Η έκδοση υποστηρίχθηκε από την Αυστραλιανή
Κυβέρνηση μέσω του Συμβουλίου
της Αυστραλίας, φορέα χρηματοδότησης και συμβουλευτικής για τις Τέχνες.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
Σόλωνος 110, 106 81 Αθήνα
τηλέφωνο: 210 3637867
e-mail: bookstore@vakxikon.gr
e-shop: ekdoseis.vakxikon.gr
Τίτλος πρωτοτύπου: The Enlightenment of the Greengage Tree (Wild Dingo Press, Melbourne, Australia, 2017)
Σε συνεργασία με το Read N’ Right Agency.
Τίτλος Βιβλίου: Η φώτιση της πράσινης δαμασκηνιάς
Συγγραφέας: Shokoofeh Azar
Μετάφραση: Ανώνυμη
Επιμέλεια - Διορθώσεις: Βίκυ Πορφυρίδου
Σχεδιασμός Έκδοσης & Εξωφύλλου: Εκδόσεις Βακχικόν
© First published by Wild Dingo Press 2017, reprinted 2018. Text copyright © Shokoofeh Azar. The moral right of the author has been asserted.
© Για την ελληνική γλώσσα, 2023 Εκδόσεις Βακχικόν
ISBN: 978-618-5733-33-9
Εκδοτική Σειρά: Βακχικόν Πεζά/Ξένη Λογοτεχνία
Αριθμός Σειράς: 299/55
Πρώτη Έκδοση: Φεβρουάριος 2023
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού Nόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.
ΕΚΔOΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚOΝ
Μέλος του Vakxikon.gr Media & Publishing Group
Βερανζέρου 13, 106 77 Αθήνα
τηλέφωνο: 210 3637867
e-mail: info@vakxikon.gr
web site: www.vakxikongroup.com
Η Μπιτά λέει ότι η μαμά έφτασε στη φώτιση ακριβώς στις 2:35 μ.μ. στις 18 Αυγούστου 1988, στην κορυφή της ψηλότερης πράσινης δαμασκηνιάς του δάσους, σε έναν λόφο με
θέα τα πενήντα τρία σπίτια του χωριού, υπό τον ήχο του τριψίματος των κατσαρολών και των τηγανιών, που έβγαζε το δάσος από τον λήθαργο κάθε απόγευμα. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, με δεμένα τα μάτια και τα χέρια πίσω από την πλάτη του, ο Σοχράμπ κρεμάστηκε. Κρεμάστηκε χωρίς δίκη και χωρίς να
γνωρίζει ότι θα τον έθαβαν μαζί με εκατοντάδες άλλους πολιτικούς κρατούμενους νωρίς το επόμενο πρωί σε έναν μακρύ λάκκο στις ερήμους νότια της Τεχεράνης, χωρίς καμία ένδειξη
ή σημάδι, μην τυχόν και έρθει μετά από χρόνια κάποιος συγγενής και χτυπήσει ένα βότσαλο σε μια ταφόπλακα και μουρμουρίσει ότι δεν υπάρχει άλλος θεός εκτός από τον Θεό1 . Η Μπιτά λέει ότι η μαμά κατέβηκε από την πιο ψηλή πράσι-
με ξινά πράσινα δαμάσκηνα, περπάτησε προς το δάσος
του δάσους– περπατούσε με σταθερό βήμα και άδειο βλέμμα για να ανέβει στην
ψηλότερη βελανιδιά, όπου κάθισε στο πιο ψηλό κλαδί της για
τρεις μέρες και τρεις νύχτες, με ήλιο, βροχή, στο φεγγαρόφω-
το και στην ομίχλη, κοιτάζοντας με απορία τη ζωή που έβλεπε για πρώτη φορά.
Μόλις η μαμά έφτασε στο ψηλότερο κλαδί και κάθισε για
να βλέπει τη δική της ζωή, την πολύπλοκη ζωή των μελών της
οικογένειας, τόσο των μακρινών όσο και των κοντινών, τα γεγονότα εκείνου του μεγάλου σπιτιού με τα πέντε υπνοδωμάτια
σε εκείνο το δασάκι των πενήντα στρεμμάτων, το Ραζάν, την
Τεχεράνη, το Ιράν και μετά ξαφνικά ολόκληρο τον πλανήτη και το σύμπαν, η Μπιτά έτρεξε στο σπίτι και ανακοίνωσε ότι αν
και εξακολουθούσε να τρέφει μια μανία για τις πυγολαμπίδες, η
μαμά είχε τώρα αποκτήσει και μια μανία με τα ύψη! Στην αρχή
κανείς από εμάς δεν πήρε στα σοβαρά το νέο της πάθος, αλλά
όταν ήρθαν τα μεσάνυχτα και δεν υπήρχε ακόμη κανένα ίχνος
της, πρώτα εγώ, μετά ο μπαμπάς, ύστερα η Μπιτά με ένα φανάρι, πήγαμε και καθίσαμε κάτω από το δέντρο. Ανάψαμε μια φωτιά πάνω στην οποία τοποθετήσαμε μια τσαγιέρα από ψευδάργυρο, ώστε το άρωμα από τον ατμό του τσαγιού να γεμίσει
το δάσος της Υρκανίας που κρατούσε από την Ιουρασική εποχή –το τελευταίο του είδους του– και να προσελκύσει τη μαμά
ώστε να κατεβεί. Το άρωμα του τσαγιού από τον Βορρά έφτασε στα ρουθούνια της όσο εκείνη διέσχιζε τον Γαλαξία μας παρατηρώντας τα αστέρια και τους πλανήτες να περιστρέφονται και να κινούνται σε τροχιά με εκπληκτικό τρόπο, με κάθε περιστροφή τους να ανοίγει ένα διάστημα στο οποίο οι επιστήμονες αναζητούσαν απελπισμένα ένα σημάδι του Θεού. Από
τον κόπο, η ζωή δεν είναι αυτό που νόμιζε. Η ζωή είναι
ακριβώς αυτό που αυτή και οι άλλοι σκότωναν με θαυμαστό
τρόπο – η ίδια η στιγμή. Μια στιγμή που κουβαλάει στη μή-
τρα της το παρελθόν και το μέλλον· όπως ακριβώς οι γραμμές
στην παλάμη του χεριού κάποιου, στο φύλλο ενός δέντρου, ή
στα μάτια του συζύγου της, του Χουσάνγκ.
