Néws - Τεύχος 8, 2019 | Issue 8, 2019 by Thessaloniki Youth Club for UNESCO

Néws Τεύχος 8, 2019 Issue 8, 2019

Όμιλος για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης

Thessaloniki Youth Club for UNESCO

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σε αυτό το τεύχος

Πρόλογος

Τα νέα του Ομίλου

O δρόμος προς την ελευθερία

Το μονοπάτι προς την ελπίδα και την απελπισία

Ο υποθαλάσσιος ελληνικός πολιτισμός

Πολιτειακή Εκπαίδευση και Νεανική Ενεργοποίηση: Η σημασία της ενδυνάμωσης των νέων μέσα από τον εθελοντισμό και τη συμμετοχή σε τοπικό επίπεδο

Η Πολιτιστική Διπλωματία ως πυλώνας προστασίας της κληρονομιάς των λαών

Η διαχρονική επιλογή σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς εκπέμπουν SOS

Εκπαίδευση και Κλιματική Αλλαγή

Θρησκεία: Ενώνει ή απομονώνει;

Εκπαίδευση για όλους: Εξασφαλίζοντας ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία

Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Νεολαία 2019-2027: Προκλήσεις, Ελλείψεις, Προτάσεις 27 υπό το πρίσμα της Στρατηγικής της UNESCO για τη Νεολαία (Operational Strategy on Youth 2014-2021)

Welcome Note Με ιδιαίτερη χαρά σας παρουσιάζουμε το νέο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού του Ομίλου για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης! Στην 8η και νέα έκδοση παρουσιάζονται οι σημαντικότερες στιγμές στην πορεία του Ομίλου, καθώς και άρθρα πάνω στους βασικότερους άξονες δραστηριοποίησής του. Κατά το έτος 2018-2019 είχαμε την ευκαιρία να αναλάβουμε την υλοποίηση προγραμμάτων τα οποία μας έδωσαν την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με τους νέους της πόλης και να οργανώσουμε δράσεις που έθεσαν ως προτεραιότητα την ενεργή συμμετοχή τους, ως ζωτικό μέρος της Κοινωνίας των Πολιτών. Επιπλέον, μέσα από την συμμετοχή του Ομίλου σε τοπικά, εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα καταφέραμε να δημιουργήσουμε ισχυρούς δεσμούς συνεργασίας, στοχεύοντας πάντα στην μεγιστοποίηση του αντίκτυπου κάθε μας δράσης. Σε αυτή την προσπάθεια, η συνεισφορά των εθελοντών και των ασκουμένων μας ήταν καταλυτική. Με καινοτόμες ιδέες, ενέργεια και επιθυμία για διαρκή εξέλιξη, επεκτείναμε τις δυνατότητές μας αλλά και το εύρος των δράσεών μας. Μετρώντας 15 χρόνια από την ίδρυσή του το 2004, επιδίωξη του Ομίλου UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης συνεχίζει να αποτελεί η κινητοποίηση των νέων μέσα από ενέργειες που στοχεύουν στην ενημέρωσή τους και την ενδυνάμωση της φωνής τους στην κοινωνία.

Δεδούση Ευαγγελία Πρόεδρος Δ.Σ. Ομίλου για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης 3

Τα νέα του Ομίλου Επίσκεψη φοιτητών και καθηγητών από το πανεπιστήμιο Κύριλλος και Μεθόδιος στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας Στις 11 και 12 Απριλίου 2019 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη φοιτητών και καθηγητών από το πανεπιστήμιο Κύριλλος και Μεθόδιος της πόλης των Σκοπίων στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας και στην πόλη της Θεσσαλονίκης, μόλις λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη των Ελλήνων φοιτητών και καθηγητών στο πανεπιστήμιο της γειτονικής χώρας. Όλοι τους συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα που έχει ως στόχο τη συνεργασία σε διαπροσωπικό επίπεδο των φοιτητών και των καθηγητών των δυο χωρών, το οποίο ξεκίνησε πριν την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών και άρχισε να υλοποιείται στις αρχές τους χρόνου. Multiplier Event "Motivating Engagement > Multiplying Equality" Ο Όμιλος για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης διοργάνωσε την Επιμορφωτική και Ενημερωτική Εκδήλωση "Motivating Engagement > Multiplying Equality" στις 2 Μαΐου, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη. Η εκδήλωση έλαβε χώρα μέσα στο πλαίσιο του Project "Perform to Reform" που στόχο έχει την ευαισθητοποίηση σχετικά με ζητήματα των ΛΟΑΤ ανθρώπων.

Εκλογή Έλληνα Αντιπροέδρου στη διεθνή ένωση νεολαίας "Great Silk Way" Πραγματοποιήθηκε από 16 έως 19 Μαΐου 2019 στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν η Γενική Συνέλευση της διεθνούς ένωσης νεολαίας Great Silk Way – International Youth Organisation (https://gswyouth.org). Ο Γιώργος – Άγγελος Παπαϊωάννου, μέλος του ΔΣ του Ομίλου για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης, που είναι η μοναδική Ελληνική νεανική οργάνωση που συμμετέχει στο Great Silk Way, εκλέχθηκε Αντιπρόεδρος για τα επόμενα τρία χρόνια με αρμοδιότητα τις Ευρωπαϊκές υποθέσεις. Εκδηλώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα Πρόσφυγα [20.06.2019] Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Πρόσφυγα, στις 20/6 πραγματοποιήθηκε μια εναλλακτική διαδρομή και μια σειρά δράσεων με σκοπό να γνωρίσουμε τα πολλά πρόσωπα της προσφυγιάς. Οι εκδηλώσεις συνδιοργανώθηκαν από οργανώσεις μέλη του Δικτύου Select Respect για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (μεταξύ αυτών και ο Όμιλος για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης), σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς και τον Σύλλογο Κατοίκων Περιοχής Ροτόντας και Φίλων του Μνημείου. Κοινωνική Δράση «Το Ταξίδι της Χαλιμά στην Ελλάδα και στην Ευρώπη» Σε συνεργασία με τον επικεφαλής της εθελοντικής πρωτοβουλίας “Το ταξίδι της Χαλίμα”, Νίκο Καλαϊτζίδη, σχεδίασαν μια σειρά δράσεων με σκοπό την προαγωγή της ένταξης νέων, εφήβων και παιδιών προσφύγων στα σχολεία της περιοχής του Δήμου Θεσσαλονίκης. Στο πλαίσιο της κοινωνικής δράσης, διοργανώθηκε στις 8 Ιουνίου 2019 εκπαιδευτική ημερίδα για θέματα κοινωνικής ένταξης και διαπολιτισμικής μάθησης με τίτλο «Το Ταξίδι της Halima στην Ελλάδα και την Ευρώπη», που έλαβε χώρα στο Δημαρχιακό Μέγαρο Θεσσαλονίκης (Αίθουσα Μανόλης Αναγνωστάκης) από τις 9:00 ως τις 14:00.

Δράσεις για την Παγκόσμια Ημέρα Πρόσφυγα [20.06.2019] Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Πρόσφυγα πραγματοποιήθηκε μια εναλλακτική διαδρομή και μια σειρά δράσεων. Οι εκδηλώσεις συνδιοργανώθηκαν από οργανώσεις μέλη του Δικτύου Select Respect για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (μεταξύ αυτών και ο Όμιλος για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης), σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς και τον Σύλλογο Κατοίκων Περιοχής Ροτόντας και Φίλων του Μνημείου. Η διαδρομή ξεκίνησε με μια ‘Συνάντηση συμμαχίας’ στο Οικόπολις, όπου οργανώσεις, πρόσφυγες και μετανάστες από Ελλάδα συναντήθηκαν με ακτιβιστές από τη Γερμανία. Εκπροσώπηση του Ομίλου μας στο "Enter! Youth Week" του Συμβουλίου της Ευρώπης Από τις 7 ως τις 12 Ιουλίου 2019, έλαβε χώρα στο Στρασβούργο η εβδομάδα νεολαίας "Enter! Youth Week, OurRights, Our Lives" που διοργανώθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, με αφορμή την επέτειο των 70 χρόνων του, και το Μεικτό Συμβούλιο Νεολαίας. Ανάμεσα στους 300 νέους και επικεφαλής/διοργανωτών δραστηριοτήτων για νέους, βρέθηκαν, εκπροσωπώντας τον Όμιλο για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης, η Ευρυδίκη Σωληναρά και ο Σταύρος Πιπερίδης. Επισκόπηση του Προγράμματος "Tales for a better Europe" [17.07.2019 – 24.7.2019] Αποστολή του Ομίλου για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης στο Ταλίν της Εσθονίας, στο Πρόγραμμα "Tales for a better Europe" [17.07.2019 – 24.7.2019] Συμμετείχαν οι: Αργυρώ Κοκκίνου, Αγγελική Τσιάκαλου, Βίκυ Μαζγαλτζή, Σπύρος Κουρνούτης, Πέτρος Ρογκότης, Δημήτρης Μπατάλας. https://unescoyouth.gr/review-tales-for-a-better-europe-17-07-2019/

Σεμινάριο "Perform to Reform", 24-28 Σεπτεμβρίου 2019 Ο Όμιλος για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης διοργανώνει από τις 24 ως τις 28 Σεπτεμβρίου 2019 σεμινάριο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus+ "Perform to Reform", με έμφαση σε ζητήματα διακρίσεων με βάση το φύλο, την ταυτότητα φύλου, τα χαρακτηριστικά του φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την εκπαίδευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την τέχνη ως εργαλείο για την προαγωγή της μη διάκρισης και της ισότητας των φύλων.

O δρόμος προς την ελευθερία Από τη Βασιλική Τσώμου

23 Αυγούστου, ημέρα μνήμης για την κατάργηση της ανθρώπινης δουλείας. Το παρελθόν, με τις όποιες προκλήσεις του, στάθηκε ικανό να μας διδάξει ότι τίποτα δεν κατακτήθηκε χωρίς αγώνα και προσπάθεια. Ακόμα και το δικαίωμα της ατομικής ελευθερίας. Στις 23 Αυγούστου, θυμόμαστε πως μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπογενείς επιχειρήσεις στιγμάτισε των αφρικανικό κόσμο από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, οδηγώντας περίπου 17 εκατομμύρια ανθρώπους, έγχρωμους άνδρες και γυναίκες σε αναγκαστική δουλεία και μετακίνηση από την αφρικανική ήπειρο προς τον υπόλοιπο κόσμο. Σε μια προσπάθεια, να αναζητήσουμε τις ρίζες του φαινομένου, θα πρέπει να ανατρέξουμε πίσω στις αρχές του 1500, εκεί που το εμπόριο σκλάβων άρχισε να αποκτά τη μορφή μιας νόμιμης πραγματικής επιχείρησης. Το διατλαντικό δουλεμπόριο, όπως ονομάστηκε, έγινε γνωστό ως τη μεγαλύτερη επιχείρηση-συμφωνία το οποίο συνέδεσε τις οικονομίες τριών ηπείρων: της Ευρώπης, της Αφρικής και της Αμερικής με σκοπό τη μετακίνηση των αφρικανικών πληθυσμών και κατόπιν την εκμετάλλευση τους και τη μετατροπή τους σε δούλους. Στη διάρκεια αυτών των περίπου 300 ετών που διήρκεσε, το δουλεμπόριο δεν απέφερε μόνο τεράστιες απώλειες θυμάτων και ζημίες στην αφρικανική ήπειρο, αλλά στιγμάτισε των έγχρωμο κόσμο δημιουργώντας ένα χάσμα ανάμεσα στους πληθυσμούς δίνοντας αφορμή για την ανάπτυξη του ρατσισμού, των διακρίσεων και την άρνηση πως κάθε άνθρωπος έχει την ίδια αξία.

Τα βασικά στοιχεία που διαφοροποίησαν το διατλαντικό εμπόριο από κάθε άλλη μορφή βίας ήταν κυρίως η διάρκεια του -τέσσερις περίπου αιώνες-, τα θύματα, τα οποία ήταν έγχρωμοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά και κατ’ εξοχήν η νομιμοποίηση που δόθηκε στις πράξεις η οποία στηρίχθηκε πάνω στην ανάπτυξη μιας κοινής ιδεολογίας που καθιστούσε την έγχρωμη φυλή ως κατώτερη.

Οι πρώτες ενέργειες για την κατάργηση κάθε νόμου ή νομοθετικής πράξης που καθιέρωνε τη δουλεία ως νόμιμη, προήλθε από την Βρετανική Αυτοκρατορία το 1772 και έχει μείνει γνωστή ως Πράξη 1807, ενώ το 1777 η δουλεία καταργείται επίσημα στις ΗΠΑ με το Σύνταγμα του Βερμόντ. Λίγο αργότερα, στις 23 Αυγούστου του 1791, τα ίδια τα θύματα του εμπορίου εξεγείρονται απέναντι στο σύστημα δουλείας και την καταπίεση που δέχτηκαν για χρόνια. Το βράδυ της 23 Αυγούστου θα μείνει στην ιστορία ως κλειδί για την πόρτα σωτηρίας που θα αναζητήσουν αργότερα χιλιάδες άνθρωποι στη Αϊτή ενώ παράλληλα θα σηματοδοτήσει και τη σταδιακή πορεία προς την κατάρρευση του διατλαντικού εμπορίου. Από τότε, μέχρι και σήμερα και για κάθε χρόνο, η UNESCO τιμά αυτή τη μέρα μνήμης για την κατάργηση της ανθρώπινης δουλείας και μας θυμίζει πως πρέπει να διδασκόμαστε από τα λάθη του παρελθόντος. Σήμερα, η σύγχρονη μορφή της ανθρώπινης δουλείας και οι συνέπειες που άφησε πίσω του το χρονικό της, μας αφήνουν αντιμέτωπους με ανεπίλυτα ζητήματα, όπως αυτά των διακρίσεων, του κοινωνικού αποκλεισμού και της εκμετάλλευσης στον εργασιακό χώρο.

