Cursor nl los

10 23 januari 2014 | jaargang 56

@tuecursor

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor het laatste nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op

en

12 | IJskoud de grootste Het bouwen van de ‘grootste ijskoepel van de wereld’ in Finland verliep allesbehalve soepel voor de groep Bouwkundestudenten van de TU/e, maar het wereldrecord is in the pocket.

6 De noodzaak

van netwerken

Zwaarwichtige subsidie voor fundamenteel onderzoek naar steeds complexere netwerken

14 Massaal gratis

slimmer worden

De TU/e slingert eind april haar eerste MOOC -‘Sports and Building Aerodynamics’de wijde wereld in

16 “Als je thuis bent, eet je mee”

Lasagne met een christelijk sausje in Ichtuspand Huize Hoogstraat

Check out our English section on pages 19-24

2 | Vooraf

CURTOON

23 januari 2014

Colofon Hoofdredacteur Han Konings

Eindredacteur Brigit Span

Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes | Wetenschap Frits van Otterdijk Norbine Schalij Monique van de Ven

Medewerkers Enith Vlooswijk

Fotografie Rien Meulman Bart van Overbeeke

Coverbeeld Bart van Overbeeke

Opmaak Natasha Franc

Vertalingen Annemarie van Limpt (p.19,22,23) Benjamin Ruijsenaars (p.20,21)

Zuster!

Zorg dat robots via internet met elkaar kunnen communiceren en op die manier gaan ze van elkaar leren. In een notendop is dat de essentie van RoboEarth, een Europees onderzoeksproject dat vier jaar heeft gedraaid met de TU/e als penvoerder. Vorige week vond in een lab van Werktuigbouw­ kunde een afsluitende demonstratie plaats om te laten zien wat er bereikt is. Gekozen was voor een ziekenhuisomgeving, waarbij robots een kamer binnenrolden om een ‘patiënt’ een pakje vruchtensap aan te bieden. Ik had het passender gevonden als deze mechanische nachtzusters infuuszakken hadden verwisseld, maar dat zal nog te hoog gegrepen zijn.

Resteert de vraag: wil ik over twintig jaar zo’n zorgzame tin man of tin woman aan mijn bed?

Want dat is waar dit project uiteindelijk toe zou kunnen leiden.

De zorg wordt steeds duurder en de inzet van robots kan voor financiële verlichting zorgen.

Poll

Han Koning s

Maar transformeren we daarmee ziekenhuizen niet in tamelijk kille omgevingen? Of kun je straks bijbetalen om iemand van vlees en bloed aan je bed te krijgen?

Degenen die onderzoeken wat de mogelijkheden zijn, zullen nu nog niet echt bezig zijn met dit soort vragen en zijn wellicht ook niet de aangewezen groep om dit te doen.

Maar ik neem aan dat bij onze opleiding Innovation Sciences al wel geregeld wordt nagedacht over deze morele kwesties.

Want tegen wie moet je dan straks nog fluisteren: “Zuster, ik ben zo bang….”.

Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Marco de Baar Angela Stevens- van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)

Redactieadres TU/e, Laplace 0.35 5600 MB Eindhoven tel. 040 - 2474020 e-mail: cursor@tue.nl

Cursor online www.cursor.tue.nl

Druk Janssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV tel. 023 - 5714745

Roeptoeteren Soms verrassen mensen je.

Zo ook Peter van Dam, de bestuurs­woordvoerder en voormalig adviseur die na bijna 25 jaar afscheid van de TU/e neemt. (zie interview p.18).

Je zou van iemand in zijn functie verwachten dat hij graag rond­ bazuint hoe geweldig de TU/e is.

Maar hij heeft het juist niet zo op ‘roeptoeteren’ hoe goed je bent en vindt eerlijke en open communicatie met mensen binnen en buiten de organisatie veel belangrijker. Een instelling waar ik me helemaal in kan vinden. Als journalist ga je meestal ook niet te hard roeptoeteren. Maar voor deze ene keer maak ik toch een uitzondering. Want hoe geweldig

Een meerderheid van hen (58, 5 %) denkt dat het wel iets gaat betekenen voor de onafhankelijkheid. Daarbij ziet 22, 9 % die ondersteuning als het enige alternatief bij een terugtredende overheid en 17, 1 % constateert slechts dat er mogelijk gevaar op de loer ligt.

Van de 41,5 % die er geen zorgen over heeft, vertrouwt 25, 7 % op de langdurige ervaring die de TU/e al heeft op dit vlak en denkt 17, 1 % dat ook de industrie niet hunkert naar meer sturing.

Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau

Levert de steun van het bedrijfsleven bij het creëren van 250 promotieplaatsen gevaar op voor de onafhankelijkheid van ons onderzoek? Slechts zeventig mensen gaven daar hun mening over.

n Gaal

Judith va

gaaf is dat project met de ijskoepel! Wat hebben die studenten knoerthard gewerkt, wat zijn ze goed geholpen door de Finnen en hoe indrukwekkend dat het ze toch gelukt is! Hoe ze het voor elkaar hebben gebokst lees en zie je op pagina’s 12 en 13.

Nu vragen we op www.cursor.tue.nl Met onze zonnewagen in Australië en onze ijskoepel in Finland stond de TU/e het afgelopen half jaar volop in de spotlights.

Moeten we op zoek naar nog meer spraakmakende projecten?

Nieuws | 3

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Meer nieuws vind je op www.cursor.tue.nl

Leefbaarh houdbaar eid Paviljoen met ventil atoren Dinsdag 21 januari - De belevin Ind

ustrial Engin g van eering-med ewerkers die hun kantoo r hebben in het Paviljoen niet zo slech is t dat er een versneld ve uit het gebo rtrek uw nodig is . Het zal tot voorgenomen de verhuizing in 2018 naar h et

Hoofdgebou w voldoend e zijn overal ventilatoren te plaatsen om de luchtk waliteit te ve rbeteren. Dat werd dinsdag duidelijk tijd ens een ple naire bijeen voor alle IE-m komst edewerkers .

TU/e’ers voelen zich veilig Woensdag 22 januari - 98 procent van de medewerkers en studenten voelt zich veilig aan de TU/e. Dit blijkt uit de enquête die in het najaar onder TU/e’ers is gehouden. De 2.981 TU/e’ers die de enquête invulden, zien wel mogelijk­ heden tot verbetering. Zo blijken veel

-met name internationale- studenten en medewerkers niet te weten waar zij incidenten moeten melden. Het belang­ rijkste punt dat Dient Interne Zaken dan ook gaat aanpakken, is de communicatie.

Ook wordt gekeken naar nazorg en verlichting.

Fysicawinkel opgedoekt Donderdag 16 januari - De Fysicawinkel is niet meer. De winkeliers en het faculteitsbestuur van Technische Natuurkunde zien geen toekomst meer in de wetenschaps­ winkel die 39 jaar geleden werd opgericht.

Particulieren moeten hun vragen over geluidsoverlast of fijnstof voortaan richtten aan de groep Outreach of rechtstreeks aan de vakgroepen van natuurkunde.

Of aan commerciële bedrijven.

Het kernbestuur van TN heeft inmiddels een afscheidsetentje gehouden met oudwinkeliers en voormalige begeleiders.

TU/e gaat automotive teams ‘ambitieus’ subsidiëren Donderdag 16 januari - Op de nieuwjaarsreceptie van de vier automotive teams die de TU/e momenteel rijk is, prees universiteitssecretaris Nicole Ummelen de ambities en resultaten van deze studenten­ teams en deed ze de toezegging dat het College van Bestuur dergelijke initiatieven in de toekomst financieel ook “ambitieus” gaat ondersteunen. Bedragen noemde ze

Zaterdag 18 januari - Met champagne hebben de studenten vrijdagavond gevierd dat het ze is gelukt de grootste ijskoepel ooit te bouwen. De constructie heeft een diameter van dertig meter en is tien meter hoog. Donderdagavond is de ballon leeggelaten waarop de koepel is gebouwd en tot vreugde van het team bleef hun creatie -zoals verwacht- recht overeind. Door de warmste winter in 146 jaar kon het team pas later starten met de bouw. Uiteindelijk hebben ze de ijskoepel met hard werken en met hulp van de lokale bevolking in zes dagen kunnen bouwen. Zaterdag was de officiële opening in het Finse Juuka.

Zie ook pagina 12-13

op g n i r a p e es lix x gaat d ouw Heli tekende b e g Fikse beverbruik He n a gv rst ishoudin ren. Voor de ke en i luchthu g e v e r passing d le n p n a e o a a v g e n g d ri t in a en s a p s d n s a , be rdie d. anp well terugve n energie t Honey nuari - A jaar is t in euro aa ag 16 ja tract me g na tien eling ondergaa n Donderd ks zo’n 220.000 ie Prestatie Con ri te s e v d n in ij a rg rl e h e a d e n at eb TU/e ja eheten E ndeert d sparend een zog t en gara t een energiebe m e e n de TU/e g rekenin bouw da voor zijn eerste TU/e-ge end t e h e dern m Helix is n het ‘on U/e met a v r e d a het k an de T erken’ v e samenw che partners. D een is et n h m c n te e f re vij mt ove o k t g n to s ri -uit o bespa n de CO2 a t. v n g e c in g ro verla intig p x met tw bouw is met van Heli ge t e elix h kosten Omdat H energie te ts o ro g chte lu d e reid veruit e uitgeb mielabs) d e g e w (van de che eling in aan de behand cant bij ifi n ig s n it d aties va draagt idsaspir e h m a a duurz rsiteit. de unive

Studentes bij ST starten vrouwenvereniging daar echter niet bij. Tevens loofde ze de vier clubs voor alle publiciteit die er voor de universiteit mee wordt vergaard.

lle 2,5 miljoen voor sne ie elektronenmicroscop en­microscopie- en met de groep M heeft het Donderdag 9 januari - FO gram ‘The Pro ip rsh Industrial Partne n Micro­scopy’ ctro Ele ter Fas for s Foundation a mm is opgezet gehonoreerd. Dit progra oekers dr.ir. erz door de Eindhovense ond Jom Luiten . r.ir f.d pro , Seth Brussaard de groep van ers tsa Mu er en dr.ir. Pet hn Tec ology Coherence & Quantum e), samen met nd (Technische Natuurku -wereldleider any mp het bedrijf FEI Co

TU/e-studenten voltooien grootste ijskoepel ooit

in elektron Pieter Kruit van van hoogleraar prof.dr. vang van het de TU Delft. De totale om euro, waarvan n joe programma is 2,5 mil en. Zo’n tweetal be lft he FOM en FEI elk de in Eindhoven worden derde van het geld kan Delft. ingezet, en een derde in in het gehele ing leid De TU Delft heeft de project.

Vrijdag 10 januari 2014 - Er mogen wel wat meer ‘vrouwenactiviteiten’ worden georganiseerd, vonden drie studentes bij Scheikundige Technologie (ST).

Reden voor Eveline Hermans, Marijne Timmers en Nicky Meertens om de vereniging Vrouwen in Chemie Eindhoven MyST op te richten. Maandag 13 januari was een kick-off lunch: de eerste activiteit van de studievereniging voor (oud-)studentes van ST. De drie studentes willen onder meer het aantal culturele activiteiten uitbreiden, vaker vrouwen uitnodigen voor lezingen en ‘niet alleen maar bedrijven bezoeken die zich puur op de chemie richten’.

4 | Gelinkt

23 januari 2014

De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

Nee, ze zouden niet met elkaar van werkplek willen ruilen, hoewel dat best zou kunnen. Ginny Fransen werkt bij de werkplaats van Technische Natuurkunde, Dave Bax bij het Equipment & Prototype Center. Beiden zijn instrumentmaker/technici fijnmetaal. Hun werk kent veel overeenkomsten en verschillen. Wat níet anders is: ze houden van hun werk en voelen zich helemaal thuis op hun afdeling.

“Vooral het totaalplaatje is mooi.

Je hebt direct contact met de klant, je ontwerpt, maakt de onderdelen, monteert, test dat en je geeft de nazorg”, vertelt Bax, die al twaalf jaar bij EPC werkt. Terwijl hij rustig nadenkt over zijn antwoorden, lijkt Fransen, die sinds 1993 bij Natuur­ kunde werkt, overal meteen op te willen reageren. Maar ze weet zich meestal goed te beheersen.

Fransen: “Voor een opdracht doe je alles zelf: draaien, frezen, lassen, solderen. Je maakt het hele product.

Het is fijn als je naar huis gaat en er ligt een mooi product. Mij is geleerd dat je er even met de frees over gaat en het netjes afwerkt. Daar houd ik zelf ook van.”

Bax: “Dat is vijf seconden extra werk, maar daardoor ziet het er wel goed uit. Je krijgt mooie opdrachten, dat is ook bijzonder. Bij een ander bedrijf draai je gewoon productie, gaat het vooral om geld verdienen.

Hier ben je betrokken bij het hele onderzoeksgebeuren. Soms komen er dingen voorbij die je later op de markt ziet verschijnen; het is gewoon leuk om daar onderdeel van uit te maken.”

De werkplaats van TN is na de sloop van N-laag verhuisd naar Cascade.

In de nieuwe werkplaats, officieel inloopatelier geheten, werken naast Fransen nog twee technici.

“Iedereen kan er binnenlopen, dat zorgt voor direct contact.

Opdrachten komen vooral van TN. We maken onderdelen voor het laserlab of het vacuümlab, vaak onderdelen of apparaten die niet in de winkel te koop zijn.

Heel specifiek werk”, zegt ze.

Bij EPC werken zo’n veertig technici, in de Instrumentmakerij waar Bax werkt zeventien. Bax: “Ik doe ongeveer hetzelfde werk, maar dan voor de hele TU/e. Ik maak onderdelen, hele apparaten, zowel voor studenten, promovendi, onderzoekers als medewerkers.

Met de afdelingen Elektrotechniek en Glas erbij kunnen we andere dingen maken dan bij Natuurkunde.”

“Mannen zijn gewoon makkelijker” Ze kennen elkaar redelijk goed; er zijn goede contacten tussen de twee werkplaatsen. Fransen: “Als een opdracht te groot is voor ons, kloppen we bij EPC aan.

Maar het voordeel van een eigen werkplaats is wel dat opdrachtgevers makkelijker binnenlopen en dat je de afdelingen goed kent.

Als ik weet ‘dit werk is voor de afdeling Transport in Permeabele Media’, dan weet ik dat ik speciale beitels moet pakken omdat er niets magnetisch aan mag zitten.”

Bax: “Dat geldt hier ook wel, alleen hebben wij meer klanten en faculteiten. Zelf werk ik vooral voor BMT, Werktuigbouwkunde en Elektrotechniek. Dat zijn ‘mijn’ plekken waar ik zelf even gemakke­lijk binnenkom als zij nu bij ons.

Al was dat in het begin, toen we verhuisden naar het TNO-gebouw, wel even wennen voor hen.”

Hart voor het

Gelinkt | 5

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

totaalplaatje

Fransen voelt zich niet apart behandeld, als vrouw tussen twee heren: “Ik heb altijd superleuke collega’s gehad. Ik zit liever tussen mannelijke dan tussen vrouwelijke collega’s. Dat mag ik natuurlijk niet zo zeggen, maar het is wél zo, mannen zijn gewoon makkelijker.

Ik heb ook niet het idee dat ze zich inhouden met hun woordkeuze omdat ik erbij zit. I’m just one of the guys. Maar ik denk dat ze aan één vrouwelijke collega wel genoeg hebben”, zegt ze vrolijk lachend.

Bax: “Bij ons werkt Mariëlle Dirks.

Zij staat er net zo in als Ginny, volgens mij werkt zij ook liever tussen mannen dan tussen vrouwen.

We behandelen haar niet anders dan anderen. En dat doet ze zelf trouwens ook niet.”

Op de vraag of ze met elkaar zouden willen ruilen volgt een snel en resoluut ‘nee’ van Fransen: “Ik heb het keigoed naar mijn zin hier en het is goed zo.”

Voor Bax hoeft het ook niet: “Ik zou

de diversiteit missen met de glas- en elektrotechniekafdeling erbij. Jullie zitten misschien directer op de klant. Dat hebben wij ook, alleen van meerdere faculteiten.”

Allebei hebben ze het gevoel dat ze met wetenschap bezig zijn.

Fransen: “Als ik iets voor iemand heb gemaakt, ga ik altijd naar de groep om bij de opstellingen te kijken.”

Bax: “Bij BMT ben ik nu bezig met de verbetering van de gekweekte hartklep. Ze hebben twee types: één wordt gekweekt ín het lichaam, de andere daarbuiten en daar zijn bepaalde mallen en onderdelen voor nodig. Een promovendus zegt vaak: ‘ik wil ongeveer zoiets hebben’. Zij weten niet wat er allemaal mogelijk is. Daarom maak ik een ontwerp en dat passen we samen aan. Zo kom je tot een mooi eindproduct dat hij echt kan gebruiken.”

Interview | Gerard Verhoogt Foto | Rien Meulman

6 | Onderzoek

23 januari 2014

De noodzaak van netwerken We zijn afhankelijk van steeds complexere netwerken -voor transport, energie, communicatie- die vaak slecht zijn berekend op onverwachte situaties. Reden voor NWO om een Zwaartekracht­ subsidie van 23 miljoen euro toe te kennen voor fundamenteel onderzoek naar dergelijke kritieke infrastructuur. Onderzoekers van de TU/e vormen een belangrijke pijler van dit nieuwe consortium ‘Networks’.

De eerstvolgende trein naar Amsterdam. Het stopcontact naast je bureau. Een vriend van een vriend op Facebook. Heel verschillende zaken, maar alle drie maken ze deel uit van een complex netwerk. Het functioneren van deze netwerken heeft een grote invloed op ons dagelijks leven - vooral als we het hebben over kritische infrastructuur zoals het energienet, internet of de spoorwegen. Dat blijkt wel als we zonder stroom komen te zitten, of -minder zeldzaam- het treinverkeer weer eens een ochtend plat ligt. En sinds de revoluties in de Arabische wereld valt ook de invloed van sociale netwerken als Facebook niet meer te ontkennen.

De bovengenoemde netwerken zijn heel verschillend, maar voor een wiskundige lijken ze veel op elkaar.

En omdat een kleine verbetering aan bijvoorbeeld de spoorweg­ dienstregeling (alle treinen op tijd) of het wegennet (geen files) jaarlijkse vele miljoenen kan opleveren voor onze economie -om nog niet te spreken van het schrikbeeld van een instabiel elektriciteitsnet of het uitvallen van het internet- is meer kennis en begrip van dergelijke complexe netwerken van groot belang voor de maatschappij.

De TU/e is met 3/7 de grootste partner binnen ‘Networks’ De grote wetenschappelijke uitdagingen en het maatschappelijk belang van netwerken worden ook erkend door wetenschapsfinancier NWO, zo moge blijken uit de Zwaartekrachtsubsidie van bijna 23 miljoen euro die vlak voor kerst werd toegekend aan ‘Networks’, een consortium van wiskundigen en informatici van de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Leiden, het Amsterdamse Centrum voor Wiskunde en Informatica (CWI) en de TU/e - die met een aandeel van 3/7 de grootste partner binnen het consortium is. De voorgestelde multidisciplinaire aanpak moet ‘Networks’ tot een toonaangevend centrum maken van het netwerkonderzoek in Europa.

Een subsidie van dergelijke omvang is uniek binnen hun vakgebied, vertellen wiskundige prof.dr. Remco van der Hofstad en theoretisch informaticus prof.dr. Mark de Berg.

Zij vertegenwoordigen de twee vakgebieden die in het Zwaartekrachtproject bij elkaar gebracht moeten worden: respectievelijk stochastisch modelleren en algoritmiek. “Deze vakgebieden werken naar mijn weten nog nergens ter wereld zo nauw samen”, zegt De Berg. “Dat betekent dat er voor ons nog veel te leren en te bereiken valt.”

Veel van de onderzoekers die nu gaan samenwerken kennen elkaar al via Eurandom, het op de TU/e gevestigde instituut voor stochastiek-onderzoek dat onlangs haar vijftienjarig jubileum vierde. En ook met de overige partners is er een klik, benadrukt De Berg. “We zijn heel enthousiast over de samenwerking en zo is het ook overgekomen bij NWO. Dat heeft ons beslist geholpen.”

Veel netwerken zijn onderhevig aan min of meer toevallige fluctuaties, zoals pieken in de hoeveelheid opgewekte windenergie of verkeersdrukte aan het begin van de vakantieperiode. Hoe efficiënter de systemen, hoe kwetsbaarder ze zijn voor dergelijke verstoringen, vertelt Van der Hofstad. “Je moet daarom een zekere redundantie inbouwen om die fluctuaties op te vangen; een overcapaciteit die je echter lang niet altijd nodig hebt en die kosten met zich meebrengt. Daarbij maakt de zware belasting van deze netwerken dit een uitdaging.”

Een schematische weergave van het internet.

“Het spoorwegnet is efficiënt, maar niet zo betrouwbaar” Het spoorwegnet is een voorbeeld van een efficiënt en zwaarbelast, maar niet zo betrouwbaar netwerk, vertelt De Berg. “In de huidige dienstregeling wordt weinig rekening gehouden met mogelijke storingen. Je ziet dan ook dat een lokaal probleem zich als een olievlek uitbreidt over het netwerk.”

Wereldkaart volgens de sociale bookmarksite Delicious.

Onderzoek | 7

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

De aanleg van meer parallelle trajecten zou het spoorwegnet betrouwbaarder maken, net als het invoeren van een dienstregeling waarbij veel minder treinen rijden -denk aan de winterdienstregeling die de NS toepassen bij slechte weersomstandigheden- maar de nadelen daarvan zijn evident.

Bij andere netwerken slaat de balans juist door naar de andere kant: vaak wordt een worst-case scenario geformuleerd, waar het proces vervolgens op wordt aangepast. Dat moet slimmer kunnen, vindt Van der Hofstad.

“Zo’n worst-case scenario komt zelden tot nooit voor. Het is vaak zinniger om te kunnen zeggen dat de kans 99,9 procent is dat de wachttijd niet meer dan een bepaalde tijd bedraagt.” Onder dergelijke voorwaarden kan dan met minder kosten (bijna) dezelfde kwaliteit worden bereikt.

