‘Ik was zo trots dat ik ze alle drie kreeg: de ERC-beurs, de Vidi en het Fellowship’
TU Delft Technology Fellowship In 2011 werd het Delft Technology Fellowship gelanceerd, een initiatief gericht op het verhogen van het aantal vrouwelijke wetenschappers bij de universiteit. Met een Delft Technology Fellowship krijgen excellente vrouwelijke wetenschappers in eerste instantie een vijfjarige aanstelling als universitair (hoofd)docent of hoogleraar. Daarbij krijgen ze financiering om hun onderzoek op te zetten. Inmiddels zijn de eerste tien Fellows aangenomen, waaronder Maria Santofimia. Veel internationaal talent: slechts één van de tien dames is Nederlands. Inhoudelijk beslaan ze ook bijna de hele breedte van de universiteit met onderwerpen uiteenlopend van sociale media tot aan wiskundige modellen voor de neurowetenschap. De universiteit is van plan om in 2014 een tweede ronde van het Fellowship te starten.
jaar daarop weer een aanvraag in te mogen dienen.” In 2011 probeerde ze het opnieuw. Ze vroeg ook een Vidibeurs aan en schreef zich in voor het pas opgerichte Delft Technology Fellowship voor vrouwelijke wetenschappers. Het was een goed teken dat ze voor alle drie op gesprek werd gevraagd, al leverde dat haar de zwaarste tijd uit haar loopbaan tot nu toe op. “Ik kreeg er nogal stress van. Ik kan mezelf niet heel goed verkopen”, geeft Santofimia toe. “Als je maar vijf minuten hebt – en één A4’tje – om een project van 1,5 miljoen te presenteren, zoals in het geval van de ERC, moet je goed op je woorden letten en niet meteen over je twijfels beginnen. Ik ben realistisch ingesteld en vind mislukken even bespreekbaar als succes. In de wetenschap is dat een voordeel, maar tegenover een commissie voor een beurs moet je het niet over potentiele problemen hebben.” In de zomer van 2012 kreeg ze het goede nieuws te horen. “Ik was zo trots dat ik ze alle drie kreeg: de ERC-beurs, de Vidi en het Fellowship. Eén op zich was al genoeg geweest. Vooral de ERC-beurs was een verrassing. Ze waren heel positief over het gesprek en mijn presentatie, maar in mijn beleving was ik behoorlijk aan de tand gevoeld.”
Geen alchemie Waar gaat Santofimia zich de komende jaren mee bezighouden? “Ik richt me hoofdzakelijk op metalen, in het bijzonder staal. Staal wordt voor van alles gebruikt: gasleidingen, auto’s, schepen, enzovoort. Voor al die toepassingen is staal met bepaalde eigenschappen nodig. Het moet bijvoorbeeld vooral sterk zijn, of vervormbaar, of bestand tegen corrosie of neerstorten, of een combinatie
16 | Highlights
daarvan. Onder een microscoop kun je verschillende kristalstructuren of fases waarnemen. De omvang, opbouw en morfologie van deze structuren bepalen de eigenschappen van het staal. Ze worden gevormd door middel van een complex proces, waarbij verschillende toestanden en behandelingen een rol spelen, waaronder verhitten, stollen en walsen. Ik bestudeer hoe deze structuren tijden het proces veranderen, de zogenaamde faseovergangen”, licht Santofimia toe. “Duizenden jaren lang is staal op basis van ‘trial and error’ gemaakt. Er werden verschillende soorten staal met verschillende eigenschappen geproduceerd zonder dat bekend was wat er nu eigenlijk gebeurde, bijna een soort alchemie. Tegenwoordig beschikken we over technieken om de structuren op atomair niveau te bestuderen. Als we de fysische processen achter de vorming van de microstructuren begrijpen, kunnen we op basis van die kennis nieuwe soorten staal maken met precies de juiste eigenschappen.”
Atomair niveau Santofimia is van plan om zogenaamde Atom Probe Tomography (APT) toe te passen bij de Technische Universiteit Eindhoven. “Met APT kun je in 3D zien wat er op atomair niveau gebeurt. Legeringen bevatten verschillende soorten atomen, die allemaal een rol spelen bij de vorming van de microstructuren en de daarbij behorende eigenschappen. Het is heel spannend om dat in actie te zien.” Santofimia bestudeert in het bijzonder de fases die zich voordoen bij relatief lage temperaturen (300-400°C), omdat die van invloed zijn op de mechanische eigenschappen van staal, zoals sterkte en