociale media..................................................................................................................................... 17 Facebook ....................................................................................................................................... 18 Netlog ............................................................................................................................................ 18 Myspace ........................................................................................................................................ 18 Twitter ........................................................................................................................................... 19 De Vitalsounds App ........................................................................................................................... 19 De gebruikersenquĂŞtes ......................................................................................................................... 21 Inleiding ............................................................................................................................................. 21 Methodologie .................................................................................................................................... 21 Resultaten: algemeen........................................................................................................................ 21 Data ............................................................................................................................................... 21 Geslacht ......................................................................................................................................... 21 Leeftijd ........................................................................................................................................... 22 Nationaliteit & regio ...................................................................................................................... 22 Leefsituatie .................................................................................................................................... 23 Het gebruik .................................................................................................................................... 23 Nieuwe trends in gebruik .............................................................................................................. 27 Informatieverschaffing .................................................................................................................. 27 SOA-test ......................................................................................................................................... 28 Nuttigheid acties ........................................................................................................................... 29 Resultaten: Vlamingen versus Fransen ............................................................................................. 30 Data ............................................................................................................................................... 30 Geslacht ......................................................................................................................................... 30 Leeftijd ........................................................................................................................................... 31 Leefsituatie .................................................................................................................................... 31 Het gebruik .................................................................................................................................... 32 Informatieverschaffing .................................................................................................................. 33 SOA-test ......................................................................................................................................... 34 Nuttigheid acties ........................................................................................................................... 35 Vitalsounds in Europa ............................................................................................................................ 36 NEWip ................................................................................................................................................ 36 The First International Conference on Novel Psychoactive Substances ........................................... 36 Andere conferenties .......................................................................................................................... 37

ÂŠ Vitalsounds 2013

Spice conferentie (Hamburg) ........................................................................................................ 37 Psychedelic conference (Amsterdam) ........................................................................................... 38 Toekomstperspectieven ........................................................................................................................ 39 Bijlage 1: Interventies 2012 ................................................................................................................... 41 Bijlage 2: EnquĂŞte Vitalsounds & Spiritek ............................................................................................. 42 Sponsors ................................................................................................................................................ 43

ÂŠ Vitalsounds 2013

SITUERING VITALSOUNDS PROJECT KORTE OMSCHRIJVING Vitalsounds is een preventie-, risicoreductie- en peer support project gericht op het uitgaansleven in West-Vlaanderen en regio Gent-Oudenaarde. We richten ons voornamelijk op de elektronische muziekscene, waar we op party’s, clubs, festivals en andere (mega) evenementen onze gezondheidsbevorderende acties uitvoeren. In het kader van het grensoverschrijdend Europees programma, Interreg IV, werken we samen met de Rijselse organisatie Spiritek. De focus van ons project ligt op veiliger uitgaan. Concreet biedt Vitalsounds uitgaande jongeren wetenschappelijk correcte en bruikbare informatie over drugs(gebruik), veilig seksueel contact en gehoorschade aan tijdens het uitgaan. Dit via onze mobiele infostand op evenementen en via online kanalen als onze website en sociale media op Facebook, Twitter en partyfora.

HISTORIEK Vitalsounds is ontstaan vanuit CAW Stimulans, gesitueerd te Menen. Coördinator – en tevens oprichter van Vitalsounds – Bart Vande Kerckhove kwam als drughulpverlener rond de eeuwwisseling tot de vaststelling dat er een specifieke groep van experimentele en recreatieve partydruggebruikers nauwelijks bereikt werd door de klassieke preventie en drughulpverlening. Drugpreventie is meer dan alleen voorkomen van gebruik, en hulpverlening is niet alleen werken vanuit het verslavingsconcept. Tot 18-jarige leeftijd wordt op school universele preventie georganiseerd om jongeren druggebruik te ontraden. Wanneer gebruik problematisch wordt of er afhankelijkheid optreedt, kan men naar de specifieke drughulpverlening stappen. Tussen deze fases is er zo goed als geen aanbod omtrent preventie, laat staan harm reduction. Een hiaat die met het opstarten van Vitalsounds werd aangepakt. In het uitgaansleven waar er frequenter met diverse middelen wordt geëxperimenteerd, was preventie in Vlaanderen relatief onontgonnen. Sinds de opkomst van ecstasy (XTC) in de jaren ’90 zijn er vooral repressieve acties ingezet geweest. Vanaf 2001 is de VAD (zie Partners, p.7) zich ook op het uitgaansleven beginnen richten met de ‘Bedrogen’-campagne en vanaf 2003 onder de noemer ‘Partywise’. Echter het grootste deel van deze partygebruikers ontwikkelt geen problematisch gebruik of afhankelijkheid. In hun beleving associëren zij hun gebruik ook niet als problematisch. Bovendien wil de groep van partydruggebruikers zich ook helemaal niet associëren met verslaafde gebruikers uit de drughulpverlening. Doch stellen zij zich wel bloot aan diverse risico’s. In 2005 ging het Vitalsounds-project dan van start. In een eerste fase was Vitalsounds werkzaam in Menen en omstreken zoals Wevelgem, Kortrijk en Waregem. Daarna in samenwerking met stad Oostende en later ook evenementen in Brugge. De samenwerking met het Franse Spiritek, binnen het kader van het Europese grensoverschrijdende project Interreg IV, kwam er in 2010. Hierdoor kon Vitalsounds ook uitbreiden qua

personeelsbezetting. Tevens werd de Partypeers-werking uitgebouwd tot wat ze nu is geworden (zie Peer support in de praktijk, p.8).

HET GRENSOVERSCHRIJDEND INTERREG IV-PROGRAMMA Sinds januari 2010 zijn Vitalsounds en Spiritek dus samen actief in het uitgaansleven in het kader van het 'Grensoverschrijdend Programma Interreg IV, Europese territoriale samenwerking, FrankrijkWallonië-Vlaanderen'. Dit Frans-Vlaamse deelprogramma loopt tot eind 2013. De Frans-Belgische grensstreek kent vele uitgaansgelegenheden (danscafés, clubs, evenementen en festivals), waardoor veel jongeren zich in het weekend over de grens verplaatsen. De tweetalige, mobiele equipe van Vitalsounds & Spiritek gaat gemiddeld twee keer per maand op interventie. Na observaties en contacten met lokale intermediairen worden events, festivals en clubs geselecteerd waar een tweetalig publiek aanwezig is. Het werkingsgebied van dit grensoverschrijdende project is vrij uitgestrekt: van de Franse regio NordPas-de-Calais tot het Oost-Vlaamse Gent en Oudenaarde. Het departement du Nord en Pas-de-Calais en de arrondissementen Kortrijk, Veurne, Ieper, Brugge, Diksmuide, Roeselare, Tielt, Oostende, Oudenaarde en Gent komen allemaal in aanmerking om acties uit te voeren. Naast de financiële inbreng vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (Interreg IV), wordt de grensoverschrijdende samenwerking gesteund door de provincies West- en OostVlaanderen, de steden Menen, Oostende en Kortrijk, het Franse Conseil General du Nord en het Franse ministerie van Gezondheid.

DE DOELGROEP Eerst en vooral richt Vitalsounds zich tot het brede uitgaanspubliek in de elektronische muziekscene. Onze boodschap rond veiliger uitgaan bevat daarom een breed spectrum van gehoorschade, veilig vrijen tot drugsinformatie. Meer specifiek ligt de focus van Vitalsounds op de experimentele en recreationele partydruggebruiker of weekendgebruiker. Hierin gaat de boodschap dieper in op hoofdzakelijk het druggebruik, met bijvoorbeeld risicobeperkend advies en materiaal omtrent het gebruik van partydrugs. Daarnaast richten we ons ook rechtstreeks op clubuitbaters en evenementorganisatoren die het welzijn van hun klanten willen optimaliseren. Tenslotte trachten we het beleid op lokaal niveau te betrekken in het belang van veiliger uitgaan. Steden en gemeenten mogen dan wel indirect betrokken zijn, toch kunnen zij engagementen aangaan om op lange termijn acties te ontwikkelen om zodoende de risico’s bij hun lokale uitgaansgelegenheden en -publiek te verminderen.

WERKMETHODIEKEN Outreachende selectieve & geïndiceerde preventie Om recreatieve partydruggebruikers te bereiken gaan we outreachend te werk en benaderen we hen onbevooroordeeld in hun eigen omgeving, zowel op diverse locaties in het uitgaansleven als online op sociale media. Omdat er frequenter wordt gebruikt in het uitgaansleven (in vergelijking met de algemene bevolking) en dit bij gevolg een hoger risico op gezondheids- en sociale problemen met zich meebrengt, biedt Vitalsounds gerichte en selectieve preventie- en gezondheidsboodschappen aan op maat van de (sub)doelgroep en het individu. Door het aanbieden van wetenschappelijk correcte informatie en structurele ondersteuning zetten we partydruggebruikers aan tot bewust, weloverwogen en een meer verantwoord gedrag.

Risicobeperking & harm reduction De pragmatische realiteit in het uitgaansleven toont aan dat ondanks alle universele preventie en repressie er toch steeds een groep zal blijven bestaan die partydrugs zal gebruiken in het uitgaansleven. Daarom kiezen we ook voor de methodiek van risicobeperking of harm reduction. De focus ligt hier dus niet op het voorkomen en verminderen van het gebruik, maar op het voorkomen en beperken van de risico’s die onlosmakelijk verbonden zijn met het uitgaansleven.

Peer support Om dichter bij onze doelgroep te komen en dieper te kunnen doordringen in deze subculturen, werken we ook met de methodiek van peer support. ‘Peers’ zijn leefstijl- en ervaringsgenoten en hebben als gevolg meer invloed op het gedrag van de doelgroep dan een gemiddelde preventiewerker. Daarnaast proberen we de doelgroep ook te betrekken in de totale structuur van Vitalsounds via onze ‘Partypeers’-werking. Via vormingen, focusgroepen en sociale media biedt Vitalsounds voor zijn peers een participerend platform aan. Het voor ons ideale scenario is te komen tot een integrale benadering met diverse partners uit het uitgaansleven. Hiermee beogen we zowel de doelgroep van feestvierders, organisatoren en clubuitbaters en het lokale beleid.

DE VITALSOUNDS MEDEWERKERS Naast coördinator Bart Vande Kerckhove werken nog twee andere professionelen mee in het project: Bert Boone en Bert Hauspie, die sinds januari 2011 meedraaien in het team. Tenslotte kunnen we gedurende de drukkere periodes tijdens het jaar en de zomervakantie rekenen op onze jobstudent Thomas Jacques, die ook al eerder bij Vitalsounds actief was als stagiair en als vrijwilliger.

PARTNERS Spiritek Zoals hierboven vermeld, werkt Vitalsounds samen met Spiritek op de meeste interventies in het uitgaansleven. Dus op de meeste interventies zijn we met een tweetalig team op pad. Hun werking in het uitgaansleven bestaat reeds sinds 1996. Spiritek is gesitueerd in Rijsel en is als organisatievorm een CAARUD: Centre d’Accueil et d’Accompagnement à la Réduction de risques pour Usagers de Drogues. Zij richten zich voornamelijk op gebruikers die nog niet in de hulpverlening vertoeven en bij wie het gebruik grote risico’s inhoudt. Voor de meest gemarginaliseerde gebruikers hebben ze een inloophuis waar men onthaal, info en persoonlijk advies verstrekt; toegang tot zorg qua hygiëne, eerste verzorging, screening op overdraagbare ziektes; verstrekking van materialen om infecties te voorkomen zoals propere injectienaalden en condooms; straathoekwerk; enz. Dit kunnen we qua werking vergelijken met het in Vlaanderen bekende Spuitenruil, MSOC (doch zonder substitutieverstrekking) en straathoekwerk.