De uitdaging is dus om, ondanks de complexiteit en inherente onvoorspelbaarheid, te kunnen inschatten waar de optimale balans ligt tussen een efficiënt netwerk (dat snel en goedkoop functioneert onder gunstige omstandigheden) en een betrouwbaar netwerk (dat niet direct plat komt te liggen door een onverwachte verstoring).

De Zwaartekrachtsubsidie is bedoeld om de theoretische fundamenten van netwerktheorie te verstevigen. Dat neemt niet weg dat alle betrokkenen ook direct in contact staan met de praktijk, vertelt De Berg: “Lex Schrijver van het CWI heeft bijvoorbeeld al bijgedragen aan het spoorboekje en Remco werkt aan epidemieën en hoe die samenhangen met sociale netwerken. We zitten zeker niet in een ivoren toren.” (TJ)

Knooppunt Ridderkerk.

In de rubriek Sluitstuk vertellen afstudeerders over hun afstudeeronderzoek.

Wil je ook in deze rubriek, mail dan naar cursor@tue.nl.

Sluitstuk

Autisme behandelen met metabolische routeplanner Autisme en ADHD zijn in de toekomst misschien te behandelen met voeding of medicatie die ingrijpt op de individuele stofwisseling.

Studente Biomedische Technologie Marijke Dermois zoekt uit of dit inderdaad mogelijk is.

Met veel tamtam maakten onderzoekers dit voorjaar bekend dat de menselijke stofwisseling vrijwel volledig in kaart is gebracht.

Ze presenteerden een ‘metabole kaart’: een computermodel met duizenden chemische reacties waarmee ons lichaam voeding omzet in stoffen die onze organen nodig hebben. Kennis over deze reacties zou kunnen leiden tot geneesmethodes voor stofwisse­ lingsziekten, kanker en aandoeningen van het zenuwstelsel. Op basis van virtuele modellen van onze stofwisseling zouden artsen misschien zelfs geïndividualiseerde behande­ lingen kunnen aanbieden.

Een veelbelovende ontwikkeling, maar de praktische toepassing van deze ideeën is geen sinecure.

“Je kunt de metabole kaart zien als een wegenkaart, waarbij elke weg een metabolische reactie is”, legt Dermois uit. “Er zijn snelwegen, zijweggetjes, maar ook doodlopende zandpaden. Bepaalde details ontbreken nog, bijvoorbeeld wat snelwegen zijn en wat fietspaden.

Dat kan grote gevolgen hebben voor een routeplanner.”

Neem neurale afwijkingen als autisme en ADHD. Het is bekend dat er een verband is tussen deze aandoeningen en onze stofwisseling; urine van mensen die eraan lijden bevat een afwijkende concentratie van stoffen (metabolieten) die vrijkomen bij bepaalde stofwisselingsprocessen.

Voordat artsen daar gericht aan kunnen gaan sleutelen, moeten ze weten welke chemische reacties eraan ten grondslag liggen. In routeplannerjargon: op welke routes werken de stoplichten niet goed, waar zijn er files en zijn er omwegen die niet benut worden?

Aan Marijke Dermois de taak dit uit te vogelen. Dit doet ze met behulp van een computermodel (flux balance analysis) dat de ‘flux’ van een reeks in elkaar grijpende metabolische reacties laat variëren. Een flux is de snelheid waarmee moleculen worden omgezet. Een lage flux kan erop duiden dat bepaalde enzymen bij een reactie niet goed werken.

Een hoge flux kan duiden op overactiviteit van dezelfde enzymen.

In beide gevallen komen er andere concentraties metabolieten vrij dan normaal.

Door de fluxen van verschillende reactieroutes te variëren, hoopt Dermois uit te komen bij de reacties die een hoofdrol spelen bij het

Marijke Dermois. Foto | Bart van Overbeeke

ontstaan van ADHD en autisme.

Uiteindelijk vergelijkt ze de uitkomsten van het model met de urinemonsters van kinderen die deze aandoeningen hebben.

Dan moet duidelijk worden of een gepersonaliseerde behandeling met behulp van dit model in het verschiet ligt.

“Het model is nog nooit toegepast op deze aandoeningen”, zegt Dermois. “Als mijn onderzoek een ‘proof of principle’ oplevert, wordt duidelijk of het zin heeft om allerlei klinische data in te voeren. Er kan wellicht een beter beeld ontstaan waarom medicijnen of supplementen bij sommige mensen wel zin hebben

en bij anderen niet. Iets wat uiteindelijk de hele farmaceutische wereld op z’n kop kan zetten.” (EV)

8 | Onderzoek

23 januari 2014

4 brandende vragen

Peter Korevaar | Scheikundige Technologie

Lego-steentjes voor zonne-energie

1 we op n e i z Wat er van v o c de hrift? c s f e je pro

2 Ho op f e leg j waa eestj e e r je ond s uit e ove r ga rzoek at?

1 | cover Op de cover zien we moleculen (blauwrode blokjes) zichzelf op elkaar stapelen tot schroefvormige draden. Met de vorming van deze schroeven heb ik geëxperimenteerd om moleculaire zelfassemblage te begrijpen. Dit is belangrijk voor het optima­li­seren van elektrisch actieve materialen zoals plastic zonnecellen.

2 | feestjes

3 Welke persoon, techniek of apparaat is onmisbaar geweest voor je onderzoek?

3 | onmisbaar

4 eft

Moleculaire zelfassemblage betekent dat moleculen zichzelf als lego-steentjes op elkaar stapelen tot grotere structuren die uiteindelijk in materialen gebruikt kunnen worden. Plastic zonnecellen en organische leds zijn opgebouwd uit stroomgeleidende moleculen. De werking van deze materialen is afhankelijk van de precieze manier waarop deze moleculen ten opzichte van elkaar zijn gepositio­ neerd. Net zoals lego-steentjes op meerdere manieren aan elkaar geklikt kunnen worden, geldt ook voor moleculen dat er verschillende manieren zijn om aan elkaar te hechten, ofwel te assembleren.

In mijn onderzoek probeer ik te begrijpen hoe mole­culen verschillende routes kunnen volgen in het assemblageproces, leidend tot verschillende structuren.

e Wat h

ing

lev men

de sa uw werk? aan jo

Onmisbaar was circulair dichroïsme-spectro­ scopie, waarmee we de opbouw van schroef­ vormige structuren, als modelsysteem, konden volgen en alle verschillende assemblageroutes in kaart konden brengen. Maar minstens net zo belangrijk waren de wiskundige modellen om de resultaten te analyseren en te voorspellen onder welke condities (temperatuur, oplosmiddel, concen­ tratie) het assemblageproces de gewenste structuur oplevert.

4 | samenleving

(Onder redactie van Tom Jeltes)

Onze experimenten en modellen bieden nieuwe aanknopingspunten om zelfassemblage van mole­ culen te manipuleren en daarmee de vorming van functionele materialen, bijvoorbeeld plastic zonne­ cellen, te optimaliseren.

Onderzoek | 9

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Sinan Öncü | Werktuigbouwkunde

Een draadloze keten van auto’s 1 | cover Op de voorkant van mijn proefschrift staan drie auto’s, rijdend in formatie. Op de achterkant zien we de signaaloverdracht tussen deze voertuigen. De in elkaar overvloeiende kleuren staan symbool voor de verbondenheid tussen de auto’s.

2 | feestjes Bestuurders kunnen de verkeerssituatie nooit perfect inschatten en de mens heeft een bepaalde reactietijd. Dat schept beperkingen voor de minimale veilige afstand tussen voer­tuigen. In druk verkeer kan de (over)reactie van een bestuurder op een verstoring (zoals licht afremmen van de voorganger) een reeks van reacties in gang zetten bij zijn achterliggers. Als dit effect zich versterkt, kan het verkeer kilometers verder tot stilstand komen -ogenschijnlijk zonder oorzaak- en zo files veroorzaken. Bij Cooperative Adaptive Cruise Control (CACC) wordt informatie tussen voertuigen uitgewisseld om de doorstroming van het verkeer te bevorderen en te voorkomen dat een versterking van verstoringen optreedt in de keten van voertuigen - een effect dat keteninstabiliteit (‘string instability’) wordt genoemd.

3 | onmisbaar Netwerkregelsystemen zijn essentieel, aangezien Cooperative Adaptive Cruise Control werkt met aansturing via een draadloos communicatienetwerk. Er is echter maar weinig wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van de onvolkomenheden van het netwerk op de werking van CACC. Er moet een afweging worden gemaakt tussen gewenste prestaties van de CACC en de hiervoor vereiste specificaties van het netwerk.

4 | samenleving De toenemende vraag naar mobiliteit zorgt voor steeds meer druk op de bestaande infrastructuur. Cooperative Adaptive Cruise Control kan er in de nabije toekomst voor zorgen dat de huidige transportmogelijkheden efficiënter worden gebruikt.

Rubina Ramponi | Bouwkunde

Natuurlijke ventilatie 1 | cover Op de omslag van mijn proefschrift zijn gordijnen te zien die uit een raam waaien. Dat is een voor de hand liggende manier om te visualiseren hoe wind kan zorgen voor natuurlijke ventilatie in gebouwen. Als er een positieve winddruk op de ramen staat, zullen de gordijnen het gebouw inwaaien. Als die druk negatief is, dan ontstaat er een zuigeffect waardoor de gordijnen het gebouw uitwaaien, zoals op de foto.

2 | feestjes Mijn onderzoek draait om natuurlijke ventilatie in gebouwen en de gebouwde omgeving.

Er zijn diverse methoden om de mate van natuurlijke ventilatie te voorspellen, maar over hun nauwkeurigheid en de toepasbaarheid in verschillende situaties bestaat onzekerheid.

Ik heb in mijn proefschrift daarom gekeken naar voorspellingsmethoden voor dwarsventilatie (waarbij de wind door een gebouw heen blaast, red.), windstroming in steden en het energie-effect van nachtelijke ventilatie.

3 | onmisbaar Voor mijn werk was ik afhankelijk van tests die onderzoekers van andere universiteiten hebben gedaan in windtunnels. Ik heb me gericht op Computational Fluid Dynamic-simula­ties die door die windtunneltests werden gevalideerd. Ook heb ik die meetgegevens gebruikt als input voor simulaties van de energiehuishouding van gebouwen.

4 | samenleving Natuurlijke ventilatie kan een waardevolle bijdrage leveren aan een gezonde en duurzame leefomgeving, zowel binnenshuis als buiten. Nauwkeurige modellen van natuurlijke ventilatie dragen daarom bij tot duurzamere gebouwontwerpen.

10 | Universiteitsberichten

23 januari 2014

Algemeen EnergyDays about ‘The impact of renewables on the electricity system’ European countries and the EU have been aiming to green our electricity system. Due to a variety of policies, the installed capacity in wind and solar has increased substantially in the last few years, in particular in Germany. This poses several challenges for the existing electricity networks and markets. Overproduction of electricity on specific moments has put the traditional power plants under pressure.

On certain sunny and windy days, electricity even can get a negative price. Due to the many inter-linkages between the electricity networks in Europe, the impact of this is not limited to Germany, but can be felt all over Europe. The question is how to deal with these developments.

