Rozwój
Podczas moich studiów pedagogiki waldorfskiej usłyszałam piękną, obrazową definicję rozwoju: „rozwój” to coś, co jest zwinięte i rozwija się, powoli jest uwalniane. Rozwoju nie osiągnie się, koncentrując się na umiejętności rozwiązywania testów, nie dając czasu i uwagi uczniowi. Jeśli nauczyciel nie dostrzeże potencjału ucznia i nie postawi przed nim wyzwania, nic się w młodym człowieku nie rozwinie. Gerald Huether, współautor książki Wszystkie dzieci są zdolne, twierdzi, że dzieci potrzebują świata, który je dostrzega, w którym mogą przynależeć do kogoś, kto ofiaruje im swój czas. Prawdziwy rozwój jest wtedy, gdy mamy do czynienia z lepszymi, bardziej doświadczonymi od siebie. Dlatego rola mistrza jest bardzo ważna. Korzyści, jakie daje uczniom tutoring, to wiara w siebie, przejście od marzeń do planowania, nauka samodzielności, kreatywności, odpowiedzialności i decyzyjności1. Wszystkie te umiejętności pozwolą młodym ludziom świadomie kształtować dorosłe życie.
Edukacja spersonalizowana
Josep Maria Barnils skupienie się na osobie jako całości, bez ograniczenia się do aspektu związanego z nauczaniem i używaniem technik, określa mianem edukacji spersonalizowanej (łac. persona – osoba)2. Zwraca uwagę na to, że często mylona jest ona z indywidualnym nauczaniem, co jest jedynie indywidualnym instruowaniem. Edukacja spersonalizowana to całościowa wizja człowieka jako jednostki wolnej, niepodzielnej i wyjątkowej. Ważne są ciało, umysł, wola, uczucia i duch. Bartosz Fingas upatruje cel tutoringu w kształtowaniu człowieka o wielkiej duszy, dla którego ważne są dobro wspólne, wielkie cele, znajomość siebie i słuszna duma3. W edukacji spersonalizowanej potrzebna jest uwaga, czas, wiedza o człowieku i chęć bycia mistrzem-autorytetem. Rudolf Steiner, twórca pedagogiki waldorfskiej, mówił, że autorytet może tylko wtedy być zasadą pedagogiczną, kiedy domaga się go wewnętrzne uczucie podziwu u dziecka, młodego człowieka: „Idzie tu o to, że wszystko, co jest poważaniem, czcią wobec nauczyciela, miłością do niego, powstaje w sposób naturalny. W przeciwnym razie nie jest nic warte”4. 1. B. Fingas, Czy wielkoduszności można się nauczyć? Czyli tutoring od teorii do praktyki, https://youtu.be/aU94ytrxdXg (24.02.2021). 2. https://cw.edu.pl/strefa/wywiad-o-tutoringu-josephem-barnilsem/ (23.02.2021). 3. B. Fingas, dz. cyt. 4. Wychowanie do wolności. Pedagogika Rudolfa Steinera. Obrazy i relacje z międzynarodowego ruchu szkół steinerowskich, Gdynia 1994, s. 114. Kujawsko-Pomorski Przegląd Oświatowy UczMy
nr 3/2021
Prawdziwy autorytet przygotowuje do wolności i odpowiedzialności. Mówił też o tym, że nauczyciel powinien być „artystą życia”, więc podejmować działanie twórcze oraz przekształcać osobowość. Powinien posiadać umiejętność przygotowania ucznia do wolności, odpowiedzialności i samodzielności, spojrzenia na życie w twórczy, „artystyczny” sposób. Uważność i zdolność dawania siebie innym to cechy tutora. Tutor będzie mógł wyzwolić uczucie podziwu związane z odkrywaniem czegoś nowego, z pięknem świata u podopiecznego tylko wtedy, gdy sam ma to w sobie. Najważniejszym narzędziem tutoringu jest sam tutor – przewodnik, towarzysz, mistrz.
Praca na mocnych stronach
Może za mało pracujemy na mocnych stronach ucznia. A to one właśnie pozwalają w życiu osiągać cele, dobrze pracować, czerpiąc radość i satysfakcję z tego, co się robi. Niestety, w szkole często dostrzegamy te słabe. To trochę tak, jak gdyby Roberta Lewandowskiego zmuszać do ćwiczeń w podnoszeniu ciężarów, a nie rozwijać umiejętności gry w piłkę nożną. Ciekawe, dokąd zaszedłby w tej pierwszej dziedzinie sportu? Co działoby się w jego psychice? Zasoby, które mamy w sobie (charakter, temperament, zdolności…), pozwalają rozwinąć adekwatne poczucie własnej wartości i pewności siebie, które prowadzą do realizacji marzeń, osiągania celów, osobistego rozwoju. Jeśli młody człowiek odkryje w sobie talent, sprawdzi się w realizacji zaplanowanego projektu, to skutkiem będzie fakt, że jego wiara w siebie wzrośnie, jego wiedza o sobie wzrośnie, jego pewność siebie wzrośnie. Łatwiej będzie mu podjąć trudniejsze zadania albo takie, z którymi radzi sobie wolniej. Zmiana w jednym aspekcie życia spowoduje zmianę w innym (mówią o tym założenia coachingu i poziomy neurologiczne Diltsa). Rozwój talentu, uzdolnienia, wiara w siebie oraz rozwój osobowości mogą za jakiś czas zaowocować podniesieniem efektów kształcenia mierzonych egzaminami zewnętrznymi (z tym problemem spotykam się w swojej pracy zawodowej, o to martwią się dyrektorzy szkół). Najważniejszy jest jednak uczeń, któremu tutor pomoże rozwinąć się i odkryć mocne strony, co wzmocni go na całe życie i pozwoli zobaczyć swoją drogę. Będzie to miało również szersze znaczenie społeczne. Wspomniany już Rudolf Steiner twierdzi: „Nie należy pytać: co człowiek musi wiedzieć i umieć dla potrzeb istniejącego porządku społecznego, lecz: do czego człowiek jest uzdolniony i co w nim można rozwinąć? Wtedy stanie się możliwe, aby dorastające pokolenia dostarczały społeczeństwu wciąż nowych sił”5.
Indywidualizacja nauczania
ka, jego mocne strony i dlaczego warto je rozwijać?, dlaczego ważne są relacje?
5. Tamże, s. 262.
13