Grondig 4 - 2023

MODELLEN

BEZOEK STAND 156

BEZOEK STAND 156

Als VIP naar de TKD?

Als VIP naar de TKD?

Compleet met hotelovernachting, diner en uitgebreid ontbijt!

Compleet met hotelovernachting, diner en uitgebreid ontbijt!

Scan de code en schrijf je gratis in!

Scan de code en schrijf je gratis in!

In dit nummer

GRONDIG 4 2023

10 Hoofdartikel: het realisme van Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB)

16 ONDERNEMERSLESSEN: Arjan Ensink, Avitec Infra & Milieu

20 STERK WERK: Rini Scheer Groen, Grond en Water en Scheer Machines BV

24 Introductie Technische Kontakt Dagen (TKD)

30 SMT volledig emissieloos

32 Staad maakt batterijpakketten multi-inzetbaar

36 Pon Equipment toont eigen laadoplossingen en stroomvoorziening op TKD 40

56 Cumelabedrijf is geen uitzendbureau

58 CUMELARIA

59 CAO & ZO

60 SERIE BEDRIJFSOVERNAME: Janneke van Donkersgoed

62 CUMELA.NL

63 VOORZITTER

64 TOOLBOX: gebruik van remmenreiniger

66 Kostprijsstijging: rekenen en doorberekenen

68 Meer vraag naar Erkenningsregeling Bosaannemers

50

70 Verzekeren van elektrisch materieel

72 Minder bescherming en lange opzegtermijn bij telefonische verkoop

74 BEDRIJVIG

Op 8 juni vinden voor het eerst sinds lange tijd weer de Technische Kontakt Dagen (TKD) plaats. Dit nummer staat dan ook in het teken daarvan. Je krijgt alvast een voorproefje van wat je er zult zien en misschien gaat uitproberen. Verder verhalen van ondernemers en van bedrijven zoals Staad en Pon Equipment, elk met een heel eigen filosofie en plan van aanpak. Veel leesplezier. Grondig

ONDERNEMEN MET MENSEN ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK ONDERNEMEN MET CUMELA

5 ontvang je op vrijdag 23 juni.

COLOFON

Grondig is de bron voor vakinformatie voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infrastructuur. Je kunt je aanmelden voor de gratis nieuwsbrief door een e-mail te sturen naar grondig@cumela.nl.

Adres Cumela

Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl

Cumela-ondernemerslijn (033) 247 49 99 / ondernemerslijn@cumela.nl

Grondig / Cumela Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig

Redactie

Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol Ton Herbrink (eindredacteur)

Voorplaat Staad

Advertentiewerving

Sylvana Eek, Lisette Kerkhof, grondig@cumela.nl

Art Direction, Grafische vormgeving en druk Elma Media B.V.

www.elma.nl

Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk

Abonnementen

Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Opzegging van het abonnement schriftelijk vóór 1 november.

Kosten abonnement

Nederland 109 per jaar

Buitenland 164 per jaar. Collectieve abonnementen: op aanvraag

© Stichting Cumela Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260

Lidmaatschap Cumela

Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Opzegging van het lidmaatschap door het lid dient schriftelijk gedaan te worden per e-mail of op papier. De opzegtermijn is drie maanden en gaat in op het moment dat de schriftelijke opzegging door Cumela is ontvangen.

Als de stoppen doorslaan

Het zijn van die momenten die je niet snel vergeet. Voor een plaatselijk evenement was een bekende band geregeld en de tent stond mooi vol. Voor de zekerheid was er zelfs een extra aggregaat geplaatst. Dan verwacht je een mooie avond. Bij de eerste echte noot ging echter letterlijk het licht uit en was het even doodstil. Gelukkig bleek het een zekeringskwestie, die op te lossen was.

Hieraan moesten we denken na het optekenen van de verhalen rond de komende TKD. Verhalen die weer vol staan van De Groene Koers, zero emissie en alles daar omheen. Wat je er ook van vindt, het is een trend nu we op termijn CO2-neutraal en niet meer afhankelijk van fossiele brandstoffen moeten zijn. Je ziet daarom ook dat de auto-industrie en de truckindustrie snel opschalen, misschien wel sneller dan ons lief is en onze infrastructuur aankan. Als autorijdend Nederland massaal elektrische auto’s gaat aanschaffen, hebben we op z’n zachtst gezegd nog een uitdaging met de stroomvoorziening. Daar slaan nu ook de netbeheerders al alarm over.

Je kunt deze ontwikkeling als bedreiging zien, maar beter is het om met beide benen op de grond te blijven staan om waar nodig te nuanceren en bij te sturen. Op dit punt is het richting opdrachtgevers en overheden zaak om als sector te blijven aangeven dat er tijd nodig is om de transitie zonder al te veel brokken door te komen.

Een echt actiepunt is meer waardering en dus ruimte voor de schone diesels in bestekken en opdrachten. Zeker in combinatie met HVO en biogas verdienen deze oplossingen een volwaardige plaats naast elektrische en waterstofoplos-

singen. Wat dat betreft lees je in de verhalen ook enkele belangrijke nuances. Het voeden met (diesel)aggregaten waar dat nodig is, hoort daar ook bij. Een aggregaat met schone diesel dat altijd optimaal draait, bespaart ook al brandstof ten opzichte van een los draaiende machine. Bovendien kun je zo’n aggregaat plaatsen op plekken waar de omgeving er minder last van heeft.

HVO en allerhande (op komst zijnde) synthetische brandstoffen die zijn gemaakt van afval en mogelijk op termijn plastic zijn ook verduurzamingsstappen, waarbij we en passant onze rotzooi opruimen. Een ander alternatief is het opwaarderen van oudere generaties motoren naar Stage V. Feitelijk gaat het ook hier om verduurzamen, omdat deze motoren een nieuw leven krijgen. Het kijken naar andere oplossingen is geen pleidooi tegen verduurzaming, maar die alternatieven zijn onontkoombaar als we de energietransitie beheersbaar en zonder al te veel problemen rond willen zetten. Een transitieperiode heeft nu eenmaal tijd nodig. Tegelijkertijd ligt er voor onze sector een grote kans. We kunnen met onze grote daken en schuren de lokale energieleverancier van Nederland worden. We kunnen stroom opwekken en bufferen in onze accu’s. Die zullen noodzakelijk zijn om die pieken op te vangen en het net te ontlasten. Over pieken gesproken. We zijn blij dat er op de TKD meer diesels draaien dan zero-emissiematerieel. Als alles zero emissie zou zijn, zou de kans groot zijn dat de stoppen het op de TKD niet trekken. Dat zou het feestje dat de TKD is flink bederven.

Team Grondig Gert, Marijke, Toon, Herma en Lisette

‘Puzzelen met het weer’

GREENINCLUSIVE AGRO AAN DE SLAG MET LOONWERKERS

Tekst: Herma van den Pol

Foto’s: Herma van den Pol en GreenInclusive Agro

Korte tijd kon er eindelijk vezelhennep worden gezaaid, tot de regen van 5 mei het werk opnieuw stillegde. En dat terwijl de natte veengronden vroeg zaaien sowieso al lastig maken. “Wij hebben geluk dat het gewas een kort groeiseizoen heeft”, zegt Loraine Westerneng van GreenInclusive. Over honderd dagen kan de oogst van start gaan.

Vorig jaar rond deze tijd was het werk al bijna klaar. En nu is het puzzelen met het weer en zaaien we drie keer zoveel vezelhennep als vorig jaar, schetst Westerneng de huidige situatie. In de week van 4 mei lukt het eindelijk om meters te maken in het zaaiwerk. Dat werk ging pas op 29 april van start. Ook op een perceel tussen de akkers met zonnepanelen kan het zaaien van vezelhennep van start gaan.

INVESTEREN

Deze keer voerde GreenInclusive Agro het werk zelf uit. “Een andere keer voert een loonbedrijf waarmee we een partnerschap hebben het werk uit”, vertelt Westerneng. Zo investeerde Loonbedrijf Lageveen in een rotorzaaicombinatie en een overtopfrees. “We willen opschalen in het areaal. Dat levert een goed perspectief op voor de loonwerkers waarmee we samenwerken. Daarnaast is Friesland een melkveeprovincie en vraagt de hennepteelt om andere machinerie dan gebruikelijk is.”

De trekker rijdt gestaag door om met behulp van GPS het zaaiwerk gedaan te krijgen. Dat gebeurt met een Claas Arion 660 Cebis CMatic. Daarvoor hangt een Amazone F-Tender 1600 en erachter een Amazone-precisiezaaimachine. Nu is de combinatie onder Lemmer bezig, om straks door te rijden naar een perceel bij Ouwsterhaule. Op

de akker waar een jaar eerder nog aardappelen stonden, verloopt het werk vlot.

VEZELHENNEP ALS RUSTGEWAS

“In principe passen we wisselteelt toe en geldt het gewas als een rustgewas. Het staat ook op de lijst van rustgewassen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid”, legt Westerneng uit. Op de proefvelden in Nieuwehorne vindt wel continuteelt plaats. “Daar zien we dat het een positief effect heeft op de bodem”, zegt ze. Op 24 juni vindt een open dag plaats en kan iedereen kennis komen maken met het gewas. “Het gewas helpt de bodem, omdat er na het zaaien geen andere bewerkingen nodig zijn. Ook vormt de plant een pen die diep de grond in gaat, met daaromheen kleinere haarwortels, wat de bodem verbetert. Ook heeft de plant een gunstig effect op de organische stofgehalte in de bodem.”

GreenInclusive heeft ambitieuze plannen. “We begonnen met zes hectare, toen schaalden we van 60 hectare op naar 200, om dit jaar door te groeien naar 600 hectare”, vertelt Westerneng. Die hectares bevinden zich in Friesland en dit jaar ook in de Achterhoek, Brabant en Flevoland. “Dit gaat sneller dan we van tevoren hadden verwacht”, zegt ze. Telen voor de bouw blijkt in trek. De vezels worden na de oogst verwerkt tot duurzaam bouwmateriaal. Daarmee keert een gewas dat vroeger onderdeel uitmaakte van het bouwplan terug.

Jindra Bausewein-Sekeris medewerker polisadministratie

Verzekeringsspecialist in de cumelasector

Als brancheorganisatie weten we bij Cumela als geen ander waar je als ondernemer mee te maken hebt, met welk materieel je werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Onze polisvoorwaarden zijn hierop afgestemd, wij denken met je mee en geven altijd een persoonlijk advies op maat.

Onze voordelen

• Persoonlijk contact met specialisten

• Gemak en uitgebreide service

• Kennis van de cumelasector

• Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding

• Soepele afwikkeling bij schade

www.cumela.nl

(033) 247 49 60

“Wij verzorgen de polisadministratie tot in detail voor onze klanten”

Een andere rol

Sinds enkele weken mag ik me waarnemend directeur van Cumela noemen. Aan de ene kant een hele verandering, maar aan de andere kant blijven gelukkig ook dingen hetzelfde.

Waar ik erg aan moet wennen, is dat ik nu een kamer voor mijzelf heb. In mijn hele werkzame leven heb ik dat nooit gehad en heb ik mijn werkplek altijd met anderen mogen delen. Zo’n eigen kamer geeft wel wat meer rust om geconcentreerd te kunnen werken en is natuurlijk ook heel handig voor wat vertrouwelijker gesprekken. Toch mis ik wel de gezelligheid van het sparren met collega’s en de creativiteit die dat oplevert.

‘WE DOEN HET BESTE VOOR ONZE ACHTERBAN OF WE DIE NU LEDEN, KLANTEN OF VERZEKERDEN NOEMEN’

Hetzelfde blijft natuurlijk dat ik mag werken voor een heel mooie sector en dat ik me daarvoor in mijn nieuwe rol op een bredere manier mag inzetten. Dat beschouw ik echt als een voorrecht. Ook vanuit mijn nieuwe positie zal ik leiding blijven geven aan het team beleid. Daar blijf ik samen met het team bezig met het vraagstuk: hoe kunnen we zo goed en efficiënt mogelijk invloed uitoefenen op het beleid van overheden en uitvoerende diensten en op het beleid van opdrachtgevers? Hier is altijd meer te doen dan we met de beschikbare capaciteit kunnen. Net als dat bij cumelaondernemers het geval is, moeten ook wij steeds omgaan met schaarste en keuzes maken: wat doen we wel, wat doen we niet?

‘IK BLIJF BEZIG MET HET

VRAAGSTUK: HOE KUN JE ZO GOED EN EFFICIËNT MOGELIJK INVLOED UITOEFENEN?’

Ik wil via deze weg mijn dank uitspreken naar alle (bestuurs)leden die mij hebben gefeliciteerd en hun vertrouwen hebben uitgesproken. Dat doet goed. Velen wensten mij sterkte bij de nieuwe uitdaging. Welnu, als een uitdaging voelt het ook echt en ik vind het ook best spannend. Ik realiseer me echter dat ik het niet alleen hoef te doen. Dat kan natuurlijk ook helemaal niet. We hebben bij Cumela een super betrokken team, met goede mensen die allemaal gemotiveerd zijn om het

beste te doen voor onze achterban, of we die nu leden, klanten of verzekerden noemen.

Ik wil in de komende periode ook meer zichtbaar zijn voor onze leden. Ik neem dus ook tijd om eens bij een vergadering aan te sluiten of langs te komen voor een kop koffie en een goed gesprek. En is er iets wat je graag met Cumela wilt delen, positief of negatief? Schroom niet, maar bel, mail of app. Wij zijn er als organisatie voor jou en helpen graag.

Hans Verkerk, Waarnemend directeur Cumela

TKD duurzamer dan ooit

SCHONE DIESEL MOET NIET WORDEN VERGETEN

Ongetwijfeld wordt de komende TKD de meest duurzame mechanisatiebeurs ooit, al zullen diesel en benzine bij machines en bezoekers nog overheersen. De weg naar 2035, wanneer nagenoeg de hele bouwbranche emissieloos moet zijn, is namelijk nog lang. Op de TKD zullen veel elektrische machines te zien zijn, die laten zien dat er alles aan wordt gedaan om te veranderen. Toch het zal nog lang duren voordat de laatste diesel is verkocht.

Voor de organisatie van de TKD is de overgang naar elektrisch aangedreven machines een enorme uitdaging, die precies illustreert welke hindernissen er de komende jaren te nemen zijn om echt over te schakelen naar emissieloze technieken. Hoe krijg je op een terrein, een stuk van de bewoonde wereld, immers voldoende stroom om al die machines op te laden? Hoewel er wel een stroomaansluiting is, ontkomt de organisatie er niet aan om ook nog gewoon wat generatoren te laten draaien om de pieken op te vangen.

BEZOEKERS BUITEN DE SECTOR

APARTE INGROEIPADEN

Naast de ingroeipaden voor de bouw zijn er ook aparte afspraken gemaakt voor het drijvend materieel en materieel in de bouwlogistiek. De afspraken hiervoor beschrijven we binnenkort op onze website www.cumela.nl en later ook in Grondig.

Het zijn zaken die Jan Hommes, directeur van BMWT (de brancheorganisatie van importeurs en fabrikanten en importeurs van bouwmachines, magazijninrichtingen, wegenbouwmachines en intern-transportmaterieel), graag wil laten zien aan bezoekers van buiten de sector. “De TKD is een prachtig podium, waar we heel veel emissieloze machines verwachten. Dat heel veel bedrijven daarmee bezig zijn, weten we namelijk. Het zijn de eerste oplossingen die op de markt komen, maar we weten ook dat heel veel nog dieselaangedreven is. Al die oplossingen die we nu zien, zijn feitelijk tussenoplossingen, gemaakt

voor de Nederlandse markt. Voordat de hele TKD elektrisch of op waterstof aangedreven is, zijn we zeker tien jaar verder. Ook dat willen we laten zien aan bijvoorbeeld onze gasten van de ministeries. Hommes vindt daarom dat er ook oog moet zijn voor Stage V-machines. “Ik hou de beleidsmakers altijd voor dat ze dat niet moeten weggooien, want zeker in combinatie met HVO is ook dat een heel goede oplossing met lage emissies”, zegt hij. Dat is volgens hem zeker nu belangrijk, omdat moet worden voorkomen dat bedrijven niet meer investeren vanwege onzekerheid over de terugverdientijd. “Daarom pleiten wij voor een lange overgangstermijn, zeker voor deze relatief schone machines. Zekerheid over de terugverdientijd helpt ook in het transitieproces en daarmee blijft de vernieuwing in stand. Stage V is namelijk nog altijd een stuk schoner dan bijvoorbeeld Stage IIIa.”

VERPLICHT UITFASEREN

Bij de manier van invoeren zit ook het grote verschil met de eerdere veranderingen waar de sector al mee te maken heeft gehad. Elke ondernemer is zich namelijk al vanaf 2007 bewust van het feit dat de eisen aan machines en motoren steeds hoger worden. Daarbij is er wel een groot verschil met de

Tekst: Toon van der Stok Foto’s: Cumela Communicatie

‘STAGE V IS NOG ALTIJD EEN STUK SCHONER DAN BIJVOORBEELD STAGE IIIA’

huidige regeling. Bij de Stage-normering moesten motoren vanaf een aangegeven datum aan de nieuwe eisen voldoen, maar mag je een eenmaal aangeschafte machine gebruiken zolang je wilt. Dat verandert in Nederland in 2028 of 2030 voor het vergunningplichtige werk in de bouw- en sloopsector, want dan komt er voor de kleinere machines een verbod op dieselaangedreven machines. Dat zou nog niet zo erg zijn als dat alleen voor oude machines zou gelden, stelt Nico Willemsen, beleidsmedewerker van Cumela. “Door nu voor sommige typen vanaf 2028 of 2030 emissieloos verplicht te stellen, hebben bedrijven echter niet voldoende tijd meer om hun investering terug te verdienen. Daarmee worden dus ook Stage V-machines die relatief schoon zijn verboden, terwijl die nog helemaal niet afgeschreven zijn. De dieselmachines kun je dan alleen nog gebruiken in de niet-vergunningplichtige werken.”

AFHANKELIJK VAN INTERNATIONALE FABRIKANTEN

Cumela dubt daarom nog steeds of het verstandig is een handtekening te zetten onder het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB), mede omdat er grote twijfels zijn of er wel tijdig voldoende machines op de markt komen om dat voornemen waar te maken. “Ook al werken Nederlandse bedrijven hard aan het ombouwen van machines, de grote bulk zal toch van de internationale fabrikanten moeten komen”, stelt Willemsen vast. “Pas wanneer zij emissieloze machines gaan leveren, kunnen we net als bij de auto-industrie echt gaan schakelen.”

Het is een visie die wordt onderschreven door Hommes van BMWT. “We zijn zeker niet tegen het einddoel om schoon en emissieloos te bouwen, maar we zijn afhankelijk van onze leveranciers. Dat zijn grote internationale fabrikanten en die laten zich helaas niet door Nederland versneld in een richting duwen.”

Naast de zorgen om de beschikbaarheid zijn er nog twee andere grote zorgen rond de invoering van het schoon en emissieloos bouwen. Allereerst zijn er de enorme stijgende kosten. Bedrijven zullen twee tot drie keer meer in machines moeten investeren, of dat nu de eindgebruiker is of het bedrijf dat de machine aan hem least of verhuurt.

LAADINFRASTRUCTUUR

De tweede zorg is de laadinfrastructuur. Dat geldt allereerst voor de bouwplaatsen, want om daar alles elektrisch te maken, zal daar een grote stroomaansluiting nodig zijn. Datzelfde geldt voor de bedrijven. Ook al werken ze bijvoorbeeld met verwisselbare batterijen naast de eigen machines, er zal een zware aansluiting nodig zijn om een flink deel van het machinepark in de nacht op te laden. Zowel Hommes als Willemsen vreest dat dit de komende jaren onhaalbaar is. “In grote de-

len van Nederland is het stroomnet nu al vol. Er wordt wel gewerkt aan uitbreiding, maar voor heel Nederland is dat een enorme operatie, zeker omdat ook bij particulieren de stroomvraag stijgt.” Hommes vraagt zich ook af of het verstandig is om juist aan de bouw nu zulke eisen te stellen. “We zijn ongeveer de kleinste sector in Nederland en wij moeten dan als eerste volledig duurzaam zijn, terwijl ook de invloed op de totale emissie heel klein is.”

‘WE ZIJN ONGEVEER DE KLEINSTE SECTOR IN NEDERLAND EN WIJ MOETEN DAN ALS EERSTE VOLLEDIG DUURZAAM ZIJN’

AMBITIES TE HOOG

De zorgen bij BMWT en Cumela worden nog vergroot doordat er in de ingroeipaden van Schoon en Emissieloos Bouwen (zie tabel op pagina 15 ) ook nog sprake is van het zogenaamde ambitieniveau voor de opdrachtgevers die koploper willen zijn. Daarbij worden er versneld allerlei eisen gesteld aan de machines op de bouwplaats. Daarvan moet dan veel sneller een deel elektrisch zijn (zie tabel op pagina 13). Het zijn ambities van grote opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat, het Rijks-

Jan

ONTBIJTSESSIE DE GROENE KOERS

De TKD start dit jaar met de gebruikelijke ontbijtsessie voor cumelaondernemers. Dit jaar zelfs twee keer, omdat ook opdrachtgevers worden uitgenodigd. Zij zijn specifiek voor de donderdag uitgenodigd. Leden van Cumela zijn welkom op donderdag of vrijdag, maar in beide gevallen geldt dat er een beperkt aantal plaatsen zijn.

Het programma ziet er als volgt uit:

7.45 uur Inloop

8.15 uur Welkomstwoord

Wim van Mourik, voorzitter dagelijks bestuur Cumela

8.20 uur Aandachtspunten in de routekaarten SEB

8.30 uur

8.40 uur

Katja van Roosmalen, De Groene Koers

Waar moeten aanbestedende partijen rekening mee houden?

Nico Willemsen, beleidsmedewerker Cumela en De Groene Koers

Ervaringen met zero-emissie-draaien en de inspanningen van brancheverenigingen

Jorrit van Ommen, verenigingsmanager Bouwend Nederland en De Groene Koers

8.50 uur Hoe er nu al schoner kan worden gewerkt en inzicht in de (operationele)

beschikbaarheid van zero-emissiematerieel

Jan Hommes, directeur BMWT

9.10 uur Gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan

10.00 uur TKD gaat open.

Aanmelden kan via de uitnodiging die je via de mail ontvangt

Hommes: “Wij maken ons grote zorgen dat straks elke opdrachtgever koploper wil zijn, terwijl we de machines niet hebben.”

Nico Willemsen: “Wij hebben grote twijfels of de machines wel tijdig beschikbaar zijn.

vastgoedbedrijf en ProRail om stapsgewijs een steeds groter deel van de projecten daarin onder te brengen. Alleen merkt Willemsen nu al dat allerlei ‘mede-overheden’, zoals (grote) gemeenten, provincies en diverse waterschappen, deze hoge ambitie (in 2030 90 tot 100 procent zero emissie) als uitgangspunt nemen. Hommes onderschrijft dat. “Wij maken ons daar grote zorgen over, want uiteindelijk wil elke overheid koploper zijn, met als gevolg een grote uitvraag van projecten waarvoor een groot aantal elektrische machines nodig is. En dat terwijl de infrastructuur daar helemaal nog niet op is ingericht en we dus ook niet elektrisch kunnen laden. Dan houden we onszelf voor de gek, zeker als we overdag elektrisch werken en er ’s nachts een dieselaggregaat staat te draaien om de machines op te laden. Daarmee maak je jezelf volstrekt ongeloofwaardig.”

Het zijn zaken waarover zowel BMWT als Cumela met de opdrachtgevers in gesprek wil. “De TKD is daarvoor een mooi podium”, zegt Hommes. “Dan kunnen we laten zien dat we werken aan oplossingen, maar dat we nu in de meeste gevallen nog moeten investeren in diesel. Dat zijn machines die dus al tot 2034 mee moeten om ze rendabel te maken.”

Het is iets wat Willemsen graag onderschrijft. “Onze sector wil zeker wel en investeert ook al, maar voorlopig moet het meeste werk nog met dieselmachines worden gedaan. Ook daar investeren we graag in schone machines, maar die moeten we wel kunnen terugverdienen. Daarom hebben we tijd nodig. Net als ook de overheid tijd nodig heeft om voor al die elektrische machines de infrastructuur aan te leggen.”

HOE ZIT HET NU MET MINIMUM-, BASIS- EN AMBITIENIVEAU?

Na de ondertekening van het SEB-convenant en de invoering van de Omgevingswet krijgt de bouw- en sloopsector te maken met minimumeisen voor de inzet van materieel. Dat betekent een forse verandering ten opzichte van de huidige tijd, waarin het niet uitmaakt met welke machine je komt. Al zijn er tegenwoordig uitzonderingen, want bij sommige projecten wordt al bij de aanbesteding gevraagd om bijvoorbeeld zero-emissiematerieel of een beperking van de CO2-uitstoot. De belangrijkste verandering komt voort uit de invoering van de Omgevingswet. Daarin is straks vastgelegd aan welke eisen machines moeten voldoen die werkzaam zijn op een project waar volgens het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) een vergunning- of meldingsplicht geldt. Dit

is het zogenaamde minimumniveau. In vier perioden worden de eisen daarbij steeds hoger. Deze minimumeisen vind je in de tabel bij de illustratie op de volgende pagina. De eerste periode is kort, want die duurt tot 1 januari 2025. Dit betekent dat je komend jaar op een bouwplaats alleen nog welkom bent met machines die minimaal aan de Stage IIIa-norm voldoen. Feitelijk geeft dit aan dat machines na 2008 moeten zijn aangeschaft. Een uitzondering wordt gemaakt voor specialistisch materieel (levensduur meer dan vijftien jaar en meer dan 560 kW/763 pk), zoals een zware heistelling. Hiervoor gelden dan nog geen minimumeisen. Wel geldt minimaal Stage IIIa ook voor stationaire motoren, zoals in generatoren en pompen.

PERIODE 2

In 2025 start periode 2 en dan geldt voor sommige machines dat Stage IIIb of Stage IV met roetfilter minimaal is. Voor veel gebruikt materieel in onze sector (boven 56 kW/76 pk) geldt dan Stage IV, ofwel machines mogen dan niet ouder zijn dan globaal 2014. In periode 3, vanaf 2028, komt dan het eerste moment dat zero-emissiematerieel verplicht is. Dit geldt dan voor alle machines met motoren kleiner dan 19 kW (26 pk). Hou er de komende jaren dus rekening mee dat bijvoorbeeld bandenzagen, stampers en de kleinste graafmachientjes dan elektrisch moeten zijn. In die periode gaan dan voor het eerst ook eisen gelden voor stationaire motoren en moeten die beneden 560 kW (763 pk) zelfs zero emissie zijn. Gezien de lange levensduur van deze motoren is het de vraag of je daar nu nog in moet investeren.

De laatste periode start in 2030 en dan gaat voor machines met een motorvermogen kleiner dan 56 kW (76 pk) gelden dat ze zero emissie moeten zijn. Ook hiervoor geldt dus dat je hier de komende jaren met investeringsplannen al rekening mee moeten houden in de afschrijvingstermijn. Wel blijft het natuurlijk mogelijk om deze machines in te zetten in opdrachten waarvoor geen vergunning- of meldingsplicht geldt. Mocht te zijner tijd blijken dat specifiek materieel in deze vermogensklasse, onafhankelijk vastgesteld, nog niet als zero emissie leverbaar is, dan biedt de overheid mogelijk uitstel tot 2033.

