TKM Voorjaarsconcert 2014
Petite Messe Solennelle G. Rossini
zondag 25 mei 2014 Sint Janskerk | Maastricht
-2-
Toonkunstkoor Maastricht
Toonkunstkoor Maastricht (TKM) is een gemengd koor dat in 1999 werd opgericht en nu 35 enthousiaste leden heeft. Gezien de relatief kleine bezetting kiest het koor voor werken met een kleinere orkestbegeleiding of alleen piano of orgel. Ere-dirigent en mede oprichter is Jan Hupperts. Vanaf 2013 staat TKM onder leiding van Rob Meijers. Optredens in 2014 Zondag 22 juni 2014 opluistering besloten eucharistieviering Klevarie (Broonk). Zondag 14 september 2014: deelname aan het Parcours. Zaterdag 20 December 2014: TKM Kerstmatinee in de O.L.Vrouwe Basiliek. U bent van harte welkom lid te worden van Toonkunstkoor Maastricht. Kom eens langs op één van onze repetities om te ervaren hoe het is om mee te zingen en de sfeer te proeven. We repeteren elke zaterdagochtend van 10.15 tot 12.30 uur in Maastricht. Het is gemakkelijk als u noten kunt lezen, maar dit is geen vereiste. Als u wilt komen kennismaken, neem dan contact op met ons secretariaat. Email: toonkunstkoormaastricht@hotmail.com Rob Meijers, dirigent Sinds januari 2013 is Rob Meijers dirigent van Toonkunstkoor Maastricht. Rob maakte vorig jaar met veel succes zijn debuut bij TKM met het Requiem van Gabriel Fauré. Aan het Maastrichts conservatorium studeerde Rob solozang bij Frans Kokkelmans en Mya Besselink en koordirectie bij Ludo Claesen. Hij slaagde met onderscheiding voor de Master Solozang en werd door een gerenommeerde jury verkozen tot winnaar van de Music Award Maastricht 2005. In hetzelfde jaar slaagde hij cum laude voor zijn studie opera en in 2012 voltooide hij zijn studie koordirectie. Inmiddels is Rob naast TKM dirigent, ook dirigent van Zanglust Geleen en Bella Voce te Maastricht. Op ad hoc basis werkt hij als stemcoach bij diverse koren. Zijn passie voor dirigeren is hieruit ontstaan. Als countertenor is Rob regelmatig te horen op diverse grote podia in binnen- en buitenland. Zo werkte hij o.a. mee aan Bach’s Matthäus Passion in het Amsterdamse Concertgebouw.
-3-
Petite Messe Solennelle Programmatoelichting “Weest U ervan overtuigd, mijn Heer, (…) dat mijn discipelen rein en con amore Uw lof zingen, in deze kleine compositie - die, ach, de laatste doodzonde op mijn oude dag is." Dat schreef Rossini in 1863 als inleiding bij zijn Petite Messe Solennelle. Rossini, die in amper 19 jaar maar liefst 40 opera's schreef, zei de opera in 1829 op 37-jarige leeftijd definitief vaarwel. De 'Zwaan van Pesaro', zoals hij wel eens werd genoemd was aan rust toe, kon de stress van deadlines niet meer aan, en had ondertussen een financiële status bereikt die hem alvast een klein paradijs op aarde garandeerde. Als kind was Rossini bijzonder muzikaal begaafd. Al op jeugdige leeftijd zong en componeerde hij, speelde hij altviool, Engelse hoorn en pianoforte. Hij studeerde aan het Liceo Musicale te Bologna en werd hier verliefd op de muziek van Mozart. In 1808 begint hij aan zijn eerste opera, op 3 augustus 1829 gaat in de Parijse Opéra zijn allerlaatste opera Guillaume Tell in première. Gedurende de 20 daaropvolgende jaren (1830-1850) kampte Rossini met gezondheidsproblemen en was hij zowel fysiek als mentaal uitgeput. Slechts één groot werk componeerde hij in die periode, een Stabat Mater (1841) dat zowel in Parijs als in Bologna triomfen beleefde. Rossini bleef ziek en depressief. In 1855 vestigde hij zich definitief in Parijs, in de hoop dat de Franse dokters hem beter zouden helpen. En ja, zo geschiedde. Of was het de Franse levensstijl die hem beter beviel? Hoe dan ook, zijn gezondheid verbeterde, hij hervond zijn goed humeur, zijn zin voor humor, kocht een luxueuze villa in Passy (voorstad van Parijs] en begon een nieuw leven. Het interessantste werk dat Rossini in deze late periode schreef, is zijn Petite Messe Solennelle, die enkel qua bezetting 'Petite' te noemen is. Oorspronkelijk voor 8 koorzangers, 4 solisten, 2 piano's (de eerste gedrukte uitgaven laten de tweede piano weg) en harmonium. De twaalf zangers symboliseren de twaalf apostelen. In het pas gebouwde Parijse privé-hotel van gravin Pillet-Will werd het werk op 14 maart 1864 voor het eerst uitgevoerd. De partituur is rijkelijk voorzien van opmerkingen. Op dit gebied lijkt Rossini wel een voorloper van Satie. Boven het prachtige Kyrie, dat gebouwd is op een steeds terugkerend basmotief, schrijft hij: 'Dès le début, on sent la griffe du lion. Het 'Cum sancto Spiritu', duidelijk beïnvloed door Bach (voor wie Rossini een grote bewondering had), krijgt de volgende opmerking mee: 'Une fugue, mais quelle fugue, grand Dieu! Depuis qu'il y a sur la terre des fuguistes, on n'en vit jamais de pareille'. Apart zijn de tempoaanduidingen van het Credo, o.a. 