UZ-magazine september 2009

MAGAZINE Verschijnt driemaandelijks, jg 25 - nr 3 - september 2009

Verantwoordelijke Uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven

Afgiftekantoor Aalst 1 - P509066

Dyslexie en leerproblemen

Griep en het nut van vaccineren Dorp in de stad

Spoedgevallendienst: georganiseerde chaos

! is e at me Gr m e Ne

UZ

UZ-MAGAZINE is bestemd voor patiënten en bezoekers van UZ Leuven • campus Gasthuisberg • campus Lubbeek • campus Pellenberg • campus Sint-Pieter • campus Sint-Rafaël

����� serviceresidentie

Onbezorgd wonen en genieten

t -VYVFV[F BQQBSUFNFOUFO JO QBSLUVJO WBO 2ha t 3VTUJHF MJHHJOH PQ LN WBO DFOUSVN Leuven t 3VJN EJFOTUFOBBOCPE WPMHFOT FJHFO wensen 3FTUBVSBOU DBGFUBSJB LBQTBMPO wassalon, CPPETDIBQQFOEJFOTU privĂŠ-taxidienst, QPFUTEJFOTU IVJTIPVEFMJKLF hulp, NFEJTDIF FO QFSTPPOMJKLF verzorging t VFJMJHIFJE BMBSNTZTUFFN permanentie

Kom naar de kinderuniversiteit en ontdek de wereld!

Ben je tussen 8 en 13 jaar?

Vul dan je rugzak met de gekste hersenkronkels en een hoop vragen en ga mee op wereldreis!

Krijg les van echte proffen ĂŠn ga zelf aan de slag tijdens tal van workshops. Ontdek het programma en schrijf je in voor een hele dag gratis plezier.

Zaterdag 24 oktober, Campus Kortrijk Zaterdag 7 november, Campus Binnenstad Leuven Zaterdag 14 november, Campus UZ Leuven

www.kuleuven.be/kinderuniversiteit

t 1SJWBDZ FO vrijheid t (F[FMTDIBQ FO animatie t .PHFMJKLIFJE UPU IVSFO PG kopen

Ve r b l i j f v o o r f a m i l i e Wanneer u dicht bij uw familielid wilt overnachten, kunnen logies in campus Sint-Pieter voor u wellicht een oplossing betekenen.

Het verblijf voor familie biedt u eenvoudig ingerichte ĂŠĂŠn- en tweepersoonskamers met ontbijt, aan de prijs van 18 of 10 euro per overnachting.

Nieuw vanaf 2009: Wellness-centrum voor lichaamsverzorging, massage, manicure, pedicure, aroma-therapie, dieetadvies, infraroodsauna, ‌

Service-residentie Ter Korbeke Oudebaan 106 - 3360 Korbeek-Lo Tel.: 016/46 39 25 www.terkorbeke.be

Vrijwilligers die op vaste tijdstippen aanwezig zijn, zorgen dat u zich thuis kan voelen, ook in moeilijke momenten. • UZ Leuven campus Sint-Pieter - Brusselsestraat 69 - 3000 Leuven • Reservatie: tel. 016 33 70 04 tussen 8.30 - 12 uur en 14 -19.30 uur • Informatie: tel. 016 33 73 20

inhoud

UZ-magazine

16

6 Spoedgevallendienst: een georganiseerde chaos Geen dag is hetzelfde op de spoedgevallendienst. Een planning is niet te maken. Toch zorgt men ervoor dat er ‘orde in de chaos’ is. Prof. dr.

Jean Bernard Gillet is diensthoofd urgentiegeneeskunde van UZ Leuven.

Hij legt uit hoe zijn dienst te werk gaat.

12 Als lezen of rekenen geen kinderspel is ...

Het schooljaar 2009-2010 is net gestart. En elk jaar zijn er leerlingen die moeite hebben met lezen of rekenen. Tien procent van de leerlingen heeft te maken met dyslexie en dyscalculie. Prof. dr.

Lieven Lagae (kinderneurologie) geeft achtergronden en mogelijke oplossingen.

UZ MAGAZINE Jaargang 25, nummer 3 (september 2009) Kwartaalblad voor patiënten, familie en bezoekers van UZ Leuven, campus Gasthuisberg, Lubbeek, Pellenberg, Sint-Pieter en Sint-Rafaël.

6 12 20

16 Van inschrijving tot factuur Wie in UZ Leuven op consultatie komt of opgenomen wordt, moet ook enkele administratieve zaken regelen.

Een blik op het administratieve traject.

20 Griep: vaccineren verkleint risico’s Met het vallen van de bladeren start ook het griepseizoen. Risicogroepen en gezondheidswerkers worden aangeraden zich te vaccineren.

In deze tijd van Mexicaanse griep zou dat moeten voor de ‘gewone’ griep én voor de Mexicaanse variant.

24

vaste rubrieken 4 Journaal: berichten over en uit UZ Leuven 5 Woordje van de pastor 10 Column van Kris Gelaude …

23 … en Clara Vanuytven 30 Fun-page - voor de jonge UZ-magazine-lezers

24 Dorp in de stad: de palliatieve zorgeenheid De palliatieve zorgeenheid van UZ Leuven (campus Sint-Pieter) bestaat dit najaar tien jaar. Jan van Rompaey trok erheen.

redactieadviesraad: dr. Koen Bronselaer, Jan Etienne, Katja Genné, Ludo Govaerts, prof. dr. Marie-Christine Herregods, prof. dr. Diethard Monbaliu, prof. dr. Peter Reynders, Suzy Van Hoof, Ad Van Poppel, Clara Vanuytven, Jan Verhaeghe, prof. dr. Raymond Verhaeghe en prof. dr. Chris Verslype eindredactie: Katja Genné hoofdredactie: Suzy Van Hoof redactieadres: UZ Leuven, dienst communicatie, Herestraat 49, 3000 Leuven, tel. 016 34 49 55, uzmagazine@uzleuven.be reclameregie: B-Net, Bie Van Cleuvenbergen, voor DECOM, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen tel. 016 63 20 65 – e-mail: bie@decom.be, bie@b-net.be Aan dit nummer werkten mee: Clara Vanuytven, Dominique Joos, Kris Gelaude, Jan van Rompaey, Ad van Poppel e.a. foto’s: Jan Locus, Geert De Keyser e.a. productie: DECOM NV, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen, tel. 015 65 28 52 vormgeving: Carla Van Caeneghem, DECOM projectopvolging: Sabine Rosseel, DECOM verantwoordelijke uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven copyright: overname van artikels of gedeelten daarvan wordt toegestaan na overleg met de redactie en met vermelding van de bron UZ-magazine - september 2009

uz journaal

Nieuws uit UZ Leuven

M en UZ Leuven 20 september 2009 is een belangrijke datum in cultureel Leuven. Die dag opende het drastisch vernieuwde museum Vander Kelen - Mertens onder de naam M de deuren. Drie jaar is er gewerkt aan de nieuwe huisvesting in het centrum van Leuven.

Het nieuwe, zeer opvallende museumgebouw is getekend door de Europese toparchitect Stéphane Beel. Met M heeft Leuven landelijke en internationale ambities. Men brengt er zoals men stelt “...hedendaagse en oude kunst samen in een dynamisch centrum voor creatie, reflectie en presentatie”. Het museum speelt de kleinschaligheid van de stad gelinkt aan het feit dat er veel interessante spelers op een kleine afstand zitten als een troef uit.

“Vanzelfsprekend zal er dan ook samengewerkt worden met tal van Leuvense partners. De K.U.Leuven, de grote studentengemeenschap en de verschillende spin-offs die aan de universiteit verbonden zijn, creëren een vruchtbare voedingsbodem met een voortdurende aandacht voor onderzoek, vernieuwing en reflectie.”

In de aanloop naar de opening van M was er ook een samenwerking met UZ Leuven. Tot de opening op 20 september bood UZ Leuven in campus Gasthuisberg een onderkomen aan het zogenaamde Zwerfmuseum dat een deel van de collectie van het museum Vander Kelen - Mertens huisvestte. Via het Zwerfmuseum kon het publiek gedurende drie jaar op een alternatieve manier kennis maken met de collectie van het museum: Men trok naar het publiek. In de periode 2006-2007 was de Leuvense middenstand gastheer/gastvrouw van de collectie. Het jaar erop 2007-2008 - nam de openbare sector die rol over en in de laatste periode 2008-2009 stond het Leuvense bedrijfsleven in voor de collectie.

In de laatste etappe van het Zwerfmuseum deed het ook UZ Leuven campus Gasthuisberg aan. In twee grote boxen/podia toonde men ‘Honderd Wegen. Behoud, herstel, genezing’. Prof. dr.

Peter Adriaenssens (kinder- en jeugdpsychiatrie UZ Leuven) was voor die tentoonstelling aangezocht als gastcurator. Prof. dr.

Adriaenssens koos objecten uit de museumcollectie en plaatste die in dialoog met stukken uit de verzameling van het ziekenhuisarchief van UZ Leuven.

Prof. dr. Adriaenssens: “De opdracht als gastcurator was met kunst te vertellen wat me bezielt en bezighoudt. Trauma en heling is het thema van mijn werk (patiënten die te maken hebben met geweld, met mishandeling), maar ook van het ziekenhuis: de mensen komen hier om hun wonden te genezen en van ziekten te herstellen. Dat is een parallel met de situatie van het museum tijdens de verbouwing: het was een open wonde in de stad en men hoopt dat het vernieuwde museum iets veel beters zal zijn. En net als bij patiënten in het ziekenhuis doet men voor de restauratie ervan een beroep op experts.”

UZ-magazine - september 2009

Nieuwe website: levensstijl tijdens de zwangerschap Een multidisciplinaire onderzoeksgroep met ruime ervaring op het gebied van voeding en obesitas van de afdeling Voeding-Maatschappelijke Gezondheidszorg K.U.Leuven en van de dienst gynaecologie-verloskunde UZ Leuven heeft onlangs het initiatief genomen een website op te zetten over een gezonde levensstijl tijdens de zwangerschap. Het is gebleken dat een kwart van de vrouwen die naar de prenatale consultatie komen, kampt met overgewicht of obesitas.

Obesitas bij de moeder tijdens de zwangerschap heeft gevolgen voor de gezondheid van de baby. De kans op een hoog geboortegewicht stijgt. Vele van die kinderen hebben ook op latere leeftijd te kampen met gewichtsproblemen. Een aanpassing van de levensstijl tijdens de zwangerschap, of nog beter, vóór de zwangerschap, is erg belangrijk. www.uzleuven.be/voedingtijdenszwangerschap

Smiley voor keuken UZ Leuven UZ Leuven heeft onlangs als eerste ziekenhuis met een voedingsdienst in eigen beheer het zogenaamde Smiley-label gekregen. Dat label wordt toegekend door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) als erkenning voor de autocontrole en de gegarandeerde voedselveiligheid en als teken van vertrouwen voor de consument.

Kunst in het ziekenhuis Ingrid Degroodt, Gusta Frooninckx, Rosette Verschueren en Jaklien Vandermeulen stellen de komende maanden hun kunstwerken tentoon in de expositieruimten in campus Gasthuisberg. De werken van Ingrid Degroodt en Gusta Frooninckx zijn te bekijken van 21 september tot 13 november. Degroodt schildert sinds 2003 en volgde een opleiding aan de gemeentelijke schilder- en tekenacademie van Blanden. Ze werkt met onder meer olieverf, acryl en aquarel en laat zich vooral inspireren door haar vakanties. Frooninckx startte in 1998 een opleiding olieverfschilderen. In haar werken (in olieverf en aquarel) creëert ze eigen composities met gegevens... en details uit haar omgeving. Rosette Verschueren en Jaklien Vandermeulen delen de tentoonstellingsruimte van 16 november tot 8 januari. Verschueren is oud-onderwijzeres en heeft zich sinds 1981 bekwaamd in de teken- en schilderkunst. Vandermeulen volgde aan verschillende academies een opleiding schilderen, tekenen en grafische kunst. Ze brengt een combinatie van schilderen en tekenen. De basis voor haar werken is meestal een collage van verschillende materialen, zoals karton, lapjes, krantenknipsels. In de tekeningen heeft het menselijk lichaam een centrale plaats.

pastor WOORDJE VAN DE PASTOR

Feest

E

Eind juni, campus Pellenberg. De zomerzon schijnt bijna ongenadig hard op het grote grasplein voor ‘de hertjes’. Normaal gezien valt op dit grasveld weinig leven te bespeuren, nu is het hier een drukte van jewelste. Patiënten in rolstoel of bed banen zich wat moeizaam een weg over het hobbelige terrein. Aan één kant van het plein springen kinderen vol overgave op het grote springkasteel mét glijbaan. Of is het het huis van de vriendelijke wolf die erop afgebeeld staat? Naast het huis van de wolf staat een handvol kleine kinderen netjes in de rij te wachten tot het hun beurt is om geschminkt te worden. Met engelengeduld tovert een creatieve ergotherapeute de kinderen om in een leeuw, Batman of een prinses. Aan de andere kant van het plein oefenen andere kinderen zich in het boogschieten.

Ze wanen zich ongetwijfeld allemaal ridder ...

Vandaag is het de jaarlijkse barbecue van de revalidatieafdelingen op campus Pellenberg. Voor de achttiende keer al. Patiënten én hun familie kijken altijd uit naar deze feestelijke namiddag. Ook nu weer zijn er veel inschrijvingen. Partners, kinderen, kleinkinderen, ouders, broers en zussen ... Iedereen van de familie die zich kan vrijmaken, zakt af naar Pellenberg. Er wordt gepraat, gelachen, gedronken en gesmuld! Patiënten die geen familie op bezoek hebben, worden niet aan hun lot overgelaten. Hier en daar zie ik dat ze gewoon aanschuiven aan een tafel van een medepatiënt die wel familie op bezoek heeft.

Zo’n feest doet deugd. Dat merk je. Patiënten verblijven hier vaak vele maanden op de afdeling en werken onder begeleiding van de therapeuten hard om zo ver mogelijk te raken in de revalidatie. En dan wordt alles een namiddag gelaten voor wat het is om een barbecue te houden. Zomaar. Zonder bedoeling. Behalve dan de bedoeling dat het ook wel eens gewoonweg feest mag

Filip Vermeire

zijn voor de patiënten en hun familie! Dat beseffen heel wat medewerkers van de revalidatieafdelingen.

