ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
7
Donderdag 20 januari 2011
specialistische informatie toegankelijk maken
Het missionaire gevoel van Michaël Steehouder Van handleidingen tot promovendi en van rebelse ideeën tot internationale congressen. Per 1 februari laat scheidend hoogleraar Technische Communicatie Michaël Steehouder het achter zich. Donderdag 27 januari neemt hij afscheid tijdens een bijeenkomst waarin theorie en praktijk van tekstontwerp centraal staan.
drie maanden later als andere mensen de collegezaal verlaten en de wereld anders bekijken. Ik wil ze enthousiasme bijbrengen, maar dat staat in geen enkel reglement en je kunt het niet toetsen.’ Als het gaat om communicatieve vaardigheden, zou hij meer nadruk willen leggen op het ontwikkelen van de ambitie om goed te communiceren, goede teksten te schrijven en aansprekende presentaties te houden.’ Dat gaat verder dan de juiste structuur en spelling. Ik wil de nieuwsgierigheid en ambitie van de studenten prikkelen.’
Mariëlle Zeijl-Koenders
‘Het was pionieren’, vat Michaël Steehouder zijn begin als docent communicatieve vaardigheden aan de UT samen. Samen met zijn eveneens net aangenomen collega stortte hij zich in 1978 op de ontwikkeling van onderwijs en materiaal voor het vaardigheidsonderwijs bij Bestuurskunde. ‘We liepen steeds een week vooruit op de studenten en bedachten op maandag wat we donderdag tijdens het college zouden doen.’ Dat er uit de rebelse ideeën van toen een goedlopende opleiding Communicatiewetenschap zou ontstaan, had de vertrekkende hoogleraar niet kunnen bedenken. In zijn 35-jarige UT-carrière ging Steehouders belangstelling onder meer uit naar formulieren en technische handleidingen. Steehouder is altijd geïnteresseerd geweest in de vraag hoe je specialistische informatie toegankelijk maakt voor leken en gebruikers. ‘Als je geen verstand hebt van techniek, hoe kun je dan toch je mobieltje gebruiken?’ Die fascinatie komt voort uit zijn eigen achtergrond. In zijn familie was hij een van de eersten die studeerden. ‘Mijn doelgroep zat dus in
mijn eigen familie.’ Gevraagd naar zijn grootste successen, noemt Steehouder de oprichting in 1995 van de studie Toegepaste ommunicatiewetenschappen. Trots is hij ook op het internationale netwerk dat zijn vakgroep de afgelopen twintig jaar heeft opgebouwd. Zo is hij bestuurslid geweest van de Professional Communication Society (PCS), onderdeel van het voor technici vermaarde IEEE. ‘Afgelopen zomer is het IEEE-PCS-congres hier in Twente gehouden. Dat is toch niet gek voor een clubje Neerlandici.’ Zwakt hij successen herhaaldelijk af door te benadrukken dat collega’s ook hun steentje bijdroegen, onverholen trots is hij zodra zijn promovendi ter sprake komen. ‘Mensen die in jouw collegebanken zaten door hun promotie te loodsen, te zien uitgroeien tot wie ze zijn en ze zo mooi terecht zien komen, daar krijg je toch een soort vadergevoel van.’ Het bekendst is Steehouder van het boek Leren Communiceren, dat hij samen met zijn toenmalige collega’s schreef. In ruim 30 jaar zijn er zo’n 350.000 exemplaren van verkocht en de zesde
Michaël Steehouder. Foto: Ingrid Szwajcer
herdruk is in de maak. Het geheim van dit succes? ‘Wat we horen van docenten is dat de combinatie van diepgang en volledigheid het boek zo aantrekkelijk maakt. Aan dat ene boek heb je genoeg.’ Daarnaast was hij co-auteur van handboeken voor professionals, waaronder Formulierenwijzer,
Handleidingenwijzer, Professioneel Communiceren en Basisboek Technische Communicatie. Allemaal spin-offs van onderzoek. Het geeft hem een missionair gevoel. ‘Het is jammer dat er bij valorisatie van onderzoek vooral in financiële termen gesproken wordt. Terwijl het ontwikkelen van leermateriaal en
handboeken ook een vorm van valorisatie is.’ Dat voor Steehouder kwaliteit niet alleen in cijfers zit, blijkt ook uit zijn onderwijsvisie. ‘De wezenlijke kwaliteit zit in de manier waarop je studenten aan het denken zet. Het is aan het begin van een collegereeks mijn doel dat studenten
Hoewel zijn vakgebied en de UT het straks zonder hem moeten stellen, zijn de spreekwoordelijke geraniums allerminst in zicht. Eindelijk heeft de hoogleraar tijd om zich meer te wijden aan zijn parallelle carrière in de religieuze sfeer. Na een afgebroken start op het seminarie werd Steehouder op zijn twintigste actief in een jongerenkoor en begon hij liedteksten te schrijven. Daarnaast was hij actief in de liturgie en in besturen, al heeft hij daar de laatste tien jaar flink op in moeten leveren. Zijn functie stond bovendien een nevencarrière als liedtekstschrijver in de weg. ‘Je probleemoplossend vermogen wordt zwaar belast als je hoogleraar en vakgroepvoorzitter bent. En voor het schrijven van liedjes heb je juist een leeg hoofd nodig.’ In de aanloop naar zijn afscheid raken Steehouders bureau en agenda steeds leger. Tijd en ruimte voor een nieuw lied.
