m
M
Yıl: 14 ◆ Sayı : 65 ◆ Kasım 2020
TÜRMOB INTERNATIONAL
KALİTE YÖNETİM STANDARTLARI ➦ ISQM 1 ➦ ISQM 2 ➦ ISA 220 (Revize)
1
Uluslararası Kalite Yönetim Standardı (ISQM) 1 (Daha önce Uluslararası Kalite Kontrol Standardı 1 (ISQC 1) - Finansal Tabloların Denetimi ve İncelemesini veya Diğer Güvence Hizmetleri ile İlgili Hizmetleri Yürüten Firmaların Kalite Yönetimi (Firma Düzeyinde) Firmaların yüksek kalitede bağımsız denetim ve diğer denetimleri sağlam ve etkin bir şekilde yürütmeye devam etmelerini sağlamak amacıyla, Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB), daha öncesinde kalite kontrol sistemleri olarak bilinen, firmaların kalite yönetim sistemlerini ele alan çeşitli iyileştirmeler önermişti. Bu yayın, tutarlı denetimin kalitesi için temel oluşturan etkin kalite yönetim sistemine yeni proaktif risk esaslı bir yaklaşım içermektedir. Yaptığı diğer iyileştirmeler aşağıdaki şekilde özetlenebilir: • Firma liderlerinin sorumlulukları ve hesap verilebilirliklerinin arttırılması ve firma yönetişiminin iyileştirilmesi • Teknolojinin etkisi, iş ağları ve dış hizmet sağlayıcıların kullanımını ele almak dahil, giderek gelişen ve artan karmaşık ortamda standartların çağa uygunluğunun sağlanması • Kalite yönetim sistemlerinin daha titiz bir şekilde izlenmesi ve eksikliklerin giderilmesi. Bu Kalite Yönetim Standardı 23 Eylül 2020 tarihinde IAASB’nin onayından geçmiş ve PIOB’un onayı beklenmektedir. PIOB tarafından onaylanması halinde 15 Aralık 2022 tarihinde başlayan veya sonrasındaki dönemlerin finansal tablo denetimleri, sınırlı bağımsız denetimleri ve 15 Aralık 2022 tarihinde başlayan veya sonrasındaki dönemlerin diğer güvence ve ilgili hizmetler hususunda geçerli olacaktır.
2
Uluslararası Kalite Yönetim Standardı (ISQM) 2: Denetimde Kalite İncelemeleri Firmaların yüksek kalitede bağımsız denetim ve diğer denetimleri sağlam ve etkin bir şekilde yürütmeye devam etmelerini sağlamak amacıyla, Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB), denetimin kalite incelemelerinde çeşitli iyileştirmeler önermişti. Bu iyileştirmeler, denetimin kalite incelemelerine yönelik yeni bir standardı ortaya çıkardı. Bu standart, aşağıdaki konuları içermektedir: • Denetim kalitesi incelemelerini yürütmek için kriterler • Denetim kalite inceleyicisinin performansı ve belgelendirmesi Bu Kalite Yönetim Standardı 23 Eylül 2020 tarihinde IAASB’nin onayından geçmiş ve PIOB’un onayı beklenmektedir. PIOB tarafından onaylanması halinde 15 Aralık 2022 tarihinde başlayan veya sonrasındaki dönemlerin finansal tablo denetimleri, sınırlı bağımsız denetimleri ve 15 Aralık 2022 tarihinde başlayan veya sonrasındaki dönemlerin diğer güvence ve ilgili hizmetler hususunda geçerli olacaktır.
