MET CHECKLIST HULP EN ADVIES IN LANSINGERLAND
PRAKTISCHE GIDS OVER SCHEIDEN
______________________________________________________
2e herziene editie 2023—van Baarle-Overes Samen scheiden 2023 familierecht Advocatuur & Mediation 1
Samen scheiden Vijf jaar geleden bracht mr. Mirjam van Baarle-Overes de eerste editie uit van de gids Samen Scheiden. In deze nieuwe, herziene editie staat nog meer praktische informatie voor iedereen die te maken krijgt met een scheiding. Inhoud 3
Samen scheiden
4
Samen Verder Advies en Mediation
5
Scheiden of blijven?
7
Uit elkaar gaan doet pijn
8
Welke begeleiding moet je kiezen?
9
Scheiden zonder ruzie
10
Checklist voor je scheiding
13
Alimentatie: hoe en wat?
14
Hoe verloopt de echtscheidingsprocedure via de rechter?
18
Hoe werkt scheiden bij samenwoners?
19
Scheiden met kinderen
20
Het paraplugesprek
22
Villa Pinedo
23
Nieuwe relatie en kinderen
24
Laat geen Euro liggen (toeslagen na scheiding)
25
School en scheiding
26
Social media en scheiding
27
Werk en scheiding
28
Als er gedoe blijft na de scheiding
29
Checklist praktische zaken
31
Scheiden in Lansingerland
Uitgave van: van Baarle-Overes familierecht, advocatuur & mediation, Tobias Asserlaan 7, 2662 SB Bergschenhoek (Businesscenter Lansingerland bij het gemeentehuis). Tel. 010–2571007 E-mail: advocaat@vanbaarleoveres.nl Website: www.vanbaarleoveres.nl.
Copyright © 2023 Van Baarle-Overes familierecht. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd door middel van druk, fotokopieën, geautomatiseerde gegevensbestanden of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De informatie in deze gids is uitsluitend informatief bedoeld en niet als professioneel (juridisch) advies. Ondanks alle zorgvuldigheid bij de samenstelling, kunnen onjuistheden en onvolledigheden voorkomen. Vragen of opmerkingen over de inhoud van deze gids kunt u mailen naar het e-mailadres hierboven.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
2
Samen scheiden relatie te bespreken en afspraken te maken hoe Door vooraf met elkaar verwachtingen over de
O
om te gaan met veranderingen in de toekomst, p het gebied van scheidingen is veel
voorkom je problemen bij het einde van de
veranderd sinds de eerste editie van deze
relatie.
gids in 2018. Daarnaast ben ik geregistreerd als In 2018 was er net een nieuwe wet van kracht
KIES-Mediator. KIES staat voor ‘Kind In Een
met een andere, beperkte gemeenschap van
Scheiding’. Een KIES Mediator heeft een speciale
goederen. Daarna, vanaf 2020, is de duur van de
training gehad om met kinderen te praten en hen
partneralimentatie verlaagd van 12 naar 5 jaar.
een stem te geven bij de scheiding van hun ouders.
En vanaf 2023 rekenen we voor alimentatie vooral
Kinderen schrijven in een persoonlijk Kind– of
nog met vaste, forfaitaire bedragen en ook krijgen
Jongerenplan plan hun wensen en behoeften op
ouders door erkenning sinds dit jaar automatisch
voor de scheiding. Die wensen bespreek ik met
het gezag over hun kind.
het kind en in overleg wordt daarna het plan door het kind en de ouders getekend. Doordat het plan
De afgelopen vijf jaar heb ik mij verder
een officieel contract is, geeft het kinderen nog
gespecialiseerd op mijn vakgebied. Naast
meer het gevoel dat hun mening er echt toe doet.
advocaat en scheidingsmediator was ik al overlegscheidingsadvocaat.
In deze scheidingsgids 2023 staat nog veel meer
In een overlegscheiding werk ik in teamverband
informatie over allerlei onderwerpen. Informatie
samen met de andere advocaat en spreken we van
die je kan helpen als je te maken krijgt met een
tevoren dat we niet naar de rechter gaan.
scheiding.
Sinds 2021 ben ik ook Parenting Coordinator
Heb je vragen over jouw situatie? Aarzel niet en
(PC). Als PC ben ik de geschiloplosser die ouders
neem contact met mij op.
objectief, vanuit het belang van de kinderen, adviseert bij kleine discussiepunten over het ouderschapsplan, waarover na de scheiding ‘gedoe’
blijft. En ik begeleid ook als Premarital Mediator stellen
Mirjam van Baarle
aan het begin van een relatie bij het maken van toekomstbestendige relatieafspraken voor een samenlevingsovereenkomst, huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
3
Samen Verder Mediation
E
en scheidingsadvocaat of mediator komt meestal pas in beeld bij het einde van een relatie. Als er dan afspraken gemaakt worden over de ontvlechting van de relatie, wordt altijd ook gekeken wat er is vastgelegd vóór de relatie. En vaak blijkt dan helaas dat er toen te weinig is afgesproken of dat afspraken verschillend kunnen worden uitgelegd, omdat niet helder is wat de gezamenlijke bedoelingen waren. En niet zelden vloeien daar vervelende juridische procedures uit voort. Je kunt dit voorkomen door al aan het begin van de relatie of als de relatie verandert en in een nieuwe fase komt, met elkaar in gesprek te gaan over de toekomstige relatie. Daarvoor is Samen Verder Mediation bedoeld. Gespreksonderwerpen In Samen Verder Mediation wordt de methode van Premarital Mediation toegepast. De partners bespreken onder leiding van een Premarital Mediator, die daarvoor is opgeleid, met elkaar wat zij belangrijk vinden in hun (toekomstige) relatie en wat hun verwachtingen zijn voor de toekomst. Het gaat daarbij om onderwerpen als een kinderwens, het verdelen van toekomstige zorgtaken, het beleven van bijzondere ervaringen, carrière-ideeën of plannen voor het starten van een onderneming. De Premarital Mediator zorgt ervoor dat op maat afspraken gemaakt kunnen worden, die bij hun passen. Daarbij bewaakt de mediator de gelijkwaardigheid in het gesprek en het contract. Vastleggen van gemaakte afspraken De Premarital Mediator maakt een relatiecontract met daarin de afspraken en ook waarom de partners voor die afspraken hebben gekozen (de bedoelingen). Vervolgens worden die afspraken formeel gemaakt via de notaris in een akte huwelijkse voorwaarden, een akte partnerschapsvoorwaarden of een samenlevingscontract, afhankelijk van de manier waarop de partners hun relatie inrichten. Het relatiecontract wordt aan de notariële akte gehecht. Zo liggen ook de bedoelingen van de afspraken duidelijk vast. En krijg je een overeenkomst die goed bij de relatie past en die daarnaast houvast biedt voor het geval de relatie later om welke reden ook verandert of eindigt.
Onderzoek De vFAS, de Nederlandse Vereniging Familie- en erfrecht Advocaten Scheidingsmediators laat jaarlijks onderzoek uitvoeren over scheiden. Een aantal opvallende resultaten uit die onderzoeken:
Voor een scheiding in gang wordt
gezet, is 42 procent van de mensen bang om te gaan scheiden.
Vrouwen maken zich vaker
zorgen over de scheiding dan mannen (48,7 vs. 35,1 procent).
13 procent bespreekt de zorgen
en angsten over het scheiden met zijn of haar partner.
Bijna een kwart van de gescheiden
mensen had achteraf graag betere afspraken gemaakt.
Binnen een jaar nadat de wens is
uitgesproken om uit elkaar te gaan, is twee-derde van het aantal scheidingen afgerond.
Als belangrijkste reden dat een
scheiding minder goed verloopt, wordt genoemd: mijn (ex-)partner werkte niet mee.
In 56% worden kinderen niet
betrokken worden bij het maken van de afspraken voor het ouderschapsplan.
52% van de ouders vindt het een goed idee om al tijdens de relatie afspraken te maken over de kinderen.
Voor wie? Samen Verder Mediation is vooral aan te raden voor mensen die op het punt staan te gaan samenwonen, met kinderen uit een eerdere relatie en voor mensen met (plannen voor) een eigen bedrijf.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
4
Scheiden of blijven?
I
In een oriënterend gesprek met een advocaat-mediator kun je specifieke informatie over je eigen situatie krijgen.
edere relatie is anders. En ook iedere scheiding is anders. Soms is het de beslissing van de
partners samen, soms van een van beiden. Maar nooit is scheiden een gemakkelijke keuze. En als er kinderen zijn, is de beslissing vaak nog moeilijker.
