00 | Voorwoord

Iedereen kent de hooiberg, maar niemand schenkt aandacht aan het bouwsel. Ze staan er gewoon. Bijna niemand is zich bewust van hun indrukwekkende geschiedenis en men gaat achteloos voorbij aan hun bijzondere bouw en werking. De oorsprong van de hooiberg voert mogelijk terug tot de prehistorie. Langzaamaan dreigden ze uit het landschap te verdwijnen. Vanaf 1960 ongeveer verloren ze in groten getale hun functie. Ze gingen het vuur in of naar de sloop. Dat gold voor de oude houten hooiberg en daarna ook voor zijn opvolger, de ijzeren berg.

Maar de jaren tachtig van de vorige eeuw gaven een ommekeer te zien: nieuwe hooibergen worden gebouwd, en oude gered en gerestaureerd. Veel huidige eigenaren van een oude boerderij of huis met een stukje grond op het platteland hebben herinneringen aan de geuren en geluiden van het boerenbedrijf of koesteren romantische gedachten daarbij. In die nostalgie speelt de hooiberg een rol: als kind halsbrekende toeren uithalen boven in de berg, het verre uitzicht dat je er had of, iets ouder, het plezier met een geliefde in het hooi... Er is in de geürbaniseerde samenleving van vandaag onmiskenbaar sprake van een hunkering naar het “eerlijke” leven op het platteland. De hernieuwde aandacht voor de hooiberg past hierin.

De laatste tien jaar is bij de nieuwbouw meer aandacht voor de streekeigenheid van een berg. De tijd van het neerzetten van karakterloze “dertien in een dozijn”-bergen is voorbij. De vraag naar achtergrondinformatie en afbeeldingen van oude voorbeelden neemt daarmee toe. Met dit boek willen we in die beide behoeftes voorzien: toegankelijke informatie bieden en mooie plaatjes tonen. De lezer met een nostalgisch verlangen naar het plattelandsleven van weleer, de geïnteresseerde in de geschiedenis van de berg, de toerist die een tocht langs de mooiste voorbeelden van nog bestaande verschillende bergtypen in Nederland wil maken, en degene die van plan is zelf een berg te bouwen - ze treffen er allemaal wat van hun gading in aan.

Wij danken alle hooibergeigenaren voor de informatie die ze ons gaven en voor de toestemming om hun berg op de foto

te zetten en te gebruiken voor dit boek. Onze bijzondere dank gaat uit naar Ab Goutbeek en Everhard Jans, de schrijvers van Hooibergen in Oost-Nederland, voor hun nuttige adviezen en bijdragen aan dit boek. Daarnaast mochten wij gebruikmaken van de kennis van Willem Ruhof uit Raalte, Arjin Vette uit Zoelmond, Gerrit van Alphen uit Erichem en van de Stichting Historisch Boerderij Onderzoek uit Arnhem. Ten slotte willen wij vormgever Floris Slotemaker bedanken. Met zijn deskundigheid wist hij ons manuscript om te vormen tot het prettig leesbare boek dat nu voor u ligt.

De samenstellers Suzan Jurgens, Marten Jansen, Wim Lanphen

Moderne hooiberg aan het water in Noord-Holland.

Hooimijt in Neede.