june 2012
U.P. Newsletter 9
Photo courtesty of Dulaang UP
Tagpo sa Dulaang UP unveils roster of plays for its 37th season Entabladong Cory at Gloria: Rebyu ng and human folly. The play is directed by theater legend Tony Mabesa and features ‘Telon: Mga Dula’ the Filipino translation of the play by Arbeen Acuña
May tatlong tesis sa pagsusulat, ayon kay Prof. Rolando Tolentino—na ang pagsusulat ay gawaing malikhain, intelektwal at pulitikal. Pinalawig niya ito sa Pag-aklas / Pagbaklas / Pagbagtas. Ganito rin ang anumang larangan ng sining. Sadya man o hindi ng patnugot nitong si Tim Dacanay, tila nagwagi o naitanghal ang mga kasamang piyesa sa Telon: Mga Dula sa mga panahong nakaranas o nakararanas ang sambayanan ng banta o bigwas sa demokrasya sa ilalim ng babaeng pangulo: Kung hindi noong rehimeng Gloria Macapagal Arroyo, nagwagi o naitanghal ang mga dula matapos mapatalsik si Ferdinand Marcos—noong unang rehimeng Aquino. Mailalapat pa rin A scene from ‘Noli Me Tangere: The Opera.’ ang mga piyesang ito ngayong anak na ni For its 37th season, Dulaang UP (DUP) Cory ang nasa puwesto, lalo at inilathala ito ng Pambansang Komisyon para sa Kultura features return engagements of successful at mga Sining noong nakaraang 2011, kung productions from the previous seasons, kailan halos kakapanalo lamang ni Noynoy a classic play by a master dramatist, and an exciting new offering from a highlyAquino bilang pangulo. Marahil, dapat lamang asahan na esteemed Filipino playwright. The restaging of the musical treat of ang Telon ay bumatikos o tumalakay sa panlipunang kalagayan ng bansa dahil 2011, Noli Me Tangere: The Opera, kicks off mauugat ang Telon Playwrights Circle the new season. The critically-acclaimed sa pagkakatatag nito noong 1983, kung operatic retelling of Rizal’s opus by National kailan inilunsad ng konseho ng mga mag- Artist Felipe Padilla de Leon with libretto aaral sa pamumuno ng aktibistang lider- by another National Artist, Guillermo estudyanteng si Leandro Alejandro ang Tolentino, comes on the heels of its sold-out, four-week run last November. isang “malawakang Cultural Workshop.” Ayon sa tagapagtatag at Artistic Director nitong si Rene Villanueva sa paunang mandudula sa kalipunang ito.” salitang isinulat niya noong 2007 para sa Sa “Towards a Revised History of Telon, nagkikita-kita sila noon sa UP Bliss Philippine Literature” mula sa Revaluation: at madalas ding sama-samang kumakain sa Essays on Philippine Literature, Cinema and UP Hostel. “Hindi mga teknikal na aspekto Popular Culture, binanggit ni Lumbera ang sa pagkatha ng dula” ang natanim sa isip ni dinaanang kasaysayan ng dula. Dekada ’60, Villanueva kundi “mga kamalayan tungkol nang muling buhayin ni Rolando Tinio ang sa buhay.” Dagdag pa niya, “Bagaman sarsuwela at isinalin niya sa Tagalog ang mga alam kong hindi mapipigilan dahil itinalaga dula nina Arthur Miller, August Strindberg, ng buhay, lihim kong dinarasal na sana’y Bertolt Brecht, at iba pa. Dekada ’70 huwag agad bumaba ang Telon.” nang magsimulang magtanghal ang mga Noong 1986—panahong ginanap ang aktibista sa rally, kabilang ang Barikada, tinaguriang People Power Revolution— dula tungkol sa Diliman Commune sa UP, unang nagkaroon ng produksyon ang ng grupong Gintong Silahis. Sa parehong organisasyon, kaya hindi nakapagtatakang sanaysay, sinabi ni Lumbera na tumatak ang itinakda nitong programa ay nakatuon ang unang mga dekada ng dulang Pilipino sa “pagtulong sa