Γύρω στις πέντε το επόμενο πρωί, ο μπαμπάς, η Μπιτά και
εγώ ξυπνήσαμε μέσα στην πυκνή πρωινή ομίχλη για να δούμε τις τελευταίες αλεπούδες να επιστρέφουν στις φωλιές τους αφού είχαν κυνηγήσει τις κότες και τους κόκορες του Ραζάν, και να νιώσουμε τα φτερά του τσαλαπετεινού μόλις λίγα εκατοστά μακριά μας. Η μαμά είχε επιστρέψει για άλλη μια φορά στο ψηλότερο κλαδί από τις περιπλανήσεις και το πέρασμα από τους πλανήτες και τις πόλεις, τα χωριά, τα νησιά και τις φυλές, εγκαίρως για να ακούσει το τραγούδι χιλιάδων σπουργιτιών και να δει έναν σκαντζόχοιρο να κουλουριάζεται και να κυλιέται κατηφορίζοντας την πλαγιά του δάσους επειδή ο μπαμπάς είχε μετακινηθεί. Όλοι μας πήραμε τις θέσεις μας την ίδια στιγμή: εμείς γύρω από τη φωτιά, η μαμά πάνω στο δέντρο, ο Σοχράμπ στον λάκκο μαζί με εκατοντάδες άλλα πτώματα. Τελικά, οι δήμιοι ήταν τόσο συγκλονισμένοι από τις μαζικές εκτελέσεις, που δεν μπόρεσαν να θάψουν τους νεκρούς εγκαίρως, όπως είχε προγραμματιστεί. Αλλά αυτοί ήταν οι τυχεροί. Τις
επόμενες ημέρες, ο αριθμός των ανθρώπων που εκτελέστηκαν
αυξήθηκε τόσο πολύ που τα πτώματα συσσωρεύτηκαν στην αυλή της φυλακής και άρχισαν να βρομάνε,
πολιτικοί κρατούμενοι είχαν την τύχη να τους δοθεί χάρη από
τον ιμάμη αν έδιναν τη χαριστική βολή στους καταδικασμέ-
νους και τους έβγαζαν από τη δυστυχία τους. Με μελανιασμέ-
να πρόσωπα, τρεμάμενα χέρια και παντελόνια ποτισμένα με
ούρα, εκατοντάδες δεκατριάχρονοι και δεκατετράχρονοι των
οποίων το μοναδικό έγκλημα ήταν η συμμετοχή τους σε μια
κομματική συγκέντρωση, το διάβασμα απαγορευμένων εντύ-
πων ή η διανομή φυλλαδίων στον δρόμο, έδωσαν τη χαριστι-
κή βολή σε πρόσωπα που μερικές φορές τους κοιτούσαν ακόμη, με τις κόρες των ματιών τους να συσπώνται.
Είχε δημιουργηθεί χάος και οι δήμιοι ήταν τόσο συγκλονισμένοι από τη δυσωδία του απεχθούς θανάτου που γέμιζε την αίθουσα, ώστε άρχισαν να τρελαίνονται σποραδικά και να μεταφέρονται απευθείας σε στρατιωτικό άσυλο, για να εξαφανιστούν ή να θανατωθούν μήνες αργότερα. Από τις 29 Ιουλίου 1988, όταν ξεκίνησε η πρώτη σειρά εκτελέσεων των μελών Μουτζαχεντίν του Λαού και των κομμουνιστών κρατουμένων, μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, όταν περισσότεροι
από πέντε χιλιάδες άνθρωποι στην Τεχεράνη, στο Καράτζ και σε άλλες πόλεις κρεμάστηκαν ή οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό
απόσπασμα, μόνο τρεις επαρχιακοί στρατιώτες δεν υπάκουσαν
στις εντολές εκτέλεσης. Τα σώματά τους, μαζί με εκείνα όσων εκτελέστηκαν, έγιναν αιώνιοι ξενιστές τριών μολύβδινων σφαιρών. Στα μέσα του δεύτερου μήνα, τέσσερις από τους δεκάδες
οδηγούς φορτηγών-ψυγείων των οποίων η δουλειά ήταν να μεταφέρουν τα πτώματα στην απομακρυσμένη έρημο έξω από την πόλη, κατέληξαν επίσης στο άσυλο. Η δυσωδία των σαπισμένων πτωμάτων είχε φράξει τόσο πολύ τα ρουθούνια τους, που πίστευαν ότι προερχόταν από αυτούς, όπου κι αν πήγαιναν, και τους πρόδιδε. Υποπτεύονταν ότι οι γυναίκες τους τη μύριζαν, αλλά δεν το έδειχναν, από οίκτο ή φόβο. Φοβούνταν τα ανήσυχα βλέμματα που δέχονταν όταν στέκονταν στη μεγάλη ουρά για κουπόνια τροφίμων, άρτου ή παστεριωμένου γάλακτος.