Uluslararası Denetim Standardı (ISA) 220 (Revize) – Finansal Tabloların Denetimi için Kalite Yönetimi (Denetim Düzeyinde) Uluslararası Denetim Standardı (ISA) 220 (Revize), finansal tabloların denetimi için denetim düzeyinde kalite yönetimine ilişkin denetçinin özel sorumluluklarını ve denetim ortağının sorumluluklarını düzenler. Bu ISA, etik hükümlerle birlikte dikkate alınır. İlgili denetim standardı 23 Eylül 2020 tarihinde IAASB’nin onayından geçmiş ve PIOB’un onayı beklenmektedir. PIOB tarafından onaylanması halinde 15 Aralık 2022 tarihinde başlayan veya sonrasındaki dönemlerin finansal tablo denetimleri için geçerli olacaktır. 3
KALİTE YÖNETİM STANDARTLARI 2019 yılında denetçi olmayan Tom Seidenstein Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kuruluna (IAASB) Başkan olarak atandı ve Kurul tarafından yayınlanan standartların revizyonu projesinin başına geçti. Kalite Yönetim standartları konusunda ilk çalışma Aralık 2018 tarihinde başladı. Görüşe açık taslaklar yayınlanarak meslek camiasından alınan görüşler neticesinde Uluslararası Kalite Yönetimi Standardı (ISQM) 1, Uluslararası Kalite Yönetimi Standardı (ISQM) 2 ve Uluslararası Denetim Standardı (ISA) 220’nin nihai hali IAASB tarafından 23 Ekim 2020 tarihinde onaylandı. Denetim mesleği, ekonomimizde ve piyasalarımızın işleyişinde daha fazla güven sağlamalıdır. Birçok denetçinin iyi çalışmasına rağmen, son zamanlardaki kurumsal başarısızlıklar, denetimlerin uygunluğu ve kalitesi ile ilgili temel soruları gündeme getirdi. Piyasa katılımcılarımız, raporlanan bilgi de ve güvence sağlanan bilgide her zaman olduğundan daha fazla güvene ihtiyaç duymaktadırlar. IAASB, etik standartlara bağlı, kalite odaklı sağlam bir standart setinin muhasebe mesleğinde güveni arttıran önemli bir unsur olduğuna inanmaktadır. Yeni ve revize edilmiş Kalite Yönetim Standartları IAASB tarafından onaylandı (ISQM 1, ISQM 2 ve ISA 220 (revize). Şu an Kamu Yararı Gözetim Kurulunun (PIOB) onayı beklenmektedir. 4
Üç Kalite Yönetim Standardının hayata geçirilmesi, değişen mesleki çevre, daha önce var olan kalite kontrol standartlarının etkinliklerindeki zorluklar ve gelişmekte olan piyasa katılımcılarının ihtiyaçlarının bir sonucudur. Bu standartlar ile IAASB standartlarını kullanan firmalar için daha sağlam Kalite Yönetim Sistemi hedeflenmektedir ve geleneksel ve daha doğrusal yaklaşımdan kalite kontrole doğru bir evrimi işaret etmektedir. Bu yeni ve revize edilmiş standartlar, kalite standartlarının uygulanabildiği mesleki firma sözleşmeleri için kaliteyi yönetmeye yönelik entegre ve yinelemeli bir sürece olanak sağlamaktadır. Standartlar ile daha geniş hesap verebilirlik, liderlik ve kültür konusuna daha fazla odaklanma ve kaliteye yönelik risklerin daha kapsayıcı ve aktif bir şekilde yönetilmesini ve gerekli izleme ve iyileştirme geribildirimi ile sürekli iyileştirme hedeflemektedir. İkili ve uyum esaslı süreçlerden çok daha fazla proaktif, dinamik, risk-esaslı kalite yönetim yaklaşımına doğru hareket, denetim mesleğini bir adım ileriye taşımak için önemlidir. Standartlar her büyüklükteki ve karmaşıklıktaki firmalar tarafından kullanılabilsin diye, tüm paydaşların ihtiyaçlarını dengelemeye özen gösterilmiştir. Birlikte ele alındığında, bu yeni standartlar, değişimi teşvik etmek, firmaların sürekli olarak kaliteyi yönetme ve elde etme şeklini geliştirmek ve finansal 5
raporlama eko-sistemindeki tüm katılımcıların ihtiyaçlarına daha iyi uyum sağlamak için yeni bir temel oluşturmalıdır.