Veranderende relatie Het is heel normaal dat mensen in een relatie veranderen. Als partners pas je je aan elkaar aan. Na verloop van tijd kan dan de vraag opkomen of deze aanpassing voor allebei nog goed voelt. Soms heb je verschillende verwachtingen van een relatie en lukt het niet om een goede middenweg te vinden, waar beiden tevreden mee zijn. Je doet je best om elkaar te veranderen, ook al weet je dat dat eigenlijk niet kan.
Twijfelen over de relatie heeft effect op die relatie. Je bent sneller geïrriteerd en maakt sneller ruzie of jullie communiceren minder. Je groeit uit elkaar en je gaat meer in je eigen wereld leven. Misschien sta je meer open voor een leven met iemand anders. Welke beslissing? Als je inzicht hebt in je relatie (zie kader), kun je misschien makkelijker een beslissing nemen. Wil je je relatie nog een kans geven, ga er dan
volledig voor. Probeer irritaties aan de kant te zetten en accepteer je partner zoals die is. Als je wilt scheiden, durf die stap te nemen. Wees duidelijk, maar houd respect voor elkaar (en je kinderen).
Relatiecheck Aan de hand van deze kenmerken van een goede relatie, kun je je eigen relatie tegen het licht houden. 1. Kun je en mag je jezelf zijn bij de ander? Jij hebt de vrijheid om jezelf te zijn. Jij en je partner accepteren elkaar zoals je bent. 2. Kun je en mag je jezelf uiten bij de ander, ook als dit negatieve relationele gevoelens zijn? Je accepteert de sterke én de zwakke kanten van je partner. Je probeert zo veel mogelijk elkaars zwakke kanten op te vangen in plaats van te bekritiseren.
3. Kun je gevoelens over en weer met elkaar delen (empathie)? Je voelt je verbonden met je partner. Jullie zijn maatjes. Je kunt met elkaar lachen en ook je zorgen en verdriet delen. 4. Is er sprake van intimiteit, niet alleen in seksueel opzicht, maar ook in de dagelijkse omgang? Je voelt je tot elkaar aangetrokken. Seksualiteit en intimiteit zijn wezenlijke onderdelen van een liefdesrelatie. Kleine aanrakingen laten zien dat jullie elkaar nog aantrekkelijk vinden. 5. Heb en neem je tijd voor elkaar? Jullie maken tijd voor elkaar. Jullie leven met elkaar en niet langs elkaar heen. Bron: Alfons Vansteenwegen uit zijn boek "Liefde is een werkwoord"
Hoe verder? Op de websites verder-online.nl en uitelkaarmetkinderen.nl staat veel informatie over scheiden en alles wat daarmee te maken heeft.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
5
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
6
E M O T I E
VERLIESCURVE ELISABETH KüBLER-ROSS
Verdoofd emotieloos Ontkenning Shock Scheidingsmelding
Evenwicht Woede agressie
Zingeving zelfreflectie
?
Zorg angst
Uitdaging nieuwe plannen
Verdriet Loslaten Impasse Acceptatie Apathie
Berusting
Put Depressie
TIJD
Uit elkaar gaan doet pijn
S
cheiden is een ingrijpende, emotionele
Hoever beiden zijn in de verwerking van het
verlieservaring, die het leven van twee
verlies, is inzichtelijk te maken door te vragen
mensen en de eventuele kinderen op zijn kop zet
naar ieders plek op de verliescurve. Niet zelden
en zelden voor alle betrokkenen hetzelfde
zit de een nog helemaal links, in de emotionele
verloopt.
fase, en is de ander al volop bezig met het maken van nieuwe plannen voor de toekomst.
Voor degene die hardop tegen de ander zegt te willen scheiden is die mededeling de afsluiting van
Het inzicht in elkaars positie kan helpen om meer
een soms jarenlange periode van twijfel over de
begrip te krijgen voor elkaar, waardoor meestal
relatie. Vaak begint voor de ander de verwerking
het scheidingsproces beter verloopt.
pas na de melding. Hoe de scheidingsmelding gaat, is cruciaal voor het verloop van het
scheidingsproces.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
7
Verschillende petten
Als je gaat scheiden kom je voor een belangrijke vraag te staan, door wie laat ik mij bijstaan? Het aanbod van scheidingsprofessionals is groot, dat maakt het kiezen er niet gemakkelijker op. Belangrijk is dat je iemand kiest die de pet draagt die het beste bij jouw eigen situatie past!
Grootste verschillen tussen mediator, advocaat en overlegscheidingsadvocaat
Mediator
Advocaat
Overlegscheidingsadvocaat
Begeleidt overleg tussen 2 partijen neutraal en onafhankelijk.
Staat 1 partij bij. Procesvertegenwoordiger bij de rechter.
Staat 1 partij bij. Samenwerking met andere partij/ advocaat.
Overleg met de andere partij onder begeleiding van de mediator.
Overleg afhankelijk van de andere partij Overleg met andere partij en advies en de andere advocaat. door eigen advocaat.
Aandacht voor emoties. Aandacht voor kinderen.
Minder aandacht voor emoties en kinderen.
Aandacht voor emoties. Aandacht voor kinderen.
Buiten de rechter.
Via de rechter.
Buiten de rechter.
Grote verschillen in juridische, financiële en fiscale deskundigheid.
Juridische deskundigheid (afhankelijk van mate van specialisatie).
Juridische, financiële en fiscale deskundigheid, coaching.
Kosten: laag tot gemiddeld.
Kosten: gemiddeld tot zeer hoog.
Kosten: gemiddeld tot hoog.
Tijdsbestek: gemiddeld 3 tot 8 maanden.
Tijdsbestek: minimaal 6 maanden tot 2 jaar (of langer).
Tijdsbestek: gemiddeld 3 tot 8 maanden.
Keurmerk: MfN + minimaal familierechtspecialisatie RvR*
Keurmerk: vFAS, (MfN)*
Keurmerk: vFAS, MfN, VvCP*
Geschikt voor mensen die allebei voldoende kennis en inzicht hebben en die in rechtstreeks overleg afspraken kunnen en willen maken
Geschikt voor mensen die voor hun eigen belangen kunnen en willen opkomen
Geschikt voor mensen die wel willen overleggen, maar niet alleen en rechtstreeks kunnen overleggen (bijvoorbeeld vanwege een onbalans qua kennis)
• MfN: Mediatorsfederatie Nederland • RvR: Raad voor Rechtsbijstand • vFAS: vereniging van Familie– en erfrechtadvocaten Scheidingsmediators • VvCP: Vereniging van Collaborative Professionals (Overlegscheidingsprofessionals) ______________________________________________________ Samen scheiden 2023
8
Scheiden zonder ruzie
D
Mediation De snelste en goedkoopste manier van begeleid scheiden is via mediation. In rechtstreeks overleg zoek je met elkaar naar oplossingen om de scheiding te regelen.
e beslissing om uit elkaar te gaan is genomen. Dat betekent dat er veel moet worden geregeld. Wie gaat
Alle onderwerpen in verband met de scheiding worden
waar wonen? Hoe wordt de zorg voor de kinderen geregeld?
besproken: Het ouderschapsplan, alimentatie, regelingen
Hoe worden bezittingen verdeeld? De periode waarin de
over de bezittingen en schulden en pensioenen.
beslissing om te scheiden wordt genomen, is vaak zeer chaotisch en emotioneel. .
De (advocaat-) mediator helpt om constructief en
Verdriet, boosheid, teleurstelling, frustratie en zelfverwijt
toekomstgericht met elkaar te communiceren en geeft
wisselen elkaar af. Ook al gaan partners uit elkaar, het blijft
waar nodig neutraal advies. De mediator legt de gemaakte
van belang voor allebei om dit op een goede, respectvolle
afspraken vast in een convenant. Daarna zorgt de mediator
manier te doen, zeker als er kinderen bij betrokken zijn.
ervoor dat de afspraken zo nodig bekrachtigd worden door de rechtbank.
SCHEIDEN ZONDER RUZIE? Hoe een scheiding het best kan worden geregeld, hangt af
Scheidingsmediation is een beproefde methode om
van veel omstandigheden. Ben je nog ‘on speaking terms’,
crisissituaties in relaties op te lossen. Het resultaat van
is de scheiding overzichtelijk of zijn er grote financiële
mediation voelt vaak beter dan een beslissing van de
belangen in het spel?
rechter. Want beide partijen zijn het met elkaar eens.
