5
Hengelo Journaal
Dinsdag 28 februari 2012
Een foto...Een herinnering
Silo en Hoofdgebouw Hengelose Bierbrouwerij, Brouwerijstraat 1988. Foto-archief M. Van Rooy.
Om een goed overzicht van deze omgeving voor de afbraak te krijgen, ben ik voor het maken van deze foto in 1988 op de spoorwal geklommen. Ik kan mij voorstellen dat deze foto enkele vragen bij u oproept, maar dat zal ik proberen u in de loop van dit verhaal duidelijk te maken. In 1879 besloot Herman Meyling, samen met zijn compagnon J.H. Bartelink, een bierbrouwerij te bouwen aan de Parelweg S.S in Hengelo. Herman Meylink was daarvoor werkzaam bij zijn vader die een bierbrouwerij beheerde in Borne op de plaats waar vroeger hotel Keizerskroon gelegen was. Zoals u vermoedelijk bekend is, zijn in het verleden van het leukste dorp van Overijssel een aantal bedrijven, die hun oorsprong in Borne gevonden hadden, naar Hengelo gegaan. Dat waren Stork, HEEMAF en de Stoom Beiersch Bierbrouwerij Meyling en Bartelink. Dat deze firma’s naar Hengelo kwamen, lag onder andere aan hun vooruitziende blik met betrekking tot de gunstige spoorwegverbinding. Aan- en afvoer van kolen en productie van de bedrijven dichtbij het spoor had zijn voordelen. Dat Meyling zijn bierbrouwerij dichtbij het spoor bouwde, had zijn voordeel. Maar deze bierbrouwerij had ook ijs nodig en dat kon men halen dichtbij huis op het Pruisiche Veld, waar de zogenaamde ketelplas gelegen was. Dit ijs was nodig voor bereiding van het bier en werd in grote ijskelders opgeslagen.
Ossenvervoer U zult zich afvragen waar het Pruisiche Veld gelegen was... Dit was een groot gebied, dat wij nu kennen als de Kuipersdijk. Het verderop gelegen gebied wat ons hieraan nog herinnerd, is de Pruisiche Veldweg. Het ijs werd de winterdag uit de ketelplas gehakt en op ossenwagens vervoerd. IJs is bij vervoer bijzonder zwaar; als trekkracht werden ossen gebruikt. Het nadeel van dit vervoer met ossen was dat het zeer langzaam ging. Ik lees in oude geschriften dat men bijvoorbeeld voor een retourtje Enschede een gehele dag nodig had. Omstreeks 1900 werden de ossen vervangen door paardenkracht. In 1937 was ook het paardenvervoer verleden tijd en werd het vrachtvervoer per auto. In 1918 liet Bartelink zich uitkopen en vanaf 1919 werd de naam Hengelose Bierbrouwerij aangenomen, onder een naamloze vennootschap. De oprichter Meyling had drie zonen die allen tot de directie toetraden. Deze zoons gingen als Gerhard, Herman en Albert door het leven. Velen van u zullen zich zoon Herman Meyling nog herinneren. Deze Herman was doelwachter bij de voetbalclub H.V.V. Hengelo. Hij was ballenvanger in het eerste elftal in de 40tiger jaren en had als bijnaam ‘de Zwarte Panter’. Dit omdat hij zeer lenig was en donker haar had. Bij normale vangballen nam hij vaak een zweefduik, waardoor hij soms horizontaal in het doel zweefde. Het voordeel, en vermoedelijk de bedoeling, was dat dit hem een klaterend applaus
bij het publiek opleverde. Herhaaldelijk wordt het bedrijf uitgebreid en gemoderniseerd. Vooral na 1945 zijn de nodige verbouwingen gepleegd. De bierbrouwerij was de Tweede Wereldoorlog niet schadevrij doorgekomen. Door de grote concurrentie werd het moeilijk om na 1974 in leven te blijven. Het voortbestaan werd tijdelijk gewaarborgd door overname van Stella Artois naar ik meen uit België. Tevens werd overgegaan op bereiding van diverse limonades. Het 100jarig bestaan werd gevierd in 1979, tevens werd toen de naam Parelweg SS veranderd in Brouwerijstraat. Gepaard met allerlei feestelijkheden en een open dag, waarbij het publiek een kijkje kon nemen tijdens het productieproces. Silo Wanneer wij de foto bestuderen, dan zien wij op de linkerfoto het zogenoemde silogebouw. De rest van de bierbrouwerij is afgebroken, maar de silo heeft de slopersdrift weerstaan en zal omgebouwd worden tot wooncomplex. Eigenaar is Ter Steege Vastgoed die er een zorginstelling van wil maken. Dit silogebouw was een belangrijk onderdeel van de bierbrouwerij, want hierin werd de mout opgeslagen. Mout is ontkiemd en gedroogd graan, onmisbaar voor het bereiden van bier. Dit silogebouw is een gemeentelijk monument en het zal een heel karwei zijn om het woonrijp te maken. De buitentrap en tegelplateau, niet zichtbaar op de foto, vormen karakteristieke onderdelen die bij de bouw
bewaard moeten blijven. Op de rechterfoto is een prachtig gebouw te zien, met de naam Hengelosche Bierbrouwerij. Steeds hoopte ik dat dit gebouw de slopershamer ontwijken kon en gespaard zou worden. Enkele weken nadat ik de foto gemaakt had, was het pand aan de voorzijde erg beschadigd doordat een grote koperen ketel niet door het venster kon en men een deel van de gevel gesloopt had. Kijken wij verder de straat in, dan zien wij een aantal wooneenheden waarvan onder andere een deel ervan door een kerkgenootschap gebruikt werd. Wanneer u nu vanaf de Enschedesestraat onder het muizentunneltje rechtsaf de brouwerijstraat in wilt, is dit niet mogelijk. De straat is al enkele jaren afge-
sloten en begroeid met struiken. Eenzaam is het oude silogebouw met zijn hoge ramen aanwezig, wachtend op hetgeen met haar gebeuren gaat. Rondom nieuwbouw, bewoond door mensen die bij navraag er graag mogen wonen. Zij zijn vaak onbekend met het verleden en oorsprong van de stoomBeiersch Bierbrouwerij. Meyling en Bartelink uit 1879 die aan veel Hengelose ingezetenen werkgelegenheid heeft gegeven.
De Hengelose Bierbrouwerij is verleden tijd op deze plaats, wat ons rest is een bierviltje of glas met de firmanaam er op. U weet het. Niets is blijvend, alles gaat voorbij, ook dit.
Ook deze keer mag ik u groeten. Marinus van Rooy.
Opbrengst Collecte Amnesty HENGELO - De collecte van Amnesty International, die van 12 februari t/m 18 februari 2012 in de gemeente Hengelo werd gehouden, heeft € 8679,opgebracht. 99 vrijwilligers hebben gecollecteerd. Het was de tiende keer dat mensenrechtenorganisatie Amnesty International een landelijke collecte hield. Amnesty strijdt voor naleving van de mensenrech-
ten in alle landen. Amnesty International is onpartijdig en onafhankelijk, en wordt voornamelijk gefinancierd door giften van leden en donateurs.
Amnesty dankt iedereen van harte voor de geldelijke bijdrage. Wilt u volgend jaar ook meehelpen? Dan kunt u zich aanmelden bij het Collecteteam via e-mail collecte@amnesty. nl of telefonisch via 020-77 33 834.