Daarom ook zetten ze zich met hart en ziel in om deze jaarlijkse barbecue tot een echt feest te maken, waar de patiënten en hun familieleden vreugde aan beleven. En daardoor beleven ze er zelf ook plezier aan, natuurlijk. ’t Zal wel met beroepsmisvorming te maken hebben, maar toen ik dat alles bekeek, moest ik denken aan die passage uit het Evangelie, waar Jezus op een afgelegen plaats met vijf broden en twee vissen een menigte van meer dan 5 000 mensen voedt (Mt. 14, 13-21). Ook op campus Pellenberg zijn de patiënten al lang samen en velen onder hen zijn hongerig en dorstig naar een volwaardig leven, naar een maatschappij ook waar ze als rolstoelgebruiker en/of als persoon met een niet-aangeboren hersenletsel volop mogen meetellen, waar er plaats is voor hen. Want zo vaak, ook nu nog, worden ze geconfronteerd met al te ingewikkelde administratieve procedures en ellenlange wachtlijsten, worden ze nagestaard op straat of is de toegang tot winkels of openbare gebouwen niet aangepast aan een rolstoel. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Gelukkig zijn er dan plaatsen zoals campus Pellenberg, waar ze wél voor vol worden aangezien, waar ze zich volwaardig medemens mogen voelen. Maar net zoals die 5 000 mensen in Jezus’ tijd niet konden blijven op die afgelegen plaats, kunnen ook deze revalidanten hier niet blijven. Ook zij moeten terug naar ‘de maatschappij’.

Laat ons hopen dat ze hier genoeg kracht hebben opgedaan, denk ik dan. En dat ze voldoende kansen krijgen in onze maatschappij. w

UZ Leuven telt elf pastors, onder wie vier priesters en zeven leken. Filip Vermeire is een van hen.

UZ-magazine - september 2009

Geen dag is hetzelfde op de spoedgevallendienst.

Een planning is niet te maken. Toch zorgt men ervoor dat er ‘orde in de chaos’ is.

Prof. dr. Jean Bernard Gillet is diensthoofd urgentiegeneeskunde van UZ Leuven. Hij legt aan UZ-magazine uit hoe zijn dienst te werk gaat.

Urgentiegeneeskunde

Ad van Poppel

Spoedgevallendienst is georganiseerde chaos Mensen gaan te snel naar ‘spoed’.

Die opmerking komt wel eens in de media terecht. Maar is het ook zo?

Het is achteraf natuurlijk gemakkelijk te oordelen dat een bezoek aan spoedgevallen niet nodig was.

Maar op het moment zelf liggen de zaken enigszins anders. Prof. dr. Jean Bernard Gillet, diensthoofd urgentiegeneeskunde: “Er zijn mensen die denken dat wij ons alleen maar moeten bezighouden met ernstig kritieke gevallen, maar een spoedgevallendienst met enkel ernstige gevallen is geen spoeddienst meer, maar een dienst intensieve zorgen. Wat is de bedoeling van spoed: een huisarts of een patiënt heeft de indruk dat een dringend ingrijpen nodig is. De meerwaarde van spoedgevallen is dat wij zeggen: ‘Inderdaad, het was dringend.’ Of: ‘Sorry, dit is niet dringend, u kunt beter naar de gewone consultatie gaan.’ Het kan ook wel UZ-magazine - september 2009

ernstig zijn, maar het hoeft niet dringend te zijn.”

Polyvalent De urgentieartsen zijn polyvalent. En ze nemen, zo stelt prof. dr. Gillet, een grote verantwoordelijkheid op zich als ze de beslissing ‘dringend/nietdringend’ moeten nemen. Prof. dr.

Gillet: “Iemand kan binnenkomen

ernstig, maar op dat moment niet zeer dringend. Het gaat erom dat er een plaats is waar de mensen met hun bezorgdheid kunnen komen en waar ze een antwoord op de graad van dringendheid krijgen. Dat is een meerwaarde in een zeer gespecialiseerd zorgsysteem.”

Toch raadt prof. dr. Gillet aan om eerst naar de huisarts te gaan. Die kan dan alsnog doorverwijzen naar spoed.

‘Een spoedgevallendienst met enkel ernstige gevallen is geen spoeddienst meer, maar een dienst intensieve zorgen’ met tracheale pijn (pijn aan de luchtpijp, nvdr). We maken een foto van de borstkas en zien een plek. Daar moet iets aan gedaan worden, dat is

Op dit moment komt in de spoedgevallendienst van UZ Leuven zo’n 40 procent van de patiënten via de huisarts. “De huisartsen spelen hun rol als

Prof. dr. Jean Bernard Gillet, spoedgevallendienst UZ Leuven: ‘De ene dag kan het hier heel rustig zijn, de andere dag is het een chaos’

eerste lijn fantastisch. Ik zeg altijd: ‘Zorg voor een goede huisarts en een goede huisartsenwachtdienst. Heb je die niet, dan is spoedgevallen er nog altijd als medisch vangnet.’”

Media Het beeld van een spoedgevallenafdeling wordt bij de grote meerderheid van de mensen gekleurd door de media. Er zijn fictieseries zoals E.R. en er zijn docudrama’s waar de camera de mensen op spoed volgt.

Het beeld is er een van een hectisch gebeuren, zeker in de tv-films.

“De televisie heeft nood aan actie en aan beelden. Soms is het hier ook net zoals op tv. We werken ook niet op afspraak. We krijgen soms 100 mensen op acht uur tijd. En onder hen zijn dikwijls zeer kritieke patiënten. Je hebt dan de indruk dat we met een beperkte capaciteit een groot aantal patiënten moeten verzorgen.”

Niet iedereen hoeft en kan direct verzorgd worden. Zeker als het druk is, moet men prioriteiten stellen en triëren. Patiënten of begeleiders komen op spoedgevallen eerst bij de dispatching voor inschrijving en gaan dan naar een onderzoekslokaal waar de ernst bepaald wordt. In UZ Leuven werkt

men met vijf codes. Code 1 betekent dat voor die patiënt onmiddellijk zo’n lokaal vrijgemaakt moet worden: de situatie voor de patiënt is levensbedreigend. Code 2 houdt in dat er niet direct levensgevaar is, maar dat de situatie toch dermate ernstig is dat er zo snel mogelijk een ruimte vrijgemaakt moet worden. De minst kritieke code is 5. In de praktijk betekent het dat iemand met een verzwikte enkel moet wachten. Zijn situatie kan niet verslechteren. Wel begint men al onmiddellijk met de pijnbehandeling.

“Wanneer het druk is, dan kunnen de wachttijden voor sommige patiënten met een code 4 of 5 oplopen”, aldus prof. dr. Gillet. “De mensen kunnen dat begrijpen als ze een goede uitleg gekregen hebben. Ze zijn niet altijd even tevreden, maar ze kunnen ook de situatie op de dienst zien. Toen ik ruim twaalf maanden geleden in UZ Leuven in dienst kwam, heb ik mij afgevraagd of de mensen die naar spoedgevallen komen, tevreden zijn ondanks de wachttijden en de bedden die soms in de gang staan. We hebben toen een tevredenheidsonderzoek gedaan. Dat is een belangrijke parameter om eventueel de dienstverlening te verbeteren.” Prof. dr. Gillet zegt “... om eerlijk te zijn, heel verbaasd te zijn geweest” over de resultaten. Een zeer kleine minderheid toonde zich ontevreden. Men peilde ook naar het hebben van pijn na behandeling op spoed-

gevallen en bij slechts een klein aantal was de pijn niet verdwenen. “Het is heel belangrijk dat allemaal te weten.

Het is geen slecht resultaat en de perceptie van de mensen is ook niet slecht, maar toch kunnen we nog verbeteringen aanbrengen.”

Communicatie Op spoed draait het om tijd, zegt prof. dr. Gillet. Het feit dat iemand door de drukte soms twee uur moet wachten, is niet prettig. Hij kan klagen dat twee uur lang is. Maar het is erger als hij helemaal niet weet hoe lang hij moet wachten. Communicatie is daarom heel belangrijk. “Dat zien we ook in het tevredenheidsonderzoek: de klachten gaan vaak over communicatie. Dat vraagt van onze mensen ook empathie”, aldus prof. dr. Gillet. “Ik zeg vaak aan de stafleden: ga eens als patiënt of als begeleider van een patiënt naar een spoedgevallendienst waar je niet bekend bent en ervaar hoe alles overkomt.”

Men vraagt dan ook een specifiek profiel voor medewerkers in urgentiegeneeskunde. Niet iedereen is even geschikt om op een spoedgevallenafdeling te werken. Prof. dr. Gillet beaamt dat. “Er zijn soms heel bekwame artsen die na drie of vier maanden zeggen dat urgentiegeneeskunde toch niets voor hen is. Ze werken bijvoorbeeld liever op een afdeling waar de werkzaamheden beter gepland kunnen worden.”

Een spoedgevallendienst is immers niet te plannen. Prof. dr. Gillet: “De ene dag kan het hier heel rustig zijn, de andere dag is het een chaos. Dan moet je goed gebruikmaken van de mogelijkheden en goed met andere disciplines (het operatiekwartier,

Spoedgevallen in cijfers Per jaar krijgt UZ Leuven 53 000 patiënten binnen op de spoedgevallendienst. Dat komt neer op zo’n 100 tot 150 patiënten per dag.

Een derde van hen wordt opgenomen, twee derde kan na behandeling weer naar huis. Ongevallen en traumata maken een derde uit van het aantal binnenkomende gevallen. Zeven procent van de patiënten komt op intensieve zorgen terecht of moet naar het operatiekwartier. Het percentage van patiënten dat naar intensieve zorgen overgebracht wordt, ligt in UZ Leuven lager dan elders. De verklaring is dat de spoedgevallendienst zelf zeven bedden voor intensieve ‘observatie’ heeft. Na 24 uur kunnen de patiënten dan alsnog naar intensieve zorgen of naar de gewone zaal.

Patiënten die geïntoxiceerd zijn (door alcohol of drugs) blijven meestal 24 uur op de spoedgevallendienst.

UZ-magazine - september 2009

intensieve zorgen, anesthesie, medische beeldvorming) kunnen samenwerken. En het is essentieel dat je op deze dienst een teamspeler bent, omdat een perfecte interactie met de andere specialismen een garantie voor kwaliteit is.�

spoedgevallendienst. De statistieken wijzen uit wanneer er piekperioden zijn. Er is een quasi vast patroon in de dagelijkse instroom van patiĂŤnten.

Er is een eerste piek rond 14 uur.

Daarna neemt het aantal wat af, om later op de dag tussen 19 en 20 uur

‘De meerwaarde van de spoedgevallendienst is dat wij zeggen: ‘Inderdaad, het was dringend’

Prof. dr. Jean Bernard Gillet, spoedgevallendienst UZ Leuven: ‘Ik zeg altijd: ‘Zorg voor een goede huisarts en een goede huisartsenwachtdienst. Heb je die niet, dan is spoedgevallen er nog altijd als medisch vangnet’

De artsen, paramedici en verpleegkundigen op spoedgevallen moeten ook een brede kennis hebben. “Dit is geen kritiek op andere disciplines, maar er zijn mensen die zeggen dat een bepaalde hyperspecialisatie veel te beperkt is voor hen. Ze zien zich geen dertig jaar werken rond een heel specifiek onderwerp.�

Planning Het is echter niet zo dat er helemaal niets gepland kan worden op een

-%4 7%,+% +,!#(4 '!!4 5 3,!0%.

MET WELKE KLACHT GAAT U SLAPEN? FIBROSITIS HOOFDPIJN/STIJVE NEK Gespannen nekspieren worden vaak verergerd door een slechte slaaphouding en kunnen aanleiding geven tot spanningshoofdpijn. Als de nek niet goed wordt ondersteund gedurende de slaap, kan dat leiden tot pijn en stijfheid.

RUGPIJN Rugpijn en stijfheid worden vaak verergerd gedurende de nacht, vooral als de rug door de matras in een onnatuurlijke houding wordt gedwongen.

HEUPPIJN Pijn in de heupen kan toenemen door een harde matras en kan leiden tot een gevoel van ongemak en zelfs tot een ontsteking van het gewricht.

KNIEPIJN Een ontsteking in en rond de kniegewrichten kan leiden tot een gevoeligheid voor druk en aanraking. Om dit probleem op te lossen dient een matras op zelfs de lichtste plaatselijke druk te reageren.

Dit probleem wordt vaak verergerd door een slechte lighouding waardoor spanningen optreden in de rugen schouderspieren.

opnieuw te pieken. In functie daarvan kan men stafleden en personeel inroosteren.

De reden voor de vaste pieken ligt voor een groot deel in het feit dat huisartsen hun patiĂŤnten doorverwijzen. Zij hebben tegen de middag hun huisbezoeken gedaan. De avondpiek heeft te maken met het lagere vertrouwen van sommige mensen in de huisartsenwacht. “Vaak is dan de eigen huisarts niet bereikbaar en komen de mensen liever naar spoedâ€?, aldus prof. dr. Gillet.

Drukverlagende matrassen en orthopedische kussens Wereldwijd aanbevolen door meer dan 30.000 medisch specialisten

ARMPIJN Pijn, stijfheid en een tintelend gevoel in de armen wordt veelal veroorzaakt door een ontsteking van de nekzenuwen.

Deze klachten verergen door een slechte slaaphouding, vooral als de nek niet op de juiste manier wordt ondersteund.

ISCHIAS Heupjicht, die optreedt achteraan het dijbeen en ter hoogte van de kuit tot aan de voet, kan verschillende maanden aanhouden. Een onnatuurlijke slaaphouding veroorzaakt.

PROBLEMEN MET DE BLOEDSOMLOOP Problemen met de bloedsomloop zorgen vaak voor gezwollen voeten en pijnlijke en stijve kuiten gedurende de nacht. De matras zou zacht genoeg moeten zijn om de contactdruk, die de bloeddoorstroming onderbreekt, te verlagen.

Nieuw!

Supreme, een uitbreiding op de Scandinavische bedcollectie van TEMPUR De nieuwe combimatras Royal heeft 5cm extra TEMPUR materiaal en een verhoogd ventilerend vermogen.

TEMPUR - AUPING - LATTOFLEX - WINX - CARPE DIEM

Orthopedische hoofdkussens en drukverlagende matrassen.

6 8 " % 7 * 4 & 6 3 * / % & 3 & ( * 0

)""$)5453""5 7&-5&. $&/536. t 5 www.meubelen-patrima.be t N woonideeĂŤn NB WSJK V V V V t [B V V V V t [P V V t EPOEFSEBH FO GFFTUEBH HFTMPUFO

Meubelen PATRIMA

Is er een verschil tussen de weeken de weekenddagen? Het aantal ongevallen neemt in het weekend wat toe: zowel verkeersongevallen als huis-tuin-en-keukenongelukken.

Op mooie dagen trekken de mensen er meer op uit en dan lopen ze meer kans op een ongeval. Ze werken ook meer in de tuin en willen dan ook wel eens de barbecue aansteken. Daarbij kunnen allerlei verwondingen opgelopen worden: brandwonden bij de barbecue, een snijwond bij werkzaamheden in de tuin.

