64 Als ik voor het Nationaal Museum van Wereldculturen schrijf over slavernij en kolonialisme, ben ik blij met de keuze van het museum om standaard te spreken over ‘tot slaaf gemaakte personen’ als het gaat om mensen wiens vrijheid met geweld ontnomen is. Het gebruik van ‘tot slaaf gemaakt’ in plaats van ‘slaaf’ erkent de slavernij als een daad van macht en ontmenselijking, in plaats van de persoon eenvoudig in een sociale categorie in te delen. Ik worstel echter nog steeds met namen voor voorwerpen die gebruikt werden om men sen tot slaaf te maken. Termen als ‘slavenschip’ en ‘slaven band’ (maar ook een woord als ‘slavendrijver) bevatten het woord ‘slaaf’, maar refereren niet direct aan een persoon die tot slavernij gedwongen wordt. Toch voelt het gebruik ervan onprettig.
‘SLAVENSCHIP': RESPECTLOOS OF NIET?
65
Zou het gebruik van de term ‘slavenschip’ benadrukken dat deze schepen specifiek ontworpen en gebouwd waren voor het vervoer van tot slaaf gemaakte mensen als handelswaar? Of ondermijnt het juist de poging om de categorie ‘slaaf’ als identiteit in twijfel te trekken? Een vergelijkbare vraag kan gesteld worden over de term ‘slavendrijver’.
Onlangs schreven mijn collega’s en ik een tentoonstellings tekst over een keten die waarschijnlijk gebruikt werd bij het vervoer van tot slaaf gemaakte mensen van Afrika naar West-Indië. Onze vraag ging niet zozeer over de naam van het object zelf, maar hoe we de schepen moesten noemen waarin dergelijke voorwerpen gebruikt werden.
Voetboei. Suriname. Begin 19e eeuw. Smeedijzer. Tropenmuseum, Amsterdam.
DOOR RICHARD KOFI, TENTOONSTELLINGSMAKER, NMVW ‘SLAVENSCHIP': RESPECTLOOS OF NIET?