Voor de overige categorieën blijft de eis gelijk. Tussen haakjes staat wel dat deze machines in 2035 zero emissie moeten zijn, maar dit ligt nog niet vast in wetgeving.

BASISNIVEAU

Naast de minimumeisen kan het ook zijn dat je te maken krijgt met hogere eisen, het basisniveau. Dit zijn de eisen die opdrachtgevers moeten hanteren als ze het SEB-convenant ondertekenen. Dit kunnen naast bijvoorbeeld Rijkswaterstaat en provincies ook waterschappen en gemeenten zijn. De kans is groot dat veel partijen dit convenant gaan ondertekenen en dat je dus rekening moet houden met deze eisen. Aanbestedende partijen moeten dit dan ook melden in hun uitvraag. Het verschil met het

minimumniveau is niet groot. Het belangrijkste verschil is dat in periode 1 en 2 niet Stage IIIa geldt, maar Stage IIIb. Machines mogen dan niet ouder zijn dan globaal 2012. Ook in periode 3 is er een aanvullende eis. Dan geldt dat alle machines met een vermogen kleiner dan 56 kW (76 pk) zero emissie moeten zijn. Dit is iets om al rekening mee te gaan houden, want dit betekent dat over vijf jaar veel dieselmachines uit deze klasse niet meer welkom zijn bij opdrachtgevers van overheid en semi-overheid.

‘WE HOUDEN ONSZELF VOOR DE GEK ALS WE OVERDAG ELEKTRISCH WERKEN EN ’S NACHTS MET EEN DIESELAGGREGAAT DE MACHINES OPLADEN’

Van toepassing op:

BASISNIVEAU

1. Emissie-eisen voor mobiele werk-, voer-, en vaartuigen

2. Bouw-, onderhouds- en sloopprojecten

3. Bouwwerken en werken die onder dit niveau worden uitgevoerd

Toelichting: Toepassing in aanbestedingseisen door opdrachtgevende partijen (publiek en privaat) die het convenant ondertekenen.

Middelzwaar (56-130 kW/76-177 pk)

Zwaar (130-560 kW/177-763 pk)

IIIb

IIIb

IV met roetfilter*

IV met roetfilter*

IV met roetfilter* Stage IV met roetfilter*

100% ZE (2035)

IV met roetfilter* Stage IV met roetfilter* 2030 100% ZE (2035)

Specialistisch materieel geen eis geen eis katalysator en roetfilter* katalysator en (levensduur >15 jaar) Zeer zwaar roetfilter* 100% ZE materieel (>560 kW/763 pk) (2035-2040)

Stationair (generatoren, pompen gelijk aan eisen gelijk aan eisen 100% ZE <560 kW 100% ZE <560 kW en battery packs) niet-stationair niet-stationair

AMBITIENIVEAU

Opdrachtgevers kunnen er ook voor kiezen om nog een stap verder te gaan. Ze kiezen dan voor het ambitieniveau. Dit houdt in dat ze voor een aantal projecten kiezen voor nog hogere eisen. Dit zijn dan de koploperprojecten. Per periode moeten ze dan een deel van het werk volgens hogere eisen laten uitvoeren. Dit betekent dat ze op een project een deel van

het werk met zero-emissiemachines laten uitvoeren. Daarbij wordt gekeken naar de totale hoeveelheid werk in een project, uitgedrukt in draaiuren maal ingezet vermogen. Een percentage daarvan moet dan zero emissie zijn. Per periode stijgt dit aandeel.

Toelichting: Toepassing in aanbestedingseisen door opdrachtgevende partijen die voor het ambitieniveau tekenen.

* Gemiddeld percentage van het projectenportfolio van een opdrachtgever

Minimumeisen ingroei emissieloos materieel

LASTIG

Hoe het ambitieniveau in de praktijk kan worden ingevuld, zal moeten blijken. In het convenant beloven opdrachtgevers dat ze de extra kosten zullen vergoeden als het werk volgens het ambitieniveau wordt uitgevoerd. Dit moet dan in de aanbesteding worden verrekend. Aannemers zullen dus moeten kiezen voor welke projecten ze op ambitieniveau inschrijven. Voor onderaannemers is het nog minder inzichte-

lijk. Opdrachtgevers zullen moeten aangeven volgens welk niveau ze het werk uitvoeren en welke machines dus wel en niet mogen. Daarnaast is het dus noodzakelijk om bij uitvoering volgens ambitieniveau over voldoende zero-emissiematerieel te beschikken (zelf of bijvoorbeeld via een afspraak met een collega).

Van toepassing op:

1. Emissie-eisen voor mobiele werk-, voer-, en vaartuigen

2. Bouw-, onderhouds- en sloopprojecten

3. Bouwwerken en werken die onder dit niveau worden uitgevoerd

* Met 'katalysator’ wordt bedoeld een effectieve SCR-katalysator. Met 'roetfilter’ wordt bedoeld een werkend, gesloten roetfilter.

Routekaart Schoon en Emissieloos Bouwen

sparren over deze route? Kom naar onze stand op de TKD!

ZE = zero-emissie

SEB = Schoon en Emmissieloos Bouwen

Stage III

Ondertekening basisniveau SEB

1

Ondertekening

29 mei Uitspraak RvS: Start Stikstofcrisis

28 juni Klimaatakkoord NL

30 oktober Landelijke actiedag Stikstof & PFAS

Bundeling versnipperd beleid in Programma-SEB op verzoek van Cumela.

V 9 mei Subdsidie SEB 9-voudig overtekend

2023

13 januari "Schone Lucht Akkoord"

Januari: Min I&W (RWS) "Strategie klimaatneutrale en circulaire rijksinfrastructuurprojecten"(KCI)

2019 2020 2021

Start De Groene Koers Eerste elektrische/ waterstofmachine(s)

Na

Start Green deal het nieuwe draaien Effectieve brandstofbesparing

Doelen SEB 2030

N2

Aanpak Stikstof: 60% stikstofreductie in de bouw t.o.v. 2018

Schone Lucht Akkoord: 75% minder gezondheidsschade door stikstofoxiden en fijnstof t.o.v. 2016

KCI

Klimaatakkoord: Reductie van 0,4 Mton CO2uitstoot t.o.v. 2019

Programma KCI: Klimaatneutrale en circulaire infrastructuurprojecten

Overig materieel in bouw ZE

2024 2025 2028

Basisniveau: o.a. < 56 kW 100% ZE

Ambitieniveau 2030 en verder: uitvraag voor 90-100% ZE

2035

• 1 januari: 'SEB-verplicht minimumniveau' opgenomen in Omgevingswet

• Ambitieniveau: Opdrachtgevers beginnen met (gedeeltelijke) uitvraag ZE

minimumniveau

Licht ('minimaterieel') (<19 kW / <26 PK)

Zeer licht (19-37kW / 26-50 PK)

Licht (37-56 kw / 50 - 76 PK)

Middelzwaar (56-130 kW / 76 - 177 PK)

Zwaar (130 - 560 kW / 177 - 763 PK)

Specialistisch materieel (levensduur >15 jr)

Zeer Zwaar materieel (>560kW / >763 PK)

Stationair (generatoren, pompen, torenkranen)

1 januari: alle 'minimaterieel' < 19 kW én stationair in bouw ZE! = onderdeel Verplicht minimumniveau

Periode

Geen eis

Stage IIIa

Stage IIIa

Stage IIIa

Stage IIIa

Geen eis

2030

4

1 januari: álle licht materieel <56 kW in bouw ZE! = onderdeel Verplicht minimumniveau

Periode

Geen eis

Stage IIIa

Stage IIIb

Stage IV met roetfilter

Stage IV met roetfilter

Geen eis

100% ZE

Stage IIIa

Stage IIIb

Stage IV met roetfilter

Stage IV met roetfilter

Katalysator en roetfilter

100% ZE

100% ZE

100% ZE

Stage IV met roetfilter 2030 - 100% ZE (2035)

Stage IV met roetfilter 2030 - 100% ZE (2035)

Katalysator en roetfilter

100% ZE (2035-2040)

Gelijk aan eisen niet-stationair

Gelijk aan eisen niet-stationair

100% ZE <560 kW

Deze eisen gelden alleen voor mobiele werktuigen die ingezet worden op vergunningplichtige bouwprojecten en meldingsplichtige bouw- en sloopprojecten.

‘Pionieren past bij ons’

Tekst: Herma van den Pol

Foto’s: Avitec en Herma van den Pol

ARJAN ENSINK, AVITEC INFRA & MILIEU

Avitec Infra en Milieu ging in 2019 als een van de eerste bedrijven de uitdaging aan om een project volledig emissievrij aan te nemen. Nu staat alles in de startblokken om een grote productielocatie voor groene waterstof te realiseren. Een vervolg op het in mei 2021 geopende zonnepark

Vloeivelden Hollandia. Het voortouw nemen past echt bij Avitec, dat houdt van pionieren. Ook omdat het aan de andere kant veel nieuwe kansen oplevert.

LES 1

BEN JE TROTS OP IETS? TOON DAT

‘WE WERKEN HARD

AAN ONZE EIGEN ENERGIETRANSITIE

EN DIT WERPT OP

DIVERSE VLAKKEN

ZIJN VRUCHTEN AF’

“We zijn trots op onze positie in de markt! We werken hard aan onze eigen energietransitie en dit werpt op diverse vlakken zijn vruchten af. We verduurzamen omdat dit moet en vooral ook omdat we dit zelf willen. Overigens zijn er veel zaken waar we trots op zijn. Samen met onze medewerkers realiseren we mooie werken en door te innoveren, zijn we koploper op het gebied van duurzaamheid. Duurzaam in de breedste zin van het woord, want het gaat niet alleen om elektrificeren of om minder CO2 uitstoten, maar ook om de duurzame inzetbaarheid van onze medewerkers en om duurzaam omgaan met de omgeving. Op verzoek van Limach stellen we onze elektrische Limach E140.1-rupskraan beschikbaar voor de Technische Kontakt Dagen (TKD) van 8 tot en met 10 juni in Almere. Dit betekent extra aandacht voor ons bedrijf. We hebben de machine samen met Limach samengesteld, dus in die zin werkt het twee kanten op. Een half jaar eerder haalden we met dezelfde Limach al de media. Toen namen we als eerste in Nederland deze graafmachine in gebruik. Dat is een primeur waar we trots op zijn.”

LES 2

PIONIER ALS HET BIJ JE PAST. ZONDER PIONIERS GEEN INNOVATIE!

LES 3

ONDERSCHEIDEN HELPT

“Met de opvallende Limach, een uniek zonnepark met dubbelfunctie, de koers naar emissievrij werken, een elektrische vrachtwagen en straks een van de grootste productielocaties voor groene waterstof onderscheiden we ons in de sector. Ook bedrijven buiten onze branche zijn geïnteresseerd in onze duurzaamheidsvisie met betrekking tot emissievrij werken en onze te bouwen waterstofproductielocatie. Wij streven ernaar om koploper te blijven.”

“Na de ideeën voor het zonnepark (Vloeivelden Hollandia in Nieuw-Buinen; red.) in 2017, met een dubbelbestemming, zijn we als pioniers aan de slag gegaan. Voor nieuwe ontwikkelingen ontbreken vaak de kaders en regels. We gingen lobbyen, hebben vroegtijdig de omgeving betrokken bij het project en zijn ook in gesprek gegaan met Astron, dat vlakbij zijn Lofar-radiotelescoop heeft. Zo konden we samen realiseren dat de straling van het park minder bedraagt dan de straling van een mobiele telefoon. Ook waren er geen zienswijzen tijdens het vergunningstraject. In november 2021 begon projectteam H₂ Hollandia een studie om te kijken of een waterstofinstallatie soelaas kon bieden voor de overtollige stroom (die niet in het net kan worden ingevoerd; red.) vanuit zonnepark Vloeivelden Hollandia. Uit deze studie bleek dat een gedeelte van de overtollige stroom effectief kan worden omgezet in groene waterstof, wat als energiebron kan dienen voor de lokale energietransitie. Ook hier betrof het een nieuwe materie, waarvoor geen kaders bekend waren. Door het ontbreken van die kaders krijg je te maken met een complexer proces, dat meer tijd in beslag neemt dan een aanvraag voor een gangbare vergunning. Dat was een uitdaging, maar door elkaar goed te informeren en draagvlak te creëren in de omgeving proberen wij gezamenlijk met de stakeholders de juiste koers te bepalen. Een productielocatie voor groene waterstof, als oplossing voor overtollige zonne-energie, is weer iets geheel nieuws voor ons. Wij pakken dan het voortouw. Pionieren past echt bij ons en wij vinden het leerproces heel leuk. Met succes, want als alles meezit, gaat de waterstofproductielocatie in het tweede kwartaal van 2024 live.

WIE IS ARJAN ENSINK?

Sinds oktober 2022 werkt Arjan Ensink voor Avitec Infra & Milieu. Hij begon zijn loopbaan in 2010 met een studie aan de Aeres Hogeschool in Dronten. Daarna ging hij aan de slag bij de Rabobank. Daar was hij de laatste jaren als relatiemanager verantwoordelijk voor grootzakelijke klanten in de bouw en de infra. De overstap naar Avitec voelt voor hem daardoor echt als thuiskomen. Hier werkt hij als financieel en operationeel eindverantwoordelijke voor de Avitec Groep direct samen met Avitec-directeur Ben Timmermans. Het bedrijf bestaat inmiddels alweer dertig jaar. Er werken ongeveer 200 mensen, onder wie veel jonge talenten uit de regio. Samen streven ze ernaar de familiesfeer te behouden en een duurzame meerwaarde leveren aan de leefomgeving. “Dat is waar we voor staan”, aldus Ensink.

‘DUURZAAM ZIJN

GAAT OOK OM DE DUURZAME

INZETBAARHEID VAN

ONZE MEDEWERKERS

EN OM DUURZAAM

OMGAAN MET DE OMGEVING’

BESEF WELK RISICO JE NEEMT

LES 4

“We gaan groene waterstof produceren en afzetten. Die slaan we op in opslagcilinders. Op het terrein komen daarvoor trailers met opslagcilinders. De waterstof kunnen we vervolgens direct leveren aan diverse afnemers, zoals zwaar transport. Naast de productie van waterstof levert dit productieproces ook pure zuurstof op. Dit kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor de beluchting van waterzuiveringsinstallaties. Hier wordt onderzoek naar gedaan om zo de meeste waardevolle toepassing te vinden. Risico hoort bij pionieren. Zo zijn bijvoorbeeld de eerste machines waarmee we in 2019 aan het emissievrij werken begonnen alweer geüpgraded of vervangen. Heb je die dan terugverdiend? Ik bekijk het over het geheel. Kijk je alleen naar het daadwerkelijke rendement of ook naar wat het je indirect opleverde? Zo lukt het nog lang niet altijd om via nieuwe contracten de meerprijs betaald te krijgen. Bij indirect kun je denken aan kennis die je weer op andere manieren kunt gebruiken, bijvoorbeeld voor het opleiden van machinisten

voor elektrische machines, wat wij doen via onze eigen Avitec Academy. Of wat dacht je van een monteur die kan meedenken met mechanisatiebedrijven en leveranciers van emissievrij materieel. Het risico en de onzekerheid maken dat je een bepaalde houding en draagkracht nodig hebt om te kunnen pionieren. De een heeft dat en een ander werkt liever door zoals dat altijd gebeurde. Beide zijn goed, zolang het bij je past.”

LES 5

KIJK NAAR JE OMGEVING

“Voor onze kansen kijken we naar de omgeving. Wat kan en wat past? Toen we eenmaal een plan hadden voor in dit geval de waterstofproductielocatie was de eerste stap de buurt hierin meenemen, draagvlak creëren bij stakeholders. We zijn met hen gaan praten. Door de buurt mee te nemen in wat je aan het doen bent, creëer je draagvlak, iets wat ook bij het zonnepark werkte. Pas nadat we daar draagvlak hadden, zijn we met een goed verhaal naar de gemeente gegaan. We hebben toen ook gevraagd met ons mee te den-

‘HET RISICO EN DE ONZEKERHEID

MAKEN DAT JE EEN BEPAALDE HOUDING EN DRAAGKRACHT

NODIG HEBT OM TE KUNNEN PIONIEREN’

ken. Voor de ontwikkeling van de waterstofproductielocatie haakte een gespecialiseerde partner aan. Het is een leerproces waar je in zit en waarin je dingen moet ontdekken. Dat ging met zonnepanelen zo en met waterstof en emissievrij werken ook. Op deze manier namen we iedereen mee en lukte het ons om de stakeholders mee te krijgen. Op veel manieren speelt de buurt een belangrijke rol. Zo komen veel medewerkers uit de omgeving. Die werken hier dan al van opa, oom, op vader op zoon. Wij zijn een mkb- en een echt familiebedrijf. Ik denk zelfs dat dit onze kracht is. We stimuleren medewerkers dat ze trots zijn op wat ze doen, we houden van korte lijnen en kennen meer dan alleen elkaars naam. Op die manier proberen we iedereen aan het bedrijf te binden. Dat houdt voor ons ook in werk uitvoeren in de regio. Ons werkgebied beslaat de noordelijke provincies. Wij willen onze medewerkers graag dichtbij aan het werk houden. Overigens is ook de projectomgeving voor ons van belang. Hier proberen we de omgeving ook zo goed en zo veel mogelijk mee te nemen in het project, door middel van informeren, inloopbijeenkomsten en door samenwerkingen met de buurt aan te gaan. Duurzaam gaat over meer dan emissievrij werken, het gaat over mens, natuur en milieu.”

LES 6

batterijpacks waar we onder andere op de Grote Markt in Groningen gebruik van maken. Ook dat bedrijf innoveert en ontwikkelt op dit moment energievoorzieningen op zonne-energie, om zo emissievrij op elke locatie een energievoorziening te kunnen leveren. Ook bouwden we ons zonnepark deels op de vloeivelden van Avebe en kreeg zonnepark Vloeivelden Hollandia een dubbelfunctie. Avebe zelf gebruikt de vloeivelden als waterbuffer en wij wekken daarboven energie op door middel van zonnepanelen. Je kennis delen brengt veel; voor de ander en vooral ook voor jezelf. In onze projecten binnen de infrastructurele sector denken we met onze opdrachtgevers mee. Aanbieden wat zo duurzaam mogelijk is en samen kijken naar de optimale verhouding tussen duurzaam werken en de prijs. Je netwerk groeit enorm doordat je de opgedane kennis deelt. Dit maakt ook dat je een aantrekkelijke partij bent om mee aan tafel te zitten. We hoeven immers niet alles zelf te kunnen en dat willen we ook zeer zeker niet. Als verbindende factor koppelen we partners die elkaar kunnen versterken en helpen we om ontwikkelingen te bewerkstelligen.”

LES 7

DEEL JE KENNIS

“Op verschillende fronten en manieren zoeken we de samenwerking op en delen we onze kennis. Zo werken we nauw samen met Hybrid Power Units BV. Dat levert de powerbanks en

VERNIEUWEN MAAKT JE AANTREKKELIJK

“Door vooruit te denken en innovatief te blijven in alles wat we doen, merken we dat het ons lukt om ons in de kijker te spelen bij de jeugd. Die verlegt zijn scope naar Avitec. Wij hebben ook steeds meer vraag naar ingenieurs en tekenaars en die stellen andere eisen. Ik denk gewoon dat mensen bij een gaaf bedrijf willen werken. En dat werkt.”

LIMACH E140.1 NAAR

TECHNISCHE KONTAKT DAGEN (TKD) 2023

Tijdens de Technische Kontakt Dagen (TKD) krijgen andere spelers op de markt de kans om kennis te maken met de volledig elektrische Limach E140.1-rupskraan van Avitec. Deze rupskraan draait sinds een half jaar op de Grote Markt in Groningen. De machine kan een volledige werkdag draaien op de accu’s. Daarbij kan de machine, als eerste in Nederland, door het gepatenteerde geïntegreerde accuwisselsysteem zelf zijn accu’s wisselen. Hierdoor is er geen ander materieel nodig om deze accu’s te wisselen. Na een aantal maanden werken met de graafmachine trekken de mannen de conclusie dat deze perfect past bij het werk in de binnenstad. “Ze willen hem niet meer missen”, zegt Ensink. Eind dit jaar hoopt Avitec een tweede, groter exemplaar in gebruik te nemen.

RINI SCHEER GROEN, GROND EN WATER EN SCHEER MACHINES BV, ZWARTEWAAL

Rini Scheer werkte nog voor een baas toen hij als zzp’er zijn eigen bedrijf begon. Met dit bedrijf, Rini Scheer Loon- en graafmachineverhuurbedrijf, wilde hij twee dagen in de week werk voor zichzelf gaan doen. Al snel kwam Maaike erbij. Hoewel ze vooral de boekhouding voor haar rekening neemt, stapt ze net zo gemakkelijk op de graafmachine. Iets later nam Rini zijn eerste medewerker aan en stopte hij met zijn andere baan. Ondertussen nam de werkplaats steeds

serieuzere vormen aan. Vooral de succesvolle introductie van de grijpers in 2009 gaf een grote impuls. Sindsdien groeide het bedrijfsonderdeel gestaag door tot het bedrijf dat we vandaag de dag kennen als Scheer Machines BV of SMZ. Dat bedrijf is ook dealer van de merken Lasco, Gripen, Icar bazzoli, Axer, Mecanil, Biojack en Serrat. Bij het andere bedrijfsonderdeel maakten de Scheers keuzes en focussen ze zich nu vooral op werkzaamheden in het groen.

RINI SCHEER GROEN, GROND EN WATER EN SCHEER MACHINES BV, ZWARTEWAAL

Loonbedrijf als proeftuin voor eigen machines

Tekst: Herma van den Pol

Foto’s: Herma van den Pol en Rini Scheer Groen, Grond en Water

Machines ontwerpen, maken en uitproberen, is in een notendop wat er gebeurt bij Rini Scheer Groen, Grond en Water en Scheer Machines BV in Zwartewaal. Zo vullen de twee bedrijfsonderdelen elkaar mooi aan. Daarnaast richten Rini en Maaike Scheer zich op werkzaamheden in het groen als onderaannemer of inhuur. Sinds een jaar ziet het bedrijf er zo uit.

Vaste medewerker van het eerste uur Jaco bevindt zich in de werkplaats. Daar werkt hij hard om de Wetfoot klaar te maken. “Na de paasdagen leveren we hem af aan een Belgische klant”, vertelt Maaike Scheer. Verder is het nu rustig in de werkplaats. “Op dit moment zijn onze medewerkers aan de slag voor het loonbedrijf, Rini Scheer Groen, Grond en Water.”

Wanneer er even wat minder te doen is voor het ene bedrijfsonderdeel kunnen de medewerkers aan de slag voor het andere onderdeel. Het geeft een mooie wisselwerking en een goede basis om iedereen aan het werk te houden. “En dat terwijl de werkplaats eigenlijk een uit de hand gelopen hobby is”, zegt Rini Scheer.

DE ZAKEN OMDRAAIEN

Een hobby kun je het echter al lang niet meer noemen. “Sinds een jaar halen we daar het grootste deel van onze omzet uit”, licht Maaike toe. “Ongeveer dertig procent van de omzet halen we nog uit het loonwerk”, zegt ze. Daarvoor was het juist omgekeerd. De cumelatak leverde toen nog de meeste omzet op.”

Hoe deze verandering kon plaatsvinden, legt Rini uit. “In het bedrijf werken nu vier vaste medewerkers en twee vaste zzp’ers”, vertelt hij. “Ook werken Maaike en ikzelf mee in het bedrijf. Daar moeten we het mee doen. Een machinist erbij voor het loonbedrijf zou me heel gelukkig maken, maar daar knelt het, want die is er niet. Alle bedrijven hier in de omgeving zitten in hetzelfde schuitje.”

Het aantal medewerkers past bij wat het bedrijf doet. Een jaar geleden voerde het echter meer loonwerk uit. “Lange tijd lukte het om voor iemand die wegging een vervanger te vinden, maar dat veranderde”, zegt Rini. “Elke keer kostte het meer moeite om een nieuwe man te vinden, iets waar ondernemers in de omgeving ook mee te maken hebben.”

Voor Rini en Maaike was het een signaal om kritisch te gaan kijken naar wat ze doen. “Ook wilden we naast het bedrijf tijd overhouden voor de kinderen”, zegt Maaike. Na veel praten en goed nadenken hakten ze de knoop door en besloten ze het loonbedrijf af te schalen. Een kentering voor het bedrijf, dat sinds de oprichting in 2004 alleen maar was gegroeid.

BALANS TERUGVINDEN

“We richten ons in het loonwerk nog voornamelijk op groenonderhoud, bosbouw en water”, zegt Maaike. “Ook werk voor particulieren doen we nog maar heel af en toe”, vult Rini aan. “Net zoals we nog heel af en toe iets voor een agrarische ondernemer doen. Dan moet je vooral denken aan het zetten van een beschoeiing”, geeft hij als voorbeeld. Door dit besluit kwam het bedrijf weer meer in balans.

‘DE WERKPLAATS IS EIGENLIJK EEN UIT DE HAND GELOPEN HOBBY’

Nog steeds vormen grijpers een belangrijke productcategorie voor Scheer.

‘ZELF

Tegelijkertijd vinden ze het werk nog steeds prachtig. “Waren er genoeg medewerkers geweest dan…”, zegt Rini. Gelukkig krijgen ze nog steeds de kans om werkzaamheden in het groen uit te voeren. Het levert meteen een geweldige proeftuin op voor de machines die ze in huis bedenken. “En ik kan zo goed nadenken over vragen waar klanten mee komen. Tijdens het werk kun je dan denken van: dit kan zo of zo gaan werken. Of: dit is geen goed idee”, aldus Rini. Aan de andere kant stopten ze met zelf werk aannemen om te voorkomen dat ze gaan concurreren met potentiële klanten van Scheer Machines BV. Dicht bij de praktijk staan, zo zien Rini en Maaike het bedrijf het liefst. “Je probeert voor elke klant een oplossing te vinden. Voor onszelf is het dan weer een mogelijkheid om de kinderziektes eruit te halen”, zegt Rini. Een ander punt waar het bedrijf goed in is, is het verlenen van service. “Wij verkopen zelf in principe geen kranen. Toch hebben we er nu wel een verkocht met aanbouw-Harvester en voorzien van bepantsering. Dit om er werkzaamheden in de bosbouw mee te kunnen doen.”