kabataang mandudula sa sa kasalukuyan, dahil ang mga bagong layon na mapataas ang sining pandulaan manunulat ng dula ay nagsusulat tungkol kasabay ng pagtugon sa pangangailangan sa mga isyung panlipunan. at mithiin ng mga Pilipino.” Sa mga Sa pagtatapos ng Dekada ’80, sinalamin piyesang isinama sa Telon, napanindigan pa rin ng mga dula ang ilang paglilinang ang layuning ito, kahit pa, sa mga salita ni ng lipunan sa entablado. Ang mga dulang Pambansang Alagad ng Sining Bienvenido nasa Telon na itinanghal sa panahon ni Lumbera sa kanyang introduksyon, iba-iba Cory ay ang mga sumusunod: Kaaway sa ang “hubog ng realidad na inihaharap sa Sulod ni Villanueva at Rolando Dela Cruz mambabasa,” “epektong sinikap likhain (Unang Gantimpala, Isang Yugtong Dula, sa mga manonood,” at “pananaw na nais Gawad CCP para sa Panitikan noong ipakilala.” Dagdag pa niya, “Sa iba-ibang 1987; itinanghal noong 1986 at 1987); buhay na nakapaloob sa mga akda may Maternal ni Luna Sicat-Cleto (Ikatlong liwanag na itinatanglaw sa kalagayan Gantimpala, Isang Yugtong Dula, Gawad ng ating panahon ang mga kabataang CCP para sa Panitikan noong 1987;
It is directed by DUP Artistic Director Alexander Cortez, with music direction by Camille Lopez Molina and features some of the country’s finest classically-trained singers. Noli Me Tangere:The Opera returns on stage from July 18 to August 12, 2012 and is also DUP’s tribute to Padilla de Leon’s birth centennial. This is followed by the staging of what is widely considered to be Anton Chekhov’s greatest play, The Seagull (Ang Tagak), from September 19 to October 7, 2012. The play is an intimate study of Russian provincial life, unrequited love, itinanghal noong 1986); Gamugamo sa Kanto ng East Avenue ni Dela Cruz (Unang Gantimpala, Isang Yugtong Dula, Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 1989; itinanghal noong 1987, 1998 at 1999); at Koloring Koloraw: Kuwentong Kalabaw ni Nicolas Pichay (Ikatlong Gantimpala, Tatlong Yugtong Dula, Gawad CCP para sa Panitikan noong 1986). May tatlong dula sa Telon na itinanghal sa panunungkulan ni Arroyo: Serbis ni Eman Beltran Ingles na unang itinanghal sa Virgin Labfest 1 noong 2005, Baby B. ni Villanueva at Teatro Porvenir (Ikalawang Gantimpala, Dulang Ganap ang Haba, sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 2006) ni Dacanay na kapwa unang itinanghal bilang staged reading sa Virgin Labfest 3 noong 2007. Mapapansing bagamat ipinalabas ang lahat ng dula sa pormal na mga tanghalan—halimbawa’y sa CCP o sa UP, magkaiba ang mga tagpo sa nabanggit na mga produksyon sa dalawang rehimen: mas kumplikado ang mga tagpo sa rehimeng Gloria—lalo’t nasa labas (outdoors), kumpara sa rehimeng Cory—na karamiha’y nasa loob (indoors). Sa isang kubo ng NPA ginanap ang Kaaway sa Sulod Sulod, sa silid ni Esme ang Maternal Maternal, sa lumang bodega ang Gamugamo sa Kanto ng East Avenue at, bagamat tatlo ang yugto,
Philippine veggie markets book off the press A book on Philippine vegetable markets has been published by the faculty and staff of the UP Mindanao School of Management and Curtin University, Western Australia. Institutional Market Survey Report is the product of a research program to study the institutional demand for fresh vegetables in the Philippines arising from new consumption patterns, such as the increasing number of Filipinos shopping at supermarkets, and of food being consumed through food service and fast food outlets.