Όμως, τίποτα δεν μένει ανεπίλυτο όσο υπάρχει η δύναμη της θέλησης για αλλαγή. Το 1994, με πρωτοβουλία της UNESCO, ξεκινά για πρώτη φορά το πρόγραμμα ‘’Slave Route Project’’ με στόχο την κινητοποίηση, γνωστοποίηση και ενημέρωση για την ιστορία του εμπορίου σκλάβων καθώς και δράσεις για την αντιμετώπιση κάθε σύγχρονης μορφής της. Μέχρι σήμερα, το πρόγραμμα έχει συνδράμει σημαντικά με πολλούς τρόπους όπως με τη δημιουργία σχολικών εγχειριδίων που αναφέρονται στην ιστορία του δουλεμπορίου και την ενημέρωση σχολείων κυρίως στη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Αφρικανικές χώρες ενώ παράλληλα έχει εκδώσει δύο βιβλία που αναφέρονται στην ιστορία του εμπορίου σκλάβων "Tell me about…the Slave Trade" και "L’esclavage raconté á nos enfants (Telling our Children about Slavery)". Σε μια εποχή, που τα απαραβίαστα δικαιώματα της ανθρώπινης ελευθερίας συνεχίζουν να τίθενται υπό αμφισβήτηση, η γνώση θα αποτελεί πάντα μια ασπίδα προστασίας.

Το μονοπάτι προς την ελπίδα και την απελπισία Από την Κατερίνα Κατσίνα

Σεπτέμβρης. Για άλλους είναι απλά ένας μήνας. Για άλλους πάλι δεν είναι ένας οποιοσδήποτε μήνας. Κάποιοι στεναχωριούνται, καθώς ο τελευταίος απόηχος του καλοκαιριού σβήνει με τις τελευταίες μέρες του Αυγούστου και αρχίζουν οι υποχρεώσεις και η εξεταστική. Υπάρχει βέβαια και η άλλη πλευρά του νομίσματος, που πολλοί ανυπομονούν να ανοίξουν τα σχολεία, να βρεθούν στα ίδια πράσινα θρανία που βλέπουν τα τελευταία χρόνια της ζωής τους ή που θα δουν για πρώτη, αφού θα είναι τα αγαπημένα των μεγαλύτερων παιδιών στο σχολείο τα λεγόμενα «πρωτάκια». Ποιος δεν ανυπομονεί για την ώρα που θα πάρει στα χέρια του τα καινούρια βιβλία με αυτή τη χαρακτηριστική μυρωδιά – αχ αυτή η μυρωδιά – ή που θα πάει για ψώνια για να εφοδιαστεί με τα απαραίτητα για την επερχόμενη σχολική χρονιά. Ας αφιερώσουμε, όμως, ένα λεπτό από τον προσωπικό μας χρόνο και ας αναλογιστούμε πόσα παιδιά παγκοσμίως, και ιδιαίτερα παιδιά που υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τις πατρίδες τους εξαιτίας των συγκρούσεων, δεν έχουν όλα αυτά που εμείς θεωρούμε δεδομένα. Η παιδεία που τους προσφέρεται, αν βέβαια τους προσφέρεται, δεν είναι επαρκής.

Παιδεία. Δεν είναι προνόμιο. Δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.

Κάθε δύο δευτερόλεπτα, ένας άνθρωπος αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι του. Κάθε μέρα, περίπου 37.000 άνθρωποι αναγκάζονται να φύγουν από τις χώρες τους ώστε να μείνουν ασφαλείς. [2] Σήμερα, υπολογίζεται ότι υπάρχουν 70 εκατομμύρια πρόσφυγες, οι μισοί, ίσως και λίγο παραπάνω, είναι παιδιά. Ένα στα τέσσερα παιδιά παγκοσμίως ζουν σε περιοχές που υποφέρουν από συγκρούσεις και όπως είναι φυσικό είναι αυτά που επηρεάζονται περισσότερο. [3] Σύμφωνα με μία έρευνα της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNHCR), από τα 7.9 4 εκατομμύρια παιδιά που είναι σε κατάλληλη ηλικία να πάνε στο σχολείο, περίπου τα 4 εκατομμύρια δεν παρακολουθούν το σχολείο. Μόνο το 61% των προσφυγόπουλων παρακολουθούν τις τάξεις του δημοτικού σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο παγκόσμιο όρο για τα παιδιά αντίστοιχης ηλικίας που είναι 92%. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν άλλο τόσο μειώνεται και το ποσοστό των εφήβων προσφύγων που παρακολουθούν τις επόμενες τάξεις του σχολείου, με το ποσοστό να ανέρχεται μόλις στο 23% συγκριτικά με τον παγκόσμιο μέσο όρο που ανέρχεται σε 84%. [4]

Στη χώρα μας, τα προσφυγόπουλα έχουν δικαίωμα να παρακολουθούν τις τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο δικαίωμα προστατεύεται από τον νόμο. Το 2016 καθιερώθηκε ένα Πρόγραμμα Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων για όλα τα παιδιά που βρίσκονται σε κατάλληλη ηλικία παρακολούθησης του σχολείου. Το πρόγραμμα αυτό υλοποιείται από δημόσια σχολεία που βρίσκονται κοντά σε τόπους διαμονής των προσφύγων, όπου προσφέρονται πρωινά μαθήματα και διδάσκεται η ελληνική γλώσσα. Τον Ιανουάριο του 2019 υπολογίσθηκε ότι στη χώρα μας βρίσκονται περίπου 27.000 παιδιά, από τα οποία τα 11.700 είναι εγγεγραμμένα στη δημόσια εκπαίδευση.

Δεν θα μπορούσα να ονειρευτώ τίποτα πιο δίκαιο από το να δημιουργήσουμε έναν κόσμο μέσα στον οποίο όλοι θα είχαν ίσες ευκαιρίες σε όλα τα αγαθά που προσφέρονται σε αυτή τη ζωή, σε κάποιους απλόχερα, σε κάποιους άλλους όχι τόσο. Και ενώ αναγνωρίζουμε ότι οι συνθήκες δεν είναι και οι ιδανικότερες όλο και περισσότεροι προσπαθούμε να βάλουμε το δικό μας λιθαράκι και να πούμε «Ήμουν και εγώ εδώ, βοήθησα κάπως να αλλάξει ο κόσμος». Όπως πολύ σωστά είπε ο κ. Filippo Grandi, Επίτροπος των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες «Οι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν δύο ταξίδια, το ένα οδηγεί στην ελπίδα και το άλλο στην απελπισία. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι να τους βοηθήσουμε προς το σωστό μονοπάτι.»

Στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου τα παιδιά είναι ακόμα πιο δύσκολο να εγγραφούν στο σχολείο εξαιτίας του γεωγραφικού περιορισμού τους. Παρά την ύπαρξη μαθημάτων για τα προσφυγόπουλα, η πρόσβαση σε αυτά είναι ακόμα δύσκολη. Η χώρα μας έχει καταγγελθεί για τα χαμηλά ποσοστά πρόσβασης στην εκπαίδευση για τα παιδιά μεταναστών που διαμένουν στον νησιωτικό χώρο. Σίγουρα έχουν γίνει κάποια βήματα για να διορθωθεί η κατάσταση αλλά όπως φαίνεται δεν είναι επαρκή. [5] Η εκπαίδευση είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για όλους μας. Ενισχύει την ανθεκτικότητα και χτίζει το μέλλον μας, πόσο μάλλον για τα παιδιά αυτά που δεν έχουν τίποτα δεδομένο στη ζωή τους. Εκατομμύρια παιδιά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση τους εξαιτίας των κακουχιών, των μεγάλων αποστάσεων που υποχρεούνται να διανύσουν για να φτάσουν στο σχολείο αλλά και εξαιτίας των πολέμων. Ωστόσο, η παιδεία τους είναι απαραίτητη για να μπορούν να προστατεύονται από την εξαναγκαστική στρατολόγηση τους από τρομοκρατικές οργανώσεις, την παιδική εργασία, τη σεξουαλική εκμετάλλευσή τους αλλά και τον γάμο ανηλίκων. Όπως έχει πει και η Malala Yousafzai «…Ένα παιδί, ένας δάσκαλος, ένα στυλό και ένα βιβλίο μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο…»

1. UNESCO official Instagram page. 2. UNESCO official Instagram page 3. UN Human Rights official Instagram page 4. UNHCR official page

Ο υποθαλάσσιος ελληνικός πολιτισμός Από την Μαριέτα Μουγιάντση

Η Ελλάδα ως γενέτειρα του δυτικού πολιτισμού συγκεντρώνει στο εσωτερικό της αμέτρητο αριθμό πολιτιστικών μνημείων. Ο πολιτισμός της, ξεκινώντας από τη Μυκηναϊκή Ελλάδα και συνεχίζοντας στην Ελλάδα της κλασσικής εποχής, μέσω διαφόρων Ρωμαϊκών και Βυζαντινών επιρροών περιλαμβάνει πλήθος τόσο χερσαίων όσο και υποθαλάσσιου μνημείων. Ωστόσο, η ύπαρξη του υποθαλάσσιου πολιτισμού δεν είναι ευρέως γνωστή στον ελληνικό λαό. Πράγματι, πολλοί νέοι δεν γνωρίζουν την ύπαρξή του και οι πολιτιστικές τους γνώσεις είναι αρκετά περιορισμένες. Δεδομένου του τεράστιου αριθμού μνημείων στον ελλαδικό χώρο, πολλοί εφησυχάζουν στη μερική γνώση και κατά συνέπεια στη μερική προστασία αυτών. Τα υπέργεια μνημεία, όπως για παράδειγμα ο Παρθενώνας στην Αθήνα, το ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, οι Δελφοί, η αρχαία πόλη της Ρόδου και άλλα, αποτελούν μικρά πολιτισμικά «θαύματα» που προκαλούν δέος στους επισκέπτες τους. Εντούτοις, πέρα από αυτά τα πασίγνωστα τουριστικά μέρη, η Ελλάδα διαθέτει επίσης υποθαλάσσιους πολιτισμικούς θησαυρούς. Οι θησαυροί αυτοί άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια μόλις το 1900, όταν οι σφουγγαράδες της Σύμης εντόπισαν τον έφηβο των Αντικυθήρων, καθώς και τον μηχανισμό των Αντικυθήρων. Το 1925 ανακαλύφθηκε ο έφηβος του Μαραθώνα και μόλις τρία χρόνια αργότερα ο Δίας και ο Τζόκεϋ του Αρτεμισίου. Το ναυάγιο του Δοκού, που αποτελεί το αρχαιότερο ναυάγιο του κόσμου ανήλθε στο φως μόλις το 1989 μετά από ενδελεχή και συστηματική ανασκαφή. Ανάμεσα στο 1990-1994, οι εκσκαφές αποκάλυψαν το ναυάγιο των Ιρίων, ενώ το 2005, άλλο ένα ναυάγιο της κλασσικής περιόδου βρέθηκε μεταξύ της Κύθνου και της Σερίφου. Όλα τα παραπάνω καθώς και πολλά ακόμη μνημεία συνιστούν μέρος του υποθαλάσσιου ελληνικού πολιτισμού. Αν και η ανακάλυψή τους δεν είναι τόσο διαδεδομένη, τα στοιχεία που έχουν προσφέρει σχετικά με τη ζωή και τις συνήθειες των προγόνων μας είναι μοναδικά. Η διατήρηση και η προώθησή τους κρίνεται αναγκαία, τόσο γιατί η διασφάλισή τους μας δίνει την ευκαιρία να τα θαυμάσουμε, όσο και γιατί οι πληροφορίες που ενδέχεται να μας δώσουν για την ιστορία και τον πολιτισμό μας είναι εκπληκτικές.

