Nummer 5 Januari 2012
reismagazine in dit nummer
8 Onze reizigers
Jubileum
12 Siem en Trijntje Dijkstra vertellen over hun bijzondere ontmoeting in Nepal 14 Paul Stüssgen en zijn zoon Yoël namen deel aan een familiereis door Sri Lanka 48 Reizigers schrijven Baobab 50 Karin Schrieken vertelt over haar reis door Egypte
4 Trans-Afrika overland Reis mee tussen Cairo en Kaapstad! 26 Gesprek met oprichter/ directeur Baobab Reizen 38 Unieke jubileumreis Vietnam met UTZ Certified
Doe óók mee! 18 Spring jezelf naar Afrika! 24 Stuur ons je mooiste ontmoetingen 30 Shop & win in onze Bazaar 32 Bezoek onze Reismarkten
Reizen zonder horloge
Birma
Onze missie Fair weg volgens Baobab 22 Baobab op kop in duurzaamheid 23 Bevolking centraal in Mexico 40 Gesprek met reisbegeleider Cor de Wildt
Insight 20 Petra, Jordanië 2
Baoblad 5 / 2012
44
Peru & Paaseiland Mysterie en mystiek in Zuid-Amerika
33 marokko Grenzeloos gevarieerd
Beste reiziger,
14 familiereis Sri Lanka
Onze reizen Het complete Baobab-reisaanbod 2012 hebben we achter in dit nummer in een aparte bijlage opgenomen. Ons actuele reisaanbod vind je op www.baobab.nl.
Baobab REISAANBOD 2012
EDITIE
JANUAR I
2012
Groepsreizen • Themareizen • Singlereizen • Fair travel and work Familiereizen • Single parent reizen • Duurzame reizen
Kijk online voor het actuele aanbod!
Geef Baoblad weg! Ken je iemand die je een plezier doet met dit magazine? Dan sturen wij het voor je op. Kijk op www.baobab.nl/aanvraag
Colofon Nummer 5, januari 2012 Baoblad reismagazine is een uitgave van Baobab Reizen, en verschijnt drie maal per jaar: in november, januari en maart. Concept & realisatie The Ad Agency, www.theadagency.nl, tel. 0172 449 333 Eindredacteur Allard de Rooi Redactie Adrienne Pronk en Raymond Hoevenaar, m.m.v. Cora de Koning Beeldredactie en fotografie bij interviews Christine Heij Interviews Martijn de Rooi, Dutch Image Vormgeving Maarten van der Kroft, Sandra de la Combé en Nicolas Trottier Contact met de redactie via redactie@baobab.nl of tel. 020 627 5129 Disclaimer De gegevens in deze publicatie zijn ontleend aan betrouwbaar geachte bronnen. Voor eventuele onjuistheden kan Baobab Reizen geen aansprakelijkheid aanvaarden. Copyright Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Baobab Reizen en andere auteursrechthebbenden.
Dit vijfde nummer van Baoblad verschijnt vrijwel exact op de dag waarop ik veertig jaar geleden Baobab oprichtte. Voor ons wordt 2012 dus één groot jubileumfeest, met talloze activiteiten, waarvoor je op voorhand bent uitgenodigd. En uiteraard trakteren we. Bijvoorbeeld op een bijzonder T-shirt dat we in limited edition lieten ontwikkelen, uiteraard volgens onze hoogste normen. Bij boeking krijg je het cadeau. En het hele jaar door trakteren we op unieke jubileumreizen. Op de volgende vier bladzijden beleef je de herintroductie van onze Trans-Afrika-reis, die in 140 dagen overland van Cairo naar Kaapstad voert. Reis met ons mee op één of meer etappes! En lees het verhaal van Cor de Wildt, reisbegeleider van het eerste uur, op pagina 40. Deze bijzondere Afrika-reis heeft alles te maken met de oprichting van Baobab in januari 1972. In het interview met mij op pagina 26 lees je daar meer over. Natuurlijk is er nog veel meer te vertellen over veertig jaar Baobab. Om die reden hebben we een film gemaakt waarin jullie, onze reizigers, een prominente rol spelen. Bekijk de trailer op baobab.nl/40jaar en kom naar de première op onze reismarkt van 28 januari met Kluun in Slot Zeist. (Meld je aan via baobab.nl/reismarkt.) Er is meer nieuws. Baobab is, nu ook officieel, Nederlands meest duurzame touroperator. Als eerste Nederlandse onderneming heeft Baobab het Tourcert toegekend gekregen, een certificering voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de toerisme-branche. Deze mijlpaal onderstreept dat onze actieve inzet voor een duurzame