Kızılırmak Deltasında Doğa Eğitimi ve Bilim Okulu by Mahir fidan

TÜBİTAK BİLİM ve TOPLUM DAİRE BAŞKANLIĞI DOĞA ve BİLİM OKULLARI AMAÇ: Bilim ve Toplum Projeleri; bilginin topluma anlaşılır bir biçimde aktarılmasını, bunu yaparken de bilginin mümkün olduğunca görselleştirilerek, etkileşimli uygulamalarla desteklenmesini amaçlar. Bu projelerde, klasik eğitim metotlarının kullanılarak, katılımcılara olabildiğince fazla bilgi aktarılması değil, katılımcıların basit bilimsel olguları fark etmeleri sağlanarak, merak duygularının, araştırma ve öğrenme isteklerinin tetiklenmesi önem arz etmektedir.

Kızılırmak Deltası Doğa ve Bilim Okulu

Bafra - SAMSUN

TÜBİTAK Bilim ve Toplum Projeleri Kızılırmak Deltasında Doğa Eğitimi ve Bilim Okulu Projesi Kitabı.

İçindekiler

> YAYINA HAZIRLAYANLAR Doç. Dr. Ali Kemal Ayan Ömer Faruk Sönmez Doç. Dr. Hatice Bozoğlu Yrd. Doç. Dr. İsmail Karakaya Yrd. Doç. Dr. Şafak Öztürk Ömer Albayrak

Proje Ekibi..............................:

Açılış Töreni...........................:

Eğitim ve Uygulama Konuları:

Diğer Aktiviteler.....................:

Kapanış Töreni........................:

Basında Projemiz....................: Kızılırmak Deltası Doğa ve

Bilim Okulu Değerlendirmesi.:

> FOTOĞRAFLAR Abdullah Sezgin Ali Kemal Ayan Ömer Faruk Sönmez Hatice Bozoğlu Tansu Tekin Özden Sağlam Hilmi Uzun Tanju Subaşı Murat Sarı > GRAFİK TASARIM Stüdyo Q - SAMSUN > BASKI

> İLETİŞİM Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bafra Meslek Yüksek Okulu Bafra / SAMSUN Tel : 0 362 542 67 63 / 104 Fax :0 362 542 67 61 e-posta : akayan@omu.edu.tr

Ondokuz Mayıs Üniversitesi tarafından hazırlanmış Samsun İl Özel İdaresi’nce bastırılmıştır.

Hüseyin AKSOY Samsun Valisi

Doğal Müze; Kızılırmak Deltası

Samsun; Anadolu’nun kuzeyle bulaşma noktasındaki büyük şehrimiz, Kızılırmak deltası ise bu şehri Anadolu’nun hamuruyla buluşturan önemli bir değerimizdir. Bütüncül kullanım anlayışı içerisinde, deltanın sahip olduğu özelliklerin dengeli bir şekilde kullanılarak, gelecek nesillere aktarılabilmesi ve böylece tüm insanlık tarafından faydalanılması amacı ile “Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti Projesi” uygulamaya konulmuştur. Deltanın doğa turizmine açılarak doğal kaynaklarının değerlendirilmesi ve deltayı ziyaret edenlerin ve gözlem yapacak olanların faaliyetlerini rahat yürütebilecekleri; Ziyaretçi Merkezi (Sergi-Eğitim-Kafeterya-Büfe-Laboratuar-Bekçi ve Seyir Kulesi), Kuş Gözlem Kuleleri (2 adet) ve Kuş Gözlem Evi yapılmıştır. 2009 yılı itibariyle tamamlanan proje deltanın ve çevresindeki 19 Mayıs, Bafra, Alaçam ilçelerinin ulusal – uluslararası ölçekte tanıtımında büyük rol oynayacak, bölge insanına ekonomik anlamda katkı sağlayacaktır. Kızılırmak deltası canlı popülasyonları ve çeşitlilikleriyle doğal bir müzedir ve ancak yaşayarak hissedilir. Bunu sağlamak amacıyla Ondokuzmayıs üniversitemizin akademisyenlerince hazırlanıp Tübitak’ça desteklenen “Kızılırmak Deltasında Doğa Eğitimi ve Bilim Okulu” projesi bu zenginlikleri yaşayarak içselleştirme fırsatı sunması açısından önemlidir. Bu vesileyle proje kapsamında değişik il ve üniversitelerimizden katılan kursiyerlerimizi ve emeği geçenleri kutluyorum.

Prof. Dr. Hüseyin AKAN Rektör

Bilimi Toplumla Buluşturan Proje Doğa Eğitimi ve Bilim Okulu Projesi’nin başarısı; - Canlılığını yitirmemiş yaşayan ekosistem özelliği ile Kızılırmak Deltası’nın açık hava dershanesi ve laboratuvarı olarak kullanımının sonucudur. - Üniversite olarak eğitime verilen önemin bilimsel projelerle desteklenmesinde bilim insanlarına düşen sorumluluğun, azim ve özverinin sonucudur. - Ekolojik dengenin sadece bilgi ve görsellik özelliğiyle değil gezegenimizin yaşanabilir özelliğini sürdürebilmesinin önemini kavramış gönüllülerin katkı ve katılımının sonucudur. Ekolojik sürecin farkındalığını kazandırmak, sürdürülebilirliğinin önem ve özelliğini kavratabilmek, doğal yaşam alanlarını ve ekosistemleri tanıyan – tanımlayan – tehditleri bilen ve çözüm üretebilen – çevreye duyarlı – gerekli bilgiye ve bilgilendirme özelliğine sahip araştırmacı ve akademisyen olmayı özendiren bir bilimsel çalışma gerçekleştirilmiştir. Öğretim Üyemiz Doç. Dr. Ali Kemal AYAN’ın OMÜ - Kızılırmak Deltası Doğa ve Bilim Okulu kaynaklarının kazanılmasındaki çabalarını, OMÜ – Çevre ve Orman Bakanlığı ile TÜBİTAK destekli bu proje sayesinde bilimsel çalışma ve yayın aşamasına dönüştürmüş olması ile bilimsel ve eğitsel bir başarının altına imzasını atmıştır. Ancak bu başarılı bilim ve eğitim projesini noktalamak yerine; sürdürüleceğine ve geliştirmeye yönelik çabalarının devam edeceğine inanıyorum. Proje, katılımcılarına doğa bilgi ve sevgisi vermesi yanında ekip çalışması disiplini ve alışkanlığı kazandırması, bilimin toplum ile buluşmasını sağlaması ve yurdun dört yanına dağılacak gönüllü öğreticiler yetiştirilmesi gibi özellikleri yanında ekoturizmi için de yeni ufuklar açmıştır. Üç ayrı statüde, onüç ayrı yaşam alanının korunarak canlılığını sürdürdürdüğü Kızılırmak Deltası bilimsel bakış, görüş ve değerlendirmeler ile eğitimin, bilimin, araştırma ve yayının konusu olmaya hazır bir kaynaktı. Şimdi bu kaynağı kullanarak bilimin ve insanlığın hizmetine sunacak bilimsel projeler üreten öğretim üyesi ve araştırmacılarımızın varlığı ve çabaları ile gurur duyar hale geldik. Başta Doç. Dr. Ali Kemal AYAN olmak üzere bu projede emeği geçenleri ve yayın aşamasına getirenleri kutluyor, başarılı çalışmalarının devamını diliyorum.

PROJE EKİBİ

Doç. Dr. Ali Kemal AYAN Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bafra Meslek Yüksek Okulu

Proje Yürütücüsü

Doç.Dr. Hatice BOZOĞLU

Yrd. Doç. Dr. Şafak ÖZTÜRK AYNAL

Ömer Faruk SÖNMEZ

Yrd. Doç. Dr. Şafak ÖZTÜRK AYNAL

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Proje Uzmanı

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Proje Uzmanı

* Biyolog * Kamp Sorumlusu

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Proje Uzmanı

Ömer ALBAYRAK

Çevre Mühendisi, Samsun Çevre Orman İl Müdürü Proje Uzmanı

Doç. Dr. Ali Kemal AYAN

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bafra Meslek Yüksek Okulu Proje Yürütücüsü Ekolojik tarım ve ekolojik yaşam değerleri ile ilgili araştırma ve uygulama örnekleri oluşturmak için çaba harcamaktayım.