Een zorgelijke ontwikkeling is volgens prof. dr. Gillet het aantal jonge patiënten dat ‘s nachts toekomt en zich letterlijk in coma gedronken heeft of onder invloed van drugs is. “Er gaat overigens bijna geen dag voorbij dat er geen patiënten wegens alcoholmisbruik toekomen. Alcohol is een groot maatschappelijk probleem. De maatschappij heeft al een grote inspanning gedaan om het roken te beperken. Nu zou dat eigenlijk ook moeten gebeuren voor het gebruik van alcohol.” w

Rampenplan De spoedgevallendienst is in staat om een normale toeloop van patiënten te verwerken. Echter, als er een grote ramp gebeurd is, gaat het rampenplan van kracht. Prof. dr. Jean Bernard Gillet zegt dat er dan samenspraak is met de diverse spoedgevallendiensten van de andere ziekenhuizen in de omgeving en met hun MUG-diensten (MUG staat voor Mobiele Urgentie Groep). Zeker als er veel slachtoffers zijn, kan één ziekenhuis die onmogelijk allemaal aan. Er staat 24 uur per dag een medisch directeur paraat voor het geval er zich een ramp voordoet.

“Er is een gestandaardiseerde procedure bij rampen. Er gaan drie MUG-teams en vijf ambulances naar de onheilsplaats en die doen de organisatie ter plaatse om te voorkomen dat alle patiënten naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis worden gebracht. Anders wordt de ramp naar dat ziekenhuis verplaatst.”

De MUG-diensten delen op de plaats van de ramp de slachtoffers in volgens de ernst van hun verwondingen (op basis van codes 1 tot en met 5). “Ze komen daar niet alleen om onmiddellijk zorgen te verlenen, maar ook om een triëring door te voeren. We creëren zo een vooruitgeschoven spoedgevallenpost.”

Er is een cursus rampenplanmanagement in UZ Leuven, opgezet door prof. dr. Delooz en prof. dr. Sabbe, voorgangers van prof. dr. Gillet als diensthoofd van de spoedgevallendienst. Overigens was België een van de eerste landen waar een specialisatie urgentiegeneeskunde werd opgezet.

Momenteel wordt het specialisme in de meerderheid van de Europese landen erkend.

populierenhof POPULIERENLAAN 10 3001 HEVERLEE-LEUVEN 016/20 14 64

24u op 24u verpleegkundige zorgen, in een groene, rustige en veilige omgeving met uitgebreid dienstenaanbod De zekerheid dat u op ieder moment van de dag of nacht beroep kunt doen op eigen vakkundig personeel.

Genieten van de privacy van uw zelfingerichte flat

I]nhhZc@gjee

service residentie

KZg]j^oZc½ YVi cdd^i 6aaZ kZgY^Ze^c\Zc lZZg WZgZ^`WVVg KgVV\ kg^_Wa^_kZcY ^c[dgbVi^Z

%-%% .) (+* " <G6I>H

DkZgVa ^c 7Za\^ " ')j$')j :hi]Zi^hX] Zc Y^hXgZZi :^\Zc [VWg^XVVi

B

KI

e c d

o^Z

<Z

C>:JL dd` kddg hbVaaZ igVeeZc

lll#bdcda^[i#WZ

IgVea^[iZc ?V! hijjg b^_ jl <G6I>H YdXjbZciVi^Z

JOB

C66B 69G:H I:A# Directeur: Dhr. Günther Geeraerts e-mail: gunther.geeraerts@armonea.be website: www.armonea.be

I]nhhZc@gjee Bdcda^[i ck " @VaZlZ\ '% " .%(% <Zci " ;Vm %. '&+ +* ,* " ^c[d5bdcda^[i#WZ GZ\^dcVaZ XZcigV/ %' '&, (, -) " %( '(. '& )( " %&& '* '* )( " %. '&+ +* +* " %*% () *) *%

column De lichtheid van bestaan column

Kris Gelaude

A

Als de dingen nu eens voor de eeuwigheid geschapen waren, onverslijtbaar en onveranderlijk. We zouden er maar raar van opkijken. Nochtans heb ik de wereld ooit zo gezien, lang geleden en met onervaren kinderogen. De generaties die mij geboren hadden zien worden, wisten wel beter. In hun dromen werden zij nog opgeschrikt door de verraderlijke stilte die de V2-bommenwerpers in hun zog voerden. Maar de littekens die de laatste oorlog had geslagen, zouden koste wat het kost snel geheeld en weggestreken worden. Toch kende het leven, dat meestal vanzelf weer in zijn plooi valt, nog een heilzame traagheid, waar Vermanderes ‘Blanche en z’n peird’ dagelijks in mee stapten. Alles aan een gezapig tempo, zonder deadlines of vervaldatum. Wij liepen school onder de kerktoren en dachten niet aan later. Er was tijd zat voor alles. Trajecten werden afgelegd te voet of met de fiets.

Op en af, tweemaal daags en meer ook als het moest.

Alle afstanden die ons van ‘the place to be’ verwijderd hielden, waren tenslotte moeiteloos te overbruggen. En wat een mens voor de rest vandoen had om te leven, was opgeslagen in de kelder of verkrijgbaar bij de kruidenier, de bakker en de slager.

Bekeken door de lens van zo’n godvergeten dorp, was de wereld klein en overzichtelijk. En overal kon je de geur van het veilige en warme nest terugvinden, eventueel alleen maar wat verdund. Geborgenheid met kwaliteitslabel. Zodanig zelfs dat je gerust voor weken, maanden weg mocht gaan, met de garantie dat bij je terugkeer je eigen plek, je bord op tafel en je plaats in bed en al het vertrouwde, onaangeroerd op je zou blijven wachten.

De wetten van de nieuwe tijd waren nog zeer onschuldig. Of niet soms? Ach ja, er kwam een soort expresweg, die komaf maakte met grenzen van landerijen en met de grillen van het landschap. Eén strakke, rechte lijn die snel en zonder complimenten tot aan de rand van de stad voerde. De gemeenteraad had zich nog wel langdurig gebogen over een passende benaming voor de weg, tot er eensgezind besloten werd dat die best ‘Nieuwe baan’ kon heten, met een simpliciteit die net zo voor de hand lag als

10 UZ-magazine - september 2009

de duurzaamheid van het beton dat was gebruikt.

En met de nieuwe baan was de stop van de fles. Er lagen plannen klaar voor openbaar vervoer, met grensverleggende perspectieven. Iemand stampte een bedrijf uit de grond, dat werk kon verschaffen aan meerdere werklustigen. De jeugd, neus in de juiste richting – en ik kan het weten want ik stond ertussen –, voelde dat het tijd was voor verandering. De televisie had zich ongemerkt in ieder huis weten te nestelen. En even later maakte iemand gekke sprongen op de maan.

De wereld zou nooit meer dezelfde zijn!

Het dorp ligt ondertussen jaren achter me. Als ik ernaar terugkeer is het voor mijn geliefden, die er vredig in de aarde rusten. En zeer geduldig blijven wachten tot ik nog eens langskom. Geen plek zo veilig om een ongestoord gesprek te voeren, dat steevast wordt beantwoord met een heilige en grote stilte. Daarna kan ik zelden de zin weerstaan om nog een ommetje te maken of wat te blijven hangen, op de plaats waar ik in al mijn poriën weer de lichtheid van bestaan kan voelen die ik ooit gekend heb. Want niets ter wereld, geen tegenslagen noch verdriet zullen bij machte zijn om de herinnering te wissen dat ik hier gelukkig was. Zonder groot gedoe, zonder de eindeloze mogelijkheden van vandaag. Met bijna niets. En dat ik hier voldoende vaste grond onder mijn voeten heb gekregen, om te worden losgelaten. Op eigen kracht de wereld in, andere wegen zoekend. En af en toe een boodschap achterlatend, die bewijst dat ik nog steeds gelukkig ben.

Maar eindeloos op weg.

Der Weg ist das Ziel. De weg zelf is het doel. Ik blijf geloven dat het waar is. De weg die je hebt afgelegd, trouw aan jezelf en aan wie je werd toevertrouwd, en dát je altijd gaande blijft, is veel belangrijker dan om het even welk oord van bestemming. w

Kris Gelaude is vaste medewerkster van het weekblad Tertio, de uitgaven van UM-Brugge, Symposion en het Brussels Catechesehuis. Ze is ook auteur van het boek ‘Teder Asiel’.

PUBLIREPORTAGE

-ATRASSEN WATERBEDDEN EN KUSSENS /0 02/%& $E MOOISTE BOXSPRINGS DE BESTE MA TRASSEN LATTENBODEMS WATERBEDDEN EN HOOFDKUSSENS¨ 6ERGELIJK EN TEST IN $E "EDSTEE TE (ER SELT MERKEN ZOALS 6) 3PRING !IRCOSLEEP

4EMPUR 3WISS¾ EX (ILDING 6ELDA 2E VOR 2ECOR 3TRETCH 4OP 3YSTEM WATER BEDDEN &ITFORM EN %RGORELAX 'EGARANDEERD DE BESTE PRIJS EN TEVREDENHEID DANKZIJ DE UNIEKE PROEF TIJD

!IRCOSLEEP MATRASSEN EN HOOFDKUSSENS BIEDEN TOT MEER COMFORT HYGIpNE EN DUURZAAMHEID VOOR DEZELFDE PRIJS

5NIEKE AFNEEMBARE HOES

$UBBELDOEK BESTAANDE UIT ,YOCELL VEEL GEBRUIKT IN SPORTKLEDIJ ELASTANE EN KAPOK EN VERRIJKT MET !LOp 6ERA EN 3ILVER 'UARD GEVEN !IRCOSLEEP MATRASHOEZEN EN KUSSENSLOPEN VOLGENDE BLIJVENDE EIGENSCHAPPEN b X !NTIBACTERIEEL

b X 3CHIMMELWEREND

b !NTISTATISCH BETER SLAPEN b !NTIALLERGISCH

b 'EURVOORKOMEND b 7ASBAAR Â&#x20AC;#

b 6OCHTREGULEREND

b $UBBEL ELASTISCH EXTRA COMFORTABEL

b $UURZAAM EN BIOLOGISCH AFBREEKBAAR

6ENTILATIE ANTITRANSPIRATIE

$OOR GEBRUIK VAN $ COMFORTLAGEN IS DE VENTILATIE VAN MATRAS KUSSEN EN GEBRUIKER OPTIMAAL %EN AANRADER BIJ OVERVLOEDIG TRANSPIREREN b !NTITRANSPIRATIE VENTILATIE b 6OCHTREGULEREND

b 3CHIMMELWEREND b 7ASBAAR Â&#x20AC;#

(EB JE ´S NACHTS OF ´S MORGENS LAST VAN RUGPIJN OF STIJVE SPIEREN EN ´S AVONDS NIET $IT LIGT NIET AAN JE WERK LEEFTIJD OF EVENTUELE MEDISCHE PROBLEMEN MAAR AAN JE BED 7E HELPEN JE GEGARANDEERD VAN DEZE ONGEMAKKEN AF ´ 0ATRICIA (EYMANS

:AAKVOERDER $E "EDSTEE

$UURZAAMHEID EN COMFORT

!IRCOSLEEP KIEST STEEDS VOOR DIKKERE EN BETERE MATERIALEN %R IS KEUZE IN VERSCHILLENDE PRIJSKLASSEN HARDHEDEN EN SOORTEN MATRASKERNEN KOUDSCHUIM (2 LATEX CM KERNDIKTE TRAAGSCHUIM %MBRACE EN POCKETVEREN ZONES $E HOOFDKUSSENS ZIJN PERFECT OP MAAT

-EDISCHE RESULTATEN

6OOR HEEL WAT MEDISCHE EN SLAAPPROBLEMEN WORDEN ER UITSTEKENDE RESULTATEN GEHAALD b 2UG SCHOUDER GEWRICHT NEK HEUP EN SPIERPIJN b $ECUBITUS OVERVLOEDIG TRANSPIREREN ALLERGIE b (OGER SLAAPRENDEMENT TOPSPORT #63

$OOR DE PROEFFORMULE BEN JE GEGARANDEERD TEVREDEN

"/. +/24).'

/0 57 6/,,%$)'% !!.+//0 3,!!0#/-&/24 .IET CUMULEERBAAR MET ANDERE ACTIES OF KORTINGEN

'ELDIG TOT EIND APRIL BIJ $E "EDSTEE ¯ %RGORELAX $ORP (ERSELT ¯ INFO DEBEDSTEE BE ¯ WWW ERGORELAX EU /PEN -A $I $O 6R U EN U :A EN U 7O :O GESL

Het schooljaar 2009-2010 is net gestart. En elk jaar zijn er leerlingen die moeite hebben met lezen of rekenen.

Tien procent van de leerlingen heeft te maken met dyslexie en dyscalculie.

Prof. dr. Lieven Lagae (kinderneurologie) geeft achtergronden en mogelijke oplossingen.

Leerstoornissen

Clara Vanuytven

Als lezen of reke geen kinderspel Zes of zeven jaar zijn ze, die kleine helden uit het eerste leerjaar. Ze torsen een zware boekentas en willen zo vlug mogelijk bij de grotemensenwereld horen. Enkele maanden later kunnen ze letters en woorden ontcijferen. Maar dat lukt niet altijd even vlot. Ongeveer tien procent van de schoolgaande jeugd heeft immers problemen met lezen, schrijven of rekenen. Die kinderen hutselen letters door elkaar, hebben problemen met spellen of sukkelen met cijfers.

Last van dyslexie? Dyscalculie?

Prof. dr. Lieven Lagae, hoofd kinderneurologie UZ Leuven, legt uit wat 12 UZ-magazine - september 2009

dyslexie is: “Dyslexie is een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die problemen geven met vooral de geschreven taal. Er zijn verschillende vormen en gradaties mogelijk en erfelijkheid speelt een rol.

Dyslexie heeft een neurologische oorzaak: zo zijn de hersenen niet goed in staat visuele of auditieve informatie te interpreteren. Maar spijtig genoeg wordt de diagnose ‘dyslexie’ vaak te lichtzinnig gesteld.”

- Een kind met een leesprobleem heeft niet noodzakelijk dyslexie?

Prof. dr. Lagae: “Een leesprobleem hoeft nog geen leerstoornis te zijn.

Op een verrassend korte tijd leert een normaal kind lezen en schrijven. Dat is toch een ongelooflijke prestatie van de hersenen.

Ongeveer tien procent van de kinderen heeft leesproblemen, maar niet al die kinderen zijn dyslectisch.