KEUZES MAKEN

Scheer Machines BV groeit gestaag door en levert zo nu en dan zelfs al aan Duitsland en recent zelfs aan Moldavië. “Die klant nam hem gelukkig wel in België in ontvangst. Wij maken materieel dat ze op veel plaatsen nog niet hebben en waar vraag naar is”, aldus Rini. Zo begon het ook in Nederland. “Toen wij met grijpers begonnen, had je die hier nog niet”, legt hij uit. Zo kreeg het bedrijf grip op een gat in de markt en nog steeds vormen grijpers een belangrijke productcategorie voor Scheer. Ook hier gaan de ontwikkelingen door. “Zo werken we nu met vaste leverafspraken”, doet Rini uit de doeken. “In de periode van corona en daarna hebben wij ook periodes gehad waarin de voorraad laag was en het soms wel heel krap werd”, geeft hij aan, iets wat de ondernemer graag voor-

komt. “En bij onderdelen weet je gewoon dat de leveringen altijd uitlopen”, vult Maaike aan. Door met vaste leverafspraken te gaan werken, weten ze zeker dat ze altijd beschikken over voorraad. Tegelijkertijd betekent het ook dat de productie en verkoop meer aandacht gaan vragen. “Je wilt de voorraad toch beperkt houden.”

Om die reden kozen ze ervoor om de computergestuurde freesbank in huis te halen en de lasrobot uit te besteden. “Bij het maken van zulke keuzes spelen constant een aantal vragen mee. Hebben we er een medewerker voor? Hoeveel tijd kost het inwerken? Wat winnen we aan tijd? En wat kost de investering? Nu hopen we alles zo ingericht te hebben dat we op een goede manier meer werk kunnen doen. Zelf blijven we ons vooral richten op tekenen, bedenken, maken en verkopen.”

TKD-NIEUWS

Op de komende Technische Kontakt Dagen (TKD) van 8 tot 10 juni krijgen bezoekers de kans om kennis te maken met Scheer. “We laten daar onze nieuwe snippercombinatie zien”, vertelt Rini. Achter de schermen werkt het bedrijf ook aan een nieuwe website, waarmee het zijn aanbouwwerktuigen steeds meer op de kaart zet.

AFLEVERING EERSTE WETFOOT

Het idee voor de Wetfoot ontstond tijdens de werkzaamheden in het groen. Het resultaat: een graafmachine of beter een werktuigendrager die zich lekker voelt in natte gebieden, zo omschrijft Rini Scheer het zelf. “Het liefst waar je niet kunt varen, maar waar het te nat of te slap is om te rupsen. Er kunnen diverse uitrustingsstukken aan, zoals een maaikorf, stobbenfrees of houtknipper.”

Op AgroTechniek Holland en GroenTechniek Holland toonde Scheer vorig jaar een eerste Wetfoot. Naast de hydraulische mogelijkheden beschikt de Wetfoot ook over ruimte voor de bigbags. Na wat kleine aanpassingen gaat de eerste machine binnenkort naar een nieuwe eigenaar in België.

BLIJVEN WE ONS VOORAL RICHTEN OP TEKENEN, BEDENKEN, MAKEN EN VERKOPEN’

De grijpers vinden hun weg naar Duitsland en een eerste ging richting Moldavië.

Specialist in grondverzet-, industrie- en kraanbanden

Dealer van Alliance

Nokian

Trelleborg

BKT

Maatwerk wielen

Service

3 service vestigingen

5 mobiele werkplaatsen

24/7 pechservice

Reparatie & vulkanisatie

Vulling Polyurethaan

Klaaswaal, Z-H

Noordwijkerhout, Z-H

Kapelle, Z. (vanaf mei 2023)

VOORBESCHOUWING

TKD 2023 IN ALMERE

Groener rondkoersen

Meer dan ooit staat de komende TKD in het teken van duurzaamheid. Veel exposanten tonen wel iets wat te maken heeft met emissiearm, emissieloos of passend bij De Groene Koers. En als het niet elektrisch is, dan is het in een enkel geval waterstof. In onze voorbeschouwing op de volgende pagina’s maken we een duurzaam rondje en noemen we en passant ook nog wat conventionele aandachttrekkers van formaat.

‘DE MOOISTE SPULLEN KOMEN’

Vol enthousiasme vertelt Frits Kuijper, beursmanager van de Technische Kontakt Dagen (TKD), over de voorbereidingen van deze bijzondere beurs. ‘De Efteling voor groen, grond en infrastructuur’ noemt hij het. En de beurs waarop je machines kunt bekijken, ze kunt aanraken en zelfs uitproberen.

“De voorbereidingen op deze te gekke locatie in Almere gaan vlot”, vertelt Kuijper. Begin mei bestaat dat werk uit rijpaden neerleggen en het levelen van het terrein. Een flinke klus, want in totaal beschikken de exposanten van 8 tot en met 10 juni over een terrein van 118.000 vierkante meter. “Het complete evenemententerrein beslaat zelfs 200.000 vierkante meter. En alles is groot, waarbij de stands variëren van zestien vierkante meter tot gigantische grote.”

De beurs vindt voor het eerst in vijf jaar tijd weer plaats, wat de feestvreugde volgens de beursmanager alleen maar groter maakt. “De stands zijn uitverkocht en de aanmeldingen om de beurs te mogen bezoeken, komen binnen. In totaal hopen we tussen de 15.000 en 20.000 bezoekers te verwelkomen, van ondernemers, machinisten tot aan studenten en beleidsmakers.”

Hoewel de beurs geen echt thema kent, noemt Kuijper duurzame ontwikkelingen als terugkerend onderwerp. “De beurs biedt een mooie kans om zelf te komen kijken waar we nu staan. Iedereen komt met zijn mooiste en duurzaamste spullen”, aldus de beursmanager. Een favoriet heeft hij niet. “Er zijn zoveel mooie dingen. Je valt van de ene verbazing in de andere en alles beweegt”, aldus Kuijper.

De laatste TKD is alweer vijf jaar geleden. Sindsdien is er veel gebeurd. Vijf jaar geleden openden we het verslag met een elektrische Husqvarna-sloopmachine, weliswaar aan het snoer, maar wel als voorbeeld van de ingezette trend naar duurzamer. Hybrides waren de opstap naar emissiearme machines en Solmec kreeg veel aandacht met een volledig elektrische overslagmachine. Onze aandacht ging uit naar de vraag in hoeverre dieselmotoren waren vrijgegeven voor GTL en HVO. Inmiddels vormen de Stage V-motoren op HVO een serieus schoon alternatief voor geheel emissieloos.

‘HET IS VERRASSEND DAT WE

NU AL ZICHT HEBBEN OP VOLLEDIG

ELEKTRISCHE ZWARE TRUCKS, GRAAFMACHINES EN WIELLADERS’

Nu, vijf jaar later, hebben we te maken met de opkomst van de elektrische machines. Het is best verrassend dat we nu al zicht hebben op volledig elektrische zware trucks, graafmachines en wielladers.

Nederland loopt duidelijk nog voorop, vooral door dieselmotoren uit machines te verwijderen en te vervangen door elektromotoren en accu’s. Af-fabriek-oplossingen beginnen langzaam te komen, met name elektrisch bij het ‘kleinere spul’. Wacker Neuson was er vroeg bij en heeft nu al een breed pakket elektrische machines, maar ook het Nederlandse Tobroco schakelde snel, net als JCB.

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Cumela Communicatie

WAT EN WANNEER?

De TKD vindt van 8 tot en met 10 juni plaats op de Nobelhorst in Almere. Vanaf verschillende afritten in de omgeving staan borden die verwijzen naar het parkeerterrein.

De openingstijden zijn

Donderdag 8 juni 10.00-21.00 uur

Vrijdag 9 juni 10.00-18.00 uur

Zaterdag 10 juni 8.00-16.00 uur

Hou op de TKD rekening met de volgende voorwaarden:

• Onder de zestien jaar alleen toegang onder begeleiding (personen onder de zestien jaar hoeven niet te worden geregistreerd).

• Huisdieren zijn niet toegestaan.

• Op de TKD draaien machines. Denk aan je veiligheid en die van anderen.

Het TKD-terrein is dit keer langwerpig van vorm. Een complete ronde maken betekent een wandeling van om en nabij de kilometer. Aan de buitenzijde vind je vooral de grote fabrikanten van machines. Halverwege kun je oversteken naar het cateringplein en dan passeer je ook de stand van Cumela.

Tip: ga bij de ingang niet direct links- of rechtsaf, want dat doen de meesten. Steek eerst over en ga dan links of rechts. Dan loop je zeker in het begin net buiten de grote drukte.

Bij de meest fabrikanten in het grondverzet gaat het echter nog steeds om het laten zien en aankondigen van prototypes, vooral bij het grotere materieel. Bij de trucks wordt er voor het transport al vrij breed op elektrisch ingezet. Volvo is hier de eerste die ook al levert voor de bouw, maar er zullen er snel meer volgen. De primeur van Veldhuizen Trucks past naadloos in dat rijtje. Tegelijkertijd is er ook op waterstofgebied het nodige in ontwikkeling. We schreven eerder al over Deutz-, JCB- en Liebherr-waterstofmotoren.

‘AF-FABRIEK-OPLOSSINGEN

BEGINNEN LANGZAAM TE KOMEN, MET NAME ELEKTRISCH BIJ HET ‘KLEINERE SPUL’’

De eerste daarvan draait al in de praktijk in Duitsland. Op de Conexpo toonden Hyundai en Kubota recent ook prototypes van hun waterstofmotoren. En dan zijn er nog de nodige brandstofcelprojecten, zoals bij ons in Nederland bij Van Beers en Mourik. We hoorden op de IAA in Hannover dat de truckbouwers daar ook druk doende mee zijn. Tot slot zijn er de Dens Hydrozine-aggregaten en

‘DE TRUCKBRANCHE LOOPT

BIJ DE ELEKTRIFICERING VOOROP EN DAT ZAL VAST TE ZIEN ZIJN

op de TKD ongetwijfeld de hybride aggregaten en powerboxen in verschillende maten.

In de voorbeschouwing op de komende pagina’s bekijken we de nieuwe machines en beschrijven we met een aantal fabrikanten en importeurs de ontwikkelingen. Compleet zullen we niet zijn, dus op de TKD zullen er vast nog aangename verrassingen opduiken. Zeker als je met een groene pet op de beurs rondkoerst.

KOM ENERGIE TANKEN BIJ CUMELA

Vlak bij de ingang van de TKD vind je de stand van Cumela. Daar ben je altijd welkom voor een kop koffie en kun je energie tanken, letterlijk en figuurlijk: met een energiereep bij de koffie of voor informatie over het opwekken van duurzame energie. Uiteraard kun je ook met al je vragen en opmerkingen terecht bij de aanwezige medewerkers.

De groene ronde

Welke nieuwe, duurzame machines staan er op de TKD. Met die vraag gingen we op zoek naar de noviteiten op de komende beurs. Het zijn er veel en een aantal daarvan presenteren we in

NOVITEITEN OP DE TKD

willekeurige volgorde in dit overzicht. Ook zijn er nog enkele opvallende zaken op het gebied van conventionele machines die de leveranciers met ons deelden. Omdat veel leveranciers bij

KEMP-GROEP

het afsluiten van deze uitgave het plaatje nog niet rond hadden, lukte het ons niet om compleet te zijn. Desalniettemin komt er heel wat ‘groens’ op ons af.

AHLMANN

Ahlmann zal de Mecalac e12 laten zien. Deze honderd procent elektrische machine is uitgerust met een 188 kWh-accupakket, waarmee volgens de fabrikant acht uur kan worden gedraaid. De machine is zoals bekend heel breed inzetbaar. Verder te zien is het uitgebreide programma met daarbij de nieuwe compacte wielladers vanaf de MCL 2, de AX-knikladers, de mobiele en rupsgraafmachines MWR en MCR en de gewone MTX.

SENNEBOGEN

Om maar letterlijk met de deur in huis te vallen: een aandachttrekker van jewelste zal de Zonnekoning van de Kemp-groep zijn, die de ingang zal sieren. De Zonnekoning levert tot 140 kWh per dag. Met een 32A/400V-aansluiting is 22 kWh per dag gegarandeerd. Het batterijenpakket kan tot 100 kWh opslaan voor het leveren van stroom op locatie. De Kemp-groep wil verder graag het prototype van de elektrische Kobelco-minigraver laten zien, maar het is zeer de vraag of dat zal lukken. Wel worden de nieuwe SK34- en SK39-minigraafmachines en de nieuwe Kato-rupsdumper getoond.

HYDREMA

Van den Broek in Moordrecht toont deze nieuwe elektrische Hydrema DT6. Deze ruim vijftons gelede dumper met 3,5-kuubs bak combineert volelektrische aandrijving met on-demand-hydrauliek. De machine is uitgerust met een 29 kW (continu) of 69 kW (piek) ZF eTrac-motor in combinatie met een 63 kWh-lithium-ionaccupakket.

Van den Heuvel presenteert de eerste elektrisch aangedreven 50-tons Sennebogen-rupstelescoopkraan, de 653 Electro Battery. Die heeft een door Sennebogen zelf ontwikkeld accusysteem met een capaciteit van 210 kWh, waarmee een hele dag kan worden doorgewerkt. Naast deze 50-tons rupstelescoopkraan zijn ook de grotere rupstelescoopkranen uit het Sennebogen-assortiment er in een elektrische uitvoering met een geïntegreerd accusysteem.

KEESTRAC

In de recycling is de elektrificatie ook aan de orde. Een mooi voorbeeld is deze nieuwe elektrische 55-tons Keestrac R5e-percussiebreker bij Van der Pols. Deze combinatie is volledig plug-in-elektrisch, waarbij die ook plug-out-aansluitingen heeft om extra apparatuur van stroom te voorzien. Vernieuwend is de drop-off-motoraggregaatcombinatie die los van de machine inzetbaar is. In het geval van deze Keestrac gaat het om een 325 kW (442 pk) sterke Cummins-Stage V-diesel, goed voor een output van 450 kVA. Daar komt dan nog een nieuwe, gepatenteerde dolly bij.

LIMACH

De Nederlandse fabrikant Limach staat op de TKD met een eigen stand met een breed assortiment elektrische oplossingen. Die machines zijn al bekend en gaan verder met hun geïntegreerde accupakketwisselsysteem. Meest opvallend is

HYUNDAI

De TKD-stand van Van der Spek Vianen zal dit jaar bijna geheel in het teken staan van emissieloos werken. Uiteraard staan er elektrische graafmachines als de Hyundai HX260AL E en HX85A E en de Hyundai/ Eco-digger R20E. Verder te zien zijn de eerste elektrische asfaltafwerkmachine Dynapac SD1800, de elektrische tandemtrilwals CC 1100, de elektrische D-trilplaten, de Powerscreen Warrior 1800 Dual Power, de elektrische trommelzeef Siebotec Siebo 6000, de Telestack TC421 BAT-transportband op rupsen en de Fuchs MHL820 Battery+-overslagen -sorteermachine. Op het gebied van conventioneel materieel zijn de nieuwe mobiele graafmachines en mini’s van Hyundai speerpunten.

dat Limach de lijn flink naar boven doortrekt met de Maxi-range mobiele en rupsgraafmachines tot 25 ton. Waarschijnlijk is daar al iets van te zien op de beurs en anders zeker te bespreken.

RELLY

JCB

Helaas ontbreekt op de TKD de JCB-waterstofmotor, maar wel staat er het nodige elektrische materieel. De TKD krijgt een echte primeur met de nieuwe compacte 2,6-tons 403 E-wiellader, uitgerust met een 20 kWh-accupakket. Verder te zien is het huidige E-tech-programma met de verreiker 525-60E, de TLT 35-22E Teletruck, de HTD5E-rupsdumper, de 1-T-E-wieldumper, de elektrische 19C-1-minigraver met de universele snellader en mogelijk JCB’s Powerpack. Op conventioneel gebied laat JCB zien dat de JCB Dieselmax-motor verder is doorontwikkeld. Zo is de JCB 448-Stage V-motor in de JCB 245 XR TAB-rupsgraafmachine er nu met een elektronisch geregelde turbo met variabele geometrie.

De Schans zal met de eigen Relly-wielladers zijn debuut maken op de TKD. De fabrikant zal een flink aantal demovelden inrichten waarop je met de elektrische Relly-wielladers kunt draaien, waaronder de 1.0E, de 1.3E en de onlangs geïntroduceerde R1.8E. Een opvallende verschijning is ook de op de Bauma gepresenteerde volledig elektrische Optimas S19E-bestratingsmachine met 17 kWh-snelwisselbatterijsysteem. Daarmee kun je een halve dag op een batterij werken en tegelijk een tweede exemplaar opladen.

HITACHI

Naast de al leverbare elektrische ZX85US6EB (met 100 kW- of optioneel 122 kW-accupakket) is er voor het eerst de ZE135. Deze ZE135 is uitgerust met 85 kW elektrisch vermogen en een 198 kWh-accupakket. De elektrische minigraver ZE23 (2,3 ton) is in ontwikkeling, maar zal de TKD waarschijnlijk niet halen. Deze machine heeft een 39 kWh-lithium-ionaccu en is rechtstreeks aan te sluiten op een 32A-powerbox. Bij de conventionele machines zijn er Hitachi’s nieuwste mobiele graafmachines ZX95W-7 en ZX135W-7 en de wielladers ZW160-7 en ZW250-7.

LIEBHERR

Wynmalen & Hausmann geeft aan de geëlektrificeerde graafmachines die het samen met UMS heeft ontwikkeld zeer waarschijnlijk op de beurs zullen staan. Wynmalen & Hausmann heeft met UMS de Liebherr A 916 BE elektrische mobiele graafmachine en de R922 BE elektrische rups-

graafmachine ontwikkeld en in de praktijk draaien. Daarnaast is er veel nieuws te zien bij de conventionele Stage V machines. Denk aan de nieuwe generatie 8 middelzware wielladers en de nieuwe compacte wielladers inclusief de nieuwe L504 compact.

KOMATSU

Komatsu heeft al diverse prototypes van elektrische machines laten zien, zoals een minigraver, een compacte wiellader en zelfs deze 24-tons 210E, een volledig elektrische rupsgraafmachine met een 451 kWh-accupakket. Machines 4All in Nijkerk, dat het merk Komatsu zal vertegenwoordigen, geeft aan dat het nog maar de vraag is of het een elektrische machine op de beurs krijgt. Het bedrijf komt wel met de complete lijn compacte Komatsu-machines in de gewichtsklasse van 800 tot 14.000 kilo. Het gaat hierbij om graafmachines, wielladers en schrankladers.

TAKEUCHI

Verhoeven toont op de TKD het prototype van de TB20e, de eerste volledig elektrische minigraver van Takeuchi. De productie hiervan zal starten in het derde kwartaal van dit jaar. Verder is op de beurs natuurlijk het vele nieuws te zien dat Takeuchi onlangs heeft gelanceerd, zoals de TB335R-binnendraaier met ruime en

comfortabele cabine, de TB395W met vierwielbesturing en de vijftons-TB350R-binnendraaier met ruime en comfortabele cabine. Verhoeven zal uiteraard ook Kramer vertegenwoordigen, met onder andere de nieuwe elektrische Kramer 24e, een compacte wiellader.

GIANT

Tobroco was al vroeg met de eerste elektrische wielladers van Giant. De fabrikant spreekt ook een duidelijke strategie uit om in de komende vijf jaar alle modellen in het productportfolio in een elektrische én een dieselaangedreven variant te kunnen aanbieden. Op de TKD zal Tobroco voor het eerst de zwaardere G2700 E- en G2700 HD-wielladers tonen. Daarnaast zijn ook de GP1950E-trilplaat en GR740E-trilstamper te zien. Op conventioneel gebied vormt de nieuwe SK252D-skidsteer op rupsen een mooie primeur.

CASE

Bij Case is er naar aanleiding van een stevige productvernieuwingsronde heel wat te melden en te beleven. We beginnen daarom met het grootste nieuws, namelijk dat de nieuwe mobiele graafmachine er zal zijn. Case koopt die zoals bekend in bij Hyundai Heavy Equipment. Op dit moment wordt het eerste model, een WX160

E, klaargestoomd en deze zal zijn opwachting maken op de TKD. Ook zal het nieuwe D-serie-minigraafmachineprogramma worden getoond, dat zoals bekend nu bij het voormalige Eurocomach wordt geproduceerd. Op elektrisch gebied zal de elektrische 1,5-tons E15 EV er staan.

BOBCAT

Inter-Techno werkt samen met UMS aan het elektrificeren van Bobcat-machines, maar Bobcat werkt ook aan eigen elektrische machines. Op de TKD zal Inter-Techno de nieuwe af-fabriek tweetons minigraafmachine Bobcat E19e tonen. Daarnaast zijn er de bekende E10e en de door Inter-Techno. omgebouwde E35e. Op conventioneel gebied is er extra aandacht voor de nieuwe 8,8-tons E88, de nieuwe T86-schranklader en de compacte TL25.60-verreiker. Ook zullen enkele machines van de nieuwe Bobcat Groundcare Maintenance Equipment-tak worden getoond.

VRACHTWAGENS

Op vrachtwagengebied is er al het een en ander af-fabriek leverbaar. Voor binnenstedelijk werk wordt al het nodige elektrische materieel uitgeleverd, evenals hybride oplossingen voor middellang en/of gecombineerd stads- en distributiewerk. Elders in dit blad beschrijven we al het Veldhuizen-project, maar er zijn ook af-fabriek-oplossingen bij bijvoorbeeld Volvo. Dat merk moet nog keuzes maken wat het meeneemt naar de TKD, maar het zal een combinatie

zijn van FE Electric 4x2- of 6x2-bakwagens, FH Electric 4x2-trekkers, FM Electric 6x2-bakwagens en FMX Electric 8x4-bakwagens. De nieuwe elektrische trucks van Volvo hebben een accucapaciteit van 180 tot 540 kWh. Hybride is ook een serieus alternatief om afstanden te overbruggen en op locaties waar het nodig is om zero-emissie te rijden. In dit kader zal bijvoorbeeld deze Scania P360 PHEV 6x2*4 plug-in hybride kraan/kipper op de TKD bij Scania op de stand staan.

EERSTE ELEKTRISCHE VOLVO

EC230 EN L120 NAAR NEDERLAND

SMT volledig emissieloos

Pure, schone lucht op de stand van SMT op de komende TKD. Om bezoekers te laten ervaren hoe het is om op een elektrische machine te werken, staan er op de SMT-stand alleen emissieloze machines, die er zelfs emissieloos heen worden gebracht. Het laat zien welke grote stappen bijvoorbeeld Volvo en Sennebogen zetten bij de verandering van het machinepark.

‘FABRIKANTEN WERKEN VOLGENS HET KLIMAATVERDRAG VAN PARIJS, MET ALS DOEL EEN HALVERING VAN DE CO2-UITSTOOT IN 2030’

Nee, helemaal stil zal het niet zijn op de stand, benadrukt Ben Möhlman, commercieel manager bij SMT. “Ook elektrische machines maken namelijk geluid, al is het anders en minder dan bij gewone dieselmachines”, zegt hij. Hij is trots op de stap die SMT zet door op de TKD een volledig emissieloze stand in te richten. “We brengen alle machines zelfs emissieloos naar Almere met een elektrische Volvo-truck. Toch zullen de liefhebbers van diesel ook nog wel een aantal ‘gewone’ machines op de TKD vinden, want bij verschillende leveranciers staat nog wel een Volvo-diesel. Laten we immers reëel zijn: de komende tien jaar zal er nog volop worden geïnvesteerd in dieseltechnologie.” Het kiezen voor puur elektrisch motiveert hij vanuit de doelstelling van de TKD. “Het draait op deze beurs om het draaien en die mogelijkheid willen we gebruiken om eigenaren en vooral ma-

chinisten te laten ervaren hoe het is om op een elektrische machine te werken. De bedoeling is dat ze merken dat dit geen afbreuk doet aan dat wat je gewend bent.”

BLIKVANGER

Een blikvanger zal ongetwijfeld de nieuwe Volvo EC230 zijn. Dat is een primeur voor Nederland, want deze 23-tons graafmachine was hier niet eerder te zien en komt daarvoor over uit Zweden. Deze machine is vorig jaar in het thuisland voorgesteld en heeft het afgelopen jaar proefgedraaid in Noorwegen. Hij is inmiddels zo succesvol dat nu de serieproductie is opgestart en er dit jaar al acht naar Nederland komen.

Een andere bijzondere machine op de stand is de L120-wiellader. Deze is speciaal voor de Nederlandse markt ontwikkeld. Dat had wel wat voeten

Tekst en foto’s: Toon van der Stok

in de aarde, vertelt Möhlman. “We hadden vraag naar een elektrische wiellader en in eerste instantie wilde Volvo daar nog niet instappen, dus moesten we zelf aan de slag”, zegt hij. “We zijn begonnen, maar dan blijkt hoeveel gegevens, tekeningen en technische specs je nodig hebt om dat goed te doen. Toen we die gingen opvragen, kwam bij Volvo het besef dat het dan veel moest prijsgeven en heeft de fabrikant het toch zelf opgepakt. Samen met de Canadese partner Palmer heeft Volvo uiteindelijk zelf een elektrisch aangedreven model ontwikkeld”, aldus Möhlman. Voor de klanten is de productie inmiddels opgestart en er komen er dit jaar nog twintig naar Nederland.

straks wellicht door waterstof. Dat houdt echter veel meer in dan het vervangen van een motor. Zeker omdat de hoeveelheid vermogen die je mee kunt nemen beperkt is, draait het nog veel meer om efficiëntie. Dat vraagt om een heel andere inrichting en uitvoering van de machine. Voorzichtig zien we nu de eerste resultaten, maar bij een beperkt aantal modellen, want ook dat zit in een vast schema. Daarom gaat het ook nog best een tijd duren voordat we bij alle machines een model zonder diesel hebben.”

STROOMVOORZIENING EN FINANCIERING

TUSSENMODEL

Het is nog wel een tussenmodel, weet Möhlman, want het is in feite de gewone L120 waarbij de motor en dieseltank zijn vervangen door een elektromotor en een batterijpakket. “Dat is bij een wiellader nog wel lastiger dan bij een graafmachine. Je moet de aandrijving en aansturing van de elektromotor helemaal afstemmen op de transmissie. Dat is een uitdaging, omdat je het vermogen van de elektromotor moet verdelen tussen hydrauliek en transmissie. Een elektromotor is dan anders dan een diesel.”

Nadrukkelijk noemt Möhlman het een tussenmodel, want deze machine is speciaal voor Nederland extra snel ontwikkeld en in productie gebracht. “Dat was noodzakelijk nadat we in 2019 met de stikstofcrisis te maken kregen. Daardoor moeten wij nu sneller schakelen, want bij de fabrikanten is het schema heel anders. Die werken volgens het Klimaatverdrag van Parijs, met als doel een halvering van de CO2-uitstoot in 2030. Dat is bij bedrijven als Volvo het moment waar ze naar toe werken. Normaal gesproken komen de eerste machines die op basis van dat streven zijn ontwikkeld pas na 2025 op de markt, want gemiddeld zit er ongeveer tien jaar tussen de start van de ontwikkeling van een nieuwe machine en de productie. Die tijd is zeker nu nodig, omdat je werkt aan een heel nieuw concept, waarbij de dieselmotor wordt vervangen door een elektromotor of bij de grotere machines

Naast nieuwe machines wil SMT ook met de klanten nadenken over de stroomvoorziening op een bouwplaats en vooral de financiering van de nieuwe machines. Voor de stroomvoorziening presenteert SMT de batterijcontainer van Volvo. Deze is tegelijk met de EC230 ontwikkeld, omdat je zeker met een rupsmachine niet kunt gaan rijden om te gaan laden. Deze container wordt daarbij gezien als een van de oplossingen. Die container - of misschien wel containersvormt wel een extra aanslag op het budget van de ondernemer, beseft ook Möhlman. “Daarom gaan we nu veel meer met de klanten in gesprek over financieringen en eigendom. Daarin zien we al een trend waarbij bedrijven machines gedurende een kortere periode leasen of huren, afhankelijk van de lengte van het project dat ze hebben aangenomen. Natuurlijk willen klanten graag geld verdienen aan de exploitatie van een machine, maar dat lukt ook niet als hij na de klus drie maanden in de schuur staat omdat je geen werk meer hebt. We merken dat zeker ondernemers die meer rekenen of anders willen denken die stap zetten.”