VAD De vzw Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) overkoepelt het merendeel van de Vlaamse organisaties die werken rond de thematiek van alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie en gokken. Met VAD wordt een aantal maal per jaar samengezeten in de werkgroep Uitgaan. Daarnaast werd in 2012 onder initiatief van VAD het Quality Nights label opgestart in Vlaanderen (meer info zie ‘Quality Nights charter, p. 15)

Modus Vivendi / Modus Fiesta Modus Vivendi, die haar thuisbasis in Brussel heeft, is net als Vitalsounds een harm reduction en peer support project in het uitgaansleven. Daarnaast bieden zij in hun inloophuis ook onthaal, informatie en adviezen over partydrugs, materialen om overdraagbare ziektes te voorkomen en drug-testing aan. Met Modus Fiesta (de peer support afdeling van Modus Vivendi) staan we jaarlijks samen op Dour Festival met een infostand, mobiel team en relax zone.

Breakline Breakline is het enige andere peer support en harm reduction project in Vlaanderen dat zich ook richt op het uitgaansleven. Breakline, die zich situeert in Antwerpen, bestaat al een aantal jaren langer dan Vitalsounds, maar werkt kleinschaliger. Met Breakline wordt jaarlijks samengewerkt op het grootste indoor event van de elektronische muziek: I Love Techno.

Spuitenruil Vlaanderen Sinds 2011 heeft Vitalsounds ook een samenwerkingsovereenkomst met vzw Spuitenruil Vlaanderen. Dit ter preventie van gezondheidsschade door nasaal druggebruik, meer specifiek de preventie van de verspreiding van besmettelijke aandoeningen zoals Hepatitis C, via het delen van snuifmaterialen onder gebruikers.

VITALSOUNDS IN ACTIE PEER SUPPORT IN DE PRAKTIJK Partypeers: het vrijwilligersteam In 2012 is het vrijwilligersteam van Vitalsounds nog iets groter geworden tegenover 2011. We konden in 2012 in totaal rekenen op een team van 25 partypeers. Hiervan zijn er 21 partypeers mee geweest op de evenementen waar Vitalsounds aanwezig was, waarbij ze samen een grote 434 uren aan de infostand hebben doorgebracht op 32 verschillende evenementen (van de in totaal 37 evenementen waarop Vitalsounds aanwezig was in 2012). Net als vorig jaar is de meerderheid van de partypeers woonachtig in Oost-Vlaanderen met Gent als uitvalsbasis. Anderzijds komen onze partypeers vanuit alle windstreken en provincies in Vlaanderen. De man-vrouw verhouding was: 84% mannelijke partypeers tegenover 16% vrouwelijke partypeers. Er is alvast nog werk aan de winkel om meer vrouwelijke partypeers aan te trekken tot het Partypeers concept bij Vitalsounds.

Basisvorming Het Vitalsounds-team organiseerde in 2012 voor de tweede keer een algemene basisvorming voor de nieuwe partypeers. Op 29 februari kreeg een groep van 10 partypeers deze vorming, die terug plaats vond in het vrijzinnig centrum Geuzenhuis te Gent. De inhoud ging over volgende thema’s: Voorstelling van het Vitalsounds-project Info over de methodieken peer support & harm reduction Info over partydrugs Theorie over EHBDu (Eerste Hulp bij Drugsongevallen in het Uitgaansleven) Communicatietechnieken en de rol als partypeer Het doel bestaat erin dat iedere partypeer deze basisvorming heeft gevolgd vooraleer men de infostand van Vitalsounds kan bemannen.

“De basisvorming van vorig jaar was ideaal om beter te weten hoe de werking van Vitalsounds eigenlijk in elkaar zit. Ten tweede word je kennis rond de verschillende drugs al eens op punt gezet en daarna konden we aan de hand van rollen-spelletjes onze technieken aanpassen om met de mensen die naar de stand komen te spreken, zowel met de serieuze mensen als met de mensen die komen zeveren. Daardoor is het een echte meerwaarde voor de interventies zodat je voorbereid bent om op verschillende soorten vragen te antwoorden. Ik vond het ook leuk dat je nog eens ziet hoe de stand is opgesteld.” Wouter (20 jaar)

Focusgroep Op 26 april 2012 werd voor de eerste keer een focusgroep georganiseerd. Een 9-tal partypeers zakten naar deze activiteit af. De focus van dergelijke activiteit ligt bij de partypeers zelf. Enerzijds evalueren we kort de afgelopen interventies en evalueren we de laatste nieuwe trends inzake partydruggebruik en het uitgaansleven in het algemeen. Anderzijds geven we het woord ook aan een © Vitalsounds 2013

aantal partypeers die ons een presentatie aanbieden over een bepaald onderwerp. Dit onderwerp kan gaan van drugs tot muziekgenres; van het delen van een peer support ervaring tot het voorstellen van een thesis die dieper ingaat op een onderwerp onder de noemer van veiliger uitgaan. De eerste partypeer die de spits mocht afbijten was Steven. Hij stelde zijn thesis kort voor waarin hij het boeiende onderwerp: ‘pill testing’ had bestudeerd. Naast een overzicht van de soorten ‘pill testing’, stond hij ook stil bij de toekomstperspectieven van het testen van ecstasy-tabletten in België. Een tweede presentatie werd door Damy verzorgd. Zij verdiepte ons in de wereld van ‘free parties’.

Outlook festival & Dimensions festival (Kroatië) In 2012 werden voor de eerste keer partypeers uitgestuurd door Vitalsounds naar een buitenlandse interventie, georganiseerd door het Europese project NEWip (meer info over NEWip op p. 36). Net als Vitalsounds draagt NEWip de visie van peer support en harm reduction in het uitgaansleven, maar dan in een internationale en Europese context. Vanuit dat perspectief was NEWip op zoek naar partypeers uit verschillende Europese landen, om voor een internationaal publiek info en zorg op maat te kunnen bieden in de eigen moedertaal op verschillende festivals in Europa.

“Via Vitalsounds heb ik de unieke kans gehad om mee deel te kunnen uitmaken van het NEWIP-project. Voor we naar Kroatië gingen om er op het ‘field’ te werken als vrijwilliger, kregen we een 3-daagse training/workshop in Budapest met zo'n 20-tal andere vrijwilligers van over heel Europa die ook verbonden waren aan een soortgelijke organisatie als Vitalsounds – die achter een veiliger uitgaan staat. Dit alleen al was niet alleen leerrijk maar ook tof om tal van andere jongeren te leren kennen van andere culturen en achtergronden en ook hoe zij met hun organisatie achter ‘harm reduction’ staan, welke tools zij gebruiken, etc.” “Kroatie, NEWIP en de festivals zelf op Outlook/Dimensions is een ervaring die ik nooit zal vergeten. De tal van verschillende buitenlandse feestgangers en de sfeer op het festival en het NEWIP-team samen, maakte het een onvergetelijke ervaring. Ik heb er veel van geleerd, zoals hoe omgaan met iemand die teveel ketamine met drank combineerde, of teveel MDMA gebruikte. Ze begeleiden, hen veiligheid bieden, zorgen dat ze in goeie handen waren en geruststellen was voor mij geen probleem. Achteraf, na een crisismoment van een feestganger, heb ik gezien hoe we nuttig kunnen zijn omdat we daar staan voor hen. Tal van bedankingen van de feestgangers zorgde ervoor dat ik mijn werk daardoor meer begon te appreciëren. Moest ik nogmaals de mogelijkheid hebben om mee te mogen gaan, ga ik zeker geen ‘neen’ zeggen en ik raad het iedere vrijwilliger aan om zo een ervaring te kunnen beleven.” Jamal (30 jaar)

Onze slogan “Cross borders, not limits” werd dus volop in de praktijk omgezet via het erop uitsturen van twee van onze ervaren partypeers – Jamal en Thomas. Eerst kregen ze een vormings-driedaagse georganiseerd door NEWIP in het voorjaar van 2012, die plaats vond in de Hongaarse hoofdstad Boedapest, om dan uiteindelijk tijdens de zomermaanden de infostand en relax zone te bemannen op twee internationale festivals in Kroatië: Outlook festival en Dimensions festival. Allebei hebben ze hiermee een heel boeiende en vermoeiende – maar vooral ook heel leerrijke – ervaring achter de rug. Hierbij hebben ze ook verschillende contacten kunnen leggen met partypeers over gans Europa. Jamals ervaring is hierboven te lezen.

Masterclass MDMA/XTC Op 29 september 2012 organiseerde Vitalsounds voor de eerste maal een masterclass, op vraag van onze partypeers. De bedoeling van een masterclass is om dieper in te gaan op een bepaald onderwerp of partydrug. Deze masterclass was niet enkel bedoeld voor onze eigen partypeers, maar werd ook opengesteld voor andere bezoekers zoals collega’s, vrienden van partypeers, hulpverleners, uitgaanders, recreatieve gebruikers, etc. Voor deze masterclass nodigden wij 3 Nederlandse sprekers uit met een wetenschappelijke kennis over MDMA/XTC, maar die hun info toch op een begrijpelijke manier kunnen brengen. De eerste gastspreker was dr. Hylke Vervaeke, docente aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij bracht de laatste wetenschappelijke zaken omtrent de invloed van MDMA op de hersenen, gekoppeld aan risicobeperkende adviezen voor gebruikers. De andere gastsprekers waren Renske Blom en Trudy van Dijken van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Zij presenteerden hier de bevindingen van hun onderzoek naar MDMA- en XTC-gebruik en watervergiftiging. Het werd een boeiende en geslaagde namiddag waarbij een veertigtal geïnteresseerden op aanwezig waren.

Evaluatie- en bedankingsmoment Op 29 november was het terug tijd om onze partypeers te bedanken voor hun bijdrage in het toen bijna afgelopen jaar. Daarom werd hen een cinema-bezoek in Gent voorgeschoteld, gevolgd door een evaluatiedrink. Tijdens dit evaluatiemoment konden de vrijwilligers zowel hun positieve bevindingen als negatieve bevindingen ventileren over het afgelopen jaar. Achteraf werd nog een email rondgestuurd naar alle vrijwilligers die er niet bij konden zijn op het evaluatiemoment, zodat ook zij hun inbreng konden doen. Op die manier hebben de professionele medewerkers van Vitalsounds een leidraad waarmee kan worden gestart in 2013 om de partypeerwerking te optimaliseren.

Andere activiteiten Naast de basisvorming en het evaluatie/bedankingsmoment voor de partypeers werden nog een tweetal andere activiteiten aangeboden: de Dour-vorming en een BBQ. Op zaterdag 30 juni 2012 vertrokken 6 partypeers van Vitalsounds naar de vorming van het Brusselse Modus Fiesta n.a.v. de samenwerking op Dour Festival. Modus Fiesta organiseert namelijk een specifieke vorming voor iedere partypeer die meegaat naar Dour Festival. Tegelijkertijd is dit een

goede basis om de Brusselse organisatie beter te leren kennen en contacten te leggen met de medewerkers en partypeers van Modus Fiesta. Volgende topics werden aangereikt: Conflicthantering (sociale en communicatieve vaardigheden) Harm reduction op het festival Rollenspel (infostand, mobiel team, relax zone) EHBDu: theorie en praktijk Het was een interessante uitwisseling en boeiende dag, weliswaar was het niet voor iedereen even evident om dit alles in het Frans te kunnen volgen en begrijpen. Na de zomervakantie met tal van evenementen waar Vitalsounds aanwezig was (met de 4-daagse interventie op Dour Festival als hoogtepunt), vonden we dat het in september tijd was voor een ontspannende BBQ.

