Bilal N. Şimşir - Azerbaycan'da Türk Alfabesi Tarihçe

Page 30

AZERBAYCAN'DA TÜRK ALFABESİ

rin birlişterilmesinde karşılaşılan en önemli sorunun bir dil birli gi, yani ortak bir Türk edebi dili bulunmayışından kaynaklandığını söyledi. Halk arasında konuşulan lehçelere veya ağızlara göre yeni Türk alfabeleri hazır­ landığını belirtti . Bu sakıncayı gidermek için alfabe birliğinin sağlanması gerektiğini vurguladı. "Alfabenin birleştirilmesi sorununu çözmek için çe­ şitli diyalektlerin mor folojik ve etimolojik özelliklerini bir kenara bırakmak gerekir" dedi. Çobanzade yalnız alfabe birliği değil, aynı zamanda dil bir­ liği istiyordu ve bunu savunuyordu . Pro .f Çobanzade'nin raporunu dinledikten sonra Baku Kurultayı, yeni Türk alfabesinin birleştirilmesini oy birliğiyle onayladı. Yeni Türk Alfabesi Merkez Komitesinin Haziran 1927'de Baku'da toplanan birinci kurultayın­ da aldığı en önemli karar bu olmuştur, denilebilir. Bundan böyle Sovyet Türk cumhur iyetlerinde ve özerk bölgelerinde tek tip alfabe, yani bir1.eştirilmiş yeni Ti.irk elifbası kullanılacaktı. Böylece alfabe birliği sağlanmış oldu. Dil birliği konusunda ise o ilk kurultayda bir karar alınmadı . Belki alfabe birliğinden sonra dil birliğine de sıra geleceği düşünülmüştü. Baku Kurultayında kabul edilen "birleştirilmiş yeni Türk elifbası" (al­ fabesi), 33 harften oluşuyordu. Harflerin 29'u Latin alfabesinden, dördü Kiri! alfabesinden alınmıştı. Birleştirilmiş alfabe, Azerbaycan alfabesi göz önünde tutularak hazırlanmıştı. Birleştirilmiş Türk alfabesinin 23 harfi bizim bu gün kullandığımız harflerin tıpkısıydı : A, B, C , Ç, D, E, F, G, H, İ, K, L, M, N, O , P, R, S, Ş, T, U, V, Z. Bizdeki (Ô), (1), O), (Ô) ve (Y) harfleri için ise başka harfler kullanılmıştı. Bu Türk alf abesinin dört harfi Türkiye'nin bu günkü alfabesinde hiç yoktu. Sovyet Türk alfabesiyle Türkiye Türkleri alfabesi arasındaki benzerlikler ve ayrılıklar bunlardı. Yani onların dört har f i bizde hiç yoktu, altı harfi bizdekilerden değişikti, geri kalan 23 harfi ise bizdeki­ lerin aynısıydı. Her iki alfabe de Latin alfabesi esas alınarak hazırlanmıştı ve her ikisi de "Türk alfabesi" adını taşıyordu .

Taşkent Kurultayı Yeni Türk Alfabesi Merkez Komitesinin ikinci kurultayı, 1 7 Ocak 1928 günü Taşkent'te toplandı. Böylece yeni yazı kampanyası Kafkaslar­ dan Orta Asya içlerine doğru genişletilmiş oldu. O gün önce Taşkent tiyatrosunda bir toplantı düzenlendi. Yeni Türk alfabesi kurslarını bitirmiş üniversite gençleri salonu doldurmuşlardı. Ko-


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.