ANDERE FINANCIERING

Bij elektrische machines zal dat nog veel meer gaan spelen, denkt Möhlman. “De investering is zo hoog dat je zeker moet weten dat je werk hebt waarbij ook de extra kosten worden betaald. Dan moet je nadenken of je de machine wel in eigendom wilt, want dan zit je er wel mee als het werk klaar is. Daarom adviseren wij veel vaker om toch te kiezen voor operational lease of huren, want dan weet je precies wat je kosten zijn en heb je ook geen onzekerheid als het project is afgelopen. We merken dat dit ook bij de gewone machines steeds meer groeit. Om die reden is onze huurvloot nu al 230 machines groot en groeit die alleen maar. Met de dure elektrisch machines zal dat alleen maar toenemen. Ook daarover willen we met de klanten op de TKD spreken.”

Wij willen laten merken dat een elektrische aandrijving geen afbreuk doet aan dat wat je gewend bent.

STAAD MAAKT BATTERIJPAKKETTEN MULTI-INZETBAAR

Batterijpakketten inzetten in het totale plaatje

Tekst: Gert Vreemann

Foto’s: Vreemann, Staad ECE

De nieuwe 400 kWh-Megabox-batterijpakketten die Staad monteert, zijn nu ook inzetbaar als verwisselbare energieopslagsystemen. Staad ziet dit als een belangrijke stap om ondernemers te ondersteunen in het op de werkplek rond zetten van het totale energieplaatje. De batterijpakketten kunnen daarbij ook andere voertuigen en middelen van stroom voorzien.

Bij Staad zitten ze bepaald niet stil, zo laat de openingsplaat zien. Deze vijftigste machine, een mobiele graafmachine met het nieuwe 400 kWh-Megabox-batterijpakket, staat klaar voor aflevering. Lag de focus in de beginfase natuurlijk eerst op het in de praktijk geaccepteerd en aan de praat krijgen van de elektrische mobiele graafmachines en rupsgraafmachines, anno 2023 zet het bedrijf de volgende stappen met nieuwe Megaboxen die als verwisselbaar energieopslagsysteem inzetbaar zijn. En passant worden de graafmachines voorzien van de nieuwe Megaboxen, staat de eerste elektrische DL 280-wiellader vrijwel klaar voor testwerk en gaat de eerste elektrische 50-tonner met lange giek binnenkort aan de slag. Sijmen Staadegaard is daar helder in. “De elektrische machines hebben zich in de praktijk wel bewezen. Onze klanten weten wat ze kunnen en dat praat zich rond. We richten ons nu op vervolgstappen. Die zitten hem met name in het stroommanagement op het werk en op de eigen vestiging van de klant.”

‘DE BATTERIJ VORMT IN DE AANKOOP TOCH RUIM DE HELFT VAN DE AANSCHAFPRIJS. VERHUREN LEVERT EEN MOOIE EXTRA OMZET OP’

BEDRIJVEN ONDERSTEUNEN

Een belangrijke vervolgstap is dat Staad nu twee specialisten heeft die klanten al voor de aanschaf van een elektrische graafmachine helpen om te analyseren hoe het met de stroomvoorziening zit.

ELEKTRISCHE WIELLADER

Op de website is hij al geruime tijd aangekondigd, de elektrische achttientons DL280-wiellader, uitgerust met 128 kW Danfoss SPRM-elektromotor met permanente magneet en een hoog constant vermogen in combinatie met en een 400 kWh/650V-Megabox. De Megabox wordt zo uitgevoerd dat hij onder de bestaande kap past. Deze wordt niet verwisselbaar. Staad streeft ernaar om ook met deze machine een dag rond te kunnen werken en die ’s nachts in zes of twaalf uur met een DC 60- of DC 30-normaallader op te laden of in ruim drie uur met een DC 120-snellader. De eerste wiellader is nagenoeg gereed. Hij zal waarschijnlijk zijn debuut gaan maken op de TKD.

Er wordt hiervoor een energiescan uitgevoerd om te bepalen welke stappen er moeten worden gezet. “Dit is een service voor onze eigen klanten die past in het ontzorgen van de klant”, vertelt Sijmen. “We zien een grote behoefte aan goed advies om het totale plaatje rond te zetten”, legt hij uit. Hij geeft aan dat de meeste bedrijven onvoldoende inzicht hebben in hoe ze het laden op het eigen bedrijf moeten regelen. “Begon het met een enkele machine, tegenwoordig is het inclusief elektrische bedrijfsauto’s en bussen, verschijnen de eerste elektrische vrachtwagens en is het handgereedschap steeds vaker elektrisch en de eerste elektrische bouwketen verschijnen ook al.” Daar komt bij dat naast de elektrisch mobiele graafmachine van Staad mogelijk ook nog elektrische mini- en midigraafmachines en -wielladers draaien. “Het is zaak de stroomvoorziening voor het totale plaatje goed rond te zetten. Bij meerdere machines moet vaak de stroomaansluiting worden opgeschaald. Wij adviseren welke capaciteit er nodig is en welke laadtrajecten de beste oplossingen voor de klant geven.”

HOGE ACCEPTATIE

Belangrijk in dit verhaal is de grote acceptatie van het elektrisch materieel. “Zoals jullie wellicht ook wel in de praktijk horen, kun je met onze nieuwe Megaboxen ruim een dag werken op een batterijlading”, zegt Sijmen. “We gaan uit van tien tot dertien uur. Dat maakt snelladen in pauzes overbodig”, stelt hij vast. Pieter Staadegaard voegt daar stellig aan toe dat meer dan acht uur belangrijk is. “Een machinist moet ‘s morgens vroeg met zijn mobiele graafmachine naar een klus kunnen rijden, daar acht uur kunnen draaien en eventueel wat langer om de klus af te ronden en dan ‘s avonds weer huiswaarts keren op één batterijlading. Daarom zijn we met de verbeterde Megaboxen gekomen”, aldus Pieter. Hij geeft aan dat je dan in de praktijk gemakkelijker toe kunt naar het onbezorgd een dag draaien en dan ’s avonds wisselen. “Bedrijven kunnen dan overdag mogelijk op eigen groene stroom of ’s nachts de batterijen aan de normale lader opladen. Dat is de beste praktijk: de batterijen rustig opladen.” Beide mannen wijzen daarbij nadrukkelijk op mogelijke risico’s bij snelladen. Er wordt gemakkelijk over gepraat, maar de praktijk is dat dit niet altijd goed gaat. “Ook al beschermt het batterijmanagement de batterij en kan een snellader snel laden, er zitten ook nog stekkerverbindingen tussen. Die worden bij echt snel laden op een gegeven moment echt te heet. Dat moet je dan ook aanpassen”, zegt Pieter. Allemaal zaken die om een goede voorlichting vragen.

‘ER WORDT GEMAKKELIJK

OVER SNELLADEN GEPRAAT, MAAR DE PRAKTIJK IS DAT DIT NIET ALTIJD GOED GAAT’

MEGABOXEN

De vijftigste elektrische mobiele graafmachine van Staad ECE staat tijdens ons bezoek klaar voor aflevering. Deze is als een van de eerste voorzien van de nieuwe 400 kWh-Megaboxen. Deze zijn met 71,5 centimeter aanmerkelijk smaller dan de voorgaande (125 centimeter brede) Powerboxen, maar zijn met 252 centimeter wel ruim dubbel zo breed en aangepast aan de voertuigbreedte. Ze zijn met een gewicht van circa 3,1 ton wel ruim een ton zwaarder dan de voorgaande Powerboxen. Nu staan er echter niet langer twee Power-

De nieuwe 400 kWh-Megaboxen zijn met 71,5 centimeter aanmerkelijk smaller dan de voorgaande (125 centimeter brede) Powerboxen, maar zijn met 252 centimeter wel ruim dubbel zo breed en aangepast aan de voertuigbreedte.

De mobiele graafmachines zijn nu uitgerust met een enkele 400 kWh-Megabox. Deze neemt minder ruimte in en je hoeft maar één batterij te wisselen.

De 30-tons rupsgraafmachine wordt voorzien van twee Megaboxen, terwijl de 50-tons variant er drie krijgt.

ENERGIEPLEIN OP DE TKD

Op de TKD zet Staad in op een energieplein. Hier worden ondernemers en machinisten uitgebreid geïnformeerd over laadmogelijkheden en de praktijk die daarbij komt kijken. Op dit plein zal de Megabox als verwisselbaar energieopslagsysteem een prominente plek krijgen, inclusief de verschillende laadoplossingen en toepassingen als verwisselbaar energieopslagsysteem. Staad gaat ook enkele workshops organiseren voor ondernemers.

boxen naast elkaar in een mobiele graafmachine, maar het kan nu met één Megabox. Deze stap is gezet omdat de nieuwe Megaboxen minder ruimte innemen en je bij de mobiele graafmachines zo maar één batterij hoeft te wisselen. “Ook al kost het in de praktijk maar zes minuten, het scheelt toch weer een paar minuten”, zegt Pieter. De 30-tons rupsgraafmachines worden voorzien van twee van deze Megaboxen, die dan achter elkaar staan. De 50-tons variant wordt voorzien van drie van deze Megaboxen. Dat is dan ook een flink wat grotere machine.

UNIVERSEEL INZETTEN

Dat brengt ons bij het laatste belangrijke punt: de nieuwe Megabox is ook inzetbaar als verwisselbare energieopslag. Dat klinkt vrij logisch, maar dat is het niet. “Batterijen voor voertuigen, zoals onze Powerboxen, zijn primair ontworpen om machines van stroom te voorzien met de bijbehorende kenmerken, want daar is de gehele aansturing op ingericht”, zegt Pieter Staadegaard. “Ze zijn niet geschikt voor de inzet als universele powerbox.”

Het afgelopen jaar heeft Staad heel veel energie gestoken in het ontwikkelen en programmeren van de Megaboxen en Powerboxen om ze beide gereed te krijgen en goedgekeurd te krijgen voor de inzet als verwisselbare energieopslag. Half maart was de kogel officieel door de kerk met de officiële goedkeuring van de RVO op het ingediende octrooi voor het verwisselbare energieopslagsysteem. Daarbij kan de batterij als master en als slave worden ingezet.

‘MET ONZE NIEUWE MEGABOXEN KUN JE RUIM EEN DAG WERKEN OP EEN BATTERIJLADING’

STAND-ALONE

Dat maakt het mogelijk om de batterijen te laden met de inzet van bijvoorbeeld zonnepanelen op een eigen locatie en dat deze batterij uit de machine kan worden gehaald en als stand-alone-batterij kan worden ingezet. “De batterij vormt in de aankoop toch ruim de helft van de aanschafprijs en ondernemers zoeken oplossingen om de energiehuishouding goed rond te zetten en mogelijk de batterij breder rendabel te maken. Verhuren levert een mooie extra omzet op”, zegt Pieter. “Ze kunnen onze Megaboxen daar nu universeel voor inzetten”, zegt hij. Hij wijst op het op locatie rond zetten van de energiehuishouding, bijvoorbeeld het bijladen van kleinere elektrische gereedschappen en machines wanneer de mobiele of rupsgraafmachine niet continu werkt, het bijplaatsen van een extra Megabox om de totale stroomvoorziening rond te zetten, maar ook het verhuren van de Megaboxen. “De machines werken in de regel niet zeven dagen per week de klok rond”, zegt hij. “Een ondernemer kan nu bijvoorbeeld de Megaboxen in de weekeinden verhuren. Daarmee genereert hij extra omzet met de Megaboxen. Dat past in het nieuwe denken om het totale elektrische plaatje rond te zetten. Dat beperkt zich niet meer alleen tot onze mobiele- en rupsgraafmachine-oplossingen”, aldus Pieter. De bestaande Powerboxen kunnen in overleg ook worden aangepast voor de inzet voor de totale stroomvoorziening. Daarmee is de cirkel rond.

Veldhuizen Semi-Dieplader

bakmaat 10,50 x 2,20 mtr.

oprijhoek 8°

laadvermogen 5,4T

Iveco 40C16

2,3 L / 120 KW 8,0 T trekgewicht

VELDHUIZEN levert B+E opleggers voor het transport van kleine machines met een laadvermogen tot 7 ton.

Voor het laden van golfbaan machines heeft

VELDHUIZEN een knikkende semi-dieplader ontwikkeld met een oprijhoek van 8° en een gegroefde aluminium vloer, zodat er veilig geladen kan worden.

De trekker-opleggers en oprijvrachtwagens zijn uit voorraad leverbaar. Ook kunt u gebruik maken van onze verhuurvloot van 250 trekkers en 250 opleggers.

stand 152

PON EQUIPMENT TOONT EIGEN LAADOPLOSSINGEN EN STROOMVOORZIENING OP TKD

Tekst: Gert Vreemann

Foto’s: Pon Equipment,

‘Stroomvoorziening meteen regelen bij huur of aankoop’

Vreemann

Neem bij de huur of aankoop van elektrisch materieel meteen de stroomvoorziening mee. Op de TKD laat Pon Equipment dit zien door zelf de stroomvoorziening te regelen voor de eigen stand in combinatie met de eigen oplaadoplossingen. Naast de elektrische noviteiten wijst Pon Equipment ook op het opwaarderen van machines naar Stage V via het rebuild-programma.

ONVOLDOENDE KENNIS HEBBEN OM DE STROOMVOORZIENING OP LOCATIE TE REGELEN’

Een moment dat degenen die het live hebben meegemaakt niet snel zullen vergeten, was de introductie van de eerste 323F Z-Line in oktober 2018 in Almere. Gezoem in plaats van het bekende Cat-dieselgeronk van deze volledig elektrische 26-tons rupsgraver, door Pon Equipment Noorwegen gebouwd op basis van een Cat 323F. Daarbij had het bedrijf toen al een tienvoets container vol batterijen en laadopties om de machine op locatie snel te kunnen opladen. Er waren toen zichtbaar vraagtekens of de machine de

dieselvariant in prestaties en beleving kon evenaren. Hoe anders is die realiteit nu. Elektrisch werken is geen vraag meer, maar een actueel thema. De 323F Z-Line is vervangen door de 320 Z-Line, een echte Next Gen-machine met een lagere en compactere achterkant. Ook is er een kleinere broer, de 310 Z-Line, bij gekomen. Nieuw is dat Pon Equipment ook de mogelijkheid benut om in Almere zelf elektrische varianten op te bouwen. Op dit moment werkt het bedrijf aan een 30-tons Z-line-variant met lange giek voor - je raadt het al

REBUILDEN EN RE-POWER

Pon Equipment geeft met klem aan dat we het overgrote deel van het werk nog met dieselmachines doen en dat Stage V-diesels heel schoon zijn en in combinatie met HVO in aanbestedingen een hoge waardering verdienen. Pon Equipment zet daarom op de TKD breder in op en vraagt nadrukkelijk aandacht voor het hergebruiken van bestaand materieel door te re-builden. De machine wordt dan volledig uit elkaar gehaald en weer als nieuw opgebouwd. Daarbij is het in een groeiend aantal gevallen mogelijk de motor te upgraden naar Stage V. Een re-power noemt Pon Equipment dat. “Upgraden van Stage IV-machines naar Stage V-niveau is relatief eenvoudig via het Cat Certified Rebuild Program. De typegoedkeuring van deze machine blijft dan gelijk. Dan maak je als onderneming ook een duurzaamheidsstap”, aldus Van der Pols. Hij geeft aan dat er op dit vlak in de markt nog veel winst te behalen is. Stage III en ouder ligt lastiger, omdat de typegoedkeuring deze mogelijkheid niet biedt.

- inzet op dijkverzwaringsprojecten. Dat is immers een van de gebieden waar emissieloos draaien telt in aanbestedingen en waar bedrijven maar wat graag dergelijke techniek inzetten.

FILOSOFIE GEHANDHAAFD

De filosofie van de Z-Line-machines heeft Pon Equipment onveranderd doorgetrokken. De Z-Line-rupsgraafmachines zijn uitgerust met vaste accupakketten: 300 kWh voor de 23-tons 320 Z-line, 150 kWh voor de twaalftons 310 Z-Line en 420 kWh voor de nieuwe 330 Z-Line. Verwisselbare accupakketten zien ze bij Pon Equipment niet zitten. “Dat is te omslachtig. Je moet de accupakketten toch opladen en dat kan prima op locatie, als je de logistiek op orde hebt.”

Van der Pols geeft ook aan dat de inzetduur van de machines helder is. “We hebben nu genoeg praktijkervaring opgedaan. De batterijen zijn

hoogwaardiger geworden en de Next Gen-machines met alle belangrijke opties als Grade Assist, Swing Assist en E Fence zijn efficiënter. Daarmee kunnen we bij zwaar werk in de praktijk circa zes uur werken. Bij lichter werk kunnen we zelfs de acht uur volmaken. Concreet zul je ermee moeten rekenen dat je op een werkdag een keer moet bijladen. Dat zal vaak in de middagpauze zijn”, aldus Van der Pols. Hij geeft aan dat machinisten ook moeten leren omgaan met de machines. “Ze moeten leren het beschikbare vermogen efficiënt te managen.”

‘HET

UPGRADEN VAN MACHINES

NAAR STAGE V-NIVEAU VIA HET CAT

CERTIFIED REBUILD PROGRAM IS OOK VERDUURZAMEN’

Pon Equipment heeft inmiddels de nodige ervaring opgedaan en die loopt in de pas met wat we ’in den lande’ horen. Elektrische machines hebben zich in prestaties en comfort al wel bewezen. Daar zit niet meer de grootste vraag voor ondernemers. De hamvraag is volgens Pon Equipment nu: is de locatie voorzienend genoeg om de elektrische machines aan de gang te houden?

VERSCHUIVING NAAR HET OPLADEN

Marketingmanager Lennert van der Pols is hier helder in. “Met name onze Pon Rental-verhuurtak ziet dat veel bedrijven nog onvoldoende kennis hebben om de stroomvoorziening op locatie te regelen”, zegt hij. “Daarom richten we ons bij de verhuur en bij de verkoop van elektrisch materieel met name op het bespreken, assisteren en eventueel voorzien van de stroomvoorziening. Feitelijk gaat het om de totale ontzorging van het elektrisch werken.”

Pon Rental heeft ook elektrische Z-Line 310- en 320-graafmachines in de verhuur en koppelt dat dan automatisch aan een goede voorlichting en desgewenst het regelen van de totale energievoorziening. “Dat kan gaan om het realiseren van aansluitingen om de accupakketten te kunnen opladen met de eigen lader van 20 tot 60 kW of met een snellader tot 150 kW.

Om tussentijds te kunnen bijladen, bestaat de mogelijk om een batterijcontainer met snellaadfunctie in te zetten met een capaciteit die is afgestemd op de stroombehoefte van de machine. De vaste stroomvoorziening op locatie kan desgewenst de batterijcontainer weer voorzien van

De bestaande elektrische Z-Line 310- en 320-graafmachines zijn op Next Gen-niveau gebracht en hebben daarmee ook belangrijke opties als Grade Assist, Swing Assist en E Fence.

Pon Equipment bouwt nu ook in Almere de Z-linegraafmachines. Naast de 310 en 320 bouwt het bedrijf ook een 30-tons versie.

stroom. Wanneer de vaste stroomvoorziening ontbreekt of onvoldoende is, kan het plaatsen of bijplaatsen van een aggregaat een passende oplossing zijn.”

De inzet van een aggregaat roept uiteraard weerstand op van tegenstanders, omdat je dan net zo goed een Stage V-machine op HVO zou kunnen inzetten. Deze gedachte is destijds door Pon al gerelativeerd met de opmerking dat je bij het werken met een elektrische Z-line in combinatie met een modern Cat-dieselaggregaat voor het opladen door de hogere efficiëntie van het dieselaggregaat dertig procent diesel kunt besparen.

PON RENTAL BIJSCHAKELEN

Van der Pols benadrukt dat Pon Equipment deze kennis en ervaring van Pon Rental ook bijschakelt als het om de verkoop van elektrische machines gaat. “Wij zien nu meer markt voor de verhuur van elektrisch materieel, omdat deze machines toch vaak op projectbasis worden ingezet. Huren is dan veel gerichter en meer afgebakend en scheelt de ondernemer flink in de kosten in vergelijking met de aanschaf van een elektrische Z-Line-machine”, aldus Van der Pols. Hij onderbouwt dit met de afgelopen (na)jaar sterk groeiende vraag uit de markt om Z-Line-machines te huren. “Dat we nu volop werken aan een 30-tons versie met lange giek voor de mogelijke inzet op bijvoorbeeld dijkverzwaringsprojecten past in dit beeld. Het huren van een elektrische machine is uiteraard globaal zo’n drie à vier keer zo duur dan de dieselvariant, maar op sommige projecten noodzakelijk.”

CATERPILLAR OOK ELEKTRISCH

Een volgende stap voor Pon Equipment is dat Caterpillar nu zelf ook komt met een elektrische 320 Next Gen-machine met een 320 kWh-accupakket. Deze is nog niet op de markt en zal nog niet op de TKD te zien zijn. “Daarmee bevestigt Caterpillar wel dat we goed bezig zijn met onze Z-Line”, zegt Van der Pols. Door de focus op rupsgraafmachines biedt Pon Equipment op dit moment nog geen mobiele elektrische graafmachines. “We richten ons nu volledig op een assortiment elektrische rupsgraafmachines in verschillende gewichtsklassen, vanwege de grotere vraag en bredere inzet van deze machines in Nederland.”

Van der Pols besluit met de opmerking dat machinisten de Z-Line-machines op de TKD zelf kunnen uitproberen om de kwaliteit te ervaren. “Dan gaan we met de ondernemers graag het gesprek aan om het totale plaatje door te nemen.”

CAT COMMAND OP TKD

Cat gaat op de TKD het Cat Command-station tonen. Daarmee kunnen alle machinefuncties comfortabel vanuit de stoel op kantoor of vanuit de bedieningsruimte op locatie worden bediend, dus niet alleen de giek- en bakbewegingen, maar ook het rijden. Specifieke functies, zoals Cat Grade 3D, Grade met Assist for boom and bucket, Swing Assist en E-Fence, kunnen daarbij ook worden benut. Met dit systeem kunnen per machinist tot vijf machines veilig op afstand worden bediend, zoals in de sloop en recycling of op instabiele of vervuilde (onder) grond. Pon Equipment ziet naast de genoemde werkomstandigheden ook mogelijkheden om het tekort aan machinisten te ondervangen. De jonge generatie is vaak bedreven met computergames en zal het bedienen van de machines met Cat Command snel onder controle hebben. Cat ziet ook goede kansen ouderen die minder mobiel zijn in te zetten.

Pon Equipment toont verder op de TKD als elektrisch materieel de 310 Z-Line, de 320 Z-Line, de 301.9 en de e-MH3024 (statisch). Van de conventionele machines zijn de nieuwe 966 Next Gen-wiellader, de Komptech Crambo 6200-trommelzeef en de mobiele M319-graafmachine speerpunten.

‘MACHINISTEN MOETEN LEREN HET BESCHIKBARE VERMOGEN EFFICIËNT TE MANAGEN’

Pon Equipment toont op de TKD deze elektrische 301.9-minigraafmachine. De aangekondigde door Cat zelf gebouwde elektrische 320 Next Gen-machine zal nog even op zich laten wachten.

VELDHUIZEN WAGENBOUW EN VELDHUIZEN

TRUCKS KLAAR VOOR ELEKTRIFICATIE

Tekst: Gert Vreemann

Foto’s: Vreemann, Veldhuizen

‘Het totale plaatje moet kloppen’

Kijk verder dan alleen de elektrische machine. Zorg dat het trekkende voertuig en de aanhanger ook in het geheel passen. Veldhuizen Wagenbouw past daarvoor elektrische trekkende voertuigen indien nodig aan en komt met lichtere en specifiekere opleggers en aanhangers voor elektrisch materieel. Veldhuizen Trucks komt met een dikke Mercedes eActros-vijfasser als opstap naar meer.

krijgen. Even verderop bij de aparte werkplaats van Veldhuizen Trucks is, zoals op de openingsfoto te zien is, net een Mercedes-Benz eActros gearriveerd voor ombouw. Het is een van de eerste die wordt omgebouwd. Hij is identiek aan de aangekondigde vijfassige 10x2-eActros, met behoud van de vier standaard accupakketten. De monteur van Mercedes-Benz Nederland treft ter plekke de nodige voorbereidingen, waarna de gecertificeerde medewerkers van Veldhuizen Trucks met de ontmanteling kunnen beginnen. Naar binnen rijden zit er even niet in, want de brug is vol bezet.

‘DE MEESTE TREKKENDE VOERTUIGEN HEBBEN AF-FABRIEK EEN TE LAAG TREKVERMOGEN. WIJ PASSEN DAT DESGEWENST AAN ALS DAT KAN’

‘DE STIKSTOFPROBLEMATIEK ZET

GROTE DRUK OP GROTE PROJECTEN.