Liderlik ve Hesap Verilebilirliğe Odaklanma Hedeflenen sonuca başarı ile ulaşma yeteneği, firmaların bu standartları nasıl uyguladıklarına ve firmaların liderlerine bağlı olacaktır. Standartlar, kalite yönetimi için mesleki firma liderlerinin beklentilerini ve hesap verebilirliğini büyük ölçüde geliştirir ve kalite denetimlerinin performansına bağlı olarak uygun bir kültür oluşturur. Yeni yükümlülükler sistemin verimli ve etkili bir şekilde çalışmasını sağlamak için mesleki firma liderlerinin sorumluluğunu güçlendirmektedir. Standartlar, kalite yönetimi sisteminin daha titiz bir şekilde izlenmesini, eksikliklerin temel nedenlerinin anlaşılmasını ve bu eksikliklerin hızlı bir şekilde giderilmesini gerektirir. Proaktif ve düzenli olarak kendi kendini incelemeyi kolaylaştıran bir kültür, denetim ekiplerinin kaliteli denetimlere yönelik hedeflerinde desteklenmiş hissetmelerine yardımcı olacak ve kalitede sürekli iyileştirmeler sağlayacaktır.
6
Artan İletişim ve Şeffaflığa Teşvik Etme Bilginin sağlam bir şekilde iki yönlü iletişimi, iyi işleyen her sistemi destekleyecektir. Yeni Uluslararası Kalite Yönetim Standardı 1, mesleki firma içerisinde ve dışarısında bilgi sistemleri ve aktif iki yönlü iletişime daha fazla odaklanarak mevcut yükümlülüklerin ötesine gitmektedir. Dış iletişimlerin rolü ve öneminin vurgulayarak ve küresel düzeyde şeffaflık raporlamasında değişen eğilimlerin tamamen farkında olarak ISQM 1, mesleki firmanın dış çevre ile iletişime geçme sorumluluğunu arttırmaktadır. ISQM 1, özellikle daha yüksek kamu hesap verilebilirliği olduğu yerlerde, mesleki firmaları paydaşlar ile uygun bir şekilde iletişime geçmeye teşvik etmekte ve birçok örnekte gerekli olmaktadır.
Kalite Denetimlerinde Yeterli Kaynakların Kullanımı Standartlar, yürürlüğe girer girmez, bireysel denetimlerin yürütülmesi üzerinde etkiye sahip olmalı ve kalite konusuna ayrıca odaklanmalıdır. Özellikle, bu standartlar, bir denetimin yürütülmesinde yeterli ve uygun kaynakların (insan kaynakları, teknolojik kaynaklar ve entelektüel kaynaklar) önemini vurgulamaktadır.
7
ISQM 1 ve yeni Uluslararası Kalite Yönetim Standardı 2, sırasıyla denetim kalite incelemelerinin ne zaman gerekli kılındığı, incelemede neyin gerekli olduğu ve incelemeyi kimin yürüteceği konusunda net bir rehberlik sağlar. ISQM 2, İnceleyicinin tarafsızlığını arttırmak için denetim ortağı aynı denetimin inceleyici görevini üstlenirse, iki yıllık inceleme sonrasında zorunlu bir dinlenme süresi (rotasyon) getirmektedir. Ayrıca, revize ISA 220, denetim sorumlu ortağının, özellikle mesleki firmanın politikalarına bağlılık sağlayarak, denetimde kalitenin başarıyla elde edilmesi sorumluluğunu aktif bir şekilde yönetmesini ve bu sorumluluğu almasını gerekli kılar.
İş Ağları Genelinde Tutarlı Kalite İş ağı firmaları genelinde kalitenin tutarlılığını desteklemede iş ağlarının önemli görevleri göz önünde bulundurulduğunda, ISQM 1, mesleki firmaların iş ağlarından ne aldıklarına ve iş ağlarıyla nasıl etkileşimde bulunduklarına ilişkin sorumluluklarını da ele alır. Bu, mesleki firmanın kalite yönetim sistemi için nihai sorumluluğu mesleki firmanın liderinde olduğunu gerceğini daha da güçlendirir.
Gelecekte Bizi Neler Bekliyor? Standartların onaylanması ilk adımdı. Bu yeni ve revize standartların anlaşıldığından ve etkin bir şekilde uygulandığından emin olmak için ilk önce uygulama planı (Ek 1) yayınlandı.