Soms is er een maturatieprobleem: die beginnende lezers hebben wat meer tijd nodig om vlot te leren lezen. Dyslexie wordt daarom met de klassieke middelen pas gediagnosticeerd na een jaar leesachterstand.”

- Hoe kan een kind met een leesprobleem geholpen worden?

Prof. dr. Lieven Lagae: ‘Dyslexie is een fundamenteel probleem in de hersenen dat pas herkend wordt als die hersenen gebruikt worden om te leren lezen’

Individueel Leerproblemen kunnen volgens prof. dr. Lagae op verschillende niveaus benaderd worden en door verschillende professionele mensen behandeld worden. Een eerste niveau, het probleemniveau, beschrijft de dagelijkse problemen met lezen, rekenen of aandacht geven, en omvat ook persoonlijke

zijn. Het neuropsychologische onderzoek is echter onder andere noodzakelijk om te voorkomen dat artsen al te gemakkelijk attesten uitschrijven die enkel gebaseerd zijn op oppervlakkige diagnoses.”

Bij de derde benadering van een leerprobleem komt de neurobiologische basis aan bod.

Wetenschappelijke onderzoekers, zoals prof. dr. Lagae, gebruiken genetica, neurofysiologie en andere onderzoeksterreinen om betere diagnostische hulpmiddelen te creëren en behandelingen samen te stellen.

Ouders Prof. dr. Lagae pleit ervoor om de drie niveaus niet door elkaar te halen. “Ouders hoeven geen profes-

‘Een normaal begaafde dyslexiepatiënt zoekt en vindt compensatiemogelijkheden’

nen is ...

Prof. dr. Lagae: “Door het probleem aan te pakken waar het is: het kind helpen met lezen. Een professionele ondersteuning bij het lezen is een eerste stap. Want remediëren is mogelijk: een leesachterstand hoeft geen blijvend probleem te zijn. Niet bij tien, maar hooguit bij vijf procent van de beginnende lezers gaat het om een blijvende leesstoornis. Ervaren leerkrachten, die een kind met echte leesproblemen doorgaans vlug opmerken, kunnen het eerder doorverwijzen naar daarvoor opgeleide mensen.”

kenmerken en de familiale achtergrond van het kind. Elk kind met een leerprobleem krijgt hier een individueel behandelingsplan. In het eerste stadium kan het gaan om extra aandacht van de leerkracht of extra hulp in de klas bij het lezen.

Het tweede niveau is het neuropsychologische niveau. In een gespecialiseerd centrum (revalidatiecentrum, Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, Centrum voor Leerlingenbegeleiding of bij privéneuropsychologen) kunnen leerproblemen via neuropsychologische testen geanalyseerd en geklasseerd worden. Prof. dr. Lagae: “Een classificatie onderschat echter telkens de heterogeniteit van de leerproblemen, zoals dyslexie, dyscalculie, ADHD, omdat deze problemen heel specifiek en ook gecombineerd kunnen

H A A R W E R K E N

L

E

U

V

E

N

Bezoek onze nieuwe website www.haarwerken-dewit.be Willy Dewit LEI 6 - 3000 LEUVEN Tel. 016 22 60 41

sionele hulpverleners te zijn. Hun taak ligt op het eerste niveau, om samen met de hulpverleners het probleem te identificeren en aan te pakken. Hoe hoger het niveau, hoe minder geïndividualiseerd en hoe wetenschappelijker de benadering.”

Hij benadrukt ook dat elk kind met een leerprobleem “... eenmaal goed klinisch onderzocht zou moeten worden om – hoe klein de kans ook is – uit te sluiten dat het leesprobleem een symptoom is van een onderliggende hersenziekte.”

- Eens de diagnose ‘dyslexie’ gesteld, volgt er aangepaste therapie?

Prof. dr. Lagae: “Na de diagnose wordt er gestart met een orthopedagogische behandeling, waaronder lees- en spellingsoefeningen bij een logopedist. Dat moet een therapie op maat zijn, geen standaardplan.

Maatwerk en haartoevoegingen voor dames en heren  Specialisatie haarprotheses voor chemopatiënten  Ruim assortiment vanaf €150  Derde generatie haarwerkenspecialist 

Véronique Dewit HUIS- & ZIEKENHUISBEZOEK Tel. 0476 45 50 83 - 016 47 07 83

UZ-magazine - september 2009 13

Prof. dr. Lieven Lagae: ‘Leerproblemen zijn relatief nieuwe begrippen voor artsen, kinderartsen en zelfs voor kinderneurologen’

Prof. dr. Lagae: “Inderdaad. Een juiste diagnose is vaak een geruststelling. Revalidatiecentra doen hun werk. En we moeten ook blijven pleiten voor goede opleidingen voor de mensen van Centra voor Leerlingenbegeleiding. Ook is er nog te veel variatie in de diagnostiek en behandeling bij neuropsychologen. Maar vooral: eens de diagnose gesteld is, moeten we vermijden dat een kind een label ‘dyslectisch’ krijgt... Dat helpt het kind niet! Stigmatisering is nefast voor het zelfvertrouwen van een kind.

Wie ook een rekenprobleem heeft, moet extra bijsturing krijgen zonder daarom over dyscalculie te spreken.

Pubers raken vast in het middelbaar of hoger onderwijs, omdat ze in het lager onderwijs door hun leerproblemen te weinig succeservaringen meemaakten en daardoor hun zelfvertrouwen verloren hebben.”

Vroeg Er moeten vragen gesteld worden naar de doelstellingen op korte en lange termijn. Wat wil de logopedist bereiken in bijvoorbeeld zes maanden tijd? Een standaardtherapie van één of twee keer per week gedurende enkele jaren, dus tot einde van de terugbetalingsperiode, is geen optie.”

- Helpt medicatie? Of kinesitherapie?

Welke rol vervult de arts in de behandeling?

Prof. dr. Lagae: “Leerproblemen zijn relatief nieuwe begrippen voor artsen, kinderartsen en zelfs voor kinderneurologen. De medische wereld moet haar rol nog herdefiniëren.

Leerstoornissen moeten, net als eender welke andere ziekte, ernstig genomen worden. Ze kunnen echter niet opgelost worden met pillen en ook niet met kinesitherapie. Heel wat artsen worden om voorschriften gevraagd of worden onder druk gezet om een attest te schrijven, waardoor de leerling recht heeft op bijzondere maatregelen (bijvoorbeeld langere voorbereidingstijd tijdens examens). Is het geen teken aan de wand dat die attesten in de examenmaanden toestromen?”

- Voelen die ouders zich gerustgesteld eens de diagnose gesteld is en hun kind in een revalidatiecentrum geholpen wordt?

14 UZ-magazine - september 2009

- Is het belangrijk dat dyslexie vroeg, misschien al bij kleuters, herkend wordt?

Prof. dr. Lagae: “Een vroege herkenning en correcte diagnose zijn belangrijk. Er zijn al testen op het einde van de kleuterklas die kunnen uitwijzen of een kind een hoger risico heeft op moeilijkheden met leren lezen. Vaak is het genetisch bepaald: de ouder heeft gelijkaardige problemen. Ondertussen kan die ouder, misschien met enige moeite, een mooie toekomst uitgebouwd hebben, zonder ooit de stigmatiserende

diagnose van dyslexie of dyscalculie gekregen te hebben.”

- Is dyslexie een ontwikkelingsprobleem?

Prof. dr. Lagae: “Ja, dyslexie is als het ware aangeboren. Het is een fundamenteel probleem in de hersenen dat pas herkend wordt als die hersenen gebruikt worden om te leren lezen. Het neurologische probleem blijft voor de rest van een leven bestaan, maar afhankelijk van leeftijd uit het zich op een andere manier. Een normaal begaafde dyslexiepatiënt zoekt en vindt compensatiemogelijkheden. Vroeger werd het probleem minder herkend en vele dyslectici hebben er – bewust of onbewust – mee leren leven door oplossingen te zoeken. Maar veel hangt af van de intellectuele bagage, het IQ. Een kind met hoge IQ-factor gaat anders om met een dyslexieprobleem dan een gemiddeld begaafd kind met hetzelfde probleem.”

Hoe ziet ten slotte de toekomst er voor jongeren met dyslexie uit?

Prof. dr. Lagae is hier formeel.

“Studies bewijzen het: behoud van zelfvertrouwen is de enige factor die bepaalt of jongeren het goed stellen op studiegebied, of ze het ‘maken’ in hun leven”, zegt hij. “Blijft hun zelfvertrouwen goed, ondanks hun dyslectische problemen, dan ‘presteren’ ze. Een vroege herkenning, een juiste diagnose, een geïndividualiseerde behandeling zonder stigmatiserend te werken, moeten ervoor zorgen dat het kind zijn zelfvertrouwen behoudt.” w

‘Ouders moeten opvoeden’ Wat kunnen ouders doen voor hun kind als er dyslexie is vastgesteld?

Zijn extra thuisoefeningen een oplossing? “Een ouder is niet opgeleid om kinderen met leerproblemen te begeleiden, een ouder moet in de eerste plaats opvoeden”, zegt prof. dr. Lieven Lagae. “Ouders moeten aandacht hebben voor de positieve eigenschappen van hun kind. Extra hulpmiddelen als softwareprogramma’s kunnen nuttig zijn, maar enkel als ze passen in een behandelingsplan. De supervisie moet gebeuren door professionele mensen: bijvoorbeeld door logopedisten of klinisch psychologen.” Hij stelt ook vast dat ouders het altijd voor hun kind zullen opnemen. “Daarin hebben ze gelijk, maar omdat ze overstelpt worden door pseudowetenschappelijke literatuur worden ze onzeker.”

.ȳȫS ͗Ȫӝ[Ⱥ ͩJʚ ӦȪS Ȫ͸ ǑOEȪST

i&SHPOPNJTDIFw NBUSBTTFO o MBUUFOCPEFNT o IPPGELVTTFOT o CVSFBVTUPFMFO o SFMBY[FUFMT NBTTBHF[FUFMT o TBMPOT o LOJFTUPFMFO [JU FO TUBUBGFMT o [JUCBMMFO &SHPQPMJT #SBTTDIBBU .BSJB UFS )FJEF

#SFEBCBBO # #SBTTDIBBU

#FELJOH &SHPQPMJT -FVWFOTFTUFFOXFH # #PPSUNFFSCFFL 5FM 'BY F NBJM JOGP!CFELJOH CF

5FM 'BY F NBJM JOGP!CFELJOH CF

0QFO V o V ;BUFSEBH V o V ;POEBH NBBOEBH FO GFFTUEBHFO HFTMPUFO

XXX CFELJOH CF

0QFO V o V ;BUFSEBH V o V ;POEBH V o V %JOTEBH FO GFFTUEBHFO HFTMPUFO

(FTQFDJBMJTFFSEF LJOFTJUIFSBQFVUFO IFMQFO KF HSBBH UFS QMBBUTF IFU CFTUF UF LJF[FO WPPS KF SVH

4MBǑҀ ӬȢ͡ [̢ӂ ӬȢ͡

Wie in UZ Leuven op consultatie komt of opgenomen wordt, moet ook enkele administratieve zaken regelen. Danielle Caeyers, diensthoofd medische administratie, overloopt het administratieve traject.

Medische administratie

Ad van Poppel

Van inschrijving tot factuur Hoe je het draait of keert, bij een consultatie of opname horen administratieve verplichtingen. Daarmee kan het ziekenhuis een correcte factuur opstellen en voor de geleverde prestaties vergoed worden (door het ziekenfonds, de patiënt en in bepaalde gevallen de aanvullende hospitalisatieverzekeringen).

De medische administratie in UZ Leuven kent drie grote afdelingen: de afdeling patiëntenadministratie, het contactcenter, inning & naverwerking en de afdeling tarificatie/facturatie. “In totaal werken er 150 personen op medische administratie”, zegt Danielle Caeyers.

Als patiënt kom je al vanaf het eerste bezoek in contact met patiënten16 UZ-magazine - september 2009

administratie: de inschrijving aan het onthaal van de verschillende campussen van UZ Leuven, een aantal decentrale inschrijvingsbalies, zoals het centrum menselijke erfelijkheid, functiemetingen maagdarm, neus-, keel- en oorziekten, gelaats- en halschirurgie, of bij de spoedgevallendienst. De inschrijvingen op een aantal diensten, zoals het chirurgisch dagcentrum en het oncologisch dagcentrum, worden verzorgd door die diensten zelf.

“De medewerkers bij de inschrijving hebben een belangrijke functie. Vaak zijn de mensen die naar het ziekenhuis komen zenuwachtig of wat onwennig. De medewerkers moeten daarom ook geïnteresseerd

zijn in persoonlijk contact”, zegt Danielle Caeyers. “Nieuw is dat er bij de inschrijving voor een opname een foto van de patiënt wordt gemaakt en een armbandje met de persoonsgegevens wordt omgedaan. De patiënt moet immers in alle omstandigheden juist geïdentificeerd kunnen worden.”

Bij een eerste bezoek aan het ziekenhuis neemt men de informatie over van de SIS-kaart: naam, adres, rijksregisternummer en verzekeringsgegevens. Ook noteert men de gegevens van de huisarts en vraagt men toestemming dat de huisarts bepaalde gegevens van de patiënt kan opvragen via een beveiligde netwerkverbinding, het LISA

De dienst medische administratie staat in voor de facturering bij consultatie, onderzoek en opname.

Op de foto van links naar rechts Isabel Huyghe (contactcenter en naverwerking), Danielle Caeyers (diensthoofd medische administratie) en Lien Aerts (patiëntenadministratie).

Op de foto ontbreken door vakantie Guido Peers en Carine Agten.

Verklaring Bij een opname krijgt de patiënt een ‘opnameverklaring’, die hij moet ondertekenen in twee exemplaren. De bedoeling is dat de

Grote aantallen De naverwerking zorgt ervoor dat de nodige documenten (attesten e.d.) meegestuurd worden met de facturen. Het gaat daarbij om grote aantallen. In 2008 verstuurde men 770 000 ambulante facturen en 235 000 klinische facturen. Die cijfers komen in grootteorde overeen met die van de inschrijvingen (opnames en ambulante contacten).

Kantoorsupplies Kantoormeubilair Copy Shop Artistiek Lederwaren Tassen & Koffers Luxe Schrijfwaren Cadeautjes www.ankaonline.be

        info@ankaonline.be

(Leuvense Internet Samenwerking Artsen). Bij een volgende consultatie kunnen de patiënten zich via de automaten inschrijven aan de hand van hun SIS-kaart. “Bij een consultatie of een functiemeting is er een voorinschrijving via het afsprakenboek en weet men dat die patiënt dan verwacht wordt. Voor een opname worden de patiënten ook verwacht, maar zij kunnen niet via de automaat ingeschreven worden.