“Om onszelf voor te bereiden op het Dourfestival als partypeer hebben we een kleine vorming gevolgd in Brussel samen met de Franstalige collega's. Tijdens het eten van een broodje hebben we kennis gemaakt met elkaar. Ook werd er ons het doel van ons project uitgelegd voor op het Dour-festival: hoe alles te werk gaat, nog enkele tips omtrent mensen die zich flauw beginnen voelen, wat mag en wat mag niet, ... In de namiddag hebben we nog m.b.v. rollenspelletjes enkele situaties nagespeeld, ideaal om de andere peers al wat te leren kennen. Het was dan ook leuk om op het festival elkaar terug te zien. De samenwerking verliep vlot en de sfeer zat erin.”

Jelle (20 jaar) Tijdens de interventie op het Dour Festival ontsproot het idee om na de zomervakantie samen te komen met alle partypeers. Daarom werd er door Vitalsounds in september een BBQ georganiseerd om de zomer af te sluiten. Met de 9 aanwezigen werd het een rustige avond, maar gezellig was het des te meer. Voor herhaling vatbaar in 2013.

INTERVENTIES In totaal werd de mobiele infostand in 2012 op 37 verschillende evenementen geplaatst. Van kleinschalige alternatieve events tot grootschalige mega-events. Van indoor-events tot festivals in open lucht. Aangezien we op sommige evenementen meerdere dagen hebben doorgebracht komt dit – in dagen uitgedrukt – uit op 41 dagen interventies. Voor een overzicht van alle interventies in 2012 verwijzen we graag door naar bijlage 1. Zoals we altijd duidelijk maken in de voorstelling van ons project, focust Vitalsounds zich op elektronische muziekevents. Omdat elektronische muziek wel een erg breed begrip is, wordt op onderstaande figuur duidelijk welke elektronische muziekgenres het meest worden aangedaan met de Vitalsounds-infostand. Duidelijk zichtbaar in de grafiek worden de meeste interventies gedaan in het hardcore-milieu. Gedeeltelijk is dit het gevolg van de goede verstandhouding met organisatoren vanuit de hardcore-scene.

Hardcore & subgenres Hardstyle/Hardtechno Various Electronic Music Dubstep/Drum'n Bass Goa-Trance House/Techno Various Alternative Music

Figuur 1 - Interventies Vitalsounds volgens muziekgenre

Net als in 2011 is Gent ook in 2012 overduidelijk de plaats waar Vitalsounds het meest aanwezig is op evenementen. Niet verwonderlijk, want Gent is voor heel wat jongeren uit West- en OostVlaanderen – maar ook voor jongeren ver daarbuiten (Franse, Waalse, Antwerpse, Limburgse jongeren) – een populaire stad om uit te gaan. Daarenboven is het de grootste stad in het Vlaamse werkingsgebied van Vitalsounds. De rest van de top-3 ziet er iets anders uit als vorig jaar: namelijk Brugge en thuisbasis Menen. In Waregem waren we op minder interventies aanwezig in 2012. Dit had alles te maken met de tijdelijke sluiting van een belangrijke Waregemse uitgaanslocatie. Wanneer beide provincies, West- en Oost-Vlaanderen, met elkaar worden vergeleken, is het beeld bijna 50/50 verdeeld, met net iets meer interventies in Oost-Vlaanderen. Voor Oost-Vlaanderen vinden het grootste aandeel van de evenementen waarop Vitalsounds aanwezig is, plaats in Gent. Voor West-Vlaanderen liggen dergelijke evenementen verspreid over de ganse provincie: in Brugge, Menen, Waregem, Oostende, Kortrijk, …

Gent

Brugge

Menen

Oudenaarde

Waregem

Oostende

Laarne

Torhout

Langemark

Dour

Wachtebeke

Avelgem

Kluisbergen

Kortrijk

Koksijde

Figuur 2 - Interventies Vitalsounds volgens gemeente/stad

Infostand Het Vitalsounds team, dat tijdens de weekends allerhande uitgaansgelegenheden in het elektronische muziekmilieu afschuimt, bestaat uit minstens 1 professionele medewerker en 1 partypeer. Gemiddeld gaan we een 3-tal keer per maand op interventie met ons mobiel team. De infostand is één van de kanalen die door Vitalsounds wordt gebruikt om de partydruggebruikers te bereiken in het weekend. Via een infostand op locatie wordt persoonlijk contact gelegd om zoveel mogelijk gezondheidsbevorderende boodschappen te verspreiden. Aan de infostand van Vitalsounds kan een bezoeker volgende materialen of diensten gratis ter beschikking krijgen: •

•

Materialen - Infoboekjes en -flyers:  Info omtrent de meest voorkomende partydrugs (effecten, risico’s, advies om risico’s te verminderen, EHBDu,...)  Info omtrent gehoorschade  Info omtrent seksuele gezondheid (SOA’s en anticonceptie) Preventie- en harm reduction parafernalia: risicobeperkend snuifmateriaal, steriel water, oordoppen, condooms Eye-catchers: lolly’s, nekkoorden, stickers, … Diensten - Een luisterend oor en losse babbel - Het afleggen van onze kennistests van 10 meerkeuzevragen  Kennistest over alcohol en cannabis  Kennistest over de meest voorkomende partydrugs - Het afleggen van de Vitalsounds/Spiritek gebruikersenquête

Verdeelde materialen In onderstaand overzicht worden de cijfers bekend gemaakt van het aantal verdeelde materialen in 2012, vergeleken met die van 2011. Dit gaat enkel om de verdeelde materialen die werden uitgedeeld aan de infostand gedurende de verschillende interventies op feestjes, festivals, ... Materiaal Totaal verdeelde info partydrugs, veilig vrijen, gehoorschade Totaal verdeeld promomateriaal Totaal verdeelde mannencondooms en vrouwencondooms Totaal verdeelde oordoppen (bij benadering) Totaal ingevulde kennistests Totaal ingevulde gebruikersenquêtes

2011 11.095 1.229 9.187 onbekend 225 688

2012 9.827 1.258 7.804 12.950 240 473

Tabel 1: Totaal verdeelde materialen

Belangrijk om hierbij te vermelden is dat deze materialen niet “en masse” worden uitgedeeld door ons, maar op initiatief van de infostandbezoeker zelf worden uitgekozen en meegenomen. Met andere woorden, het is enkel de infostandbezoeker die interesse heeft in bepaalde materialen die in deze cijfers wordt opgenomen.

Relax Zone Op de grote evenementen waar Vitalsounds op aanwezig is (Dour Festival en I Love Techno) en waarbij wordt samengewerkt met één of meerdere van onze partners, wordt er een Relax Zone voorzien. Die wordt enkel door professionals en ervaren peers bemand. Ook externe professionals of studenten met medische of andere menswetenschappelijke kennis zijn er altijd van harte welkom om mee te helpen.

“Vitalsounds brengt bezoekers op een leuke en speelse manier in contact met nadelen van drugs en andere zaken. Het is bovendien beter om preventief op te treden dan hardhandig bijvoorbeeld een razzia te doen. Tenslotte is het ook goed dat ze met peers werken, want dat zijn mensen die ook in de scene zelf zitten.”

Feestvierders kunnen er terecht voor alle niet medische zorgen. Concreet komen ze er terecht wanneer ze gewoon even willen uitrusten wegens oververmoeidheid, wanneer ze last hebben van een vervelende alcoholroes, wanneer ze in een bad trip zijn terecht gekomen, enz. Opgelet: wanneer er enig medisch risico is, worden ze doorverwezen naar het Rode Kruis.

Organisatoren

Ward, Suburb Soundz

Vitalsounds werkt grotendeels rechtstreeks samen met de organisatoren van de evenementen waarop Vitalsounds aanwezig is met een infostand. Er wordt meestal een samenwerking aangevraagd, waarbij het project kort wordt toegelicht met wat wordt aangeboden door Vitalsounds en wat de vereisten zijn hiervoor. Het gebeurt ook steeds vaker dat organisatoren zelf initiatief nemen om onze aanwezigheid met infostand aan te vragen. Zoals eerder vermeld werkt Vitalsounds op heel uiteenlopende evenementen in het nachtleven: Van kleinere feestjes tot mega-events, van festivalletjes tot discotheken. Belangrijk is dat het event waar Vitalsounds op aanwezig is, aan een aantal criteria voldoet. Er wordt een minimum van een 500-tal bezoekers “De Vitalsounds-stand is voor Club Soda als verwacht op het event, er wordt clubfestival én als ‘moment de gloire’ van elektronische muziek gespeeld, het is jeugdhuis Krak uit Avelgem een heel welkome gelokaliseerd binnen het Interreggast. Als jeugdhuis vinden we dat een festival veel werkingsgebied, enz. méér is dan de artiesten op een podium zetten : Grote organisaties of discotheken waarop engagement, ontmoeting, team-building, we reeds langere tijd kunnen rekenen bewustwording van maatschappelijke kwesties... en/of waarmee we al meerdere malen maken een even belangrijk deel uit van zo'n hebben samengewerkt willen we hierbij evenement. Vitalsounds brengt op een ludieke en graag eens extra in de verf zetten: laagdrempelige manier actuele namelijk Suburb Soundz (Elements gezondheidsthema's tot bij de festivalbezoekers, Festival, MuSick XL, …), Liberty White we zien hen dan ook als een echte partner om die (Chronicles, Manu Kenton Reunion, …), ruimere doelstellingen van Club Soda te bereiken.” Live Nation (I Love Techno), Club Soda Joachim, Club Soda Festival, Bass Events (Bassleader, The Qontinent), 5voor12 (10 Days Off),

Footworxx, discotheek Lagoa, Noisy Bastards, en de organisatie achter Dour Festival. Daarnaast zijn er tal van kleinere organisaties waarmee we reeds meerdere keren hebben samengewerkt of waarmee we in 2012 voor een eerste keer hebben samengewerkt. Vanzelfsprekend hopen we met hen allen in de toekomst ook verder samen te werken. Tegelijkertijd is het natuurlijk op zijn plaats om alle organisatoren en clubs te bedanken voor de samenwerking(en) die er in 2012 zijn geweest.