Hoe dan ook, het leven wordt anders na de scheiding en het vertrouwen in degene die soms heel lang je partner was, heeft in de scheidingsfase vaak een forse deuk opgelopen.
Ieder een eigen advocaat Is het niet mogelijk of niet wenselijk om de scheiding via mediation tot een goed einde te brengen? Dan kun je allebei een eigen advocaat inschakelen. Als je kiest voor een advocaat, let er dan op dat deze is
Het is verstandig om een deskundige te zoeken die je kan begeleiden bij de scheiding en die je advies kan geven. Een onafhankelijke deskundige kijkt met meer afstand naar
jullie situatie en is niet emotioneel betrokken. Met goede
gespecialiseerd in het familierecht. De grootste specialisatievereniging voor familierechtadvocaten is de vFAS (Nederlandse vereniging van Familie– en erfrecht
Advocaten Scheidingsmediators).
begeleiding vergroot je de kans op een duurzame regeling en verklein je het risico van schade bij jou, je ex-partner en Vervolg op pagina 11
de kinderen. KIEZEN VAN BEGELEIDING Bij de keuze van een deskundige, kun je verschillende methoden van scheiden overwegen. Welke methode je kiest, hangt af van je eigen situatie. Het is belangrijk om aan
In mediation kunnen kinderen zelf ook met de mediator praten en krijgen zij een stem.
het begin van het scheidingsproces een goede keuze te maken, dan staan nog alle opties open (kader pagina 6).
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
9
Checklist voor je scheiding Als je gaat scheiden moet er ook financieel veel geregeld worden. Deze checklist kan helpen om overzicht te houden.
1
Heb je minderjarige kinderen? Maak met elkaar een ouderschapsplan* voor de toekomst. Hierin leg je in elk geval afspraken vast over de zorgverdeling na de scheiding, hoe straks de communicatie verloopt, hoe grote en kleine beslissingen genomen worden en hoe je de kosten van de kinderen verdeelt.
2
Ga na wat er is vastgelegd. Heb je huwelijkse voorwaarden, partnerschapsvoorwaarden of een samenlevingsovereenkomst gemaakt? Zoek de akte op of vraag deze op bij de notaris bij wie je destijds geweest bent.
3
Maak een nieuwe begroting. Wat wordt straks je financiële plaatje? Heb je allebei voldoende eigen inkomsten of heeft een van jullie partneralimentatie nodig? Verzamel inkomensgegevens en laat een berekening maken door de advocaat-mediator. NB. Zijn er kinderen, dan zijn deze gegevens sowieso nodig.
4
Waar ga je wonen? Jullie wonen straks allebei in een eigen woning en ten minste een van jullie moet verhuizen. Huurwoningen zijn schaars; schrijf je zo snel mogelijk in. Een andere woning kopen? Neem contact op met een hypotheekadviseur en vraag naar de mogelijkheden. De huidige woning verkopen? Neem — samen — een makelaar in de arm.
5
Maak een overzicht van jullie bezittingen en schulden. Wat moet er verdeeld of verrekend worden tussen jullie? Maak een overzicht van jullie bezittingen en schulden. En vraag de recente waardes op. Laat de accountant de laatste jaarcijfers van je bedrijf opstellen.
6
Fiscaal op de hoogte? De scheiding heeft ook fiscale gevolgen. Verzamel de laatste aangiften en aanslagen Inkomstenbelasting en verzamel de beschikkingen voor toeslagen.
7
Hoe zit het met je pensioen? Hoe worden de ouderdomspensioenrechten over en weer verdeeld na de scheiding? En wat doe je met het partnerpensioen na overlijden? Welke pensioenrechten zijn opgebouwd, kun je nagaan op mijnpensioenoverzicht.nl.
De informatie die je hebt verzameld, neem je mee naar de advocaat of mediator. Hoe beter je bent voorbereid, hoe vlotter het gesprek verloopt. *
Een model ouderschapsplan van de vFAS is te vinden op: www.ouderschapsplan.nl.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
10
vFAS-Advocaten hebben een driejarige juridische
Procedure bij de rechtbank
specialisatieopleiding op het gebied van familierecht
Als overleg niet mogelijk is of het overleg leidt niet tot een
afgerond en zijn bovendien in mediationvaardigheden
oplossing, dan kan de advocaat de rechter vragen om te
getraind om zoveel mogelijk in overleg overeenstemming
beslissen over de gevolgen van de scheiding.
te bereiken over alle zaken die met de scheiding te maken hebben.
Hoe de procedure bij de rechter verloopt kun je elders in
Bij een viergesprek zitten de ex-partners samen met hun advocaten aan tafel.
deze gids lezen. Soms lukt het wel om overeenstemming op deelgebieden te krijgen. De rechter neemt een beslissing over de geschilpunten waarover geen overeenstemming is bereikt. Overlegscheiding
Met je eigen advocaat bespreek je jouw wensen voor na de
Bij de overlegscheiding hebben allebei de partijen een eigen
scheiding, de haalbaarheid daarvan en de aanpak.
advocaat die een van hen bijstaat, maar verder heeft deze
Is overleg mogelijk, dan kan dat in een ‘viergesprek’.
methode alle voordelen van mediation. Een
Afspraken die in het viergesprek worden
overlegscheidingsadvocaat heeft naast de vFAS-opleiding
gemaakt, worden vastgelegd in een convenant.
nog een extra specialisatieopleiding afgerond en is lid van de Vereniging van Collaborative Professionals (VvCP). In een overlegscheiding werken de advocaten samen als team en spreken zij met elkaar en de partijen af dat zij niet individueel naar de rechter gaan. De gevolgen van de scheiding worden in overleg geregeld. Voor specifieke deskundigheid kan aan het team een gezamenlijke, neutrale coach of financieel expert worden toegevoegd. Second opinion Buiten de genoemde methoden kan een advocaat ook een
partij adviseren naast een lopend mediationtraject of in een procedure bij de rechter met een second opinion. Bijvoorbeeld voor de controle van een convenant of advies over hoger beroep.
De vFAS vindt dat voor een familierecht advocaat een aantal specifieke kernwaarden geldt: 1. 2.
Transparant Oplossingsgericht
3 4. 5.
Constructief Respectvol Zorgvuldig
6. 7.
Betrokken Inlevingsvermogen
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
11
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
12
Alimentatie: hoe en wat?
A
Hoe lang volgens de wet? Spreek je niets anders met elkaar af, dan geldt de wet.
limentatie is een bijdrage in de kosten van de ex-partner of van de kinderen. De zorgplicht
voor kinderen en de solidariteit tussen partners
Volgens de wet moeten ouders de kosten van hun kinderen dragen tot de kinderen 21 jaar zijn.
maakt dat je tijdens een relatie ook financieel voor elkaar zorgt. Bij een huwelijk* eindigt die solidariteit
Sinds 2020 is de hoofdregel voor het betalen van
(verzorgingsplicht) niet direct bij de scheiding.
partneralimentatie dat de maximumtermijn gelijk is aan de helft van de huwelijksduur met een
Kinderalimentatie Ouders moeten na de scheiding met elkaar afspraken maken over de verdeling van de kosten van hun kinderen na de
Let op: Toeslagen en kindgebonden budget kunnen veranderen na de scheiding.
maximum van 5 jaar. Alleen voor huwelijken die langer hebben geduurd dan 15 jaar, waarbij de alimentatie-ontvanger geboren is vóór 1970 of binnen 10 jaar de AOWleeftijd bereikt, kan de termijn langer zijn. En ook
scheiding.
als er jonge kinderen zijn, is de termijn volgens de
Bij het vaststellen van de bijdrage wordt gekeken
wet langer, tot het jongste kind 12 jaar is.
naar (de verhouding) van de inkomens van beide ouders, maar ook de verdeling van zorgtaken voor
Iedere situatie is anders
de kinderen speelt een rol. Bij een gelijke
Helaas is het niet zo dat het berekenen van
verdeling van de zorgtaken (co-ouderschap)
alimentatie eenvoudig is. Of en hoeveel er betaald
kunnen ouders kiezen voor een kinderrekening,
kan worden voor de kinderen en ex-partner,
die zij samen gebruiken. Maak dan wel goede
verschilt per situatie. Bovendien kunnen in de loop
afspraken wat je wel of juist niet via de
van de tijd omstandigheden veranderen, waardoor
kinderrekening betaalt, om latere discussies te
de regeling herzien moet worden.
voorkomen.