Καλές πρακτικές στη Βόρεια Ελλάδα

Νέοι συμμετέχουν στη ΣΥΝ-ΘΕΣΗ | Προσομοίωση Δημοτικού Συμβουλίου Νέων Κατερίνης το 2017

Αν πληκτρολογήσεις στο Google τη φράση «Η ψήφος μου μετράει;» θα εμφανιστούν ένας σωρός από άρθρα και απόψεις σε φόρουμ που καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα «Όχι, η ψήφος σου δε μετράει». [1] Και όμως αυτό δεν είναι και τόσο περίεργο. Ζούμε σε ένα κόσμο που κάθε μέρα συνδέεται όλο και πιο στενά μέσα από τη ψηφιακή τεχνολογία. Την ίδια στιγμή μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων – πολλοί από αυτούς νέοι – νιώθουν αποξενωμένοι από την πολιτική τόσο σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς πιστεύουν πως αδυνατεί να ακολουθήσει τις καθημερινές εξελίξεις ενώ απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. [2] Επομένως η άρνηση της συμμετοχής των νέων να συμμετέχουν στην κοινωνική και πολιτική ζωή είναι ένα πραγματικό γεγονός, με τις προεκτάσεις του να απασχολούν τόσο την πολιτεία όσο και αυτούς που ασχολούνται με τις πολιτικές για τη νεολαία. Στη χώρα μας μολονότι απουσιάζει ένας ευρύτερος σχεδιασμός της πολιτείας για την εκπαίδευση των νέων σε πολιτειακά θέματα και τη δημοκρατία (Education for Democratic Citizenship) [3], έχουν δημιουργηθεί από το 2016 κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα αρκετές οργανώσεις και ομάδες νέων που στοχεύουν να καλύψουν το κενό γνώσης των νέων για τις διαδικασίες που λαμβάνονται οι αποφάσεις σε τοπικό επίπεδο μέσα από την παροχή ευκαιριών για εθελοντισμό αλλά και διάφορα εργαλεία τοπικής συμμετοχής. Η Ξάνθη το 2016, τα Γιαννιτσά, η Καβάλα, η Κομοτηνή και η Κατερίνη το 2017, η Σκύδρα, ο Λαγκαδάς, ο Παύλος Μελάς και η Θεσσαλονίκη το 2018, αλλά και πιο πρόσφατα ο Βόλος, η Κοζάνη, η Φλώρινα και η Καστοριά

Πολιτειακή Εκπαίδευση και Νεανική Ενεργοποίηση: Η σημασία της ενδυνάμωσης των νέων μέσα από τον εθελοντισμό και τη συμμετοχή σε τοπικό επίπεδο Από τον Ζαφείρη Σιδηρόπουλο

σχημάτισαν μέσα από νεανικά σχήματα, δράσεις Προσομοίωσης Δημοτικών Συμβουλίων, δίνοντας την ευκαιρία σε νέους και μαθητές από την περιοχή τους να συζητήσουν για θέματα και σημαντικά προβλήματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων του Δήμου τους και να θέσουν πρώτοι αυτοί έναντι της πολιτείας το πλαίσιο ενός δομημένου διαλόγου με τους νέους της. Επιπλέον παρ' όλη τη γενικότερη απουσία έμπρακτης υποστήριξης της νεολαίας και των νεανικών οργανώσεων σε τοπικό επίπεδο καθώς και τοπικών πολιτικών για τη νεολαία, πολλά από αυτά τα νεανικά σχήματα εξελίχθηκαν σταδιακά από άτυπες ομάδες νέων σε οργανωμένες δομές (π.χ. Δημοτικά Συμβούλια Νέων [4]) ή οργανώσεις νέων [5] παρέχοντας στα νεαρά μέλη τους ένα μεγαλύτερο σύνολο εργαλείων και ευκαιριών για την ενδυνάμωση τους με άξονα την τοπική συμμετοχή και την πολιτική συμμετοχή. Στο παραπάνω πλαίσιο αξίζει να αναφερθεί ένας πρωτότυπος μηχανισμός που σχεδιάστηκε την περασμένη χρονιά για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με επίκεντρο τους νέους στον Δήμο Θεσσαλονίκης, ο Συμμετοχικός Προϋπολογισμός για τη Νεολαία (ΣΠΝ). [6] Η αποστολή του έργου ήταν να ενισχυθεί ο ρόλος και η υποστήριξη των νέων και των ομάδων που σχετίζονται με αυτούς, στην ενεργό συμμετοχή τους και στην αλλαγή της κοινωνίας μέσω μιας βιώσιμης, υπεύθυνης και χωρίς αποκλεισμούς διαδικασίας χρηματοδότησης νεανικών ιδεών όπου την απόφαση την έπαιρναν οι ίδιοι οι νέοι της πόλης μέσα από μια διαδικασία ψηφιακής ψηφοφορίας για την επιλογή των καλύτερων προτάσεων.

Πολύ περισσότερο η διαδικασία αυτή αποτέλεσε μια καλή πρακτική να δημιουργηθεί πρώτη φορά ένα γενικό πλαίσιο πολιτικής από ένα Δήμο με σκοπό να αυξηθεί η συμμετοχή των νέων στα κοινά μέσα από μια διαφανή διαδικασία δημοκρατικής και συμμετοχικής κατανομής των τοπικών πόρων και του δημοτικού προϋπολογισμού στους νέους και τις ομάδες τους· ένας μηχανισμός που συνέδεσε υπάρχουσες ευρωπαϊκές θεωρητικές πολιτικές με πρακτική εφαρμογή σε τοπικό επίπεδο, ενώ παράλληλα ανέδειξε την τοπική πρακτική της ψηφιακής διαβούλευσης και των 30.000 νεανικών ψήφων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. [7] Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονισθεί πως παρά το γεγονός ότι οι νεανικές πρωτοβουλίες που αναφέρθηκαν παραπάνω και οι δράσεις πολιτειακής εκπαίδευσης που αυτό-οργάνωσαν δεν περιλαμβάνονταν σε κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα υποστήριξης της πολιτείας για την ενδυνάμωση της νεανικής συμμετοχής [8], κινούνται σε παράλληλη βάση με τις υπάρχουσες εθνικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς πολιτικές και προτεραιότητες για τη νεολαία, την αστική βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα καθώς και την αντιμετώπιση του χάσματος ανάμεσα στις αστικές και αγροτικές περιοχές (urban-rural divide).

Το πρόγραμμα «Το ταξίδι της Χαλιμάς» του Ομίλου Νέων για την UNESCΟ Θεσσαλονίκης ψηφίστηκε από το νεανικό κοινό της Θεσσαλονίκης και επιλέχθηκε μεταξύ των προγραμμάτων που υποστηρίχθηκαν από το Συμμετοχικό Προϋπολογισμό για τη Νεολαία το 2019)

Το πλαίσιο Στρατηγικής και Δράσεων για τη «Νεολαία ‘17-‘27» με τους συγκεκριμένους στόχους και υποστόχους για την ενίσχυση της συμμετοχής των νέων στη δημοκρατική ζωή, τις πόλεις φιλικές προς τους νέους και τη δημογραφική ανανέωση της υπαίθρου [9],

η νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Νεολαία 20192027 [10], οι Νεανικοί Στόχοι της ΕΕ για τις συμμετοχικές κοινωνίες, την πληροφόρηση, τη συμμετοχική και τους νεανικούς χώρους [11] καθώς και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ για την ποιοτική εκπαίδευση, τις βιώσιμες πόλεις και τους ισχυρούς θεσμούς [12] μαζί με την πρόσφατη Στρατηγική του ΟΗΕ για τη Νεολαία 2030 [13], αποτελούν τέλος ορισμένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που μπορούν να αξιοποιήσουν τόσο οι νεανικές πρωτοβουλίες αλλά και οι τοπικές αρχές για να σχεδιάσουν και να βελτιώσουν ποιοτικά προγράμματα νεολαίας που θα στοχεύουν στην κατανόηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και της πολιτικής συμμετοχής μέσα από τη διάδραση σε τοπικό επίπεδο και το δομημένο διάλογο. [1] Αρκεί να πληκτρολογήσει κανείς στο Google τις φράσεις στα αγγλικά “Does my vote matters?” και “My vote doesn’t matter” και μπορεί να διαπιστώσει εύκολα ότι τα αποτελέσματα στη δεύτερη κατηγορία υπερτερούν κατά τι εκατομμύρια αναφορές την πρώτη. [2] Βλ. σελ. 25 στο European Parliament (2019): Spring Eurobarometer 91.1. Public Opinion Monitoring Study. Brussels. Διαθέσιμο στο <https://www.europarl.europa.eu/atyour-service/files/be-heard/eurobarome ter/2019/parlemeter-2019/report/en-eurobarometer-2019.pdf> (08/09/2019) [3] Βλ. περισσότερα για τον ορισμό και τα σχετικά προγράμματα του EDC από το Συμβούλιο της Ευρώπης (Council of Europe) στο: https://www.coe.int/en/web/edc/whatis-edc/hre> (08/09/2019). [4] Στον Δήμο Θεσσαλονίκης και Λαγκαδά έχουν ιδρυθεί τον τελευταίο χρόνο Δημοτικά Συμβούλια Νέων. [5] Βλ. περισσότερα για τα νεανικά σωματεία Εν-Έργω στα Γιαννιτσά (www.en-ergw.gr) και Δίκτυο Ενεργοποίησης Νέων στην Κατερίνη (www.diktyo-katerini.gr). [6] Η διαδικασία αυτή που υποστηρίχθηκε από τον Όμιλο Νέων για την UNESCO Θεσσαλονίκης, διοργανώθηκε από την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Θεσσαλονίκης (ΚΕΔΗΘ). Περισσότερες πληροφορίες στο: <www.kedith.gr/συμμετοχικοσπρουπολογισμοσ/> (08/09/2019) [7] Ο ΣΠΝ της Θεσσαλονίκης συμπεριλήφθηκε στις καλές πρακτικές του Συμποσίου που οργάνωσε το EU-CoE youth partnership πάνω στη θεματική “Young People, Social Inclusion and Digitalization”. Βλ. και σελ. 11-12 στο Sidiropoulos, Z. (2018), 'Com'On Thessaloniki/Participatory Budgeting for Youth in Thessaloniki'. In Compendium of Practices [for the Symposium 'CONNECTING THE DOTS: Young People, Social Inclusion and Digitalisation’], Tallinn. A study commissioned by the Youth Partnership between the European Commission and the Council of Europe. Διαθέσιμο στο: https://pjpeu.coe.int/documents/42128013/47262517/FINAL+compendium.pdf/b25a3fd4 -a377-29c0-80b8-45ac21108ad2> (08/09/2019) [8] Για παράδειγμα στη Γερμανία υφίσταται ως ομοσπονδιακός νόμος o “The Child and Youth Welfare Act, SGB VIII”, όπου ορίζει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για τα προγράμματα νεολαίας και την πολιτική διάσταση της συμβουλευτικής νέων (youth work). [9} Διαθέσιμο στο: <http://www.neagenia.gr/neolaia17-27/wp content/uploads/2018/09/youth-strategy-for-greece-2018-gr.pdf> (08/09/2019) [10] Περισσότερες πληροφορίες στο: <https://ec.europa.eu/youth/news/eu-youthstrategy-adopted_en> (08/09/2019) [11] Διαθέσιμο στο: <http://www.youthconf.at/wpcontent/uploads/2018/04/YouthGoalsHandout.pdf> (08/09/2019) [12] Διαθέσιμο στο: <https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/21252030%20Agenda% 20for%20Sustainable%20Development%20web.pdf> (08/09/2019) [13] Διαθέσιμο στο: <https://www.un.org/youthenvoy/wp-content/uploads/2018/09/1800080_UN-Youth-Strategy_Web.pdf> (08/09/2019)

Η Πολιτιστική Διπλωματία ως πυλώνας προστασίας της κληρονομιάς των λαών. Από τη Γεωργία-Χριστίνα Τσαούση

Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο πολιτισμός αποτελεί τη «βαριά» βιομηχανία της Ελλάδας. Αυτή η φράση αβίαστα μας ωθεί να αναλογιστούμε το ένδοξο παρελθόν της Ελλάδας κατά την αρχαιότητα. Πώς όμως τα κατάλοιπα του ένδοξου παρελθόντος ενός λαού μπορούν να χρησιμοποιηθούν εν έτη 2019, την εποχή της παγκοσμιοποίησης και να διαδραματίσουν σημαίνοντα ρόλο στην εξωτερική πολιτική μιας χώρας; Πόσο γνώριμοι είμαστε, όμως, με τον όρο πολιτιστική διπλωματία; Αναντίρρητα ο πολιτισμός μιας χώρας αντικατοπτρίζει την ιστορία, τα ήθη, τα έθιμα και γενικότερα το «σκέπτεσθαι και πράττεσθαι» ενός λαού. Όταν οι λαοί εξοικειώνονται με τον πολιτισμό άλλων και έρχονται σε επαφή με διαφορετικά ήθη και έθιμα από τα δικά τους τότε συντηρείται η φιλία, η ειρήνη και η σταθερότητα. Φυσικά η πνευματική αυτή μέθεξη δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για υλικά και οικονομικά οφέλη, καθώς επιτυγχάνεται η δημιουργία πηγής εσόδων-κάτι που αποτελεί και έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της οικονομίας, αν και εφόσον αξιοποιηθεί καταλλήλως.

Τα στοιχεία αυτά μπορεί να είναι η τέχνη, η μουσική, το θέατρο, ο αθλητισμός, η λογοτεχνία, η γλώσσα, τα έθιμα και παραδόσεις, η επιστήμη, η οικονομία, οι πολιτιστικές αξίες και τα αγαθά. Ο πολιτικός επιστήμονας Joseph Nye περιγράφει την ήπια δύναμη ως την ικανότητα πειθούς μέσα από την κουλτούρα, τις αξίες και τις ιδέες, σε αντίθεση με την σκληρή δύναμη (hard power), η οποία εξαναγκάζει μέσα από τη στρατιωτική ισχύ. Με αυτό τον τρόπο χώρες, όπως η Ελλάδα, με σημαντικό πολιτισμό αλλά έλλειψη στρατιωτικής δύναμης αντισταθμίζουν την κατάσταση. Η πολιτιστική διπλωματία αποτελεί δίχως αμφιβολία καίριο εργαλείο στις διεθνείς σχέσεις, αυξάνοντας ολοένα την ισχύ της. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται άρδην. Ζούμε πλέον σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, όπου η διασυνοριακή ενημέρωση, η διαθεσιμότητα της πληροφορίας και η κυκλοφορία των πολιτιστικών αγαθών εντείνουν την ουσιώδη σημασία των πολιτιστικών σχέσεων και της διπλωματίας. Επομένως η κλασική διπλωματία, όπως την γνωρίζαμε έως τώρα, εμπλουτίζεται συνεχώς.

