Wilhelm radloff türkler ve şamanlık

ŞAMANLIK Prof. Dr. Ahmet Temir Radloff, "Aus Sibirien" adlı eserinin 11. cildinin ilk bölümünü Altay şamanlığına tahsis etmiş ve bu kısım sonradan ayrı bir eser olarak da yayınlanmıştır (1 885). Papaz V. Verbitskiy, tören esnasında şamanların gizli ruhların yardımına dayandığını ina­ narak kabul ettiği halde (Şamanlık hakkındaki makalesi 1 870'te Tomsk gazetesinde çıkmıştır, bk. AS II, 19), Radloff'un nazarın­ da şamanlar, ancak kendi halklarının etik fikirlerinin mümessili idiler (AS. II, 56 vd.). Bununla beraber Radloff'un şamanlık hak­ kındaki araştırmaları ancak bazı Altay kabilelerine inhisar ede­ rek mevzii kalmıştır. O, şamanlığın menşeine dokunmadığı gibi, bunun hayat ve kültür şartlarına tabi olarak geçirdiği istihalele­ ri de araştırmamıştır.

Fakat bu durum onun eserinin değerini hiç de azaltmaz, bila­ kis bu sahada yapılan ilk araştırmalar cümlesinden olmak bakı­ mından çok önemlidir. Daha sonra yazılan eserler ve özellikle Anohin'in "Materyali po şamanstvu u Altaytsev, 1924" adlı ki­ tabı, Radloff'un eseri ile birleştirildikte, Altaylı Türk boyları ara­ sında şamanlık için birer temel taşı teşkil ederler. Avrupa' da bu sahada XVIII. yüzyılda başlayan araştırmalar son yıllarda özel­ likle çoğalmış (1) ve nihayet bunu memleketimizde de ciddiyet­ le ele alanlar olmuştur. Buna misal olarak şu eserleri zikredebili­ riz: Sadeddin Buluç, Şamanizm, Türk Amacı, İstanbul 1942, yıl 1, 9