Een goede advocaat-mediator kan voor elke situatie een passende berekening maken.
Partneralimentatie Afhankelijk van twee factoren: 1 de behoefte (de financiële situatie vóór de
Misverstand: Ook bij 50-50 co-ouderschap is alimentatie mogelijk.
scheiding) en 2 de draagkracht (het besteedbaar inkomen na de scheiding), kan er (ook) partneralimentatie worden vastgesteld. In goed overleg — via mediation — kun je afspraken maken met elkaar of, hoeveel en hoe lang de partneralimentatie wordt betaald.
*voor een geregistreerd partnerschap gelden dezelfde regels als voor een huwelijk.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
13
Hoe verloopt de echtscheidingsprocedure via de rechter?
E
en echtscheiding* moet worden uitgesproken door de rechter. De echtscheidingsprocedure begint met een verzoekschrift, dat alleen een advocaat mag indienen. Als het verzoekschrift namens de beide partijen wordt ingediend, wordt dit een gemeenschappelijk verzoek genoemd. Als een van de twee partijen de echtscheidingsprocedure alleen begint spreken we over een eenzijdig verzoek . Duurzame ontwrichting In de wet staat dat een huwelijk ‘duurzaam ontwricht’ moet zijn om de echtscheiding uit te kunnen spreken. Hiermee wordt bedoeld dat de relatie zo slecht is, dat het niet meer mogelijk is om bij elkaar te blijven. In de praktijk betekent het dat de echtscheiding tot stand komt, als ten minste een van de twee partners de relatie wil verbreken.
(mondelinge behandeling op de rechtbank) plaats. De rechtbank neemt de onderling gemaakte afspraken over in de beschikking, waarin ook de echtscheiding wordt uitgesproken en stuurt daarna de beschikking naar de advocaat. Eenzijdig verzoek In een eenzijdige procedure dient een advocaat namens één partij een verzoekschrift in. Daarin wordt gevraagd om de echtscheiding uit te spreken en om een beslissing te nemen over de onderwerpen die met de scheiding te maken hebben (de nevenvoorzieningen). De andere partij kan — alleen via een eigen advocaat — een verweerschrift indienen. Daarin staat een reactie op de verzoeken in het verzoekschrift en er kunnen ook eigen (zelfstandige) verzoeken in staan. Op die ‘tegenverzoeken’ kan dan weer schriftelijk gereageerd worden.
Gemeenschappelijk verzoek Als er vooraf, als gevolg van overleg (in mediation of met hulp van de advocaten), over de gevolgen van de scheiding afspraken zijn gemaakt, die in een convenant zijn vastgelegd, wordt dit convenant met het verzoekschrift ingediend bij de rechtbank. De advocaat verzoekt dan aan de rechtbank om de echtscheiding uit te spreken en om het convenant te bekrachtigen in een beschikking (de schriftelijke beslissing van de rechter). Voor een echtscheidingsprocedure ‘op gemeenschappelijk verzoek’, hoeven de partijen zelf niet naar de rechtbank. De hele procedure verloopt schriftelijk en er vindt geen zitting
* Ontbinding van een geregistreerd partnerschap via de rechter gaat op dezelfde manier.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
14
Na de schriftelijke fase bepaalt de rechtbank een zitting, om de (overgebleven) geschilpunten te bespreken. Op de zitting zijn jullie allebei aanwezig, samen met de advocaten. De rechter stelt vragen om de zaak te verduidelijken en neemt daarna een beslissing over alle verzoeken en legt die beslissing vast in een beschikking. De beschikking wordt naar de advocaten gestuurd. Nevenvoorzieningen De meeste discussies in een echtscheidingsprocedure gaan niet over de echtscheiding zelf, maar over de gevolgen van de echtscheiding: de ‘nevenvoorzieningen’. Denk bijvoorbeeld aan regelingen voor de kinderen (het ouderschapsplan), alimentatie, de echtelijke woning, de bezittingen en schulden en andere kwesties, die met de scheiding samenhangen. Voorlopige voorzieningen Als er tijdens de procedure bepaalde knelpunten zijn die niet kunnen wachten op een eindbeslissing van de rechter over alle onderwerpen in verband met de scheiding, kan het nodig zijn om aan de rechter een voorlopige uitspraak te vragen. Bij deze ‘voorlopige voorzieningen’ kan het bijvoorbeeld gaan om een tijdelijke zorgregeling voor de kinderen, een voorlopige toekenning van alimentatie of een regeling voor het gebruik van de gezamenlijke, ‘echtelijke’ woning. Deze voorlopige voorzieningen gelden alleen tijdens de echtscheidingsprocedure, totdat de eindbeslissing van kracht is. Doorlooptijd Een eenzijdige procedure via de rechter neemt vaak veel tijd in beslag, soms wel meer dan een jaar als jullie het over heel veel onderwerpen oneens zijn. Alleen al voor het inplannen van een zitting is een termijn van drie tot zes maanden niet ongebruikelijk.
Alsnog overeenstemming Overleg blijft in iedere fase van de procedure mogelijk. De inzet van de advocaten moet altijd op overleg gericht zijn. En rechters zijn er ook in getraind om de partijen alsnog te laten overleggen en zullen zo nodig proberen om ze te verwijzen naar mediation. Als er tijdens de procedure alsnog overeenstemming bereikt wordt en een convenant wordt getekend door de partijen, kan dat convenant op dezelfde manier als bij een gemeenschappelijk verzoek door de rechter worden bekrachtigd. Kinderen Als er minderjarige kinderen zijn, waarover ouders samen het gezag hebben, dan moet er volgens de wet bij het verzoekschrift, waarin de echtscheiding of de ontbinding van het geregistreerd partnerschap wordt gevraagd, een ouderschapsplan* worden ingediend, dat door beide ouders is ondertekend. Het ouderschapsplan wordt samen met het verzoekschrift naar de rechtbank gestuurd. Lukt het niet om samen een ouderschapsplan te maken, dan moet gemotiveerd worden waarom het niet is gelukt. De rechter zal in dat geval bijna altijd de ouders zelf op een zitting willen horen.
In een eenzijdige procedure ‘op tegenspraak’ neemt de rechter beslissingen over de gevolgen van de scheiding.
*op pagina 19 staat wat er in een ouderschapsplan moet staan. Vervolg op pagina 17
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
15
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
16
Kindgesprek Kinderen vanaf 12 jaar krijgen altijd een uitnodiging van de rechter om hun mening te geven over het ouderschapsplan, ook als de ouders het eens zijn over de verdeling van de zorgtaken en de kinderalimentatie. De uitnodigingsbrief van de Rechtspraak is gericht aan het kind zelf. In de brief staat wat een kind van het gesprek kan verwachten en hoe hij/zij kan reageren. Mogen kinderen zelf kiezen? Een veel gehoord misverstand is dat kinderen vanaf 12 jaar zelf de keuze hebben bij wie ze willen wonen. Dit is niet zo! De ouders blijven verantwoordelijk voor zulke beslissingen, zolang de kinderen minderjarig zijn. Als ouders het niet samen eens worden en de rechter moet een beslissing nemen, dan houdt die wel rekening met de mening van een kind.
Beschikking Vier tot zes weken na de zitting geeft de rechter een beschikking af, waarin de beslissingen staan over alle geschilpunten. Hoger beroep Als een partij het niet eens is met een beslissing van de rechtbank, dan heeft deze drie maanden na de beschikkingsdatum van de rechtbank de tijd om in hoger beroep (in appel) te gaan. Drie hogere rechters bij het Gerechtshof zullen dan opnieuw naar de zaak kijken en over de geschilpunten beslissen. Gelukkig wordt slechts in ongeveer 4 procent hoger beroep ingesteld. De meeste procedures eindigen dus door de beslissing van de rechtbank. Echtscheiding definitief De echtscheiding is pas definitief als de beschikking is ingeschreven in het huwelijksregister van de gemeente waar jullie getrouwd zijn.
Inschrijving kan pas als er geen hoger beroep meer mogelijk is. De advocaat zorgt dan voor de inschrijving.
