2 minute read
Qilalukkat!
Next Article
Inuvialuillu: Tamapta Inuusiqput
Words & Photos by Myrna Pokiak
Sallirmiutun Translation by Albert Elias
Takupkarniagait Uvani: Canadian Museum of Nature Exhibit Ottawa
Canada Oct 25, 2019-min Sept 13, 2021-mun
Atiga agnaviak, Myrna Pokiak, Tuktuuyaqtukmiungurunga. Amamaga Maureen Pokiak, Atattaga James Pokiak. Pingasunik paniguaqtunga, Myamiglu, Launamiglu, Kara, Umaga Eddie Paul.
Atira Agnaviak, Myrna Pokiak, Tuktuuyaqtumiutauyunga. Amaamaga Maureen Pokiak, Apaga James Pokiak. Pingasunik paniruaqtunga, Myamiglu, Launamiglu, Kara, tuvaaqatiga Eddie Paul. Qulinik ukiuniklungalu Mya-tun, angaga Roy Kikoak qilalukiarman malikara sivullirmik tajva. Aasiin auyaq 2019, uvangalu paningmalu angaktik Charles Pokiak maligaat qilalukkiarman. Nukaqlira mipkutuqpaktuq, amaamangma munarivakaa.
Savaapkun uvuuna ‘Alappaa’ 2017-mi, inuguqsimagamalu Inuvialuit pitqusiitigun, Canadian Museum of Nature Ottawa-mi apiriyaanni takunaansanik ikayuqublutik. Una takunnaaksaq adjigiiktuq Prince of Wales Yellowknife-mi ittualuktun. Savaara 2004-2006-milu. Inuit alianaigivialukkaat. Inugiaktut takunaaksat takunaqivaktuat naniliqaa. Una Ottawa-mi takupkarniagat inungnun qanuq ilagiit inuuniaqtilaangit ikayuqtigiiklutik taimani.
Takunaam quliaqtuanga imana ittuq. Takunnagiaqtuat ilitchuritkuplugit ilagiit ikayuqtigiiklutik inuusingat. Niqit sannaiyaqlugit ukiumi atuaksat. Munaqqiriklugit. Isiqsiivik nuitaniqsauyuq. Takunnaaq tadjvani Tuktuuyaqtuum sinaa ilitarnaqtuq. Takugapku itqagivagara amamagalu panitkalu qayariakkun aulagapta. Qattaryungmi amaamangma utkusiatun ittuq, muktait yurasimayut.
Tamaan tadjva ‘Qilalukkat’ takunnaaq aullaqipkagaat nautchiumariksiblugu savaqatigiiktuat Ottawa-mi. Beaufort Sea tarium sinaa sukuiqlugu. Muktuktun sukuivialuktat nivingayut, sannaitut nabluaksat iliyaksat utkusingmun. Pipsilu mipkulu nivingayut. Muktaillu, pipsillu, mipkullu mamaqtut nivingayut naniam qulaani isiqtutun sukuittuq. Nukaqlira Kara-m adjgani auksirukaluagait tadjvani! Tutqumavium savaktingit qiyuktaqtuat napaaqtut iluani Ottawa-m qaningani. Qiyuvialuktun sukuiqlugit takummait. Igayunilu isiksiyunilu atuaksat. Tuqiqsaataqtat iliurriblugit Canadian Museum of Nature savaktaita.
Agliutiyavut Tuktuuyaqtuumi innapta anguniarutikput takupkaqsimaga. Qiyuktarapta, kubyiqyuni silanguqtuksaq utaqqiblugu, muktait savakkaini, mipkuliurniq, niqillu qiqitchiivungmuktuksat.
Tingmin Agliun unalu GoPro atuqlugit qun’ngialiuqtuami. Quvianavialuktuq takunnakapkit takugapkit iniqtatka. Inuillu ikakyuqtuat quyanangayaat. Paningma Myam nayuqpagaani. Tamaan savaktaqput agliutimablugu. Panikka ikayuqtuak niqit sannaiyaraptigit. Malirutkaanga nutaruagama savaamnik uqsuksavut nabluqlugit sannaiyaqlugit.
Agliutiyavut Tuktuuyaqtuumi innapta anguniarutikput takupkaqsimaga. Qiyuktarapta, kubyiqyuni silanguqtuksaq utaqqiblugu, muktait savakkaini, mipkuliurniq, niqillu qiqitchiivungmuktuksat. Pinguqsaaryuit upakkaptigit auyami alianaigivialukkiga. Puigurnaituq nunam takummaa. Ilisaqtara nutaraublunga takumayara. Quyasuktuami paningma takumagamidjung.
Savaktara munarigapku, ilisarapku, sivunniurapku quyallitauvialuktuq. Paniutima puigulaitkaat. Inuvialuktun inuusingat nakurniqsaq inuuqatigiikkamik, ikayuqtigiiklutik, iluatun isumaliuqlutik, ilagiit nayuqatigiiklutik. Nunalu tariurlu niryutillu qaunagiblugit. Ilatka tamaita qagliyuatun iliblugit. Puigurnaituq. Tuvaaqatiga Eddie Paul quyallitauvialuktuaq ikayuqluta. Paniutima aasiin puigulaitkait takumayatik.
Taimaningaaniin Inuvialuit pitqusingat ilagiit aulatpagaat. Piqpagiblunga ilama ilisautivagaani. 11 atchatka, 5 angaatka, ataatatkalu, amaamangmalu apangmalu. Qilalukkiqiniq ingilraangaaniin suli aulayuq nutqayuittuq. Uvapkutauq paniutitka malirutquyatka takumayamnik nutaraugama. Nunalu imarlu silalu qaunagitquyara. Takumayaat tadjva qilaluqqiqiyuanun ilaugamik.
Puigurnailat, takumayavullu inuusiptingni, ilitavullu paningmalu uvangalu Tuktuuyaqtuumi innapta. Taimatchit sanauyaqtat takunnaaksat ilisautivagait inuusiptigun quyallitauvialuktut. Paniutitka kubyiqilayut pipsiliuqlutiklu. Myam alianaigivialuka. Launam qimmini Sparky nayuqpaga. Iqalungnik niqiksanilugu ukiuq naalugu. Ilamalu paningmalu qiqitchiivik nayuruugaat. Ilua alianaigiblugu. Niqiksavut tutquqpakkavut tadjvani ukiumi atuaksat.
Quviagivialukkiga quyasuklungalu tadjva savaqatigiikkapkit inirnirit Inuvialuit sivuningat isumagiblulu. Apiriyaugama taamna ‘Qilalukkat’ sanauyuyaq tutqiksaqummajung tadjvani Canadian Museum of Nature Ottawa-mi, paniutitka ilaupkarapkit quyallitauvialuktuq. Pitqusiqput suli nutqayuittuq qangma. Qangma piqusiqput qaunaginiagaat takupkaraptigu ilurata ikayuqtigiikluta Ottawa-mi, Canada.
Watch videos from the exhibit online! English: nature.ca/BelugaSmokehouse French: nature.ca/FumoirBeluga