This is the topic of the 3rd EnergyDays of the 2013-2015 series.

One speaker will highlight the option to rely more on local micro-grids, reducing the dependency on the large networks. Another speaker will look at the robustness of the current European grid: what is the potential of the European networks to balance large scale fluctuations in supply. Finally, the last speaker will look at the on-going research on smart distribution grids to deal with these problems. The general discussion will focus on the feasibility and the societal consequences of the proposed solutions.

This meeting will take place on the 13th of February in Filmzaal De Zwarte Doos from 1.45 - 5.05 pm.

The admission is free. Please register via: energy@tue.nl.

See for the complete program: www.tue.nl/energydays The Energydays is an initiative of the Eindhoven Energy Institute.

The next EnergyDays take place on the 19th of June 2014.

ALLE FACULTEITEN Keuzevak Filosofie (0FC15) ‘Natuurfilosofie - reflectie op de aard van de werkelijkheid’ Docent: prof.dr. Palmyre Oomen, gasthoogleraar wijsbegeerte.

Omschrijving: in dit college natuurfilosofie verkennen we filosofische vragen en thema’s met betrekking tot de noties ‘natuur’ en ‘werkelijkheid’ en de ingrijpende veranderingen daarin onder invloed van de moderne wetenschap en techniek.

Aan de orde komen begrippen als materie, informatie, dode en levende natuur, emergentie. We bespreken ook de mathematisering, mechanisering en informatisering van het wereldbeeld. En stellen vragen als: hoever reikt het begrip ‘natuur’? wat is de plaats van determinisme? van vrijheid? van techniek en cultuur? hoe is de mens wel/niet te zien als onderdeel van de natuur?

Periode: Semester B (K3 en K4).

Tijd: woensdags 13.45 – 15.30 uur.

Plaats: IPO-gebouw, zaal 0.98.

Voertaal: Nederlands.

Toegankelijk voor studenten van alle opleidingen, geen specifieke voorkennis vereist.

Indien gewenst kan dit vak ook meetellen voor het ‘Certificaat Filosofie’ van de TU/e.

Inschrijving: via OASE, of via de docent.

Voor meer informatie: zie OASE onder 0FC15, of neem contact op met de docent (E: p.m.f.oomen@ tue.nl; T: 024 - 3566545).

MENSEN Bureau voor Promoties en Plechtigheden | Promoties Donderdag 23 januari, 14:00 uur, CZ4: promotie I.T. Hristov (IE & IS) Promotor(en): prof.dr. J.W. Schot Voorzitter: prof.dr. A.G.L. Romme Titel proefschrift: “The Communist Nuclear Era Bulgarian Atomic Community during the Cold War, 1944-1986” Donderdag 23 januari, 16:00 uur, CZ4: promotie E. Stoilova (IE & IS) Promotor(en): prof.dr. R. Oldenziel Voorzitter: prof.dr. A.G.L. Romme Titel proefschrift: “Manufacturing Bulgarian Yoghurt Manufacturing and Exporting Authenticity” Donderdag 23 januari, 16:00 uur, CZ5: promotie K. Eling MSc (IE & IS) Promotor(en): prof.dr. F. Langerak en prof.dr. A. Griffin Voorzitter: prof.dr. J. de Jonge Titel proefschrift: “Investigating Two Unresolved Issues in Fuzzy Front End Execution” Vrijdag 24 januari, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. P.A. Korevaar (ST) Promotor(en): prof.dr. E.W. Meijer Voorzitter: prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “Pathway complexity in pi-conjugated materials” Maandag 27 januari, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. R.M.A. van Herpen (W) Promotor(en): prof.dr.ir. M. Steinbuch en prof.ir. O.H. Bosgra (overleden) Voorzitter: prof.dr.ir. D.H. van Campen em.

Titel proefschrift: “Identification for Control of Complex Motion Systems Optimal Numerical Conditioning using Data-Dependent Polynomial Bases” Maandag 27 januari, 16:00 uur, CZ5: promotie S.E. Abtahizadeh MSc (W) Promotor(en): prof.dr. L.P.H. de Goey Voorzitter: prof.dr.ir. M.G.D. Geers Titel proefschrift: “Numerical study of Mild combustion from laminar flames to Large Eddy Simulation of turbulent flames with Flamelet Generated Manifolds” Dinsdag 28 januari, 14:00 uur, CZ4: Promotie P.G.M. Hoeijmakers MSc (W) Promotor(en): prof.dr.ir. I. Lopez Arteaga en prof.dr. H. Nijmeijer Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Flame-acoustic coupling in combustion instabilities” Dinsdag 28 januari, 16:00 uur, CZ4: promotie I. Dogan MSc (TN) Promotor(en): prof.dr.ir. M.C.M. van de Sanden en prof.dr.ir. W.M.M. Kessels Voorzitter: prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen Titel proefschrift: “Remote Plasma Synthesis of Silicon Nanocrystals

UNIVERSITEITSBERICHTEN

Plasma processes, nanocrystal growth, and diagnosis” Dinsdag 28 januari, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. J. Vanlier (BMT) Promotor(en): prof.dr. P.A.J. Hilbers Voorzitter: prof.dr.ir. F.N. van de Vosse Titel proefschrift: “Uncertainty Analysis in Systems Biology” Woensdag 29 januari, 16:00 uur, CZ4: promotie V. Spinu MSc (EE) Promotor(en): prof.dr.ir. P.P.J. van den Bosch Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Constrained control of power converters”

Donderdag 30 januari, 16:00 uur, CZ4: promotie C.C.M.-C. Carcouët MSc (ST) Promotor(en): prof.dr. G. de With en prof.dr. R.A.T.M. van Benthem Voorzitter: prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “Chemistry and Morphology of Silica nanoparticles” Donderdag 30 januari, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. D. Snouck (TN) Promotor(en): prof.dr.ir. G.J.F. van Heijst Voorzitter: prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen Titel proefschrift: “Patterns in wind-blown grains and fluids” Dinsdag 4 februari, 16:00 uur, CZ4: promotie I. Polat MSc (W) Promotor(en): prof.dr.ir.

M. Steinbuch en prof.dr. S. Weiland Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Robustness Analysis and Controller Synthesis for Bilateral Teleoperation Systems via IQCs” Woensdag 5 februari, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. R. Cau (W)

Promotor(en): prof.dr.ir. M. Steinbuch Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Design and Realization of a Master-Slave System for Reconstructive Microsurgery” Intreerede professor Aldenkamp Vrijdag 31 januari, 16:00 uur, BZ: intreerede prof.dr. A.P. Aldenkamp (EE) - dhl Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel: “Cognition and imaging in epilepsy”

Ook een bericht plaatsen op deze pagina? Mail het bericht (maximaal 100 woorden) dan naar universiteitsberichten@tue.nl.

Advertentie

Keuzevak filosofie (0FC15) LAATSTE COLLEGEREEKS!

Natuurfilosofie reflectie op de aard van de werkelijkheid Docent: prof. dr. Palmyre Oomen, gasthoogleraar wijsbegeerte De natuur waar wij zelf deel van uitmaken… de natuur die het object (en product) is van de wetenschappen… de natuur als de aard van de mens en de werkelijkheid…

In dit college natuurfilosofie verkennen we filosofische vragen en thema’s met betrekking tot de noties ‘natuur’ en ‘werkelijkheid’ en de ingrijpende veranderingen daarin onder invloed van de moderne wetenschap en techniek.

Aan de orde komen begrippen als materie, informatie, dode en levende natuur, emergentie. We bespreken ook de mathematisering, mechanisering en informatisering van het wereldbeeld. En stellen vragen als: hoever reikt het begrip ‘natuur’? wat is de plaats van determinisme? van vrijheid? van techniek en cultuur? hoe is de mens wel/niet te zien als onderdeel van de natuur?

Wanneer

: Semester B (kwartielen 3 en 4) woensdags 13.45-15.30 uur vanaf 5 februari 2014 Waar : IPO-gebouw, zaal 0.98 Studiepunten : 4 ECTS Voor wie : voor studenten van álle faculteiten geen specifieke voorkennis vereist Inschrijving : via OASE, of via de docent Indien gewenst kan dit vak ook meetellen voor het Certificaat Filosofie van TU/e, zie http://www.philosophycertificate.nl Meer informatie op OASE: http://onderwijs.tue.nl bij vakcode 0FC15, of via de docent: prof.dr. Palmyre Oomen, T: 024 –3566545, E: p.m.f.oomen@tue.nl. cursor-tue 140116.indd 1

20-01-14 13:54

Mens & Mening | 11

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

TUssen de oren

De lessen van Koning Midas

In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het weten­ schappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd door de medewerkers van TU/e-opleiding Psychology & Technology.

Illustratie | Sandor Paulus

De gedachte aan een intentionele aanraking van een student door een docent roept bij beide groepen veelal weerstand op. Een associatie met onethische en ongewenste intimiteiten ligt op de loer. Maar een reeks aan studies pleit voor de interpersoonlijke en zelfs academische waarde van sociale tast.

Een korte, sociaal geaccepteerde aanraking kan angst en stress verminderen, kan stemming verbeteren, en helpt bij het creëren van een positieve band tussen mensen. Recent onderzoek van Legg & Wilson, twee Amerikaanse psychologen, liet zien dat een korte instrumentele aanraking door een docente, die voordeed hoe je hartslag kunt meten aan de pols, leidde tot verhoogde motivatie bij de studenten met betrekking tot het lesmateriaal en een positievere mening over de docent.

Dit is een voorbeeld van de zogenaamde Midas-aanraking, vernoemd naar koning Midas uit de Griekse mythologie, die alles wat hij aanraakte in goud veranderde. Een Midas-aanraking zorgt ervoor dat mensen je aardiger en overtuigender vinden, en meer genegen zullen zijn je te helpen. Het is in diverse situaties aangetoond. Wil je met de bus mee, maar ben je je OV-kaart vergeten? Combineer je vriendelijke verzoek om een gratis ritje met een casual aanraking van de buschauffeur en de kans neemt significant toe dat je mee mag. Heb je een bijbaantje als

UR-podium Volgens Cursor 8 van 12 december 2013 denkt 27,3% van de respondenten bij de vraag ‘Is medezeggen­ schap een wassen neus of stelt het echt iets voor?’ dat veel zaken in achterkamertjes worden geregeld.

Toch denkt 38,4% dat medezeggen­ schap wel serieus wordt genomen.

Wat zeggen die percentages nu en kan een pas gekozen UR-lid hier iets mee? Het aantal respondenten bedroeg 128, een fractie van het aantal medewerkers en studenten.

De 27,3% die weinig vertrouwen in medezeggenschap zegt te hebben

ober in een restaurant? Vergeet dan niet iemand kort aan te raken wanneer je de rekening brengt. Dit levert per saldo meer fooi op.

Aanraken levert meer fooi op

Er bestaan grote culturele verschillen in hoeveel mensen elkaar gemiddeld aanraken. Nederland heeft al niet echt een aanraakcultuur, en met de komst van video-colleges, MOOC’s, en thuiswerken lijkt fysieke interactie helemaal uitgebannen te worden.