Türkiye’nin En Önemli Sulak Alanında Doğa ve Bilim Okulu Kızılırmak Deltasında “Doğa Eğitim ve Bilim Okulu” Karadeniz bölgesinde biri uluslararası olmak üzere üç farklı statüde korunarak canlılığını devam ettirilebilmiş olan ve aynı bölgede 13 ayrı habitat tipini bir arada barındıran çok özel bir alanda yürütülmüştür. Okulumuz; gelecek nesillerimizi, ilköğretim, ortaöğretim veya üniversite çağlarındaki öğrencilerini eğitecek olan genç öğretmenleri ve öğretim üyesi adaylarını hedef almıştır. Ülkemizin çeşitli üniversitelerinden gelen lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerine, yaşayan bir sulak alanda var olan bütün yaşam alanlarını ve bunların birbirleriyle olan ilişkilerini yaşayarak, dokunarak ve örneklendirerek algılamalarını sağlamayı arzu ettik. Ayrıca, katılımcıların doğa-insan-toplum ilişkilerini ve bu ilişkilerde yaşanan problemleri kavramasını ve çözüm üretme becerilerini geliştirmeyi amaçladık. Bu görsel eğitim şölenine katılanlara doğa, doğa koruma, ekoloji ve ekolojik yaşam felsefelerini aktararak, kendi alanlarında yapacakları bilimsel araştırma ve diğer çalışmalara ekoloji temelinde yaklaşım geliştirmelerini sağlamayı hedefledik. Böylece edindikleri bu becerileri gelecek nesillere aktarma fırsatı bulacaklarına inandık. Proje bitiminde katılımcıların Sulak Alan, Tabiatı Koruma Alanı, Doğal Sit Alanı, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, Ramsar Alanı, Milli Park gibi Türkiye genelinde korunan alanlarda gönüllü kuruluşlar oluşturarak benzeri çalışmaları yaymak ülke doğasının korunması için geleceğe yapılacak en önemli yatırım olacaktır. Kızılırmak Deltasında Doğa Eğitimi ve Bilim Okulu projemizin ilgi göreceğinden ve tekrarlanması yönünde talepler geleceğinden eminiz. Projemizin etkilerini yaygınlaştırabilmek için başka gruplarla tekrarlamak, ileri hedeflerimiz arasındadır.

Doç.Dr. Hatice BOZOĞLU

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Proje Uzmanı Doğa ile ilk karşılaşmam fakülteye girişimle başladı. Çevrecilik kimliğim Samsun Doğayı Koruma Derneği’ndeki faaliyetlerim ile başlayıp 1996 yılında TEMA Eğitmen kursuna katılmam ile şekillendi. O yıllardan beri TEMA Samsun İl Temsilciliğinde gönüllü olarak çalışmaktayım. Uzmanlık alanımın dışında mesleğimin katkısı ve ilgi alanım olması nedeniyle Türkiye’nin Biyolojik Zenginlikleri ile ilgilenmeye ve fotoğraflamaya başladım.

Kampta bir gün Bu projede temel hedefim, kampa katılanlara insanın doğanın bir parçası olduklarını, insan dışındaki varlıkların özellikle bitkilerin yaşamın sürdürülebilirliği açısından önemlerini kavratmaktı. Bu kamptaki sorumluluğum ise kampın eğitim ve uygulama etkinliklerinin akışını ve işleyişini organize etmekti. Kamp etkinliklerimiz sabah genelde 7.30’da kalkıp kahvaltı yaptıktan sonra kamp merkezimize hareketle başlamaktaydı. Her gün değişen tarımsal etkinliklerin olduğu alanlardan geçerken tarım ve çevrenin ilişkisini yorumlayarak daha sonrada kanal boyunca kuşları ve mandaları seyrederek yolculuk yapıp kamp merkezimize ulaştık. Merkeze gelindiğinde o günün etkinliklerini içeren ilanlarımızı, günün nöbetçilerini, eğitimcilerimiz için gerekli hazırlıkları yapıp, zaman bulduğumuzda küçük ısınma etkinlikleri yaptık. Eğitimcilerimizin teorik derslerini kamp merkezimizdeki seminer odasında gerçekleştirip, aralarda konu ile ilgili tartışmaları, özellikle ikinci kamp dönemindeki kuş hareketliliği nedeniyle kuş gözlemleri yaptık. Öğlenleri yemeklerimizi hazırlıklarımızı nöbetçilerimiz başta olmak üzere hep birlikte gerçekleştirdik. Genelde öğleden sonraki etkinliklerimiz sabahki derslerimizin arazideki uygulamaları şeklinde gerçekleştirildi. Özellikle görerek, dokunarak, yaşayarak hissetmek temel hedefimiz olduğu için bu aktiviteler kampın esasını oluşturmaktaydı. Arazi dönüşü günün kısaca yorumlanması, kampın toparlanmasını sağlayıp akşamları gün batımında deltanın değişik yerlerine giderek güneş batışı seyredilip fotoğraflandı. Akşam yemekleri sonrasında günün değerledirmesini yapıp zamanımız olduğunda da dünyaca ünlü çevre ile ilgili belgeseller izledik.

Ömer Faruk SÖNMEZ

* Biyolog * Kamp Sorumlusu

- 1980 yılında Ege Üniversitesi Fen Fakültesi’nden biyolog olarak mezun oldum. Biyoloji öğretmeni olarak 27 yıl görev yaptıktan sonra emekli oldum. 12 yıldır Samsun TEMA il temsilciliği görevini sürdürmekteyim.

Kızılırmak Deltası’nda Doğa Bilim Okulu

Rehber Halit GÜDÜL İzci Lideri

Kızılırmak Deltası Doğa Bilim Okulu 2010 yılında iki dönem halinde eğitimlerini gerçekleştirdi. Katılımcılarımız ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora öğrencileriydi. 1. Dönemimiz 12/07/2010 - 24/07/2010 tarihleri arasında yedi bayan ve on erkek öğrenci ile gerçekleşti. 2. Dönemimiz 14/09/2010 - 26/09/2010 tarihleri arasında onbir bayan veyedi erkek öğrenci ile gerçekleşti. Okulumuzun her iki dönem konaklaması Bafra öğretmen evinde gerçekleşirken kamp merkezi Kızılırmak Deltasındaki Çevre Orman Bakanlığı, Milli Parklar Genel Müdürlüğüne ait Ziyaretçi Merkezi idi. ondört eğitmenin görev aldığı okulumuzda rehberler eşliğinde teorik ve uygulamalı çalışmalar gerçekleştirildi. Beş kişilik proje ekibinde, yürütücü Doç.Dr. Ali Kemal Ayan, Proje uzmanları Doç. Dr. Hatice Bozoğlu, Yrd. Doç. Dr. İsmail Karakaya, Yrd.Doç. Dr. Şafak Öztürk, Ömer Albayrak ,ve okul müdürü Ömer Faruk Sönmez yer aldılar.

Yrd. Doç. Dr. İsmail KARAKAYA Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Proje Uzmanı

- Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim dalında öğretim üyesi olarak çalışmaktayım. Doğa Eğitimi ve Bilim Okulu’nda proje uzmanı olarak, proje kapsamında ölçme araçlarının geliştirilmesi, uygulanması ve toplanan verilerin değerlendirilmesi ile yürütülen çalışmaların etkinliğine ilişkin değerlendirme çalışmalarını yürütmekteyim.

Proje Kapsamında Yürütülen Değerlendirme Çalışmaları

Kampımızın amaçlarından biri, kampa katılan bireylerin çevreye ilişkin tutumlarını geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda, katılımcıların kampa katıldıkları birinci gün tutum ölçekleri kullanılarak kamp öncesi tutumları belirlenmiştir. Bu amaç la her bir katılımcı kampın içeriğne yönelik olarak en az beş en fazla on program hedefi belirlemişlerdir. Kampın diğer günlerinin tamamında o günün değerlendirilmiştir. Bazı günler örneğin organik tarımla ilgili olarak da proje uzmanı tarafından hazırlanan performans görevleri verilerek katılımcıların performansları ölçülmüştür.

Kampın son günü katılımcıların kamp başında belirlemiş oldukları hedeflere ulaşıp ulaşmadıkları sorulmuş ve yazılı ve sözel olarak değerlendirmeleri alınmıştır. Katılımcıların kamp sonunda çevreye ilişkin tutumlarının olumlu yönde değişip değişmediği belirlemek için ise tutum ölçeklerinin son test uygulamaları yapılmıştır. Ayrıca kampa katılan katılımcıların uygulanan programı eleştirel gözle değerlendirmeleri alınarak programın değerlendirilmesi yapılmıştır.

Yrd. Doç. Dr. Şafak ÖZTÜRK AYNAL

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Proje Uzmanı Genelde çocukların eğitiminde ilgilendiğim konu alanları; oyun, yaratıcı drama, yaratıcı sanat aktiviteleri, materyal tasarımı, doğanın ve doğal alanların eğitim programlarındaki önemli yeri ve uygulamalarıdır.

Doğada Drama Çalışmaları Bu projede de özellikle eğitimci olan ve diğer alanlardan da katılmış olan genç arkadaşlar ile birlikte doğada değişik oyun, drama ve sanat çalışmalarından örnekler gösterildi. Proje öncelikle, bir araya yeni gelmiş olan grubun birbirine ısınması ve kaynaşmasına yönelik etkinliklerle başladı. Sonraki onu izleyen günlerde kamp programı çerçevesinde onların hem kampı daha eğlenceli geçirmelerini sağlamak, hem de kampta öğrendikleri teorik bilgilerin bazılarına örnek teşkil edecek oyun, yaratıcı drama ve sanat faaliyetlerinden örnekler (Tanışma, Kaynaşma ve Oyun, Köpek balığı oyunu, Doğada Rahatlama Çalışması, Hangi Ağaç?, Yaprak ve Dal Kolaj Çalışması, Doğal Malzemeden üç Boyutlu Dizayn, Dünyanın Ekolojik Dengesindeki Değişimlerle ilgili Drama Çalışması, Kızılırmak Deltası Problemleri ile ilgili drama çalışması, Dokun Tanıyarak ve Kolaj yap, eğlen, öğren anlayışına imkan sağlamıştır. Örneğin hayal gücüne yönelik çalışmalar, doğadan toplanan bitki, yaprak gibi materyallerle sanat çalışması, delta sorunlarına yönelik canlandırma ve tartışma çalışması, delta’nın en popüler hayvanı olan manda ile ilgili yaratıcı şarkı yazma ve besteleme, delta’ da geçen ve romanı yazılan (Kızılırmak’ta Gülbiçen romanı) gerçek bir aşk hikayesinden yola çıkılarak yeni bir hikaye oluşturup canlandırma gibi hem doğanın hem de Kızılırmak’ın geçtiği Bafra ilçesi ve delta sakinlerinin kültürel özelliklerine de değinmeler yapılmıştır.

Ömer ALBAYRAK

Çevre Mühendisi, Samsun Çevre Orman İl Müdürü Proje Yürütücü Samsun İl Müdürlügü’nde, CED ve planlama mühendisliği, çevre yönetimi şube müdürlüğü, il müdür yardımcılığı görevlerini yürüttükten sonra 2009 yılında Samsun İl Çevre ve Orman Müdürü olarak atandım ve halen bu görevi yürütmekteyim.

Kızılırmak Deltası İl Müdürlüğü’müzün sorumluluğundaki çalışma bölgelerinden olup bakanlığımızca tanıtım ve korunmasına yönelik bir takım çalışmalar yürütülmektedir. Bu amaçla Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti projesi yapılarak 2009 yılında açılışı gerçeklektirilmiştir. Çeşitli türdeki habitatları içerisinde barındıran onlara ev sahipliliği yapan bu alanın, korunması geliştirilmesi ve gelecek nesillere aktarılması için bir çok faaliyet yürüten bakanlığımızın bir hedefi de bu derecede önemli olan bu sulak alanın tanıtımını gerçekleştirerek, bölge turizmine katkı sağlamaktır. Bu amaçla alanın tanıtımına fayda sağlayacagına inandığımız Ondokuz Mayıs Üniversitesi öncülüğünde hazırlanan “Doğa ve Bilim Okulu” gibi projelerin içerisinde bulunmak onlara ev sahipligi yapmaktan, büyük memnuniyet duymaktayız.

AÇILIŞ TÖRENİ

çılışımıza Samsun Valisi Hüseyin Aksoy, OMÜ Rektör Vekili Prof. Dr. Ferşat Kolbakır, Bafra Kaymakamı Ayhan Boyacı, 19 Mayıs Kaymakamı Kadir Ekinci, İl Çevre Orman Müdürü Ömer Albayrak, öğretim üyeleri, yerel yöneticiler ve öğrenciler katıldı. 15 gün sürecek ilk dönem kampa katılacak olan Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinden gelen 7’si bayan 16 öğrenci eğitimlere başladı. Törenin sonunda Prof. Dr. Cevdet Yılmaz davetlilerin huzurunda ‘Tarihten günümüze Kızılırmak Deltası’nın oluşum süreci ve bunu etkileyen faktörler’ konulu ilk dersi verdi. Vali Hüseyin Aksoy ve diğer konuklar rehberler eşliğinde, üstü açık gezi otobüsü ile delta içerisinde gezdirildi.

Prof. Dr. Cevdet YILMAZ

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Coğrefya Eğitimi Ana Bilim Dalı

Kızılırmak Deltasının Tarihten Günümüze Oluşum Süreci ve Bunu Etkileyen Faktörler

Deltanın fiziki (jeolojisi, jeomorfolojisi, bitki örtüsü, toprak kaynakları, iklimi, hidrografyası) ve beşeri (nüfus, yerleşme ve ekonomik faaliyetler) özelliklerinin tanıtılması, barajların yerinde görülmesi, işleyiş sistemlerinin tanıtılması, Türkiye ekonomisi ve araştırma sahası açısından önemleri; enerji üretimi, taşkın kontrolü, sulama ve turizmin yanı sıra barajlardan yararlanma şekillerinin yerinde görülmesi, baraj suları altında kalan köylerin durumu, bunun nüfus yapısı ve göçler üzerindeki etkileri vb. gibi hususlar katılımcılara anlatılmış. Bafra Burnu ziyaret edilerek, buradaki deniz fenerinin işlevi anlatılmış, tarihi geçmişi hatırlatılmıştır. Barajların yapılmasıyla malzeme akışı kesilmesi ile başlayan gerileme bunu durdurmak için yapılan büyük mühendislik yapıları olan mahmuzların yerinde görülmesi ve incelenmesi, bunun Ramsar alanı olan Kızılırmak Deltası kuş cenneti üzerindeki etkilerinin tartışılması hem sunulu ders hem de bizzat yerinde görülerek gerçekleştirilmiştir.

Yrd. Doç.Dr. Abdullah SEZGİN

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği - SAMFAD (Samsun Fotoğraf Sanatı Derneği ) Yönetim Kurulu Başkanı

Temel Fotoğraf Eğitimi ve Uygulamaları

Rehber

Tansu TEKİN

Fotoğrafçının amacı, yaşanan anların yoğunluğunu, güzelliğini ve duygusunu paylaşmak ve fotoğrafa bakan kişinin bilmediklerini bilinir kılmaktır. Özellikle günümüzde birçok canlı cansız değer hızla kayboluyorken bunları fotoğraf ile sabitlemek ve ilgililere, konuya uzak olanlara, gelecek kuşaklara, fotoğrafın çekildiği yere ulaşamayanlara ya da konuyla hiç ilgisi olmayan ancak bir toplum içinde yaşadığı için problemlerin ortağı olan herkese gösterebilmektir. Bu kampa katılan kişilerin doğa ve insan ilişkilerine bakış açıları ve kamp süresince bu konudaki kazanımlarını tespit etmek, bunları yöre halkı ve idarecileri ve diğer üniversite öğrencileriyle paylaşmak, daha sonraki kamplara katılımı özendirmek ve kamp hikayesini anlatan bir kitap için görsel malzeme hazırlamak gerekiyordu. Bunların da bizzat okula katılan öğrenciler tarafından çekilmesi anlamlı olacaktı. Tüm bu nedenlerle ve öğrencilerimizin gelecek hayatlarında da kullanılabilir olacağından hareketle fotoğraf çekim teknikleri, fotoğrafta kompozisyon ve makineler ile ilgili gerekli temel fotoğraf eğitimi verildi. Bu bilgileri kullanan öğrencilerimiz okulun son günü sergilenen tüm etkinliklerimizi özetleyen bir fotoğraf sergisi hazırlandılar. Bu sergi daha sonra yöre insanının da bölgede yapılan faaliyetler hakkın bilgi edinmesi amacıyla Doğanca Belediyesi bünyesinde ve eğitim öğretim döneminde üniversitemizde tekrar edilecektir.

İlhan KAN

SAMDAK (Samsun Dağcılık Kulübü)

Açık Arazide Yaşam Teknikleri

Rehber

İdris GÜNEY SAMDAK (Samsun Dağcılık Kulübü)

Doğada yapılacak faaliyetlerin sorunsuz, keyifli ve istenilen amaca uygun sonuçlanması için iyi bir planlama ve organizasyon gerekir. Oluşabilecek herhangi bir olumsuzluğa karşı, yeterli derecede malzemenin bulunması ve malzemeyi kullanabilecek yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olunması gerekmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda bu çalışmada ilk olarak gerekli malzemeler (harita, pusula/GPS, yiyecek, giyecek, ilk yardım çantası, uyku tulumu, çadır vs.) tanıtıldı. Daha sonra bunların sırt çantalarına yerleştirilişi, çantanın faaliyet esnasında taşınması anlatıldı. Bu tür faaliyetlerde en önemlisi katılımcıları ekipler halinde ayırmak ve bu ekiplerin faaliyet esnasındaki davranışlarını etkinlik başlamadan organize etmektir. Bu amaçla ekip lideri seçimi, yürüyüşlerde artçı ve öncülerin seçimi, faaliyetin planlaması işlemi kamp katılımcılarına bizzat arazide uygulatılmış ve deltada iki grup halinde yürüyüş gerçekleştirilmiştir. Arazide yön bulma ile ilgili bilgiler bu faaliyet sırasında uygulamalı olarak gösterilmiştir. Yürüyüş sonrasında kamp yeri seçiminde dikkat edilecek hususlar anlatılarak, çadır kurulumu, kamp ateşi yakma işlemleri gerçekleştirilmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda öğrenciler kamp merkezinin bahçesinde farklı tipte çadırların kurulumunu gerçekleştirip kamp süresince bu çadırlardan farklı şekillerde yararlanmışlardır.

