Ü S K Ü D A R
S E M P O Z Y U M U
V
Bu çal›flmada fleriye sicillerinin ›fl›¤›nda XVI. yüzy›l Üsküdar’›nda toplum hayat›na yans›yan emniyet, asayifl ve güvenlik ile ilgili tespitlerde bulunulacakt›r. Bu çal›flma için Üsküdar kad›l›¤›na ait 14 defter incelenmifltir. Çal›flmada kullan›lan bu defterler H.919/M.1513 ila H.955/M.1549 aras›n› ihtiva etmektedir. ‹ncelenen defterlerin tekabül etti¤i tarihler Yavuz Sultan Selim döneminin tamam›n› (1512-1520) ve Kânûnî Sultan Süleyman döneminin ise ilk 29 senelik dönemini (1520-1549) ihtiva etmektedir. Osmanl› tarihinde 8 senelik bir devreyi oluflturan Yavuz Sultan Selim ile, Osmanl› tarihinde en uzun süre tahtta kalan padiflah olan Kanuni’nin iktidar› döneminde tutulmufl olan bu siciller, Üsküdar’da toplum hayat›n›n bütün yönlerini ortaya ç›karmas› bak›m›ndan önemlidir. Bu çal›flmada sicillerde Üsküdar’›n asayifli ile ilgili olarak mahkemeye intikal etmifl olan flikayet, sulh, küfür, h›rs›zl›k, içki içme, adam öldürme, darp ve zina konulu hüccetler incelenmifltir.
fiikâyet ve Sulh Konulu Hüccetleri fiikâyet hüccetleri, flah›slar›n her hangi bir konudaki flikâyetlerini bir dava konusu olarak mahkemeye intikal ettirmeleri üzerine sicillere kaydedilmifl hüccetlerdir. Bu hüccetlerin birço¤u, kanunnameler ile yasaklanm›fl ve ifllendi¤i takdirde bir cezai müeyyide gerektiren suçlar› ihtiva etmektedir. Tespit edilen hüccetleri muhtevalar› bak›m›ndan flu flekilde grupland›rmak mümkündür. XVI. yüzy›l›n ilk yar›s›na ait Üsküdar kad›l›¤› sicillerinde toplam 247 flikâyet konulu hüccet tespit edilmifltir. Bu hüccetlerden 78 tanesi muhtelif s›n›r ihlalleri ve arsa analaflmazl›klar›na aittir. Bunu 57 kay›t ile flah›slar›n birbirlerinin mallar›na zarar vermelerinden dolay› yap›lan flikâyetler takip etmektedir. Di¤er kay›tlar ise genel manada fleriata muhalif hareket, flah›slar aras› husumet, niza ve hakaret gibi konulardan oluflan flikâyetlerdir. Bu hüccetlerin y›llara göre da¤›l›m› flu flekildedir:
Grafik 1: fiikâyet konulu hüccetlerin y›llara göre da¤›l›m›
340