Maar er gloort hoop. Onderzoek in ons eigen lab heeft aangetoond dat sociale aanraking ook via internet kan plaatsvinden. Bij deze zogenaamde gemedieerde sociale aanraking droegen proefpersonen een kleine extra mouw rond hun bovenarm met trilmotortjes (dezelfde als die in je mobieltje zitten), waarmee een medewerkster van ons hen op afstand kon “aanraken”.

Proefpersonen die werden aangeraakt waren vervolgens meer bereid om onze medewerkster te helpen, dan proefpersonen die niet aangeraakt werden. Koning Midas gaat online. En komt de aanraking je toch nog wat te dicht op de huid? Zet je ‘m gewoon uit!

Wijnand IJsselsteijn | hoogleraar Cognition and Affect in Human-Technology Interaction

Persoonlijk contact is belangrijker dan statistiek

correspondeert in dit geval dus met slechts 35 personen. Er zijn dus in elk geval 35 mensen die er nog van moeten worden overtuigd dat medezeggenschap wel degelijk zin heeft, en wellicht nog meer.

Er ligt dus voor de raadsleden, naast het werk dat verricht wordt, nog een schone extra taak: beter zichtbaar maken wat de raad doet.

voelt? Als pas gekozen lid van de PUR (Personeelsfractie UR), ben ik van plan dat de komende tijd uit te gaan zoeken. Natuurlijk doe ik dat niet op eigen houtje.

De leden van de UR vormen een team, dus zal ik te rade gaan bij degenen die al langer meedraaien.

En natuurlijk bij jullie, onze achterban.

Dat niet alleen; als er slechts 128 mensen zijn die reageren, ligt dat dan aan de zichtbaarheid van het werk van de UR of aan het feit dat men zich hier niet bij betrokken

Dus beste 127 collega’s: dank voor het invullen van de enquête; positief of minder positief, jullie hebben al een bijdrage geleverd door te laten weten hoe je over

medezeggenschap denkt. Ik was de 128ste en ik denk dat mede­ zeggenschap wél serieus wordt genomen.

Cijfers zijn leuk maar ik zie liever die 127 collega’s voor me; ik hoop jullie allemaal in de loop der tijd te ontmoeten.

Jannelies Sm it, lid Person eelsfractie

UR

12 | Focus

23 januari 2014

IJskoud

Tekst | Judith van Gaal Foto’s | Bart van Overbeeke en Joep Rutgers De warmste winter in Finland in anderhalve eeuw.

Te grote houtsnippers voor pykrete - het mengsel waarmee de ijskoepel is gebouwd. Een cruciale stekker die -per abuisuit het opblaasbare gedeelte werd getrokken. De weg naar het bouwen van de ‘grootste ijskoepel van de wereld’ was niet altijd even gemakkelijk voor de groep Bouwkundestudenten, maar het wereldrecord is gehaald.

Wat voorafging | ‘Vezelversterkt ijs’ was een jaar geleden al het onderzoeksonderwerp van Remy Houben en Frank Janssen, twee eerdere afstudeerders bij Building Technology. Zij ondervonden na diverse trek- en drukproeven in een vriescel dat ijs drie keer zo sterk wordt als je er houtvezels aan toevoegt. De inmiddels afgestudeerde Houben en Janssen wilden vorig jaar al een megakoepel bouwen, maar het bleek voor hen te kort dag. Jorrit Hijl en studiegenoot Roel Pluijmen zijn verdergegaan waar hun voorgangers zijn opgehouden. Zij kregen daarbij begeleiding van ir. Arno Pronk, universitair docent Structural Design. Hijl en Pluijmen deden uitgebreid onderzoek naar de constructie, vormgeving en uitvoering van de ijskoepel met een doorsnede van dertig meter. Ze zochten sponsors en in het najaar van 2013 besloten ze dat het project kon doorgaan.

Hoe is de ijskoepel gemaakt? | De basis van de koepel is een enorme opgeblazen ballon, waar een netconstructie overheen gespannen wordt. Hierop wordt pykrete gespoten- een mengsel van water en zaagsel. De inschatting van Jorrit Hijl is dat ze daarvoor zo’n 60 kuub aan houtvezels hebben gebruikt. Eerst wordt er een laagje sneeuw aangebracht en vervolgens de pykrete. Het mengsel trekt dan in het laagje sneeuw dat vervolgens geheel bevriest. Dat proces is herhaald tot de laag dik genoeg was.

Uiteindelijk hebben de studenten de luchtballon leeg laten lopen en verwijderd, waarna een ijskoepel overblijft.

Tot ongeveer de helft van de hoogte is de pykrete aangebracht, vertelt Hijl. “Bouwtechnisch was het niet nodig ook bovenin het mengsel aan te brengen, omdat daar minder spanning op komt te staan. Bovendien vonden we het wel mooi om een transparante bovenkant te hebben.” De fundering is meer dan vier meter dik en aan de top is de laag zo’n twintig centimeter dik geworden.

Focus | 13

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

de grootste De groep | Aan het project werkten in totaal vijftien Bouwkundestudenten mee.

Daarnaast waren er nog vele vrijwilligers uit Nederland. In totaal hebben 50 personen meegewerkt. Jorrit Hijl: “Het was echt één groep. En iedereen leefde even hard mee.

We werkten in vier groepen van zes personen en elke shift had een leider. Het was erg belangrijk om goed te communiceren. We moesten op rare tijden werken, hadden weinig slaap. Maar de sfeer binnen de groep was steeds zo positief. Je kent sommigen maar een paar weken, maar we zijn echte vrienden geworden. Het was gek toen we weer terug waren op het vliegveld en afscheid moesten nemen. Een kippenvelmoment.”

Mee www.flickr.comr foto’s zien? /photos/pykre tedome Zien hoe de koepel is geb ouwd? http://ow.ly/sP 9WM

In oplossingen denken | Jorrit Hijl licht er enkele uitdagingen uit waarmee het team zich geconfronteerd zag: ‘Lekker’ warm Het was de warmste winter in Finland in 146 jaar. “Toen we in Juuka aankwamen, was het overal groen. Daardoor konden we pas een week later beginnen. Het had geen dag langer boven de -4 graden moeten zijn.

Oplossing: “Toen we eenmaal konden bouwen, hebben we een schema ingesteld, waarbij we in ploegen 24 uur per dag hebben gebouwd. We hebben alles op alles gezet om het te kunnen halen. De plaatselijke brandweer heeft ons ook een handje geholpen.”

Niet fijn genoeg De houtvezels bleken te groot voor de pykrete. “We hadden al in de voorbereiding gezien hoe belangrijk de kwaliteit van het zaagsel is. We hadden van tevoren via de mail goed uitgelegd hoe het moest worden gemaakt en het zag er heel goed uit. Maar bij het testen liep alles vast. Kleine deeltjes bleken vervuild met takjes.”

Oplossing: “We hebben eerst bijna vier dagen alles met de hand gezeefd. Daarbij was het ideaal dat het wat warmer was.

Vervolgens hielpen de Finnen ons aan een sorteermachine en dat werkte geweldig.”

Groene kerst Er lag geen sneeuw. “De locals vertelden dat ze nooit eerder een groene kerst hadden meegemaakt.”

Oplossing: “We hebben sneeuwmachines kunnen regelen, maar het was best lastig om daarmee te werken. In het begin lag er teveel sneeuw op. We moesten erg geduldig zijn en rustig sneeuw aanbrengen.”

Of je trekt de stekker eruit...

De belangrijkste stekker werd eruit getrokken. “Er werden zaken geïnstalleerd voor de grote opening. Een van de Finnen heeft toen per ongeluk de belangrijkste stekker van de airblower eruit getrokken, waardoor de ballon is gaan vervormen. De schaal van de koepel was nog maar een centimeter of 5 dik en de druk op het membraan is dan behoorlijk groot. Ongeveer een derde van de schaalconstructie is daarmee kapot gegaan.”

Oplossing: “Er waren vooral stukken ijs kapot gegaan. We hebben het ijs met hoogwerkers opnieuw aangebracht. Dat heeft ons zo’n driekwart dag gekost.”

En nu..? | De studenten hebben de sleutel van de dome tijdens het openingsfeest symbolisch overhandigd aan de burgemeester van Juuka. Hijl: “Daarmee hebben we ook de verantwoordelijkheid overhandigd. Ik ben zelf ook benieuwd wat ze ermee gaan doen. Het zou zo maar toeristen kunnen trekken. Het is een imposante ruimte, het gaf mij een Pantheongevoel.”

Het Finse Juuka | Juuka is een klein plaatsje in het oosten van Finland met ongeveer vijfduizend inwoners. “De bevolking heeft ons met open armen ontvangen”, vertelt Hijl. “Het is echt ongelooflijk hoe we zijn gesteund. Ze hebben ons aan materiaal geholpen, kwamen met broodjes en pasteitjes aanzetten. De brandweer heeft geholpen. Elke dag kwamen er mensen kijken. Het mooie is dat we het dorp op de kaart hebben kunnen zetten. De locals vonden het fijn dat er in de winter iets gebeurt.”

Hijl en Pluijmen gaan binnenkort afstuderen op dit project.

Hijl: “We zijn erg te spreken over het pykrete. Je kunt er hartstikke veel bijzondere dingen mee doen. Denk aan tijdelijke opslag of aan ijshotels.”

14 | Uitgelicht

23 januari 2014

Eerste MOOC van TU/e over ‘Sports

Digitaal uithangbo MOOC’s | Frits van Otterdijk Illustraties | David Ernst De TU/e slingert eind april haar eerste MOOC de wijde wereld in. Met deze gratis Massive Open Online Course probeert de universiteit haar naam uit te dragen als excellent kenniscentrum. Niet alleen uit maatschappelijke verantwoording, maar ook om nieuwe getalenteerde studenten te werven.

Prof.dr.ir. Bert Blocken van de faculteit Bouwkunde onderneemt de eerste digitale poging.

Hij presenteert de MOOC ‘Sports and Building Aerodynamics’.

Het zijn ongetwijfeld zware dagen voor hoogleraar Blocken. Zijn regu­liere werkweek aan de faculteit Bouwkunde beslaat al zeker zestig uren per week. En daar komen tijdens de voorbereiding en draaidagen voor de eerste MOOC nog eens zo’n twintig uren bovenop. “Ik ben het eerste slachtoffer”, lacht hij. “Heel leerrijk en interessant zo’n MOOC, maar ik ben vanwege de tijd blij dat het een eenmalige activiteit is.

Ik zou het niet graag elk jaar opnieuw doen. Het is in wezen een afgeleid product van wat we hier aan de TU/e doen. Maar goed, communi­ catie is ook heel belangrijk.

Ik hoop dat het voor de universiteit waardevolle publiciteit gaat opleveren en nog meer studenten.”

Blockens verzuchting en verwachting raken de kern van de productie ‘Sports and Building Aerodynamics’.

Het maken van de eerste MOOC is een enorme klus vanwege de onwennigheid en de omvang van de werkzaamheden. Het gaat om digitaal lesmateriaal van ‘acht keer zes maal twaalf’. Acht lessen per week, zes weken achtereen en ieder videocollege duurt ongeveer twaalf minuten. Of eigenlijk moet je spreken van een videocollege-‘plus’.