Μπορεί η πολιτιστική διπλωματία σαν όρος να φαίνεται σχετικά καινοφανής, όμως η εφαρμογή της είναι τόσο παλιά, όσο οι διεθνείς σχέσεις, από τότε που η ιστορία μαρτυρεί την πρώτη ανταλλαγή δώρων μεταξύ των ηγεμόνων ως ένδειξη της επιρροής της ισχύος τους. Καθίσταται προφανές πως η πολιτιστική διπλωματία αποτελεί μια μορφή άσκησης εξωτερικής πολιτικής, στα πλαίσια της ήπιας ισχύος (soft power). Όμως δεν είναι τίποτε άλλο από την άσκηση θεμιτής επιρροής μέσα από την οδό του πολιτισμού, με σκοπό την προβολή της χώρας στο εξωτερικό μέσα από την επιλογή συγκεκριμένων στοιχείων.

Ο Αμερικανός γερουσιαστής Fulbright είχε υποστηρίξει πως «η εξωτερική πολιτική δεν μπορεί να βασίζεται μόνον στη στρατιωτική αντίληψη και τις διπλωματικές δραστηριότητες. Η μορφή του κόσμου σε μια γενιά από σήμερα θα επηρεάζεται περισσότερο από το πως μεταλαμπαδεύουμε στους άλλους τις αξίες της κοινωνίας μας, παρά από τη στρατιωτική ή διπλωματική μας ανωτερότητα». Σε καμία βέβαια περίπτωση η πολιτιστική διπλωματία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την παραδοσιακή διπλωματία ή να παράγει διπλωματία, μπορεί όμως να δημιουργήσει τις συνθήκες διαμόρφωσης μιας σύγχρονης πραγματικότητας. Το 1946 η ίδρυση της UNESCO υπήρξε σταθμός στην άσκηση τις πολιτιστικής διπλωματίας, αποτελώντας τον πρώτο φορέα που συντονίζει τις δράσεις περισσότερων των δύο κρατών και θέτει τα θεμέλια μιας οργανωμένης και παγκοσμιοποιημένης διαχείρισης των πολιτισμών. Χώρες όπως ΗΠΑ, Κίνα, Καναδάς, Γερμανία θέτουν ένα σημαντικό ποσοστό του προϋπολογισμού τους στα Υπουργεία Εξωτερικών τους, δίνοντας έμφαση στον πολιτισμό τους. Άλλωστε και η Hilary Clinton σε ομιλία της το 2013 έκανε λόγο για “smart power”, όρο που αργότερα χρησιμοποίησε και η κυβέρνηση Obama. Η σύγχρονη εικόνα της Ελλάδας ως μιας ανεπτυγμένης χώρας με ισχυρά ερείσματα σε σημαντικούς τομείς την καθιστά ασφαλή και στο εσωτερικό της, δίνοντας στους πολίτες της τη δυνατότητα να γίνουν οι ίδιοι μια «ζωντανή διαφήμιση» στο εξωτερικό, αποσπώντας θετικά σχόλια και εντυπώσεις από τη διεθνή κοινότητα.

Η διαχρονική επιλογή σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο Από τη Γεωργία Ελένη Καπετάνιου

Η διαχρονική επιλογή (intertemporal choice) αναφέρεται σε αποφάσεις των οποίων οι εναλλακτικές περιέχουν κόστη και οφέλη σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Η ικανότητα να επιλέξουμε μακροπρόθεσμους στόχους με μεγαλύτερη συνολική αξία όπως η αποταμίευση και η φυσική άσκηση, ενάντια σε πειρασμούς του παρόντος (αλλιώς και αυτοέλεγχος) θεωρείται κλειδί της ευημερίας του ανθρώπου και έχει συνδεθεί με την ακαδημαϊκή και επαγγελματική επιτυχία καθώς και με τη σωματική και ψυχική ευεξία. [2] Ποικίλες μελέτες των συμπεριφορικών οικονομικών πάνω στη διαχρονική επιλογή αναφέρουν πως οι άνθρωποι υποτιμούμε συστηματικά τις μελλοντικές απολαβές μας (delay discounting), σε βαθμό αρκετά μεγαλύτερο αυτού που οι οικονομικές επιστήμες θεωρούν βέλτιστο. [1] Δεν αποφασίζουμε δηλαδή όσο λογικά θα έπρεπε ώστε να μεγιστοποιήσουμε το κέρδος μας. Ενδεικτικά παραδείγματα μπορούμε να δούμε σε όλους τους τομείς της ζωής μας από το κάπνισμα και την κωλυσιεργία, έως το χρέος και την αποτυχία επίτευξης στόχων βιωσιμότητας - αφού πολύ συχνά επιλέγουμε την πρόσκαιρη και άμεση απολαβή και όχι το μακροπρόθεσμο κέρδος. Ανάλογες συμπεριφορές βρίσκουμε και σε συλλογικό επίπεδο, πολύ μεγαλύτερης κλίμακας. Στην Ευρώπη της κρίσης ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησε στα μεγάλα ελλείμματα ήταν οι μυωπικές πολιτικές των κυβερνήσεων. Οι πολιτικοί, ενδιαφερόμενοι κατά κύριο λόγο για τις βραχυπρόθεσμες συνέπειες των αποφάσεών τους, δηλαδή κατά τη διάρκεια της θητείας τους, αντί να δημιουργήσουν πλεονάσματα σε περιόδους ανάπτυξης, έτειναν προς επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές

όπως αύξηση των δηµόσιων δαπανών ή μείωση των φόρων ώστε να επανεκλεγούν. Όταν όμως το οικονομικό κλίμα αναστράφηκε, πολλά κράτη οδηγήθηκαν σε υψηλά ελλείμματα και δημόσιο χρέος. [5] Οι άνθρωποι έχουμε εκ φύσεως παρορμήσεις και είμαστε συχνά θετικά προκατειλημμένοι προς το παρόν (present bias) εν μέρει λόγω της αναπόφευκτης αβεβαιότητας που υπάρχει στο μέλλον. [2] Για κάποιους από εμάς είναι δυσκολότερο να επιδείξουν υπομονή και να καθυστερήσουν το επικείμενο κέρδος. Μία πιθανή εξήγηση αποδίδεται στην μελλοντική συνέχεια του εαυτού μας. Σύμφωνα με αυτή την εξήγηση, οι παρορμητικοί άνθρωποι διαφέρουν ως προς το πώς αντιλαμβάνονται τον μελλοντικό εαυτό τους ως συνέχεια του παρόντος εαυτού. Όσοι έχουν καλύτερη αίσθηση του μελλοντικού εαυτού τείνουν να υποτιμούν λιγότερο μελλοντικές απολαβές καθώς και να αποταμιεύουν περισσότερο. [3] Ενώ η πιο δημοφιλής τεχνική αυτοελέγχου είναι ο έλεγχος των παρορμήσεων με τη μορφή της «δύναμης της θέλησης», συχνά αυτή αποτυγχάνει καθώς χρειάζεται καταβολή προσπάθειας και χρήση πολύτιμων γνωστικών πόρων. Άλλες τεχνικές που μπορούν να μας βοηθήσουν να επιμείνουμε στους μακροπρόθεσμους στόχους μας είναι η δέσμευση και η ανακατεύθυνση της προσοχής μας. Η δέσμευση μας επιτρέπει να αποτρέψουμε τους εαυτούς μας από το να επιλέξουμε την πρόσκαιρη επιλογή όταν και αν μας δοθεί η ευκαιρία (π.χ. καταθέσεις σε μακροπρόθεσμους λογαριασμούς με ποινή ανάληψης) [4], ενώ ανακατευθύνοντας την προσοχή μας με ασύμμετρη σύνδεση της παρόρμησης με τον στόχο,

ο πειρασμός μετατρέπεται σε απλή υπενθύμιση του στόχου και ενίσχυση της προσπάθειάς μας. [2] Όσον αφορά την αίσθηση του μελλοντικού μας εαυτού, μία καλή τεχνική είναι να σκεφτόμαστε το μέλλον με ακριβείς όρους αντί να χρησιμοποιούμε αφηρημένες έννοιες. Ένα πολύ καλό παράδειγμα αυτής της τακτικής βρίσκουμε στο πρόσωπο της μικρής Greta Thunberg που μας προειδοποιεί να δράσουμε άμεσα καθώς το σπίτι μας καίγεται (στο παρόν και όχι στο μέλλον)! Ο αυτοέλεγχος συχνά παρομοιάζεται με έναν μυ: όσο τον προπονούμε τόσο δυναμώνει. Είναι όμως αυτό αρκετό; Βασική προϋπόθεση είναι να γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι την αδυναμία και ανυπομονησία μας ώστε να παίρνουμε τα κατάλληλα μέτρα. Κρίνοντας από τα στατιστικά ατομικού και δημοσίου χρέους, παχυσαρκίας, καπνίσματος, μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας και άλλων, η υποτίμηση της μελλοντικής απολαβής φαίνεται να είναι χαρακτηριστικό της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπων. Είναι άραγε αυτή μας η συνήθεια απλά θέμα προτιμήσεων ή προσαρμοστική συμπεριφορά με βιολογικές βάσεις; Η σχετικά νέα επιστήμη των Νευροοικονομικών προσπαθεί να δώσει σχετικές απαντήσεις ενώ πρόσφατα άρχισαν να αναπτύσσονται πολιτικές που ενισχύουν τη μελλοντική αναφορά. Φαίνεται όμως πως έχουμε ακόμη μακρύ δρόμο μέχρι η επιστήμη να ενημερώνει επαρκώς την πολιτική και την εκπαίδευση και μέχρι να αναπτυχθούν κατάλληλες τεχνικές ενημέρωσης και βελτίωσης σε ατομική αλλά και συλλογική κλίμακα. Εσείς πόσο υπομονετικοί πιστεύετε ότι είστε;

[1] Frederick, S., Loewenstein, G., & O'donoghue, T. (2002). Time discounting and time preference: A critical review. Journal of economic literature, 40(2), 351-401. [2] Fujita, K. (2011). On conceptualizing self-control as more than the effortful inhibition of impulses. Personality and Social Psychology Review, 15(4), 352-366. [3] Ersner-Hershfield, H., Garton, M. T., Ballard, K., SamanezLarkin, G. R., & Knutson, B. (2009). Don’t stop thinking about tomorrow: Individual differences in future self-continuity account for saving. Judgment and Decision Making, 4(4), 280. [4] Kurth-Nelson, Z., & Redish, A. D. (2012). Don’t let me do that!–models of precommitment. Frontiers in neuroscience, 6, 138. [5] Ράπανος, Β., Καπλάνογλου, Γ., (2010), Ανεξάρτητα Δημοσιονομικά Συμβούλια και ο πιθανός ρόλος τους στην Ελλάδα, Τεύχος 33, Οικονομικό Δελτίο Τράπεζας της Ελλάδος.

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ολοένα και περισσότερο τις ζωές μας. Δυστυχώς, συχνά παραβλέπουμε μια ιδιαίτερα σημαντική παράμετρο της κλιματικής αλλαγής· την επίδραση στον παγκόσμιο πολιτισμό μας.

Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς Εκπέμπουν SOS

Ο Κατάλογος Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς περιέχει 1073 μνημεία ανά τον κόσμο. Το 2007 έγινε η πρώτη καταγραφή των μνημείων που κινδυνεύουν να αλλοιωθούν ή και να καταστραφούν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. (UNESCO) Επιγραμματικά, η ομάδα εμπειρογνωμόνων σημείωσε την ανάγκη επιπλέον προστασίας σε 26 εξ αυτών μνημεία, με τη λίστα ολοένα και να αυξάνεται. Τέσσερα από αυτά – όχι ιδιαίτερα γνωστά στο ευρύ κοινό – είναι ο Παγετώνας και το Φιόρδ Ιλούλισσατ στη Δανία, το Εθνικό Πάρκο Σούντορμπον στην Ινδία, η Αρχαιολογική Ζώνη του Τσαν Τσαν στο Περού και η Ιερή Κοιλάδα και το δάσος των Κέδρων του Θεού στον Λίβανο. (UNESCO, σ. 12)

Από την Ελευθερία Παπαδοπούλου

Την ίδια στιγμή, χαρακτηρίζουν την αλλαγή που έχει υποστεί ο Sermeq Kujalleg ως το παγκόσμιο σύμβολο της επίδρασης της υπερθέρμανσης του πλανήτη. (Iulissat Kangia) Το Εθνικό Πάρκο Σούντορμπον (Ινδία)

Ο Παγετώνας και το Φιόρδ Ιλούλισσατ (Δανία)

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά φαινόμενα βρίσκεται στη δυτική ακτή της Γροιλανδίας, περίπου 250 km βόρεια του Αρκτικού Κύκλου. Ο παγετώνας Sermeq Kujalleg είναι ένας από τους ταχύτερα κινούμενους παγετώνες στον κόσμο, γεγονός που τον ενέταξε στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. (UNESCO)

Ένα τεράστιο δάσος, το Σούντορμπον, εκτείνεται στις ακτές της Ινδίας και του Μπαγκλαντές. (WWF) Το 1997 το Εθνικό Πάρκο Σούντορμπον της Ινδίας καταχωρήθηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Η σημασία του είναι τεράστια τόσο για την τοπική οικονομία όσο και για το παγκόσμιο περιβάλλον. (Uddin S, σ. 1) Σήμερα, έρευνες δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό με την άνοδο της επιφάνειας της θάλασσας δύναται να αφανίσει ολοκληρωτικά το εθνικό πάρκο στην Ινδία. (Uddin S, σ. 1) Η Αρχαιολογική Ζώνη του Τσαν Τσαν (Περού)

Η συνεχής αύξηση της θερμοκρασίας έχει προκαλέσει συρρίκνωση του παγετώνα. Σημειώνεται ότι ο παγετώνας τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στο κατώτατο σημείο του Μνημείου. Οι ειδικοί προβλέπουν αύξηση της θερμοκρασίας στην περιοχή έως και 10°C μέσα στον επόμενο αιώνα.

Η πόλη Τσαν Τσαν αποτελεί σύμβολο πολιτιστικής ΠΗΓΕΣ ταυτότητας τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο About Sundarbans. WWF: επίπεδο. Η αρχιτεκτονική του συνόλου της πόλης https://www.wwfindia.org/about_wwf/critical_regions/sundarb αντικατοπτρίζει το υψηλό κοινωνικό και πολιτιστικό ans3/about_sundarbans/ επίπεδο της περιοχής πολύ πριν την άνοδο των Case studies on climate change and World Heritage. (2007) Ίνκας. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το γεγονός ότι έχει UNESCO: https://whc.unesco.org/en/activities/473 χαρακτηριστεί από την UNESCO ως το «απόλυτο αριστούργημα πολεοδομίας». Chan Chan: http://endangeredsites.leadr.msu.edu/chanΗ οικονομική κατάσταση του Περού, ωστόσο, δεν επιτρέπει σήμερα να διεξαχθούν τα απαιτούμενα έργα συντήρησης. Η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα έχει επιδράσει στη μορφή των κτηρίων θέτοντας, έτσι, το μνημείο σε κίνδυνο. Μοναδική στήριξη αποτελούν οι εθελοντές που συμμετέχουν στις διεργασίες συντήρησης και επισκευής. Η Ιερή Κοιλάδα και το Δάσος των Κέδρων του Θεού (Λίβανος)

chan/ Climate change and World Heritage. UNESCO. https://whc.unesco.org/en/climatechange/ Ilulissat Icefjord. UNESCO. https://whc.unesco.org/en/list/1149/ Kirkpatrick N. (2018) Cedars of God face threat from climate change. MNN. https://www.mnn.com/earthmatters/wilderness-resources/blogs/cedars-god-lebanonface-threats-climate-change Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά. (2019) Archaiologia.gr. https://www.archaiologia.gr/blog/2019/06/25/%CE%BF%CE %B9%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CF%80%CE%B5% CE%B9%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82%CE%BA%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CF%84 %CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CE%AE %CF%82-%CF%83/

Η Ιερή Κοιλάδα των Κέδρων του Θεού είναι ένας από τους πρώιμους χριστιανικούς μοναστικούς οικισμούς παγκοσμίως. Ο κέδρος αποτελεί το αρχαιότερο δέντρο, με τα βιβλία βοτανικής να τονίζουν την αξία και τη χρησιμότητά του στην κατασκευή των θρησκευτικών κτηρίων της περιοχής. Η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει άμεσα και έμμεσα το Δάσος των Κέδρων του Θεού. Από τη μια πλευρά, κινδυνεύουν άμεσα οι κέδροι εξαιτίας της συνεχούς αύξησης της θερμοκρασίας. Από την άλλη, «θύματα» της κλιματικής αλλαγής είναι και σπάνια είδη εντόμων της Ιερής Κοιλάδας.

The Icefjord and climate changes. Ilulissat Kangia. http://www.kangia.gl/Fakta%20om%20isfjorden/Isfjorden%20 og%20klimaforandringer?sc_lang=en Uddin S. (2013) Climate changes impact on the Sundarbans mangrove ecosystem services and dependent livelihoods in Bangladesh. Asian Journal of Conversation Biology. https://pdfs.semanticscholar.org/8466/e243ecbb447a4426ce 173df735d70ed30b3b.pdf

Εκπαίδευση και Κλιματική Αλλαγή Από τον Ηλία Τσακαγιάννη

Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα για όλη την ανθρωπότητα και όχι απλώς μια μόδα της εποχής. Είναι ένα φλέγον θέμα που απασχολεί τον πλανήτη από την εποχή του πρωτοκόλλου του Κιότο και θα απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα για όλο τον 21ο αιώνα. Σημαντικό σημείο καμπής για την αντιμετώπιση των φαινομένων κλιματικής αλλαγής ήταν όταν οι μαθητές στην Ευρώπη βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν ζητώντας να λάβουν άμεσα μέτρα υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και κατά της κλιματικής αλλαγής. Το αξιοσημείωτο γεγονός αυτό μας υποδηλώνει πόσο σημαντικό ρόλο καλούνται να παίξουν οι μαθητές και γενικότερα η νεολαία στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Γιατί κατά βάση αυτοί θα ζήσουν με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και δεύτερον, η νεολαία είναι η μόνη που μπορεί να συνεισφέρει με νέες ιδέες και πρακτικές για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή. Αυτό μας υποδηλώνει την έλλειψη περιβαλλοντικής πολιτικής στο εκπαιδευτικό σύστημα. Στην σύγχρονη εποχή της πληροφορίας και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, είναι απαραίτητο οι εκπαιδευτικοί να επιμορφωθούν σε θέματα που άπτονται το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή έτσι ώστε να μεταλαμπαδεύσουν αυτήν τη γνώση στους μαθητές. Είναι σημαντικό οι μαθητές να έχουν όλα τα δεδομένα στο τραπέζι για ένα ζήτημα που θα τους αλλάξει τη ζωή. Πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό, ότι η νεολαία οφείλει να μάθει τι είναι η βιώσιμη ανάπτυξη και πως μπορεί να επιτευχθεί αυτή.

Πως μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που καταναλώνουν προϊόντα και υπηρεσίες και γενικότερα να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους με περιβαλλοντικό όφελος. Είναι πολύ σημαντικό να μάθουν τι είναι η ανακύκλωση, ποια προϊόντα είναι ανακυκλώσιμα, πως μπορούν να εντάξουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη ζωή τους. Επιπλέον, είναι σημαντικό το σχολείο να οργανώνει δράσεις για το περιβάλλον, όπως δενδροφυτεύσεις. Δεύτερον, επειδή η κλιματική αλλαγή είναι ήδη στη ζωή μας, είναι απαραίτητο οι μαθητές να εκπαιδεύονται στην αντιμετώπιση αυτής της αβεβαιότητας. Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να βοηθήσουν τους μαθητές να καλλιεργήσουν και να εξασκήσουν την κριτική τους σκέψη πάνω σε περιβαλλοντικά θέματα. Θα ήταν πολύ θετικό, εάν κατά την διάρκεια του μαθήματος, γινόταν αξιολόγηση των πληροφοριών που αφορούσαν την κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, θα ήταν πολύ χρήσιμο, εάν οι μαθητές, μετά την αποφοίτηση τους από το σχολείο, να έχουν δεξιότητες και γνώσεις που να αφορούν τον σχεδιασμό δράσεων και διαχείρισης περιβαλλοντικών κρίσεων. Θα ήταν απαραίτητο εφόδιο γι’ αυτούς έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν στο μέλλον τέτοιου είδους κρίσεις είτε ως απλοί πολίτες ή και από θέσεις ευθύνης. Η UNESCO, ευαισθητοποιημένη πάνω στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, υποστηρίζει συγκεκριμένες δράσεις που αφορούν το ρόλο της εκπαίδευσης στην κλιματική αλλαγή. [1] Πιο συγκεκριμένα αναλύεται τι ακριβώς είναι η κλιματική αλλαγή, ποιες χώρες εκπέμπουν τα περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου και αναλύει τα αίτια και τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή.

Τέλος, γίνεται αναφορά σε μέτρα δράσης υπέρ του περιβάλλοντος, όπως περισσότερη ανακύκλωση και λιγότερη κατανάλωση ρεύματος. Είναι σημαντικό να τονίσουμε εδώ πόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η εκπαίδευση στο να ευαισθητοποιήσει την νεολαία και όχι μόνο. Πόσο σημαντικό είναι ένας οργανισμός, όπως η UNESCO να αναλαμβάνει δράσεις για το περιβάλλον. Τέλος, είναι σημαντικό ο καθένας μας με βάση τις γνώσεις και τις δεξιότητες του να συμβάλλει και αυτός στην προστασία του περιβάλλοντος.

[1] http://www.unesco.org/education/tlsf/mods/theme_c/mod19.html

Θρησκεία: Ενώνει ή απομονώνει; Από τη Μιχαέλα Φουρναράκου

Ανέκαθεν, η υιοθέτηση θρησκείας από ένα άτομο, η οποία διαφέρει από αυτήν που ασκείται συλλογικά στην κοινωνία όπου ζει και απολαμβάνει τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματά του αποτελεί έναυσμα για την ανάδυση και προώθηση της μισαλλοδοξίας. Ωστόσο βάσει του ΔΣΑΠΔ (Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα) άρθρο 18 παράγραφος 2 «Κανείς δεν υπόκειται σε καταναγκασμό, που θα μπορούσε να παρεμποδίσει την ελευθερία του να έχει ή να υιοθετήσει τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις της επιλογής του». Βέβαια, παρά τη συνταγματική κατωχύρωσή του οι θρησκευτικές διακρίσεις μαίνονται. Ιδιαίτερα, στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος, παρατηρούνται συχνά σφοδρές και βίαιες συμπεριφορές έναντι των μαθητών που έχουν ασπαστεί διαφορετικό θρήσκευμα. Για να γίνει σαφές, τα συγκεκριμένα πρόσωπα ενδέχεται να εκδηλώνουν διαφορετική θρησκεία είτε λόγω προσωπικής ή ακόμα και οικογενειακής επιλογής, είτε δεδομένου ότι προέρχονται από άλλη χώρα και έχουν επιλέξει να διατηρήσουν τη θρησκεία που πρεσβεύει αυτή (τα άτομα αυτά ανήκουν σε θρησκευτικές μειονότητες). Καταληκτικά οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως η προστασία αυτών των μαθητών, αλλά και η η ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία αποτελούν προτεραιότητα συνεργαζόμενων φορέων. Αρχικά λοιπόν η εκπαίδευση μπορεί να διαδραματίσει πρωταρχικό ρόλο στην εξάλειψη της μισαλλοδοξίας ως προς τις θρησκευτικές μειονότητες στη μαθητική κοινωνία,

καθώς και στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας των μαθητών αυτών. Σε αυτό το σημείο, κρίνεται απαραίτητο να αναφέρουμε ότι η UNESCO είναι ακράδαντα πεπεισμένη πως η εκπαίδευση μπορεί να προσφέρει πολυεπίπεδες λύσεις στην εξάλειψη των θρησκευτικών διακρίσεων. Ειδικότερα, το μάθημα των θρησκευτικών λόγου χάριν χρίζει ανυπολόγιστης σημασίας να είναι προαιρετικό και ταυτοχρόνως ομολογιακό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα χωρών στις οποίες εφαρμόζονται τα παραπάνω είναι οι: Γερμανία (κάποια κρατίδια), Ιρλανδία, Λιθουανία, Νορβηγία, Ελλάδα, Πολωνία, Ολλανδία. Έτσι γίνεται αντιληπτό ότι οι μαθητές θα έχουν το δικαίωμα να απέχουν από τη διδασκαλία του μαθήματος αυτού, ενώ παράλληλα θα τους παρέχεται η δυνατότητα να συμμετέχουν σε μάθημα ανθρωπιστικού ενδιαφέροντος. Το δικαίωμα αυτό πλέον έχει κατοχυρωθεί συνταγματικά σε ένα εύρος χωρών, όπως άλλωστε και στην Ελλάδα όπου το Υπουργείο Παιδείας όρισε σε εγκύκλιο να δίνεται η δυνατότητα αποχής από τα θρησκευτικά (23 Ιανουαρίου 2013). Επιπλέον, στα πλαίσια εκπαιδευτικών προγραμμάτων συγκαταλέγεται και η ανταλλαγή μαθητών με διαφορετική θρησκευτική πεποίθηση η οποία αποτελεί τρόπο αποφυγής της περιθωριοποίησης των θρησκευτικών μειονοτήτων. Αυτή η δράση θα έχει ως απώτερο σκοπό την καλλιέργεια της ανεκτικότητας απέναντι στο διαφορετικό καθώς και τη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων των μαθητών σχετικά με άλλες θρησκείες και πεποιθήσεις. Άλλωστε, σύμφωνα με τη Δήλωση Αρχών της UNESCO, ο όρος ανοχή σημαίνει τον σεβασμό, την αποδοχή και τη θετική αξιολόγηση της ποικιλομορφίας που συναντάται σε διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικούς τρόπους έκφρασης και ανθρωπισμού.

Συνάμα, μέσω των προγραμμάτων των μαθητικών ανταλλαγών με διαφορετική θρησκεία, θα επιτευχθεί ο συγκερασμός απόψεων, ενώ παράλληλα θα εκλείψουν οι απόψεις από μαθητές, οι οποίες μπορεί να προωθήσουν τον κομφορμισμό (η προσαρμογή ενός ατόμου στις απαιτήσεις και στους τύπους συμπεριφοράς της ομάδας στην οποία ανήκει). Αυταπόδεικτο είναι το γεγονός πως ένα εκπαιδευτικό σύστημα που επιβάλλει τη διαμόρφωση ενός ευέλικτου και αποκεντρωμένου παιδαγωγικού περιβάλλοντος, ικανού να συμβάλλει στην αρμονική ενσωμάτωση του μαθητή στη σχολική κοινότητα μπορεί να πραγματωθεί μέσω μαθημάτων θρησκειολογίας (η σπουδή για την κατανόηση της θρησκείας μέσα από συστηματική καταγραφή, μελέτη και διερεύνηση). Τα μαθήματα αυτά, πρόκειται να λαμβάνουν χώρα στο σχολείο, σε τακτικά χρονικά διαστήματα, ενώ θα έχουν ως γνώμονα τις επιρροές της κάθε θρησκείας στην πολιτισμική ταυτότητα και στην ιστορία βάσει της οποίας έχει διαμορφωθεί η κάθε χώρα. Άλλωστε, η ιστορία των θρησκειών τείνει να εστιάζει διακριτές θρησκείες και τις διερευνά στο ατομικό, ιστορικό, πολιτισμικό, γεωγραφικό και εννοιολογικό πλαίσιο. Φυσικά, τη διδασκαλία των συγκεκριμένων μαθημάτων θα επιληφθούν ειδικά καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί με απώτερο σκοπό την αποφυγή ακούσιου ή και ηθελημένου προσηλυτισμού. Όπως προβλέπει και η UNESCO, η διαμόρφωση ενός σύγχρονου και ανοιχτού μαθήματος θα αποτελέσει τον κατάλληλο νεωτερισμό στην εκκοσμικευμένη κοινωνία που ζούμε, όπου το πιο σημαντικό από όλα είναι να νιώθουμε ελεύθεροι. Γιατί όπως άλλωστε έλεγε και ο Καρτέσιος, «Διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες».

ΠΗΓΕΣ: https://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=4bd686e52 https://www.osce.org/el/odihr/120161?download=true https://www.google.gr/amp/s/docplayer.gr/amp/2505425-Odigies-pros-ekpaideytikoys-gia-tinkatapolemisi-tis-misallodoxias-kai-ton-diakriseon-enantion-ton-moysoylmanon.html https://el.m.wikiquote.org/wiki/Κομφορμισμός https://el.m.wikipedia.org/wiki/Θρησκειολογία https://www.pdv.org.gr/img/deutschfile1_832fdcecc939dfb45a19e6789554774e_1013.pdf http://scholar.uoa.gr/sites/default/files/makoulia/files/to_mathima_ton_thriskeytiko-libre.pdf

Εκπαίδευση για όλους: Εξασφαλίζοντας ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία Από τον Χρήστο Ζώη

Στατιστικά δεδομένα σε ευρωπαϊκό [1] και διεθνές [2] επίπεδο συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι τα άτομα με αναπηρία αποτελούν μία από τις πιο περιθωριοποιημένες κοινωνικά ομάδες σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που πολλές φορές τίθεται υπό αίρεση η απόλαυση από μέρους τους βασικών κοινωνικών αγαθών, όπως η υγεία, η παιδεία και ο πολιτισμός. Το φαινόμενο αυτό επιτείνεται περαιτέρω όσον αφορά τους νέους και τα παιδιά με αναπηρία. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι σημαντικός παράγοντας του προβλήματος της ελλιπούς ένταξης των ατόμων με αναπηρία -γενικά αλλά και ειδικότερα στην εκπαίδευση- είναι οι ανύπαρκτες, σε πολλές περιπτώσεις, αλλά κυρίως μη στοχευμένες, πολιτικές και νομικές λύσεις που δίδονται από τα κράτη. Και αυτό συμβαίνει επειδή στις προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος εμφιλοχωρούν ιδέες και πρακτικές που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, το ελάχιστον, ασύμβατες με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία. Πρωταρχικά, οι διαφορετικές αντιλήψεις για την έννοια του όρου «αναπηρία» [3] έχουν ως αποτέλεσμα τα κράτη να υιοθετούν ετερόκλιτες ενταξιακές πολιτικές. Σε ορισμένες κοινωνίες κυριαρχεί ακόμα η παραδοσιακή (ιατρική) αντίληψη για την αναπηρία, σύμφωνα με την οποία η αναπηρία αποτελεί ενδογενή περιορισμό του ατόμου που το εμποδίζει να εκπληρώσει κοινούς κοινωνικούς σκοπούς. Στα πλαίσια της αντίληψης αυτής η μοναδική αρωγή της κοινωνίας μπορεί να συνίσταται σε προγράμματα ιατρικής στήριξης και αποκατάστασης και στον περιορισμό των ατόμων αυτών στην ανάθεση συγκεκριμένων επαγγελματικών και κοινωνικών λειτουργιών.

Γίνεται κατανοητό λοιπόν ότι στις περιπτώσεις αυτές παραγκωνίζεται πλήρως η κοινωνική διάσταση που φέρει η αναπηρία και συνεπώς η προστασία που παρέχεται είναι αισθητά μικρότερη. Τις ατέλειες της παραπάνω θεώρησης (που κυριαρχούσε σχεδόν σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι και τη δεκαετία του 1980) επιδιώκει να καλύψει το κοινωνικό μοντέλο για την αναπηρία προς το οποίο άρχισαν σταδιακά να στρέφονται κράτη αλλά και διεθνείς οργανισμοί από τη δεκαετία του 1990. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό ο βαθμός κατά των οποίων τα άτομα με αναπηρίες εμποδίζονται να συμμετέχουν στην κοινωνία είναι συνάρτηση αμιγώς των πολιτικών που έχουν καθιερωθεί σε κυβερνητικό και ευρύτερα πολιτικό επίπεδο. Συνεπώς κάθε προσπάθεια προκειμένου τα άτομα με αναπηρίες να «ιαθούν» ώστε να καταστούν «πλήρη» μέλη της κοινωνίας είναι a priori μία μορφή διάκρισης. Το σύστημα αυτό παρέχει περισσότερα εχέγγυα προστασίας και ένταξης των ατόμων στην κοινωνία διατηρώντας όμως μία σχετική μονομέρεια μιας και αμελεί την ιατρική πτυχή της αναπηρίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε μία επιδίωξη συνάθροισης των δύο αυτών μοντέλων υιοθέτησε το 2001 τη Διεθνή Ταξινόμηση της Λειτουργικότητας, Αναπηρίας και Υγείας (International Classification of Functioning, Disability and Health – ICF [4]) όπου και τονίζει ότι η αναπηρία εν τέλει είναι το αποτέλεσμα της διάδρασης ανάμεσα σε βιολογικούς παράγοντες του ίδιου του ατόμου αλλά και κοινωνικά δεδομένα.

Δεύτερη πολύ σημαντική παράμετρος του προβλήματος είναι και η αδυναμία πολλών κρατών να κατανοήσουν ότι η αναπηρία δεν είναι μία συμπαγής και στατική έννοια αλλά ότι περιλαμβάνει διαφοροποιήσεις. Εξ ορισμού, οι διαφορετικές πτυχές της αναπηρίας δημιουργούν διαφορετικά εμπόδια ένταξης και συμμετοχής των νέων στη σχολική ζωή· οι δυσχέρειες αυτές επιτείνονται ακόμα περισσότερο από την ομοιομορφία που χαρακτηρίζει τις ενταξιακές πολιτικές οι οποίες τελικά οδηγούν στον αποκλεισμό κυρίως των νέων με κάποια αναπηρία που εμποδίζει τη δυνατότητά τους για την αναμενόμενη στην εκπαιδευτική πρακτική επικοινωνία και διάδραση. Όσον αφορά ειδικότερα το ζήτημα της εκπαίδευσης, αυτή κατοχυρώνεται ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα σε πληθώρα διεθνών κειμένων, όπως η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (άρθρο 26) [5] και το Διεθνές Σύμφωνο για Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (άρθρο 13) [6]. Επιπλέον το δικαίωμα αυτό κατέχει μείζονα θέση στο κορυφαίο διεθνές όργανο για την προάσπιση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (άρθρο 24) [7], ενώ μετά το 2015 οι ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες για όλους αποτελούν και έναν από τους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών για το 2030 (Sustainable Development Goals, No. 4) [8]. Ωστόσο, προκειμένου όλα αυτά τα νομικά κείμενα να αποκτήσουν κάποια σημασία και να έχουν όντως θετικό αντίκτυπο στη ζωή των ατόμων με αναπηρία είναι αναγκαία η συνδρομή των εθνικών κυβερνήσεων μέσω της λήψης των κατάλληλων νομοθετικών και πολιτικών μέτρων για την πλήρη ενσωμάτωση των ατόμων στην εκπαίδευση. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της ελλιπούς ένταξης στην εκπαίδευση τα κράτη θα πρέπει να προβούν στη λήψη μίας δέσμης μέτρων ολιστικού χαρακτήρα που θα ξεφεύγει από τη στείρα οικονομική πολιτική αλλά θα στοχεύει στην προσέγγιση και ένταξη των ατόμων με αναπηρία

σε συνεργασία με το κοινωνικό σύνολο και τους εκπαιδευτικούς δρώντες. Μεγάλη σπουδαιότητα σε αυτή τη διαδικασία παίζει και η ευαισθητοποίηση και ουσιαστική ένταξη του κοινωνικού περίγυρου των παιδιών με αναπηρία στη διαδικασία ένταξής του στη σχολική πρακτική. Είναι αυτονόητο ότι η αύξηση των κρατικών πόρων είναι ένα επιθυμητό μέσο αντιμετώπισης του προβλήματος αλλά οι πόροι αυτοί θα πρέπει να διοχετεύονται σε ορθές ενταξιακές πολιτικές. Ορισμένες πολιτικές [9] που θα μπορούσαν να υιοθετήσουν τα κράτη είναι οι εξής: Α. Η παροχή υπηρεσιών διάγνωσης της πιθανότητας ή της ύπαρξης αναπηρίας σε πρώιμο ηλικιακό στάδιο. Όπως αναφέρθηκε ήδη η αναπηρία δεν είναι μία έννοια στατική αλλά επηρεάζεται από κοινωνικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου και του περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσονται τα παιδιά και οι νέοι με αναπηρία. Εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα στους νέους και τις οικογένειές τους να έχουν μία έγκαιρη διάγνωση της αναπηρία θα παίξει καθοριστικό ρόλο έτσι ώστε να ενισχυθεί η προσπάθειά τους για ένταξη στην εκπαίδευση με βάση και τις ανάγκες του καθενός ξεχωριστά. Σε αυτό καθοριστικό ρόλο καλούνται να παίξουν οι υπηρεσίες φροντίδας και εκπαίδευσης των παιδιών νηπιακής ηλικίας (π.χ βρεφονηπιακοί σταθμοί).

Β. Η ανάπτυξη ενταξιακών σχολικών προγραμμάτων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Πολύ συχνά, όπως άλλωστε συμβαίνει και στην Ελλάδα υπό μία μορφή, τα παιδιά με αναπηρία αναγκάζονται να αποξενώνονται από τον οικογενειακό τους περίγυρο και την ευρύτερη σχολική ζωή μέσω της παρακολούθησης ξεχωριστών σχολικών προγραμμάτων ή ακόμα και με τη δημιουργία ξεχωριστών εκπαιδευτικών μονάδων. Ωστόσο, αυτή η πρακτική έχει ως αποτέλεσμα να επιτείνεται το αίσθημα του διαχωρισμού και να ισχυροποιούνται στερεότυπα σχετικά με το ρόλο των ατόμων με αναπηρία μέσα στην κοινωνία. Άλλωστε οι πρακτικές αυτές έχουν ανεπιθύμητα αποτελέσματα και στα ίδια τα παιδιά με αναπηρία τα οποία από τόσο νεαρή ηλικία στιγματίζονται και χάνουν την αυτοπεποίθησή τους.

Σε αυτό το σκοπό σημαντική κρίνεται και η ενεργή συνεργασία με δρώντες της κοινωνίας των πολιτών, όπως είναι διάφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), που έχουν θεωρητική αλλά και πρακτική πείρα πάνω στον τομέα της ομαλής και χωρίς διακρίσεις ενσωμάτωσης των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία.

Γ. Η θέση και τήρηση από τις χώρες των ελάχιστων ορίων προσβασιμότητας στην εκπαίδευση [10]. Ως είναι φυσικό η πρόταση αυτή στο μυαλό των περισσοτέρων συνδέεται με το αν υπάρχουν οι αναγκαίες ράμπες αναπήρων στους σχολικούς χώρους. Ωστόσο το ζήτημα δεν περιορίζεται μόνο εκεί. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη αφενός οι διαφορετικές μορφές αναπηρίας (κινητική, οπτική, ακουστική κ.ά.) και αφετέρου οι διαφορετικές εκφάνσεις της σχολικής ζωής. Συνεπώς είναι αναγκαίο να υπάρξει μία δέσμη μέτρων που θα επιτρέπουν όχι μόνο την πρόσβαση και είσοδο στη σχολική μονάδα αλλά και την ανεμπόδιστη κίνηση μέσα σε αυτή, τη διευκόλυνση παρακολούθησης του μαθήματος (π.χ. χρήση κατάλληλων οπτικοακουστικών μέσων) και τη χρήση των κοινόχρηστων χώρων (π.χ. τουαλέτες, προαύλιο) υπό κανονικές ή ακόμα και έκτακτες συνθήκες.