8
Firmalar, her durumda, yeni ve revize edilmiş standartların etkili bir şekilde adaptasyonu ve uygulanması için büyük bir değişim yönetimi uygulamak zorunda kalacak. Ancak, şüphesiz ki, bu değişim muhasebe mesleğinin ilerlemesi için gerekli ve yapılan işin uygunluğunu korumaya yönelik derin bir adımdır. Bu yeni ve revize standartlar kaliteli denetimler elde etme çıtasını yükseltecektir. Kalite yönetimini ve sürekli iyileştirme kültürünü mesleki firmanın stratejik kararlarına, operasyonlarına ve iş süreçlerine dahil etmek, ileriye dönük önemli bir adımdır.
IAASB tarafından yayınlanan yeni Kalite Yönetim Standartlarının tanıtıcı videolarına aşağıdaki linkten erişebilirsiniz:
https://www.iaasb.org/publications/introducing-quality-management-standards
9
Ek 1 IAASB KALİTE YÖNETİMİ UYGULANMASI DESTEK PLANI EKİM 2020 Not: • Kalite Yönetimi (QM) Uygulanması destek planı değişebilir. Uygulama faaliyetleri Haziran 2021 tarihine kadar tamamlanacaktır. • Belirli konular farklı bir doküman veya formatta taşınabilir. ISQM 1 Uygulama Desteği Gerekçe Görüşe açık taslaklara alınan yorumlara bağlı olarak IAASB’nin gerekçeleri açıklaması Uygulama Planında 1. Aşama Önemli Hususlar: • ISQM 1 Standartları Kalite Yönetimine ne kadar uyumlu: o ISQM 2 ve ISA 220 (Revize) ile bağlantılar ve standartların birlikte nasıl çalıştığı o ISQM 1’in kapsamı (diğer hizmet alanlarının ne ölçüde dahil olduğu)
10
ISQM 2
UDS 220 (Revize)
Önerilen Uygulama Desteği Zaman Aralık 2020 Gerekçe
Önerilen Uygulama Desteği Zaman Aralık 2020 Gerekçe
Görüşe açık taslaklara alınan yorumlara bağlı olarak IAASB’nin gerekçeleri açıklaması
Görüşe açık taslaklara alınan yorumlara bağlı olarak IAASB’nin gerekçeleri açıklaması Uygulama Planında 1. Aşama
Ocak 2021
Uygulama Planında 1. Aşama Önemli Hususlar: • ISQM 2, standartların Kalite Yönetimine ne kadar uyumlu: o Yürürlük Tarihi o ISQM 1 ve ISA 220 (Revize) arasındaki bağlantı
Ocak 2021
Önemli Hususlar: • ISA 220 (Revize), Standartların Kalite Yönetimine ne kadar uyumlu: o Yürürlük Tarihi o ISA 220’de (Revize) gösterilen QM standartlarında geçen kapsayıcı kavramlar (Proaktif kalite yönetimi, denetim ortağının sorumlulukları)
Önerilen Zaman Aralık 2020
Ocak 2021
ISQM 1 Uygulama Desteği • Anlamamıza yardımcı olacak diyagramlar: o Standardın yapısı o Mesleki firmanın risk değerlendirme süreci o Bulguları değerlendirme ve eksikliklerin değerlendirilmesine ilişkin çerçevesi o Kalite yönetim sisteminde ve denetimlerin uygulanmasında yer alan çeşitli insan kaynakları • ISQC 1’den ISQM 1’e geçişte önemli değişiklikler: o Unsurların ve kalite yönetim sisteminin diğer yönlerinin birbirine bağlılığı o Kalite yönetim sisteminin standartlar ile birlikte nasıl çalıştığı o Standartlarda mesleki yargı ve mesleki şüpheciliğin kullanımı o Kalite yönetim sistemi ile ilgili liderlerin ve mesleki firmanın genel sorumlulukları
ISQM 2 Önerilen Zaman