Daar is altijd een persoonlijk contact vereist”, aldus Danielle Caeyers.

patiënt weet welke kosten de opname met zich kunnen meebrengen.

Het grootste deel van de kosten van een opname en een behandeling of ingreep worden door het ziekenfonds betaald (volgens wettelijke normen), maar de patiënt betaalt ook een deel. Danielle Caeyers wijst erop dat op die verklaring aangeduid wordt of de patiënt op een gemeenschappelijke kamer wenst opgenomen te worden of op een tweepersoons- of individuele kamer. Bij een gemeenschappelijke kamer zijn er geen kamer- en honorariumsupplementen, bij een tweepersoonskamer wordt enkel een kamersupplement aangerekend. Op een individuele kamer kan zowel een kamer- als honorariumsupplement aangerekend worden, tenzij medische redenen opname in een individuele kamer vereisen.

“Die verklaring is sinds mei van dit jaar aangepast. Ze biedt nu meer informatie over de wettelijke verplichtingen en over de prijzen van een verpleegdag en van courante zaken, bijvoorbeeld de prijzen van de producten bij de materniteit die je na het ontslag uit het ziekenhuis meekrijgt”, zegt ze. Er is eveneens informatie over de prijzen die aangerekend worden door de ziekenhuisapotheek.

Ze geeft aan dat er twee soorten facturen zijn: ambulante en klinische facturen. Een ambulante factuur krijg je bijvoorbeeld na een consultatie of onderzoek. In dat

ANKA OFFICE PLANET Jennekensstraat 82 3150 Haacht Tel 016 55.00.70 Fax 016 55.00.71 OPENINGSUREN ma 13.30-18.30 di-vr 9.00-12.15 en 13.30-18.30 za 10.00-18.00 zondag gesloten UZ-magazine - september 2009 17

‘Als er vragen zijn over facturen, raden we de mensen altijd aan om de medische administratie te contacteren’ tactcenter behandelt die en kan eventueel ook de arts of de dienst contacteren om na te gaan of alles correct aangerekend werd.”

Tijd

Danielle Caeyers (diensthoofd medische administratie): ‘De medewerkers moeten geïnteresseerd zijn in persoonlijk contact’

geval wordt meestal een verzamelgetuigschrift voor verstrekte hulp (een ‘groene bon’) meegestuurd. De factuur betaal je in haar geheel aan het ziekenhuis en vervolgens stuur je de groene bon naar het ziekenfonds, zodat enkel het remgeld en eventueel supplement ten laste van de patiënt blijft. Voor de opnamefactuur, de klinische factuur, wordt het gedeelte ten laste van het ziekenfonds rechtstreeks aan het ziekenfonds aangeboden (de zogenaamde derdebetalersregeling) en betaalt de patiënt enkel zijn persoonlijke tussenkomst en de supplementen. Die kunnen eventueel geheel of gedeeltelijk gedekt worden door een aanvullende hospitalisatieverzekering.

De facturen worden opgemaakt door de afdeling tarificatie en facturatie van de medische administratie. Wie vragen heeft over zijn factuur kan daarmee terecht bij het contactcenter. “Op de grote massa facturen die wij versturen, komen er sowieso reacties en vragen”, aldus Danielle Caeyers. “Het con-

18 UZ-magazine - september 2009

UZ Leuven verstuurt de facturen één tot twee maanden nadat een opname afgesloten is. Men heeft die tijd nodig om de activiteiten in het ziekenhuis (technische onderzoeken, medicatie, labonderzoeken, behandelingen) te valideren. Bij een langdurige opname kan er een tussentijdse factuur gestuurd worden.

Het kan soms pijnlijk zijn om een factuur te krijgen als een behandeling niet gewerkt heeft of als de patiënt overleden is. Er zijn echter prestaties geleverd. Danielle Caeyers kan begrijpen dat patiënten of familie daar vragen bij hebben. “Er zijn soms moeilijke dossiers bij, maar we zoeken altijd naar een oplossing die voor elke partij aanvaardbaar is. Indien nodig werken we samen met sociaal werk en de ombudsdienst. Als er vragen zijn over facturen, raden we de mensen

altijd aan om de medische administratie te contacteren. Het telefoonnummer en e-mailadres staan linksboven op de factuur vermeld”, zegt ze. “Bovendien kan er voor een opname ook altijd een kostenraming gemaakt worden.”

Als een factuur niet betaald wordt binnen de vermelde termijn, start UZ Leuven een inningsprocedure.

“We proberen dat op een menselijke manier te doen. We sturen eerst een herinneringsbrief. Wanneer daarop geen reactie volgt, geven we het dossier door aan een gerechtsdeurwaarder. Die zet de verdere stappen binnen de minnelijke invordering en stuurt een brief met de gewone post en vervolgens een aangetekende brief. Eventueel wordt in een latere fase overgegaan naar een gerechtelijke procedure”, aldus Danielle Caeyers. Ze stipt aan dat het in alle fasen mogelijk is om een afbetalingsplan op te stellen. Betalen is inderdaad niet altijd even leuk. Maar, zo zegt Danielle Caeyers: “... het is een economisch feit.” w

Voorbeeldfactuur Op de klinische factuur die de patiënt van UZ Leuven krijgt, staan, naast de naam en het adres van de patiënt, ook gegevens over de opnameduur, het nummer van het dossier van de opname en het nummer van het ziekenfonds van de patiënt. Linksboven staan het telefoonnummer en het e-mailadres van de medische administratie.

Bij vragen over de factuur kan op die manier het contactcenter gecontacteerd worden.

Op de factuur staat verder vermeld welke bedragen ten laste zijn van het ziekenfonds en welke ten laste zijn van de patiënt. Bij het aandeel van de patiënt is er een onderverdeling gemaakt tussen ‘persoonlijke tussenkomst’ van de patiënt en supplementen. Men heeft aparte posten voor hospitalisatie en het chirurgisch dagcentrum, voor de apotheek, voor medische en paramedische honoraria, voor andere leveringen en voor ‘diversen’. Op de laatste bladzijde is er een recapitulatie en het onderste bedrag is wat de patiënt nog moet betalen. Ook de factuurvoorwaarden worden mee afgedrukt. De lay-out van een ambulante factuur is identiek aan die van een klinische factuur, maar bevat minder rubrieken.

Rugpijn? Zit of slaapproblemen?

Met ons advies zit, slaapt en werkt u beter!

Verhoog uw comfort met onze: aÊ lattenbodems, matrassen, hoofdkussens, comfortbedden,... aÊ zitkussens, relaxzetels, salons, zitbanken, stoelen,... aÊ bureaustoelen, zit- en stabureau‘s, zitkrukjes,...

Rug- en nekklachten?

Zit- en slaapproblemen?

R.S.I.?

De ergonomische lattenbodem in combinatie met de latex matras bezorgt u een gezonde nachtrust.

Relaxzetels op maat

Relaxkussen vanaf 69 Euro Dit salon is uitgerust met een rugvriendelijk comfortmechanisme.

Het biedt een correcte steun voor uw nek en rug in alle zitposities.

Een perfecte werkplekinrichting voor je rug!

Deze bureaustoel en in de hoogte regelbaar bureau zorgen voor een actief en gezond zitpatroon Relaxzetel met comfortfunctie HANDVERSTELBAAR: vanaf 544 Euro MET MOTOR: vanaf 856 Euro

Onze licentiaten lichamelijke opvoeding of kinesitherapie beantwoorden graag al uw vragen rond gezond zitten, slapen en werken in onze showroom.

Kom gerust eens proefliggen of -zitten!

GRATIS INFORMATIEBOEKJE VERKRIJGBAAR IN DE ZAAK.

Tervuursevest 30 • 3000 Leuven (a/d Naamsepoort, tegenover Delhaize, slechts 1 km van het ziekenhuis)

Tel. 016 29 45 63 • Fax 016 29 45 65 • E-mail: leuven@sit-and-sleep.be • www.sit-and-sleep.be Open: 10.00 u - 18.30 u. • za 10.00 - 18.30 u. • zo. 14.00 18.00 u. • Maandag gesloten • Zondagnamiddag open De advieszaak voor gezond zitten,

DE ADVIESZAAK VOOR GEZOND ZITTEN, SLAPEN EN WERKEN

Sit & Sleep Antwerpen Ernest Van Dijckkaai 1 2000 Antwerpen Sit & Sleep Leuven Tervuursevest 30 3000 Leuven Sit & Sleep Hasselt NIEUW! Genkersteenweg 299 3500 Hasselt

WEGENS VERBOUWINGEN GROTE KORTINGEN OP TOONZAALMODELLEN

Met het vallen van de bladeren begint ook het griepseizoen. Risicogroepen en gezondheidswerkers wordt aangeraden zich te vaccineren. In deze tijd van Mexicaanse griep zou dat moeten voor de ‘gewone’ griep én voor de Mexicaanse variant.

Prof. dr. Eric Van Wijngaerden, algemene interne geneeskunde, legt uit.

griep

Ad van Poppel

Vaccineren verkleint risico’s De griep staat de laatste maanden in het middelpunt van de belangstelling, zeker nu het aantal gevallen van de Mexicaanse griep die het afgelopen voorjaar de kop opstak, sterk toeneemt. Maar griep is een jaarlijks terugkerend fenomeen. Er is altijd sprake van een griepseizoen dat ergens in de herfst of de winter kan vallen. Op het noordelijk halfrond is dat tussen oktober en maart en op het zuidelijk halfrond tussen maart en september. Griep wordt gekarakteriseerd door een koortssyndroom en luchtwegklachten. “De oorzaak is een influenzavirus”, zegt prof. dr.

Eric Van Wijngaerden. “Er zijn veel virussen, die vooral infecties van de 20 UZ-magazine - september 2009

luchtwegen veroorzaken. Je hebt het ‘gewone’ verkoudheidsvirus en je hebt het influenzavirus, dat tot een epidemie of zelfs tot een pandemie (een epidemie op wereldschaal) kan leiden. Er zijn vorige eeuw drie pandemieën geweest en nu is er weer een begonnen met de Mexicaanse griep.”

Waarom komt die aandoening juist meer in de winter voor? De redenen zijn eenvoudig. Prof. dr. Van Wijngaerden: “Het heeft vooral te maken met de kans op overbrenging van het virus. In de winter zitten de mensen meer binnen en dicht bij elkaar. Bovendien houdt het virus van koelere omstandigheden. In tro-

pische klimaten is er ook griep, maar daar is de ziekte minder voorspelbaar en is er minder één afgelijnd seizoen.”

Een griepepidemie, die er elk jaar wel is, is niet te stoppen, weet prof. dr. Van Wijngaerden. “Je kunt het individuele risico wel verkleinen door te vaccineren. En naast vaccinatie is een andere maatregel een goede hand- en hoesthygiëne.” De virussen worden onder meer verspreid via de uitgehoeste lucht en via de handen.

Het is beleefd een hand voor de mond te houden als je hoest, maar je hoest op die manier je hand vol met het virus: een papieren zakdoek is dus beter.

Prof. dr. Eric Van Wijngaerden, algemene interne geneeskunde: ‘Elk jaar zijn de virussen lichtjes anders en elk jaar is het dus een oefening om de vaccins aan te passen’

Complicaties Prof. dr. Eric Van Wijngaerden zegt dat gezonde jonge volwassenen weinig risico lopen op griepcomplicaties bij een gewone seizoensgriep. Het risico op verwikkelingen is vooral groter bij jonge kinderen, zwangere vrouwen, vijfenzestigplussers, personen die lijden aan een hart-, long- of nierziekte, diabetici en patiënten die een transplantatie hebben ondergaan of andere afweerstoornissen hebben.

Waarom juist die groepen? “Die personen zijn gevoeliger voor infecties en kunnen, als ze een griep oplopen, bijkomende verwikkelingen krijgen.

Bij een gezonde persoon zal het hart niet in de problemen komen, maar bij een hartpatiënt is die kans wel groot.

Bij een griep en koorts gaat je metabolisme omhoog, er is sprake van inflammatie, je lichaam heeft meer zuurstof nodig en daarom moet je hart ook harder werken. Bij longlijders zijn de luchtwegen al aangetast”, zegt hij. “Jonge kinderen hebben geen verworven bescherming tegen virussen. Een jongvolwassene heeft al wat griep doorgemaakt en heeft daardoor al wat meer bescherming opgebouwd. Kinderen hebben frequenter griep. Ze leven daarenboven in groep (de school) en hun hygiëne is beperkt.”

Met vaccinatie kan men ervoor zorgen dat je antistoffen krijgt die je (gedeeltelijk) beschermen tegen griep.

“Je kunt zo een infectie voorkomen en als je toch geïnfecteerd raakt, is het minder erg”, aldus prof. dr. Van Wijngaerden. Zo’n vaccin wordt ontwikkeld op basis van de kennis die men heeft van de bestaande influenzavirussen. “Er gebeuren kleine mutaties binnen de bestaande virussen. Elk jaar zijn ze lichtjes anders en elk jaar is het dan ook een oefening om de vaccins aan te passen. Dat is steeds een ‘educated guess’, die men maakt op basis van een aantal parameters. De ene keer is het beter dan de ander keer.”

Maar het blijft altijd aan te raden te vaccineren, vooral bij risicogroepen en gezondheidswerkers die sowieso

meer in contact komen met risicogroepen.

De vraag is ook wanneer je moet vaccineren. Ideaal is twee weken voor een epidemie een feit is, omdat het vaccin zoveel tijd nodig heeft om werkzaam te zijn. Maar het is bijzonder moeilijk om de uitbraak van een epidemie juist te voorspellen.

Daarom is de regel dat er eind september, begin oktober gestart wordt met vaccineren. “Zo’n vaccin werkt geen jaren, wel enkele maanden. Bij mensen die ziek zijn of een slechter

fen in het menselijk lichaam. “Er zitten in dat virus nieuwe ‘stukken’ en daar heeft de mens nog geen immuniteit voor, zoals men dat bij een seizoensgriep wel heeft. Dus iedereen is gevoelig voor die varkensgriep. Als zo’n virus door de populatie gaat, ligt het aantal besmettingen dus veel hoger dan bij een seizoensgriep.”

Sinds mei werkt men aan een nieuw vaccin en in die tussentijd kregen veel patiënten met Mexicaanse griep virusremmers. Prof. dr. Van Wijngaerden zegt dat men gewend is

‘Naast vaccinatie is een andere maatregel een goede hand- en hoesthygiëne’ afweersysteem hebben, werkt het korter. Zij worden dan ook soms tweemaal in het griepseizoen gevaccineerd”, aldus prof. dr. Van Wijngaerden.