Quality Nights Charter Onder het initiatief van de VAD werd in 2012 in samenwerking met De DrugLijn, Horeca Vlaanderen, BIVV, Sensoa en Oorplezier (CM), in Vlaanderen het ‘Quality Nights’ concept geïmplementeerd in het uitgaansleven. Het concept bestaat al een tijdje aan de andere kant van de taalgrens en in het buitenland, maar nu werd ook de stap gezet in Vlaanderen. Quality Nights is een charter waarbij clubs, discotheken of events zich engageren om aan een aantal criteria te voldoen die het welzijn en de gezondheid van de feestvierder bevorderen, kortom het ‘veiliger uitgaan’ wordt concreet gemaakt. Hierbij zijn een 6-tal criteria verplicht om te kunnen spreken van een Quality Night club of –event: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Getraind personeel Gezondheidsinformatie Condooms Gratis water Oordopjes en decibelmeter Initiatieven voor veilig vervoer

Daarnaast zijn er ook nog een 6-tal aanvullende criteria waarvoor men zich kan engageren: 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Een chill-out ruimte Een EHBO-ruimte Een vestiaire Klimaatregeling (Gezonde) voeding Toegankelijkheid voor bezoekers in een rolstoel

In 2012 werd het startschot gegeven in Antwerpen onder de vorm van een piloot-project, waarbij o.a. CGG Vagga (Breakline) en VAD hun schouders hebben ondergezet. Uiteindelijk hebben hierbij een 9-tal clubs/discotheken zich geëngageerd om aan het Quality Nights charter deel te nemen. Officieel werd het startschot gegeven van Quality Nights in Vlaanderen op de persconferentie in Antwerpen op 4 oktober 2012. Hierbij waren naast de betrokken clubs en discotheken ook de meeste partners aanwezig die betrokken zijn bij Quality Nights Vlaanderen. Daarnaast werd ook in Gent niet stilgezeten om ook Quality Nights hier te implementeren. Een samenwerking tussen VAD, CGG Eclips, Stad Gent, Breakline en Vitalsounds kwam tot stand om samen met de organisator Live Nation, I Love Techno tot het eerste Quality Nights event te

bombarderen in Vlaanderen. Dit werd met glans bereikt, want slechts aan 1 aanvullend criterium werd niet voldaan, m.a.w. missie ruimschoots geslaagd. Voor 2013 is het de bedoeling dat de rest van Vlaanderen volgt, waarbij lokale preventiewerkers gevraagd zal worden om het initiatief te nemen in eigen regio. Hopelijk wordt het Quality Nights concept binnen enkele jaren een welgekend fenomeen in het uitgaansleven, zodoende dat elke feestvierder op een zo gezond en veilig mogelijke manier kan uitgaan.

European Party Friends Night Op 24 november 2012 werd door NEWip (meer info over NEWip op p.36) voor het eerst een ‘European Party Friends Night’ georganiseerd, waarbij over 9 verschillende Europese landen in 44 verschillende uitgaans-gelegenheden het thema in de kijker werd geplaatst. Een dag waarin de solidariteit onder uitgaande vrienden centraal stond. Ook Vitalsounds werkte mee aan deze campagnedag door op het event ‘Liberty White present DJ Rush’ aanwezig te zijn met de infostand samen met Spiritek. Ook de organisatie van Liberty White engageerde zich door de boodschap van de European Party Friends Night te verspreiden via Facebook. Daarnaast was er ook een online artikel verschenen over onze actie in het online uitgaansmagazine FuzzMag. Concreet promootte de ‘European Party Friends Night’: Een positieve kijk op het nachtleven en uitgaan. Het welzijn van uitgaanders en professionelen in het nachtleven. Het belang van vriendschap en solidariteit tijdens het feesten. Tenslotte werd er ook een contest gehouden door de organisatie achter de ‘European Party Friends Night’. Het doel bestond erin om een foto van een vriend up te loaden en te vertellen waarom hij of zij verkozen zou moeten worden tot beste ‘Party Friend’. De winnaar – afkomstig uit Portugal – ging aan de haal met een party weekend voor 2 personen naar een bestemming naar keuze (Parijs, Barcelona of Brussel).

WEBSITE Onze website, www.vitalsounds.be, werd begin 2011 in een nieuw kleedje gestopt. In 2012 werd hier weinig aan aangepast met uitzondering van het toevoegen van de rubriek ‘Android App’ en ‘Aanvraag infostand’. Ook werd de rubriek ‘Polls’ verwijderd wegens te veel technische problemen. Uiteindelijk omvat de website volgende rubrieken: • • • • • • •

‘Wie zijn we’: een voorstelling van het project Vitalsounds ‘Vitalfacts’: info rond de effecten, risico’s, risicobeperkingen van de meest voorkomende partydrugs ‘Veiliger uitgaan’: info rond seks onder invloed, gehoorschade en drugs in het verkeer ‘Nieuwsflash’: nieuwsberichten i.v.m. veiliger uitgaan, alcohol en andere (party)drugs, gehoorschade, veilig vrijen, preventie en harm reduction, … ‘Early Warnings’: waarschuwingen over vervuilde of hoog gedoseerde partydrugs die in omloop zijn ‘Android app’: info en link naar de Vitalsounds applicatie ‘Partypeers’: een oproep voor de rekrutering van partypeers

• • • • • •

‘Aanvraag infostand’: een overzicht gericht aan organisatoren wat onze infostand te bieden heeft en wat onze minimale vereisten zijn ‘Links’: een lijst van website-url’s van onze partners, peer support en harm reduction projecten, partyfora, en websites die op één of andere manier veiliger uitgaan promoten ‘Sponsors’: een overzicht van de instanties die het Vitalsounds-project mee financieren ‘Contact’: een contactformulier waar de websitebezoeker terecht kan met al zijn of haar vragen ‘Partylist’: een kalender met een overzicht van alle events waar Vitalsounds op aanwezig is met de infostand ‘Foto’s’: een selectie aan foto’s (meestal vanop interventies aan de infostand)

In totaal kreeg onze website in 2012: 19660 bezoeken. Anders uitgedrukt gaat het om 16099 unieke bezoekers die de website hebben bezocht. Wanneer dit per week wordt bekeken, komt dit neer op gemiddeld 332 unieke bezoekers per week. Dit is meer dan een verdubbeling in vergelijking met 2011 (namelijk 157 unieke bezoekers per week).

600 500 400 300 200 100 0 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 Figuur 3: Aantal unieke bezoekers per week in 2012

SOCIALE MEDIA Op sociale media is Vitalsounds erg actief geweest in 2012. Enerzijds heeft Vitalsounds een aantal eigen profielen op verschillende sociale netwerksites. Het doel bestaat hier in om via dit medium de doelgroep online te bereiken en hen op de hoogte te houden. Ook is het een ideaal medium om met onze partypeers in contact te blijven en informatie uit te wisselen onder elkaar. De sociale netwerksites van Vitalsounds worden gebruikt om verschillende boodschappen te delen: • • •

Aanpassingen aan de website Upgedate nieuwsitems op de website Early warnings vanop de website

• • •

Interessante krantenartikelen, video’s Op welke evenementen/festivals Vitalsounds aanwezig zal zijn met de infostand Ludieke weetjes, cartoons, …

Anderzijds is Vitalsounds ook actief op online party- en drugfora. Een eerste doel is – net zoals bij de sociale netwerksites – om de doelgroep te bereiken en hen op de hoogte te houden van bijvoorbeeld ‘early warnings’ over vervuilde drugs. Een ander doel is het opzoeken van nieuwste trends qua drugs of druggebruik, maar ook het opzoeken van events waar Vitalsounds aanwezig zou kunnen zijn met de infostand.

Facebook Veruit de populairste sociale netwerksite van dit moment is Facebook. In april 2012 werd overgeschakeld van een Facebook-profiel (bedoeld voor personen) naar een Facebook-pagina (bedoeld voor organisaties). De Facebook-vrienden die reeds aanwezig waren, werden wel overgeplaatst naar de Facebook-pagina als ‘likes’ (personen die Vitalsounds ‘leuk’ vinden). Terwijl Vitalsounds in 2011 nog eindigde met 324 ‘likes’ (toen nog Facebookvrienden), werd dit in 2012 afgerond met 475 ‘likes’.  url: www.facebook.com/VitalsoundsPartypeers Daarnaast heeft Vitalsounds nog steeds een Facebookgroep, die gericht is tot en enkel toegankelijk werd gesteld voor de medewerkers en de partypeers van Vitalsounds. Het doel van dit platform is de verschillende partypeers bij elkaar brengen zodat interessante nieuwtjes, last-minute oproepen om partypeers te vinden voor interventies, interessante activiteiten, … kunnen worden gedeeld met elkaar.

Netlog Ook in 2012 daalde de populariteit van Netlog verder naar beneden. Netlog blijft een sociale netwerksite waar weinig tot geen teken van leven is. In het geval van ons profiel betekent dit geen leven. Tevens zakte het aantal Netlogvrienden in 2012 van 80 (cijfer eind 2011) naar 70 Netlogvrienden (cijfer eind 2012). Wellicht zal daarom in 2013 worden beslist om het profiel van Netlog af te sluiten. Niemand lijkt er nog gebruik van te maken, zo ook de doelgroep niet. url: http://nl.netlog.com/Vitalsounds

Myspace Het Myspace-profiel van Vitalsounds lijkt hetzelfde lot te ondergaan als dat van Netlog. Reacties zijn ook hier onbestaande op berichten die worden gepost door ons. Het Myspace-profiel klokte weliswaar af met 205 Myspace-vrienden op het einde van 2012 (dat is 1 minder dan eind 2011). Wat vooral ook opvalt is dat er weinig tot geen Vlamingen op aanwezig zijn. Het zijn vooral buitenlandse deejays en bands die er gebruik van lijken te maken. Wellicht zal ook hier worden beslist om het profiel af te sluiten.  url: www.myspace.com/vital_sounds

Twitter Een heel ander verhaal is dat van de microblog ‘Twitter’. Deze sociale netwerksite werd steeds populairder, daarom dat Vitalsounds ook hier op de kar is gesprongen begin 2012. Gelijkaardig als het doel van Facebook wordt ook dit medium gebruikt om boodschappen te delen onder de gebruikers van Twitter (kortom, twitteraars). Weliswaar is Twitter gebonden aan een maximum aantal tekens die kunnen worden gebruikt bij het ‘tweeten’ (het delen van een bericht/boodschap op Twitter). Enkele cijfers over ons Twitter-profiel anno eind 2012 zijn: 38 volgers (het aantal andere twitteraars die onze tweets volgen) 108 volgend (het aantal twitteraars die Vitalsounds volgt) 247 tweets (het aantal berichten die door ons werden geplaatst op Twitter) Opvallend is dat onder de volgers en volgende, de meerderheid van de Twitteraars in feite organisaties zijn en dus een minderheid personen zelf. Kortom, onze ondervinding is dat er een stuk minder personen uit onze doelgroep op Twitter aanwezig zijn, wanneer dit wordt vergeleken met Facebook. Niettemin blijkt Twitter wel een heel interessant medium te zijn omdat – door het volgen en gevolgd worden van andere organisaties en projecten – er heel wat nuttige nieuwtjes en info kan worden uitgewisseld.

DE VITALSOUNDS APP Uiteindelijk is er nu ook de wereld van smartphones en tablet-computers. Ook hier wou Vitalsounds graag iets uit de grond stampen. Samen met jobstudent Mano Vandemoortel werd een applicatie aangemaakt voor gebruikers met een Android-besturingssysteem op hun smartphone of tablet. Op Facebook hielden we namelijk een kleinschalige poll en hieruit bleek dat de meeste personen die een smartphone gebruiken het Androidbesturingssysteem gebruiken. Weliswaar op de voet gevolgd door gebruikers met een iOS (iPhone en iPad). In juli 2012 werd een voorlopige versie verspreid via het platform Google Docs (nu: Google Drive). Gegevens over het aantal downloads hiervan zijn echter niet beschikbaar. Met de feedback die we kregen werd dan uiteindelijk in augustus de definitieve versie gelanceerd op Google Play (de applicatiemarkt voor toestellen met Android bestuurd). Op het einde van het jaar werd de Vitalsounds App 28 keer gedownload via Google Play. Enerzijds werd onze applicatie op enthousiasme onthaald, vooral door de professionele wereld. Anderzijds is er toch een relatief laag aantal downloads in enkele maanden tijd. Weliswaar kunnen hier wel enkele kanttekeningen worden bijgemaakt:

Zoals eerder vermeld werd een proefversie van de applicatie al in juli 2012 verspreid via Google docs, daarvan hebben we helaas geen gegevens over hoeveel downloads het gaat. De applicatie is enkel voor smartphones met een Android-besturingssysteem, dus gebruikers met een ander besturingssyteem: iOS (iPad, iPhone), Windows, â&#x20AC;Ś kunnen onze applicatie dus niet gebruiken.

