ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
Σόλωνος 110, 106 81 Αθήνα
τηλέφωνο: 210 3637867
e-mail: bookstore@vakxikon.gr
e-shop: ekdoseis.vakxikon.gr
Τίτλος Πρωτοτύπου: Памяти памяти (Novoe Izdatelstvo, Moscow, Russia, 2017)
Τίτλος Βιβλίου: Η ανάμνηση της μνήμης – Ένα χρονικό
Συγγραφέας: Maria Stepanova
Μετάφραση: Ελένη Κατσιώλη, Απόστολος Θηβαίος
Επιμέλεια Μετάφρασης: Νάντια Τσιρμιράκη
Επιμέλεια - Διορθώσεις: Χρυσάνθη Ιακώβου
Σχεδιασμός Έκδοσης & Εξωφύλλου: Εκδόσεις Βακχικόν
© Maria Stepanova 2017
© Suhrkamp Verlag Berlin 2018.
© All rights reserved by and controlled through Suhrkamp Verlag Berlin. The original Russian edition was published in 2017 by Novoe Izdatelstvo..
© Για την ελληνική γλώσσα, 2023 Εκδόσεις Βακχικόν
© Μετάφρασης: Ελένη Κατσιώλη, Απόστολος Θηβαίος
© Φωτογραφίας Eξωφύλλου: Irakli Gogorishvili (Istockphoto.com)
ISBN: 978-618-5733-50-6
Εκδοτική Σειρά: Βακχικόν Πεζά/Ξένη Λογοτεχνία
Αριθμός Σειράς: 307/59
Πρώτη Έκδοση: Μάιος 2023
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού Nόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.
ΕΚΔOΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚOΝ
Μέλος του Vakxikon.gr Media & Publishing Group
Βερανζέρου 13, 106 77 Αθήνα
τηλέφωνο: 210 3637867
e-mail: info@vakxikon.gr
web site: www.vakxikongroup.com
ΤΟ ΞΕΝΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
Η
αδερφή του πατέρα, η θεία Γκάλια, πέθανε. Είχε μόλις περάσει τα ογδόντα. Ποτέ η σχέση μας δεν ήταν τόσο
άμεση, είναι η αλήθεια, και οφείλω να ομολογήσω πως υπήρξε
πάντοτε μια άβολη ατμόσφαιρα ανάμεσα στις οικογένειές μας, γεμάτη από έκδηλες περιφρονήσεις. Οι γονείς μου διατηρού-
σαν μαζί της μια σχέση προβληματική και ίσως γι’ αυτό να τη
συναντούσαμε τόσο λίγο όσο ζούσε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα
να δημιουργήσω μαζί της έναν δικό μου προσωπικό δεσμό,
που προέβλεπε άτακτες συναντήσεις και μακριές τηλεφωνικές συνομιλίες. Ώσπου προς το τέλος ξερίζωσε τη συσκευή της
δηλώνοντας αποφασιστικά: «Δεν θέλω να μιλήσω σε κανέναν». Έπειτα εξαφανίστηκε μες στον κόσμο που είχε φτιάξει
για τον εαυτό της. Στρωμένοι διάδρομοι με παράξενα αποκτήματα και αντικείμενα και λογής μπιχλιμπίδια μες στο σπηλαιώδες διαμερισματάκι της συνέθεταν το όλο σκηνικό.
Η Γκάλια ξόδεψε τη ζωή της στο κυνήγι, καθώς λένε, της ομορφιάς. Ενός ονείρου γεμάτου
τον συρφετό, γυρεύοντας αντικείμενα αξίας. Το περιεχόμενο
του σπιτιού ζητούσε ξεκαθάρισμα και συστηματική τακτοποί-
ηση, κάθε φλιτζάνι ξεχωριστά απαιτούσε όλο το ενδιαφέρον
της, τα βιβλία και τα χαρτιά, που έπαψαν να κατέχουν τη δική
τους σημασία και έγιναν σφετεριστές αυτού του μικρού σπιτιού,
ύψωναν εδώ κι εκεί εμπόδια και σωρούς. Το σπίτι αποτελού-
νταν από δύο δωμάτια και, καθώς το ένα από αυτά έχει κατα-
κλυστεί από τόσα και τόσα αντικείμενα, η Γκάλια έπρεπε να
μεταφερθεί στο άλλο, παίρνοντας μαζί της μόνο τα απαραίτητα.