Prof.Dr.Yakup Sancar BARIŞ

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Bölümü OMÜ - Ornitoloji Merkez Müdürü

Sulak Alanlar ve İşlevleri

Rehber

Burcu GENÇ

Sulak alanların tanımı, doğal döngüdeki işlevleri katılımcılara kavratıldıktan sonra, sulak alanların coğrafi ve ekolojik özelliklerinin, yerel iklim, su dengesi, doğal yaşam, zirai üretim ve diğer insan faaliyetlerine etkileri ve bir ekosistem olarak yerine getirdikleri işlevleri anlatıldı. Sunum ardından katılımcılar rehberler eşliğinde Kızılırmak Deltası’nda yüzey ve zemin sularının ilişkide bulunduğu göl ve bataklıklarla, taban suyundan beslenen kumul vejetasyonunda inceleme yaparak sulak alanların su dağıtım işlevini incelediler. Saha gezisi sırasında sulak saha ekosisteminin biyolojik üretimi, sulak alandaki tarım faaliyetleri gibi diğer alanlar gösterildi.

Dr. Arzu GÜRSOY

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü

Kızılırmak Deltasının Kuşları, Gözlenmesi, Halkalanması ve Fotoğraflanması

Rehber Cemal ÖZSEMİR

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü

Özden SAĞLAM Orman Mühendisi

Kuş gözlemi etkinliği ile bir işe konsantre olma yeteneği ve farkındalığı, bir şeylere meydan okuma yetisi geliştirilebilir yeni bir uzmanlık kazanabilir ve de doğaya katkıda bulunulur. Daha önce kuş gözlem aktivitesine katılmamış ya da kuş gözlemciliğini daha önce hiç duymamış olan katılımcılara herhangi bir bilgilendirme yapılmadan çevrelerine ve etraflarındaki farklı kuş türlerini nasıl ve ne kadar ayırt edebildikleri ve daha sonra bilgilendirme yapılarak tekrar yakın gözlem yapmayı sağlayan teleskop ve dürbünler gözlem yaptırılmıştır. Gördükleri kuşların özellikleri rehberler ve rehber kitap yardımı ile belirlenmiştir. Halkalama çalışmaları, temelde kuşların göçleri; kuş türlerinin göç rotaları, konaklama, kışlama ve üreme alanları, göç takvimleri ve populasyon dinamikleri; kaç yıl yaşadıkları, üreme ve hayatta kalma başarılarını ortaya çıkarmak üzere tüm dünyada yüzyılı aşkın bir süredir uygulanan yaygın bir yöntemdir. Kuş Halkalama çalışması için Kızılırmak deltasında kurulan istasyona yakın alandaki sis ağlarına takılan kuşlar eğitimli araştırmacılar tarafından güvenli yöntemlerle nasıl yakalandığı, bacaklarına halka takılması ve tür, yaş, cinsiyet gibi gerekli bilgilerin kaydedilmesi, sonra serbest bırakılmasını içeren işlemlerin nasıl yapıldığı uygulamalı olarak gösterilmiştir. Kuşların yaşadıkları ortamda nasıl fotoğraflanacağı bunun için gerekli ekipman ve kamuflaj malzemeleri tanıtılıp fotoğraflama tekniklerinden bahsedilmiş ve deltada fotoğraflanmış kuşların fotoğrafları gösterilmiştir.

Dr. Güven EKEN

DOĞA Derneği Başkanı

Doğanın Sesini Duymak - Türkiye Doğası

Rehber Esra KARTAL DOĞA Derneği

Doğanın bir parçası olan insanın doğayı ne kadar fark ettiği ve duyduğunun ortaya konabilmesi için katılımcılarla birlikte arazide uygulamalı farkındalık çalışması gerçekleştirilmiş ve birlikte değerlendirilmiştir. Türkiye’de üç farklı biyocoğrafya buluşmaktadır. Bunlar; İran-Turan Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Avrupa-Sibirya Bölgesi. Bu buluşmanın gerçeğe yansımasını şöyle örneklenebilir: Sinop’tan güneye doğru yürümeye koyulan biri, yol boyunca ilk önce Fransa’dan Sibirya’ya kadar uzanan bir coğrafyanın doğal özelliklerini görecektir. Orta Karadeniz’deki dağları aşıp Orta Anadolu düzlüğüne yaklaştıkça üstünde yürüdüğü topraklar İran’ın ve Çin’in doğal manzarasında bir alana dönüşecektir. Orta Anadolu düzlüğünü geçip Toros Dağları’nın kuzey yamaçlarını aştıktan sonra ise bu kişi İspanya’dan Filistin’e uzanan Akdeniz bitki coğrafyasının topraklarına ayak basmış olacaktır. Başka bir deyişle kahramanımızın rotası, Kuzey Afrika’dan Sibirya’ya ve Çin’e kadar uzanan bir bölgenin biyolojik çeşitliliğinden parçalar taşımaktadır. Yeryüzündeki çok az coğrafyada böylesine farklı bir deneyimi yaşamak mümkündür. Bu bölgeler, “Önemli Doğa Alanları”nın belirlenmesinde kullanılan biyomların tanımlanması açısından da büyük önem taşımaktadır.

Doç. Dr. Ali Kemal AYAN Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bafra MYO

Samsun’da Organik Tarım Hareketi, Prof. Dr. Sezgin UZUN Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü

Tarımsal üretimde önemli bir potansiyeli barındıran Kızılırmak Deltasında yapılan ya da yapılabilecek organik üretimin önemi, yaygınlaştırılmasının gerekliliği ve teşviki ile organik tarım üretim ilkeleri konularında katılımcılara etkili, verimli ve sürdürülebilir eğitimlerin verilmesi sağlandı. Kızılırmak Deltasında organik tarım yapan çiftçilerin tarla ve bahçelerinde organik sebze çalışmalarını ziyaret etmek, tarımsal uygulamalarına katılmak, bilgi ve deneyim olarak katılımcıları uygulamalı bir şekilde bilinçlendirmek amacı ile organik üretim yapılan çiftlikler ziyaret edildi. Ayrıca organik ürünlerin pazar değeri ve tüketici bilincini gözlemlemek amacı ile Samsun Organik Ürün Pazar Yeri ziyaret edildi. Organik pazarda tezgah açan üreticilerle birlikte tüketiciyle buluşma sağlanarak, organik ürün-üretici-tüketici profili gözlemlendi.

Kızılırmak Deltasında Organik Tarım

Prof.Dr.Nazmi POLAT

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölüm Bşk.

Kızılırmak Deltası’nın Faunistik Değerleri ve Balıkçılık

Kızılırmak Deltası’ndaki biyolojik çeşitliliğinin benimsetilmesi kapsamında, balık, amfibi, sürüngen, memeli ve omurgasız (örneğin, Kelebek türleri) hayvanlar açısından deltanın faunistik zenginliği ve Kızılırmak deltasının bu türler açısından önemi anlatılarak doğal ortamında incelendi. Özellikle delta göllerinde ve denizde görülen balık türleri, avlanma teknikleri, göl balıkçılığında kullanılan ağ tipleri gösterilip, balık örneklerini yakalamak için, Cernek gölüne balıkçı kayığı ve rehber balıkçı eşliğinde ağlar serildi. Göle serilmiş balık ağları toplanıp, ağlara takılan balık türleri tespit edildi. Ayrıca bölgede kerevit avlanması ile igili yöre balıkçılarından bilgi alındı.

Rehber Okan YAZICIOĞLU

Dr. Osman ÖZDEMİR

Samsun Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürü

Kızılırmak Deltasında Kıyı Kumul Hareketleri ve Doğal Arıtma

Kumsal alanda, kum hareketinin durdurularak topoğrafik yapının korunması, yöredeki flora ve faunanın korunması, bitki örtüsünün zenginleştirilmesi için canlı ve cansız perde kullanımı, otlandırma ve ağaçlandırma, kullanılan en yaygın yöntemlerdir. Bu etkinlikte kumul erozyonu hakkında bilgi verilmesi, kumul stabilizasyonu ve kumul hareketlerinin önlenmesi tedbirleri anlatıldıktan sonra deltada kumul hareketlerinin bulunduğu alanlar gezilerek uygulama yaptırılmıştır. Kızılırmak Deltası’nda bulunan saz ve kamışlardan faydalanılarak cansız perdelerin oluşturulması katılımcılara anlatılarak birlikte perdeleme alanı gezilmiştir. Mevcut vejetasyondaki bitkilerin gösterilmesi, bunların otlandırma aşamasında nasıl kullanıldığı ve ağaç dikimi uygulanmıştır. Bitkilerin atık suların arıtılmasında kullanımı ile ilgili enstitünün yürüttüğü deneme alanları gezilerek öğrencilere doğal arıtma anlatılmıştır. Tarımsal açıdan toprak analizlerinin önemi anlatılarak toprak örneği alma uygulaması gerçekleştirilmiştir.