ÂŠ Vitalsounds 2013

DE GEBRUIKERSENQUÊTES INLEIDING Sinds enkele jaren bevraagt Vitalsounds op haar interventies in het nachtleven de bezoekers die naar de infostand komen. Hierin wordt hoofdzakelijk gepeild naar het gebruik van verschillende soorten legale en illegale drugs. Eerst en vooral is het doel van deze gebruikersenquêtes om een zicht te krijgen op het gebruik, zodat er gerichte interventies kunnen worden gevoerd en dus gerichte brochures kunnen worden gemaakt. Zo kunnen we ook op de hoogte worden gebracht van eventuele nieuwe partydrugs die worden geconsumeerd. Een tweede belangrijke reden is het kunnen aantonen dat Vitalsounds wel effectief de doelgroep bereikt die moet worden bereikt. Ons doel is jongeren bereiken die reeds recreationeel gebruiker zijn of eraan denken te gebruiken. Daarom is het van groot belang te kunnen aantonen dat we die doelgroep ook daadwerkelijk bereiken.

METHODOLOGIE Voor alle duidelijkheid willen we hier onmiddellijk benadrukken dat de resultaten van onderstaande analyses helemaal niet representatief zijn voor de Vlaamse jongeren. De selectie gebeurt om verschillende redenen niet op een aselecte manier: 1. Vitalsounds selecteert op voorhand de evenementen die ze graag zou bijwonen met een infostand. Dus er is geen sprake van ‘de Vlaamse uitgaanswereld’. 2. Enkel de bezoekers aan onze infostand krijgen de mogelijkheid tot het invullen van onze enquête. Er is geen enkel alternatief, ook niet online. 3. De bezoekers aan onze infostand krijgen zelf de keuze of ze willen meewerken aan de enquête.

RESULTATEN: ALGEMEEN Data In totaal dienden in 2012 zo’n 470 respondenten een ingevulde enquête in aan de infostand verspreid over 37 verschillende evenementen.

Geslacht Van de 470 respondenten die werden bevraagd in 2012 waren er ongeveer dubbel zoveel mannen als vrouwen: in cijfers is dit 296 mannen (63,0%) en 146 vrouwen (31,1%). De overige 28 respondenten (6,0%) gaven geen informatie vrij over hun geslacht. Ook in de jaren voordien waren er duidelijk meer mannelijke infostandbezoekers tegenover vrouwelijke infostandbezoekers. Het verschil wordt met de jaren wel kleiner, al is het wel een trage evolutie (zie figuur 4).

80% 70% 60% 50% Man 40%

Vrouw

30%

Nonrespons

20% 10% 0% 2010

2011

2012

Figuur 4: Aandeel mannelijke en vrouwelijke respondenten in 2010, 2011 en 2012

Leeftijd De gemiddelde leeftijd van de 470 respondenten bedraagt 22,1 jaar. In vergelijking met de gemiddelde leeftijd van de infostandbezoeker in 2011 is dit iets ouder (21,5 jaar). Wanneer we dit vergelijken met 2010 (22,7 jaar) is dit iets lager. Kortom, we bereiken vooral de jonge twintigers.

Nationaliteit & regio Op de vragenlijst wordt ook de nationaliteit bevraagd. Omdat de overgrote meerderheid uit Belgen bestaat, wordt deze ook opgesplitst volgens taalregio: Vlaanderen of Brussel/Wallonië. Een meerderheid van de infostandbezoekers (68,3%) die een vragenlijst heeft ingevuld is Vlaming, gevolgd door 8,7% Nederlanders, 8,5% Franstalige Belgen en 7,7% Fransen.

Vlaanderen Wallonië-Brussel Frankrijk Nederland Andere Nonrespons

Figuur 5: Aandeel van respondenten volgens nationaliteit en taal

Leefsituatie Net zoals in 2011 is de grootste groep van de respondenten student (50,2%), gevolgd door de werkende respondent (36,0%) en als kleinste groep de werkloze respondent (6,6%). 100% 90% 80% 70% 60%

Nonrespons

50%

Werkloos

40%

Werkende

30%

Student

20% 10% 0% 2011

2012

Figuur 6: Leefsituatie in relatieve cijfers voor 2011 en 2012

De kleinste groep van werklozen is praktisch volledig status quo gebleven tegenover 2011 (6,6% versus 6,7%), terwijl de groep studenten iets kleiner is geworden (50,2% versus 56,6%) en de groep werkenden iets groter (36,0% versus 30,3%) in vergelijking met 2011. Gezien de gemiddelde leeftijd van de respondenten in 2012 iets hoger ligt, zoals eerder vermeld, is dit mogelijks te verklaren waarom de balans student-werkende iets is verschoven tegenover 2011.

Het gebruik Ooit Alcohol Cannabis XTC / MDMA Amfetamine / Speed Cocaïne Paddo's / Truffels Heroïne LSD Ketamine GHB Kalmeer- slaapmiddelen Mephedrone 2C-B Lachgas Salvia Poppers

430 397 308 261 248 222 29 207 188 105 132 79 125 181 120 159

% 91,5% 84,5% 65,5% 55,5% 52,8% 47,2% 6,2% 44,0% 40,0% 22,3% 28,1% 16,8% 26,6% 38,5% 25,5% 33,8%

Nooit 8 48 131 173 185 224 415 244 266 323 313 361 321 249 321 270

% 1,7% 10,2% 27,9% 36,8% 39,4% 47,7% 88,3% 51,9% 56,6% 68,7% 66,6% 76,8% 68,3% 53,0% 68,3% 57,4%

Nonrespons % 32 6,8% 25 5,3% 31 6,6% 36 7,7% 37 7,9% 24 5,1% 26 5,5% 19 4,0% 16 3,4% 42 8,9% 25 5,3% 30 6,4% 24 5,1% 40 8,5% 29 6,2% 41 8,7%

Totaal % 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0% 470 100,0%

Tabel 2: Aandeel van respondenten die ofwel ooit, ofwel nooit een bepaalde drug hebben geconsumeerd in 2012

Alcohol en cannabis blijven veruit de populairste middelen die worden geconsumeerd door de jongeren die werden bevraagd in 2012, wat natuurlijk geen verrassend resultaat is. Slechts 8 respondenten (1,7%) beweren nog nooit alcohol te hebben geconsumeerd, terwijl 430 respondenten (91,5%) alcohol wel al ooit heeft geconsumeerd. Bij cannabis ligt het gebruik iets lager met 397 respondenten (84,5%), wat ook geen opmerkelijk resultaat is. Heroïne is dan weer de drug die het minst populair blijkt te zijn: 6,2% van de respondenten heeft ooit heroïne gebruikt. Dit ligt ook in lijn van onze verwachtingen, gezien heroïne helemaal geen partydrug is. Na alcohol en cannabis volgen de bekendste ‘oppeppende’ partydrugs: ecstasy (MDMA), speed en cocaïne – die alle drie door meer dan de helft van de respondenten ooit is gebruikt geweest met respectievelijk 65,5% ; 55,5% en 52,8%. Opmerkelijk is dat het gebruik van GHB (22,3% geeft aan ooit GHB te hebben gebruikt) veel minder hoog is in vergelijking met de zojuist vermelde partydrugs, terwijl de laatste maanden in de media1 werd vermeld dat GHB steeds populairder aan het worden is. Een indruk die wij alvast niet merken in het uitgaansleven. Mogelijks zijn dit eerder lokale fenomenen. Via figuur 7 worden dezelfde gegevens als in tabel 2 visueel weergegeven via een staafdiagram. Hierin wordt nogmaals duidelijk dat alcohol en cannabis de populairste partydrugs zijn.

Ooit

Mephedrone 2C-B Lachgas Salvia Poppers

Nooit Alcohol Cannabis XTC / MDMA Amfetamine / Speed Cocaïne Paddo's / Truffels Heroïne LSD Ketamine GHB Kalmeer-…

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Nonrespons

Figuur 7: Aandeel van respondenten die ofwel nooit, ofwel ooit, een bepaalde drug hebben geconsumeerd in 2012

Wanneer de resultaten van voorgaande jaren erbij worden genomen kunnen sterke gelijkenissen, maar ook belangrijke verschillen en evoluties worden waargenomen. Weliswaar is het belangrijk om volgende nuance in acht te nemen: namelijk dat de steekproef in 2010 slechts 142 respondenten bedroeg, terwijl in 2011 en 2012 respectievelijk 688 en 470 respondenten werden bereikt. Typerend voor grotere steekproeven is dat deze altijd meer neigen naar een normaalverdeling met minder uitschieters (in dit geval: gebruik van legale of illegale middelen). Deels verklaard dus de kleine steekproef in 2010 al de verschillen met 2011 en 2012. Bovendien werd sinds 2011 de antwoordmogelijkheden aangevuld met vijf partydrugs: ketamine, mephedrone, 2C-B, lachgas en

Vanlommel, Sofie (2013). Grens tussen roes en coma bedraagt twee milliliter. De Morgen, 18-01-2013.

salvia, wat maakt dat ook dit gegeven het moeilijker maakt om 2010 met de daarop volgende jaren te vergelijken. Grote verschillen worden vooral opgemerkt bij deze groep partydrugs die sinds 2011 worden opgemeten:  Het gebruik in relatieve cijfers van ketamine en 2C-B kent bijna een verdubbeling in één jaar tijd (2011 versus 2012): voor ketamine steeg het gebruik van 25,7% naar 40,0% en voor 2C-B steeg het gebruik van 14,0% naar 26,6%. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

2010

Poppers

Salvia

Lachgas

2C-B

Mephedrone

Kalmeer-…

GHB

Ketamine

LSD

Heroïne

Paddo's / Truffels

Cocaïne

Amfetamine / Speed

XTC / MDMA

Cannabis

Alcohol

2011 2012

Figuur 8: Aandeel van respondenten die ooit bepaalde drug heeft geconsumeerd volgens jaartal

Naast de verschillen zijn er over het algemeen ook een aantal vaste patronen waar te nemen qua middelengebruik. Volgende tendensen zijn zowel in 2010 als in 2011 en 2012 zichtbaar:  Alcohol en cannabis worden veruit het meest gebruikt.  Ecstasy (MDMA), speed, cocaïne, paddo’s of truffels heeft ongeveer de helft ooit eens gebruikt.  LSD, lachgas en poppers scoren ongeveer 1 op 3 qua gebruik.  Heroïne werd in mindere mate ooit gebruikt. Ook de VAD heeft een uitgaansonderzoek2 waarin wordt gepeild naar het middelengebruik bij de Vlaamse jongeren. Weliswaar heeft het onderzoek van de VAD een totaal andere doelstelling: namelijk een algemeen beeld creëren van het alcohol- en ander druggebruik van de Vlaamse jongeren in het uitgaansmilieu. Er werden bevragingen gehouden in clubs, op feestjes en festivals in Vlaanderen, waarbij ook een diversiteit aan muziekgenres werd geselecteerd (dus niet enkel in het elektronische muziekgenre). Daarnaast was er ook sprake van een aselecte steekproef, wat bij de bevraging van Vitalsounds ook helemaal niet het geval en de bedoeling was. In het VAD-onderzoek werden 618 ingevulde enquêtes opgenomen in de analyses, waarvan 55,0% mannen en 45,0% vrouwen. Ter vergelijking: in het Vitalsounds-onderzoek werden in 2010, 2011 en 2012 2