'Allegro Cristiano', en de constatering bij de 'Prélude Religieux pendant l'Offertoire': 'C'est de l'art allemand poli par un italien'. Rossini orkestreerde de Petite Messe Solennelle in 1867, maar prefereerde de oorspronkelijke, intiemere versie. Deze versie voert Toonkunstkoor Maastricht tijdens het voorjaarsconcert uit.
Kyrie eleison [koor] Kyrie eleison Christe eleison Kyrie eleison
Tekst Heer, ontferm U over ons Christus, ontferm U over ons Heer, ontferm U over ons
Gloria [koor] Gloria in excelsis Deo
Eer aan God in den hoge
Et in terra pax [SATB solo] Et in terra pax hominibus bonae voluntatis Laudamus te Benedicimus te
En vrede op aarde aan de mensen die Hij liefheeft Wij loven U Wij prijzen en aanbidden U
Gratias agimus [ATB solo] Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam
Wij verheerlijken U en zeggen U dank voor Uw grote heerlijkheid
Domine Deus [T solo] Domine Deus, Rex coelestis, Deus Pater omnipotens Domine, Fili unigenite, Jesu Christe Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris
Heer God, Hemelse Koning, God, Almachtige Vader Heer eniggeboren Zoon, Jezus Christus Heer God, Lam Gods, Zoon van de Vader
Qui tollis [SA solo] Qui tollis peccata mundi, miserere nobis Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis
Gij die wegneemt de zonden der wereld, ontferm U over ons Gij die wegneemt de zonden der wereld, aanvaard ons gebed Gij die zit aan de rechterhand van de Vader, ontferm U over ons
Quoniam tu solus sanctus [B solo] Quoniam tu solus sanctus Tu solus Dominus Tu solus Altissimus, Jesu Christe
Want Gij alleen zijt de Heilige Gij alleen de Heer Gij alleen de Allerhoogste, Jezus Christus
Cum Sancto Spiritu [koor] Cum sancto Spiritu, in gloria Dei Patris. Amen
Met de Heilige Geest in de heerlijkheid van God de Vader. Amen
Credo [SATB solo/koor] Credo in unum Deum Patrem omnipotentem, factorem coeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium Et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei unigenitum Et ex Patre natum ante omnia saecula Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero Genitum, non factum, consubstantialem Patri: per quem omnia facta sunt Qui propter nos homines, et propter nostram salutem descendit de coelis Et incarnatus de Spiritu sancto ex
Ik geloof in één God, de almachtige Vader, Schepper van hemel en aarde, van al wat zichtbaar en onzichtbaar is. En in één Heer, Jezus Christus, eniggeboren Zoon van God, voor alle tijden geboren uit de Vader. God uit God, Licht uit Licht, ware God uit de ware God. Geboren, niet geschapen, één in wezen met de Vader, en door Wie alles geschapen is. Hij is voor ons, mensen, en omwille van ons heil uit de hemel neergedaald. Hij heeft het vlees aangenomen door de heilige Geest uit de Maagd
Maria Virgine: Et homo factus est Crucifixus [S solo] Crucufixus etiam pro nobis: sub Pontio Pilato passus et sepultus est Et resurrexit [SATB solo/koor] Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas. Et ascendit in coelum: sedet ad dexteram Patris Et iterum venturus est cum gloria iudicare vivos et mortuos: cuius regni non erit finis Et in Spiritum sanctum, Dominum et vivificantem: qui ex Patre Filioque procedit Qui cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur: qui locutus est per Prophetus Et unum sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum Et expecto resurrectionem mortuorum Et vitam venturi saeculi Amen