Varkens De gewone seizoensgriep gaat van mens naar mens. Maar een virus kan ook van dier op mens gaan. Dat is gebeurd met de Mexicaanse griep die de wereld nu in de ban houdt. Die ging van varkens op mensen over.

Aanvankelijk noemde men die dan ook varkensgriep. En juist tegen dat virus zijn er weinig of geen antistof-

om snel te werken, maar dat het toch mogelijk pas november is voor het vaccin klaar is. In principe zou je je dus twee keer moeten laten vaccineren: in september of oktober voor de seizoensgriep en wanneer het vaccin beschikbaar is ook voor de Mexicaanse griep. Sommige landen spreken erover de volledige bevolking te vaccineren tegen de nieuwe griep. Je mag er volgens prof. dr. Van Wijngaerden niet van uitgaan dat het ‘gewone’ vaccin bescherming biedt tijdens de pandemie. In ons land zullen de instanties de hele bevolking de mogelijkheid bieden om het vaccin te krijgen, maar 10 miljoen mensen in

Buiten de wachtkamer Moet je met tekenen van griep naar de dokter? In principe is een wachtkamer van een (huis)arts een potentiële bron van besmetting. Daarom zegt prof. dr. Eric Van Wijngaerden dat wie in een pandemie een vermoeden heeft de griep te hebben opgelopen, de huisarts moet contacteren en niet naar de praktijk mag gaan. “We proberen mensen met griep zo veel mogelijk uit de wachtkamer te houden. En op de spoedgevallendienst moet men ook alert zijn voor het grieprisico en moeten de nodige beschermende maatregelen getroffen worden.”

Epidemie Een pandemie is een wereldwijde epidemie. Maar wanneer spreekt men van een epidemie? Dat is het geval als er nationaal een bepaalde drempel van het aantal gevallen wordt overschreden. Om juist te kunnen tellen, moet je je er ook bewust van zijn dat er griep kan heersen, weet prof. dr. Eric Van Wijngaerden. Heeft iemand in de zomer last van koorts en hoesten, dan denk je niet meteen aan griep. Gedurende het griepseizoen wel. Een pandemie kan echter in elk jaargetijde optreden.

UZ-magazine - september 2009 21

Nirwana verwent u en uw rug.

één keer vaccineren zal niet lukken.

“Het vaccin zal progressief beschikbaar zijn”, stipt hij aan. “We moeten een keuze maken: wie krijgt het het eerst en wie later? Eerst komen de risicogroepen en de gezondheidswerkers aan de beurt.”

DC090202 © Dimitri Cools / foto: © Getty Images

Bang

Reeds meer dan twintig jaar biedt Nirwana oplossingen voor gezond liggen, zitten en gaan.

Nirwana verwent u en uw rug.

Is het nu bang afwachten? En is die angst voor de nieuwe griep, onder meer door de media-aandacht, gewettigd? Het lijkt vooralsnog mee te vallen. Prof. dr. Van Wijngaerden: “Als we kijken naar het gedrag van het nieuwe griepvirus, dan is het klinische beeld plusminus gelijk aan dat van een gewone griep. Het is echter heel moeilijk om cijfers te geven over de mortaliteit, die in dezelfde orde van grootte lijkt te liggen als bij de gewone griep.” Veel hangt daar af van de manier van tellen en van de informatie. Het leek erop dat de Mexicaanse griep aanvankelijk vooral via de Verenigde Staten verspreid werd, maar de detectie van de ziekte gebeurde daar veel beter dan in Mexico zelf.

Bovendien verloopt de besmetting exponentieel en in een stad als New York zijn er veel meer mensen, dus ook veel meer potentiële patiënten dan in een dunbevolkte bergstreek in

Mexico. De vraag is nog maar of de griepgevallen (en dan vooral de lichte gevallen), daar ook ontdekt en gerapporteerd zijn.

Kenmerkend voor griepvirussen is de onvoorspelbaarheid ervan. Met een boutade zegt prof. dr. Van Wijngaerden dat het enige voorspelbare eraan de onvoorspelbaarheid is.

Wat er met zekerheid te zeggen is, is dat er in deze periode eveneens in ons land een epidemie zal zijn.

“Moet je daarom in paniek raken?

Nee, maar je moet je wel voorbereiden. Het is echter zeker niet de bedoeling dat de scholen dichtgaan”, zegt hij.

De wereld is er ten opzichte van de laatste grieppandemie (in 1968) nog mobieler op geworden. Dat houdt in dat het virus sneller overgedragen kan worden. De mens van nu vliegt bijvoorbeeld veel meer dan veertig jaar geleden. Via het vliegtuig kunnen virussen snel verspreid worden.

Prof. dr. Van Wijngaerden: “De wereld is inderdaad mobieler, maar we zijn wel veel beter voorbereid dan vroeger.” w

Open van dinsdag t.e.m. zaterdag van 10u00 tot 18u00.

ONAFHANKELIJK ADVIES VAN ONZE KINESISTEN

I DIENST NA VERKOOP

Vaccineren: ook onrechtstreeks voordeel

www.nirwana.be I De Bruynlaan 127 2610 Antwerpen I 03-820 98 30

DC090202_UZMag-NIRWANA_IC.indd 1

24-02-2009 10:44:53

Vaccineren heeft ook een economisch voordeel. Een jongvolwassene behoort in principe niet tot de risicogroepen, maar toch kan het geen kwaad om te vaccineren. Hij/zij wordt dan niet ziek of minder lang ziek. Dat betekent veel minder werkverlet. Vandaar dat sommige bedrijven vaccinatie voor het hele personeel aanbieden. Bovendien kunnen mensen die gevaccineerd zijn minder makkelijk het virus doorgeven aan een ander. Dat heeft vooral implicaties voor gezondheidswerkers, die zo hun kwetsbare patiënten niet besmetten.

column Liefde voor later

E

Elke keer als mijn moeder naar het ziekenhuis moet, omdat haar oude hart te onregelmatig klopt, gebeurt er iets met mijn vader. De stoere man verandert in een romantische ziel. In het ziekenhuis zitten ze dan handjehandje te wachten op het moment dat ze weer samen naar huis mogen. Daar zeggen ze hoe hard ze elkaar nodig hebben.

Ik moet altijd glimlachen om dat verliefde gedoe. In het dagelijkse leven gebruiken ze geen woorden om te zeggen wat ze voor elkaar voelen. Hun zinnen zijn kort, zonder franjes. Maar dat ook korte zinnen grote woorden kunnen vatten, merk ik al die avond ...

“Hebt ge de achterdeur vastgemaakt?”, vraagt mijn moeder.

“De deur?”, aarzelt hij. “Was die al niet op slot?”

Ze zucht. Omdat hij het vergeten is. Weer vergeten. Hij vergeet steeds meer.

Hij sloft de kamer uit. Ik hoor hem rammelen aan het slot, aan grendels en rolluiken. Daarna verdwijnt hij terug naar de slaapkamer. Hun kamerdeur blijft wijd open om de warmte van de dag te versluizen.

Ik sta te luistervinken, boven in de gang. Zoiets doe je als je dertien bent. Als de wereld van volwassenen je wakker houdt. Maar ik ben geen tiener meer. Ik ben een volwassen vrouw die een nachtje blijft logeren. Ik moet in het bed in de roze meisjeskamer liggen, maar hun stemmen hebben me naar de traphal gelokt.

“Ge hebt uw medicijn toch ingenomen?”

“Tuurlijk”, zegt mijn vader. “Daarstraks al.”

Zijn stem is duidelijker dan die van mijn moeder. Haar stem kraakt. Net als het oude, echtelijke bed waar ze al vijftig jaar in slapen. Vijftig jaar. Vijf-tig jaar.

Overdag is er hun gekrakeel, koppigheden, klein gezeur.

De avond sust steeds weer hun gemoed, de nacht brengt rust en elke morgen dropt nieuwe liefde. Al een halve eeuw lang.

“Gij moet morgen mee naar de dokter.”

Hij antwoordt niet.

“Ge hoest nog altijd. Straks ...”

“Het gaat wel over ...”

Hun stemmen kruisen elkaar. Raken even in elkaar verward, lijken zich erbij neer te leggen. Een oud patroon.

Nu moet ik weggaan, hen alleen laten. Maar iets in de stem van mijn moeder houdt me tegen.

“Ik ben blij dat ze blijft slapen.”

Ze? Heeft ze het over mij?

“Anders was ik niet gerust geweest. Zo’n lange rit!” “... Ja ...”

column

Clara Vanuytven

Zij is niet tevreden met zijn trage instemming.

“Het is gevaarlijk, ’s nachts, op de baan!”, legt ze uit.

“Wees blij dat gij in uw eigen bed ligt. Ach gij ... Gij hebt een goeie engelbewaarder ...”

“Ik?”, roept hij verbaasd.

“Ja, gij!”, repliceert ze.

Ik weet dat het hoort bij hun dagelijks spel om het Grote Gelijk. Zij geeft de aanzet, hij protesteert, maar haalt daarna met een kwinkslag de winst binnen.

“Een engelbewaarder?”

“Ja, een goeie engelbewaarder. Die hebt ge altijd al gehad! Vroeger al... Weet ge nog? Toen ge moest vluchten? Naar Frankrijk. Toen ge in dat...” Ze hapt naar een woord. “... hospitaal terechtkwam tijdens dat luchtalarm?... Had ge toen geen engelbewaarder gehad ... Dan waart ge nooit uit handen van de Duitsers gebleven. Diene Feldwebel had u met een nekschot afgemaakt. Maar ge hád een goeie engelbewaarder...”

Opluchting geeft adem aan de krop in haar keel.

“En gij dan?”, vraagt hij.

Nieuwsgierig schuif ik dichter tegen de trapmuur aan.

“Ik had niemand nodig...”, protesteert ze. Ze hoest even om de kriebel in haar keel te sussen.

“Gij had ook een engelbewaarder.” Hij grinnikt.

“Zonder hem had ge mij nooit gevonden. Dan waart ge nu met Seppe van den Dries getrouwd.”

“Denkte?...”

Er klinkt een soort melige verrassing in haar stem. Ze lijkt erover na te denken.

“Fien? Fie...” Zijn stem verdwijnt wanneer een motor denderend voorbij rijdt en de stilte als een sleepnet achter zich aan sleept.

“Ja?...”

“Fien, denkte dat uwen engelbewaarder met de mijne sliep?”

“F... Fons! Maar Fons toch!”

Hoor ik gegiechel?

“Slaapwel.”

“Slaapwel.”

Het wordt stil in de gang. Daar. En in de rest van het huis.

De dag is voorbij. Ik hoef me geen zorgen te maken om het geklop van die twee oude harten. w

Clara Vanuytven is auteur en woont in Keerbergen.

Ze schrijft graag voor kinderen en voor volwassenen die van een tikje humor houden.

UZ-magazine - september 2009 23

De palliatieve eenheid van UZ Leuven (campus Sint Pieter) bestaat dit najaar tien jaar. Jan van Rompaey trok erheen. Het relaas van zijn journalistieke rondgang.

Dorp in de stad

Jan van Rompaey

Ik wil Kerstmis nog halen ... en dan Nieuwjaar Het is al halfelf in de morgen, maar een vrijwilligster brengt alsnog een ontbijt naar kamer 5. Patiënten worden hier niet gewekt voor het ontbijt of voor de thermometer. Ze mogen uitslapen. En als ze om de een of andere reden een ijsje zouden willen bij dat ontbijt, dan krijgen ze dat ook.

Op deze afdeling worden patiënten verzorgd van wie de levensverwachting niet hoger ligt dan drie maanden.

In principe zijn ze dus terminaal, en het verloop is dan ook groot. Er zijn er die maar enkele dagen blijven, anderen enkele maanden. Hier sterven is een voorrecht, maar het blijft afscheid nemen. Vandaag zijn twaalf kamers bezet, zeven vrouwen en vijf mannen.

De oudste is 89, de jongste 25. Behalve het verplegend personeel en de artsen zijn er vrijwilligers die zich van een aantal taken kwijten, zodat de anderen meer tijd kunnen maken voor de begeleiding.

Tiny Freddy Trolin (54) ligt in kamer 5. Hij kijkt me nieuwsgierig aan en – al kost het hem zichtbaar enige moeite – toch komt hij op mijn naam. Dat is niet van24 UZ-magazine - september 2009

zelfsprekend, zal ik even later horen.

We gaan met Tiny, zijn dochter in het ‘daglokaal’ zitten, vergezeld van twee over elkaar heen vallende jongens: Isano (3) en Tjörven (6). Tiny heeft een wat hese stem, in haar blauwe ogen blinkt het verdriet.

Tiny: “Mijn vader heeft een kwaadaardige hersentumor. Nauwelijks vijf maanden geleden is hij plots gevallen – tot dan had hij geen probleem, nooit hoofdpijn – en meteen volgde het verdict: tumor, niets meer aan te doen. Het leek niet meteen tot hem door te dringen, hij troostte mij in plaats van omgekeerd. Een week later was hij al bijna blind. Toen zei hij: ‘Ik heb kanker, hè?’

En ik zei: ‘Ja, papa, en ze gaan je naar palliatieve brengen, dat is een plaats waar de meeste mensen sterven, maar niemand weet wanneer.’ Pas toen drong het tot hem door en moest ik de notaris op de hoogte brengen.

Nu huilt hij vaak en piekert veel. Ik kom elke dag, vaak met de kinderen.

Hij wéét dat ik kom. Eén keer ben ik met hen een dagje naar zee geweest en de verpleegkundige heeft het hem moeten uitleggen. Hij was vergeten dat ik niet zou komen. Hij is soms erg verward.

Ik praat er met hem niet veel over, dat is moeilijk. Ik vind de woorden niet, we zijn het niet gewend om zo vertrouwelijk met elkaar om te gaan. En toen hij gisteren wilde bellen, maar verwoed op de afstandsbediening drukte, begon hij te huilen.

Ik heb een gedicht geschreven, voor in de kerk. Daarin staat dat mensen pas écht praten als het afscheid nadert. Ik heb hem beloofd dat ik erbij zal zijn als hij vertrekt. Dat zal ik doen, ook al moet ik hier weken blijven.”

De professor Prof. dr. Paul Clement werkt als supervisor oncologie en is hier de verantwoordelijke arts. Vandaag doet hij zijn wekelijkse ronde, vergezeld door de arts die hier constant aanwezig is, verpleegkundigen en artsen in opleiding. Hij spreekt gedempt, hij straalt rust uit.