DAAROM KOMEN WE MET DE VIJFASSIGE EACTROS IN ASFALTUITVOERING’

De aankondiging van een dikke, volledig elektrische 49-tons vijfasser op basis van de bekende Mercedes-Benz eActros met vier zware accupakketten maakt nieuwsgierig. Omdat er daarnaast vanuit Veldhuizen Wagenbouw ook nog de nodige primeurs worden aangekondigd voor het elektrische segment besluiten we om naar Loosdrecht te rijden. Daar blijkt dat er inderdaad veel te doen is. Tijdens ons bezoek is Veldhuizen Wagenbouw naast al het andere werk druk bezig een flinke ultra-light semi-dieplader met een nieuw chassis van Domex-staal en aluminium bodemplaten gereed te maken voor het debuut op de TKD. Het eigen gewicht van deze 8,50 meter lange oplegger is teruggebracht van 1800 naar 1200 kilo. Daardoor heeft hij dus circa 600 kilo meer laadvermogen. Verder is het een drukte van jewelste om lopende projecten gereed te

SNEL GROEIENDE MARKT

Pieter Veldhuizen, die tussen al het regelwerk en de vele telefoontjes door tijd voor ons vrijmaakt, splitst de uitleg over elektrificatie bij Veldhuizen Wagenbouw en Veldhuizen Trucks heel nadrukkelijk. “Het zijn twee gescheiden trajecten die inspelen op dezelfde trend, een versterkte groei van de markt voor elektrisch materieel. Wij willen op de TKD laten zien dat we de producten en knowhow op orde hebben om vol gas te geven voor beide takken van het bedrijf”, aldus Veldhuizen. Hij signaleert in de breedte de groei, omdat er vanuit bestekken al een groeiende vraag is naar emissiearm. “Daar speelden we al op in bij het kleinere materieel. De stikstofproblematiek geeft nu een extra boost, omdat bij veel grote projecten emissiearm werken betekent dat het door kan gaan en niet-emissiearm dat het stilligt. Dat zet met name

MEER ELEKTRISCHE TRUCKS VOLGEN

Een van de eyecatchers op de TKD wordt de vijfassige Mercedes-Benz eActros op de stand van Veldhuizen Trucks. Ook hier is het nodige aan voorafgegaan. “We hebben inmiddels gecertificeerd personeel om aan het elektrische deel van de trucks te werken en de nieuwe batterijenpakket-unit is officieel goedgekeurd”, zegt Pieter Veldhuizen. Dat is wel een item, omdat je naast veiligheid en constructie ook zit met stralingsmetingen voor de chauffeur. “Dat vergde een flinke investering, maar daarmee zijn we wel klaar voor het nieuwe avontuur met elektrische vrachtwagens.” De filosofie is hier helder en in feite illustratief voor de manier waarop Veldhuizen Trucks al menig vrachtwagen heeft omgebouwd. “We gebruiken de af-fabriek-accupakketten en gaan ook niet ingrijpen in de elektrische aandrijving. Dat laten we bij de vrachtwagenfabrikant. Wij bouwen de truck alleen zodanig om dat we voor onze sector de specifieke oplossingen kunnen bouwen. De 10x2 is de eerste die in dit geval specifiek voor de asfaltinzet is gebouwd. Deze wordt voorzien van een geïsoleerde Hyva-asfaltkipper met een inhoud van 21 kuub. De actieradius bij snelwegwerk wordt geschat op circa 280 kilometer, bij gebruik op lokale wegen zelfs tot 400 kilometer. Veldhuizen geeft aan dat andere oplossingen die zijn bedrijf bij de trucks al doorvoert ook mogelijk zijn. “De enige beperking nu is de ruimte achter de cabine voor het plaatsen van de accupakketten. Die gaat van de lengte af en zal de opbouw dus verkorten”, geeft hij aan. Ook hier ziet de ondernemer echter nieuwe kansen. “Europa is bezig met regelgeving die extra inbouwruimte mogelijk maakt met behoud van de opbouwlengte. Dat past ons goed”, aldus Pieter. Uiteraard gaat Veldhuizen Trucks ook door met de bekende ombouwen van de dieseltrucks. Afsluitend geeft de gedreven ondernemer aan de e-trucks ook in de eigen verhuurvloot te gaan inzetten. “We verwachten dat de meeste klanten toch gaan kopen. Met deze inkoop kunnen we ze zo snel mogelijk leveren.”

op grote projecten en in de wegenbouw een grote druk op deze markt. Daarom komen we dus ook met de vijfassige eActros in asfaltuitvoering met dertig ton laadvermogen.”

TOTALE PLAATJE

Bij Veldhuizen Wagenbouw is er al langer een vraag naar aanhangers voor bedrijven die al elektrifice-

ren, met name in de infra. Daar signaleert Veldhuizen enkele duidelijke trends, waar hij met zijn bedrijf op inspeelt. “Het begint vooraan bij de aanschaf van het elektrische trekkende voertuig”, vertelt Pieter. “De meeste hebben af-fabriek een te laag trekvermogen. Wij passen dat desgewenst aan van globaal rond de ton af-fabriek naar rond de drie ton voor onze sector. Dat moet dan wel kunnen.”

Bij de nieuwe 3,5-tons tandemdieplader is het asstel naar achteren geplaatst en is de laadvloer verlengd. Het chassis is aangepast voor het behoud van laadvermogen en de remkabels zijn hoger weggewerkt.

De nieuwe ultra-light semi-dieplader heeft een nieuw chassis van Domex-staal en aluminium bodemplaten. Het eigen gewicht van deze 8,50 meter lange oplegger is teruggebracht van 1800 naar 1200 kilo.

Op de afbeelding is goed te zien dat er geen concessies zijn gedaan aan het rijwerk, omdat de batterijpakketten achter de cabine zijn gemonteerd.

Veldhuizen past daar niet alleen de trekhaak voor aan, maar laat het voertuig ook keuren. “Daarbij moet de combinatie ook volbeladen een helling nemen. Dat lukt niet elk elektrisch voertuig en dat zorgt voor verschillen in de markt”, zegt Pieter. Hij heeft zo al voor diverse klanten voertuigen aangepast en noemt als voorbeeld van gerealiseerde projecten een Ford Transit met 3850 kilo trekvermogen, een Toyota Proace met 3125 kilo en een Maxus eDeliver 9 met 3500 kg. “Informeer goed bij je leverancier wat er mogelijk is en spreek door hoeveel het voertuig moet trekken en niet andersom”, luidt zijn advies. Over het kunnen trekken zit hij niet in. “Dat gaat prima lukken. De actieradius zal uiteraard afnemen, maar voor de dagelijkse rit in onze sector zal dat doorgaans geen probleem zijn”, verzekert hij. Hij geeft daarbij wel het advies om alvast na te denken over het desgewenst bijplaatsen van accupakketten op het voertuig, ook als dat nu nog niet aan de orde is.

Advertentie

AANHANGER AANPASSEN

De volgende stap die hij bewust noemt, is de aanhanger zelf. “Ook daar zetten we belangrijke stappen”, vertelt Pieter. De eerder genoemde dieplader is een goed voorbeeld. Die heeft grote wielen, een lage laadvloer en een laag gewicht om zo de actieradius van het trekkende voertuig te vergroten. “Deze diepladers worden vooral in de groensector ingezet: trekkertje met werktuig, zelfrijdende maaiers en dergelijke. Je hebt het dan over flinke lasten.”

Een tweede punt dat de Loosdrechter ondernemer noemt, is de gewichtsverdeling. “Elektrisch materieel is vaak zwaarder aan de achterkant. Dat heeft ook invloed op de gewichtsverdeling op de aanhanger. Minder kogeldruk bij het trekken van een minigraafmachine bij vaak een relatief licht trekkend voertuig maakt de combinatie instabieler. Daarom komen we nu met een nieuwe 3,5-tons tandemdieplader waarbij het asstel naar achteren is geplaatst en de laadvloer is verlengd”, legt hij uit. En passant is het chassis aangepast voor het behoud van laadvermogen en zijn de remkabels hoger weggewerkt.”

‘OMDAT ELKE KILO TELT, MAKEN WE AANHANGERS LICHTER EN PASSEN ZE AAN VOOR HET VERVOER VAN ELEKTRISCH MATERIEEL’

Op de TKD zie je de laatste ontwikkelingen, zoals de 10x3 X-Treme Light-vijfasser met een netto laadvermogen van 34,5 ton, de compactere Volvo FH 10x4 met liftbaar en uitschakelbaar uitgevoerde derde as en deze Scania Quadro met hefbare en uitschakelbare achteras met dubbele montage voor meer stabiliteit bij het lossen.

Jij bent een klasse apart

Het is prachtig om een echte vakman aan het werk te zien. Dankzij jouw jarenlange ervaring is het gereedschap een verlengstuk van jouw handen geworden. Met een gedurfde visie en het juiste materieel maak je van elke klus een meesterwerk.

ELEKTRISCH DRAAIEN ZONDER STILSTAND

Container als reservebatterij

De stikstofcrisis geeft een grote impuls aan het emissieloos werken in de GWWsector. Zwaar elektrisch materieel is beschikbaar en hoewel dat drie keer duurder is dan dieselmaterieel willen ondernemers het werk toch binnenhalen. Een handvol aannemers heeft al meerdere zwaardere machines draaien op een accu. De grote vraag is dan: hoe laad je die op? Een accu-container op de klus biedt uitkomst.

‘DE PRIJZEN VARIËREN VAN € 500

TOT € 800 PER KWH, WAARBIJ EEN

TWINTIGVOETS CONTAINER PER KILOWATT HET GOEDKOOPST IS’

Op veel klussen is er geen bouwaansluiting of ander stroompunt of is deze te licht. Materieel heen en weer rijden naar huis is te duur en niet emissievrij. Een oplossing is een pakket accu’s in de machine en die dagelijks wisselen of een accu-aanhanger. Op grotere projecten wordt gekozen voor één grote mobiele accu-container die op een strategisch punt alle machines, maar ook het ketenpark van stroom voorziet. Verhuurbedrijf Bredenoord merkt dat de vraag naar zijn accuboxen explosief groeit. Het bedrijf, dat 2700 dieselaggregaten verhuurt, kocht en bouwde sinds 2016 ook zo’n honderd accuboxen. De weekprijzen voor de huur daarvan lopen op tot duizenden euro’s. “Vooral in Noord-Holland maakt de industrie hier gebruik van vanwege de netcongestie, waarbij de stroomvraag groter is dan de capaciteit”, zegt technical support manager Kasper Keukens. “Op een nieuwe trafo of netverzwaring moet je zomaar tot 2029 wachten, dus is dit een

tussenoplossing. In de bouw zijn het vaak torenkranen, hei-installaties, walsen of shovels die op een gemeenschappelijk punt laden, vaak vanuit een 300-kW-accu in een tienvoets container. Je moet dan wel slim omgaan met de inrichting van de bouwplaats, dus je keet direct naast het werk en de accu plaatsen.”

BEHUIZING GWW-PROOF

Van Werven in Oldebroek gaat komend jaar met drie elektrische Mecalacs (elf en twaalf ton), twee negentons Ahlmann-shovels, twee mobiele Doosans, een mobiele Etec en een twintigtons Etec-rupskraan op accu’s draaien. Het bedrijf investeerde fors om de machines via mobiele accu-containers ’s nachts op locatie te kunnen opladen. Daarnaast worden de accu-containers verhuurd aan derden. “Je wilt hoe dan ook onafhankelijk zijn, de klus tijdig klaren en garant staan voor materieel zonder stilstand”, zegt

Tekst: Frits Huiden Foto’s: leveranciers

NIEUW VERDIENMODEL: PEAKSHAVING

Accuboxen en -containers zijn behalve als stand-alone ook op te stellen naast een aggregaat als hybride-unit of juist te koppelen aan het net. Zo zijn deze weer nuttig in de onbalansmarkt (peakshaving). De verbruikspieken op het net liggen immers ’s ochtends rond negen uur en ’s middags rond vijf uur, terwijl zonnepanelen het meeste opwekken om twee uur ’s middags. De accu’s kunnen zo geld opbrengen door stroom op te slaan op momenten dat de stroom goedkoop is en die terug te leveren op de momenten dat de stroom duur is. Daarvoor moet je dan wel overgaan op het werken met uurtarieven.

Tiemo Buist, commercieel manager infra. “Wij hebben daarom samen met Venema in Arnhem een accu-box ontwikkeld. Ons collega-bedrijf Van den Ziel maakt de behuizing, dus hufterproof én voorzien van alle hijsogen voor een laadkraan en portaal-auto en met gaten voor palletvorken. Het ontwerp is zo dat er twee tot drie accu-containers van 3,5 ton op een bakwagen met laadkraan passen. Deze is ook elektrisch aangedreven en brengt de accucontainers zo emissievrij van en naar onze vestiging om ze daar weer op te laden.”

UNIVERSEEL GEBRUIK

Venema monteert LFP-accupakketten van 150 kW, Bredenoord koos voor lithium-ionaccupakketten van 80 tot 600 kW. De fabrikanten monteren alle aansluitingen (CCS2-stekker, fastcharger, et cetera), zodat bijvoorbeeld ook de bandenzagen en trilplaten erop kunnen worden aangesloten. De mobiele accupakketten kunnen op AC en DC zowel snel of als druppellader en op 180 kW en 360 kW laden en ontladen, maar zijn ook in cascade te schakelen voor uitbreiding van de capaciteit. Software of technieken die het gebruik afschermen met unieke stekkers en geblokte communicatie komen nog weinig voor. Ieder zet nog in op universeel gebruik. De behuizing is bij veel aanbieders voorzien van eigen reclame, zodat goed zichtbaar is dat er emissievrij wordt gewerkt.

PRIJZIG

Een enkele box zoals Van Werven en Venema bouwden, kost ongeveer € 160.000,-. Dat is nog niets vergeleken bij de grote twintigvoets accu-containers die met een haakarmsysteem zijn

te verplaatsen. Dens in Helmond bouwt op dit moment volgens CEO Max Aerts met 2,3 MWh de grootste mobiele batterij (Powerhub) ter wereld. Dens is een jong bedrijf dat opereert met hulp van investeerder Koolen Industries van Kees Koolen. Koolen is onder andere bekend om zijn samenwerking met melkveebedrijf Van Bakel in Vredepeel en als oud-topman van Booking.com. Koolen investeert flink in de energietransitie. De fervente Parijs-Dakar-rijder heeft plannen om deze rally elektrisch te rijden. De eerste Dens-klanten voor de Powerhub zijn aannemer Van der Zanden in Moergestel, Boomrooierij Weitmans en Van Werven. Deze containers bevatten 1160 kW aan accu’s in verschillende compartimenten. “De prijzen variëren van € 500,tot € 800,- per kWh, waarbij een twintigvoets container per kilowatt het goedkoopst is. Een exacte prijs is afhankelijk van opties, zoals de laadpaal, een CCS-type 2-aansluiting en camerabeveiliging”, aldus Aerts. Dergelijke accu-containers komen daarmee op bedragen van tussen de zes en acht ton. Op de accu’s is vaak wel subsidie te krijgen, zoals SSEB en natuurlijk EIA en MIA/Vamil.

REGELGEVING

De regelgeving en de veiligheid rond transport en opslag van accu’s worden belangrijker. Voor de grote accu-containers geldt de ADR-wetgeving voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. “Je kunt als producent nu nog redelijk je gang gaan, maar dat wordt anders”, zegt Aerts. “Wij werkten mee aan de ontwikkeling van de PGS37-regelgeving die vanaf 2024 zal gelden. Onze accu’s voldoen daarom aan alle voorwaarden, ook zaken die nu nog niet verplicht zijn.”

Veel accu-containers zijn modulair opgebouwd, waarbij de accupakketten over verschillende compartimenten zijn verdeeld en er een blussysteem aan boord is. Sommige hebben koeling en verwarming om de capaciteit te borgen. Ook gemeengoed is een app om de accu op afstand te monitoren en te laten bedienen door zowel de machinist, de planning op kantoor als de leverancier.

INRUILWAARDE

Wat de inruilwaarde van de opslagsystemen is, blijft de vraag. Diverse leveranciers hebben een terugneemregeling voor het recyclen. Dens geeft garantie tot 4000 laadcycli of vijf jaar gebruik. Aerts verwacht dat de Powerhub na tien jaar of 8000 cycli pas tot 80 procent is gesleten. “Het is net als met een motor. Er is compressie- en vermogensverlies, maar hij kan nog jaren mee. Een gebruikte accu kan altijd een tweede leven krijgen in de onbalansmarkt. Bij de accu’s van elektrisch auto’s zien we dat nu al gebeuren.”

‘OF EEN GEBRUIKTE ACCU BIJ INRUIL GELD OPBRENGT OF KOST, IS NOG ONBEKEND. EEN TWEEDE LEVEN IN DE ONBALANSMARKT IS EEN GOEDE MOGELIJKHEID’

Het materieel blijft op de klus en de accu-box wordt met een elektrische vrachtwagen teruggereden naar de zaak om te worden opgeladen.

Wie meerdere machines wil opladen én de keet wil verwarmen, moet rekening houden met de inrichting van de bouwplaats

Digitaler, slimmer en lichter

Tekst en foto’s: Arend Jan

Blomsma

OVERZICHT ONTWIKKELINGEN

DRAAIKANTELSTUKKEN

Nieuwe technologieën maken draaikantelstukken steeds slimmer en verruimen de gebruiksmogelijkheden en het gebruiksgemak. De draaikantelstukken vormen meer een eenheid met de kraan en ook de bediening ervan wordt compleet geïntegreerd. De TKD is een goede gelegenheid om te zien welke kant het op gaat.

Er zijn de laatste jaren veel ontwikkelingen op het gebied van draaikantelstukken. In het verleden waren ze misschien niet veel meer dan een simpel stuk staal en wat hydrauliek, maar tegenwoordig hebben ze een eigen machinebesturing en een connectie met het internet. Het verandert de kraan van een graafmachine in een toolcarrier. Dat geldt niet alleen voor de mobiele kraan, maar

ook voor rupskranen en mini’s. De voordelen van een draaikantelstuk zijn evident: dat maakt de kraan productiever, volgens een van de fabrikanten zelfs twintig tot vijfendertig procent. Het draaikantelstuk zorgt er ook voor dat de kraan met minder brandstof toe kan. Er zijn immers minder verplaatsingen nodig. Dat is belangrijk in deze tijd van emissiereductie. Deze

beide factoren bij elkaar maken dat de kraan veel rendabeler kan worden ingezet. Daarnaast, ook niet onbelangrijk, is het werken met de kraan veiliger, omdat er minder grondwerkers nodig zijn.

‘HET DRAAIKANTELSTUK ZORGT

ERVOOR DAT DE KRAAN MET MINDER

BRANDSTOF TOE KAN’

TRENDS BIJ SNELWISSELSYSTEMEN

Het werken met draaikantelstukken werd gemakkelijker toen de automatische snelkoppelingen gemeengoed werden. Dat hield in dat ook de hydrauliekaansluitingen automatisch werden gekoppeld, zonder dat de machinist daarvoor zijn cabine uit hoefde. Met een snelwissel onder en boven het draaikantelstuk kun je niet alleen snel veranderen van aanbouwdeel, maar kun je ook gemakkelijk het draaikantelstuk weg laten wanneer de omstandigheden daarom vragen. De ontwikkelingen bij de snelwisselsystemen zijn inmiddels zover dat je daarmee ook elektrische koppelingen kunt maken, je het automatische smeersysteem door kunt koppelen en eventuele watertoevoer voor stofbestrijding kunt koppelen, allemaal vanuit de cabine.

Een paar jaar geleden namen Steelwrist en Rototilt het initiatief om het Open-S-snelkoppelsysteem te ontwikkelen. Het tot dan toe meest gangbare CW-systeem heeft in hun ogen het nadeel dat het te zwaar, te hoog en niet degelijk genoeg is, maar vooral dat het gevoelig is voor speling. Met een snelwissel onder en boven het draaikantelstuk werkt dat extra door op het bakmes. Als je dan net veel hebt geïnvesteerd in een supernauwkeurig GPS-systeem is het natuurlijk jammer dat je die nauwkeurigheid weer teniet doet met speling op je snelwisselsysteem. Open-S, de naam zegt het al, is een open systeem. Dat houdt in dat het voor elke fabrikant toegankelijk is. Die kan het toepassen wanneer hij lid wordt. Het is een beetje vergelijkbaar met Isobus in de trekkerwereld. Overigens is er in de bouwmachinewereld wel een standaardisering op gang gekomen met de invoering van MiC 4.0 (Machines in Construction 4.0). Dit is een standaardisering van de communicatie van machines met hun aanbouwdelen, maar ook tussen machines onderling. Het is een weg naar de digitale

bouwplaats. Net als Open-S is het een open platform waarvan fabrikanten lid kunnen worden en waarvan ze de technologie vrij kunnen gebruiken.

ONTWIKKELINGEN DRAAIKANTELSTUKKEN

Ook bij de draaikantelstukken zijn er ontwikkelingen gaande. Dat geldt in de eerste plaats voor de besturing. Het draaikantelstuk heeft vijf functies, die soms ook nog eens tegelijkertijd moeten worden bediend. Dat kan nu dankzij een proportioneel ventielenblok in het draaikantelstuk met een enkelwerkend hydraulieksysteem van de kraan. De oliestroom wordt vanaf de kraan in het blok verdeeld naar de verschillende functies. Bij dit systeem horen aparte joysticks. Die vervangen de originele joysticks van de kraan en passen bij de extra functies van het draaikantelstuk. Je hoeft daarmee niet meer om te schakelen voor verschillende functies, maar hebt ze allemaal in de hand met deze joysticks. In de besturingsmodule kunnen verschillende profielen worden opgeslagen die machinisten hebben opgesteld voor bijvoorbeeld de functies op de joysticks of de gevoeligheid. Een andere machinist kan zo eenvoudig zijn eigen voorkeuren opslaan en oproepen. Ook de elektronica heeft een plaats gekregen bij de draaikantelstukken. Sensoren bepalen de stand van de hulpstukken en maken hiermee een integratie mogelijk van het draaikantelstuk in 2D- en 3D-GPS-systemen. Met een speciale module op het uitrustingsstuk, de tool recognition, kan het draaikantelstuk dit uitrustingsstuk herkennen. Wanneer het draaikantelstuk weet dat dit uitrustingsstuk is gemonteerd, past het zijn instellingen automatisch daarop aan. Steeds meer draaikantelstukken hebben een eigen simkaart en kunnen zo worden voorzien van telemetrie. Dit houdt in dat op afstand de werking in de gaten kan worden gehouden en dat ook op afstand bij storingen diagnoses kunnen worden gesteld en in sommige gevallen ook worden verholpen (remote diagnostics).

In Nederland heeft het draaikantelstuk bij graafmachines van twee tot vijftig ton een marktpenetratie van ongeveer vijftig procent. Dat wil zeggen dat op ongeveer de helft van alle machines dit accessoire wordt bijgeleverd. Dat is begonnen bij de mobiele graafmachines, maar het is inmiddels ook bij rupsmachines en mini’s veel toegepast. In Scandinavië is de marktpenetratie nog een stuk hoger, naar schatting meer dan negentig procent. De toonaangevende fabrikanten komen dan ook allemaal uit de Scandinavische landen.

‘EEN SUPERNAUWKEURIG

GPS-SYSTEEM DOE JE TENIET MET SPELING OP JE SNELWISSELSYSTEEM’

STAND VAN ZAKEN FABRIKANTEN

ENGCON ROTOTILT STEELWRIST

Engcon is marktleider in Nederland en heeft hier een eigen verkooporganisatie. Op de TKD zal het de nieuwste generatie demonstreren. Het DC2-besturingssysteem werkte al proportioneel en met eigen joysticks. Met DC3 voegt Engcon een plug & play-systeem toe dat communiceert met de moderne besturingssystemen van kranen. Het heeft nieuwe, nog nauwkeuriger sensoren en tool recognition. Als een van de eerste fabrikanten past Engcon absolute sensoren toe. Die zorgen voor een eenduidig digitaal signaal bij elk punt van een beweging. Een nieuw ventielenblok zorgt voor een lager energieverbruik in het draaikantelstuk en soepeler bewegingen van de kraan. De vernieuwingen zullen het eerst leverbaar zijn op de nieuwe EC314- en EC319-draaikantelstukken.

Ook Steelwrist heeft een eigen verkooporganisatie in Nederland. Het bedrijf heeft een hoog niveau van technologie, vergelijkbaar met Engcon. Het nieuwste besturingssysteem, Quantum, is ontwikkeld door SVAB, een firma uit dezelfde holding als Steelwrist. Deze firma levert ook de slimme en absolute sensoren. Het Quantum-besturingssysteem heeft ook tool recognition en remote diagnostics. Op de eigen joysticks kun je ook de besturing van de onderwagen van de kraan zetten. Via het Quantum-platform zijn er ook apps beschikbaar, zowel voor iOS als Android. Bijzonder aan de Steelwrist-draaikantelstukken en -snelwissels is het gebruik van gietstaal, waardoor ze lichter en dus efficiënter zijn. De QPlus-hydrauliekkoppelingen hebben een grote doorstroom en leveren weinig weerstand.

Het belangrijkste nieuws bij Rototilt is dat het weggaat bij Eurosteel en een eigen verkooporganisatie opzet in Nederland. Het merk zal daarmee naar alle waarschijnlijkheid op de TKD vertegenwoordigd zijn. Rototilt zal daar ook het nieuwste systeem laten zien, dat is voorgesteld op de laatste Bauma. Het merk kwam daar voor het eerst met Rototilt Control, een besturingssysteem dat met eigen joysticks werkt, een novum voor Rototilt. Een systeem van drukcompensatie in het ventielenblok moet leiden tot een lager energieverbruik. De nieuwe RC-serie is er voor machines van tien tot 43 ton.

SMP

SMP is net als Engcon, Steelwrist en Rototilt afkomstig uit Zweden. Het wordt in Nederland vertegenwoordigd door Pladdet. Het merk toont op de TKD een gewijzigde kleurstelling. Het meest geavanceerde besturingssysteem is de Macs ST. Met de GPS-sensor op het draaikantelstuk is het GPS-systeem van de kraan in staat om de exacte positie van de bak mee te nemen. Alle SMP-draaikantelstukken worden geleverd met drie jaar garantie en daarin is SMP uniek.

Aan het eind van het jaar hoopt SMP te komen met een vernieuwde CW30-snelwissel. Deze is ongeveer 25 procent lager dan de huidige. De CW30 wordt hiermee even laag als de S60 en lichter in gewicht.

NOX

NOX wordt in Nederland op de markt gebracht door Demarec. Deze draaikantelstukken worden in Duitsland gefabriceerd door Kinshofer. Dat is de eigenaar van Demarec, maar is op zijn beurt weer eigendom van het Zweedse Lifco AB, waarmee toch ook NOX een Scandinavisch tintje heeft. Opvallend aan NOX is de afwezigheid van kantelcilinders, want het kantelen gebeurt door middel van een wormwiel. Dit levert ruim voldoende kracht en heeft als voordeel dat het hierdoor een bijzonder compact draaikantelstuk is, met kantelhoeken van vijftig graden, de grootste in de markt. De NOX is bijzonder geschikt voor het werken in een beperkte ruimte. Het CSP-besturingssysteem heeft eigen joysticks. Alle NOX-types zijn compatibel met 2D- en 3D-GPS-systemen. Tool recognition en remote diagnostics zijn (nog) niet leverbaar. Demarec presenteert op de TKD het TR045-draaikantelstuk voor machines van 1,9 tot 4,5 ton.

EUROSTEEL

Eurosteel nam afscheid van Rototilt. Als alternatief is het bezig met de ontwikkeling van een basic draaikantelstuk. Het bedrijf ziet daar een markt voor naast de hoogtechnologische en elektronische draaikantelstukken. Waarschijnlijk komt de TKD net te snel om dit te kunnen laten zien.

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Het beste van Cumela.nl/nieuws

AGRIA EN ENERGREEN BIJ DUTCH SOIL EQUIPMENT

NIEUWE KATO IC 100-5-RUPSDUMPERS

De compleet vernieuwde Kato IC100-5-rupsdumpers zijn gearriveerd bij cumelabedrijf Oussoren in Westbroek en konden na ombouw van de kipperopbouw meteen aan de slag. Ze zijn uitgerust met een 197 kW (268 pk) sterke Stage V-Cummins QSB6.7-motor en zijn in vergelijking met de oudere IHI-rupsdumpers ruim twee ton lichter. Kato heeft speciaal voor dit

INTRAK IMPORTEUR VAN VOTEX HEREFORD LTD.