Rosiers, Johan (2013). Uitgaansonderzoek 2012. VAD, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw.

respectievelijk 142, 688 en 470 bruikbare enquêtes afgenomen. De gemiddelde leeftijd van alle respondenten uit het VAD-onderzoek bedraagt 25,4 jaar. Het meest opvallende verschil omtrent het middelengebruik3 tussen beide steekproeven is dat de resultaten veel hoger liggen bij de jongeren die Vitalsounds tijdens haar interventies bereikte tussen 2010 en 2012 (meestal minimum dubbel zo hoog als het om illegale middelen gaat), wat als een voorzichtige garantie kan dienen dat Vitalsounds in haar opzet slaagt de doelgroep van recreationele druggebruikers te bereiken (zie tabel 3 en figuur 9). Een ander opvallend gegeven is dat het alcoholgebruik heel gelijklopend is. Meer zelfs: uit de resultaten van het VAD-onderzoek blijkt dat het alcoholgebruik 3,8% hoger is dan het gebruik dat Vitalsounds heeft waargenomen bij de respondenten die ons hebben bereikt in 2012. Dit is deels logisch te verklaren, aangezien alcohol in zowat alle uitgaanskringen een sociaal aanvaard roesmiddel is. Daarnaast ligt het cannabisgebruik gemiddeld slechts 1,4 keer hoger bij de jongeren die Vitalsounds heeft bereikt. Ook komt hier een gelijkaardige verklaring aan te pas: cannabisgebruik wordt meer sociaal aanvaard dan andere (illegale) drugs. Product Alcohol Cannabis XTC / MDMA Amfetamine / Speed Cocaïne Paddo's / Truffels Heroïne LSD GHB Slaap- en kalmeermiddelen Poppers Ketamine Mephedrone

Vitalsounds 91,5% 84,5% 65,5% 55,5% 52,8% 47,2% 6,2% 44,0% 22,3% 28,1% 33,8% 40,0% 16,8%

VAD 95,3% 58,8% 29,0% 20,7% 27,0% 17,4% 2,3% 12,9% 10,0% 15,6% 14,6% 11,3% 2,3%

Tabel 3: Aandeel van respondenten die ooit bepaalde drug heeft geconsumeerd in 2012 (vergeleken met VAD-cijfers)

Opmerkelijke verschillen zijn er dus wel terug te vinden bij de illegale drugs. Hier liggen de cijfers van bijvoorbeeld het gebruik van LSD, ketamine of mephedrone duidelijk een stuk hoger bij de respondenten die Vitalsounds heeft bereikt tegenover de respondenten van het VAD-onderzoek.  Het gebruik van LSD ligt 3,4 keer hoger.  Het gebruik van ketamine ligt 3,5 keer hoger.  Het gebruik van mephedrone ligt maar liefst 7,3 keer hoger. Hoe dan ook, met deze resultaten wordt wel aangetoond dat Vitalsounds via haar werking de beoogde doelgroep van recreationele druggebruikers bereikt.

De resultaten van het VAD-onderzoek slaan telkens op het ooit-gebruik bij de respondenten.

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Vitalsounds VAD

Figuur 9: Vergelijking middelengebruik (ooit gebruikt) uit resultaten van Vitalsounds en VAD in 2012

Nieuwe trends in gebruik Naast de kwantitatieve bevraging van het druggebruik werd bij de respondenten ook de open vraag gesteld of men nieuwe trends heeft opgemerkt omtrent het gebruik van drugs. Het gaat uiteraard om een vraag waar iedereen subjectief op zal antwoorden, maar het kan ervoor zorgen dat bepaalde trends die de medewerkers of partypeers van Vitalsounds eventueel zijn ontgaan toch nog kunnen worden meegenomen. De nieuwe trends die overduidelijk het meest ter sprake komen in de antwoorden zijn het stijgend gebruik van ketamine en MDMA/XTC, een resultaat dat we ook terugvinden in onze statistieken van 2012. Dit was tevens een resultaat dat merkbaar was tijdens gesprekken met uitgaanders op de interventies. Andere populaire antwoorden omtrent het gebruik van bepaalde middelen, zijn een stijgend gebruik van 2C-B, designer drugs in het algemeen en GHB. In verband met de opkomst van designer drugs, in het bijzonder 2C-B, ligt dit binnen onze verwachtingen, gezien de resultaten een gelijkaardige trend weergeven. Omtrent GHB ligt dit enigszins anders: uit de statistieken is de stijging niet zo uitgesproken zoals bij ketamine of 2C-B, maar toch werd GHB meerdere malen aangehaald in deze open vraag. Mogelijks wordt hier eerder verwezen naar het probleem van GHB-gebruikers die ‘out’ gaan, dan dat er verwezen wordt naar het stijgend gebruik van GHB. De meest voorkomende antwoorden omtrent trends die niet aan een bepaalde drug zijn gelinkt, zijn ten eerste een stijgend gebruik van drugs in het algemeen en ten tweede een overmatig gebruik. Daarnaast wordt ook aangehaald dat gebruikers jonger zijn. In feite zijn dit trends die in onze resultaten van 2011 ook reeds aanwezig waren.

Informatieverschaffing Via onze enquêtes werd ook bevraagd waar de jongeren hun informatie halen over drugs. Concreet: via welk medium of welke media hebben ze zich geïnformeerd hierover? Het taartdiagram geeft de

verdeling van informatieverschaffing volgens medium weer (zie figuur 10). In vergelijking met voorgaande jaren werden 3 extra antwoordcategorieën toegevoegd: media, infostand en tijdschrift. Hieruit blijkt terug dat vrienden de belangrijkste informatiebron zijn (28,2%) proportioneel gezien. Het internet komt als tweede belangrijkste medium uit de resultaten (19,9%). Deze twee belangrijkste categorieën zijn dezelfde als in 2011. Beide categorieën zijn proportioneel gedaald tegenover vorig jaar, maar omdat er – zoals eerder vemeld – 3 antwoordcategorieën zijn toegevoegd is het daarom niet correct om beide jaartallen te vergelijken. Hoedanook, blijven vrienden en het internet de belangrijkste informatiebronnen. Enerzijds wijst het feit dat vrienden de belangrijkste informatiebron zijn aan dat het werken met partypeers voor een risicoreductieproject als Vitalsounds dus een must is. Via deze partypeers als vrienden en/of gelijkgezinden van de recreationele gebruiker kan onze doelgroep worden bereikt en kan bovendien correcte, betrouwbare informatie worden verspreid. Anderzijds houdt vrienden als belangrijkste informatiebron ook een risico in omdat er soms mythes omtrent drugs(gebruik) in omgang zijn in dergelijke vriendenkringen, wat nogmaals het belang van een werking met partypeers – die met objectieve en correcte kennis worden gevormd – bevestigd.

Vrienden School Flyers Boeken Ouders Internet Media Infostand Tijdschrift Andere

Figuur 10: Aandeel informatieverschaffing volgens medium

SOA-test Tenslotte bevragen we de respondenten sinds 2011 ook of ze al dan niet ooit een SOA-test4 hebben laten afleggen bij een huisarts of andere instantie, waar ook een HIV-test toe behoort. Een minderheid van de respondenten geeft aan dat hij of zij ooit een SOA-test heeft laten uitvoeren. Er blijkt echter wel een positieve evolutie aan de gang te zijn: in 2011 gaf 36,0% van de bevraagde infostandbezoekers aan een SOA-test te hebben ondergaan, terwijl dit aandeel in 2012 steeg naar 42,1%.

Een SOA-test waarbij seksueel overdraagbare aandoeningen worden getest via afname van bloed bij een persoon.

70% 60% 50% 40%

2011

30%

2012

20% 10% 0% Ja

Nee

Nonrespons

Figuur 11: Aandeel respondenten uit 2011 en 2012 die SOA-test hebben laten uitvoeren

Nuttigheid acties De laatste vraag die wordt gesteld op onze vragenlijst, peilt naar de nuttigheid van onze mobiele acties (infostand) in de ogen van de infostandbezoekers. Hierbij is overduidelijk een heel grote meerderheid te vinden voor onze acties: 81,1% antwoordde positief op deze vraag. Slechts 7,2% van de ondervraagden vond deze acties niet nuttig. 90% 80% 70% 60% 50%

2011

40%

2012

30% 20% 10% 0% Ja

Nee

Nonrespons

Figuur 12: Aandeel positieve-negatieve reacties op onze mobiele acties in 2011 en 2012

Aanvullend bij deze vraag wordt ook gepolst naar suggesties voor onze werking via een open vraag. Net als in 2011 waren hier niet heel veel aanvullingen, tenzij dan het nog eens herbevestigen van hun ‘ja’-antwoord in woorden uitgedrukt. Ook werd terug enkele keren verwezen naar een drug testing service als suggestie voor onze werking.

RESULTATEN: VLAMINGEN VERSUS FRANSEN Data Zoals eerder vermeld is Vitalsounds een Interreg-project en wordt hierdoor overwegend samengewerkt met het Rijselse Spiritek uit Frankrijk. Een tweetalig (Nederlandstalig-Franstalig) team staat met een mobiele infostand op elektronische muziekevenementen. In 2012 werden zo in totaal 24 gezamenlijke interventies gehouden (van de in totaal 37 interventies die werden uitgevoerd door Vitalsounds). Zo dienden in totaal 331 respondenten een ingevulde enquête in aan de infostand op deze 24 verschillende evenementen. Dit zijn de 470 enquêtes verminderd met de 139 enquêtes die werden afgenomen op de 13 interventies waar Vitalsounds alleen op aanwezig was met een infostand. Zoals blijkt uit de 331 ingevulde vragenlijsten op de Interreg-interventies van Vitalsounds en Spiritek kan een eerste groep van 201 respondenten worden gerekend tot de Nederlandstalige Belgen (kortweg beschouwd als de regio Vlaanderen in dit rapport). Wat neerkomt op een meerderheid (60,7%) van de bevraagde respondenten. Een tweede groep van Franstalige Belgen (kortweg beschouwd als regio Wallonië-Brussel in dit rapport) en een derde groep van respondenten uit Frankrijk vertegenwoordigen hier respectievelijk 11,2% en 10,6% van de bevraagde groep. Deze drie groepen5 worden verder in dit rapport vergeleken op tal van factoren die in de vragenlijst werden bevraagd: geslacht, leeftijd, leefsituatie, alcohol- en ander druggebruik, informatieverschaffing, SOA-test, mening over nuttigheid acties. Regio/land Vlaanderen Wallonië-Brussel Frankrijk Nederland Andere Nonrespons Totaal