Prof. dr. Paul Clement: “We moeten eerlijk zijn tegenover de patiënten, zeker geen valse hoop wekken of rond de pot draaien, anders verliezen we onze geloofwaardigheid. Mensen onthouden vaak alleen een lichtpuntje en klampen zich eraan vast, terwijl ze de

‘Ik heb een gedicht geschreven, voor in de kerk. Daarin staat dat mensen pas écht praten als het afscheid nadert’ Louis

Louis

belangrijke achterliggende boodschap wegwuiven. Soms zeggen mensen: ‘Een arts, wat komt die hier nog doen?’ We doen misschien niets meer aan het onderliggend ziekteproces, maar de kleine kwalen behandelen we wel. We treden niet op de voorgrond, zoals in een acuut ziekenhuis, maar we spelen wel degelijk een rol. Geen onderzoeken, geen therapie. Wél pijnbestrijding bijvoorbeeld.

Artsen zijn opgeleid om te genezen en zijn daar ook toe geneigd. De geneeskunde kan steeds meer en artsen willen dat ook bewijzen, maar dat mag niet overal de standaard zijn. We moeten beseffen dat iedereen moet sterven en we bewijzen patiënten geen dienst door koppig te blijven behandelen als het geen zin meer heeft.

Er is een kantelmoment waarbij verdere therapie zinloos wordt. Belangrijk is om dat moment te vinden, samen met de patiënt. Daarmee stopt de kwalitatieve zorg niet, integendeel.

Heel eigen aan de palliatieve zorg is het feit dat we een beroep doen op andere disciplines: er is een belangrijk sociaal, psychisch en spiritueel aspect.

De beleving van pijn is verschillend: iemand die goed omringd wordt, ervaart minder pijn dan iemand die eenzaam op zijn kamer ligt. Ook daar moet je rekening mee houden. Hier zijn een sociaal werkster en een psychologe verbonden aan de afdeling.

Dat al die expertise aanwezig is, typeert deze palliatieve zorgeenheid.”

Hij heet Frans, maar ze noemen hem Louis (80). Hij is voor ons in zijn fauteuil gaan zitten, niet te lang want hij is snel moe. Zijn vrouw zit naast hem en kijkt de hele tijd naar hem. 51 jaar getrouwd. Ze zijn hier nog maar een week. Televisie kijken doet hij niet, dat is te vermoeiend. Veel slapen, dat wel.

- Wat betekent dat voor jullie, op de palliatieve afdeling verblijven?

Louis: “Ik heb nog hoop. Bij momenten voel ik me goed. Je houdt je vast aan mensen uit je omgeving die het gehaald hebben. Gisteren had ik bijvoorbeeld een goeie dag.”

Zij: “Hij had al jaren helse pijnen in de benen en de rug. We dachten aan botkanker, maar toen bleek uit de scan dat hij longkanker had.”

Louis: “Daar hadden we nooit aan gedacht. Altijd fietstoerist geweest, Parijs-Roubaix gereden en de Amstel Gold Race, nooit moe. En ook muzikant geweest in de dorpsfanfare, mijn hele leven, saxofoon. Daar heb je sterke longen voor nodig. Ik zou dat nu nog kunnen, echt. Vorig jaar nog heb ik mijn diploma gekregen van zeventig jaar muzikant.”

- Maar als de artsen zeggen: hij zou best naar de palliatieve afdeling verhuizen, dan denk je toch … het einde nadert?

Zij: “Dan denk je, zou het dan misschien zo ernstig zijn? (huilt en lacht tegelijk) Ik heb hem gezegd: ‘Louis, de wonderen zijn de wereld niet uit.’ En daar klampen we ons nu aan vast, ondanks alles.”

Louis: “Zonder mijn vrouw zou ik hier niet kunnen blijven. Ze slaapt in het familieverblijf, de verdieping hieronder, en ze is altijd bij mij, behalve ’s nachts. En vooral die nachten zijn zwaar, ik word vroeg wakker en dan kijk ik op de grote klok en denk ik: nog zo lang voor ze komt.”

- Hebben jullie al iets geregeld?

Zij (huilt): “Een vriend heeft gezegd: je moet toch maar … het nodige doen voor het geval dat er iets gebeurt. Maar dat is zo moeilijk.”

- Praten jullie er met elkaar over?

Louis: “Niet echt, nee. Een beetje.

Of nee, dit is eigenlijk de eerste keer.

Maar eigenlijk is het beter om dat niet te doen.”

Zij: “Hij mag zijn wensen kenbaar maken, ik zal doen wat hij vraagt.”

Louis: “Ik vecht, dat wel. We hebben een goed leven gehad (huilt nu ook). We hebben hier ook al veel gelachen. Als de muzikanten komen … dat zijn echte zwanzers. Ik heb in mijn leven wel wat pinten gedronken. Dat gaat zo in een harmonie. Geen drank, geen klank.”

Lut Lut (verpleegkundige): “Het is heel dubbel. Mensen beseffen wel dat ze terminaal ziek zijn, maar ze blijven tegelijk hopen op beterschap. Zonder hoop is het leven uitzichtloos, en dus blijven ze perspectieven koesteren.

Prof. dr. Paul Clement Maar je ziet dat de termijnen korter worden: op het einde kijken ze nog uit naar een verjaardag, volgende week, en niet verder. Het kan ook hoop op een innerlijke evolutie zijn, een soort van rust die over hen zal komen.

Natuurlijk zijn er ook mensen die opstandig zijn, die tot op het laatste moment vechten. Of die het leven niet kunnen loslaten. Soms zien we hoe mensen tot een bepaald moment wachten om dood te gaan. Of is dat toeval?

We weten het niet, maar het gebeurt: kinderen komen over uit een ver land en pas dan geeft vader het gevecht op.

Iemand zien sterven is altijd erg, maar bij jonge mensen is er dan nog de bedenking dat ze niet veel kansen gehad hebben, niet veel tijd gehad UZ-magazine - september 2009 25

hebben. Drama en verdriet zijn dus veel intenser en er zijn meer mensen bij vertrokken.

Als je geraakt wordt door iemands dood, is leeftijd een factor, maar ook de situatie: soms zijn het mensen die in hun hele leven maar weinig geluk gekend hebben, mensen die een fundamentele eenzaamheid gekend hebben en die dan hier terechtkomen om zonder veel steun te sterven. Dat doet ook pijn. De dood raakt je, en dat is

lijk. Het is anders als je het direct aan iemand vertelt, dan heb je niet alleen woorden, maar kun je ook fysiek iets doen, iemand vastpakken, knuffelen.”

Pianiste Sylvia Traey is een beroemdheid. Ze was in 1978 laureate van de Koningin Elisabethwedstrijd en ze treedt nog altijd internationaal op als concertpianiste. Ik herinner me haar, ook al is het dertig jaar geleden. En nu

onthouden hebben, ook al is het drie weken geleden. Mensen zijn hier vaak emotioneel, want ze hebben hier een andere levensverwachting, zeg maar géén levensverwachting. Zo’n ontmoeting met mooie muziek krijgt dan een nieuwe dimensie. Ze zien taferelen terug uit hun leven. Wat mij treft, is dat ik hier zoveel aandacht krijg, deze mensen luisteren heel intens. Ze weten wel niet goed hoe ze mij moeten plaatsen: ik ben een traditionele pianiste,

De pianiste Sylvia

Tiny

Verpleegkundige Lut

maar goed ook, want anders houd je het hier als verzorgende niet vol. Je draagt die droefheid mee naar huis, maar je moet daarin een houding vinden, het mag je leven niet gaan overheersen, het mag er alleen deel van uitmaken. Wie het hier wil uithouden moet een evenwicht vinden: hier intens aanwezig zijn, maar je ook elders intens kunnen ontspannen.

Op deze afdeling kun je voor die mensen nog iets betekenen en dat geeft een goed gevoel. Je kunt door kleine dingen veel in beweging zetten. Als je iemand een bad geeft, opent die soms zijn hart. En doordat hij het zichzelf hoort benoemen, kan hij het probleem een plaats geven. Wij scheppen het klimaat, de rest volgt. Maar je deelt natuurlijk in de onmacht van het leven en moet dat ook kunnen toegeven.

Het zit niet in onze cultuur om over de dood te praten. Soms komt een nieuwe patiënt binnen en dan zeg ik: ‘Welkom op de palliatieve zorgeenheid’. En dan zie je de partner heftig gesticuleren: ‘Niet zeggen!’ Ze denken dat de patiënt het niet weet, maar meestal weet die het maar al te goed: alleen hebben ze er niet over gepraat.

Iemand bellen om te zeggen dat een dierbare overleden is, is niet gemakke-

vind ik haar, tot mijn verbazing, hier terug.

In het bezoekerslokaaltje staat, tussen de bibliotheek en kinderspeelgoed, een glanzende vleugelpiano. Daar glijden haar vingers over de toetsen. Een dankbare patiënt heeft de piano ooit in zijn testament opgenomen en het meubel is niet zonder moeite naar hier gebracht.

De patiënten die dat willen, worden in hun ziekbed naar hier gerold; wie nog kan lopen komt uit eigen beweging. Ze komen één na één binnen. Dan gaat de deur dicht en blijven de artieste en de patiënten alleen. Vaak zijn het mensen die in hun hele leven nooit naar Rachmaninov geluisterd hebben. Bijna altijd vloeien er tranen.

Een veertiger komt aangesloft in een openhangende kamerjas. Zaheer komt uit Pakistan, hij betrekt kamer 12. Je ziet dat hij pas uit bed komt. Sylvia speelt. Zijn hoofd wiegt zachtjes heen en weer. Soms kijkt hij naar buiten, waar de lucht blauw kleurt. Wat gaat er in hem om, denk ik. Waaraan denkt hij? Zijn ouderlijk huis in Pakistan?

Zijn woning in Antwerpen? Kinderen?

Hij vraagt nog eens het stuk van de vorige keer te spelen, “something about a church with trappekes”.

Sylvia Traey: “Tsjaikovski, hij moet dat

geen muziektherapeute. Ik geef ze wat kwaliteit en daar zijn ze dankbaar voor.

Ik doe dit al dertig jaar en ik raak nog vaak ontroerd, al verlies ik me niet in hun verdriet. Ik speel in gevangenissen, homes, ziekenhuizen, tussen de grote recitals door. Dat is niet eens zo uitzonderlijk: bekende concertpianisten in het buitenland doen dat ook, met dezelfde overtuiging.

Ik heb al vaak concerten gegeven voor volle zalen, maar dit is veel directer dan een zelfingenomen concertpubliek.

Hier niets van de concurrentie, de afgunst en de nijd van de klassieke concertwereld. Voor mij is het inspirerend: je gaat naar huis met een groot respect voor deze mensen en het personeel. Ik heb hier al prachtige gesprekken gehad. Zo kort voor hun dood maakt de muziek dingen los die al lang vast zaten en ooit eens naar boven moesten komen. Man en vrouw beginnen met elkaar te praten, ook al hebben ze dat jaren niet meer gedaan. Soms is dat pijnlijk. En altijd is het pakkend.”

26 UZ-magazine - september 2009

De pianiste

Jan Jan (verpleegkundige): “Ik werkte eerder op een afdeling oncologie en ik zag dingen gebeuren waarin ik me niet kon vinden, bijvoorbeeld het vasthouden

aan een therapie, ook als die niet veel zin meer had.

De meeste mensen die hier komen beseffen dat het afscheid nadert: ze hebben alle mogelijke behandelingen achter de rug, ze zijn gelaten of opstandig en ze evolueren op een manier waarin wij een rol kunnen spelen. Ik heb geleerd hoe je dat moet aanpakken.

Elke patiënt is anders, we zien als eerste hoe ze reageren op hun mentale en fysieke achteruitgang.

Ik slaag er meestal in om het niet mee naar huis te nemen. Je leert wat afstand nemen, anders houd je dit werk niet vol. Gelukkig zijn er de collega’s op wie we kunnen terugvallen. Tijdens de briefings en koffiepauzes kunnen we veel kwijt. Je krijgt of geeft raad, je krijgt of geeft hulp.

We praten veel met de patiënten. We doen aan comfortzorg op alle gebied.

En vaak laaien de emoties hoog op. We kunnen ook langer met de patiënten praten dan op gewone afdelingen, omdat hier veel vrijwilligers werken die ons heel wat werk uit handen nemen. De meeste mensen vinden hier rust, maar dat komt ook omdat wij rustig zijn, niet opgejaagd. We proberen nooit vragen uit de weg te gaan. Een mens is geneigd om de zaken mooier

Verpleegkundige Jan (rechts in beeld)

voor te stellen – ‘het komt wel goed’ – maar dat doen we niet.”

“Ik denk vaker aan de dood dan voorheen, ook over mijn eigen dood.

Niet dat ik begin te piekeren, maar ik ben er wel meer mee bezig en dat komt door het werk hier. Ik denk vaker hoe het zou zijn als een familielid in een kamer zou liggen. Thuis vertel ik weinig over het werk. Soms gebeuren er hilarische dingen en die vertel je wel. Er wordt hier vaak gelachen, zelfs zwarte humor is nooit ver weg. Elk leven is anders, en wij krij-

gen veel te horen. In de beslotenheid van de kamer komt er veel naar boven. Als je iemand eten geeft of een luier ververst, beginnen ze soms over dingen die hen dwarszitten. We kunnen hen helpen door te luisteren, en dat is even belangrijk als de medische zorgen die we toedienen.”

Sylvia Sylvia is 25 en komt uit Nederland. Ze heeft haar bed tegen het raam laten zetten. De televisie is van de muur gehaald en staat voor haar neus.

The Original

SUPER

MEDIC

ZIT- EN SLAAPCOMFORT

Wie de hoogste eisen stelt aan comfort en interieur, vindt bij ons de gepaste relaxzetel.

% g - 30

Kortin

Express

Powerlift. €1175 BTWi.

or mst vo senko en s u t t en me ische zorg " med ebsite "zie w

Amélie

Elektrische rug en voet verstelbaar. v.a. €1452 BTWi.

Info en contact via onze website

www.patientenzetels.be

Leverancier aan UZL Adv_Amelie-augV4.indd 1

Contacteer ons voor een bezoek aan onze fabriekstoonzaal

TEL. 0495/545 560 20/08/2009 13:49:28

Laptop op haar schoot. Ze kijkt naar een wand vol wenskaarten. Een ervan is met de computer gemaakt. Een kaalkop met als tekst: ‘Kaal? Ik ook!’

Sylvia: “In 2007 ben ik geopereerd aan borstkanker en werd genezen verklaard. Maar een jaar later kreeg ik hevige pijn in mijn schouder en rug. De artsen in Nederland vonden niets, tot ik hier in Leuven belandde – mijn vriend woont hier – en men mij op een dag naar de spoedgevallendienst bracht, omdat ik vrijwel niet meer kon bewegen. Een botscan wees op tumoren met uitzaaiingen naar de longen.

Nu kan ik haast niet meer lopen en de pijn wordt onderdrukt door morfine.

