społecznoŚć
nej, a z biegiem lat rozszerzona na XX w. Ostatnim polem badawczym stała się historia Ormian i Żydów w Rzeczypospolitej. Te badania przybrały formę instytucjonalną w postaci zorganizowania w 1989 r., w Instytucie Historycznym UWr w Pracowni Dziejów Kościołów i Mniejszości Narodowych. Niezwykle ważnym składnikiem aktywności prof. Matwijowskiego była działalność organizacyjna w Uniwersytecie Wrocławskim i szerzej w środowisku historycznym. Po przejściu prof. Władysława Czaplińskiego na emeryturę (1975) objął kierownictwo Zakładu Historii Polski i Powszechnej XVI–XVIII wieku (1975–2006), w latach 1978–1981 był prodziekanem Wydziału Filozoficzno-Historycznego, w 1985 r. dziekanem Wydziału i wreszcie w latach 1990–1993 dyrektorem Instytutu Historycznego. Krótki okres dziekański nazwał sam „okresem burzy i naporu”, gdyż jako dziekan musiał m.in. bronić nie tylko dobrego imienia, ale i zatrudnienia pracowników Wydziału, którym wstrzymywano przesunięcia na stanowisko docenta. W 1986 r. zorganizował walne zgromadzenie Polskiego Towarzystwa Historycznego we Wrocławiu, co stanowiło faktyczne obchody jubileuszu stulecia PTH, polskiej organizacji walczącej o swobodę badań naukowych i nieulegającej presji aktualnej polityki historycznej. Tak też to odczytała ówczesna władza, traktując to zgromadzenie jako jeden z elementów działalności antysocjalistycznej środowiska historycznego. Aktywność byłego dziekana była czujnie śledzona nie tylko przez SB, ale również przez egzekutywę PZPR. Popierając działaczy antysocjalistycznych, prowadził jednoznaczną politykę kadrową i dyskryminującą członków PZPR i osoby o właściwej postawie obywatelskiej. Był jednym z inicjatorów działań zmierzających do zmiany nazwy Uniwersytetu (usunięcia z niej Bieruta) i akcji „odkłamywania historii”. W związku z tymi działaniami w listopadzie 1985 r. został odwołany ze stanowiska dziekana przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego. Jako wychowawca pokoleń młodych historyków wzbudzał Profesor szacunek – był surowy, ale i sprawiedliwy. Studiujący w latach 60. nazywali go „Iwan Groźny”, gdy przestał prowadzić ćwiczenia, stał się „Matwiejem”. Swoje wykłady rozpoczynał charakterystyczną frazą „W tradycji tego Instytutu, egzaPrzegląd Uniwersytecki 3 i 213 i 2016
Medal Uniwersytetu Wrocławskiego wręczył prof. Matwijowskiemu prorektor UWr, prof. Robert Olkiewicz fot. Dominika Hull
| 43
Prof. Krystyn Matwijowski (na fotelu) w towarzystwie władz uczelni, wydziału i instytutu: prof. Grzegorza Hryciuka, prof. Przemysława Wiszewskiego, prof. Elżbiety Kościk, prof.Rościsława Żerelika i prof. Roberta Olkiewicza fot. Krzysztof Wachowiak
min z historii powszechnej nowożytnej był zawsze tamą, o którą rozbijały się fale kolejnych generacji studentów. Ja jestem tej tradycji wierny”. W latach 80. i 90., studenci zwykli mawiać „po egzaminie ze starożytnej ma się już <<m>>, po Matwieju <<g>>, a po Basaku [dr Adam Basak egzaminował z historii powojennej – przyp. JM] <<r>>. Ciężko jednak spotkać studenta, który czułby się pokrzywdzony dwóją, posiadał bowiem Profesor rzadki dar adekwatności wystawianych ocen. W ciągu swej kariery akademickiej prof. Matwijowski wypromował 12 doktorów, spośród których kilkoro jest już profesorami: Bogdan Rok, Marek Szwaba, Jerzy Maroń, Woj-
ciech Biliński, Gabriela Wąs, Krzysztof Sychowicz. Do grona uczniów należy też dr Westyna Gładkiewicz, dr Mieczysława Chmielewska, dr Jacek Dębicki, dr Dagmara Jaźwa, dr Brigit Žuromskaitě. Wnuczki i wnukowie naukowi Krystyna Matwijowskiego to 31 doktorów, w tym dwóch doktorów habilitowanych (Filip Wolański i Piotr Badyna). O jego pozycji w polskim świecie naukowym świadczy członkostwo Polskiej Akademii Umiejętności, udział we władzach Polskiego Towarzystwa Historycznego (prezes oddziału, członek zarządu głównego), Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego i Dolnośląskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego.