Onderzoek: de vrouw in de klassieke

Onderzoek: de vrouw in de klassieke oudheid en in de middeleeuwen

Rond 1900 komt er in het westen aandacht voor de emancipatie van vrouwen, in de eerste plaats door de vraag om stemrecht. In de jaren 60 van de 20e eeuw eisen vrouwenbewegingen volledige gelijke behandeling op juridisch en financieel vlak. Sindsdien hebben historici ook aandacht voor de positie van de vrouw in het verleden. In dit onderzoek analyseer je verschillende bronnen.

Wat leren de bronnen over vrouwen in een bepaalde historische context? Welke moeilijkheden en mogelijke valkuilen ontmoeten historici bij hun onderzoek?

Kaartnr(s).

101C OP STAP DOOR vERScHILLENDE TIJDEN Naam: Klas: Nr.: Score: ± 800 v.C. ± 500 ± 1450 KLASSIEKE OUDHEID MIDDELEEUWEN GROEPSWERK – RONDE 1 1 Ga samenzitten in groepen van vier of vijf leerlingen en voer de opdrachten uit. 2 Jullie onderzoeken samen één fiche met bronnen. Lees de bronnen en de contextinformatie. 3 De bronnen geven informatie over vier onderwerpen: huwen, rechtspositie, bewegingsvrijheid en levensverwachting van de vrouw. Elk groepslid is verantwoordelijk voor één onderwerp. Voor welk onderwerp ben jij verantwoordelijk? Overleg met je groep en omcirkel. huwen – rechtspositie – bewegingsvrijheid – levensverwachting Over welke periode gaat jullie fiche? Omcirkel. het Oude Griekenland – het Romeinse Rijk – de vroege middeleeuwen – de late middeleeuwen Welke soort bronnen bevat je fiche? Omcirkel. historische bronnen – historische werken OPDRACHT 1 OPDRACHT 2 OPDRACHT 3 © VAN IN

- Onderstreep in de bron en de contextinformatie aanduidingen over het gebruikte bronnenmateriaal en de moeilijkheden die historici daarbij ondervinden.

- Markeer in de bron en de contextinformatie aanduidingen over de historische context geel. • tijd en ruimte (waar / rurale of stedelijke ruimte)

• typische kenmerken van de toenmalige samenleving

TIP Denk daarbij ook aan sociale groepen (arm / rijk / afkomst / standen / klassen …).

- Markeer in de bron en de contextinformatie aanduidingen over de historische redeneerwijzen en samenhang: • In het groen de woorden die verwijzen naar oorzaak / aanleiding / gevolg.

TIP Let ook op woorden als: zodat, omdat, daarom, daardoor, leidt tot …

• In het rood de woorden die verwijzen naar continuïteit / verandering / revolutie / evolutie.

TIP Let ook op woorden als: blijft / niet (gelijk, hetzelfde, bestaan), geen / weinig / wel verandering, ontwikkeling, traditie, wijzigt (niet) …

- Markeer de informatie die je over jouw onderwerp (zie opdracht 1) vindt.

GROEPSWERK – RONDE 2

1 Ga nu samenzitten met je klasgenoten die hetzelfde onderwerp hebben onderzocht als jij. 2 Je zult merken dat jullie elk een andere periode hebben bestudeerd. 3 Je krijgt van je leraar puzzelstukjes met gegevens.

OPDRACHT 5 - Leg jullie puzzelstukjes in chronologische volgorde.

- Stel samen jullie onderwerp voor aan de klas.

- Formuleer klassikaal het besluit van dat onderzoek met behulp van het schrijfkader op de volgende bladzijde.

- Wat zou je zelf nog willen weten over vrouwen in de klassieke oudheid en in de middeleeuwen? Stel twee historische vragen.

BESLUIT Onderstreep wat past en vul

aan.

102 ONDERZOEK DE vROUw IN DE kLASSIEkE OUDHEID EN IN DE MIDDELEEUwEN

Historisch onderzoek naar vrouwen in de klassieke oudheid en in de middeleeuwen is eenvoudig / moeilijk. Dat komt vooral door een gebrek aan Wel staat vast dat wettelijk gezien de samenleving in beide periodes patriarchaal is, dat wil zeggen: (= continuïteit). Vrouwen worden dus gediscrimineerd. Ze zijn wel / niet vrij en hebben wel / niet dezelfde rechten als

. mannen. © VAN IN

Onderstreep wat past en geef een positief aspect, een voordeel.

Onderstreep wat past en vul aan met informatie over: 1 de rechtspositie 2 de keuzemogelijkheden bij een huwelijk

Onderstreep wat past, vul aan met informatie en situeer in tijd. De oorzaak ligt in de economische structuur van de samenleving. Beide periodes zijn ruraal / stedelijk (= continuïteit). De vrouw wordt gecontroleerd, maar ook tegen armoede. In de klassieke oudheid uit zich die afhankelijke positie in het feit dat vrouwen:

1

2 en dat in het bijzonder bij de rijken / armen.

De lage / hoge huwelijksleeftijd versterkt de afhankelijkheid. In de middeleeuwen staat de vrouw wettelijk nog altijd onder

de voogdij van haar man. Historici zien een evolutie naar

minder afhankelijkheid.

Oorzaken zijn: 1 Godsdienstig:

2 Economisch:

Kruis de juiste mogelijkheden aan.

COP STAP DOOR vERScHILLENDE TIJDEN 103

Historici moeten opletten voor valkuilen: Mannen zullen altijd de baas zijn. Vaak zijn vrouwen in de praktijk zelfstandiger dan in de wet voorzien. Veralgemeningen: er zijn veel verschillen van plaats tot plaats en van persoon tot persoon. Vrouwen zijn veel slimmer dan mannen. Vul het juiste begrip in en kruis de juiste mogelijkheden aan.

Dat historici onderzoek doen naar vrouwen in het verleden is ook belangrijk voor vandaag. Enerzijds leeft hardnekkig het beeld dat in het verleden alle vrouwen totaal onmondig en onafhankelijk zijn. Anderzijds mogen we niet met onze eigentijdse bril kijken naar het verleden. We hebben ons eigen oordeel over de positie van de vrouw en dat oordeel is standplaatsgebonden. De positie van de vrouw hangt samen met de historische context. Elementen die een rol spelen zijn: arm of rijk biologische verschillen demografisch: de levensverwachting van mannen en vrouwen, van welke groep is er een overschot? gezond verstand religie ruraal of stedelijk wetenschappelijke kennis© VAN IN

KUNNEN

1 bronnen situeren in tijd en ruimte 2 uit bronnen de historische context afleiden 3 in bronnen oorzaak en gevolg aanduiden 4 in bronnen continuïteit, verandering en evolutie aanduiden 5 moeilijkheden en valkuilen bij de historische beeldvorming herkennen 6 met voorbeelden aantonen dat vrouwen in de klassieke oudheid en in de middeleeuwen gediscrimineerd worden 7 historische beeldvorming aanvullen na kritische analyse van bronnen 8 historische vragen stellen

Een aantal onderdeeltjes van ‘kunnen’ kun je op diddit verder inoefenen. Als je denkt dat je een onderdeeltje kunt, zet je daar een kruisje voor.

104 ONDERZOEK DE vROUw IN DE kLASSIEkE OUDHEID EN IN DE MIDDELEEUwEN© VAN IN