Bijna 27.000 Het aantal echtscheidingsprocedures daalt al een aantal jaren. In 2021 waren het er ongeveer 27.000 procedures. Slechts in 14 procent van de echtscheidingsprocedures was sprake van een eenzijdig verzoek waarop een verweerschrft werd ingediend. In 56 procent van die eenzijdige procedures werd uiteindelijk toch overeenstemming bereikt. In ongeveer 58 procent van alle echtscheidingen waren ook kinderen betrokken. Bron: WODC
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
17
Hoe werkt scheiden bij samenwoners?
Als in het samenlevingscontract ook afspraken staan over pensioen en/of het betalen van alimentatie na de scheiding, moeten daarover ook afspraken worden gemaakt.
V
oor mensen die samenwonen en uit elkaar gaan, is het proces van scheiden anders dan bij getrouwde stellen en bij geregistreerd partners.
Samenwoners kunnen uit elkaar gaan zonder formaliteiten. Ouders die samenwonen hoeven bij het beëindigen van hun relatie in principe niet naar de rechter. Zijn er minderjarige kinderen, dan moeten zij wel op grond van de wet verplicht een ouderschapsplan maken, maar dit hoeft niet aan de rechter te worden voorgelegd. Samenwonend met samenlevingscontract In een samenlevingscontract staan de financiële afspraken tijdens de relatie. Vaak staat er ook in hoe het contract beëindigd moet worden. Meestal wordt er geen gemeenschappelijk vermogen opgebouwd en bij de scheiding houdt ieder wat van hem/haar is. Schulden die je samen bent aangegaan, blijven wel de gezamenlijke verantwoordelijkheid en gemeenschappelijke bezittingen moeten verdeeld worden.
Samenwonend zonder samenlevingscontract Als je geen samenlevingsovereenkomst hebt, dan hoef je bij de scheiding alleen afspraken te maken over de spullen die je samen hebt gekocht en de gemeenschappelijke schulden. Over pensioen hoeven geen afspraken te worden gemaakt en in principe is partneralimentatie niet aan de orde. Leg afspraken vast Het is verstandig om de afspraken die je met elkaar maakt schriftelijk te laten vastleggen. Daarmee voorkom je latere discussies. Wil je meer zekerheid dat de afspraken, bijvoorbeeld over kinderalimentatie, worden nagekomen, dan kun je —via een advocaat— aan de rechter vragen om de afspraken te bekrachtigen. Via de rechter Lukt het niet om samen afspraken te maken, dan kun je een advocaat in de arm nemen. Let op: Voor geschillen over kinderen of alimentatie en regelingen over vermogen en schulden zijn verschillende procedures nodig. Procederen daarom extra duur zijn voor samenwoners.
Misverstand: Een geregistreerd partnerschap is iets anders dan samenwonen met een samenlevingscontract. ______________________________________________________ Samen scheiden 2023
18
Scheiden met kinderen
Ouderschapsplan Ouders die samen het gezag hebben over minderjarige kinderen, (zie kader pagina 25), zijn verplicht om bij hun scheiding een ouderschapsplan te maken.
S
Hierin staan de afspraken over de gevolgen van de scheiding voor de kinderen. Vaak wordt er meer geregeld in een ouderschapsplan. Met duidelijke afspraken voorkom je discussies.
cheiden is niet alleen voor ouders erg ingrijpend, maar zeker ook voor de kinderen die erbij betrokken zijn.
Kinderen willen niets liever dan dat hun ouders hun hele leven bij elkaar blijven. Het leven van kinderen komt helemaal op zijn kop te staan als ouders uit elkaar gaan. Ze zien hun ouders niet meer allebei iedere dag, ze moeten waarschijnlijk verhuizen, misschien naar een andere school en soms komt er ook een nieuwe partner bij. Voor ouders is het van groot belang dat zij bij het nemen van beslissingen rekening houden met deze gevolgen voor de kinderen. Géén vechtscheiding Het allerbelangrijkste wat je als ouders voor je kinderen kunt doen, is een vechtscheiding voorkomen. Blijvende ruzies tussen ouders hebben volgens onderzoeken een zeer negatief effect op het functioneren en het welzijn van kinderen. Het is voor kinderen belangrijk als ouders zoveel mogelijk samenwerken met elkaar na de scheiding. Daarom ook wordt in mediation altijd veel aandacht besteed aan het samen collegiaal ouders blijven na de scheiding.
Niet meer samen partners, wel samen ouders blijven
Belangrijk is ook hoe jullie tegen de kinderen praten over jullie scheiding. In een ‘paraplugesprek’ * vertel je de kinderen samen over de scheiding.
Volgens de wet moeten in een ouderschapsplan minimaal afspraken staan over:
• De verdeling van de zorgtaken; • De manier waarop ouders elkaar informeren over de kinderen;
• Hoe ouders elkaar raadplegen in verband met de kinderen;
• De verdeling van de kosten van de kinderen (kinderalimentatie).
In de wet staat ook dat ouders hun kinderen moeten betrekken bij het opstellen van het ouderschapsplan. Uiteraard houd je daarbij rekening met de ontwikkelingsleeftijd van je kind. Samen zorgen voor de kinderen Voor kinderen is het belangrijk dat er zo min mogelijk verandert door de scheiding. Er verandert immers al zoveel voor ze. Bij het maken van afspraken over de zorgtaken, kun je daarmee rekening houden.
Co-ouderschap Veel ouders streven na de scheiding naar een co-ouderschap, waarmee zij dan bedoelen dat de kinderen evenveel tijd bij de ene als bij de andere ouder wonen. Voor kinderen, zeker voor pubers, kan zo’n regeling best belastend zijn. Want wonen in twee huizen kan voelen als nergens ‘thuis’. Ook werkt zo’n regeling alleen goed als de ouders na de scheiding kunnen samenwerken met elkaar.
(* Tips voor het paraplugesprek staan op de volgende pagina).
Vervolg op pagina 21
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
19
PARAPLUGESPREK MET KINDEREN OVER DE SCHEIDING
TIPS TIPS
TIP 1
BEDENK SAMEN VOORAF HOE JULLIE HET AAN DE KINDEREN GAAN VERTELLEN
TIP 2
GA TIJDENS HET GESPREK NAAST ELKAAR ZITTEN
TIP 3
VERTEL SAMEN DE BOODSCHAP (‘WIJ …’) EN ALLEEN DE DINGEN WAAR DE KINDEREN IETS MEE KUNNEN
TIP 4
VERTEL DE KINDEREN: ‘HET IS NIET JOUW FOUT, JIJ KUNT ER NIETS AAN DOEN’
TIP 5
VERTEL ZE HOEVEEL JULLIE VAN ZE HOUDEN EN DAT ZIJ VAN JULLIE ALLEBEI MOGEN HOUDEN
TIP 6
ZEG DAT ALLE GEVOELENS OKE ZIJN
TIP 7
BENADRUK VOORAL WAT ER NIET VERANDERT
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
20
Bedenk dat iedere vorm van gedeelde zorg eigenlijk co-ouderschap is. Een praktisch advies is om met de agenda’s van zowel de ouders als de kinderen een schema te maken, dat past bij jullie eigen situatie. Op die manier blijft de regeling waarschijnlijk langer in stand. Buddy van Villa Pinedo Veel kinderen hebben behoefte aan een uitlaatklep tijdens en na de scheiding. Ouders zijn daarvoor meestal niet de aangewezen personen, want die hebben al genoeg aan hun hoofd en dat voelen kinderen aan. Kinderen tussen 10 en 23 jaar kunnen zich aanmelden voor een online buddy van Villa Pinedo. Dat is een jongere die zelf gescheiden ouders heeft en die een training heeft gevolgd om buddy te worden. Kinderen kunnen veilig via de Villa Pinedo-app vragen stellen en chatten over de scheiding en zo hun hart luchten. Op de volgende pagina staat informatie over de programma’s van Villa Pinedo, voor kinderen en ouders.
KIES Kleuter-, Kind– en Jongerenplan Het KIES Kleuter-, Kind– en Jongerenplan is een contract tussen kinderen en hun ouders. Het helpt om kinderen een stem te geven bij de scheiding en ze te laten nadenken over hun wensen en behoeften. De kinderrechten van het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK) zijn hierbij leidend. Het Kleuter-, Kind– of Jongerenplan kan aan het ouderschapsplan worden gehecht.
