18 WETENSCHAP
SPUI 44 01 | 2016 alumni.uva.nl
tekst • Jacqueline Hoefnagels illustratie • Mattmo foto • Jeroen Oerlemans
‘ABSOLUTE SCHAARSTE WORDT SNELLER EEN GROOT PROBLEEM DAN WE DENKEN’
Klimaat, politiek, ontwikkeling, migratie: alles hangt met elkaar samen en de wereld gaat onvoorstelbaar veranderen, zegt Joyeeta Gupta. Daar moeten we ons beter op voorbereiden. Waarbij we ons moeten afvragen: ‘Wat is fair?’ Er zijn door de bank genomen twee soorten wetenschappers’, zegt Joyeeta Gupta. ‘Je hebt mensen die heel veel afweten van een klein deelgebied, de experts, en je hebt mensen die het grotere geheel in beeld proberen te krijgen. Ik hoor bij de laatste groep.’ Ze houdt van onbegrensd denken. Volgens Gupta hangt alles met elkaar samen, het klimaat, politiek, ontwikkeling, migratie, en dat allemaal wereldwijd. Zelf is ze beslist een wereldburger, het is voor haar onmogelijk om alleen na te denken over bijvoorbeeld het klimaat in Nederland. Ze groeide op in India, en komt daar nog geregeld vanwege haar familie en voor haar werk. Ze studeerde nog in India toen de Union Carbidegiframp plaatsvond in Bhopal. ‘Dat was de reden dat ik mij ging richten op consumentenproblematiek en milieu. En met de rechtsongelijkheid die daarmee samenhangt.’ Ze kreeg na haar dubbele bachelor Economie en Rechten een beurs voor Harvard en werkte daarna een jaar als onderzoeker voor de activist Ralph Nader, de Amerikaan die aandacht vroeg voor consumentenrechten en de impact van de industrie op het milieu.
Ze vertrok naar Nederland om daar een tijdje te werken voor haar terugkeer naar India, maar daar kwam de liefde tussen. Ze besloot te blijven. Advocaat kon Gupta niet worden met haar buitenlandse opleiding, dus ging ze aan het werk als klimaat- en milieuconsultant. Via een klant, het ministerie van VROM, kwam ze op de VU terecht, waar ze promoveerde en hoogleraar werd. Sinds ruim drie jaar is ze hoogleraar aan de UvA. Ze geeft daarnaast een dag per week les aan UNESCO-IHE te Delft. Gupta is een groot voorstander van multidisciplinair werken. ‘Neem water. Daar begint en eindigt alles mee, zolang we daar nog geen alternatief voor hebben gevonden. Dan kun je het hebben over recht op water of over de sociale aspecten, maar het is H2O en dus ook natuurwetenschap. We moeten waterproblemen met zijn allen oplossen.’ Grondwaterrechten Gupta onderzoekt hoe klimaatbeheer ontwikkelingskwesties en de verhouding tussen zowel Noord en Zuid als rijk en arm heeft beïnvloed, wat de ontwikkeling van lokaal naar globaal betekent voor het klimaat, wat de gevolgen zijn van veranderende geopolitiek en communicatie op milieu- en ontwikkelingskwesties. Maar vooral: hoe alles samenhangt. Wat niet wegneemt dat ze met haar promovendi ook veel kleinere onderwerpen bekijkt, zoals het mensenrecht op sanitaire voorzieningen, of internationale grondwaterrechten. Ze bestudeert relevante wetgeving en beleidsstukken en combineert ze met case studies en interviews die ze zelf doet,
of in samenwerking met haar promovendi en masterstudenten. ‘We kunnen van alles bedenken dat zou moeten gebeuren in alle landen,’ zegt Gupta. ‘Bijvoorbeeld dat alle kolencentrales moeten sluiten, of dat er over tien jaar alleen nog in elektrische auto’s mag worden gereden. Maar niet alle landen hebben evenveel boodschap aan wat de rest van de wereld vindt en niet alle landen worden hetzelfde bestuurd. Stel dat in het enorme China de boeren worden gedwongen om te bebossen, dan kun je na vijf jaar aantonen dat dit heeft geholpen tegen de droogte. Dat zou fijn zijn voor het klimaat. Alleen willen we ook democratie in China. En in het ook enorme India heb je wel democratie, maar daar gebeurt niet veel meer dan eindeloos praten over het klimaat. Het is lastig dat we in het Westen enerzijds liberalisering vragen aan ontwikkelingslanden en aan de andere kant duurzaamheid, omdat het in eerste instantie in de praktijk tegenstrijdig werkt.’ Wat China en India wel gemeen hebben, zegt Gupta, is dat de kloof tussen arm en rijk steeds groter wordt. ‘En dat geldt voor de hele wereld, ook de westerse. ‘Terwijl veel van die rijke one percent die 99 procent van het eigendom in de wereld in handen heeft, niet eens belasting betaalt. Tegenwoordig sluis je zo alles via internet weg naar andere landen, zie de Panama Papers. Het gaat mensen vaak alleen om het gewin op korte termijn en dat is dom, want we zijn met steeds meer mensen op dezelfde hoeveelheid land, en hebben dus per capita steeds minder ruimte, voedsel en water. Veel rivieren