Dr. Gülen ÖZYAZICI Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü

Yrd. Doç. Dr. Hasan Korkmaz

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü

Kızılırmak Deltasının Floristik Özellikleri ve Herbaryum Teknikleri

Rehber Ümmügülsüm MUMCU

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü

Kızılırmak Deltası’nın biyolojik çeşitliliğinin öğrenilmesi kapsamında, bitki türleri bakımından floristik zenginliğinin doğal ortamında incelenerek belirlenmesini hedef alan bu uygulamada ilk olarak Kızılırmak Deltası’nın doğal floristik ve vejetasyonel özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi görsel bir sunumla anlatılmıştır. Deltanın floristik tür çeşitliliği, türlerin farklı familya ve cinslere dağılımının analizi ve önemli bazı bitki türlerinin tanıtımı gerçekleştirilmiştir. Daha sonra katılımcılarla birlikte deltadaki farklı vejetasyon tiplerinin bulunduğu alanlara gidilerek, vejetasyon tipleri hakkında ayrıntılı bilgi verilip, bitki birliğinin oluşması üzerinde etkili olan çevresel faktörler hangileridir genel hatlarıyla açıklanmıştır. BU alanlardan her katılımcı bitki toplayarak herbaryum tekniklerine uygun olarak, preslenerek kurutmaya alınmış ve türleri tespit edilmiştir. Günlük olarak kurutma kağıtları ve mukavvaları değiştirilen bitki örnekleri kurutulduktan sonra herbaryum kartonlarına yapıştırılıp, etiketlenerek herbaryum örneği hazırlığı anlatılmıştır.

Yrd. Doç. Dr. İslam Saruhan

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü

Böcekler ve böceklerin insan kültüründeki yeri

Böceklerin insanlar tarafından daha iyi tanınması, insanlara sevdirilmesi ve böceklerin insan kültüründeki rollerinin anlatılmasını hedefleyen bu çalışma iki aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada böcekler hakkında böceklerin önemi, diğer canlılar ile olan ilişkisi, ilginç özellikleri, yaşama alanları, morfoloji ve biyolojik bazı özellikleri üzerinde durulmuştur. Böceklerin insan kültüründeki rolleri ve bu rollerin ortaya çıkardığı ilginç sonuçlar ve insan hayatında birçok alanda (edebiyat, roman, şiir, film ve oyun, eğlence ve müzik, çocuk edebiyatı ve çizgi filmler, halkbilimi, rüya tabirleri, el sanatları ve mücevherler, tarih, din, halk sağlığı, adli davalar (forensic entomoloji), besin kaynağı ve zararlı olarak böcekler vb.) görev alan böcekler anlatılmıştır. İkinci aşamada ise önce arazide öğrenciler böcek yakalamış ve daha sonra bir önceki aşamada anlatılan bazı özellikleri gözlemlenmiş, fotoğraf çekilmiş ve birçok insanın dokunmaktan korktuğu veya çekindiği böceklere dokunması sağlanmıştır.

Ecz. Yavuz KABAOĞLU

İlkyardım İlkyardım, hasta veya yaralı kişiye, daha ciddi bir tıbbi yardım uygulanmadan önce yapılan ilk bakımdır. İlkyardımın amacı, durumun kötüleşmesini önlemek için aktif olarak müdahale etmek, yaşam desteği sağlamak, yaralının etkin tedavisini başlatmak, zararı en aza indirmek ve yaşam kaybını önlemektir. İlkyardım tıbbi bakımın bir alternatifi değildir.

Yrd. Doç. Dr. İnci DEVRİM

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Periodontoloji ABD

Ağız ve Diş Sağlığı Hemen herkesin bildiği ancak genelde ihmal edilen diş ve ağız sağlığı ve alınabilecek tedbirlerin tekrar gözden geçirilmesi gerçekleştirildi. İlk olarak genel insan sağlığı içerisinde diş ve ağız sağlığının önemi , dişler ve ağızda meydana gelebilecek hastalıklar bunları yaratan nedenler ve önlemek için alınacak tedbirler, basit diş fırçalama uygulamaları, diş macunu ve diş ipi kullanımı hem sözlü hem de görsel olarak verildi.

Doç. Dr. Ali Kemal AYAN

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bafra Meslek Yüksek Okulu

Kızılırmak Deltasında Saz Ekosistemi ve Sazların Değerlendirilerek El Sanatlarına Dönüştürülmesi

Rehber Hülya ERTEKİN

Sulak alanların en önemli habitatlarından biri olan sazların su ekosistemiyle ilişkisi vurgulanarak, katılımcılara sazların kesimi, yereldeki değerlendirilmesi ve ticareti anlatıldı. Bunlardan yapılan el sanatları uygulamalı bir şekilde gösterildi. Sulak alanın vazgeçilmezi olan saz ekosisteminin göl aynası, ıslak çayırlar, hayvancılık ve avcılıktaki rolü değerlendirilerek. Ayrıca saz kesimi, saz kurutulması ve bağlanması ile ilgili yereldeki uygulamalar görülerek, sazın yerelde kullanım tipleri (sedir, kındıra, insan ve hayvan barınak çatıların örtülmesi, sahil kenarlarında gölgelik, çanta, sepet, ekmeklik, kalemlik vb.) uygulattırıldı. Yerelden sedir örme ustası (rehber) eşliğinde her gruba 1 sedir örme işi yaptırıldı. Ayrıca kurutulmuş kındıra ve mısır koçanlarının iç yeleğinden yapılan ve yöresel olarak zembil adı verilen el sanatı, uygulamalı bir şekilde gösterildi.

Prof. Dr. Fehmi YAZICI

OMÜ Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği

Sulak Alan Ekosistemlerinde Manda ve Ürünleri

Rehber Merve BİRCAN

Sulak alan vejetasyonunun en önemli belirleyicilerinden birisi olan mandanın, ekosistemle olan ilişkisi vurgulanarak, mandanın yerel yaşamda ki vazgeçilmezliği hedef alınarak Manda ile sulak alanlardaki göl, göl aynası, kuş, balık, bataklık, sazlık, mera, fundalık, orman ve tarım arazileri arasındaki ilişkiler irdelenmiştir. Ayrıca mandanın yerel halk ile sosyal ve ekonomik ilişkilerine de değinilerek manda ürünlerinin yerel mutfak ve pazarlardaki önemi vurgulanmıştır. Deltada yer alan bir manda çiftliği ziyaret edilerek hem manda yetiştiriciliği hemdemandasütündeneldeedilenmanda peyniri, manda yoğurdu, manda kaymağı ürünlerinin yapımı hakkında direkt üreticiden doğrudan bilgi alınıp sorunları tartışılmıştır. Ayrıca Bafra’nın önemli ürünlerinden biri kabul edilen manda kaymaklı lokumun yapımı izlenmiştir.

Doç. Dr. Sezgin AYAN

Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi

Kızılırmak havzası galeri ormanlarının özellikleri, rolü ve önemi

Katılımcılara; Kızılırmak galeri ormanları ve bu alanlardaki ağaç türlerinin tanıtımı, büyüme ilişkileri, morfolojileri ve mevcut ekosistemdeki önemleri, sulak alanlardaki ekosistem bilgileri verildi, Öncelikle Kızılırmak galeri ormanları ve sulak alanların yapıları ve önemleri, daha sonra ise bu alanlardaki mevcut ağaç türlerinin özellikleri, morfolojileri ve ekosistem açısından önemleri anlatıldı. Galeri ormanlarının “BİYOLOJİK SÜNGER” olma rolünü somut olarak göstermek amacıyla; Havza içerisindeki zirai amaçlı kullanılan alandaki taban suyu veya toprak çözeltisindeki eksrakte suyun galeri ormanı toprak çözeltisinin tuzluluk durumunun karşılaştırılması, Zirai amaçlı kullanılan alandaki taban suyu veya toprak çözeltisindeki eksrakte su ile Kızılırmak suyunun Nitrat durumunu mukayesesi ve orman altı toprak organik maddesi ile zirai toprak organik maddesinin Toprak Profili yardımıyla katılımcılara görsel olarak gösterildi. Ağaç türü özelliklerini takson bazında arazide katılımcılara tanıtıldı.