Informatie over KIES plannen: https://kiesvoorhetkind.nl/kies-kindplan-rechten-kindbij-scheiding
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
21
Villa Pinedo is een stichting die zich inzet voor jongeren van gescheiden ouders. De meer dan 250 ervaringsdeskundigen (van 18 tot 26 jaar) geven als online-buddy of via het forum op de website advies aan kinderen en ouders, schrijven blogs om hun ervaring met lotgenoten en ouders te delen. En geven workshops aan (v)echtscheidende ouders die in een
“Kinderen uit de Knel”-traject zitten. Zij maken volwassenen bewust van wat er in het hoofd en hart van kinderen met gescheiden ouders omgaat. Hun belangrijkste boodschap is dat volwassenen luisteren naar wat de kinderen te vertellen hebben.
Een kijkje in de spiegel... Je lichaamstaal is een belangrijk communicatiemiddel. Zeker naar je kind toe. Je mimiek, je uitstraling, je toon... Kinderen pakken deze non-verbale communicatie feilloos op.
Om te zien hoe dit werkt kun je de volgende opdracht doen:
• Pak je mobiel, zet je camera aan en richt de lens op jezelf; • Vertel in het eerste filmpje een minuut over je kinderen of een leuke collega;
• Maak een tweede filmpje en vertel een minuut over je ex-partner; • Bekijk beide filmpjes en luister; • Schakel nu het geluid uit en bekijk beide filmpjes nog een keer. Was er veel verschil? Realiseer je dat dit de verschillen zijn die je kinderen opmerken als jij over hun vader of moeder praat.
De opdracht zoals hierboven beschreven is een onderdeel van de online training ‘Aan alle gescheiden ouders’. Door opdrachten te doen en video's te bekijken waarin jongeren hun ervaringen delen, leer je wat er in het hoofd en hart van kinderen om gaat. Met als doel dat jouw kinderen kunnen zeggen: "Mijn ouders? Die zijn pas goed gescheiden." Informatie over deze training en over de online buddy’s voor kinderen is te vinden op de website van Villa Pinedo: https://training.villapinedo.nl/.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
22
Nieuwe relatie
Tip 2 Bouw het rustig op
en kinderen
kind, een nieuwe relatie van een ouder is dat
De scheiding was al een grote verandering voor je zeker. Let daarom goed op signalen van je kind en houd daar rekening mee. Praat met je kinderen en luister naar ze en bereid ze zorgvuldig voor. Neem
V
oor kinderen is de komst van een nieuwe relatie bij een ouder vaak (nogmaals) de bevestiging
dat het echt niet meer goed komt tussen de ouders. Dus extra belangrijk om hier zorgvuldig mee om te gaan. Hoe kun je dat het beste doen?
de tijd om iedereen aan elkaar te laten wennen. Tip 3 Informeer de andere ouder Kinderen willen heel graag in alle openheid alles
tegen jullie allebei kunnen vertellen. Hoe de ander reageert op een nieuwe partner kan een effect hebben op de kinderen.
Tip 1 Neem de tijd Een nieuwe relatie kan nog alle kanten op gaan. Hoewel nooit zeker is dat een relatie stand houdt, toch is het beter om te wachten met de introductie van een nieuwe partner bij je kinderen
Informeer zelf de andere ouder over de ontwikkeling van je nieuwe relatie vóórdat je de kinderen erin betrekt. Dat maakt dat deze zo nodig de kinderen kan steunen.
tot de relatie wat serieuzer is.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
23
Tip 4 Blijf 1-op-1 tijd aan je eigen kind besteden
Ten slotte: een financiële tip
Hoe leuk het ook kan zijn in je nieuwe gezin, je
Een nieuwe partner kan gevolgen hebben voor de
kind heeft vooral behoefte aan jou als ouder.
kinderalimentatie. Stiefouders* zijn volgens de
Onderneem daarom af en toe ook iets alleen met
huidige wet verplicht om bij te dragen aan de
je eigen kinderen.
kosten van de minderjarige kinderen in het gezin. Een herberekening kan dus noodzakelijk zijn.
Tip 5 Samenwonen, onderschat het niet Samenwonen met een nieuwe partner (en diens
Samenleven in een samengesteld gezin blijft een
kinderen) is voor iedereen een grote verandering.
uitdaging. Als iedereen de tijd krijgt en neemt om
Bereid je goed voor, maak goede afspraken,
aan de nieuwe situatie te wennen, is de kans van
bijvoorbeeld in een ‘stiefouderschapsplan’.
slagen groter.
Tip 6 Blijf samen ouders
* Een stiefouder is de partner met wie je getrouwd
Een nieuwe partner kan nooit de plaats innemen
bent of een geregistreerd partnerschap bent aangegaan.
van de eigen ouder van een kind. Als stiefouder
LEESTIP
laat je vooral de opvoeding aan de eigen ouders
Hoe maak je een succes van je nieuwe gezin?
over. Dat kan soms een hele toer zijn.
Corrie Haverkort c.s. (inclusief voorbeeld stiefouderschapsplan)
Laat geen €URO liggen!
E
en scheiding heeft waarschijnlijk ook gevolgen voor je recht op toeslagen. Door wijziging van de woon- en de financiële situatie kunnen de tegemoetkomingen van de overheid hoger worden. Op de website van de belastingdienst staat een nuttige checklist scheiden (kader).
3
Heb je een co-ouderschap en verblijven je kinderen ongeveer evenveel tijd bij beide ouders? Dan kun je onder voorwaarden allebei aanspraak maken op kinderbijslag, kindgebonden budget, kinderopvangtoeslag en inkomensafhankelijke combinatiekorting. Je kunt zelfs soms kiezen wat het voordeligst is. Afstemmen met de andere ouder kan dus voordelig zijn.
Laat geen geld liggen met deze 5 tips: Vraag een voorlopige aanslag. Zo weet je maandelijks
1
Maak een proefberekening op de website van de belastingdienst. Geef wijzigingen in je situatie tijdig door aan de
2 belastingdienst. Nieuwe toeslagen gaan meestal in vanaf de 1e dag van de nieuwe maand daarna.
4 waar je aan toe bent en kom je niet voor verrassingen te staan. In het scheidingsjaar kun je nog kiezen voor een
5 verlengd fiscaal partnerschap en zo profiteren van de
voordelen van het fiscaal partnerschap. Daarvoor moet je wel samen aangifte doen.
De meeste toeslagen kun je pas aanvragen na de scheiding, als je geen toeslagpartner* meer bent. Huurtoeslag kun je al aanvragen tijdens de scheiding, als je niet meer op hetzelfde adres ingeschreven bent.
* Het toeslagpartnerschap eindigt als je niet meer op hetzelfde adres ingeschreven bent en bij huwelijken/geregistreerd partnerschappen: nadat het verzoekschrift voor de echtscheiding / ontbinding van het geregistreerd partnerschap is ingediend.
https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/nl/scheiden/content/checklist-scheiden
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
24
zorgen hebben door de scheiding van hun ouders.
School en scheiding
O
Als de leerkracht deze signalen kan herkennen en er adequaat op in kan spelen naar het kind en de ouders, kan deze bijdragen aan gepaste ondersteuning voor een kind.
ok op school kunnen de gevolgen van de scheiding voor kinderen merkbaar zijn. De
leerprestaties kunnen eronder lijden en soms worden kinderen stiller of juist wat drukker of agressiever. Hoewel het voor ouders soms geen gemakkelijke
boodschap is, is het voor de kinderen wel belangrijk dat de school weet wat er thuis speelt. Informatie over de zorgverdeling, wie het gezag heeft (zie kader hiernaast) en de nieuwe woonsituatie, zijn zaken die op school bekend moeten zijn. De docent of mentor kan dan als het nodig is, een kind even apart nemen om te informeren hoe het met hem/haar gaat. Wat kinderen uit loyaliteit soms niet tegen de eigen ouders willen zeggen, kunnen zij vaak beter kwijt
bij een vertrouwenspersoon, bijvoorbeeld op school. Scheidingsprotocol In de wet staat dat scholen beide ouders moeten informeren over de ontwikkelingen van hun kind. Maar hoeveel informatie gegeven moet worden, hangt af van het gezag van de ouders (zie kader). Veel scholen hebben een scheidingsprotocol, waarin handvatten staan voor docenten en ouders hoe de school omgaat met scheidingssituaties. Veilige plek De school moet vooral een veilige plek zijn voor kinderen. Ruzies in de klas of op het schoolplein zijn natuurlijk uit den boze. Ouders mogen daarop aangesproken worden, maar de school moet geen partij worden in een conflict tussen ouders. Kinderen kunnen verbaal of non verbaal signalen
uitzenden als zij problemen ervaren of vragen en
Samen gezag? Als ouders getrouwd zijn of geregistreerd partners zijn, hebben zij op grond van de wet samen het gezag over hun kinderen. Na de scheiding blijft dit in principe hetzelfde. Alleen in uitzonderingssituaties kan de rechter het gezag aan één ouder toestaan.