‘Overal vieze, gore, bruine vlekken’ Waar zit je ergens? ‘In Mumbai. Een bizarre plaats. Ik kan er wel een week over vertellen. Ik heb nog nooit een stad gezien waar de verschillen tussen arm en rijk zo ver zijn doorgeschoten. Ik zie mensen die op amper één vierkante meter wonen, in een soort tentje van twee bamboestokken en een zeiltje. Verderop staat een riante villa. Het is bijna niet te bevatten. Om nog maar te zwijgen over het totale gebrek aan hygiëne en de gigantische chaos.’ Vertel… ‘Alles is bedekt onder een dikke laag stof. Daarnaast is pruimtabak een probleem. De meeste Indiërs kauwen op het goedje en spugen de bruine klodders werkelijk óveral uit. Muren, straten, huizen: ze zijn allemaal besmeurd met van die vieze, gore, niet verwijderbare bruine vlekken. Tel daarbij op dat élke vierkante meter van de straat wordt gebruikt door verkeer of verkopers, en de chaos is compleet. Mumbai is met zestien miljoen inwoners de grootste stad van India. De oppervlakte is
zo groot als die van de provincie Utrecht. Het is zo anders dan in Nederland. Van personal space hebben ze bijvoorbeeld nog nooit gehoord. In een treinwagon voor driehonderd passagiers gaan gerust zeshonderd mensen.’ Word je niet gek van al die drukte? ‘Neeuh, ik kan me wel aanpassen. Als westerling val ik op. De Indiërs gaan er van uit dat ik geld heb. Ze klampen me aan op straat. Om wat te verkopen of om te bedelen. Dat zijn vaak kleine kinderen die bij wijze van spreken nog geen zeiltje voor hun slaapplek kunnen betalen.’ Wat doet dat met je? ‘Ik ben er niet gevoelig voor, blijkt. Je hoort wel eens van mensen dat ze diep geraakt zijn, maar bij mij is dat helemaal niet zo. Bedelaars geef ik nooit geld. De mensen die iets voor mij doen, krijgen wel een fooi.’ Wat doe jij in al die armoede en chaos? ‘Ik werk aan een supply chain project bij het bedrijf Tri-Sure
Closures Worldwide. De onderneming is specialist in het ontwikkelen en produceren van sluitingen voor olievaten. Dat kan op honderdduizend verschillende manieren en wij maken de metalen uitvoeringen. Tri-Sure is onderdeel van de multinational Greif die industriële verpakkingen maakt.’ Wat houdt jouw project in? ‘De multinational wil zo competitief mogelijk zijn. Alle fabrieken moeten daarom op een bepaald niveau opereren. India is een beginnende producent van sluitingen. Ik heb gekeken naar het supply chain management en de leveringen van de producten.’ Wat viel je op? ‘De leveringen zijn onbetrouwbaar en komen vaak te laat. Dat kan een week zijn, maar ook een half jaar. Een groot probleem dus.’ Oorzaken? ‘Denk aan verouderde
machines die het kunnen begeven. Inefficiënt personeel met totaal geen verantwoordelijkheidsgevoel. Mensen kunnen zo een paar dagen wegblijven en dan ligt de productie stil. En over de opgelopen vertraging is totaal geen communicatie. De klant is vaak niet op de hoogte. Mijn bacheloropdracht gaat over het oplossen en verbeteren van de betrouwbaarheid van leveringen uit India.’
Wat zijn je aanbevelingen? ‘Stel een supply chain manager aan en ontwerp een vaste procedure hoe je in geval van vertraging moet omgaan met communicatie. Weet wie je moet inlichten. Verder heb ik een voorstel gedaan om de opslagruimte anders in te delen. Het is nu een grote chaos. Alles ligt door elkaar. Maar goed, als dat op orde is, moeten er nog honderd andere dingen gedaan worden om de boel goed op de rit te krijgen.’ Sandra Pool
Eef-Jan den Hartog (23) Technische Bedrijfskunde Mumbai, India, van 11 november 2010 tot en met 4 februari 2011
Bellen met het buitenland Tips voor deze rubriek? Info@utnieuws.utwente.nl