Want de digitale lessen die Blocken laat registreren voor de camera’s in de opnamestudio in MetaForum worden aangevuld met filmmate­ riaal op diverse locaties en van uiteenlopende bronnen. Blocken: “We hebben ons verhaal extra uitgebreid in vergelijking met de gebruikelijke videocolleges.

We willen met onze MOOC boven het maaiveld uit springen. En het is de moeite waard om het goed te doen.”

Zo is Blocken met regisseur John Heijligers en student-assistent annex cameraman Stef Louwers

afgereisd naar de windtunnel van TNO in Apeldoorn. En neergestreken op de atletiekbaan van het Koning Boudewijnstadion in Brussel.

Tijdens de Diamond League zijn opnames gemaakt van de honderd meter sprint met onder anderen Olympisch kampioen Usain Bolt.

Dit atletiekonderdeel is een van de vier ‘toepassingen’ die Blocken behandelt in het tweede deel van zijn MOOC. Andere toepassingen zijn: wielrennen, windenergie in en op gebouwen en, als laatste, windhinder en -gevaar rond gebouwen voor voetgangers.

Maar voordat deelnemers aan de cursus zich hierop kunnen storten, zullen ze zich eerst door het theoretische deel van de MOOC moeten slaan. De eerste drie weken krijgen online cursisten de basiskennis en achtergrondtechnieken aangereikt zodat de toepassingen die later volgen ook helder zijn.

Het gaat onder meer om stromingsvergelijkingen en de wetenschappe­ lijke basis van windtunneltesten en computersimulaties. Blocken: “De kans bestaat dat je met het eerste theoretische deel deelnemers afstoot. Dat is een hele discussie geweest. Daarom verwijzen we

Uitgelicht | 15

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

and Building Aerodynamics’

ord van excellentie tussen de verschillende delen over stromingsvergelijkingen en windtunneltesten al naar de sporters en gebouwen die volgen.

Zo blijft het hopelijk een uitdaging om de cursus te blijven volgen.”

“Uit de hand gelopen hobby spreekt wél aan” Dat Blocken de spits mag afbijten is, is niet echt verwonderlijk. Eerder was hij al te zien in het wetenschaps­ programma Labyrint van de VPRO. Hij kent dus de afwegingen die worden gemaakt voor populair wetenschappelijke programma’s.

“Mijn liefde ligt meer bij het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Toen ik de programmamakers van Labyrint erover vertelde, werden ze er niet echt warm van.

Pas bij een onderzoekje aan de rand, over windvoordeel voor wielrenners, werden ze enthousiast.

Dus al het werk dat ik hier doe, is voor de brede buitenwereld minder interessant. Maar die ‘uit de hand gelopen hobby in de avonduren’ spreekt klaarblijkelijk wel aan.”

Nee, miskend als wetenschapper voelt de hoogleraar zich allerminst.

“Als we in een televisieprogramma komen, krijg je niet de kans om over

de wetenschappelijke achtergrond te communiceren. Maar als mensen gaan googelen, komen ze vanzelf op websites met wetenschappelijke publicaties. Dat komt wel goed.

Dus nee, ik laat dat gebeuren in de veronderstelling dat het publiek weet dat het onderzoek aan de TU/e van goede kwaliteit is.”

Om de werkdruk van Blocken enigszins te temperen, heeft de faculteit voor vier maanden een onderzoeksmedewerker ingehuurd om reguliere taken over te nemen.

Voor de productie van de MOOC is een apart team rondom de hoog­ leraar geformeerd. Behalve de regisseur en de student-assistent, bestaat dat uit vier promovendi en een postdoc die onder meer helpen met het maken van animaties en presentaties met powerpoint.

Verder krijgt de hoogleraar advies van onderwijskundigen van EDU-support, onderdeel van het Onderwijs en Studenten Service Centrum van de TU/e. Waarmee het totale MOOC-team op twaalf mensen uitkomt.

Blocken: “De opnames vormen maar een klein percentage van de productie. Het voorbereiden en uitwerken van het script kost vooral veel werk. We moeten vanaf het begin van de cursus aan de deelnemers duidelijk maken wat de inhoud is en welke kennis ze nodig hebben om het te kunnen volgen. Er

was opvallend snel overeenstemming over de scripts. Hoewel het voor ons allemaal een verkenning is. Voor mij en voor het hele team is het de eerste keer dat we zoiets maken. Inhoudelijk en vormelijk vinden we elkaar daarom relatief snel. Vorm is inderdaad belangrijk.

Dat kan ook omdat je in een film van twaalf minuten eigenlijk enorm veel kunt vertellen. En om te zorgen dat de kijker niet bekaf raakt, stop je er meer beelden in om het geheel wat luchtiger te maken.”

“Het is een eenmans­ gesprek, dat blijft wennen” Blocken en zijn team willen met de MOOC een duidelijke link laten zien tussen sport, gebouwen en aerodynamica. En dan vooral het feit dat ze kampen met dezelfde processen en misverstanden. “Net als water zoekt lucht de weg van de minste weerstand. Daardoor krijg je altijd die verstoring die ervoor zorgt dat lucht niet vanzelf van ‘stroom­ opwaarts naar stroomafwaarts’ gaat”, zegt Blocken. Om te contro­ leren of zijn team die doelstelling inderdaad bereikt, is binnen de faculteit Bouwkunde een klein gemêleerd gezelschap samengesteld.

Wie was er eerst?

De MOOC van Bert Blocken die eind april online komt, wordt gepromoot als de eerste MOOC van de TU/e. Dat bestrijdt W&I-hoogleraar prof.dr.

Paul De Bra. In november stuurde hij een ingezonden brief naar Cursor waarin hij aangeeft in 1993 al een online collegedictaat te hebben ontwikkeld aan de TU/e, maar toen was dat nog zonder video erbij.

‘Het was open beschikbaar voor de hele wereld, en werd afgesloten met een online opdracht. … Het college trok al snel studenten uit Antwerpen, Tilburg, Delft, Twente en ook de Open Universiteit aan.’ “Er is wel een enorme technologische vooruitgang geboekt in wat er tegenwoordig online mogelijk is. Een MOOC in de huidige stijl met videoclips naast ander materiaal, netjes beschikbaar in een geïntegreerde webpresentatie, was toen nog toekomstmuziek”, aldus De Bra in een reactie.

Vanuit diverse vakgebieden zal de MOOC kritisch worden beoordeeld zodat tussentijds nog aanpassingen mogelijk zijn.

De hoogleraar van Bouwkunde verschijnt zelf uiteraard in beeld als presentator. Dat was even wennen, glimlacht Blocken. “Het grootste verschil met college geven in een zaal, is dat je niets meer kunt aanwijzen volgens de oude powerpointmethode. Je hebt ook geen communicatie over en weer met de studenten, maar wordt wel geacht om vragen te stellen die de kijker prikkelen. Erg lastig, want je ziet de respons niet op het verhaal

dat je vertelt. Het is een eenmans­ gesprek en dat blijft wennen.”

Studenten en andere geïnteresseerden kunnen zich inschrijven via: https://www.coursera.org/course/ spobuildaerodynamics Het introductiefilmpje voor de MOOC ‘Sports and Building Aerodynamics’: www.youtube.com/ watch?v=TbaKkVY43Dg

“Buitenwereld laten zien waar we goed in zijn” De TU/e gaat gratis kennis verspreiden via Massive Open Online Courses (MOOC’s). Daarvoor is toenadering gezocht tot het internationale educatieplatform Coursera dat al samenwerkt met tal van gerenommeerde universiteiten. Vanaf 28 april gaat de TU/e daar online om met videocolleges de aandacht op zich te vestigen.

De productie van het eerste online college ‘Sports and building aerodynamics’ maakt deel uit van een bredere aanpak om meer digitaal onderwijs in te voeren op de TU/e. De taskforce ICT voor Onderwijs (TICTO), onder leiding van hoogleraar Arjeh Cohen van de faculteit Wiskunde & Informatica, heeft de afgelopen maanden een beleidsvisie ontwikkeld. Mede aan de hand van gesprekken met onderwijskundigen, medewerkers en studenten.

Cohen verwacht dat MOOC’s zullen bijdragen aan de profilering van de ‘sterktes van de TU/e’. “We willen de buitenwereld met MOOC’s duidelijk maken waar we goed in zijn. Met een videocollege kun je dat op een aantrekkelijk manier doen. We proberen vooral de professionals te bereiken met continued education.

En te werven, want dat is natuurlijk een belangrijk aspect. We willen graag de beste mensen aantrekken die optimaal aansluiten bij onze kerngebieden, zowel medewerkers als studenten.”

Volgens Cohen is gekozen voor Coursera omdat de partners binnen EuroTech Universities er ook gebruik van maken. Het gaat om Danmarks Tekniske Universitet (DTU), École Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) en de Technische Universität München (TUM). Het is de bedoeling om met deze kennisinstellingen op den duur meer gezamenlijk op te gaan treden.

De TU/e mikt per cursus op tienduizend inschrijvingen. Volgens Cohen zijn vanaf dat aantal de peergroepen zeer effectief en heb je als deelnemer grote kans dat je vraag -waar en op welk tijdstip ook verzonden- snel beantwoord wordt.

Cohen: “Alle productiekosten zijn voor de universiteit. Er is een klein revenu, vooral gebaseerd op inkomsten uit certificaten, maar dit dekt de kosten niet. Bekendheid door Coursera gegenereerd zou ons ook kunnen helpen sneller in de top honderd van enkele belangrijke universitaire rankings te komen.”

Met het oog op de productietijd, ongeveer vier maanden per MOOC, wil de TU/e jaarlijks drie online cursussen op de markt brengen.

Delft tevreden over MOOC’s In september 2013 begonnen wereldwijd vijftigduizend geïnteresseerden aan een gratis online cursus van de TU Delft over zonne-energie. Na een paar weken bleven er nog zo’n tienduizend over, waarvan er uiteindelijk drieduizend tentamen deden. Vrijwel iedereen behaalde het certificaat.

“Drieduizend deelnemers die geslaagd zijn, terwijl op de campus jaarlijks vijftig studenten slagen voor het vak: dat betekent dat we zestig jaar onderwijs in het vak solar energy in één keer gerealiseerd hebben”, zegt docent Arno Smets.

Ook voor een introductiecursus waterbeheer was veel belangstelling.

Bijna 25.000 mensen schreven zich in, maar er vielen veel meer deelnemers af. Uiteindelijk deden er 1.200 mensen tentamen en daarvan slaagden er 550.

Het waren de eerste twee MOOC’s van de TU Delft. Het idee is dat iedereen via het internet gratis lessen kan volgen en online tentamen kan doen. In maart en april lanceert Delft drie nieuwe cursussen online.

(Bron: Hoger Onderwijs Persbureau)

16 | Student

Clmn

23 januari 2014

Aanschuiven bij

Lasagne van Gijs

(de bijnaam van kok Jan Quinten Gijsbertsen, tweedejaars Bouwkunde) Jim Stolk student Industri al Design

Bak in een pan met olijfolie 1 kilo gehakt rul.

Doe daarbij 4 rode uien, 1 pot geroosterde paprika, 2 flessen tomatensaus en ongeveer alle kruiden die voorhanden zijn.

Eilandraad

Maak een bechamelsaus met 200 g geraspte oude kaas erdoor.