Μα τότε άρχισε η εκτίμηση αυτών των πραγμάτων και η
επαναξιολόγηση. Το σπίτι ζούσε πετώντας έξω τον πυρήνα
του, χωρίς δυνατότητα να τον πάρει πίσω. Δεν υπήρχε κανένα
δίλημμα για την αξία του ενός ή του άλλου πράγματος, αφού
κάθε τι διέθετε πια μια σημασία ιδιαίτερη, ειδικά εκείνες οι κιτρινισμένες εφημερίδες, μαζεμένες ποιος ξέρει από ποιες δεκαετίες, σε τρεμάμενους σωρούς που στηρίζονταν στους τοίχους και στο κρεβάτι. Αργότερα δεν είχε απομείνει παρά λίγος χώρος πάνω στο ντιβάνι και η φθαρμένη του αγκαλιά. Και θυμάμαι πως καθόμασταν οι δυο μας εκεί, μες στην καρδιά μιας αγριεμένης θάλασσας από ταξιδιωτικές κάρτες και προγράμματα τηλεοπτικά. Προσπαθούσε να με ταΐσει με
σοκολάτες που κρατούσε για εξαιρετικές περιστάσεις και εγώ
με τη σειρά μου δοκίμαζα να αρνηθώ αυτές τις πολύτιμες προσφορές με μια ευγένεια αγωνιώδη. Ένα απόκομμα εφημερίδας καρφιτσωμένο πάνω στον σωρό έφερε τον εξής πηχυαίο τίτλο: «Ποιον άγιο πρέπει να έχετε σύμφωνα με το ζώδιό σας!». Το όνομα και η ημερομηνία της εφημερίδας ήταν γραμμένα προσεκτικά με έναν κομψό γραφικό χαρακτήρα με μπλε μελάνι πάνω στο
λια στέκονταν γύρω από το κτίριο ή κάθονταν στις σκάλες,
έτοιμοι να προσφέρουν την αμέριστη συμπαράστασή τους με
όλη αυτήν τη γραφειοκρατία και τη χαρτούρα. Μα πώς το έμα-
θαν; Να τους το είχε πει ο ιατρός; Η αστυνομία ίσως; Κάποιος
από αυτό το πλήθος μάς συνόδεψε ως το διαμερισματάκι και
στάθηκε ανάμεσά μας δίχως να βγάλει το παλτό του.
Η θεία Γκάλια πέθανε απόβραδο, ανήμερα της Μέρας της
Γυναίκας, που ισοδυναμεί με την ημερομηνία ενός γνήσιου
σοβιετικού φεστιβάλ πλημμυρισμένου από μιμόζες και ευχετήριες κάρτες, διακοσμημένες πάντα με κοριτσόπουλα που
φορούν τα γιορτινά τους. Η Μέρα της Γυναίκας υπήρξε ανέκαθεν μία από εκείνες τις κοινωνικές περιστάσεις που συγκεντρώνουν ένα ολόκληρο πλήθος γύρω από την πελώρια τραπεζαρία και επιβάλλουν ξεχειλισμένα κρασοπότηρα με αναψυκτικό σκούρου χρώματος. Εκείνη την ημέρα σερβίρονται τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικοί τύποι σαλάτας. Με καρότο και καρύδια, με τυρί και παντζάρι ή σκόρδο. Και φυσικά επικρατέστερη από όλες είναι η ρωσική. Μα όλα τούτα έχουν σιγήσει
εδώ και τριάντα χρόνια, πολύ πριν οι γονείς μεταναστεύσουν στη Γερμανία. Η θεία Γκάλια έμεινε στα μετόπισθεν, να καπνί-
ζει, μέσα σε εκείνον τον μετασοβιετικό κόσμο που ήθελε τις
εφημερίδες γεμάτες με θέματα απροσδόκητα και σκανδαλώδη.
Σαν να λέμε ωροσκόπια, συνταγές και σπιτικά γιατροσόφια.
Γύρευε με απόγνωση να μην τελειώσει τον κύκλο της ζωής
της μες στο νοσοκομείο και είχε γι’ αυτό τους λόγους της. Είχε
δει τους γονείς της –τους προγόνους μου– να πεθαίνουν σε ένα τέτοιο και είχε κιόλας δοκιμάσει την πικρή εμπειρία της κρατικής ιατρικής φροντίδας. Κι όμως, η στιγμή