Ε. Ορισμένες χώρες, τέλος, προωθούν την ένταξη στο διδακτικό δυναμικό περισσότερων ατόμων με αναπηρία. Η πρακτική αυτή έχει τριπλό σκοπό. Αφενός, αποτελεί η ίδια μία ενταξιακή διαδικασία και για τους ανθρώπους με αναπηρία στην επαγγελματική ζωή σε συνάρτηση με την εκπαίδευσή τους και αφετέρου λειτουργεί ως μηχανισμός δια ζώσης κατάρριψης των όποιων υπαρκτών στερεοτύπων που μπορεί να υπάρχουν μέσα στην τάξη σχετικά με τις ικανότητες των ατόμων με αναπηρία. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάται και το ότι οι εκπαιδευτικοί αυτοί αποτελούν παράγοντα κοινωνικοποίησης για τα παιδιά με αναπηρία τα οποία μπορούν να βρουν κάποιον να ταυτιστούν μαζί του και συνεπώς να ενταχθούν ομαλότερα.

Δ.Υποστήριξη και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα ζητήματα της αναπηρίας. Διαρκής στόχος πρέπει να είναι η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ώστε αυτοί να είναι σε θέση να συνδράμουν στην ομαλή ένταξη του ατόμου στο σχολικό περιβάλλον από τη μία μεριά και από την άλλη στην αντιμετώπιση τυχόν ζητημάτων που θα ανακύψουν κατά τη διαδικασία, ιδίως με τους άλλους μαθητές.

Είναι ξεκάθαρο από όσα ειπώθηκαν ότι το ζήτημα της ισότιμης πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στην εκπαίδευση απαιτεί ισχυρή πολιτική και νομοθετική παρέμβαση προκειμένου να επιλυθεί στο μέλλον. Ωστόσο, γίνεται επίσης σαφές ότι σημαντικός παράγοντας του ζητήματος είναι και οι κοινωνικές αντιλήψεις επί της έννοιας της αναπηρίας. 25

Συνεπώς, ανεξάρτητα από την πολιτική προθυμία για τη λήψη ολιστικών μέτρων, είναι καθόλα σημαντικό οι κοινωνίες σταδιακά να προχωρούν προς μία άποψη ένταξης των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία με βάση τα χαρακτηριστικά τους και όχι σε μία τυφλή και οριζόντια ενσωμάτωση που βασίζεται στην ικανοποίηση των «φυσιολογικών» όπως θεωρούνται δεδομένων.

In fact we have a moral duty to remove the barriers to participation, and to invest sufficient funding and expertise to unlock the vast potential of people with disabilities. Governments throughout the world can no longer overlook the hundreds of millions of people with disabilities who are denied access to health, rehabilitation, support, education and employment, and never get the chance to shine. Professor Stephen W Hawking

[1] https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Disability_statistics [2] https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health [3] https://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report.pdf [4] http://apps.who.int/gb/archive/pdf_files/WHA54/ea54r21.pdf?ua=1 [5] https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/grk.pdf [6] https://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=26231 [7] https://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=50fe63392 [8] https://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=27342:sdg-4&catid=36:sgds2016&Itemid=72 [9] https://en.unesco.org/gem-report/sites/gem-report/files/GAW2014-Facts-Figures-gmr_0.pdf.pdf [10] https://en.unesco.org/themes/inclusion-in-education

Δεν είναι λίγες οι φορές που η πλειοψηφία του κόσμου στο άκουσμα της λέξης “UNESCO” θα σκεφτεί τον πολιτισμό και την εκπαίδευση. Μικρότερη μερίδα θα σκεφτεί τις Επιστήμες και ακολούθως, το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, την Επικοινωνία και την Πληροφόρηση. Πόσοι/ες θα σκεφτούν τη Νεολαία; Γνωρίζουν άραγε τη συνεχή ενασχόληση και δραστηριοποίηση της UNESCO σε θέματα και τομείς που άπτονται, επηρεάζουν, απασχολούν την Νεολαία; Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην περίπτωση της ΕΕ. Ο περισσότερος κόσμος, στην ανάγνωση ή το άκουσμα της Ένωσης θα σκεφτεί την ελευθερία κίνησης, το κοινό νόμισμα, την κοινή αγορά κα. Κι όμως, οι δυο αυτές οργανώσεις έχουν στρατηγικές, προτείνουν πολιτικές, δίνουν κατευθύνσεις, υλοποιούν δράσεις, επηρεάζουν και πολλές φορές συμβάλλουν στην διαμόρφωση της νεολαίας κάθε γενιάς. Κι ενώ ο στόχος τους είναι κοινός, η νεολαία, ωστόσο, οι στρατηγικές, οι δράσεις, οι στόχοι των δυο αυτών οργανισμών άλλοτε διαφέρουν κι άλλοτε συγκλίνουν. Αυτό συμβαίνει και στην τρέχουσα συνθήκη κατά την οποία γράφεται αυτό το άρθρο. Συνθήκη κατά την οποία βαίνει προς ολοκλήρωση η μια στρατηγική, εκείνη της UNESCO (2014-2021) και εκκινεί η άλλη (2019-2027), εκείνη της ΕΕ. Σε ποιες προκλήσεις προτείνουν λύσεις, για ποιους στόχους αναπτύσσουν δράσεις και τι θεματικές αφήνουν να σκονίζονται στις καλένδες;

Η Στρατηγική της UNESCO για την Νεολαία Με σύνθημα “από τη νεολαία, με τη νεολαία, για τη νεολαία”, η UNESCO δείχνει ξεκάθαρα την σημασία που δίνει στο παλλόμενο από ζωή και προκλήσεις κομμάτι της κοινωνίας. Στόχος της η συμβολή στη χειραφέτηση των νέων, προσεγγίζοντας τους, βρίσκοντας λύση στα προβλήματά τους και ακούγοντας τις ιδέες τους.

Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Νεολαία 2019-2027: προκλήσεις, ελλείψεις, προτάσεις υπό το πρίσμα της Στρατηγικής της UNESCO για τη Νεολαία (Operational Strategy on Youth 2014-2021). Από τη Μαρία Μπρόκου

Η UNESCO είναι σαφές πως αντιλαμβάνεται ότι η νεολαία αποτελεί σήμερα, περισσότερο από ποτέ τον πιο σημαντικό φορέα αλλαγής. Ειδικά οι έφηβοι κι έφηβες της τωρινής γενιάς, δημιουργούν μια νέα πραγματικότητα για τους ίδιους αλλά και για τις κοινότητές τους. Η UNESCO αναγνωρίζοντας το γεγονός αυτό και θεωρώντας σημαντική μια πιο συνεκτική ενίσχυση και υποστήριξη της νεολαίας, σχεδίασε την Επιχειρησιακή Στρατηγική (2014-2021), η οποία αποτελεί τον καρπό μιας μεγάλης προσπάθειας στην οποία συνέβαλαν οι άμεσα ωφελούμενοι κι ενδιαφερόμενοι νέοι και νέες από τα κράτη-μέλη. Καλύπτοντας μια περίοδο οκτώ χρόνων, η στρατηγική προσφέρει ένα πλαίσιο ανάπτυξης και δημιουργίας συνεργασιών μεταξύ των οργανισμών των νέων και των ενδιαφερόμενων οργανισμών. Βασίζεται στο γεγονός ότι η νεολαία αποτελεί τον παράγοντα-κλειδί στην επίτευξη της ειρήνης. Προβλέπει δε, τρεις θεματικούς πυλώνες στους τομείς δράσης του Οργανισμού: 1. Διαμόρφωση και επανεξέταση των πολιτικών με τη συμμετοχή των νέων· 2. Ενδυνάμωση των δυνατοτήτων για ομαλή ενηλικίωση· 3. Συμμετοχή στα κοινά, δημοκρατικότητα και κοινωνική καινοτομία.

Προνοεί όμως και για την εφαρμογή δράσεων στις παραπάνω θεματικές, προτείνοντας συγκεκριμένους τρόπους (implementation modalities) για την επίτευξη των στόχων. Αναφέρεται σε συγκεκριμένες ομάδες-στόχους, σχεδιάζει κατευθυντήριες γραμμές, επικεντρώνεται σε χώρες, αναλύει τον προγραμματισμό που θα ακολουθήσει για την εφαρμογή της στρατηγικής, σταχυολογεί και τα αναμενόμενα παραδοτέα. Πιο συγκεκριμένα, το κείμενο της στρατηγικής αναφέρεται σε εφαρμογή και προώθηση: προσεγγίσεων βασισμένων σε δικαιώματα · της ισότητας των φύλων και μη διακριτική μεταχείριση · προσέγγισης των ευάλωτων και περιθωριοποιημένων νέων · της συμμετοχής των νέων στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών που τους αφορούν · του διαγενεακού διαλόγου και των εταιρικών σχέσεων μεταξύ των νέων και των ενηλίκων · προσεγγίσεων πρόβλεψης και πρόνοιας.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, διαμορφώνονται και ομάδες-στόχοι για την οκταετία. Όπως διαφαίνεται από το κείμενο, αυτοί είναι μεταξύ άλλων, οι νέοι/νέες ηγέτες/ιδες, επιχειρηματίες, μέλη οργανώσεων νεολαίας, νεαρές γυναίκες, ευάλωτοι/ες και περιθωριοποιημένοι/ες νέοι και νέες, καθώς νέοι/ες με αναπηρίες. Η στρατηγική δίνει δε προτεραιότητα και σε γεωγραφικά γεμάτες προκλήσεις περιοχές, και συγκεκριμένα για την Αφρική, τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (ΛΑΧ) και τα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη (SIDS). Σε ειδικές περιπτώσεις, ασχολείται και με έναν συνδυασμό χωρών (χώρες με υψηλό, μεσαίο και χαμηλό εισόδημα, χώρες σε μεταβατικό στάδιο) 28

ως μέσο για την οικοδόμηση κρίσιμης και συγκριτικής μάζας, χρήσιμης για να εξάγει ο οργανισμός συμπεράσματα και να τα λάβει υπόψη κατά την σύνταξη της νέας Επιχειρησιακής Στρατηγικής για την οκταετία 2021-2028. Ενισχυμένη συνεργασία προβλέπεται και στο επίπεδο της UNDAF, προκειμένου να αποφευχθούν οι επικαλύψεις και να μεγιστοποιηθούν τα αποτελέσματα, στην συνεργασία με τις Εθνικές Επιτροπές UNESCO και τις εθνικές κυβερνήσεις, τους κατά τόπους εταίρους και τα δίκτυα που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ενίσχυση της συμμετοχής των νέων καθ'όλη την διάρκεια της οκταετίας. Εκτός από την ενσωμάτωση των νέων και την ενδυνάμωση της εμπλοκής τους κατά την εφαρμογή της στρατηγικής, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα άλλο κομμάτι, εκείνο των παρεμβάσεων οικονομίας κλίμακας, μια καινοτομία για τη μέχρι τώρα μέθοδο υλοποίησης που χρησιμοποιούντο. Για την οκταετία 2014-2021, αντί να αναπτύξει μεμονωμένες δράσεις, όπως μέχρι τώρα, παραδοσιακά έκανε προκειμένου να υλοποιήσει μια στρατηγική, η UNESCO δίνει προτεραιότητα σε παρεμβάσεις με οικονομία κλίμακας βασισμένες σε δικαιώματα, τα οποία έχουν κρίσιμο μαζικό αντίκτυπο, τέτοιον που να μπορεί να εμπλέξει το δίκτυο εταίρων της, να ενισχύσει τη διεθνή και περιφερειακή συνεργασία στους τομείς της νεολαίας της και να ενθαρρύνει τις συμμαχίες και τις επιχειρησιακές συμπράξεις. “Ποντάρει” δε, σε αυξημένη υποστήριξη και σε ενδυνάμωση της συνολικής επικοινωνιακής στρατηγικής, με την αξιοποίηση των ΤΠΕ και των μέσων ενημέρωσης, έναν ακόμα θεσμικό τομέα δράσης του οργανισμού. Πρόκειται για μια φιλόδοξη νέα επιχειρησιακή μέθοδο, τα αποτελέσματα της οποίας θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε μόνο με την λήξη της οκταετίας, οπότε και αναμένεται η δημοσίευση των εξαγώμενων αποτελεσμάτων με βάση την παρακολούθηση, την καταγραφή και την επεξεργασία των δεδομένων που θα προκύψουν από την εφαρμογή της Επιχειρησιακής Στρατηγικής της UNESCO γιατην Νεολαία.

Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Νεολαία 2019-2027 Στον αντίποδα της Επιχειρησιακής Στρατηγικής της UNESCO για την Νεολαία, βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Νεολαία. Το κείμενο το οποίο υιοθέτησε το Συμβούλιο, στις 26 Νοεμβρίου 2018, προτείνει -μεταξύ άλλων- να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στους ακόλουθους τομείς δραστηριοτήτων: 1. στην προώθηση της συμμετοχής των νέων στην κοινωνική και δημοκρατική ζωή· 2. στην διασύνδεση των νέων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και πέραν αυτής με στόχο την προώθηση της εθελοντικής συμμετοχής, της μαθησιακής κινητικότητας, της αλληλεγγύης και της διαπολιτισμικής κατανόησης· 3. στη στήριξη της ενδυνάμωσης των νέων μέσω της ποιότητας, της καινοτομίας και της αναγνώρισης της εργασίας στον τομέα της νεολαίας· Αναφορά γίνεται επίσης, στον στόχο για εξάλειψη της φτώχειας των νέων και όλων των μορφών διακρίσεων προκειμένου να προωθηθεί η κοινωνική ένταξη όλων. Οι παραπάνω στόχοι, καθώς κι οι επιμέρους επιδιώξεις για την Νεολαία, οι οποίες αναφέρονται στο κείμενο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Νεολαία 2019-2027, θα πρέπει να αναπτύσσονται στην βάση πέντε κατευθυντήριων αρχών, εκείνων της ισότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων [1], της ένταξης [2], της συμμετοχής [3], της παγκόσμιας, ευρωπαϊκής, εθνικής περιφερειακής και τοπικής διάστασης [4] και τέλος, της αρχής της διττής προσέγγισης [5]. Προκειμένου να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, ύψιστης σημασίας είναι η επίτευξη της ενσωμάτωσης της διάστασης της νεολαίας ως προτεραιότητα στους διάφορους τομείς πολιτικής. Όπως τονίζεται και στο κείμενο του Συμβουλίου, τούτο μπορεί να να είναι αποτελεσματικό “μόνον αν εγγυάται, επίσης, ένα βήμα ώστε να εισακούονται οι νέοι σε όλους τους πιθανούς τομείς πολιτικής που τους αφορούν”.

Κι ενώ στην συνέχεια του κειμένου της Στρατηγικής της ΕΕ για την Νεολαία αναπτύσσονται περαιτέρω οι στόχοι, ελάχιστες από τις προτεινόμενες δράσεις εισάγουν κάποια καινοτομία ή προτείνουν ουσιαστικές τομές απαραίτητες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η νεολαία σήμερα. Ενδεικτικά, να αναφέρουμε πως οι βασικές δράσεις αφορούν: στην παρακολούθηση των δαπανών για τη νεολαία· στον συμμετοχικό διάλογο για τη νεολαία στην ΕΕ· στην άρση των εμποδίων και τη διευκόλυνση της κινητικότητας στον τομέα του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης· στην υλοποίηση θεματολογίου σχετικά με τις κοινωνικομορφωτικές δραστηριότητες· στην ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ της πολιτικής της ΕΕ για τη νεολαία και συναφών προγραμμάτων της ΕΕ (Erasmus+ και Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης). Ιδιαίτερης μνείας αξίζει μία εκ των προτεινόμενων δράσεων, εκείνη της δημιουργίας του θεσμού του/ της Συντονιστή/στριας της ΕΕ για τη Νεολαία. Η εν λόγω δράση έχει στόχο αφενός να λειτουργήσει ως δίαυλος της φωνής της ευρωπαϊκής νεολαίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και αφετέρου να ενισχύσει την διατομεακή συνεργασία σε όλους τους τομείς πολιτικής της ΕΕ λαμβάνοντας υπόψη ή ενισχύοντας σε αυτές την διάσταση της νεολαίας. Ο/ Η Συντονιστής/στρια καλείται επίσης, να παρέχει συμβουλές σχετικά με την πολιτική για τη νεολαία στον αρμόδιο επίτροπο· να μεριμνά ώστε να διασφαλίζονται ο συντονισμός και η συνοχή, τόσο μεταξύ των πολιτικών της ΕΕ και των θεσμών της τόσο μεταξύ των πολιτικών της ΕΕ και των θεσμών της, όσο των δράσεων των Κρατών-Μελών. 29

Μέσα από τον θεσμό του/της Συντονιστή/στριας αναμένεται να αξιοποιηθούν και δυο εργαλεία, που δεν είναι ευρέως γνωστά στο άμεσα ενδιαφερόμενο κοινό στο οποίο και απευθύνονται. Πρόκειται για την Ευρωπαϊκή Δικτυακή Πύλη της Νεολαίας και την πλατφόρμα της στρατηγικής της ΕΕ για τη νεολαία, που θα αποτελέσουν το εργαλείο διάχυσης πληροφοριών για την νεολαία προς τη νεολαία. Παρά το γεγονός πως και οι δυο οργανισμοί, τόσο η UNESCO όσο και η EE κάνουν μια φιλόδοξη προσπάθεια να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νεολαία ευρωπαϊκά και διεθνώς, κι ενώ κανένας από τους δυο οργανισμούς δεν έχει κύρια νομοθετική αρμοδιότητα στον τομέα των πολιτικών νεολαίας [1], το κείμενο της ΕΕ έχει μεγαλύτερες αστοχίες. Κι αυτό πρωτίστως, γιατί αποτυγχάνει να αναγνωρίσει ομάδες του πληθυσμού ή ομάδες χωρών ή συγκεκριμένους τομείς για τους οποίους απαιτείται άμεση παρέμβαση με πολιτικές ή ειδικές δράσεις ή χρηματοδοτικά προγράμματα. Η Επιχειρησιακή Στρατηγική της UNESCO, όπως φαίνεται και στην παραπάνω σύντομη παρουσίασή της, αναγνωρίζει ομάδες-στόχους 30

(νέοι/νέες ηγέτες/ιδες, νέοι/ες επιχειρηματίες, νέες γυναίκες, ευάλωτοι/ες και περιθωριοποιημένοι/ες νέες και νέοι, νέοι/νέες με αναπηρία), αλλά και χώρες-στόχους (χώρες Αφρικής, ΛΑΧ, MNAK), κάτι που αποτυγχάνει να αντιληφθεί και να κάνει η ΕΕ στην δική της στρατηγική για τη Νεολαία, παρά το γεγονός πως έχει αριθμητικά λιγότερα κράτη-μέλη (28/27 Κ-Μ), και συνεπώς λιγότερους νέους και νέες, να διαχειριστεί, σε σχέση με την UNESCO (193 Κ-Μ). Επιπροσθέτως, το κείμενο της ΕΕ, το οποίο είναι χρονικά πιο επίκαιρο σε σχέση με εκείνο της UNESCO, αστοχεί και σε δύο ακόμα θέματα, εκείνο της εργασίας/απασχόλησης των νέων, εκείνο της κλιματικής αλλαγής θέμα το οποίο έτυχε μαζικής κινητοποίησης από νέους και νέες στην ΕΕ χάρις στην σουηδικής καταγωγής μαθήτρια Λυκείου Γκρέτα Τούνμπεργκ (Greta Thunberg), η οποία και το έβαλε υψηλά στην ατζέντα. Το πρώτο, η υψηλή ανεργία των νέων και η αδυναμία εύρεσης εργασίας/απασχόλησης για τους νέους/εες, αν και εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς στο κείμενο της νέας Στρατηγικής της ΕΕ για τη Νεολαία, ωστόσο, η μόνη προτεινόμενη “λύση-δράση” φαίνεται πως εξακολουθεί να παραμένει η Εγγύηση για τη Νεολαία. Ως προς το δεύτερο επίκαιρο θέμα, εκείνο της κλιματικής αλλαγής, θέμα που απασχολεί ιδιαιτέρως την νεολαία (50% των ερωτηθέντων στην Έρευνα του Ευρωβαρόμετρου 455 του Ιανουαρίου 2018 έφεραν την κλιματική αλλαγή στη δεύτερη θέση των θεμάτων που θέλουν να μπουν στο επίκεντρο των πολιτικων της ΕΕ), η Στρατηγική της ΕΕ για τη Νεολαία δεν κάνει καμία πρόταση ούτε αναφέρει κάποιον τρόπο ή εργαλείο που θα συμβάλλει στη συμμετοχή των νέων στη διαμόρφωση των πολιτικών για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής ούτε φυσικά, αρθρώνει συγκεκριμένη πρόταση ή διάθεση λήψης πρωτοβουλίας για να ανταποκριθεί στην πρόκληση αυτήν. “Οι νέοι ξέρουν τι δεν θέλουν, πριν ξέρουν τι θέλουν”, έλεγε ο Ζαν Κοκτώ. Και σίγουρα δεν θέλουν ημίμετρα, στρατηγικές και πολιτικές που φαινομενικά “προτείνουν λύσεις” σε μερικά, και παραμένουν σιωπηλές σε άλλα προβλήματα και τις ανησυχίες τους.

Αλλαγή στις πολιτικές, προϋποθέτει αλλαγή και στις νοοτροπίες. Μην περιμένετε λοιπόν να διαμορφώσουν άλλοι κι άλλες τις πολιτικές που σας αφορούν. Εμπλακείτε, ασχοληθείτε ενεργά, οργανωθείτε και οργανώστε ομάδες, κάντε προτάσεις, “ενοχλείστε” και μην φοβάστε να μιλήσετε για όσα θέλετε, αλλά και όσα δεν θέλετε! [1] Η κατευθυντήρια αυτή αρχή αφορά στην “καταπολέμηση όλων των μορφών διακρίσεων και προώθηση της ισότητας των φύλων, αναγνώριση του αυξημένου κινδύνου που διατρέχουν οι νέοι να αντιμετωπίσουν πολλαπλές μορφές διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων διακρίσεων λόγω ηλικίας, και τήρηση των αρχών που κατοχυρώνονται, μεταξύ άλλων, στα άρθρα 21 και 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης”. (σελ. 4 του Σημειώματος 14080/18 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νεολαία 2019-2027, 15/11/2018) [2] “Αναγνωρίζοντας ότι οι νέοι δεν αποτελούν ομοιογενή ομάδα και, ως εκ τούτου, έχουν ποικίλες ανάγκες, διαφορετικές καταβολές, βρίσκονται σε διαφορετικές φάσεις ζωής και έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα, η στρατηγική της ΕΕ για τη νεολαία θα πρέπει να προωθεί δραστηριότητες και πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς για όλους τους νέους, ιδίως όσους έχουν λιγότερες ευκαιρίες και/ή των οποίων οι φωνές μπορεί να αγνοούνται”. (σελ. 4 του Σημειώματος 14080/18 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νεολαία 20192027, 15/11/2018) [3] “Όλες οι πολιτικές και οι δραστηριότητες που αφορούν τους νέους θα πρέπει να σέβονται το δικαίωμα των νέων να συμμετέχουν στην ανάπτυξη, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των πολιτικών που τους αφορούν, μέσω της ουσιαστικής συμμετοχής των νέων και των οργανώσεων της νεολαίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι πολιτικές θα πρέπει να εκπονούνται λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές που έχει επιφέρει η ψηφιακή επικοινωνία και οι οποίες επηρεάζουν τη συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά”. (σελ. 4 του Σημειώματος 14080/18 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νεολαία 2019-2027, 15/11/2018) [4] Σύμφωνα με το κείμενο της Στρατηγικής για την Νεολαία, "είναι σημαντικό η πολιτική της ΕΕ για τη νεολαία να υλοποιείται λαμβάνοντας υπόψη τη διασύνδεση με το περιφερειακό και το τοπικό επίπεδο και να υλοποιούνται δραστηριότητες που να στηρίζουν τις πολιτικές για τη νεολαία στο επίπεδο της τοπικής κοινωνίας. Παράλληλα, οι φωνές των νέων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όποτε εξετάζονται θέματα παγκόσμια εμβέλειας”. (σελ. 5 του Σημειώματος 14080/18 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νεολαία 2019-2027, 15/11/2018) [5] Όπως συμφωνήθηκε και παρουσιάζεται στο κείμενο της Στρατηγικής για την Νεολαία, “οι πολιτικές που αποσκοπούν στη βελτίωση της ζωής των νέων δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να περιορίζονται μόνον στον τομέα της νεολαίας. Ως εκ τούτου, η διττή προσέγγιση που συμφωνήθηκε στο προηγούμενο πλαίσιο συνεργασίας για την περίοδο 2010

Συντελεστές Αρχισυντάκτης: Πιπερίδης Σταύρος Αρθρογράφοι: Τσώμου Βασιλική: Φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών Κατσίνα Κατερίνα: Φοιτήτρια του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Μουγιάντση Μαριέτα: Φοιτήτρια Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Σιδηρόπουλος Ζαφείρης: Kαταχωρημένος Youth Expert στο expert database του EU-CoE Youth Partnership και αποτελεί τον Greek Youth Delegate στο Κογκρέσο του Συμβουλίου της Ευρώπης για το 2019 Τσαούση Γεωργία-Χριστίνα: Ιστορικός-Διεθνολόγος Καπετάνιου Γεωργία Ελένη: απόφοιτος Ψυχολογίας και Γνωσιακής Επιστήμης και υποψήφια διδάκτωρ Συστημικών Νευροεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (LMU) Παπαδοπούλου Ελευθερία: τελειόφοιτη του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Τσακαγιάννης Ηλίας: Φοιτητής Οικονομικών Σπουδών Φουρναράκου Μιχαέλα: Μαθήτρια Β' Λυκείου Ζώης Χρήστος: Προπτυχιακός Φοιτητής Νομικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ασκούμενος στο Κέντρο Αριστείας Jean Monnet του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Μπρόκου Μαρία: MA Ευρωπαϊκές Πολιτικές Νεολαίας,Διαπιστευμένη Κοινοβουλευτική Συνεργάτις (VIII Κοινοβουλευτική Θητεία), Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Έκδοση του Ομίλου για την UNESCO Νέων Θεσσαλονίκης Μη κερδοσκοπική, μη εμπορική χρήση Τεύχος 8ο, 2019 News Edition of Thessaloniki Youth Club for UNESCO Non profit, non commercial use Issue 8th, 2019