Maria, en is mens geworden. Hij werd voor ons gekruisigd, Hij heeft geleden onder Pontius Pilatus en is begraven. Hij is verrezen op de derde dag, volgens de Schriften. Hij is opgevaren ten hemel: zit aan de rechterhand van de Vader. Hij zal wederkomen in heerlijkheid om te oordelen levenden en doden. En aan zijn rijk komt geen einde. Ik geloof in de heilige Geest, die Heer is en het leven geeft; die voortkomt uit de Vader en de Zoon; die met de Vader en de Zoon te samen wordt aanbeden en verheerlijkt; die gesproken heeft door de profeten. Ik geloof in de éne, heilige, katholieke en apostolische Kerk. Ik belijd één doopsel tot vergeving van de zonden. Ik verwacht de opstanding van de doden. En het leven van het komend rijk. Amen
Prélude religieux pendant l'Offertoire [piano] / Ritournelle [harmonium] Sanctus [SATB solo/koor] Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth. Pleni sunt coeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis. Benedicitus qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis.
Heilig, heilig, heilig, de Heer, de God der hemelse machten. Vol zijn hemel en aarde van uw heerlijkheid. Hosanna in den hoge. Gezegend Hij, die komt in de naam des Heren. Hosanna in den Hoge.
O salutaris hostia [S solo] 0 salutaris hostia, quae coeli pandis ostium Bella premunt hostilia, da robur fer auxilium Amen
0 heilzame offergave die de hemelpoort opent oorlogen met de vijand benauwen ons geef kracht en bied hulp. Amen
Agnus Dei [A solo/koor] Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona nobis pacem
Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm U over ons. Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm U over ons. Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, geef ons de vrede.
-6-
Solisten Sopraan Daphne Ramakers studeerde solozang bij Mya Besselink aan het Maastrichts conservatorium. Ze sloot haar Bachelor-, Masterdegree en operaklas allen met onderscheiding af. In juni 2002 won zij de eerste prijs bij "The Music Award Maastricht" als meest talentvolle deelneemster. Op oratorium gebied was Daphne soliste in werken van o.a.: Gounod, Mozart, Haydn en Mendelssohn-Bartholdy. Daphne was in de periode 2005-2007 ensemble-lid van de operastudio te Amsterdam. Ze was ook te horen bij de Bangkok Opera in Bangkok (Thailand), de opera van Hanoii (Vietnam) en de L'Opéra Bastille te Parijs. Sinds die tijd is Daphne een veelgevraagde soliste in binnen en buitenland. Mezzosopraan Lien Haegeman voltooide haar opleiding aan het Maastrichts conservatorium bij Mya Besselink. Nadien vervolmaakte ze zich aan de Chapelle Reine Elisabeth. Momenteel wordt ze gecoacht door Gemma Visser. In binnenen buitenland zingt Lien op vele podia in opera’s en concerten. Enkele voorbeelden: Teatro Massimo, Palermo; de Munt, Brussel; de Vlaamse opera, Antwerpen; DNO en Concertgebouw Amsterdam, Berliner Philharmonie en de Bregenzer Festspiele. Ze verleende haar medewerking aan meerdere cd opnamen en werkte met grote dirigenten als: Hervé Niquet, Sir William Christie en Jaap van Zweden. Tenor Pascal Pittie begon zijn zangstudie aan de zogenaamde VOCO opleiding van het Jeanne d'Arc College te Maastricht waar hij les kreeg van Ingrid Kappelle. Hij vervolgde zijn studie aan het Conservatorium van Maastricht bij Mya Besselink en behaalde er de diploma's eerste fase zang, tweede fase zang en operaklas allen met een onderscheiding. Pittie zong onder andere de solopartijen in ‘Die Jahreszeiten' en ‘Die Schöpfung' van Haydn, ‘Oratorium de Noël' van Saint Saëns en de ‘Matthäus' en ‘Johannes Passion' van Bach. Ook vertolkte hij ruim 50 operarollen en werkte mee aan verschillende internationale operafestivals. Daarnaast is Pascal oprichter en zanger van de opera formatie Vocal Chord, waarmee hij een brug slaat tussen klassieke muziek en popmuziek. Bas-bariton Agris Hartmanis heeft de Letse nationaliteit. Hij studeerde aan de Jāzeps Vītols Latvian Academy of Music bij Prof. A. Garanča en vervolgde zijn studie aan het Maastrichts Conservatorium bij Axel Everaerts. Agris maakte zijn operadebuut bij Latvijas Nacionālā Opera als Fiorello in Rossini’s Barbiere di Seviglia. Ook zong hij rollen bij Opera Zuyd (o.a. in Puccini’s Madama Butterfly) en in Brussel. Naast opera zingt Agris ook het grote oratorium repertoire en werkte hij reeds mee aan uitvoeringen van Mozart’s Requiem en Krönungsmesse. Ook als liedzanger is hij actief, daarbij gaat zijn aandacht vooral uit naar Letse, Russische en Duitse liederen.