Intrak is per direct de nieuwe importeur van Votex Hereford Ltd. Het bedrijf neemt hiermee het importeurschap over van W. van Schayik Langenboom BV, dat vorig jaar aankondigde met de verkoop en service van de machines te stoppen. Het programma bestaat hoofdzakelijk uit weidebloters in diverse werkbreedtes en cirkelmaaiers voor de boom- en fruitteelt. Jeroen van de Ven van Intrak heeft in het verleden gewerkt voor Votex en kent de producten goed. De machines zijn per direct leverbaar via Intrak.

werk ook een nieuwe, zeer comfortabele cabine ontwikkeld. Verder heeft de Kato 100-5 een relatief lage motorkap en is hij heel compact gebouwd. Buitenwerks is de machine op de standaard 70 centimeter brede rupsen 2,55 meter breed en 2,70 meter hoog. Met zijn gewicht van 11,6 ton kun je op een vrachtwagen met aanhanger twee dumpers vervoeren.

MEER MATEN ALLIANCE AGRIFLEX+ 372 VF-BAND

Alliance heeft onlangs drie nieuwe maten van de Agriflex+ 372 VF-banden voor trekkers en oogstmachines uitgebracht. Met de nieuwe VF800/70R42, VF710/70R42 CFO en VF900/60R42 zijn er nu in totaal achttien nieuwe maten beschikbaar. De constructie van de Agriflex+ 372 met verhoogde zijwandflexibiliteit zorgt ervoor dat de band tot veertig procent meer belasting kan dragen bij dezelfde bandenspanning dan een standaard radiaalband. Het R-1W-nokkenpatroon zorgt voor grip en een lange levensduur bij gebruik op een harde ondergrond.

Dutch Soil Equipment is sinds kort importeur van Energreen en Agria. Dit voorjaar zal het bedrijf de machines van Agria en Energreen demonstreren in Nederland. Zeker voor de Energreen ILF-zelfrijdende maaiarmmachine ziet de importeur goede kansen. Speerpunten bij Agria zijn de bekende eenassige machines, met name de 5900-serie. Verder heeft Agria ook radiografisch bestuurde maaiers, met als meest recente toevoeging de volledig elektrische 9700E. Energreen is ook bekend om zijn uitgebreide programma radiografisch bestuurde werktuigdragers.

KOMATSU SUBMONITOR

Met de nieuwe SubMonitor levert Komatsu reen groot scherm met alles bij elkaar en eenvoudig te bedienen in plaats van diverse oplossingen op verschillende plekken in de cabine als het gaat om bediening, zicht en prestaties. Het gaat hierbij om een 11,1-inch-touchscherm waarin diverse functies zijn geïntegreerd. De SubMonitor communiceert met de machine-assistentiesystemen en Komatsu gaf meteen een update aan die systemen. Het bekende Load Pilot-weegsysteem heeft een update gekregen en is geïntegreerd en bevat camerafuncties en een nieuwe Efficiency-trainer. De SubMonitor is leverbaar op de Komatsu WA380-8- en WA500-8-wielladers.

JOHN DEERE G5 COMMAND CENTER-DISPLAY

John Deere gaat de trekkers in de 6-, 7-, 8- en 9-serie voor 2024 voorzien van het nieuwe G5-CommandCente-display in combinatie met het JDLink-modem. Deze update maakt de John Deere Precision Ag-technologie sneller en zorgt voor betere prestaties. John Deere gaat de nieuwe oplossing met 10,1- of 12,8 -inch-scherm leveren in twee vast ingebouwde varianten en in twee mobiele versies. Het nieuwe G5-display is een full HD-oplossing met een sterkere processor en meer ruimte om settings vast te leggen.

VOLVO SHORT RANGE REMOTE CONTROL

Volvo introduceert voor rupsgraafmachines een geavanceerdere Short Range Remote Control-oplossing. Die is ontworpen door Volvo Construction Equipment in samenwerking met CE Engineering Solutions. Deze oplossing is nu wereldwijd leverbaar voor de EC250E-, EC300E- en EC350E-graaf-

LICHTGEWICHT PALENRAMMER VAN MARUZEN

EuroGate International breidt het assortiment hydraulische palenrammers uit met de Maruzen KH193, een lichtgewicht hydraulische rammer. Deze is aan te sluiten op een (mini)graafmachine, maar is ook los inzetbaar in combinatie met de hydraulische Maruzen-powerpack UH070. De KH193-palenrammer is geschikt voor het slaan van stalen buizen, bijvoorbeeld 60 x 40 millimeter of een diameter van 60 millimeter, en voor houten palen tot een diameter van 110 millimeter. De KH183 weegt twintig kilo en is volgens leverancier EuroGate krachtiger dan een benzinerammer.

machines. De afstandsbediening kan tot een afstand van honderd meter werken. Dankzij tweewegcommunicatie via een radiozender en een radio-ontvanger kan de machinist communiceren met de machine. Volvo geeft aan dat het assortiment in de toekomst zal worden uitgebreid.

GROTERE STIHL- HSA 50 EN HSA 60

MAN ETRUCK DOORSTAAT DE POOLWINTER

Van december tot en met maart onderwierp MAN de nieuwe elektrische eTruck aan een uitgebreid winters testprogramma in Noord-Zweden. Daar bewees de eTruck - met een actieradius van 600 tot 800 kilometer - dat hij probleemloos functioneert in extreem koude omstandigheden. De rijfuncties, de actieradius, het klimaatsysteem en het laadgedrag stonden centraal tijdens de duizenden testkilometers. De wintertest vormt het begin van een reeks voertuig- en componententests waarin de nieuwe MAN eTruck zich tot aan de marktintroductie moet bewijzen. Komende zomer volgen hittetests in Spanje.

Stihl ontwikkelde de nieuwe accuheggenscharen HSA 50 en HSA 60. De HSA 60 is de krachtigste heggenschaar in het Stihl AK-systeem. De HSA 60 is geschikt is voor dikkere takken. Als de messen bij dikkere takken tot stilstand komen, draaien die zich dankzij het antiblokkeersysteem uit zichzelf weer vrij. De HSA 60 wordt bediend met een multifunctionele greep die naar links of naar rechts kan worden gedraaid. Hun energie halen de accuheggenscharen HSA 50 en HSA 60 uit de bekende 36-volt-lithium-ionaccu die deel uitmaakt van het Stihl AK-systeem.

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Vervolg

GREENTEC SPIDER-MAAIARM MET 270 GRADEN BEREIK

GreenTec biedt met de nieuwe Spider voor het eerst een werkgebied rond de trekker van in totaal 270 graden. Dat heeft als voordeel dat de maaier aan beide zijden naar voren kan worden bewogen voor maaien in het gezichtsveld van de bestuurder. Het basisprincipe van deze Spider is gebaseerd op een centraal geplaatste draai-inrichting op de aanbouwbok die van rechts naar links kan draaien en omgekeerd. De combinatie kan in twee richtingen werken en is daardoor geschikt voor een trekker met achteruitrijinrichting.

VERNIEUWDE CAT 926-, 930- EN 938-WIELLADERS

Caterpillar heeft zijn middenklasse-wielladers flink geüpdatet. Bij het motormanagement levert Cat de adaptieve motor-RPM-functie. Daarbij zijn de hydrauliek en de lay-out van de machine afgestemd om te werken met een standaard lager motortoerental. De hydrostaten hebben vier aangepaste werkmodi. Verder zijn er

AGRO-TYRE-PRESSURE-APP

Vredestein introduceert in samenwerking met andere fabrikanten de Agro-Tyre-Pressure-app. Het is de eerste smartphone-app die helpt om de juiste bandenspanning te vinden van landbouwbanden van verschillende merken. Deze app is de enige die de databases (spanning, belasting en snelheid) van verschillende fabrikanten combineert. Op deze wijze geeft de Agro-Tyre-Pressure-app simpel en snel de juiste bandenspanning zodra je als gebruiker per merk en maat de juiste snelheid en belasting hebt geselecteerd.

een nieuwe automatische wielkoppelregeling, eenvoudige kick-out-instellingen en een nieuwe schudfunctie met joystickknopbedening. De nieuwe cabine heeft kleinere cabinestijlen, grotere ruiten en standaard een achteruitkijkcamera. Standaard is er verder een geoptimaliseerde Z-kinematiek.

BOBCAT ZET RYAN-MACHINES IN DE MARKT

BOS BOLSWARD EN UFKES GREENTEC BUNDELEN KRACHTEN

Bobcat introduceert de Ryan-machines voor het onderhoud van grasmatten in Europa. De productlijn is onderdeel van het nieuwe programma machines voor terreinonderhoud, dat verkrijgbaar is bij de erkende dealers in het Bobcat-netwerk. Het gaat om beluchters, verticuteermachines, zodensnijders en een zaaimachine. Dit past bij Bobcats ambitie om in 2027 een van de drie grootste spelers op gebied van terreinonderhoud in Europa te worden en zijn groei op de wereldwijde markt te verdubbelen.

De Friese bedrijven Bos Bolsward en Ufkes Greentec gaan samenwerken in de ontwikkeling, productie, verkoop en service van hun machines. Voordelen verwachten ze vooral te behalen door gezamenlijke technieken en besturingssystemen te gaan gebruiken. Beide merken blijven wel zelfstandig op de markt en houden hun eigen verkoop- en servicekanalen. Gezamenlijk hebben de bedrijven ongeveer 90 fte in dienst.

Op p vooor raad voor Profession als!

Hydraulisch opklapbare rotorkopeg

Zeer zware aandrijfkasten

Volledig gelaste tandwielbakken

2 overbemeten kopeggen gemonteerd

Walterscheid aftakassen

Rotoren dichtbij de zijkanten

Volledig egale werking over de volle breedte

Van 4.5e tot 7 meter op voorraad!

Hydraulisch opklapbare klepelmaaier

Voor- en achterop de trekker te gebruiken

Centrale aandrijfbak met doorgaande as Dubbele vrijloop in centrale aandrijving

Tussenassen met extra lagering

Dubbelwandige bovenbouw

Uitgevoerd met zware hamerklepels

Zowel in 5 als 6 meter op voorraad!

Stabiliteit = veiligheid bij het lossen

Groot-debiet graanvijzel - 7 500 kg/min - specifieke uitvoering voor kuilvoer - 12 m³/min

Eenvoudig en efficiënt gebruik

Multigebruik voor alle landbouwproducten

G emini P600

Hyundai Doosan Infracore maakt nieuwe naam bekend voor zijn bouwmachines: ‘DEVELON’

Hyundai Doosan Infracore (HDI) vervangt het merk DOOSAN voor zijn bouwmachines en introduceert het nieuwe merk met als naam ‘DEVELON’. De verandering komt anderhalf jaar nadat HDI in augustus 2021 een dochterbedrijf van HD Hyundai werd.

HDI gaat de naam op zijn bouwmachines veranderen in ‘DEVELON’.

DEVELON is een combinatie van de woorden ‘Develop’ (ontwikkelen) en ‘Onwards’ (verder). De nieuwe merknaam draagt de richting van HDI uit om verder de toekomst tegemoet te treden door middel van innovatie en de intentie om de wereld volledig te veranderen met innovatieve producten en oplossingen.

HDI heeft de introductie van het nieuwe merk al vanaf augustus 2021, toen het een dochterbedrijf van HD Hyundai werd, gepland. De bedoeling is om met de introductie van het nieuwe merk een sprong voorwaarts te maken op weg om wereldwijd koploper te worden in de bouwmachinemarkt.

Met de verandering van de merknaam worden de bouwmachines van HDI van een nieuwe sticker DEVELON voorzien en gaat de sticker Doosan ervan af.

“Onze drie bedrijven op het gebied van bouwmachines hebben hun status al gevestigd als een van de belangrijkste pijlers van HD Hyundai en hebben een solide basis opgebouwd om de targets te behalen en onderlinge synergie te creëren, in de snel veranderende wereldeconomie,” aldus Cho Young-cheul, CEO van HDI, die hieraan toevoegt: “DEVELON zal leidend zijn in de toekomstige markt voor elektrificatie en automatisering om groei te behalen en een voorkeursmerk voor onze klanten te blijven.”

Tijdens de TKD te bezoeken op standnummer 20.

CONTROLEER JE REGISTRATIE BIJ DE KAMER VAN KOOPHANDEL

Cumelabedrijf geen uitzendbureau

Vanaf 2025 krijgen uitzendbureaus en misschien jij ook wel te maken met een certificeringsplicht. Zo zien we dat veel cumelabedrijven zich onterecht registreerden als uitzendbureau en / of een noodzakelijk vinkje niet aan staat. Controleer daarom hoe jouw bedrijf ingeschreven staat bij de Kamer van Koophandel. Het gaat goed als je bij jouw bedrijf dit ziet staan: “Deze organisatie is wel geregistreerd en mag dus wel arbeidskrachten uitlenen volgens de Waadi.”

Sinds 2012 geldt er een registratieplicht voor ondernemers bij de Kamer van Koophandel (KvK). Je hebt het goed gedaan als jij je bedrijfsnaam of KvK nummer invult en de volgende tekst krijgt: “Deze organisatie is wel geregistreerd en mag dus wel arbeidskrachten uitlenen volgens de Waadi.” Je krijgt dit door te zorgen kiezen voor niet-bedrijfsmatig uitlenen van personeel en het aanzetten van het juiste vinkje.

WAAROM GOED REGISTREREN?

Verander je een foutieve inschrijving niet, dan kan het zomaar gebeuren dat de certificeringsplicht voor uitzendbureaus, die in 2025 ingaat, ook voor jouw bedrijf gaat gelden. Dit brengt controles en boetes met zich mee en dat wil je voorkomen. Voor alle duidelijkheid. Je leent bedrijfsmatig personeel uit wanneer je dagelijks personeel uitleent aan andere bedrijven en daar je grootste omzet uit haalt. Het gaat dan om een uitzendbureau, uitleenbureau of detacheringsbureau. In onze sector zetten we weinig medewerkers weg zonder machine. Je doet dit dus niet-bedrijfsmatig. Je doet dit wel via je bedrijf, wat de verwarring als gevolg van de kretologie verklaart. De Kamer van Koophandel dit niet als bedrijfsmatig.

HOE

ZET JE DIT RECHT?

Je begint met de controle van je SBI-codes (Standaard Bedrijfsindeling-codes). Welke staat er bij jouw bedrijf? Ga daarvoor naar www.kvk.nl/ waadi, scrol omlaag (of scan de qr-code), klik op de link en check wat het systeem zegt als je je eigen nummer invult. Staat daar 78.1, 78.10, 78.2, 78.20, 78.20.1, 78.20.2, 78.20.3, 78.3 of 78.30, dan moet je deze code verwijderen. Dat kan online, via ‘Wijziging inschrijving’. Verwijder je een SBI-code, dan zie je de wijziging na 48 uur terug. Controleer altijd of het daarna goed staat. Wat zie je nu? “Deze organisatie is niet geregistreerd en mag dus geen arbeidskrachten uitlenen volgens de Waadi.” Of: “Deze organisatie is wel geregistreerd en mag dus wel arbeidskrachten

LET OP

WETGEVING GELDT NU AL

Hoewel de certificeringsregeling pas in 2025 ingaat, moet je nu al letten op de juiste inschrijving. Huur je namelijk iemand in van een collega, dan is het belangrijk dat hij ook goed geregistreerd staat. Anders kun je een boete krijgen voor het inhuren van personeel via een niet geregistreerd uitzendbureau. De boete kan voor jouw en je collega oplopen tot 8.000 euro.

uitlenen volgens de Waadi.” Zie je de eerste zin dan heb je te maken met een tweede fout. Dit corrigeer je via een tweede aanpassing, waarmee de KvK op de achtergrond een belangrijk vinkje aanklikt.

Onderneem in dat geval de volgende acties:

• Ga naar: www.kvk.nl/service-en-contact/ stel-een-vraag-online/#

• Vul bij ‘Kies een onderwerp’ in: ‘Hulp bij wijziging.’

• Vul bij ‘Stel je vraag’ in: “Bij dezen maak ik er melding van dat mijn bedrijf niet-bedrijfsmatig arbeidskrachten ter beschikking stelt.”

• Vul je naam, bedrijfsnaam en KvK-nummer in.

• Verstuur je vraag.

Zo voorkom je zo dat de Nederlandse Arbeidsinspectie en de Stichting Normering Arbeid (SNA) jouw bedrijf komen controleren en doen alsof je een uitzendbureau bent. Jouw bedrijf is namelijk geen uitzendbureau! Dit geldt ook als je opdrachtgever zegt dat je je moet registreren door het toevoegen van een SBI-code voor uitzendwerk. Doe dit niet.

Belangrijk: na 48 uur check je opnieuw op dezelfde manier of er nu een goede uitslag komt als je je eigen KvK-nummer invoert. Heb je vragen of wil je hierover sparren, bel dan met de Cumela Ondernemerslijn op (033) 247 49 99, stuur een e-mail naar ondernemerslijn@cumela.nl of ga naar www.cumela.nl/over-cumela/ondernemerslijn. Meer over de Waadi vind je op Cumela.nl.

Tekst: Jacqueline Tuinenga, beleidsmedewerker sociale zaken

GRONDVERZET: OMZET PER MEDEWERKER BEPAALT RENDEMENT

Elk jaar laat de kengetallenvergelijking Cumela Kompas zien dat bij hoog renderende bedrijven de omzet per medewerker duidelijk hoger is dan bij gemiddeld of laag renderende bedrijven. Het verschil in arbeids- en machinekosten per medewerker is duidelijk kleiner. Hoe kun je dit verschil verklaren?

BESTEKSPOSTNUMMERS

Beste Geralde, Ik heb een discussie met mijn opdrachtgever over een verschil tussen de tekst in het catalogusnummer van de RAW Standaard en dezelfde code in deel 3 van het bestek. Ik heb wel eens gehoord dat wanneer in deel 3 dezelfde code staat als in de RAW Standaard, de tekst uit deel 3 voorrang heeft. Klopt dat?

Voor deze vergelijking heeft Dieuwer Heins, adviseur Financiën & Bedrijfsontwikkeling van Cumela Advies, wat cijfers op een rij gezet van drie typen bedrijven. Daaruit blijkt dat de hoogst renderende grondverzetbedrijven per medewerker een bruto marge van € 141.202,- behalen. De bruto marge per medewerker van een gemiddeld grondverzetbedrijf ligt bijna € 20.000,- lager. Bij de laag renderende bedrijven is dit zelfs € 37.000,- lager per arbeidskracht.

€ bijna € € en de machinekosten kijkt, blijkt dat er nauwelijks verschil is tussen de bedrijven. “Dan maakt het € € ”

WIL EEN OPDRACHTGEVER AFWIJKEN VAN DE RAW STANDAARD, DAN MOET DAT EXPLICIET GEBEUREN

heeft hiervoor wel een aantal tips. “Het begint natuu of een aangenomen werk met voldoende marge”, stelt “Maar”, rekent hij voor, “wanneer een medewerker op jaarbasis 1 scheelt een € € skrachten gaat het dan al om € per jaar.”

Als hij dan naar de arbeidskosten en de machinekosten kijkt, blijkt dat er nauwelijks verschil is tussen de bedrijven. “Dan maakt het niet uit of een bedrijf een hoog, laag of gemiddeld rendement hebt. Op al deze bedrijven liggen de arbeidskosten rond de € 50.000,- per jaar per arbeidskracht en de machinekosten op € 46.000,- per fte.” Dit maakt duidelijk dat het rendement sterk afhangt van de bruto marge per fte. De kunst is dus om die te verhogen. Heins heeft hiervoor wel een aantal tips. “Het begint natuurlijk met een goed tarief of een aangenomen werk met voldoende marge”, stelt hij vast, ook al lijkt dat een dooddoener. “Maar”, rekent hij voor, “wanneer een medewerker op jaarbasis 1500 factureerbare uren heeft, scheelt een € 2,- hoger uurtarief ruim € 3000,- op jaarbasis. Voor een gemiddeld grondverzetbedrijf met vijftien arbeidskrachten gaat het dan al om € 45.000,- per jaar.”

Een andere heel belangrijke factor is de realisatie van voldoende factureerbare uren op een dag. Wanneer een werknemer acht uur op een dag aan het werk is, heb je liefst ook acht factuurbare uren. Heins geeft een voorbeeld. “Stel, een werknemer schrijft elke dag een kwartier te weinig op naam van de klant, dan is dat bij een achturige werkdag ruim drie procent. De gemiddelde bruto marge van grondverzetbedrijf is zoals gezegd € 120.000,-. Hier drie procent van is € 3600,- op jaarbasis. Voor een bedrijf met vijftien arbeidskrachten gaat het dan om meer dan € 54.000,- per jaar. Dit zijn forse bedragen. Neem je die twee zaken samen, dan heb je per fte al € 6600,- te pakken.

Wil je samen met ons zoeken naar mogelijkheden om je omzet per fte te verhogen, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking

Cumela Kompas of neem contact op met de Ondernemerslijn op (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

Beste aannemer, Nee, dat klopt niet. Alleen de eerste vier cijfers in deel 3 van het bestek corresponderen met de artikelen uit de RAW Standaard. Mocht in deel 3 een bepaling zijn opgenomen met hetzelfde nummer als in de Standaard, dan vervangt dit niet automatisch het artikel uit de Standaard.

Het is vanuit de systematiek toegestaan om hetzelfde nummer te gebruiken, maar om verwarring te voorkomen, heeft dit niet de voorkeur. De nummers zijn alleen bedoeld om het zoeken gemakkelijker te maken. Door in deel drie de eerste vier cijfers gelijk te houden aan de RAW Standaard is direct duidelijk in welk hoofdstuk, deelhoofdstuk en paragraaf moet worden gezocht naar eventueel extra bepalingen met betrekking tot het onderwerp. Zo kun je als aannemer gemakkelijk terugzoeken in hoeverre wordt afgeweken of aangevuld op de Standaard.

Wil een opdrachtgever afwijken van de RAW Standaard? Dan moet dat expliciet gebeuren en zal in het bestek bijvoorbeeld moeten worden opgenomen: “In afwijking van de Standaard…” Staat dat er niet, dan geldt dus de tekst in deel 3 naast wat er onder dezelfde code staat vermeld in de RAW Standaard.

Geralde Bouw-van de Bunt, Adviseur juridische & GWW-zaken

Open dagen Smink-bedrijven

DAMESDAG LIMBURG

Op dinsdag 11 april werd bij Timmermans Agri-Service de Damesdag Limburg gehouden. Het thema van deze dag luidde ‘Ondernemen in een veranderende wereld: richting geven vanuit eigen kracht en drijfveren’. Na een mooie rondleiding over het bedrijf verzorgde Marie-José Lamers een uitleg over de drijfverenanalyse vanuit Profile Dynamics. Vervolgens gaf Evi Timmermans een presentatie van haar bedrijf. Als eventmanager van haar bedrijf MetEvi maakt ze zich sterk om elk zakelijk evenement tot in de puntjes te verzorgen. De dag werd afgesloten met een gezellige golfclinic op Golfbaan de Golfhorst in America en een diner op boerderij ’t Platteland in Veulen.

In het weekend van 14 en 15 april organiseerden de Smink-bedrijven een tweetal open dagen. De activiteiten vonden plaats op de locatie aan de Galvanistraat in Nijkerk. Er werd de bezoekers een kijkje gegund in de diversiteit van de verschillende bedrijven: Smink Infra, Zandink Zandhandel, Eeltink Zandwinning, Smink Machines, Smink Vastgoed, Hartog Containers en Recycle Center

Amersfoort. De bezoekers van de open dag konden een kijkje nemen bij de zandwinningsschepen en machines die per bedrijfsactiviteit waren uitgestald. Er was een gevarieerd aanbod aan kinderactiviteiten, zoals het onder toezicht graven met minigravers. De organisatie kijkt terug op twee succesvolle dagen en bedankt alle bezoekers voor hun belangstelling en enthousiasme.

Opening bedrijfspand

Brouwer & Brouwer

Jubilarissen bij zestigjarig jubileum RVR Loonbedrijf

Op vrijdag 10 en zaterdag 11 maart werd in Hoofddorp het zestigjarig jubileum van RVR Loonbedrijf in Hoofddorp groots gevierd met twee open dagen. Op vrijdagmiddag begon de bijeenkomst met een opening voor relaties, klanten, werknemers en familie. De aanwezigen werden toegesproken door Pieter van der Vlugt, die vertelde over de historie van het bedrijf en over alle werkzaamheden en opdrachtgevers. Daarna werden er twee werknemers in het zonnetje gezet. De jubilarissen Eimbert Bulk met veertig dienstjaren en Hans de Vries met een dienstverband van vijftig jaar ontvingen de felicitaties. Eimbert kreeg zilveren Cumela-speld opgespeld door bestuurslid Maaike Groot en Hans kreeg een gouden Cumela-speld van bedrijvenadviseur Ada Kieft.

Op vrijdag 21 april opende Brouwer & Brouwer een nieuw bedrijfspand aan de Nije Yndustrywei in Eastermar. De officiële opening werd verricht door gedeputeerde Avine Fokkens. De directieleden Eelco Brouwer, Rienk Brouwer en Jouke Bosgraaf toonden met trots hun nieuwe bedrijfspand, de diverse machines en de opslagcapaciteit. Naast Brouwer & Brouwer zijn ze nog eigenaar van Renkema Grondwerken BV uit Groningen. Op zaterdag 22 april was er de gehele dag een open dag voor alle belangstellenden. Op de foto in het midden Eelco en Rienk Brouwer met het beeldje ‘Helpende Handen’, dat werd aangeboden door het afdelingsbestuur Friesland.

VIJFTIGJARIG JUBILEUM MARTEN SIKKEMA

In april was het vijftig jaar geleden dat Marten Sikkema begon als algemeen medewerker bij Loonbedrijf Wieringa in Roodeschool. Bij de ontwikkeling in de mechanisatie en de landbouw in het algemeen was en is hij nog steeds nauw betrokken. Na ruim twintig jaar als loonwerker te hebben gewerkt, kwam hij op kantoor en verwerkte hij vele urenbriefjes en hield hij de bijbehorende administratie bij. Marten geniet enorm van de voorjaarswerkzaamheden en houdt van de natuur en het Groninger platteland. Hij is nog altijd actief en gepassioneerd betrokken bij het bedrijf.

50-JARIG JUBILEUM HARRIE SLOOT

In mei mag Harrie Sloot 67 kaarsjes uitblazen. Hij is dit jaar vijftig jaar in dienst bij Sloot Didam BV, het bedrijf dat zijn vader in 1953 heeft opgericht. Harrie runt het bedrijf samen met zijn vrouw Maria. Hun zonen, Erwin en Mark, zullen het familiebedrijf in de toekomst voortzetten. Daarmee kunnen Harrie en zijn vrouw Maria de bedrijfsleiding geleidelijk overdragen. Harrie kan zich dan volop bezig gaan houden met zijn grote hobby’s: zijn kleinkinderen en het opknappen van oldtimermachines. Zoals op de foto te zien is, zijn deze hobby’s prima te combineren.

EN WAAROM IS CUMELA DAN NIET ENTHOUSIAST?

Minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een bom gedropt. Op 3 april zond zij een zogenaamde ‘voortgangsbrief arbeidsmarktpakket’ naar de Tweede Kamer. Alle partijen uit de polder vielen over elkaar heen om aan de media te laten weten dat de voorstellen een goed en evenwichtig pakket zijn. En waarom is Cumela dan niet enthousiast?

‘DAT IS DE VERPLICHTE

ARBEIDSONGESCHIKTHEIDSVERZEKERING VOOR ZELFSTANDIGEN’

Oproepcontracten verdwijnen en er komt een basiscontract voor terug. Daar kunnen we mee uit de voeten. Daarnaast verandert de ketenregeling. Uitzendarbeid wordt meer gelijkgetrokken met werk voor reguliere werkgevers. Ook de overige aangekondigde maatregelen zijn acceptabel. De schoen wringt echter bij de zzp’ers. Duidelijkheid over de positie van een zelfstandig ondernemer is iets waar wij als sector blij mee zijn, daarover bestaat geen twijfel. Of het criterium ‘ingebed in de organisatie’ het gaat redden en een gedragen criterium is, moeten we alleen nog zien.

Wat is dan het heikele punt, waarover ik in de media niets heb gelezen? Dat is de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. En ja, je leest het goed: ‘zonder personeel’ heb ik weggelaten. In oorsprong wilde het ministerie de zzp’er voorzien van een verzekering tegen arbeidsongeschiktheid, alleen gaat dit nu voor alle ondernemers gelden! Dit omdat de Belastingdienst aangaf dat zij het anders niet kon uitvoeren. Het geldt dus voor ondernemers zonder, maar ook met personeel. Alleen als er sprake is van een BV krijgt de ondernemer vrijstelling. Alle ondernemers die dus hun bedrijfsvoering uitvoeren in de vorm van een eenmanszaak, vennootschap onder firma of maatschap vallen onder de verplichte verzekering. En daar vinden wij wat van!

De maatregelen uit de brief komen niet allemaal tegelijk via wetsvoorstellen aan de orde. Waarschijnlijk komt er een pakket van zes wetsvoorstellen, waarbij de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering als laatste aan bod komt. We hebben dus nog tijd om gemotiveerde bezwaren in te brengen.

Jacqueline Tuinenga beleidsmedewerker sociale zaken

JANNEKE VAN DONKERSGOED, VAN DONKERSGOED BV

‘We hadden meer moeten praten’

Janneke van Donkersgoed uit Voorthuizen nam in 2013 samen met haar twee jongere broers het familiebedrijf over. Toch liep het niet zoals gepland. “Gelukkig gingen we op goede voet uit elkaar, maar achteraf bezien hadden we meer moeten praten.”

VAN DONKERSGOED BV

Volgend jaar bestaat Van Donkersgoed BV uit Voorthuizen honderd jaar. In 1924 begonnen Jannekes overgrootvader en zijn twee broers met loonwerk. Midden jaren zestig namen haar opa en zijn broer het over. Zij breidden de werkzaamheden uit met een trekker en een wegenschaaf. Zo konden ze ook in de grond-, weg- en waterbouw aan het werk. Vanaf 1991 zetten Jannekes vader, haar oom (in 2010 gestopt) en hun neef (in 2003 gestopt) het bedrijf voort. Omdat er in de buurt steeds meer campings kwamen, kregen ze ook steeds meer cultuurtechnisch werk erbij. Zo groeide het bedrijf langzaam uit. In 2013 stopte haar vader als laatste van de drie. Janneke nam het over met twee broers, die tot 2021 in het bedrijf zaten. Het bedrijf heeft zo’n 30 tot 35 medewerkers in dienst. Velen werken er al tientallen jaren. Zonder hen had het bedrijf het honderdjarig bestaan niet gehaald, stelt Janneke. De werkzaamheden bevinden zich vooral in de GWW-sector en het cultuurtechnische werk. Het agrarisch loonwerk is een kleinere tak binnen het bedrijf. Donkersgoed teelt zelf ook nog tachtig hectare aardappels.

Tijdens het gesprek belt haar oudste broer. Hij heeft een klus met de grader. Of die klus ook niet iets voor haar is? Janneke (38) lacht. “Zo vullen we elkaar toch nog aan”, zegt ze. Met haar jongste broer werkt ze sowieso vaak samen. Hij verhuurt zich als zzp’er aan het bedrijf. Dat ze elk een eigen richting op gingen, hadden ze tien jaar geleden niet gedacht. “De intentie was om met z’n drieën het bedrijf van onze vader en oom over te nemen, maar dat liep anders.”

NADENKEN OVER OVERNAME

Janneke wist al heel jong dat ze verder wilde in het loonbedrijf van haar vader en oom. Niet zozeer als opvolger, maar wel als medewerker. “Het agrarisch loonwerk vind ik fascinerend. Hoe een plant groeit, van zaaien, poten tot oogsten, dat vind ik een mooi proces, maar ook de techniek eromheen; hoe je met een combine een plant bewerkt en er een gedorste korrel uitkomt. Het was logisch dat ik de loonwerkopleiding ging doen”, aldus Janneke. Ze liep stage bij een grote verscheidenheid aan bedrijven, van een bedrijf in de grond-, weg-, en waterbouw tot een biologische akkerbouwer. “Door die ervaringen ben ik breed opgeleid.”

Ze begon in 1999-2000 buiten. Lichamelijk was het werk zwaar, dus toen haar neef in 2003 besloot uit het bedrijf te stappen, nam ze zijn taken op kantoor over. Daar deed ze zeven jaar voornamelijk de planning en een stuk boekhouding, totdat ze kinderen kreeg. Sindsdien neemt de bedrijfsleider de planning op zich en richt zij zich op het andere kantoorwerk, samen met enkele collega’s. Op een bepaald moment begon ze toch na te denken over een bedrijfsovername. “Ik wist dat mijn vader en oom rond hun zestigste, vijfenzestigste wilden stoppen”, vertelt ze. Omdat haar oom geen kinderen had die het wilden overnemen, stapte hij er in 2010 als eerste uit. Vervolgens besloot haar vader in 2013 het rustiger aan te gaan doen. “Ik vond mijn plek in het bedrijf”, vertelt Janneke. “Langzaamaan kreeg ik ook al veel verantwoordelijkheden overgedragen. Mijn vader had niet zo’n moeite met loslaten, denk ik. Als ik iets moest regelen, pakte ik het op”, vertelt ze. “Ik ging en ga mijn eigen gang. Ik stel vragen, wil weten hoe het zit en pak door. Die manier van doen gaf mijn vader denk ik het vertrouwen dat ik het wel kon en hij er met een gerust hart uit kon stappen.”

NIET OP ÉÉN LIJN

Zij en haar broers waren toentertijd allemaal nog jong. Haar broers werkten buiten mee en hadden geen zicht op wat er op kantoor gebeurde. “Financieel bekeken konden we beter allemaal op

‘DE INTENTIE WAS OM MET Z’N DRIEËN HET BEDRIJF VAN ONZE VADER EN OOM OVER TE NEMEN’

Tekst en foto’s: Marjolein van Woerkom

dat moment instromen in plaats van dat iemand zich later ging inkopen. We kozen er daarom voor om het bedrijf met z’n drieën over te nemen. Achteraf denk ik dat we er te snel instapten, zonder goed te weten wat er op ons bordje kwam te liggen. We voerden er te weinig gesprekken over.” Ze legt uit dat haar broers anders keken naar het bedrijf. “Zij keken vanaf buiten naar het bedrijf, ik bekeek het vanuit binnen, de financiële kant. Daardoor verschilden onze visies. Daar kwam ook nog de coronatijd overheen en we kregen te maken met de stikstofcrisis. Het bedrijf had het sowieso zwaar. Dat hielp niet mee”, stelt ze vast. Ze keek het een paar jaar aan, maar een gezamenlijke visie kwam niet van de grond. “Ik werd steeds ongelukkiger. Het was óf het bedrijf, óf ik ten onder.”

‘JE MOET ZO SNEL SCHAKELEN EN DAN KUN JE NIET WACHTEN TOT

IEDEREEN AKKOORD IS’

ADVISEURS HELPEN

Ze besloot adviseurs om zich heen te verzamelen. “Ik wilde weten wat de opties waren, welke stappen we moesten zetten om hieruit te komen”, zegt ze. Ze voerden gesprekken met Cumela, de boekhouder en de bank, die het bedrijf doorlichtten. Ze gingen niet over een nacht ijs. “We voerden meerdere gesprekken en bekeken alle opties. Zelfs aan stoppen is gedacht. Toch geef je niet zomaar op, want het is een familiebedrijf. Daarnaast zag ik nog wel ergens een kans van slagen.” Uiteindelijk besloten ze gezamenlijk dat Janneke het bedrijf alleen ging voortzetten. Haar oudste broer nam twee graders mee. Zelf hield ze nog drie graders en haar jongste broer begon als zzp’er. “Ik vind het ontzettend jammer, maar erop terugkijkend, is dit wel de juiste beslissing geweest”, zegt ze. “Met z’n drieën een bedrijf runnen klinkt hartstikke mooi, maar je moet in deze tijden zoveel sturen, er is zoveel aan de hand. Je moet zo snel schakelen en dan kun je niet wachten tot iedereen akkoord is. Dat duurt te lang.” “Het ging zoals het ging. Mijn vader en mijn oom kregen het bedrijf ook van hun vaders van de ene op de andere dag in de schoot geworpen. Ze wisten niet beter. En mijn vader en oom waren ook niet zo van het overleggen. Gewoon doen, dan kom je vanzelf wel met vragen. Dat is misschien wel een familieding.”

Door adviseurs om zich heen te verzamelen, zijn ze op goede voet uit elkaar gegaan. “Ik wilde niet met ruzie uit elkaar, dat was het me niet waard. Uiteindelijk gunden we elkaar ook ieders nieuwe toekomst. Eigenlijk gaat het nu met iedereen beter dan verwacht.”

‘EIGENLIJK GAAT HET NU MET IEDEREEN BETER DAN VERWACHT’

STOPPEN ROND VIJFTIGSTE

Zelf wil ze rond haar vijftigste stoppen. “Ik vind dat je niet te lang in dezelfde functie moet zitten, want je flexibiliteit neemt af. Je hebt op een gegeven moment iemand nodig met andere inzichten”, zegt ze daarover. Of haar drie kinderen het dan overnemen? “Zij zijn dan nog jong, maar ik zou het sowieso anders doen. Het hangt er heel erg van af hoe het bedrijf er dan financieel voor staat. Daarnaast moeten ze het echt willen en eerst van alle kanten weten wat het inhoudt. Ik ga ze ook nooit alle drie evenveel inspraak geven. Eén iemand moet de verantwoording dragen. Dat is beter voor de bedrijfsvoering. Er liggen zoveel uitdagingen in het verschiet. We leven met de dag en kijken wel wat er op ons pad komt.”

Bang dat zijn vader in het proces moeite heeft met loslaten, is hij niet. “Dat heeft met vertrouwen te maken. Ik denk dat ik, doordat ik mijn eigen bedrijf heb gehad, heb laten zien dat ik het kan. Dat heeft bijgedragen aan het vertrouwen van mijn vader in mij. Natuurlijk zei hij wel eens als ik een beslissing had genomen: ‘Je had het ook zo en zo kunnen doen.’ Dan nam ik dat echter voor kennisgeving aan.”

Over zijn vader op de lange termijn maakt hij zich niet druk. “Hij heeft iets om naar uit te kijken. We hebben een gezamenlijke hobby in de restauratie van historische schepen. Hij houdt ervan om ze op te knappen en weer te verhandelen, dus als hij met pensioen is, kan hij daar zijn aandacht op richten, en soms bijspringen als het hier druk is. Ik heb voorgesteld om een loods aan het water voor hem te gaan zoeken, anders is hij straks de hele tijd hier in de werkplaats aan het klussen.”

BEDRIJFSOVERNAME

GESLAAGD

Het zijn uitdagende tijden. Toch zijn er gelukkig nog genoeg jonge cumelaondernemers die het familiebedrijf willen én kunnen overnemen. In deze serie blikken we terug met ondernemers die de stap onlangs hebben gezet. Hoe is het bedrijfsovernameproces gelopen, waar liepen ze tegenaan en wat leerden ze onderweg?

‘EÉN

IEMAND MOET DE VERANTWOORDING DRAGEN’

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Hoogtepunten van Cumela.nl/nieuws

DE KRACHT VAN HET FAMILIEBEDRIJF CONSUMPTIEAARDAPPELEN GEEN WINTERTEELT

Allemaal praten ze met dezelfde passie over hun bedrijf en zeggen ze hetzelfde over het werk in de sector. “Het is simpelweg gewoon prachtig”, klinkt het. Arthur Veldman runt met trots, passie en veel plezier het familieloonbedrijf Veldman BV. Sinds 2000 heeft hij het bedrijf overgenomen van zijn vader, die het op zijn beurt weer had overgenomen van zijn vader. Inmiddels bestaat Veldman al 101 jaar. Zoon Daan werkt ook in het familiebedrijf en wil het later overnemen van zijn vader. Mariët, de zus van Arthur, runt ook een eigen familiebedrijf. Samen met haar man Fred begon zij 34 jaar geleden kraanverhuurbedrijf Freda. Hun zonen Rik en Mats zitten ook in de zaak.

Voor het familiebedrijf staat continuïteit van het bedrijf vaak voorop. Het gaat niet om het behalen van winst op korte termijn, maar om duurzame groei. Creativiteit en flexibiliteit zijn daarin typerend, net als hard werken met veel plezier. In zowel de familie als in het bedrijf worden bepaalde waarden en normen van generatie op generatie overgedragen. Lees meer in het artikel op Cumela.nl.

Consumptieaardappelen zijn een van de gewassen die niet als winterteelt zijn aangeduid. Dat blijkt uit de lijst wintergewassen die het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit bekend heeft gemaakt. “Uitermate zuur, terwijl het grootste deel van de aardappelen normalerwijze na 1 oktober wordt gerooid”, aldus Maurice Steinbusch, beleidsmedewerker agrarisch loonwerk.

Twee door SGP en BBB ingediende moties om hier verandering in te brengen, kregen vorige week geen meerderheid tijdens de stemmingen in de Tweede Kamer. Onbegrijpelijk, vindt Steinbusch, want veel aardappelen zijn gewoon nog niet oogstrijp op 1 oktober. “Van loonwerkers kan in elk geval niet worden gevraagd om de beschikbare rooicapaciteit (machines en chauffeurs) nu uit te breiden, want dat is niet rond te rekenen”, zegt hij. Hij verwacht dat telers ‘ervoor kiezen’ gewassen te laten volgroeien tot na 1 oktober en als consequentie daarvan een korting op de stikstofgebruiksnorm in het daaropvolgende jaar ‘voor lief’ nemen.

GRASSA ZOEKT VOOR GRASLOGISTIEK

HULP VAN LOONWERKER

“De logistiek rondom het oogsten, vervoeren en verwerken van gras vormt straks de grootste uitdaging”, zegt Rieks Smook, ingaand op de verdere uitrol van Grassa. Dit is een bedrijf dat gras splitst en de verschillende onderdelen daarna wil vermarkten. “Daarvoor zoeken we graag de samenwerkingen met loonwerkers op”, legt hij uit. Voor agrarische loonwerkers levert dit een mooie kans op voor een betere maai-efficiëntie, omdat ze op andere momenten oogsten dan bij het inkuilen.

ALTERNATIEF VOOR LEGE CANS

GEWASVERZORGINGSPRODUCTEN

De landbouw neemt met de introductie van een eigen inzameling van lege cans met gewasverzorgingsproducten de afvoer daarvan in eigen handen. Cumela, een van de vier betrokken koepelorganisaties in de stichting STORL, viert dit succes. “Wij vinden het namelijk belangrijk dit materiaal op een goede manier uit de markt te halen”, zegt Maurice Steinbusch, beleidsmedewerker agrarisch loonwerk van Cumela. “Tegelijkertijd letten we erop dat de uitvoering voor de loonwerker eenvoudig blijft.” Het inzamelen van lege verpakkingen start in 2023, terwijl in 2024 het innemen van restanten begint.

MEEGAAN MET DE TIJD

STEEDS MEER MOEILIJK VERVULBARE VACATURES

Veel hoveniers, groenvoorzieners en boomverzorgers zoeken nieuwe medewerkers. Dit komt door een toenemende interesse vanuit de samenleving in groen als oplossing voor problemen. Tegelijkertijd ziet UWV bij hoveniers veel moeilijk vervulbare vacatures, net zoals in het loonwerk. UWV verwacht dat dit alleen nog maar gaat toenemen.

HEB JE AANZET-SUBSIDIE?

“Heb je de Aanschafsubsidieregeling Zero-Emissie Trucks (AanZET) te pakken, meld dat dan meteen bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)”, raadt adviseur bedrijfskundige zaken André de Swart ondernemers aan.

Per e-mail hoorden diverse ondernemers dinsdag 18 april of ze geluk hebben en AanZET krijgen. Door de zwaar overschreven subsidieregeling moest er een loting aan te pas komen om de doorslag te geven.

“Bedrijven die zijn ingeloot voor deze subsidie, waarmee de investering echt doorgaat, doen er verstandig aan om meteen de aanvraag voor de Milieu-investeringsaftrek (MIA) te doen”, zegt De Swart. “Die MIA-aanvraag moet je namelijk binnen drie maanden doen.”

ANDER BELANGRIJK NIEUWS

• Column - De waarde van informatie

• Wat moet je doen bij een datalek? • Instructiefilm e-cert

Gaan we als agrarische loonbedrijven mee met de tijd? Natuurlijk zeg je, want we rijden met de meest efficiënte machines, hebben alle certificaten en adviseren onze klanten waar mogelijk. Ik ben de laatste die dat zal ontkennen. Ik doel echter op een ander vlak: ons personeelsbeleid.

‘HET IS ONREALISTISCH OM VAN ONZE WERKNEMERS DEZELFDE INZET TE VRAGEN ALS WE ZELF LEVEREN’

De laatste maanden stopten er diverse agrarische loonbedrijven: deels omdat het niet meer rendabel was, deels omdat ze geen mensen meer konden vinden. Onlangs op de ALV noemden de aanwezige leden het binnenhalen van nieuw personeel een van de grootste knelpunten. Nu hebben bijna alle sectoren moeite met het vinden en behouden van goed personeel. Toch groeien veel bedrijven nog steeds, dus het is mogelijk. Ik denk dat we met ons personeelsbeleid minder modern zijn dan met ons machinepark. Als ik zie wat er in dertig jaar aan de trekkers veranderde. En dan kijk naar het arbeidscontract. Het liefst laten we onze werknemers minimaal veertig uur werken, eventueel ook avonden of een zaterdag. Ik denk dat dit anders kan. In veel sectoren zijn arbeidscontracten van 24, 32 of 36 uur heel normaal. Ik snap dat dit in onze bedrijven minder gemakkelijk kan. Toch moeten we hier invulling aan geven, omdat onze toekomstige werknemers hierom vragen. Het is onrealistisch om van onze werknemers dezelfde inzet te vragen als we zelf leveren. Dan kunnen ze net zo goed voor zichzelf beginnen. Zeg dus niet meteen nee als er de komende tijd een werknemer bij je aanklopt voor een papadag. Ga juist in overleg! Probeer er invulling aan te geven. Jij houdt zo een gemotiveerde werknemer, die dan wel accepteert dat er iemand anders op zijn machine rijdt. Als bedrijf krijg je in ruil daarvoor een moderne uitstraling. Wellicht komen er dan weer meer mensen solliciteren.

Dammie van der Poel Voorzitter sectie Agrarisch Loonwerk

Weet wat voor remmenreiniger je gebruikt

In onze sector gebruiken we veel remmenreiniger. Soms bestaat die uit een zeer gevaarlijke stof. Controleer daarom of jij werkt met een veilige remmenreiniger. Stel jezelf niet bloot aan een ziekmakende stof.

EEN ALLESKUNNER

Als je op internet kijkt en leest wat er allemaal mogelijk is met remmenreiniger, dan zie je teksten zoals deze: “Een remmenreiniger is een zeer krachtige reiniger en ontvetter die vuil, vet, olie en remvloeistof goed en snel verwijdert. Het middel gebruik je voor de reiniging van remonderdelen, maar je kunt er nog veel meer mee. Het is een echte alleskunner!”

Omdat remmenreinigers snel verdampen, adem je die gemakkelijk in. De gezondheidsschade die je oploopt, hangt af van de hoeveelheid damp die je inademt. Het maakt natuurlijk wel verschil of je heel af en toe remmenreiniger gebruikt of elk uur. Gelukkig bestaan er ook nietkankerverwekkende remmenreinigers. Het is een stuk beter voor je gezondheid om juist díe veilige remmenreinigers te gebruiken.

HERKENNEN VAN EEN ZIEKMAKENDE REMMENREINIGER

Op het veiligheidsinformatieblad kun je lezen hoe gevaarlijk een stof is. Je kunt het veiligheidsinformatieblad opvragen bij je werkgever of de producent. Als je de volgende codes tegenkomt, is het niet in orde: H340, H341, H350, H351, H360 of H361, H362. De H staat voor hazard, oftewel gevaar.

Soms weet je ook voldoende als je het etiket leest. Zorg dat je de betekenis van de symbolen kent! We nemen er een aantal met je door.

DE SYMBOLEN

Dit symbool kan er beter niet op staan:

Het betekent: op lange termijn gezondheidsgevaarlijk. Het product kan bij opname via de mond of de huid of bij inademen mogelijk kankerverwekkend zijn of schadelijk zijn voor de gezondheid, bijvoorbeeld voor de voortplanting.

Bij voorkeur staat dit symbool er ook niet op.

Dit betekent: gevaarlijk/giftig voor dier, natuur en milieu. Deze producten kunnen, als ze in het milieu terechtkomen, bijvoorbeeld sterfte van vissen of bijen veroorzaken.

Het betekent: acute gezondheidseffecten. Deze producten kunnen schadelijk zijn of irritatie geven als ze in het lichaam terechtkomen. Het gezondheidsgevaar is minder ernstig dan bij giftige en bijtende stoffen of bij stoffen die op de lange termijn gezondheidsgevaar geven.

Soms kom je de volgende symbolen tegen. Je hebt dan niet te maken met een kankerverwekkende remmenreiniger, maar je moet er wel verstandig mee omgaan. Er zijn ook reinigers zonder gevarensymbolen.

Dit betekent: ontvlambaar. Het product vat gemakkelijk vlam als het in contact komt met een brandende sigaret of vonk.

Voorbeeld van een niet kankerverwekkende remmenreiniger

NIET DOORBEREKENEN STIJGENDE KOSTEN KOST BEDRIJVEN DE KOP

Rekenen en doorberekenen

Aannemers, onderaannemers, boeren en andere opdrachtgevers zullen hogere tarieven moeten gaan betalen, anders valt hun dienstverlener om. Dat was de keiharde boodschap van een avond over de kostprijsontwikkeling bij de ondernemersclub Land van Cuijk en Maasduinen.

‘DE MONTEUR VAN HET

MECHANISATIEBEDRIJF

KOMT OOK NIET VOOR

NIETS VOORRIJDEN’

Het bespreekbaar maken van de kostprijsontwikkeling en het vinden van handvatten om de gestegen kosten door te berekenen, was recent het onderwerp van de cumelaondernemersclub in de regio Land van Cuijk en Maasduinen. Samen met André de Swart van Cumela Advies werd gezocht naar mogelijkheden om de kostprijsontwikkeling bespreekbaar te maken. De aanwezige ondernemers kwamen al snel tot de conclusie dat er wat moet gebeuren. Ze zijn nog ondernemer, dus het is laat, maar nog niet te laat. De vraag is alleen wat je moet doen en hoe de klanten daarop reageren, maar ook de collega’s.

DUN RENDEMENT

Het bedrijfseconomisch rendement ligt de afgelopen tien jaren in de cumelasector tussen de

minus drie en vier procent. Deze cijfers zijn afkomstig uit Cumela Kompas, de kengetallenvergelijking van Cumela. Het behaalde rendement is een magere beloning voor alle inspanningen en investeringen die bedrijven moeten doen. Er wordt dus een boterham verdiend, maar het beleg is dun. Echt ruimte om vlees op de botten te krijgen, is er voor veel bedrijven dan ook niet. Door de beperkte stijging van de cao-lonen bleven de gemiddelde personeelskosten op 43 procent van de bruto marge. De echte stijging zat afgelopen jaar bij de machinekosten. Er was een forse stijging van de vervangingswaarde, de onderdelenprijzen en de uurtarieven van de mechanisatiebedrijven. Het gevolg is een flink hogere kostprijs. Bij die constatering had bedrijfseconoom De Swart maar één advies. “Wil je boven de

Niet alleen de machinekosten stegen flink, ook de onderdelen werden fors duurder.

rode streep blijven, dan moet je die extra kosten doorberekenen”, zei hij. “Dat kun je niet opvangen in de marge.”

BRANDSTOFTOESLAG

Begin 2022 piekten de kosten voor brandstof. Een groot aantal cumelabedrijven is daarop gaan werken met een brandstoftoeslag. Andere bedrijven kozen ervoor om deze via een algemene prijsverhoging door te belasten aan de klant. “Dat was hun redding, want zij die dat niet hebben gedaan, komen nu in de financiële problemen”, volgens De Swart. In 2023 heeft de kostenstijging zich doorgezet. Er is een verdere stijging voor vervangingsinvesteringen (machines werden vijftien tot vijfentwintig procent duurder ten opzichte van een jaar eerder), duurdere onderdelen en banden en een hogere rente. De onderdelenprijzen stegen op jaarbasis zelfs met twintig tot dertig procent. De ondernemers op de bijeenkomsten merkten dat juist het doorberekenen van deze kostenstijging lastiger is, vooral omdat die voor de klant minder zichtbaar is.

Alles bij elkaar betekent dit dat De Swart voor het jaar 2022 met een kostenstijging van net onder de tien procent rekent. Ook voor dit jaar verwacht hij een vergelijkbare kostenstijging. “Kijk je nog iets verder vooruit, met in je achterhoofd een verdere stijging van de lonen, dan is de kans groot dat de kosten in 2024 zo maar met meer dan 25 procent zijn gestegen ten opzichte van 2021. Heb je dat niet in beeld en reken je dat niet door, dan is het heel snel gedaan met je bedrijf”, waarschuwde hij. Het maakte de aanwezige bedrijven bewust van het feit dat ze met de aanpassingen die ze hadden gedaan richting hun klanten de stijging van de kosten in veel gevallen niet konden afdekken.

NIET DOORBEREKEND

Zoekend naar oplossingen kwamen er tijdens de bijeenkomst allerlei mogelijkheden boven tafel. Zo zijn er bijvoorbeeld kosten die vaak niet worden doorberekend, maar die wel significant zijn. Reistijd is er hier een van. Reken je die door? Of zelfs maar deels? De monteur van het mechanisatiebedrijf komt ook niet voor niets voorrijden. In de het grondverzet is de Klic-melding verplicht. Die melding kost geld, maar ook tijd. Vergeet

MEEDENKEN

Levert dit artikel stof tot nadenken op over je kostprijs of bedrijfsfinanciering en heb je hulp nodig om de zaken op een rij te zetten? Schakel dan de adviseurs van Cumela Advies in.