Doç.Dr. Necdet ÇAMAŞ

OMÜ Bafra Meslek Yüksek Okulu

Kızılırmak Deltasında Tarımsal Kirlilik

Kızılırmak Deltasının tarımsal potansiyeli, tarımsal üretim alanlarında kullanılan kimyasalların sulak alanlarda bulunan habitatlarla ilişkileri, vermiş olduğu zararlar ve kirlilik boyutu anlatıldı. Kızılırmak deltası toplam 56 000 ha’ılık bir ekosistemdir. Deltadaki bu alanda çok yoğun konvansiyonel tarım yapılmaktadır. Özellikle havza suyunun da kullanımıyla çeltik, mısır, kışlık tahıllar, yaz ve kış sebzelerinin yetiştiriciliğinin yanı sıra süt ve besi hayvancığı da mevcuttur. Bu uygulamalardan dönen atıklar kirletilmiş sular vb sulak alan bütünüyle çok yoğun bir etkileşim göstermektedir. Tarım kimyasallarının sulak alan habitatları (saz, mera, balık, kuş, manda vb.) üzerindeki etkileri açık bir şekilde işlendi ve yöre halkı ile etkileşimleri vurgulandı, kimyasal tarım uygulamalarının yöre çiftçisinin ekonomisine ve çevre kirliliği üzerine etkileri açıklandı. Öğrenciler ile birlikte bu tarımsal atıklar toplanarak OMÜ Güzel Sanatlar bölümü hocalarının önderliğinde bu kirliliğe dikkati çekecek ve delta ziyaretçilerine hatırlatabilmek için bir heykel yapıldı. Öğrenciler bu esere Manda Çığlığı adını verdiler.

DİĞER

FOTOĞRAF ÇEKTİK Kızılırmak Deltası biyolojik çeşitliliği bol kuşu, merası, ormanı, atları, mandaları, bitkileri ve bunu görsel olarak sunabilen bir delta. Bizde bunları hem seyredip içimize yerleştirdik hem de bu deltayı merak edenlere, gelemeyenlere gösterebilmek için fotoğraflar çektik.

AKTİVİTELER

EĞLENDİK Okulumuzda yoğun çalışma programının arasında eğlenmeye zaman ayırdık. Özellikle yöreye özgü halk oyunlarını öğrenmeye çalıştık ve bu arada eğlendik.

ORGANİK PAZAR ve EKOLOJİK OYUNCAK ATÖLYESİ ZİYARET EDİLDİ Samsun organik tarım uygulamaları konusunda öncelikli iller arasında yer almakta olup ülkemizde organik Pazar bulunan nadir illerdendir. Bu organik pazarı ziyaret ettik. Organik ürün yetiştiren çiftçiler ve tüketiciler ile sohbet edebilme imkanı bulundu. Ayrıca son yıllarda kimyasal boyaların insan üzerindeki olumsuz etkilerinin bilinmesi ve özellikle çocukların bunlardan olumsuz etkilenmemesi için bir talep alanı oluşmuş oyuncak sektörüne ürün üreten bir atölye gezildi.

SAMSUN’U GEZDİK Kampa katılan öğrencilerin büyük bir çoğunluğu Samsun dışından olup bu öğrencilere şehri tanıtmak için şehir gezisi ve müze ziyaretleri ile 19 mayıs ilçesinde yer alan Kent Orman gezildi. Ayrıca OMÜ kampüsü gezilerek Konukevinde Rekör ile sohbet edildi.

İKİZTEPE ALANINI GEZDİK

KAZI

İkiztepe Kızılırmak’ın denize döküldüğü yerde iki büyük, iki küçük tepeden oluşur. Hint-Avrupa kökenli Anadolulu bir halkın yaşadığı İÖ 3200 lerde başlayan ve 2100 lere kadar kesintisiz 1100 yıllık zaman dilimi içinde sürekli yaşanmış bir İlk Tunç Çağı yerleşmesi. Kafkasya’dan Balkanlara kadar geniş bir alanda kültürel ve ticari ilişkiler kuran, arsenikli bakırdan silahlar ve dokuma kumaşlar üreten İkiztepeliler, 4 bin 500 yıl önce kafatası ameliyatı yapacak kadar da gelişkin tıp bilgisine sahiplerdi. Bu alanı gezip 29 yıldır burada kazı yapan Prof. Dr. Önder BİLGİ hoca ile tarih konusunda sohbet ettik

ZİYARETLER YAPTIK

Doğanca Belediyesi Deltanın bulunduğu 4 ilçeden birisidir. Bu ilçenin belediye başkanı ziyaret edilerek Delta tanıtımı, problemleri ve çözüm önerileri üzerinde sohbet ettik. Ayrıca bölgede yer alan çiftliklerden biri ile organik üretim yapan Yeşilküre Organik Çiftliğini ziyaret ettik.

KONUĞUMUZ VARDI

Sunay DEMİRCAN

Ziraat Mühendisi- Çiftçi

Konuğumuz; Doğa koruma ve sivil toplum geliştirme üzerine yaklaşık 20 yıl sivil toplum kuruluşlarında çalışmış. 2008 Yılından itibaren, Bafra’da çiftçilik yapan sayın Sunay Demircan öğrencilerimizle söyleşi yaptı.

Doğa korumada bütün’ü görmek

Farklı asetatla elimizde olsa ve herbirine farklı bir şekil, leke, figür yapsak. Bu asetatları daha sonra, birer birer tepegözde yansıtsak. Birinci asetatın verdiği anlam ile ikisinin üst üste verdiği farklı olur, 5-6 tanesinin üst üste geldiğinde verdiği başka olur. Doğa koruma konusunda da bütüne dair akışı görebilmenin yegane yolu, doğa ve insana dair farklı tabakaları üst üste korup görebilmeyi başarmaktır. Tarım, göç, sosyal çatışmalar, iklim, topoğrafya, küresel ekonomik politikalar, ülkenin enerji politikası... Her biri bir tabakadır ve doğanın korunması bunların hiç birinden bağımsız değildir. Dolayısıyla doğa koruma politikaları, stratejileri geliştirirken, uzun döneme dair farklı faktörlerin etkilerinin öngörülmesi şarttır.

KAPANIŞ TÖRENİ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kızılırmak Deltası`nda, ekoloji odaklı `Doğa Eğitimi ve Bilim Okulu`nun mezunları törenle sertifikalarını aldı.

Ondokuzmayıs Üniversitesi (OMÜ) Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Akan, Samsun Vali Yardımcısı Ramazan Aksoy tarafından 16+18 toplam 34 öğrenciye mezuniyet sertifikaları takdim edildi. Mezuniyet töreninde deltayı tanıtan bir fotoğraf sergisi açıldı.Törende öğrencilerin, ney ve şarkı gösterisinden sonra proje yöneticileri ile birlikte mezuniyet pastası kestikten sonra sinevizyon gösterisi yapıldı.

BASINDA

PROJEMİZ

Kızılırmak Deltası Doğa ve Bilim Okulu projemiz, üniversitemiz dergisine kapak oldu ve rektörlüğümüz tarafından plaketle ödüllendirildi.

Kızılırmak Deltası Doğa ve Bilim Okulu 57

Web Sitesi: www.kizilirmakdeltasi.com

Facebook: Kızılırmak Deltası Doğa ve Bilim Okulu

KIZILIRMAK DELTASI DOĞA VE BİLİM OKULU DEĞERLENDİRMESİ Kızılırmak Deltasında Doğa Eğitimi ve Bilim Okulunda birinci ve ikinci kamp döneminde uygulanan programların, hem programın işleyişi açısından hem de programa katılan bireyler açısından etkili olup olmadığını belirlemek amacıyla çeşitli değerlendirme yöntemleri ve araçları kullanılmıştır. Projenin uygulanması amacıyla; proje kapsamında; bireylerin çevreye ilişkin tutum ölçmek amacıyla “Çevresel Tutum Ölçeği”, uygulanan programların hem etkililiğini hem de bireylerin kamp sürecince neler kazandıklarını belirlemek amacıyla “özdeğerlendirme” ve farkındalığını daha fazla arttırmak için performans görevleri (küçük projeler) gibi ölçme araçları uygulanmıştır. Çevreye İlişkin Tutumlarının Ölçülmesi Programın temel amaçlarından birisi, katılımcıların çevresel (doğaya ilişkin) tutumlarının geliştirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda her iki kamp döneminde katılımcıların kampa geldikleri ilk gün çevreye ilişkin ön tutumlarını belirlemek amacıyla tutum ölçeği uygulanmıştır. Uygulanan programın bir diğer ifadeyle kamp süresince uygulanan etkinliklerin bireylerin çevresel tutumlarını etkileyip etkilemediğini belirlemek içinde kampın son günü son test uygulaması yapılmıştır. Katılımcıların, uygulanan program öncesi ve sonrası çevreye ilişkin tutum puan ortalamaları Tablo 1’de gösterilmiştir. Tablo 1.