Uygulama Desteği • Anlamamıza yardımcı olacak diyagramlar: o ISQM 2 ve ISQM 1 Arasındaki İlişki o Denetim kalitesinin incelenmesinde denetim kalite inceleyicisi ve denetim ortağının sorumlulukları • ISQM 2’deki Denetim Kalitesi incelemeleri ve ISQC 1 ve ISA 220’deki denetim kalitesi kontrol incelemelerine ilişkin mevcut hükümlerdeki önemli değişiklikler o Denetim kalitesi inceleyicilerinin uygunluğu o Denetim kalitesi inceleyicisinin performansı
UDS 220 (Revize) Önerilen Zaman
Uygulama Desteği
Önerilen Zaman
o ISQM 1 ve ISQM 2 arasındaki bağlantı ve standartların birlikte nasıl çalıştığı • Denetim ekibinin tanımının anlaşılmasına yardımcı olacak diyagramlar • Mevcut UDS 220’deki önemli değişiklikler: o Denetim ortağı bilgi edindiği / sorumluluklarının atandığı zamana ilişkin materyallerin bir araya getirilmesi o Denetim firmasının politikaları ve prosedürlerine güvenmek • Çeşitli kaynak koşullarının arasındaki ilişki
o Denetim kalitesi inceleyicisinin dökümantasyonui
• Yürürlük Tarihi
11
ISQM 1 Uygulama Desteği Bilgi notları • Standardın genel bir özetini sağlayan kısa dokümanlar (3-5 sayfa) • Mesleki firmanın risk değerlendirme süreçlerine genel bakış • Bulguların tespit edilmesi ve eksikliklerin değerlendirilmesi çerçevesi için İzleme ve iyileştirme süreci Sıkça Sorulan Sorular Özel hususlar aşağıdakileri içerebilir: • Liderlerin sorumluluklarına ilişkin uygulama desteği • Mesleki firma genelinde kullanılan çeşitli insan kaynakları, mesleki firmanın bu kişiler ile ilgili sorumlulukları ve bu kişilerin kalite yönetim sisteminden nasıl etkilenebileceğine ilişkin açıklamalar
12
ISQM 2 Önerilen Zaman İlk bilgi notları Aralık 2020 2021’in ilk çeyreğinde tamamlandı
2021 yılının ilk çeyreği
Uygulama Desteği Bilgi notları • ISQM 2’nin genel bir özetini sağlayan kısa dokümanlar (2-3 sayfa)
Sıkça Sorulan Sorular
UDS 220 (Revize) Önerilen Zaman Aralık 2020
Uygulama Desteği
Önerilen Zaman İlk bilgi notları Aralık 2020
Bilgi notları • UDS 220’nin genel bir özetini sağlayan kısa dokümanlar (2-3 sayfa) 2021’in ilk • Denetim ekibinin tanımı çeyreğinde tamamlandı
2021 yılının Sıkça Sorulan Sorular 2021 yılının ilk çeyreği ilk çeyreği Özel hususlar Özel hususlar aşağıdakileri içerebilir: aşağıdakileri içerebilir: • Denetim kalitesi • Farklı büyüklük inceleyicisinin ve karmaşıklıktaki denetim incelemesine denetim ekipleri için uygulayabilmesinin ölçeklendirilebilirlik sekteye uğraması • Denetim ekibinde • Uygun olmayan bir topluluğa bağlı birim şekilde uygulanan denetçileri olduğunda denetim kalitesi mesleki firmanın incelemesinin politika ve prosedürleri sonuçları nasıl uygulayacağı
ISQM 1 Uygulama Desteği • Kalite yönetim sistemi bağlamında teknolojinin kapsamı ve teknolojinin, kalite risklerine nasıl yol açabileceğine dair örnekler • ISQM 1’de yer verilen hizmet sağlayıcıların kapsamı ve hizmet sağlayıcılardan yararlanırken denetim şirketinin ve denetim ekibinin rolü
ISQM 2 Önerilen Zaman
Uygulama Desteği
UDS 220 (Revize) Önerilen Zaman
Uygulama Desteği
Önerilen Zaman
• Dosya içerisinde belgelendirme nasıl kanıtlanabilir • Resmi yazılı iletişimlerin incelenmesi