BANKEN KRITISCHER

Bedrijven merken dat de houding van de banken ook verandert. Door de oplopende rentemarkt stijgen de rentepercentages soms al naar acht procent. In sommige gevallen blijkt herfinanciering zelfs niet eens meer mogelijk. Medewerkers van Cumela ervaren ook dat er alleen om tegenwerking te geven al wordt gevraagd om een nieuw bedrijfsplan. Ook wordt duurzaamheid een issue bij herfinanciering, terwijl voorheen vooral werd gekeken naar rendement en liquiditeit. Zo is het al voorgekomen dat een goed lopende onderneming zonder duurzaamheidsvisie geen financiering meer kreeg.

Om inzicht te krijgen in je positie bij de bank kun je ook kijken in welke categorie je bent ingedeeld. Banken hanteren namelijk vijf categorieën. Categorie 1 is een topondernemer, categorie 4 en 5 vielen in het verleden onder bijzonder beheer. De laatste tijd is hierin ook wat veranderd. Nu vallen categorie 3 en 4 in bijzonder beheer en is er voor categorie 5 een exit-strategie. Stoppen dus, geen financiering. Ook mag je nog twee jaar de status bijzonder beheer hebben, terwijl dit voorheen vijf jaar was. Red je het niet om binnen die twee jaar je bedrijf weer financieel gezond te krijgen, dan val je in categorie 5 en wordt de financiering ingetrokken.

deze niet op de factuur te vermelden. Het zijn directe kosten die het werk met zich meebrengt. Een andere optie die werd genoemd, was bijvoorbeeld het doorberekenen van de uren voor het schoonmaken van een combine bij de graszaadoogst, omdat deze echt leeg moet zijn voordat je naar de volgende klant gaat. De ondernemers in de mest merkten dat de nieuwe regels in de mest zorgen voor significant hogere kosten. Het kantoor heeft er behoorlijk meer werk aan. Deze kosten kun je ook als service aan de klant doorberekenen. Al met al was de conclusie dat je niet anders kunt dan een prijsaanpassing doen, ook al zegt de markt dat niet te willen accepteren. Afzien van investeringen is namelijk ook maar een tijdelijke oplossing, omdat bij oudere machines juist de onderhoudskosten stijgen. Daar komt nog bij dat aannemers de komende jaren steeds meer eisen zullen stellen aan het materieel vanwege de uitstooteisen. Ook daarvoor zul je moeten investeren. Iedereen was het er daarom over eens dat je met de opdrachtgever in gesprek moet en met hem ook de extra kosten moet bespreken. Hoe ziet hij dat, waar wil hij die extra kosten terecht laten komen en welke garanties geeft hij voor werk op de langere termijn?

Vergelijkbaar is de situatie in het agrarisch werk. Daar willen klanten de nieuwste technieken, maar dat moet wel betaald worden. De afweging tussen investeren en doordraaien wordt moeilijker met de gestegen onderhoudskosten, met elke keer hetzelfde eindresultaat: om het betaalbaar te houden, zul je de kosten moeten doorberekenen.

Tekst: Wilco Emons, bedrijvenadviseur Cumela

Foto: Cumela Communicatie

‘KOSTENSTIJGINGEN VOOR ONDERHOUD ZIJN VOOR BOEREN VEEL MINDER ZICHTBAAR’

ERKENNING VOOR BEDRIJVEN DIE BOSBOUWKUNDIGE WERKZAAMHEDEN UITVOEREN

Meer vraag naar ErBo-certificering

Bij Cumela Advies zien we een grotere vraag naar informatie over de ErBo-erkenning en de mogelijkheden die wij hierbij qua begeleiding kunnen bieden. Met ons Integraal Management Systeem kun je je laten certificeren voor onder andere de ErBo-erkenning.

2. Het personeel en het werken volgens de Arbowet Je bedrijf voert een personeelsadministratie en maakt duidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is binnen de onderneming. Het hanteert een cao of bedrijfsspecifieke arbeidsvoorwaarden voor de medewerkers. Verder heeft het bedrijf vakbekwaam personeel dat kan werken zonder taalbelemmeringen en zorgt het ervoor dat de werkgever en werknemers regelmatig bijscholing volgen om de vakkennis op peil te houden.

‘DE ERBO-REGELING GELDT VOOR

BOSAANNEMERS EN CUMELABEDRIJVEN DIE BOSBOUWKUNDIGE WERKZAAMHEDEN UITVOEREN’

ErBo staat voor de Erkenningsregeling Bosaannemers. De ErBo-regeling geldt voor bosaannemers en cumelabedrijven die bosbouwkundige werkzaamheden uitvoeren. Stichting Kwaliteit Bos-, Natuur- en Landschapswerk (SKBNL) beheert de Erkenningsregeling Bosaannemers en bevordert daarmee de kwaliteit van werken in het bos. Veel opdrachtgevers, waaronder Staatsbosbeheer, stellen de ErBo-erkenning inmiddels verplicht. Hoe word je ErBo-erkend? Als ErBo-deelnemer werk je volgens het ErBo-handboek dat je kunt downloaden via SKBNL. Je meldt je bedrijf aan bij SKBNL en maakt afspraken met één van de drie certificerende instellingen die op dit moment de jaarlijkse audits uitvoeren.

EISEN ERBO-HANDBOEK

Om in aanmerking te komen voor een ErBo-erkenning moet je voldoen aan diverse eisen. In het Handboek ErBo 2022 staan de volgende eisen:

1. De algemene bedrijfsvoering

Je bedrijf moet staan ingeschreven bij de KvK en komt zijn fiscale verplichtingen na. Het is aangesloten bij het UWV, werkt op basis van de algemene aannemingsvoorwaarden van de SKBNL en hanteert bij de uitvoering van het werk een werkplan.

3. De veiligheid van het eigen personeel Je bedrijf is in het bezit van een geldige risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E) met bijbehorend plan van aanpak. Het voert dat plan van aanpak uit en heeft een procedure voor het melden en registreren van ongevallen en bijna-ongevallen. Het zorgt voor voldoende arbokennis in het bedrijf en zet voor sommige taken onafhankelijke deskundigheid in. Het bedrijf zorgt ervoor dat medewerkers in noodsituaties adequaat kunnen optreden. Verder voldoet het aan de zorgplicht uit de Arbowet en is het bij bijzondere omstandigheden extra alert.

4. Het inzetten van machines en het verrichten van onderhoud

Je bedrijf zorgt ervoor dat machines en gereedschappen voldoen aan de wettelijke eisen op het gebied van beschermingsmaatregelen. Ook onderhoudt het machines en gereedschappen op preventieve wijze en houdt het hiervoor een registratiesysteem bij.

5. Het inzichtelijk maken van en eisen stellen aan de eventuele onderaannemers die je bedrijf inschakelt

Je bedrijf houdt bij welke onderaannemers voor het bedrijf werken of hebben gewerkt en je garandeert dat zij bij hun inzet op de werk plek voldoen aan alle van toepassing zijnde ErBo-eisen.

6. De algemene eisen voor de werkuitvoering

Je bedrijf zorgt ervoor dat het vakkundig werkt.

7. De veiligheid van het publiek en de openbare weg

Je bedrijf zorgt ervoor dat het de wetgeving en eventuele afspraken uit de sector rondom verkeer en vervoer naleeft. Bij de uitvoering van werkzaamheden heeft het bedrijf aandacht en uitleg voor het publiek.

8. De omgang met het milieu en de gezondheid van de medewerkers

Je bedrijf zorgt ervoor dat het de milieuwetgeving en afspraken uit de sector rondom het milieu naleeft. Het werkt bij handgedragen motorgereedschappen uitsluitend met alkylaatbrandstoffen en vult de tanks hiervan en die van de overige machines op een milieuvriendelijke manier. Het bedrijf werkt uitsluitend met biologisch afbreekbare hydraulische vloeistoffen, smeermiddelen en andere verliessmering.

9. Het netjes werken in en omgaan met het bos Je bedrijf zorgt ervoor dat het de natuurwetgeving naleeft en laat geen afval in de natuur achter.

INTEGRAAL MANAGEMENT SYSTEEM

Bedrijven die al werken met het Integraal Management Systeem van Cumela Advies kunnen dit ook gebruiken om zich te laten certificeren voor de ErBo-erkenning. Het managementsysteem van Cumela is helemaal toegesneden op de werkzaamheden in onze bedrijfstak en op basis van één handboek met daarin procesbeschrijvingen en bijlagen kunnen bedrijven zich laten certificeren voor bijvoorbeeld ISO 9001, ISO 14001, VCA*/**, CO2-Prestatieladder of BRL Groenvoorziening. Daar kan dus ook de ErBo-erkenning aan worden toegevoegd.

MEER INFORMATIE

Wil je meer weten of heb je ondersteuning nodig, neem dan contact op Cumela Advies of kijk voor meer informatie op www.skbnl.nl.

Advertentie

Tekst: Richard Wolting, adviseur managementsystemen

Foto: Cumela Communicatie

‘BEDRIJVEN KUNNEN HET INTEGRAAL MANAGEMENT SYSTEEM VAN CUMELA ADVIES GEBRUIKEN OM ZICH TE LATEN CERTIFICEREN VOOR DE ERBO-ERKENNING’

VERZEKERAARS HEBBEN BEHOEFTE AAN KENNIS OVER ELEKTRISCH WERKEN

Hoogspanning in verzekeringsland

De komst van elektrische machines en bijbehorende installaties is een uitdaging voor verzekeraars, merkt directeur Ralph de Hart van Cumela Verzekeringen. Hij roept bedrijven daarom op om bij investeringen in elektrische machines en bijbehorende installaties tijdig contact op te nemen met de adviseur of verzekeraar. Regels en voorwaarden veranderen snel en je kunt het zeker bij grote investeringen maar één keer goed doen.

Dagelijks merken we dat de bedrijven in de cumelasector snel kunnen schakelen en gewend zijn grote kapitaalinvesteringen te doen. Bij de overgang naar emissieloos zien we dezelfde daadkracht en krijgen we regelmatig aanvragen om een elektrische of waterstofmachine te verzekeren. Dat is lastig, want die besluitvorming is bij verzekeraars heel anders als het gaat over zaken die ze nog niet eerder hebben gezien en waarvan ze nog geen statistische informatie hebben. Kortom, de energietransitie zorgt voor hoogspanning in verzekeringsland. Als dochteronderneming van Cumela doen we er alles aan om toch te zorgen dat onze ondernemers tegen een acceptabel prijsniveau hun machines en installaties kunnen verzekeren en kunnen blijven ondernemen. Inmiddels hebben diverse klanten van het verzekeringsbedrijf de eerste elektrische shovels en graafmachines verzekerd. De meeste daarvan zijn accu-elektrisch, maar waterstof-elektrisch komt ook al voor. Dat was ook voor ons even schakelen. De bestaande tarieven bleken niet passend. Dat had vooral te maken met de veel hogere waarde van de machines, waarover vervolgens de premies werden berekend. Voor het aansprakelijkheidsrisico werd bijvoorbeeld de premie twee tot drie maal hoger, terwijl de risico’s nauwelijks veranderen. Gelukkig hebben we in overleg met de verzekeraars de premie kunnen aanpassen naar het niveau van vergelijkbare dieselmachines.

NIEUWE RISICO’S

Toch zijn er ook risico’s die duidelijk anders worden als er op grote schaal gebruik zal worden gemaakt van emissieloos bouwmaterieel. Hieronder de belangrijkste ‘nieuwe risico’s’ die verzekeraars spannend vinden.

Accu’s zijn niet te blussen

Brand door kortsluiting leidt onherroepelijk tot totaalverlies van de volledige accu, de volledige machine of in het slechtste geval het volledige gebouw waarin het is geplaatst.

‘VERZEKERAARS ZULLEN DE COMBINATIE VAN INSTALLATIES ALLEEN WILLEN VERZEKEREN ALS AAN STRIKTE KEURINGSEISEN WORDT VOLDAAN’

De komst van verschillende installaties om machines te laden, betekent ook nieuwe veiligheidseisen. Overleg daarover tijdig met de verzekeraar om ook aan hun normen te voldoen.

Elektrische machines zijn stiller

In een omgeving waarin mensen en machines door elkaar werken (bouwplaats), kan dit het risico op aanrijdingen met letsel vergroten.

Waterstoftanks zorgen voor brand- en ontploffingsgevaar

Waterstof is zeer ontvlambaar en bij lekkage levert het dus een ernstig brandrisico op. Ook staan de tanks onder hoge druk (tot 700 bar), wat ook voor extra risico zorgt.

Risicostapeling van elektrische installaties

Ondernemers kunnen hun door PV-installaties (zonnepanelen) opgewekte energie niet (altijd) kwijt op het net. Het loont om deze zelf op te slaan in mobiele accu’s of direct te gebruiken voor het laden van de machine-accu’s. De combinatie van gebouwen, PV-installaties, laadinstallaties, (mobiele) accu’s en grote aantallen kostbare machines is spannend.

Vooral de kans op risicostapeling zorgt ervoor dat ondernemers die voorop lopen te maken kunnen krijgen met eisen die tijdens de wedstrijd steeds strenger worden. De verwachting is dat verzeke-

raars deze combinatie van installaties uiteindelijk alleen willen verzekeren als er aan strikte keuringseisen wordt voldaan. Het is natuurlijk ontzettend zuur als je dan net een grote investering hebt gedaan die dan achteraf toch niet blijkt te voldoen. Juist om deze reden denken we graag met ondernemers mee. Gezamenlijk kunnen we zo onnodige extra kosten helpen voorkomen.

KOUDWATERVREES

Gelukkig zien we wel dat ook alle grote verzekeraars willen laten zien dat zij een belangrijke rol spelen in het verduurzamen van onze samenleving. De informatie die wij samen met hen uit gesprekken met ondernemers halen, helpt ons wel om koudwatervrees voor grote en nog onbekende risico’s weg te nemen. Statistische informatie opbouwen uit data over de verzekerde objecten is daarnaast van groot belang om ook in de toekomst de nieuwe risico’s verzekerbaar te houden. Nog mooier is het als we over zoveel informatie beschikken dat we ook voor een stabiel premieniveau kunnen zorgen. Zo lang we nog niet over deze informatie beschikken, blijft het spannend en doen we ons best om de premies en voorwaarden acceptabel te houden.

Advertentie

‘HET IS ONTZETTEND ZUUR ALS JE EEN GROTE INVESTERING HEBT GEDAAN DIE ACHTERAF NIET BLIJKT TE VOLDOEN’

Tekst: Ralph de Hart, directeur Cumela Verzekeringen Beeld: Cumela Communicatie

MINDER BESCHERMING EN LANGE

OPZEGTERMIJN BIJ TELEFONISCHE VERKOOP

Geen bedenktijd voor mkb

Regelmatig kloppen ondernemers aan bij Cumela omdat ze af willen van een telefonisch gesloten energiecontract, een zevenjarig afvalcontract of een advertentie in een digitaal blad dat niemand leest. Vaak zijn ondernemers in de veronderstelling dat ze een bedenktermijn hebben van veertien dagen of het abonnement maandelijks kunnen opzeggen. Helaas is dat vaak niet het geval, omdat deze regels zijn gemaakt voor consumenten. Wat kun je als mkb’er wel.

Bedrijven en organisaties die aan telemarketing doen, mogen sinds 1 juli 2021 niet meer ongevraagd naar natuurlijke personen bellen. Het Bel-me-niet-Register is daardoor komen te vervallen. Natuurlijke personen zijn consumenten, eenmanszaken, vennootschappen onder firma of maatschappen.

Op het verbod zijn wel uitzonderingen, waarbij telemarketing wél is toegestaan:

• Wanneer een natuurlijk persoon vooraf toestemming heeft gegeven voor een specifiek doel en voor een bepaalde tijdsduur. (Let op: bij het vragen van toestemming moet duidelijk worden vermeld dat het telefoonnummer wordt gebruikt voor telemarketing. Bovendien is het aan het bedrijf om de eerder gegeven toestemming van de natuurlijke persoon te bewijzen!)

• Wanneer je nu klant bent.

• Wanneer je maximaal drie jaar geleden klant bent geweest.

Voor ondernemers met rechtspersoonlijkheid

Dit verbod geldt niet voor telemarketing richting ondernemers met rechtspersoonlijkheid, oftewel BV’s, NV’s, coöperaties, verenigingen en stichtingen. Deze bedrijven mogen dus wél worden benaderd voor telefonische verkoop, mits de nummerherkenning aan staat.

BEDENKTERMIJN

Bijna iedereen wordt met enige regelmaat benaderd met een mooie aanbieding. En wanneer je druk bent, kan het dan zomaar gebeuren dat je per ongeluk ‘ja’ zegt op iets wat je eigenlijk - bij nader inzien - helemaal niet wilt. In dat geval biedt een bedenktermijn uitkomst, maar hoe werkt dat?

Voor consumenten

Bij koop op afstand geldt een bedenktermijn van veertien dagen voor consumenten. Tijdens de bedenktijd heeft een consument bedenktijd om toch nog af te zien van de gesloten overeenkomst.

‘HET NEGEREN VAN E-MAILS EN FACTUREN

JE OP EEN LATER MOMENT DUUR KOMEN TE STAAN.’

Telefonische verkoop vindt vaak plaats op een moment dat het niet uitkomt, maar let altijd op de voorwaarden.

Dit geldt dus specifiek voor de situatie dat er iets wordt gekocht buiten een winkelruimte, zoals bij verkoop aan de deur, via de telefoon of online. Een belangrijke kanttekening is dat dit alleen geldt wanneer een consument wat koopt van een bedrijf en niet wanneer een consument iets koopt van een andere consument.

De bedenktijd geldt dan weer niet voor spullen die op maat zijn gemaakt, pakketreizen, de aankoop van woningen en wanneer er iets met de waarde van minder dan vijftig euro wordt gekocht.

Voor ondernemers

Wanneer je als ondernemer iets op afstand koopt, zoals het telefonisch afsluiten van een energiecontract, geldt de bescherming van de bedenktermijn dus niet. De bedenktermijn is er immers specifiek voor consumenten. Dit neemt niet weg dat er wel vaak een bedenktermijn wordt gegeven via een opdrachtbevestiging of algemene voorwaarden. Het is belangrijk om deze bedenktermijn te gebruiken wanneer je af wilt van het contract, omdat het vaak heel ingewikkeld is om op een later moment van de overeenkomst af te zien.

Mocht je dus telefonisch zijn benaderd voor bijvoorbeeld het sluiten van een energiecontract, houd dan de mail in de gaten om eventueel gebruik te maken van de geboden bedenktermijn. Dergelijke e-mails en facturen negeren omdat er naar jouw mening geen overeenkomst is gesloten, kan je op een later moment duur komen te staan. Vaak weten de telemarketingbedrijven namelijk precies wat er nodig is om een overeenkomst rechtsgeldig tot stand te laten komen, waardoor je de overeenkomst zult moeten afkopen om ervan af te komen.

OPZEGTERMIJN

Een opzegtermijn is een termijn die in acht moet worden genomen bij het beëindigen van een overeenkomst. Voor abonnementen bestaan er speciale regels met betrekking tot de opzegtermijn.

Voor consumenten

Wanneer je een abonnement voor bepaalde tijd afsluit, mag die overeenkomst niet stilzwijgend worden verlengd. Het abonnement moet óf automatisch stoppen, óf doorlopen voor onbepaalde tijd met een maand opzegtermijn.

Voor consumenten

Voor mkb’ers geldt dit niet! Bij zakelijke contracten mag dus wel stilzwijgend worden verlengd voor meerdere jaren met een langere opzegtermijn. De opzegtermijn is vaak contractueel vast-

TIPS OM TELEMARKETING TEGEN TE GAAN

• Door de Non Mailing Indicator (NMI) van de KvK te activeren, geef je aan dat je niet wilt dat je gegevens uit het Handelsregister worden gebruikt voor postreclame of verkoop aan de deur.

• Maak gebruik van het recht van verzet: word je gebeld met de vraag of je een product of dienst wilt afnemen? Dan kun je tijdens dit gesprek aangeven dat je niet meer wilt worden gebeld. De persoon die je aan de lijn hebt, moet het gesprek dan direct stoppen. Bovendien mag het bedrijf of de organisatie in de toekomst niet opnieuw (telefonisch) contact met je opnemen.

• Het recht van verzet biedt ook uitkomst wanneer je reclame ontvangt van bedrijven waar je ooit klant van bent geweest. Je kunt een bedrijf of organisatie een brief of mail sturen om duidelijk te maken dat je de geadresseerde reclame niet langer wilt ontvangen.

• Wat als je toch wordt benaderd na het verzet? Maak melding bij het Meldpunt Telemarketing of dien een klacht in via de ACM of via het Klachtenkompas. Voorbeeldbrieven zijn op internet te vinden.

gelegd en moet worden gerespecteerd, ook als de opzegtermijn zes maanden of zelfs een jaar is! Lees dus goed de kleine lettertjes van bijvoorbeeld je afvalcontract, want het kan zomaar zijn dat je contract met meerdere jaren wordt verlengd als je te laat bent met opzeggen. Ook hier weer een uitzondering: voor zakelijke telecomabonnementen (telefoon en internet) met mkb’ers en zzp’ers geldt dat stilzwijgend verlengen is toegestaan, maar dan geldt wel een opzegtermijn van maximaal één maand.

REFLEXWERKING

De reflexwerking van consumentenrecht houdt in dat kleine ondernemingen in sommige gevallen gebruik kunnen maken van rechten die eigenlijk alleen consumenten toekomen. Het gaat om situaties waarbij een kleine ondernemer nauwelijks is te onderscheiden van een consument. Hoewel de reflexwerking in principe voor al het consumentenrecht zou moeten gelden, heeft de reflexwerking tot nu toe alleen geholpen bij geschillen over algemene voorwaarden en oneerlijke handelspraktijken. Oftewel: voor het consumentenrecht dat in dit artikel aan bod komt, lijkt de reflexwerking geen verschil te maken.

Tekst: Geralde Bouw-van de Bunt, adviseur juridische zaken

Foto: Cumela Communicatie

‘DE OPZEGTERMIJN MOET WORDEN GERESPECTEERD, OOK ALS DEZE ZES MAANDEN OF ZELFS EEN JAAR IS’

VRAAG AAN DE ONDERNEMERSLIJN

Met welk contract heeft de medewerker recht op ouderschapsverlof?

We krijgen met regelmaat vragen over het aanvullend geboorteverlof en de wijzigingen in het ouderschapverlof. Een opvallende vraag was: “Bij ons is sinds kort een werknemer gestart met een contract voor zeven maanden. Hij geeft aan gebruik te willen maken van het aanvullend geboorteverlof en daarna van (betaald) ouderschapsverlof. Bestaat er een voorwaarde voor het gebruik van een verlof die hierop ingaat?”

Het antwoord dat we gaven: “Nee, de tijd dat je in dienst bent, is geen voorwaarde. Je kunt altijd een beroep doen op het aanvullend geboorteverlof. Overigens geldt dat ook voor het betaald ouderschapsverlof dat daarna nog kan worden opgenomen.”

HEB JE OOK EEN VRAAG?

Stel je vraag aan de medewerkers van de Cumela Ondernemerslijn via telefoonnummer (033) 247 49 99 of het e-mailadres ondernemerslijn@cumela.nl

GA EENS OEFENEN!

We krijgen allemaal een keer te maken met cyberincidenten. Dat is geen nieuws. We weten hoe we moeten reageren bij dit soort incidenten. Of… is dat wel zo? Je weet namelijk pas hoe je reageert als je echt iets meemaakt. Oefen daarom met een cyberincident. Dat kan heel gemakkelijk door met elkaar om tafel te gaan en een aantal scenario’s door te nemen. Tip: betrek je ICT-leverancier hierbij.

Met deze stellingen start je het gesprek als zich een incident voordoet. Let op, want ze geven geen compleet beeld van het incident. Er is ook geen goed of fout antwoord. Het antwoord verschilt immers per situatie.

Stelling 1: op vrijdagochtend ligt vijf procent van de systemen stil. Wat doe je?

a. We werken lekker door.

b. We isoleren de systemen die zijn geraakt en werken verder door.

c. We leggen per direct alles plat en gaan eerst kijken wat er aan de hand is.

Stelling 2: het is inmiddels vrijdagmiddag en meer systemen vallen uit. In dit tempo is er voor het eind van de dag niets meer te gebruiken. Wat doe je?

a. We zetten alles uit en kijken of maandag alles het weer doet.

b. We laten alles aan en vragen de ICT-leverancier om te komen kijken.

c. We koppelen het internet los van ons netwerk, bellen onze ICT-leverancier en vragen advies.

Stelling 3: op vrijdagavond wordt er losgeld gevraagd. Wat doe je?

a. We betalen, want dan hebben we het snelst de systemen weer op gang.

b. We betalen niet en vertrouwen op de back-up.

NIEUWE LEDEN

Er zijn zes bedrijven ingeschreven als nieuw lid:

• J. van den Broek Maaibedrijf VOF | Berkel-Enschot

• Loonbedrijf Alkema | Smilde

• R.S.D. - Dienstverlening | Staphorst

• Wierenga Dienstverlening | Bellingwolde

• Beeks Grondverzet en Handelsonderneming | Neer

• Timmerman Grondverzet en Kraanverhuur | Wittelte

Stelling 4: je data is gestolen en vervolgens versleuteld. De cybercriminelen dreigen met openbaring op internet als je niet betaalt. Wat doe je?

Ik hoop je hiermee een aantal gespreksonderwerpen aan te reiken, zodat je weet voor welke dillema’s je staat bij een incident.

Vincent Tijms, Ondernemerslijn

Als eerste fabrikant introduceert VELDHUIZEN TRUCKS een elektrische 5-asser.

Als basis is gekozen voor een MB E-ACTROS met 4 zware accupakketten.

De 2e, 3e en 4e accu worden verwijderd en achter de cabine geplaatst.

achter de cabine geplaatst.

Op de plaats van de accu’s worden 2 assen van 10 ton geplaatst; tijdens leegrijden zijn 3 assen gelift voor een grotere actie radius.

Op de plaats van de accu’s worden 2 assen van 10 ton geplaatst; tijdens leegrijden zijn 3 assen gelift voor een grotere actie radius.

De 5-asser wordt uitgevoerd met een 21m3 HYVA asfaltkipper die volledig modulair opgebouwd is.

De 5-asser wordt uitgevoerd met een 21m3 HYVA asfaltkipper die volledig modulair opgebouwd is.

De E-ACTROS 10x2 heeft een totaalgewicht van 49 ton en een laadvermogen van 30 ton.

De E-ACTROS 10x2 heeft een totaalgewicht van 49 ton en een laadvermogen van 30 ton.

De actieradius is bij snelwegwerk 280 km en bij gebruik op lokale wegen tot 400 km.

De actieradius is bij snelwegwerk 280 km en bij gebruik op lokale wegen tot 400 km.

stand 152

8 t/m 10 juni Nobelhorst, Almere

stand 152

8 t/m 10 juni Nobelhorst, Almere