2011 339 112 59 29 20 30 589

% 57,6% 19,0% 10,0% 4,9% 3,4% 5,1% 100,0%

2012 201 37 35 37 12 9 331

% 60,7% 11,2% 10,6% 11,2% 3,6% 2,7% 100,0%

Tabel 4: Aandeel respondenten volgens nationaliteit en regio in 2011 en 2012

Geslacht Het aantal mannelijke respondenten ligt in 2012 duidelijk hoger dan het aantal vrouwelijke respondenten. Er zijn echter grote verschillen tussen de drie regiogroepen: bij de Vlaamse respondenten ligt de geslachtsratio op 1,69 man/vrouw; bij de Franstalige Belgen ligt de ratio op exact 3,00 man/vrouw; en bij de Franse respondenten ligt de geslachtsratio op maar liefst 4,83. Kortom, bij de Vlaamse respondenten zijn er nog geen dubbel zoveel mannen tegenover vrouwen,

Deze drie taal/nationaliteit/regio-groepen worden verder in dit rapport kortweg beschreven als ‘regiogroepen’.

terwijl bij de Franse respondenten bijna 5 keer zoveel mannelijke respondenten waren die de vragenlijst hebben ingevuld tegenover vrouwelijke respondenten. 90% 80% 70% 60% 50%

Man

40%

Vrouw

30%

Nonrespons

20% 10% 0% Vlaanderen

Wallonië-Brussel

Frankrijk

Figuur 13: Aandeel mannen/vrouwen volgens regiogroep

Leeftijd Op het vlak van leeftijd is er ook een duidelijk verschil volgens regiogroep (zie tabel 5). Dit leeftijdsverschil is dus belangrijk om mee te nemen wanneer bijvoorbeeld het druggebruik wordt vergeleken tussen de verschillende regiogroepen. Regiogroep Vlaanderen Wallonië-Brussel Frankrijk

Gemiddelde leeftijd 21,4 jaar 23,4 jaar 26,1 jaar

Tabel 5: Gemiddelde leeftijd volgens regiogroep

Leefsituatie Qua leefsituatie is er ook terug een verschil te merken tussen de regiogroepen. Terwijl de grootste groep onder de Vlaamse respondenten studenten zijn (53,7% tegenover 35,8% werkenden), is dit bij de Franse respondenten de werkende respondent (57,1% tegenover 31,4% studenten). Dit verschil kan gemakkelijk verklaard worden via het feit dat de gemiddelde leeftijd van Vlaamse respondenten bijna 5 jaar lager ligt dan bij de groep van Franse respondenten. Bij de Waals-Brusselse respondenten valt vooral op dat de groep werklozen een relatief grote groep is (24,3%) tegenover de relatieve cijfers bij de Vlaamse (4,5%) en Franse (5,7%) werkloze respondenten, waarbij de groep werklozen dus duidelijk veel kleiner is tegenover de groep studenten en werkenden.

60% 50% 40% Vlaanderen 30%

Wallonië-Brussel Frankrijk

20% 10% 0% Student

Werkende

Werkloos Nonrespons

Figuur 14: Leefsituatie in relatieve cijfers volgens regiogroep

Het gebruik Over het algemeen is er een gelijkaardig gebruik waar te nemen wanneer het gebruik van de regiogroepen naast elkaar wordt gelegd, wat niet betekent dat per partydrug soms grote verschillen waar te nemen zijn tussen de regiogroepen. Alcohol is overduidelijk de meest gebruikte partydrug bij alle drie de regiogroepen, gevolgd door cannabis. De derde populairste partydrug is dan weer verschillend voor de regiogroepen: bij Vlaamse respondenten is dat ecstasy/MDMA (70,1%), bij Waalse/Brusselse respondenten is dat een gedeelde plaats van cocaïne en speed (64,9%), en bij Franse respondenten is dat ecstasy/MDMA (51,4%). Tussen de meest gekende en gebruikte partydrugs – naast alcohol en cannabis – zijnde ecstasy (MDMA), cocaïne, speed, paddo’s/truffels en LSD liggen de resultaten over het algemeen in dezelfde lijn. Tussen enkele minder gekende of gebruikte partydrugs zijn echter wel heel grote verschillen op te merken tussen de regiogroepen. Het gebruik van ketamine, 2C-B en lachgas liggen bijvoorbeeld veel hoger bij de Vlaamse respondenten tegenover de andere twee regiogroepen. Ketamine heeft bijna de helft (46,8%) van de Vlaamse respondenten ooit gebruikt, terwijl bij Waalse/Brusselse en Franse respondenten het gebruik van ketamine dubbel zo laag (of lager) ligt met respectievelijk 24,3% en 17,1%. Bij 2C-B is eenzelfde tendens op te merken met nog grotere verschillen in gebruik: Vlamingen (27,4%), Walen/Brusselaars (10,8%) en Fransen (5,7%). Maar dus ook bij het gebruik van lachgas spant de Vlaamse respondent de kroon (42,3%). Waalse/Brusselse respondenten hebben hier dan weer een gebruik van 16,2% en bij Franse respondenten zegt exact 20,0% ooit lachgas te hebben gebruikt. Tenslotte is er ook nog een groot verschil op te tekenen bij het gebruik van salvia. Daar valt op dat de Waalse/Brusselse respondenten het hoogste gebruik vertonen met 37,8%, tegenover 25,4% bij Vlaamse respondenten en slechts 8,6% bij Franse respondenten. Een opvallend gegeven is er ook nog op te merken wanneer de resultaten van 2011 met 2012 worden vergeleken. Bij de meest gekende en gebruikte illegale partydrugs zijnde ecstasy (MDMA), cocaïne, speed, paddo’s/truffels en LSD was het gebruik bij Franse respondenten nog het hoogst in vergelijking met de Vlaamse respondenten, terwijl in 2012 de Vlaamse respondenten hier het hoogste gebruik vertonen.

Poppers Salvia Lachgas 2C-B Mephedrone Kalmeer- slaapmiddelen GHB Ketamine LSD Heroïne Paddo's / Truffels Cocaïne Amfetamine / Speed XTC / MDMA Cannabis Alcohol 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Fransen 2012

Fransen 2011

Walen/Brusselaars 2012

Walen/Brusselaars 2011

Vlamingen 2012

Vlamingen 2011

100%

Figuur 15: Aandeel gebruik volgens regiogroepen in 2011 en 2012

Informatieverschaffing Op het vlak van waar men hun informatie haalt over drugs, is een gelijkaardige tendens terug te vinden bij de verschillende regiogroepen: vrienden zijn duidelijk de belangrijkste informatiebron, gevolgd door internet. Bij alle drie de regiogroepen geeft om en bij de 30% van de respondenten aan vrienden als informatiebron te hebben: bij Vlaamse respondenten 28,3%, bij Waalse/Brusselse respondenten 27,1% en bij Franse respondenten 30,0%. Bij internet als informatiebron is het verschil tussen de regiogroepen iets groter, maar voor alle drie de groepen is het internet de tweede belangrijkste informatiebron, zoals eerder vermeld. Bij Vlaamse

respondenten is dat 19,9%, bij Waalse/Brusselse respondenten is dat 18,8% en bij Franse respondenten is dat 26,7% die aangeven internet als informatiebron te gebruiken. Verder blijkt dat de derde belangrijkste bron van informatie wel verschilt naargelang de regiogroep: bij Vlaamse en Franse respondenten zijn flyers (respectievelijk 10,0% en 11,7%) nog een relatief belangrijke bron van informatie, terwijl dat bij Waalse/Brusselse respondenten geldt voor de infostand (11,8%). Uiteindelijk zijn beide informatiebronnen (flyers en infostand) een service die Vitalsounds en Spiritek aanbieden in het uitgaansleven. Kortom, onze acties in het uitgaansleven blijken dus ook een belangrijke informatiebron te zijn voor onze infostandbezoekers. 35% 30% 25% 20% Vlaanderen

15%

Wallonië-Brussel

10%

Frankrijk

5% 0%

Figuur 16: Informatieverschaffing volgens regiogroep

SOA-test Wanneer bij de vorige factoren (informatieverschaffing en gebruik) de verschillen tussen de regiogroepen niet opvallend groot te noemen zijn en er eerder gelijkaardige trends te zien waren, blijkt met deze factor wel nog steeds een heel groot contrast te bestaan tussen de regiogroepen. Meer zelfs: de resultaten tussen de Vlaamse en Franse respondenten kunnen bijna niet meer contrast vertonen. 90% 80% 70% 60% 50%

40%

Nee

30%

Nonrespons

20% 10% 0% Vlaanderen

Wallonië-Brussel

Frankrijk

Figuur 17: Aandeel afgelegde SOA-tests volgens regiogroep

Terwijl bij de Vlaamse respondenten slechts 36,3% beweert ooit een SOA-test te hebben laten afleggen (tegenover 61,2% die nooit een SOA-test heeft laten uitvoeren), blijkt bij de Franse respondenten totaal het omgekeerde scenario van kracht te zijn: 77,1% beweert ooit een SOA-test te hebben laten uitvoeren, tegenover 17,1% die dit nooit zou hebben gedaan. Nochtans is er ook een positieve noot in het verhaal: ook al is het verschil heel groot tussen beide regiogroepen, toch is er een stijging op te merken bij de Vlaamse respondenten die aangeeft een SOA-test te hebben ondergaan, want in 2011 lag dit aandeel op 25,3%. Kortom, er is een stijging op te merken van 11% in deze groep in 2012. De Waals-Brusselse respondenten zitten in dezelfde tendens als de Franse respondenten. 54,1% van hen heeft aan ooit een SOA-test te hebben laten uitvoeren, tegenover 32,4% waarbij dit niet het geval is.

Nuttigheid acties Om te eindigen met een factor waar er wel terug een gelijkaardige respons op komt, is de vraag die peilt naar de nuttigheid van onze mobiele acties die Vitalsounds en Spiritek ondernemen. Zowel de Vlaamse respondenten, als Waals-Brusselse respondenten, als Franse respondenten antwoorden over het algemeen positief op onze interventies met respectievelijk 86,1% ; 73,0% en 71,4%. Vlaamse infostandbezoekers blijken onze acties nog net iets nuttiger te vinden dan hun Franstalige tegenhangers. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Ja Nee Nonrespons

Figuur 18 - Aandeel positieve-negatieve reacties op mobiele acties

ÂŠ Vitalsounds 2013

VITALSOUNDS IN EUROPA NEWIP NEWip staat voor het ‘Nightlife Empowerment & Well-being Implementation Project’. Het Europees project wil specifieke antwoorden aanbieden op de nieuwe uitdagingen in de ‘harm reduction’ (risico-reductie) en gezondheidsbevordering in het uitgaansleven. Dit project bevat verschillende Work Packages (WP), waarbij Vitalsounds zich in 2012 heeft aangesloten tot de WP ‘good practice & standard integration’, die wordt geleid door Judith Noijen (Jellinek/Unity) uit Nederland. In deze WP zetelen voornamelijk projecten of organisaties met ervaring in peer support die willen meewerken met het uitwerken van ‘minimum quality standards’ voor preventieve acties in het uitgaansleven. Meer specifiek het helpen creëren van een praktische guideline over het opzetten en uitvoeren van een peer education project in het uitgaansleven, en dit in opdracht van de Europese Unie. Om dit te realiseren wordt een aantal keer per jaar samen gekomen op een meeting met de betrokken partners. Het werk voor Vitalsounds blijft beperkt tot het bijwonen van deze meetings, feedback geven en kleine delen van de WP mee uit te werken. Uiteindelijk biedt deze deelname aan de WP ook de ideale gelegenheid om te netwerken met de belangrijkste partners in ‘nightlife preventie’ in Europa. Meer info over het NEWip project is te vinden op hun website: www.safernightlife.org.