Katılımcıların Kamp Dönemlerine Göre Ön test ve Son test Tutum Puanlarına Ait Betimsel İstatistikleri Dönem 1.Kamp Dönemi

2. Kamp Dönemi

Ön test X

Son test X

Kız

113.40

12.95

122.80

6.61

Erkek

111.75

6.14

111.14

13.91

Toplam

109.13

14.50

116.0

12.55

Kız

108.57

7.04

111.57

4.24

Erkek

116.00

9.71

122.55

5.22

Toplam

113.11

9.32

118.28

7.26

Tablo 1’de birinci kamp dönemine katılan katılımcıların çevreye ilişkin öntest tutum puanlarının ortalamalarına bakıldığında, erkeklerin ( X = 111.75) ve kızların ( X = 113.40) benzer düzeyde tutumlara sahip oldukları görülmektedir. İkinci kamp dönemine katılan katılımcıların öntest tutum puan ortalamaları, erkeklerin X = 116.00 ve kızların X = 108,57’dir. Her iki kampa katılan katılımcıların öntest

tutum puanları dikkate alındığında çevreye ilişkin tutumlarının yüksek düzeyde ve kısmen birbirine yakın olduğu söylenebilir. Kamp bitiminde her iki dönemde katılımcıların kamp sonu tutum puan ortalamaları benzer düzeyde olduğu görülmektedir. Birinci kampa takılan bireylerin öntest tutum puanları ile sontest tutum puanlarının aynı düzeyde olduğu, ikinci kampa katılan bireylerin sontest tutum puanlarının öntest tutum puanlarına göre kısmen arttığı söylenebilir. Sonuç olarak her iki kamp sonunda bireylerin tutumlarının yüksek düzeyde olduğu ileri sürülebilir. Birinci kamp dönemine katılan katılımcıların öntest tutum puanları ile sontest tutum puanlarının birbirinden anlamlı bir şekilde farklılık gösterip göstermediğine ilişkin Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi yapılmış ve analiz sonuçları Tablo 2’de verilmiştir. Tablo 2.

Katılımcıların Kamp Öncesi ve Kamp Sonrası Çevreye Karşı Tutum Puanlarının Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Sonuçları Sontest-Öntest

Sıra Ortalaması

Sıra Toplamı

Negatif Sıra

6.00

24.0

-.803

0.422

Pozitif Sıra

6.00

42.0

Eşit

Tablo 1’de görüldüğü üzere, birinci kamp dönemi katılan katılımcıların kamp sonrası tutum puanları, kamp öncesi tutum puanlarından anlamlı bir şekilde

farklılaşmadığı görülmektedir. (z= -0.803, p>0.05). Bir diğer ifadeyle kampa katılan bireylerin öntest tutum puanları ile sontest tutum puanları anlamlı bir şekilde farklılaşmamaktadır. Kampa katılan bireyler arasından yedi kişinin kamp sonunda kamp öncesine göre tutumları olumlu yönde artarken, dört katılımcının tutum puanlarında düşüş olduğu görülmüştür. Bu durum iki nedenle açıklanabilir. Birincisi katılan bireylerin çevreye ilişkin tutum puanlarının yüksek olması, ikincisi de bireylerin ilgili ölçme araçlarını yanıtlarken bir ihtimal gerekli hassasiyeti göstermemesi olabilir. İkinci kamp dönemine katılan katılımcıların öntest tutum puanları ile ontest tutum puanlarının birbirinden anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğine ilişkin Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi yapılmış ve analiz sonuçları Tablo 3’te verilmiştir. Tablo 3. Katılımcıların Kamp Öncesi ve Kamp Sonrası Doğaya Karşı Tutum Puanlarının Wilcoxon Sıralar Testi Sonuçları Sontest-Öntest

Sıra Ortalaması

Sıra Toplamı

Negatif Sıra

5.33

32.0

-2.111

0.035

Pozitif Sıra

11.0

121.0

Eşit

Analiz sonucunda; ikinci kamp dönemine katılan bireylerin sontest tutum puanlarının, öntest tutum puanlarından anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmektedir (z= -2.111, p<0.05). Bir diğer ifadeyle kampa katılan bireylerin çevreye ilişkin tutum puanları üzerinde uygulanan kampın etkili olduğu söylenebilir. Kamp sürecinde uygulanan etkinliklerin katılımcıların çevreye ilişkin tutum puanları yüksek olmasına rağmen yine de olumlu yönde etkilediği söylenebilir. Kampın sonunda 11 kişinin tutum düzeyleri öntest puanlarına göre anlamlı bir şekilde artmaktadır.

Programın Bireylere Kazandırdıklarının Belirlenmesi - Özdeğerlendirme Çalışmaları – Doğa Eğitimi ve Bilim Okuluna katılan bireylerin çevreyi, doğayı ve deltadaki ekolojik sistemi daha iyi algılayabilmeleri ve uygulanan programın amacına tam olarak ulaşabilmeleri için bireylerin öğrenme süreci içerisine katılmaları gerekmektedir. Bir başka ifadeyle bireylerin katılmış oldukları eğitim programlarının kapsamına ilişkin duyuşsal özelliklerini geliştirmek, olayları nesnel gözle değerlendirmelerini sağlamak ve başarı algılarını geliştirmek amacıyla öğrenciler/katılımcılar özdeğerlendirme- akran değerlendirme ve grup değerlendirmelerine katılmaları gerekmektedir (Kutlu, Doğan ve Karakaya, 2010). Bu amaç doğrultusunda; kampa katılan bireylerin uygulanan program çevre, doğa ve Kızılırmak deltasına ilişkin duyuşsal özelliklerini geliştirmek, kendi öğrenme düzeylerine ilişkin algı düzeylerini geliştirmek amacıyla öz değerlendirme uygulamaları yapılmıştır. Bunun için katılımcılar ile programın ilk günü programın içeriği, amacı ve hedefleri hakkında paylaşımlar yapıldı. Daha önceden de hazırlıklı gelen bireylerden kamp sonunda, katılmış oldukları programdan neleri öğrenmiş olarak ayrılmak istedikleri sorulmuştur. Bir diğer ifadeyle kamptaki öğrenmelerine ilişkin her bir katılımcıdan “öğrenme hedefleri” belirlemeleri istenmiştir. Kampa katılan bireylerin öğrenme hedeflerine bakıldığında en az belirlenen hedef sayısı 4, en fazla 13 olduğu görülmüştür. Kamptaki her bir katılımcının belirlemiş olduğu hedef sayısından hareketle ortalama hedef sayısı 7’dir. Belirlenen bu hedeflere ilişkin burada örneğin ikinci kamp döneminde katılımcıların belirlemiş oldukları öğrenme hedefleri aşağıda Tablo 4’de kısaca özetlenmiştir.

Tablo 4. Katılımcıların Doğa Eğitimi ve Bilim Okulundaki Öğretim Faaliyetlerine İlişkin Öğrenme Hedefleri Öğrenme Hedefleri

Doğayı ve çevreyi daha iyi algılamak için temel fotoğrafçılık eğitimini kazanmak

Kuş türleri, kuş halkalaması ve kuş göçlerini öğrenmek

Kızılırmak deltasının temel sorunlarını öğrenmek

Doğaya ve çevre sorunlarına eleştirel gözle bakarak çözüm önerileri geliştirmek

Kamp tekniklerini ve temel sağlık bilgisini kazanmak

Böceklerin yaşamdaki yeri ve önemini kavramak

Mandacılığın ekolojik sistem ve sulak alanlar açısından önemini kavramak

Deltanın bölge halkı için yeri ve önemini kavramak

9. Deltanın temel özelliklerini ekolojik sistem açısından öğrenmek 10. Sulak alanların ekolojik sistemdeki yeri ve önemini kavrayarak, sulak alanların korunması alınması gereken önlemleri öğrenmek 11. Deltada yaşayan insan, hayvan ve bitki davranışlarının neler olduğunu öğrenmek 12. Çevre ve doğa bilincinin geliştirilmesi için doğa eğitiminin nasıl yapıldığını öğrenmek 13. Drama çalışmaları ile insanlar arası iletişim becerilerini geliştirmek