• Eksikliklerin temel nedenini araştırmak için prosedürlerinde orantılılık • İş ağı yükümlülüklerinin veya iş ağı hizmetlerinin kalite yönetim sistemini nasıl etkileyebileceğine ve mesleki firma tarafından nasıl değerlendirileceğine dair örnekler • Kalite yönetim sisteminin değerlendirilmesinin daha sıklıkla ne zaman uygulanabileceğine ilişkin koşullar • Belgelendirme
13
ISQM 1 Uygulama Desteği Videolar aşağıdakileri içerebilir: • Standardın tanıtımı (ISQM 2 ve ISA 220 (Revize) ile ilişkisi dahil) • Mesleki firma genelinde kullanılan çeşitli insan kaynaklarının açıklanması o çeşitli kişiler için mesleki firmanın sorumlulukları o Kalite yönetim sisteminden çeşitli bireyler nasıl etkilenebilir? o UDS 220 (Revize) ile UDS 600 arasındaki İlişki • (ISQM 2 ve ISA 220 ile paylaşımlı) Yürürlük tarihi ve üç kalite yönetim standardının yürürlük tarihlerinin birbiriyle olan ilişkisi ve kalite yönetim sisteminin ilk değerlendirmesine ilişkin firmalar için hususlar
14
ISQM 2 Önerilen Zaman 2021 yılının ilk çeyreği
Uygulama Desteği Videolar aşağıdakileri içerebilir: • Standardın tanıtımı (ISQM 1 ve ISA 220 (Revize) ile ilişkisi dahil) • (ISQM 1 ve ISA 220 (Revize) ile paylaşımlı) Yürürlük tarihi ve üç kalite yönetimi standardının yürürlük tarihlerinin birbiriyle olan ilişkisi ve kalite yönetim sisteminin ilk değerlendirmesine ilişkin firmalar için hususlar
UDS 220 (Revize) Önerilen Önerilen Uygulama Desteği Zaman Zaman 2021 yılının Videolar aşağıdakileri 2021 yılının ilk çeyreği içerebilir: ilk çeyreği • Standardın tanıtımı (ISQM 1, ISQM 2 ve ISA 220 (Revize) ile ilişkisi dahil) • (ISQM 1, ISQM 2 ile paylaşılır) Yürürlük tarihi ve üç QM standardının yürürlük tarihlerinin birbiriyle olan ilişkisi ve kalite yönetim sisteminin ilk değerlendirmesine ilişkin firmalar için hususlar
ISQM 1 Uygulama Desteği (ISQM 2 ve ISA 220 (Revize) ile paylaşılması) Multimedya ile (hareketli video) QM standartlarını tanıtmak (30-45 saniye) • Yeni standartların yayınlandığına dikkat çekmek • Uygun tarihler • Daha fazla bilgi için
ISQM 2 Önerilen Zaman Aralık 2020
Uygulama Desteği (ISQM 1 ve ISA 220 (Revize) ile paylaşılması) Multimedya ile (hareketli video) QM standartlarını tanıtmak (30-45 saniye) • Yeni standartların yayınlandığına dikkat çekmek
UDS 220 (Revize) Önerilen Zaman Aralık 2020
Uygulama Desteği (ISQM 1 ve ISQM 2’nun paylaşılması) Multimedya ile (hareketli video) QM standartlarını tanıtmak (30-45 saniye) • Yeni standartların yayınlandığına dikkat çekmek
Önerilen Zaman Aralık 2020
• Uygun tarihler
• Uygun tarihler
15
m
M
TÜRMOB TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ
(UNION OF CHAMBERS OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS OF TURKEY)
İncek Kızılcaşar Mahallesi 2669. Cadde No: 19 Gölbaşı - ANKARA Tel: 0 (312) 586 00 00 pbx Faks: 0 (312) 586 00 11 - 586 00 18 www.turmob.org.tr
https://twitter.com/turmob https://www.facebook.com/turmobweb/ @turmob1989 turmob@turmob.org.tr