Toen ik werd opgenomen, gaf men mij enkele weken tot maanden. Maar hier zeggen ze niet hoe lang het nog kan duren. Waarschijnlijk niet lang meer, maar hoe lang weet niemand. Genezen is niet meer mogelijk, dat weet ik. De chemokuren hebben niets uitgehaald en intussen heb ik ook een hersentumor gekregen.”

- Ben je daar veel mee bezig?

Sylvia: “Sporadisch. Soms denk ik: ik zie het wel. Ik weet dat het alsmaar slechter zal gaan en dat het einde nadert. Ik kan daar moeilijk over doen, maar het is nu eenmaal zo en als ik er veel over pieker, maakt dat mijn leven ook niet leuker. Wie weet waar het in mijn lichaam nog zit, maar ik hoef dat

Sylvia

Sylvia: “Heel soms, ja. Vooral als ik mensen om me heen hoor zeuren over pietluttige dingen: ‘Ik zag een mooie broek, maar ze past me niet.’ Daar kan ik niet tegen en dan word ik wat wrokkig. Maar ik gun niemand wat mij nu overkomt. Een vriendin zei eens: ‘Erg, het duurt nog zo lang voor ik vakantie heb. Jij mag blij zijn, want je hoeft gewoon nooit meer te werken.’ Ja, natuurlijk. Ik hoef ook niet meer met vakantie! Hier zijn mensen die het nog slechter stellen. Ik kan nog thee zetten en onder de douche gaan. Ik heb moei-

‘Ik heb moeilijke momenten, maar je moet proberen er overheen te komen’ niet meer te weten. Ze onderzoeken mij ook niet langer. Ik krijg pijnmedicatie, en dat is het.”

- Zijn de dagen hier niet lang?

Sylvia: “Dat valt mee. Mijn vriend komt elke avond, élke avond. Op woensdagavond komt hij me halen en brengt me de volgende dag terug. En op vrijdagavond mag ik naar hem tot maandagmorgen. Daar kijk ik naar uit, ook al word ik er doodmoe van.”

- Kan hij ermee leven?

Sylvia: “Hij heeft het er soms moeilijk mee. Hij is 29 en ik pak hem zijn toekomst af, in de veronderstelling dat ik nog één, twee jaar leef. Hij weet dat het gaat gebeuren, maar hij vindt wel dat het de beste oplossing is. Soms kan hij het niet meer aanzien als ik weer eens veel pijn heb. Hij voelt zich zo machteloos.”

- Heb je het gevoel dat dit onrechtvaardig is? Je bent nog zo jong.

28 UZ-magazine - september 2009

lijke momenten, maar je moet proberen er overheen te komen.”

- Wat mis je het meest?

Sylvia: “De kleine dingen. Op de fiets stappen en naar de stad rijden. Ik vraag niet veel, maar ook dat kan ik niet meer.”

- Je hebt je bed aan het raam laten zetten?

Sylvia: “Ja, er is niet veel te zien behalve huizen en bomen, maar ik kijk graag naar de lucht, de wolken, de horizon.

Dan is het een beetje of ik buiten ben.”

- Ben je veel bezig met wat komen gaat?

Sylvia: “Ik ben er niet veel mee bezig, want dan word je gek. Maar mijn begrafenis en zo is al geregeld, al twee jaar. En mijn zus weet wat ik wil.”

- Je hebt het geaccepteerd?

Sylvia: “Jawel, maar het heeft wel enige tijd geduurd. Toen ik voor het eerst met een rolstoel naar buiten moest, vond ik dat erg, vooral omdat mensen je dan zo aankijken.

Zo jong! Wie dit niet meemaakt, kan het zich ook niet voorstellen.”

- Heb je nog hoop?

Sylvia: “Hoop niet. Maar ik heb wel wat data in mijn hoofd. Mijn nichtje wordt 5 in september, ik word 26 in oktober, en dan wil ik Kerstmis nog halen en dan Nieuwjaar en dan zien we wel weer ...

Ik heb een goed leven gehad, vind ik, en dat heb ik nu nog als ik bij mijn vriend ben. Daar kan ik nog echt van genieten. Hier zijn mensen die niet meer naar buiten kunnen, maar de hele dag naar het plafond liggen te staren.

Dan hoeft het voor mij niet meer.”

- Praat je er vaak over met je vriend?

Sylvia: “Soms, maar nooit het hele weekend. Ik vind niet dat het hele weekend eraan moet gaan. Ik wil niet depressief worden, dan zou het niet lang meer duren.” w

Als dit verhaal verschijnt, zijn sommige patiënten er misschien niet meer. We zullen hen niet gauw vergeten.

Vers In de ‘stille ruimte’ ligt een boek, om gedachten en herinneringen in te schrijven. Iemand heeft een versje gemaakt, bovenaan heeft ze een hartje getekend.

Ik weet dat het moeilijk is Hou je sterk voor hem!

Ik ben er voor jullie En ik houd van hem.

Barbara

SAMEN MET ONS MAAK JIJ HET VERSCHIL Interessante jobmogelijkheden voor (m/v)

verpleegkundigen en medische beeldvormers UZ Leuven profileert zich als een gereputeerd Europees centrum voor topgeneeskunde. Naast kwalitatieve totaalzorg aan onze patiĂŤnten, bieden we een hightechomgeving voor wetenschappelijk onderzoek. Hand in hand met de Katholieke Hogeschool Leuven en de groep Biomedische Wetenschappen van de K.U.Leuven bouwen we mee aan de professionele opleiding van medici en verpleegkundigen.

Wat jij wil : Je bent een belangrijke schakel in de professionele verpleegkundige zorgverlening aan patiĂŤnten binnen een universitaire ziekenhuiscontext. Je zoekt uitdagingen op inhoudelijk, menselijk en/of verpleegtechnisch vlak.

Wat wij vragen : Verpleegkundigen (gediplomeerd, bachelor, master) evenals bachelors medische beeldvorming die actief willen meedenken en werken in het kader van multidisciplinaire zorg. Je typeert je door je enthousiasme, motivatie, leergierigheid, stressbestendigheid en zorgzaamheid. Het talent dat we zoeken is even divers als onze dienstverlening en onze verschillende zorgdomeinen en afdelingen.

Wat wij bieden : Je krijgt de kans te werken in een snel evoluerende omgeving met tal van innovaties en een goed uitgebouwde interdisciplinaire teamwerking. Je krijgt de mogelijkheid cursussen in je specifiek werkdomein te volgen en te investeren in je persoonlijke ontwikkeling. We voeren een personeelsbeleid dat gericht is op ontwikkeling binnen een steeds groeiende en boeiende werkomgeving. We schakelen medewerkers in volgens competenties, wensen en mogelijkheden. We hanteren flexibiliteit in tewerkstellingspercentages en streven een gezonde harmonie na tussen professioneel en persoonlijk leven.

Interesse ? Surf naar www.uzleuven.be of neem contact op met Rekrutering en Selectie, UZ Leuven, Herestraat 49, 3000 Leuven, tel. : 016 34 49 78.

Mocht je interesse hebben om van naderbij kennis te maken met bepaalde afdelingen in je interessegebied, dan kan je steeds een afspraak maken via tel. 016 34 84 39.

In professionele handen

FUN PAGE (i.s.m. Het Bergklokje)

Grappen en grollen

Ken je Frans In dit rooster zitten 11 lichaamsdelen verstopt, in het Frans! Om je te helpen staan de Nederlandse namen er bij. Je mag horizontaal, verticaal en diagonaal zoeken in alle richtingen. Hoofd, gezicht, rug, arm, elleboog, hand, been, voet, mond, zitvlak, nagel.

Op een dorpsfeest vraagt een vrouw aan René: - Wat ben je groot! Hoe oud ben je?

- Ik ben vier jaar.

- Vier jaar! En wat wil je graag worden?

- Vijf jaar.

Manu vraagt aan de lerares of je gestraft kunt worden voor iets wat je niet gedaan hebt.

- Nee, natuurlijk niet, zegt ze.

- Oef, reageert hij, ik heb mijn huiswerk niet gedaan ...

Twee slakken bewegen zich voort door de tuin.

- Zullen we kersen gaan plukken?, vraagt de een.

- Idioot, zegt de ander. Het is hartje winter. Er zijn geen kersen!

- Weet ik, antwoordt de eerste. Maar tegen de tijd dat we bij de kersenboom zijn, is het wel zomer.

Kruiswoordraadsel Horizontaal 1 zoo 2 compagnie - tijdelijk gebruik 3 soort van gibbon met zwart gezicht - hert - rivier in Italië 4 vogel - dierendokter 5 voorvoegsel - priem 6 verblijf voor nachtdieren - muzieknoot 7 bontgekleurde papegaai - vreugderoep - Evangelische Omroep 8 soort adder 9 en dergelijke - niet uit 10 zestig minuten - van het moment dat 11 dier met verlengde snuit en kleverige tong om mieren te vangen 12 een koe heeft er 4 - verkorting van dashond 2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12

1 2

O

U

D

E

C

P

R

Z

I

T

E

A

L

O

T

E

K

V

I

M

K

T

P

A

U

M

O

D

P

I

B

S

E

D

M

B

O

L

D

O

T

S

L

K

N

T

V

S

L

U

M

O

K

E

H

A

T

N

I

C

T

K

I

T

O

K

B

N

G

H

S

M

O

A

F

N

L

R

S

E

X

M

A

I

N

W

G

E

A

V

Z

D

R

I

G

R

O

L

L

S

N

D

E

R

R

I

E

R

E

U

E

I

J

A

M

B

E

Z

J

E

Verticaal 1 verblijf voor dolfijnen 2 uitroep van pijn - Latijn voor bid - ajuin 3 gebroken wit - Engelse kat - vertragingsmiddel 4 oude Japanse afstandsmaat - voegwoord van tijd voegwoord - mast 5 lof - bek - verdwenen 6 en volgende - paard - eerste twee letters van een reukorgaan 7 aftreksel van gedroogde bladeren - tijd van de mens zijn bestaan op aarde 8 rivier in Nederland - traditie 9 soort bok - symbool voor neon 10 uit Noorwegen - tuin 11 lidwoord - klaar 12 dikhuidig zoogdier met een enorme hoorn op zijn neus stier

Taalquiz • Waar komen de volgende woorden vandaan?

A Mannequin 1 Genoemd naar het Franse merk van lichte, zachte kaas die dames een mooie slanke lijn belooft.

2 Van het Nederlandse ‘mannekijn’, pop of mannetje. Vroeger werd damesmode verspreid door het sturen van aangeklede poppen.

B Tennis 1 Is ontleend aan het Franse woord ‘tenez!’ (hier!, vang!), de kreet die degene slaakt die opslaat.

2 Genoemd naar de Engelse lord Tennis, die deze sport vroeg in de twintigste eeuw uitvond op zijn landgoed Wimbledon.

C Ezelsoor 1 Verwijst naar de papieren oren van een ezel, die de kinderen in de klas moesten opzetten als ze iets verkeerd gedaan hadden.

2 Genoemd naar het oor van de ezel dat plotseling in de nek kan worden gedraaid.

7 8 9 10 11 12

Kruiswoordraadsel

6

verticaal: 1) dolfinarium; 2) au - ora - ui; 3) ecru - cat - rem; 4) ri - tot - en - ra; 5) eer - muil - weg; 6) ev ros - ne; 7) thee - leven; 8) Eem - adat 9) impala - ne; 10) noors - gaard; 11) de - af; 12) neushoorn - os

5

A2, B1, C2

4

Taalquiz

3

horizontaal: 1) dierentuin; 2) cie - mode; 3) lar - ree - Po; 4) fuut - veearts; 5) om -els; 6) nocturama - do; 7) ara - io - EO; 8) ratelslang; 9) ed - aan; 10) uur - vanaf; 11) miereneter; 12) magen - das.

1

C

hoofd - tête / gezicht - visage / rug - dos / arm - bras / elleboog - coude / hand - main been - jambe / voet - pied mond - bouche / zitvlak - derrière nagel - ongle

Ken je Frans

Oplossingen funpagina 30 UZ-magazine - september 2009

7ZiZg kZghiVVc YVc`o^_ 7ajZiddi] iZX]cdad\^Z IB

^E86! ]Zi kZZao^_Y^\Z ]ddg"ldcYZg KZgg^_` jl aZkZc bZi ZZc \gdiZg aj^hiZgXdb[dgi# =ddg kVcV[ cj dd` jl <HB! aVeide! BE(! gVY^d Zc IK YgVVYaddh ^c hiZgZd k^V YZ c^ZjlhiZ ^E86 kVc AVeeZggZ# >cYZgYVVY! VaaZ bjai^bZY^VidZhiZaaZc! j^i\Zgjhi bZi 7ajZiddi] iZX]cdad\^Z `g^_\Zc YgVVYaddh Zc gZX]ihigZZ`h XdciVXi bZi jl WZ^YZ dgZc# =^\]iZX] Zc WdkZcY^Zc j^iZghi igZcYn

by

®

7ZiZg kZghiVVc dcYZg VaaZ dbhiVcY^\]ZYZc! YVi ^h eVh ZZc \gdiZ hiVe cVVg bZZg ]ddgXdb[dgi#

lll#aVeeZggZ#WZ

^c[d5aVeeZggZ#WZ

%-%%"&% ---

Je ziet niet meer hoe goed je hoort

ZERO-GRAVITY SFMBY[FUFMT Hoe erger de rugpijn, hoe groter het voordeel Perfect Chair

Sonsie

Gravity

Perfect Chair Club

PRIJSDALINGEN !

Massagezetels:

Geniet dagelijks van een deugddoende massage

PRIJSDALINGEN !

Relaxzetels op maat voor mensen van 1,50 tot 2,10m b Zeer geschikt bij rugpijn, spataders en oedeem omwille van de kantelpositie en knieknik b In hoogte en dikte regelbare rugsteun b Kantelbare neksteun b Verkrijgbaar in 12 modellen en alle kleuren en bekledingen. b

STUNTPRIJS: â&#x201A;Ź 950 (21% btw in.)

Relaxzetel met b verstelbare beensteun en rugleuning b comfortabele armleuningen b extra rug- en hoofdsteun b opstalift om gemakkelijk in- en uit te stappen

Verschillende modellen en mechanieken aan vergelijkbare prijzen!

exclusief verdeler van

en

Aangeraden door artsen, kinesisten en binnenhuisarchitecten

HERSELT DORP 78 - Tel.: 014/54 55 11 F NBJM JOGP!EFCFETUFF CF t JOGP!FSHPSFMBY FV XXX EFCFETUFF CF t XXX FSHPSFMBY FV

Open: ma-di-do-vr: 10 - 12.30 en 13.30 - 18.30u.

Zaterdag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17u Gesloten op woensdag, zon- en feestdagen!