THE FIRST INTERNATIONAL CONFERENCE ON NOVEL PSYCHOACTIVE SUBSTANCES Van 12 tot 13 maart 2012 was Vitalsounds vertegenwoordigd op ‘The first international conference on novel psychoactive substances: The ever-changing world of psychoactive drugs’ in Boedapest. Deze conferentie werd georganiseerd door Rednet Project en het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA). Deze conferentie handelde over thema’s zoals beleid, vormen van preventie, drug testing en de farmacologie van drugs. Vitalsounds medewerker Bert Boone gaf hier zelf een presentatie onder de titel: “Dealing with new drugs and trends on Flemish/Belgian dancefloors, Vitalsounds’ point of view”. Hier werd onder andere het Vitalsounds project toegelicht, alsook enkele trends in druggebruik op feestjes, en problemen en uitdagingen waar het Vitalsounds project mee geconfronteerd wordt. Tenslotte werden hier ook enkele uitdrukkelijke wensen voor de toekomst geuit, zoals bijvoorbeeld de nood aan een structurele inbedding en financiering voor harm reduction projecten, of de nood aan betere samenwerking tussen onderzoekers en veldwerkers.

ANDERE CONFERENTIES Spice conferentie (Hamburg) Op 25 september vertrok Vitalsounds-medewerker Bert Hauspie richting Frankfurt voor de tweedaagse conferentie ‘International conference on SPICE prevention issues’. Deze conferentie stond stil bij de synthetische cannabinoïde ‘spice’ en meer algemeen ook bij ‘legal highs’. De sprekers waren hoofdzakelijk verbonden aan Europese universiteiten of overheidsinstanties. Zowel toxicologen, epidemiologen, statistici, medici als sociologen kwamen aan het woord. Kortom, er werd een breed perspectief aangeboden rond dit thema. Duidelijk werd dat de politiek en het wetenschappelijk onderzoek de razendsnelle evoluties in de ‘legal high’ markt achterna holt. In vele Europese landen was de wetgeving niet aangepast aan de opmars van legal highs ofte designer drugs, die een legaal alternatief zijn voor de illegale gekende middelen zoals ecstasy en cocaïne. Wanneer een zogenaamde legal high uiteindelijk op de lijst van verboden middelen kwam te staan, werd die onmiddellijk vervangen door een nieuwe designer drug van dezelfde klasse op de illegale drugsmarkt. Veel Europese landen zijn nu de aanpassing aan het maken door niet enkel één bepaalde legal high (chemische structuur), maar een ganse groep legal highs te verbieden die onder dezelfde klasse vallen. Ook op wetenschappelijk vlak is het soms koffiedik kijken, toch werden er een aantal belangrijke bevindingen toegelicht op deze conferentie: Synthetische cannabinoïden zijn gevaarlijker dan natuurlijke cannabis (bvb. sterkgeconcentreerde dosis THC aanwezig). Enkele cannabinoïden veroorzaken DNA-schade. 2 verpakkingen van dezelfde productnaam betekent niet automatisch dat exact dezelfde stoffen aanwezig zijn. In sommige landen zoals Nederland en België blijkt de hype rond Spice niet aan te slaan. Een verklaring kan worden gezocht in het feit dat natuurlijke cannabis hier van betere kwaliteit is en meer beschikbaar is dan in andere Europese landen zoals Duitsland of het Verenigd Koninkrijk. De conferentie werd beëindigd met een paneldiscussie tussen voornamelijk preventie- en harm reduction projecten gelijkaardig aan Vitalsounds, namelijk Streetwork (Zwitserland), Energy Control (Spanje) en Crew 2000 (Schotland). Twee belangrijke zaken die uit de paneldiscussie konden worden gehaald waren ten eerste de vraagstelling met hoe er moet worden omgegaan bij een overschatting van het aantal Spicegebruikers, voornamelijk gecreëerd door de media die het onderwerp overbelicht. Een tweede zaak was het feit dat nieuwe gebruikers (voornamelijk jonge gebruikers) van legal highs (die hun product online kopen) niet in contact komen met oudere gebruikers (meestal ervaren gebruikers) zoals dit gaat bij de illegale partydrugs (zoals ecstasy en cocaïne). Vandaar werd het belang van het verspreiden van online informatie over legal highs naar voor gebracht, met een Duitse infosite als voorbeeld: www.legal-high-inhaltsstoffe.de.

Psychedelic conference (Amsterdam) Op 6 en 7 oktober 2012 werd door Stichting Open het Interdisciplinary Conference on Psychedelic Research (ICPR) georganiseerd in Amsterdam. Zoals de naam het zegt handelde deze conferentie voornamelijk over wetenschappelijk onderzoek naar allerhande psychedelica – producten zoals DMT, ketamine, LSD, … – waar Vitalsounds dus ook mee geconfronteerd wordt op feesten en festivals. Het volledige 3-koppige professionele Vitalsounds-team tekende aanwezig.

Een kleine greep uit het talrijke aanbod van sprekers: • • • • •

Torsten Passie, Harvard Medical School (USA): “Altered states of consciousness induced by laughing gas” David Erritzoe, Imperial College (UK): “Recreational use of MDMA and Psychedelics” Levente Móró, University of Turku (FIN): “Why psychedelics? A comparison of psychoactive drug use purposes” Alexandre Quaranta, University of Nice (FRA): “Reflections on Psychedelics states and nonordinary states representations in movies” Raph Borges, DMT Nexus: “Underground entheogenic research – Phytochemical analysis and community participation”

Concluderend kan worden gesteld dat de conferentie een boeiende kijk gaf op de wereld van de psychedelische middelen. Er kwamen wetenschappelijke bijdragen naar voor die niet in hoofdzaak focussen op de negatieve effecten, maar op de positieve effecten en opportuniteiten die psychedelica kunnen bieden binnen de wetenschappen zoals psychologie, geneeskunde, enz.

TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Het jaar 2013 staat voor een kanteljaar omdat het laatste jaar ingaat onder subsidiëring van het Europese programma van Interreg IV. Naast het voortbestaan vanaf 2014 willen we voor het laatste projectjaar ook maximaal inzetten op verankering en structurele financiering van deze methodiek van selectieve en geïndiceerde preventie en risicoreductie in het uitgaansleven. Daarnaast zouden we midden 2013 een kleinschalige projectevaluatie willen realiseren a.d.h.v. een online enquête. Door middel van het bevragen van de doelgroep van uitgaanders en recreationele partydruggebruikers trachten we zo een beeld te krijgen van de effectiviteit van onze acties in het uitgaansleven. Als tweede deel zou de bevraging focussen op eventuele laagdrempelige drughulpverleningsinitiatieven en obstakels bij het huidige drughulpverleningsaanbod bij de doelgroep. Het slotstuk van het Interreg-IV project is het organiseren van een studiedag en persconferentie in het najaar van 2013 in samenwerking met onze partnerorganisatie Spiritek. Uiteraard is er doorheen het werkjaar de verdere continuering van onze werking (interventies, partypeerwerking, NEWip, …)

ÂŠ Vitalsounds 2013

BIJLAGE 1: INTERVENTIES 2012 Naam interventie

Datum 20/jan 28/jan 4/feb 25/feb 10/mrt 16/mrt 23/mrt 24/mrt 6/apr 8/apr 13-14/apr 30/apr 5/mei 12/mei 19/mei 2/jun 22/jun 29/jun 7/jul 7/jul 12-15/juli 20/jul 21/jul 11/aug 8/sep 15/sep 15/sep 21/sep 22/sep 5/okt 12/okt 13/okt 31/okt 3/nov 10/nov 24/nov 15/dec

This is hardcore Stealth Bombers Liberty White Chronicles Whiplash Footworxx- Sandy Warez Bday 2012 Hertz vs Tensionstep The Manu Kenton Reunion 2 MuSick : The Domination Edition Narcosis Free Party - Tribe Fuckers United Lagoa Reunion Once Upon a Festival Footworxx XX-Series Clash of the cultures Bassleader Temple of Boom Traumatic Experience Footworxx & PRSPCT MuSick XL Sanctuary Shishu Festival Lagoa Legend Dour Festival 10 Days Off - day 8 Lost in Time & Psychedelic Adventure presents Een Blijf Jong Festivalletje (afgelast) The Qontinent Club Soda From here to eternity 8 K-Town festival Schtampf Elements Festival Official Peace Off night (Bankizz) Mental Breakdown & Future Sickness invites PRSPCT Footworxx 9 years Lagoa - 22 Years THE MILL XXL :: Indoor Festival I Love Techno Liberty White presents DJ Rush Noisy Bastards - 13th birthday

ÂŠ Vitalsounds 2013

Aantal partypeers 2 2 4 2 2 3 1 3 1 1 8 1 2 2 0 1 1 2 1 0 8 1 2 0 1 1 1 1 1 1 2 1 0 1 6 1 0

BIJLAGE 2: ENQUÊTE VITALSOUNDS & SPIRITEK □ M

□ V

1. Leeftijd: …………….

2. Geslacht:

3. Nationaliteit: …………………………………………

4. Woonplaats: …………………………………………….

□ Student

4. Situatie:

□ Werkende

□ Werkloos

5. Heb je volgende producten ooit gebruikt? Zo ja, hoelang geleden? Nooit

Meer dan 1 jaar

Meer dan 1 maand

Minder dan 1 maand

Deze avond

Ketamine

□

Tabak

□

2C-B

□

LSD/LSA

□

Salvia

□

Paddo’s Truffels Heroïne Slaap-/ Kalmeermiddelen Mephedrone (Rush)

Nooit

Meer dan 1 jaar

Meer dan 1 maand

Minder dan 1 maand

Deze avond

Poppers

□

GHB/GBL

□

Speed

□

Alcohol

□

MDMA (XTC) Lachgas (N2O)

□

Cocaïne

□

Cannabis

□

Andere ……………. …………….

□

6. Als je drugs gebruikt tijdens het uitgaan… Wanneer koop je die dan meestal? Van wie koop je die dan meestal?

□ Voor □ Kennis/Vriend

□ Tijdens □ Onbekende

□ Online

7. Waar haal je je info over drugs? (effecten, wetgeving, prijs, samenstelling, risicobeperking, …)

□ Vrienden □ Ouders □ School

□ Folders □ TV/Radio/Krant □ Boeken □ Infostand op party’s □ Andere: …………………………….

□ Internet: ………………………… □ Tijdschrift: ………………………

8. Zijn er je recent nieuwe trends opgevallen in verband met drugs(gebruik)?

□ Ja

□ Nee

Welke? …………………………………………………………………………………………………………………………………… 9. Ben je getest geweest voor HIV of andere SOA’s?

□ Ja

□ Nee

Bij welke instantie en wanneer voor de laatste keer? …………………………………………………….. 10. Vind je de acties van Vitalsounds en Spiritek nuttig?

□ Ja

□ Nee

Suggesties? …………………………………………………………………………………………………………………………….

SPONSORS Interreg IV (Europese Unie)

Federale overheidsdienst Binnenlandse zaken

Veiligheid en Preventie

Provincie West-Vlaanderen

Provincie Oost-Vlaanderen

Stad Menen

Stad Kortrijk

Stad Oostende

CAW Stimulans

ÂŠ Vitalsounds 2013