-7-
Piano | Harmonium Paul Huijts is de vaste pianist van Toonkunstkoor Maastricht. Paul werd geboren te Heerlen en ontving zijn eerste pianolessen van Jo Mertens. Zijn vakopleiding genoot hij aanvankelijk aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag bij Else Krijgsman en behaalde daar het diploma Docerend Musicus. Vervolgens studeerde hij bij Elly Salomé aan het Rotterdams Conservatorium, waar hij het diploma Uitvoerend Musicus cum laude verwierf. In 1990 behaalde Paul Huijts een internationaal succes door het winnen van het ‘Concours International de l’Ecole Normale de Musique de Paris’. Aan dit instituut rondde hij zijn studies af bij Aquiles Delle-Vigne en ontving het Diplôme d’Exécution. Paul Huijts verleende zijn medewerking aan cden radio-opnames en heeft naast zijn solistische activiteiten veel ervaring als begeleider en kamermuziekspeler. Jan van Mol was o.m. leraar aan het Antwerps Conservatorium en titularis-organist van de Antwerpse Sint-Pauluskerk. Hij was één van de eersten om het authentieke spel op het harmonium te herontdekken. Als concertorganist bereisde hij vrijwel geheel Europa en daarbuiten. Hij nam een 15 – tal cd’s op en gaf lezingen en masterclasses in o.a. Zuid-Afrika, Rusland en Polen. In 1998 richtte hij met Cristel De Meulder vereniging Calcant vzw op. Focus was het orgel en de religieuze muziek. Calcant organiseert naast vele concerten ook de jaarlijkse Antwerpse Orgelwandeling die in 2014 aan haar 20ste editie toe zal zijn. Dit jaar heeft Jan weer een drukke concertagenda, solistisch en met Cristel De Meulder: op orgel, klavecimbel en harmonium. Redactie programmaboekje: Pascal Nypels programmatoelichting gebaseerd op tekst Johan Huys
bron: Vlaams Radio Koor – omslag: Foto van Rossini gemaakt door Etienne Carjat
Secretariaat Toonkunstkoor Maastricht: Janskamperstraat 11, 6166 ES Geleen Tel.: 046 - 474 72 70 Email: toonkunstkoormaastricht@hotmail.com Web: www.toonkunstkoormaastricht.nl Subsidiënt: Gemeente Maastricht
Petite Messe Solennelle Gioachino Rossini (1792 – 1868)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Deel 1: 1. Kyrie (soli en koor) 2. Gloria (soli en koor) 3. Gratias (alt, tenor en bas) 4. Domine Deus (tenor solo) 5. Qui tollis (sopraan en alt) 6. Quoniam tu solus sanctus (bas solo) 7. Cum sancto spiritu (soli en koor) Deel 2: 8. Credo (soli en koor) 9. Crucifixus (sopraan solo) 10. Et resurrexit (soli en koor) 11. Preludio religioso (piano) 12. Sanctus (soli en koor) 13. O salutaris hostia (sopraan solo) 14. Agnus Dei (alt solo en koor) ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Uitvoerenden: Toonkunstkoor Maastricht Rob Meijers, dirigent Paul Huijts, piano Jan van Mol, harmonium Vocale solisten: Daphne Ramakers, sopraan Lien Haegeman, alt Pascal Pittie, tenor Agris Hartmanis, bas ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~