Voor ongetrouwde ouders is het niet vanzelfsprekend dat zij samen het gezag hebben. Een moeder heeft in het algemeen van rechtswege het gezag vanaf de geboorte van haar kind. Vanaf 2023 krijgt een vader die een kind erkend heeft ook automatisch het gezag over dat kind. Ouders kunnen samen (met een formulier via de Rechtspraak) het gezag over hun kinderen aanvragen bij de rechtbank. Wat houdt gezag in? Als je gezag hebt over een kind, ben je de wettelijke vertegenwoordiger van een kind, beslis je over de opvoeding van het kind, mag je de formele beslissingen voor het kind nemen, zoals schoolkeuze en medische behandelingen, en beheer je het geld van het kind. Erkenning Door erkenning word je juridisch ouder van een kind, jullie worden elkaars erfgenaam en je moet het kind onderhouden tot 21 jaar. En je kunt (samen met de andere ouder) kiezen voor jouw achternaam. Erkennen doe je samen bij de geboorteplaats van het kind.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
25
Social media en scheiding
Vermijd het openlijk bespreken van
S
Voel je dat de emoties oplopen? Druk niet
ocial media zoals Facebook, Instagram en Whatsapp zijn niet meer weg te denken in onze samenleving. En de digitale ontwikkelingen gaan heel snel. Denk maar aan de mogelijkheden van Artificial Intelligence en Deepfake.
scheidingszaken op social media.
Maak afspraken over het delen van foto’s en video’s van de kinderen. meteen op de verzendknop, maar slaap er eerst een nachtje over. Bescherm privacy en gegevens Het delen van digitale informatie kan de verhoudingen verstoren en levert soms bewijs op in procedures. En foto’s en video’s kunnen met AI gemanipuleerd worden, dus:
Beperk in de privacy-instellingen op je social-media accounts wie je berichten mag zien.
Wijzig regelmatig wachtwoorden en inlogcodes.
Beheer je (DigiD-)inloggegevens zorgvuldig en deel ze met niemand. Hoewel social media veel voordelen heeft, brengt het ook uitdagingen met zich mee bij een scheiding. Het is belangrijk dat je je bewust bent van de impact van social media en het gebruik van digitale gegevens. Wees voorzichtig met wat je deelt en pas privacy instellingen aan om je persoonlijke gegevens te beschermen. Ga je uit elkaar, bespreek dan ook met elkaar wat jullie voor jullie kinderen belangrijk vinden in het gebruik van digitale apparaten en social media en waar jullie grenzen liggen. En houd de belangrijkste ontwikkelingen bij, jullie kinderen zijn jullie al snel de baas. Gebruik van social media Bedenk dat gegevens eeuwig op internet kunnen blijven bestaan, dus:
Denk goed na over de mogelijke gevolgen voordat je foto’s en persoonlijke informatie online deelt.
Blijf respectvol, zelfs (vooral) als emoties hoog
Maak afspraken over het delen van locatiegegevens.
Maak afspraken over het gebruik van ouderlijk-toezichtapps. Geef aan je kinderen het goede voorbeeld Kinderen zien vaak hun ouders als rolmodellen.
Wees je bewust van wat je online plaatst. Bespreek met je kinderen de gevaren van het delen van persoonlijke informatie op internet.
Spreek met elkaar huisregels af over schermgebruik voor je kinderen in beide huizen: waar, wanneer, waarom, wat en hoe lang. En... houd je ook zelf aan deze huisregels! Afspraken in het ouderschapsplan Neem in het ouderschapsplan afspraken op over het gebruik van social media en digitale apparaten. Door een bewuste aanpak kunnen jullie de scheiding constructief houden, je privacy en persoonlijke gegevens beschermen en de online veiligheid voor jezelf en de kinderen waarborgen.
oplopen.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
26
Maak een gedetailleerd schema van belangrijke gebeurtenissen, zoals: werkafspraken en vergaderingen, juridische afspraken, ouderlijke zorgtaken en niet te vergeten: tijd voor jezelf en ontspanning. Een goed plan vermindert stress en verhoogt je productiviteit.
Werk en Scheiding
R
uim een kwart van de werknemers is in het jaar na de scheiding minder productief op het werk en 16 procent krijgt een burn-out nadat ze gescheiden zijn. Dat zijn alarmerende cijfers, die blijken uit een onderzoek in 2022 in opdracht van het CNV.
Ondersteunend netwerk Familie, vrienden en collega’s kunnen emotionele steun geven en helpen bij praktische zaken. Vraag aan je netwerk vooral ook om een spiegel voor je te zijn en om je positief kritisch te adviseren. Ook de huisarts kan helpen als je dreigt vast te lopen. Een of meer gesprekken met de praktijkondersteuner kunnen opluchten. Voldoende slaap Slaap is essentieel om te herstellen en weer op te laden, zodat je focus houdt en goed blijft functioneren. Zorg in elk geval voor voldoende nachtrust (± 8 uur) en een vaste slaaproutine.
Als het thuis niet goed gaat, is werk een anker, waarop je wilt kunnen blijven vertrouwen. Werk geeft structuur, afleiding, eigenwaarde en, niet onbelangrijk, een salaris, dat hard nodig is om de kosten van de scheiding en het eigen huishouden daarna te kunnen blijven betalen. Praten helpt Praten met je leidinggevende, die ook moet oordelen over je functioneren, voelt kwetsbaar. Maar praten over je scheiding lucht op en helpt, ook in de uitvoering van je werk. Zie het als een gedeeld belang van jou en je werkgever. Jullie willen allebei jouw verzuim voorkomen.
Eet gezond, blijf fit Om energie te houden, moet je je lichaam voeden. Zorg voor voldoende water, groente en fruit in je menu en sla geen maaltijden over. Beweging is ook een goede voedingsbron. Blijf sporten of als je niet sport, maak liefst elke dag een wandeling. Ook muziek draagt bij aan een positief gevoel, meditatie en ademhalingsoefeningen laten stress verminderen, concentratie verbeteren en aandacht focussen.
Ga regelmatig met je leidinggevende zitten en hou elkaar op de hoogte. Zorg voor overzicht en spreek af wat je minimaal moet laten zien. Vraag zo nodig om een tijdelijke aanpassing van je taken of je werktijden of om andere aanpassingen die nodig kunnen zijn in deze periode. En neem voldoende pauzes.
Wist je dat: Gemiddeld de kosten van 2 huishoudens na scheiding zo’n 20 procent hoger zijn dan voor de scheiding? Behoud van inkomen is noodzakelijk om min of meer hetzelfde te kunnen blijven doen na de scheiding.
Plan tijd en stel prioriteiten Belangrijk is dat je werk en privé niet door elkaar laat lopen.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
27
verdiept S voorerdegedoe Als kinderen dieblijft erbij betrokken zijn.het conflict tussen ouders zich vaak nog meer. na de scheiding De PC start altijd met een gesprek met beide
cheiden is niet alleen voor
Door erg een (lange) proceduremaar bij de rechtbank ouders ingrijpend, zeker ook
D
e meeste mensen vinden na de scheiding na verloop van tijd wel weer een balans in hun leven. Rust over de woonsituatie en duidelijkheid over de financiën helpen daarbij.
ouders en vaak lukt het dan al om toch tot een vergelijk te komen. De PC kan in tegenstelling tot de rechter uitgebreid met de kinderen praten en ook met andere professionals die bij de kinderen betrokken zijn.
Maar soms blijft er gedoe. Vaak gaat het om kleine ergernissen, waarin je de ex herkent, waarvan je afscheid hebt genomen, in de hoop dat het daarmee over was. Als er conflicten blijven over de uitvoering van het ouderschapsplan, kan Parenting Coordination uitkomst bieden. Wat is Parenting Coordination (PC)? Parenting Coordination is een vorm van conflictoplossing, waarmee ouders na de scheiding hun conflicten over het ouderschapsplan kunnen oplossen zonder naar een rechter te gaan.