14. Deltada yapılan tarımın ve hayvancılığın yararları ve zararlarını öğrenmek

15. Doğaya ilişkin farkındalığımı arttırmak

16. Çevreye ve doğaya önem vermiş kişilerle kalıcı dostluklar oluşturabilmek

17. Deltadaki organik tarımın önemini ve satış politikalarını öğrenmek

5 4 9 3

İkinci kampa katılan bireylerin hedeflerine yani kamptan beklentilerine bakıldığında; en fazla öğrenilmek istenilen hedefin “Kızılırmak deltasının temel sorunlarının neler olduğunu öğrenmek ve bu sorunlara eleştirel gözle bakarak çözüm önerilerini geliştirmek” olduğu söylenebilir. Katılımcıların kamptan en fazla öğrenmek-kazanmak istedikleri diğer davranışlar ise şunlardır; “Kuş türleri, kuş halkalaması ve kuş göçlerini öğrenmek”, “Çevre ve doğa bilincinin

geliştirilmesi için doğa eğitiminin nasıl yapıldığını öğrenmek”, “Kamp Tekniklerini ve Temel Sağlık Bilgisini Kazanmak”, “Çevreye ve doğaya önem vermiş kişilerle kalıcı dostluklar oluşturabilmek” ve “Doğayı ve çevreyi daha iyi algılamak için temel fotoğrafçılık eğitimini kazanmak”. Bazı katılımcıların da örneğin drama çalışmaları yaparak iletişim becerilerinin geliştirilmesi, doğada kendini daha iyi tanıması, böceklerin yaşamdaki ve ekosistemdeki yeri ve önemini kavramak, doğaya bir bütün olarak bakabilmek gibi öğrenme hedeflerinin olduğu söylenebilir. Katılımcıların öğrenme hedeflerini ne düzeyde kazandıklarını belirlemek amacıyla, kampın son günü programın bir bütün olarak değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu değerlendirme oturumunda bireylerin kamp başında belirlemiş oldukları hedefleri ne düzeyde kazandıklarına ilişkin değerlendirmelerini hazırlanan form üzerine yazmaları istenmiştir. Kampa katılan bireylerin tamamı başta öğrenme hedefleriyle ilgili birçok bilgi kazandıklarını ve sadece iki kişi (2) hariç tamamı öğrenme hedeflerinin gerçekleştiğini belirtmişlerdir. Ayrıca katılımcıların tamamına yakını öğrenme hedeflerinin dışında oldukça farklı bilgi ve beceriyi kazandıklarını söylemişlerdir. Katılımcılardan K1 ve K5 nolu kişiler belirlemiş oldukları hedeflerden sadece bir tanesini tam olarak öğrenemediklerini ifade etmişlerdir. Her iki katılımcının hedeflerine bakıldığında, deltada yaşayan kuş türleri ve özellikleriyle ilgili kazanımlar olduğu görülmüştür. Bu katılımcıların konuyla ilgili değerlendirmeleri şu şekildedir; “ Deltada yaşayan kuş türleriyle ilgili ayrıntılı bilgi sahibi olamadım. Bunun nedeni olarak deltada yaşayan kuş türlerinin fazla olması ve zamanın yeterli olmamasıdır”K1. ve “ Deltadaki ormitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgiler öğrenmek istiyordum. Ançak kuş gözlemi sırasında dürbün sayısının sınırlı olması ve zamanın kısıtlı olmasından dolayı öğrenemedim.”K5.

Katılımcıların öğrenme hedeflerinin dışında kamp süresince, deltadaki kuşlar, mandanın sulak alanlar açısından önemi, barajların yararları ve zararları, insanların doğaya verdikleri zararların canlılar üzerindeki etkileri, doğaya karşı farkındalıklarının artması, projelerde gönüllü çalışma hissinin oluşması, sulak alanların ekolojik açıdan önemi gibi bir çok konularda önemli bilgiler öğrendiklerini de ifade edilmiştir. Örneğin K7 nolu katılımcı “ Doğayla insanın

ayrılmaz bir bütün olduğunu, doğanın bir ahenk içerisinde olduğu insanın bu ahenk içerisine, sisteme zarar vermeden katılmalıdır” ve K9 nolu katılımcı ise “ ….aslına bakılırsa ilk yardım konusunda yüzeysel teorik bilgiler öğreneceğimi düşünüyordum. Ama harika bir anlatımla beklediğimden kat ve kat fazla bilgiler öğrendim” şeklinde görüş bildirmiştir.

Katılımcıların değerlendirmelerine bakıldığında; kampın önemli katkılarından birinin de bireylerdeki yanlış öğrenmelerin düzeltilmesine katkı sağlamasıdır. Örneğin ikinci kamp dönemine katılan 3 katılımcının bu konuyla ilgili görüşleri şunlardır; “ Barajların bildiğimin aksine nasıl bir yok oluşa neden olduğunu öğrendim” K11 “ Daha önceki bilgilerimden sulak alanlarının kurutulması gereken yerler olduğunu düşünüyordum. Sulak alanların içinde yaşayan kuşları, hayvanları, böcekleri daha bir çok canlının yaşaması için gerekli ekosistemi oluşturduğunu öğrendim.” K8 “ Kızılırmak deltasında bütün olarak yalnızca bir ekosistem olduğunu düşünüyordum. Oysa bu kampın sonunda bu çevrede bir çok farklı ve iç içe ekosistemler olduğunu öğrendim. Her biri hakkında da bir miktar bilgi sahibi oldum.” K9.

Kişilerin görüşlerinden hareketle uygulanan programın yanlış öğrenmelerin düzeltilmesi, doğaya karşı duyarlılığın gelişmesi gibi bir çok görüşler bildirilmiştir. Katılımcılardan örneğin “K3” nolu katılımcının, öğrenme hedefleri ve kamp sonu değerlendirmelerine ilişkin örnek Tablo 5’te verilmiştir.

Tablo 5. Bir katılımcının öğrenme hedefleri ve öğrenme düzeylerine ilişkin görüşleri Öğrenme Hedefleri 1. İlköğretim 6.7.8 ve sınıf öğrencilerine çevre bilincini kazandırabilecek bilgi ve deneyimlere sahip olmak 2. Çevre sorunlarına eleştirel gözle bakabilmek. Doğayı ve çevreyi gözlemleme becerimi geliştirmek. 3. Bireylerin doğaya karşı ilgililerini ve algılarını geliştirebilecek projeler geliştirmek ve projelerin geliştirilmesiyle ilgili bilgiler öğrenmek. 4. Kuş türleri hakkında bilgi düzeyimi geliştirmek. 5. Farklı üniversitelerden gelen arkadaşlarla bilgi alış verişi yapmak ve kalıcı arkadaşlıklar kurmak.

Kazanılma Düzeyi 1.Nolu öğrenme hedefime ulaştığı düşünüyorum. Kampa gelmeden önce bir sosyal bilgiler öğretmen adayının bu tür eğitimlere gelmesi gerektiğine inanıyordum. Şimdi bu görüşüm kesinlikle bu tür kamplara katılması gerektiğine inanıyorum……. 2.nolu öğrenme hedefim benim en zayıf özelliğime yönelikti. İnsanları ve olayları tam olarak gözlemleyemiyordum. Ama burada deltayı, kuşları, mandaları, vb. gözlemlerken çevremdeki olayları daha iyi fark edebildiğimi gördüm. Çevremi ve olayları daha iyi görebildiğimi düşünüyorum.

3.nolu öğrenme hedefini kısmen kazandığımı düşünüyorum.

Kuş türleri hakkında bilgiler edindim. En basit, en genel ve bilinebilir kuş türlerini bile bilmezdim yada ilgisizdim. Artık leylek, kızkuşu, sakarmeke, sarıkuyruksallayan gibi kuşların isimlerini ve özelliklerini öğrendim. Ama hala yetersizim. Bu ise benim için uzun bir yolculuğun bir başlangıcı oldu. En etkili en üst düzeyde gerçekleştirdiğim kazanımım oldu. Çeşitli üniversitelerden ve bölümlerden gelen arkadaşlarımdan inanılmaz paylaşımlarım oldu. Bu çeşitlilik kampı çok eğlenceli kıldı.

Tablo 5. incelendiğinde K3 nolu katılımcının hedefleri ile kazanma düzeylerine bakıldığında katılımcının hedeflerine önemli düzeyde ulaştığını göstermektedir. Programa katılan diğer bireylerin değerlendirmelerinde de genel olarak benzer değerlendirmeler yapıldığı görülmüştür. Sonuç olarak, bireylerin öğrenme hedeflerindeki kazanım düzeyleri, program dahilindeki etkinliklere ilişkin görüşleri ile çevreye ilişkin tutum puanlarındaki artış da dikkate alındığında programın katılımcılar üzerinde olumlu katkılarının önemli düzeyde olduğu söylenebilir. Bu katkıların başında bireylerin doğa gönüllüsü olma yolunda desteklemesi, doğaya ve çevreye eleştirel gözle bakabilme becerisini kazandırması, doğayı korumanın en önemli yolunun başta ona zarar verilmemesi gerektiğinin farkındalığının kazandırılması, organik tarımın ne kadar önemli olduğu gibi bir çok bireylere önemli düzeyde kazanımlar sağladığı söylenebilir.