Laatst kwam Nieuwsuur, het actualiteitenprogramma dat qua decor live uit de mega-iglo van Bouwkunde zou kunnen komen, met het nieuws dat men veel moeite heeft kandidaten te vinden voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Hierdoor kunnen partijen óf niet meedoen, óf ze hebben ondermaatse kandidaten. Dit gebeurt echter ook aan onze universiteit.

Uiteraard deed dit mij meteen denken aan het probleem waar onze verenigingen jaarlijks mee worstelen: geschikte opvolgers vinden. Niet alleen strenge eisen voor bestuursbeurzen zorgen voor aarzeling, ook is er angst voor bestraffing op studievertraging.

Men is snel blij met voldoende kandidaten, maar let hierdoor minder op kwaliteit en competentie.

Consequentie hiervan is dat verenigingen serieus moeten nadenken over hun selectieprocedures zonder te blijven hangen in vastgeroeste tradities. Zo zorgt een op Expeditie Robinson lijkend kandi(daat)traject voor een kille afvalrace waarbij vriendschappen verloren gaan en relaties sneuvelen.

Totaal onwenselijk, aangezien je hierdoor een bestuur samenstelt dat enkel samenzit omdat zij met het meeste succes anderen uit het traject hebben gewerkt.

Ik zie meer heil in een traject waarin mensen aangespoord worden om hun unieke competenties naar boven te laten komen en waarin het uittredende bestuur zich minimaal mengt, aangezien deze constructie veel meer kans heeft om voor een evenwichtig en stabiel bestuur te zorgen. Juist in tijden waarin er meer twijfels zijn over het al dan niet oppakken van een bestuursjaar moet je als vereniging een atmosfeer creëren waarin leden staan te popelen om het bestuurstraject in te gaan.

Daar komt aan de kant van de kandidaten bij dat het vooruitzicht van een bestuursbeurs niet de hoofdmotivatie mag zijn voor kandidaatstelling. Een bestuursjaar doe je voor de vooruitgang van je vereniging en het verbeteren van jezelf. Lang niet iedereen is geschikt als bestuurslid, maar als jij een competentie bezit waarvan jouw vereniging kan profiteren, waar wacht je dan nog op?

Vet twee ovenschalen in met roomboter en vul ze met lagen rode gehaktsaus, droge lasagnebladen en bechamelsaus en dek af met veel kaas waaronder mozzarella. Deze laagstructuur is volgens Anton typisch voor een gerecht van een Bouwkundestudent.

Zet dit drie kwartier in een oven van 180 graden. Maak er een salade bij en zet yoghurt en vla klaar voor het toetje.

TU es Wat doe je het liefst in je vrije tijd?

Lekker relaxen met mijn vriend William. Een filmpje pakken, lekker uit eten, op de bank hangen of op stap, gewoon leuke dingen doen!

Wat moet je als student in Eindhoven zeker hebben gedaan?

Een avondje stappen met een groep vrienden op ’t Stratumseind: er gaat niets boven een avondje gezelligheid met vrienden.

Als je jezelf een keer kon -laten- teleporteren, waar zou je dan naartoe gaan?

Ik zou heel graag nog een keer naar Japan willen, dus naar Tokyo.

Wat zou je na je bachelor of master willen gaan doen?

Werken in de richting Research & Development. Onderzoek doen en iets kunnen betekenen voor anderen met mijn designs.

Met wie zou je graag een biertje willen drinken?

Liever een wijntje, maar met Tim Burton, denk ik. Ik houd echt van zijn films.

Als je een politieke partij zou oprichten, hoe zou die dan heten?

Oef, dat is een moeilijke vraag. Om heel eerlijk te zijn zou ik het niet weten - dit is niet echt iets waar ik eerder over nagedacht heb.

Wat durf je absoluut niet?

Een vogelspin vasthouden.

Emmy van Roosmalen (21 jaar) is eerstejaars masterstudente Industrial Design

Foto | Rien Meulman

Omdat ik de vraag over de politieke partij erg moeilijk te beantw oo zou ik die rden vind, graag ve rvangen door: ‘Wa t zou je n ooit weggooie n?’. (Mvd V)

Student | 17

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Twaalf studenten wonen er in Huize Hoogstraat, één van de vier Ichthushuizen in Eindhoven. Het grote huis is eigendom van ISECK, de stichting die tot doel heeft een christelijke woonomgeving aan jongeren te bieden.

Dertig jaar terug was het pand een slagerij en in het souterrain staan nog de bakken waarin varkens gepekeld werden. Nu wonen er dus studenten.

Ze hoeven geen lid te zijn van Ichthus (al voorspelt Anton van den Berg, vierdejaars ST, dat ze dat snel worden), maar moeten zich wel conformeren aan een christelijke levensstijl.

Waar staat dit huis om bekend?

Om de betrokkenheid met elkaar. De belangrijkste huisregel is: ‘als je thuis bent, eet je mee’. “Het is niet de bedoeling dat je depressief op je eigen kamer zit”, verduidelijkt Ruben van Zeeland, vierdejaars Design Academy. “Wanneer je dat doet, krijg je snel een bezoekje en vragen we of er iets aan de hand is.”

aangeboden. “De Cursor, de Cursor, de Cursor”, zingt Ruben voor ons. Ach, je had er bij moeten zijn.

Hoe zie je de christelijke levensstijl bij de maaltijd?

Om te beginnen bidt de kok -geregeld via eetlijst.nl- hardop.

“Here, zegen dit eten en dank voor de leuke dag en we bidden dat het een gezellige avond wordt.” Dan gaat het eten op de borden en die worden tegen de klok in naar de tafelgenoten geschoven. Na het toetje komt een bijbel op tafel. De kok leest voor, vandaag leest Gijs Job 2 ‘in z’n geheel’. Nadat iedereen elkaar “goede bekomst” heeft gewenst gaat de popmuziek hard aan en gaan elf studenten snel afruimen, afwassen en koffie zetten. En dat doen ze swingend.

Bij welke kerkgenootschappen horen de bewoners?

De jongens en meiden hebben zeer verschillende achtergronden: gereformeerd, PKN/hervormd, evangelisch, katholiek en vrijgemaakt. Op zaterdag­ avonden bespreken ze welke kerk ze de volgende dag gaan bezoeken. Meestal is dat de Trinity Church Eindhoven (een internationale kerk in Waalre, op 15 minuten fietsen van Huize Hoogstraat) of de NGK (de Nederlands Gereformeerde Kerk in de Christinastraat, op 5 minuten fietsafstand).

Waarom pakt Yannick plots zijn gitaar?

Van hun lijfspreuk moeten ze het niet hebben; ‘Hoogstraat hoog’ betekent eigenlijk niks. Meer waarde hechten ze aan het lied waar iedere huisgenoot mee wordt verwelkomd. Ook Cursor krijgt het melodietje (een paar akkoorden van Yannick Brouwer, derdejaars Industrial Design en een grote portie improvisatie)

Interview | Norbine Schalij Foto’s | Rien Meulman

Wil jij ook met je culinaire huisgenoten in deze rubriek? Mail dan naar cursor@tue.nl

En hoe is het in Beijing?

Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat het verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken over de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken.

Mijn naam is Jochem Alferink, en vorig semester heb ik gestudeerd aan de Beijing University of Technology als onderdeel van mijn Architectuur Master. Ik ben erg tevreden over de onderwijskwaliteit van de TU/e, maar ik dacht dat het interessant zou zijn om naar een totaal andere stad te gaan.

Beijing is geen populaire plaats onder Bouwkundestudenten. Het uitwisselingscontract tussen de twee universiteiten is in 2009 verlopen, maar gelukkig werd dat voor me verlengd. In Beijing heb ik deelgenomen aan een speciaal programma voor internationale studenten, dat bestaat uit vier onderdelen: een project, vakken, de Chinese taal leren en studiereizen.

Zo heb ik samen met Chinese studenten een duurzame boerderij ontworpen in een klein dorpje naast Beijing. Duurzaamheid wordt steeds belangrijker in Beijing, aangezien de vervuilde lucht een van de grootste nadelen van de stad is.

Ik heb veel geleerd over de verschillen in ontwerpopvattingen tussen China en Nederland, en heb alle onderdelen met hoge cijfers gehaald. Al moet ik er wel eerlijk bij vermelden dat dit gemakkelijker ging aan de BJUT dan aan de TU/e.

Met een goedkope, splinternieuwe racefiets heb ik bijna de gehele stad verkend. Niet alleen de bekende plekken zoals het 798 Art district, de verboden stad, het Temple of Heaven park, en de Chinese muur zijn prachtig, maar ook het alledaagse drukke stadsleven is verbazingwekkend.

De stad Beijing heeft meer inwoners dan heel Nederland bij elkaar. De metro en wegen zijn altijd overvol, en overal zijn hoge flats waar mensen als duiven in hokjes bij elkaar wonen.

Al met al ben ik met veel nieuwe ervaringen, internationale vrienden, en het belangrijkste: een leuke Franse vriendin, erg blij dat ik heb besloten om uit mijn bekende omgeving te stappen en iets anders heb geprobeerd voor vijf maanden: Beijing, China.

ferink, JochemersAtludent mast ectuur Archit

Jochem staat in de achterste rij en houdt een baksteen van de Chinese muur omhoog. “Natuurlijk heb ik die niet afgebroken; er liggen een hoop losse bakstenen op de muur.”

Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij dit collegejaar in het buitenland?

Stuur dan een mailtje naar cursor@tue.nl.

Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl

18 | Mens

23 januari 2014

Peter van Dam

“Je moet niet roeptoeteren hoe geweldig de TU/e is”

Een bestuursadviseur en voormalig woordvoerder die wars is van rondbazuinen hoe geweldig zijn instantie is. Je komt ze niet vaak tegen. Peter van Dam (61) is een uitzondering. Open communicatie met mensen binnen en buiten de organisatie vindt hij veel belang­ rijker. Na een dienstverband van bijna 25 jaar aan de TU/e, neemt hij 7 februari afscheid.

Een nette man, keurig in het pak.

Sinds 1989 actief als directeur van de dienst In- en Externe Betrekkingen, bestuurswoordvoerder en strategisch adviseur op de TU/e. Niet direct een persoon van wie je verwacht dat hij in de jaren zeventig eens in zijn slaapzakje op de campus bivakkeerde en door de politie is opgepakt. Als ‘participerend journalist’ deed de jonge Peter van Dam voor het Eindhovens Dagblad verslag van studentenprotesten. Even zijn perskaart laten zien aan de politie, waar hij veel mensen kende, en het was goed. Een glimlach bij de herinnering.

Hij vertelt het in zijn kamer onderin het Hoofdgebouw, met uitzicht op Auditorium en Groene Loper.

Fietsenstallingen voor zijn raam.

“Altijd wat te zien. Het mooiste uitzicht van de TU/e.” De plek waar hij begon en na omzwervingen terug is. Ook de plek waar hij uren doorbracht, schrijvend aan nota’s.

“Mijn eerste nota dateert uit… (haalt een briefje met data tevoorschijn) … 1997. De nota ‘Concurreren en samenwerken’.

Eerst was het alleen ‘concurreren’, maar dat kon echt niet in die tijd.