Het belang van het kind staat bij deze conflictoplossing voorop. Als ouders er niet samen uit komen, kan de Parenting Coordinator (PC) een voorstel, aanbeveling of bindend advies geven in het belang van de kinderen. De ouders spreken vooraf af dat zij zich zullen houden aan het bindend advies. De PC is een ervaren familiemediator, met juridische, psychologische of therapeutische achtergrond, die de leergang Parenting Coordination aan de VU in Amsterdam heeft afgerond. De PC praat niet alleen met de ouders, maar ook met de kinderen en als het nodig is met derden, zoals bijvoorbeeld de school van de kinderen. Voordelen van de PC vs. Procederen Het belangrijkste voordeel van een PC is dat kleine discussies niet uitgroeien tot grote geschillen. De PC kan heel snel een beslissing nemen, terwijl een procedure bij de rechtbank al gauw maanden duurt.
Hoe zet je de PC in? Er zijn verschillende manieren om de PC in te zetten: 1 PC-clausule in het ouderschapsplan Als ouders kun je bij het afwikkelen van de scheiding in het ouderschapsplan opnemen dat jullie bij problemen waar je samen niet uitkomt de hulp van een (bepaalde) PC inroepen. 2 Op gemeenschappelijk verzoek Als de scheiding al achter de rug is, kunnen jullie ook zonder een PC-clausule in een ouderschapsplan een PC in de arm nemen. Jullie kunnen samen contact opnemen met een PC in de buurt *. 3 Op doorverwijzing Jeugdhulpverleners, Centra Jeugd en Gezin, maar ook rechters in scheidings-en omgangszaken, kunnen ouders doorverwijzen naar een PC.
*Op de website parentingcoordination.nl staan alle gecertificeerde PC’s in Nederland.
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
28
Checklist voor alle praktische zaken rondom de scheiding Welke zaken moet je praktisch regelen in verband met de scheiding? Gebruik deze handige checklist (ook te downloaden als pdf op de website vanbaarleoveres.nl. □ Abonnementen: □ Welke behouden/opzeggen? □ Bankrekeningen: □ Wijziging tenaamstelling, opheffing □ Automatische incasso’s wijzigen □ Machtigingen intrekken □ Belastingen: □ Voorlopige teruggave aanvragen/wijzigen □ Aangifte lopend jaar (in overleg!) □ E-mailadressen: □ Nieuw e-mailadres? □ Inboedel verdelen: □ Maak een lijst □ Bepaal allebei wat je wilt hebben □ Verdeel de spullen □ Informatie aan instanties: □ Belastingdienst □ Gemeente: inschrijven nieuw adres (let op einde fiscaal partnerschap, advies inwinnen) □ Internetprovider: tenaamstelling □ Leveranciers van gas, water, licht: tenaamstelling □ School kinderen □ Telefoonmaatschappij: tenaamstelling □ Werkgevers □ Huisarts/Tandarts □ Lidmaatschappen/abonnementen: □ Welke behouden/opzeggen? □ Onderneming □ Aandelenoverdracht ? Naar de notaris □ Pensioenen: □ Informeren pensioenuitvoerders (ouderdoms– en partnerpensioen) □ Testamenten: □ Levenstestament maken/aanpassen? □ Testament maken/aanpassen? □ Naar de notaris
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
29
□ Toeslagen aanvragen/wijzigen: □ Kinderbijslag (Sociale Verzekeringsbank) □ Kindgebonden budget (Belastingdienst) □ Huurtoeslag □ Zorgtoeslag □ Vervoermiddelen □ ANWB-waardebepaling □ Tenaamstelling controleren/wijzigen □ Verzekeringen: □ Aansprakelijkheidsverzekering (WA): wijzigen/aanvragen □ Autoverzekering: wijziging verzekerde; NB. no-claim overzetten/splitsen (in overleg met de verzekeraar) □ Inboedelverzekering: wijzigen; NB. verzekerde waarde aanpassen? □ Levens-(kapitaal)-verzekeringen: wijzigen/splitsen/aanpassen □ Overlijdensrisicoverzekering: begunstiging aanpassen? □ Rechtsbijstandsverzekering: gezinspolis aanpassen □ Ziektekostenverzekering: wijzigen/aanvragen (let op meeverzekeren kinderen!) □ Wonen □ Huurwoning: verhuurder informeren □ Koopwoning: bank/hypotheekhouder bestaande hypotheek □ Koopwoning: hypotheekadviseur nieuwe hypotheek □ Koopwoning: makelaar: taxatie/opdracht verkoop woning □ Nagaan: wie heeft de sleutels van de woning? □ Onderhoudscontracten wijzigen/opzeggen □ Overdracht koopwoning: naar de notaris □ Verhuizing plannen □ Voor je uit elkaar gaat, samen de meterstanden opnemen en eindafrekening vragen □ Diverse: □ Airmiles, cadeaukaarten, zegelboekjes verdelen □ Gebruiksnamen en wachtwoorden wijzigen? □ Overige machtigingen intrekken, bijvoorbeeld DigiD code voor het indienen van de aangifte
□ Eigen aandachtspunten: □ _________________________________________________________________________ □ _________________________________________________________________________ □ _________________________________________________________________________ □ _________________________________________________________________________ □ _________________________________________________________________________
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
30
Scheiden in Lansingerland Het aanbod van professionals op het gebied van scheiding en kinderen in Lansingerland is groot en divers. Een greep uit de instanties waar je terecht kunt:.
• Relatietherapie
• Advocaat–Mediator (vFAS-VvCP-MfN-KIES)
• Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond
Diverse mogelijkheden; NIET via Gemeente Lansingerland Kindermishandeling, Huiselijk geweld Tel.: 0800-2000 Chat op werkdagen van 9-17 uur via www.veiligthuisrr.nl Bij direct levensgevaar: bel 112
mr. Mirjam van Baarle-Overes Tel.: 010-2571007
• CJG (Centrum Jeugd en Gezin) Lansingerland Cursusaanbod preventieve trainingen via cjgrijnmond.nl/cursus Tel.: 010-8004004
• Gemeente Lansingerland Jeugdconsulenten Telefonisch spreekuur maandag t/m vrijdag 9.00-12.00 uur Tel.: 010-8004004 (direct nummer) E: jeugdconsulenten@lansingerland.nl
Informatie over diverse onderwerpen in verband met scheiding
• Bibliotheek
Diverse boeken over scheiden. Online aanbod en reserveren: https://www.bibliotheekoostland.nl/ Zoeken in de catalogus op thema ‘scheiden’.
• Huisvesting en urgentiebeleid
• Humanitas Lansingerland
Gemeente Lansingerland Telefonisch spreekuur maandag t/m vrijdag 11.00-12.00 uur. Tel.: 14010
Tandem maatjes E: lansingerland@humanitas.nl
• Kinder & Jongerenrechtswinkel
Advies en hulp over rechten voor kinderen Den Haag/Zoetermeer Tel.:070-2042042/079-2340005
• Juridisch Loket
Gefinancierde rechtshulp en doorverwijzing naar Advocaat of Mediator Tel.: 0900-8020
• Kindercoach
Diverse mogelijkheden; NIET via gemeente Lansingerland
Online informatie: lokaal
• Scheidingspunt Lansingerland
www.scheidingspuntlansingerland.nl
• Kinderpsycholoog/GGZ
Diverse mogelijkheden; neem contact op met Gemeente Lansingerland (Jeugdconsulenten) Informatie over het trainingaanbod: https://www.lansingerland.nl/direct- regelen/gezondheidjeugd-en-ondersteuning/jeugd/geestelijkegezondheidszorg -ggz
Online informatie landelijk
• Verder-Online
informatie over scheiden www.verder-online.nl/
• Uit elkaar met kinderen www.uitelkaarmetkinderen.nl
• Kwadraad Maatschappelijk werk
Trainingen Ouderschap blijft, Houd me vast (ouders) Tel: 088-9004000
• Parenting Coordinator
Mr. Mirjam van Baarle-Overes Tel: 010-2571007
• Model ouderschapsplan (vFAS) www.ouderschapsplan.nl
• Villa Pinedo
Voor ouders en kinderen (buddy’s) www.villapinedo.nl/
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
31
Dat ik van mijn vader hou, doet mijn moeder soms verdriet En dat ik van mijn moeder hou, dat weet mijn vader niet. Zo draag ik mijn geheimen mee.
En loop van hier naar daar. Nog altijd hou ik van die twee, die hielden van elkaar. Willem Wilmink
______________________________________________________ Samen scheiden 2023
32