The book aims to help smallholder vegetable producers enter these high-value markets through collaborative marketing groups. The book’s authors are Curtin University Professor Peter Batt, School of Management Dean Sylvia Concepcion, Assistant Professor Luis Hualda, Research Associates Marilou Montiflor and Jerick Axalan, and Maria Lourdes Lopez of the Professional Institute for Management Advancement. Since the book was intended for small farmers, a book launch was held at each of
the project sites: in Banga, South Cotabato, in Malaybalay City, Bukidnon, and in UP Mindanao, Davao City. The research study was funded by the Australian Centre for International Agriculture Research (ACIAR) under Project HORT/2007/066, also known as “Enhanced profitability of selected vegetable value chains in the Southern Philippines: Component 4: Value Chain Analysis.” The book is published by UPSTREAM Foundation, Inc. To order, please call (082) 295-2188.
Rolando Tinio. UP Playwright’s Theater (UPPT), which is under DUP, restages the hit children’s play Umaaraw, Umuulan Kinakasal ang Tikbalang, which had a successful run last year. The play is a reminder of the richness of our folk literature and the importance of taking care of the environment. Umaaraw, Umuulan Kinakasal ang Tikbalang is adapted from master storyteller Gilda Cordero Fernando’s children’s short story The Magic Circle and is written by Rody Vera and directed by José Estrella. The play runs from November 21 to December 9, 2012. UPPT is now on it 26th theater season. The world premiere of multi-awarded playwright Floy Quintos’ Collection closes the 37thseason and is directed by Dexter Santos. After writing celebrated plays for DUP like St. Louis Loves Dem Filipinos, Isang Panaginip na Fili Fili, FAKE, among many others, Quintos is back with a dark comedy on fashion and art. It is staged from February 13 to March 3, 2013. All productions are staged at the Wilfrido Ma. Guerrero, 2nd floor, Palma Hall, University of the Philippines Diliman, Quezon City. For ticket inquiries, reservations, sponsorships and special bookings, call the Dulaang UP Office at telephone numbers 926-1349,
nanatili lamang sa isang bubong sa Quiapo ang Koloring Koloraw. Samantalang paiba-iba naman ang mga tagpo sa Serbis, Baby B at Teatro Porvenir Porvenir. Ang mga dulang indoors ang tagpo ay itinanghal sa panahong inaakalang naibalik na ang demokrasya dahil sa pangakong dala ng bagong konstitusyon at pagwawakas ng batas militar. Subalit tampok pa rin sa mga akdang ito ang mga dalamhati—karaniwa’y internal—na dinadala ng mga tauhan sa kuwento. Bagama’t ipinakita ang kahinaang internal sa kilusan sa dulang Kaaway sa Sulod Sulod, madarama rito ang pighating kalakip ng pagnanais ng mga tauhang magkaroon ng mas malayang kinabukasan—si Fidel, ang NPA na naka-disciplinary action, ay anak ng magsasaka, subalit mayroon silang lupa. Relatibong mas maluwag ang buhay niya kaysa sa deep penetration agent na si Ilyong na nagtaksil upang mabigyan diumano ng mas maginhawang buhay—hindi primarya ang kabuuan ng sambayanang Pilipino— ang pamilya niya. Madalas kinakausap ni Fidel ang mga nanonood at ipinakita kung paano napangibabawan ang madilim na yugto ng kilusan. Sa lahat ng karakter ng dula sa Telon, si Fidel lamang ang bumabasag (breaking the fourth wall) sa pagpapaliban ng pagtataka (suspension of disbelief) at direktang umuugnay sa mga manonood. Tulad sa naunang dula kung saan nagaalala si Fidel at si Ilyong sa kanilang mga pamilya, ipinakita rin sa tatlo pang dula ang ganitong sensibilidad. Ganito rin halos ang nangyari sa mga Aquino—nakakuha ng simpatya si Cory nang paslangin si Ninoy, at mas naging madali ang pagkapanalo ni Noynoy dahil sa pagkamatay ng kanyang mga magulang. Sa mga angkan ng makapangyarihan—o nagnanais, malay man o hindi, na mapabilang sa mga naghahari o tagapagsilbi ng mga ito—normal nang unahin ang kapakanan ng pamilya. Sa kinagisnang kultura, dulot ng pribadong pagmamay-ari, maging ang maralita ay nahahawa sa kaisipan ng naghaharing uri—tulad sa kaso ni Ilyong. Continued on page 7