Competitie oké, maar concurrentie…

Het leverde een hoop gesteggel op met decanen. We hebben het woord ‘samenwerken’ eraan moeten toevoegen.”

Van Dams interesse voor het schrijvend vak werd gewekt op het Van der Puttlyceum, waar hij actief was bij schoolkrant ’t Puttertje. Veel heeft hij te danken aan de bibliothe­ caresse, met wie hij een bijzondere band had. Ze zorgde ervoor dat hij schrijvers kon interviewen.

Het leverde hem een baan op bij de Philipskoerier, zijn opstap naar het Eindhovens Dagblad. In zijn carrière bleken contacten altijd waardevol. Zo kwam hij onder meer als woordvoerder terecht bij het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen, als afdelingshoofd voorlichting bij Cito en in 1989 aan de TU/e.

“Ik viel met de affaire Buck met mijn neus in de boter” Zijn bekwaamheid werd al snel op de proef gesteld, toen aan de TU/e in het jaar van zijn aanstelling de ‘affaire Buck’ plaatsvond. “Ik viel met mijn neus in de boter.” In een notendop: scheikunde-hoogleraar Henk Buck deed iedereen -naar later bleek onterecht- geloven dat hij het hiv-virus een halt kon toeroepen. Van Dam probeerde het enthousiasme te temperen, maar dat viel niet mee. “Het Aidsfonds

had buiten mij om een NOS-interview met Buck geregeld. Daarin deed hij de gewraakte uitspraak dat hij de toen nog dodelijke ziekte aids uit de wereld kon helpen. Als ik daarbij was geweest, was dat nooit gebeurd.

Een journalist verweet me nog een ‘provinciaaltje’ te zijn, die niet wist dat het om een doorbraak op wereldniveau ging.” Dat woord ‘provinciaaltje’ spreekt Van Dam denigrerend uit, en de irritatie over die toon sijpelt er na al die jaren nog doorheen. “Ik heb hem later, toen was uitgekomen wat ik had voorspeld, wel in een brief van anderhalf kantje de mantel uitgeveegd.”

Een zware periode voor Van Dam, zou je denken. Maar de bestuurs­ adviseur kijkt positief terug. “Ik heb kunnen laten zien wat ik in huis heb. Aan andere universiteiten heb ik lezingen gegeven over de casus Buck als daar medisch hoogleraren wat te hoog van de toren dreigden te blazen.” Het enige waar Van Dam moeite mee had in die tijd waren de telefoontjes die hij kreeg van hiv-patiënten. “Die hadden valse hoop gekregen. Daar lag ik wel eens wakker van.”

Niet te hard roepen hoe goed je bent, is het credo van Van Dam. “Je moet eerlijk zijn over je organisatie en niet ‘roeptoeteren’ hoe geweldig je het doet. Wees reëel: de TU/e is niet het centrum van de wereld. Zoals ik al bij het Eindhovens Dagblad leerde: ‘Uniek bestaat niet.’ Geef feitelijk aan wat je doet en kijk kritisch naar jezelf.

Ik heb altijd geprobeerd met één

been buiten de universiteit te blijven staan en er als buitenstaander naar te kijken. Ik vind het belangrijk onafhankelijk van mijn broodheer te werken. Bestuurders hebben er weinig aan als je ze naar de mond praat.”

“Ik ben vaak degene die het feestje komt bederven” Hij voegt toe dat het ook niet in zijn karakter zit, enthousiast vertellen hoe goed alles gaat. “Bij mij is het glas eerder halfleeg. Ik ben vaak degene die het feestje komt bederven. Dat is me niet altijd in dank afgenomen.” Hij noemt het Bachelor College als voorbeeld.

“Ik was echt wel enthousiast.

We hadden een achterstand in te halen, moesten vernieuwen.

Dat is gebeurd. Maar vrij snel heb ik met Lex Lemmens verbeterpunten doorgenomen. Er gaan nog jaren overheen voor we er zijn.” Ook nu, aan de vooravond van zijn afscheid, blijft hij in zijn adviserende rol.

“De TU/e moet nog meer de samenwerking met het bedrijfsleven opzoeken. Wetenschap is niet l’art pour l’art. We hebben een belangrijke maatschappelijke functie.”

Zijn beide zonen zijn politiek actief: Martijn is Tweede Kamer-lid in Den Haag en Joris wil de PvdA in Son nieuw leven inblazen. Ook zijn vrouw Marjet is actief PvdA-lid.

Van Dam heeft zelf echter nooit een politieke of bestuurlijke loopbaan geambieerd. “Ik houd er niet van op de voorgrond te treden. Ik ben liever de stille kracht achter de bestuurder.”

Na zijn afscheid op 7 februari gaat Van Dam eerst twee maanden rust houden. Zichtbaar genietend vertelt hij over zijn recente aankoop: een moestuin aan de Dommel in zijn woonplaats Son, met fruitbomen.

“En ik kan meer tijd besteden aan die drie meiden”, wijst hij op een foto van zijn kleindochters van 2, 3 en 5. “Ook krijg ik meer ruimte om te gaan klussen als strategy & communication consultant.”

Hij is er klaar voor om de TU/e te verlaten. “Ik heb me altijd gewaar­ deerd gevoeld, maar ik zie hier geen rol meer voor mezelf weggelegd.

De bestuursstaf wordt terecht op andere leest geschoeid. Nu moeten jongere mensen de kar maar gaan trekken. Weet je wat ik wel ga missen?

Ik krijg al sinds mijn negentiende dagelijks alle kranten op mijn bureau.

Begin mijn werkdag om half acht met kranten doorspitten. Heerlijk.”

En ja, tal van mensen gaat hij zeker ook missen. “Ik heb bijna 24 jaar samengewerkt met Joep Huiskamp.

Dagelijks maken we een ommetje over de campus tijdens de lunch.

En Heidi Prevoo, een jonge medewerkster en een echte spring-in-‘t-veld, die ga ik ook missen.

Goed zo’n frisse wind in de organisatie.

Het is nu aan haar en haar generatie.”

Interview | Judith van Gaal Foto | Bart van Overbeeke

Friday

Greg

24 Janua

Shap

ry, 20 .30 h intern , Parktheater ,E a

iro &

Englis Comedh comedy w tiona it y Awa rd win h Greg Sha l com lzentlaan 50 ner Br piro a Event edian Eindh nd endon oven Burns Edinburgh Entranlanguage: E . http:/ ce fee: 13,5 nglish /tinyu 0 rl.com euro /phbc kpu

9.00 uur, ari, 16.00-1 ind 32 Eindhoven u n ja se Zondag nk, Stratum a tb h c e R e de Oud l

26

don’t TU/e and Eindhoven so you Cursor collects all events at , and nts eve ic athletic and academ have to. Symposiums, films, notify can You nl. ue. or.t urs w.c at ww to parties: you can find them all ail em an d sen website, please e us of new events through our her will ine gaz Ma sor Cur do so. cursor@tue.nl if you want to ing happenings. publish a selection of upcom

za

uziek Jaz

Live jazzm

n uit de ortgekome studenten­ vo 8 0 0 2 d Jazzal is einvan Studentproof, de combo jazzcursus ing van de TU/e. Het o, bas, jazzverenig een ritmesectie (pian lazers bestaat uit itaar) en een aantal bet repertoire drums en g orsax en trompet). H ijlen: (altsax, ten over verschillende stg. is verdeeldk, blues en latin-swin swing, fun zz-standards en Ze spelen jaook eigen nummers. daarnaast tis Entree: grarechtbank.nl www.oude

27

Maandag , dinsdag en woensdag 20.00-22.00 uur, Filmhuis De Zwar te Doos Kapringen

28

29 januari,

Uiterst sober en piratenaanval ve geloofwaardig wordt verbeeld ho rloopt: met veel e een moderne lange onderhande dr lingen. Zenuwsloeiging, onzekerheid en maanden pende arthouse-th riller.

Voertaal: Deense Entree: Studente film, Nederlands ondertiteld http://tinyurl.co n 3,50 euro, anderen 7,50 euro m/nuqeszy

31

Vrijdag januari, 23.0 0-08.00 uur, Ten Hagestra de Ballenbak at 13, Eindho (E.S.C.), ven NaTen

tamenFees

t

Wat is er fijne weer hét fees r dan na de tentamens w onveilig te m tje, voordat velen tot groteer eens helemaal los te Tot 03.45 zal aken. Trek dan ook je beste hoogte zullen stijgen gaan in de Bak! Dit is oo om er toegang ve k e rleend worde ousie aan en kom een be vervolgens de gladde pi n, hierna zijn st kk de deuren ge ie doen met je skilehreres http://tinyurl sloten. ! .com/nf7zzm 5

pus

3

Monday 20.00-2 , Tuesday an 2.30h, F ilmhuis d Wednesday Captai De Zwar n Philli te Doos February, ps , TU/e c Captain ampus Philli

4

5

ps is a m hijackin u crew of g of the U.S. co lti-layered exa to produSomali pirates. ntainer ship Mamination of the with humce a thriller dre Director Green ersk Alabama 2009 b grass ha this true anity, based o nched s managy a n s ed to ry . Tom Ha features captain in this movie anks sometimof the containe s the anxious es brave, som r ship; as the p . Barkhad Abdi etimes irate lea shines der.

Languag with Du e event: Englis h Entranc tch subtitles e fee: Stu 3,50 euro d e n te http://ti , anderen 7,50n nyurl.co e m/q24a uro udn

Tuesday

s: help Mindfulnes

6

ma

Neuro

is van r Mids t Victo n? Met kenn jk jouw is n io s f illu anipulere e makkeli m ognitie n ho Neurocuw keuzes teoont hij aan n houden. Ee leg. it t e u jo t n s n n n é u zij en gee lusies e gek k lichaamen je voor d ricks, trucs, il t ig zintu show met o unieke n 5 eur andere nds , la r is t e a d r e ten g al: N Voerta sten: Studen bhww o dd k e m e / Entr com inyurl. t / / : p t ht

or hype

t explains herlands. Wha et N e th in is associated n d t of attentio exists for millennia an will focus on lo a es iv ce re g Mindfulness ccess of this method, thatss reduction? The evenin an exercise. the recent su concentration and stre ulness and there will be a collaboration cts of Mindf ries and is a result of with improved spiritual aspe ’ se medical and is part of the ‘O My God m ra og pr is Th and SG. between TINT ent: English Language ev Students Entrance fee: D candidates) (including Ph , others 5 euro entrance free .com/m8y44qb http://tinyurl

Woensdag

us ri, februa b TU/e-camp g a a d l r Donde .30 uur, Gas 22 0 ow 20:3 je uit: gic Sh daagt

4

e cam , Gaslab, TU/ h 0 :0 2 -2 0 :3 February, 19 ?

5 februari, 12.40-13.35 uur, Blauwe Zaal, Auditorium

Grenzen van het brein

Neurowetenschappers weten steeds hoe ons brein werkt. Prof.dr. Jeroen beter (VU medisch centrum) betoogt echt Geurts de neurowetenschappen maar bep er dat antwoord kunnen geven op de belaerkt ngrijke, meer filosofische vragen over de vrije wil en het bewustzijn.

Entree: Gratis http://tinyurl.com/ka29oya