wereld werkt, en niet voor niets al veertig jaar deel uitmaakt van onze filosofie. De hang naar innovatie zal ons ook in de toekomst blijven kenmerken, zonder daarbij onze identiteit te verloochenen. Lees meer op pagina 22 en 49. De duurzame kant van onze reizen staat centraal in de nieuwe campagne #IWASFAIR, waarvan in dit nummer al een aantal voorbeelden te zien is. Ook onze website is geheel vernieuwd, en voorzien van een sectie waarop alle activiteiten rond ons jubileum te lezen zijn: baobab.nl/40jaar. Houd die goed in de gaten dit jaar! Tot ziens bij een van onze activiteiten of, wie weet, on the road! Rik Jan Viezee Oprichter/directeur Baobab Reizen
DE KLASSIEKE TRANS-AFRIKA REIS VAN BAOBAB
VAN CAIRO NAAR KAAPSTAD Cairo
ETAPPE 1
EGYPTE - SUDAN
KIJK VOOR ALLE INFORMATIE OP
BAOBAB.NL/TRANSAFRIKA
Khartoem Gondar
ETAPPE 2 ETHIOPIË
Addis Abeba
ETAPPE 3
ETHIOPIË - KENIA
Nairobi
ETAPPE 4
KENIA - UGANDA - TANZANIA
Dar es Salaam
Victoria Falls
TRANS-AFRIKA OVERLAND Reizen zoals reizen bedoeld is: in 140 dagen per truck dwars door het Afrikaanse continent. Eenmalig brengt Baobab deze klassieker tot leven, opgebouwd uit zes trajecten van 21 tot 28 dagen, en begeleid door de kenners bij uitstek (waaronder, op een deel van de reis, Baobab-oprichter Rik Jan Viezee). Onderweg wordt vooral gekampeerd, al is er meestal ook een hotel in de buurt. Reis mee op één of meer trajecten, of langs de volledige route! Dichter bij Afrika kun je niet komen.
Lusaka
ETAPPE 6
BOTSWANA - NAMIBIË - ZUID-AFRIKA
Kaapstad
ETAPPE 5
TANZANIA - MALAWI - ZIMBABWE
CAIRO
ETAPPE 1 CAIRO - KHARTOEM Cairo – Oasen Westelijke Woestijn – Luxor – Aswan – Nubische woestijn – Dongola – Meroe – Khartoem
28 dagen - 2487 km Vlucht + vervoer: € 2.299 Reispot: US$ 450 (accomodatie + maaltijden)
ETAPPE 2 GondAr - Addis Abeba Gondar – Simien gebergte – Aksum – Mekele – Lalibela – rotskerken – Bahir Dar – Tana meer – Dejen – Addis Abeba
Aswan EGYPTE
21 dagen - 2073 km Vlucht + vervoer: € 2.099 Reispot: US$ 400 (accomodatie + maaltijden)
Wadi Halfa SUDAN
GONDAR
1
nieuwe website:
www.baobab.nl
5
Addis Abeba
ETAPPE 3 Addis Abeba - Nairobi Addis Abeba – Arba Minch – Jinka – Turmi – Marsabit – North Horr – Turkana meer – South Horr – Maralal – Samburu wildpark – Mt. Kenya – Nairobi
24 dagen - 1576 km VLucht + vervoer: € 2.249 Reispot: US$ 450 (accomodatie + maaltijden)
Lees alles over het (Trans-)Afrikaverleden van Baobab in de interviews met Baobab-oprichter Rik Jan Viezee (pagina 26) en reisbegeleider van het eerste uur Cor de Wildt (pagina 40).
NAIROBI
ETAPPE 4 Nairobi - Dar es Salaam Nairobi – Nakurumeer – Jinja – Victoria meer – Kibale chimpansee park – Queen Elisabeth park – Bunyonyi meer – Gorilla park – Serengeti wildpark – Ngorongoro krater – Kilimanjaro – Dar es Salaam
25 dagen - 2801 km Vlucht + vervoer: € 2.399 Reispot: US$ 600 (accomodatie + maaltijden)
...de truck heeft er inmiddels 8937 km opzitten...
6
Baoblad 5 / 2012
2
Dar es Salaam
ETAPPE 5 Dar es Salaam Victoria Falls Dar es salaam – mikumi park – ruaha park – nyika park – Malawi meer – Monkey Bay – zomba plateau – Great Zimbabwe ruines – Bulawayo – Hwange wildpark – Victoria Falls
25 dagen - 4098 km Vlucht + vervoer: € 2.299 Reispot: US$ 600 (accomodatie + maaltijden)
Victoria Falls
ETAPPE 6 Victoria falls - Kaapstad Victoria Falls – Chobe wildpark - Okavango delta – Kalahari woestijn – Etosha park – Damaraland – Swakopmund – Sossusvlei – Fish River canyon – Kaapstad
28 dagen - 4483 km Vlucht + vervoer: € 2.399 Reispot: US$ 650 (accomodatie + maaltijden)
Meereizen met de Trans-Afrika reis? Ga naar baobab.nl/transafrika
Hele Trans-Afrika route Cairo - Kaapstad, 140 dagen Vlucht + vervoer: € 8.500 Reispot: US$ 4500 (accomodatie + maaltijden)
Kaapstad 3
FIN nieuwe website:
www.baobab.nl
7
Peru & Paaseiland
Mysterie en mystiek in Zuid-Amerika Van alle bijzondere bestemmingen in ZuidAmerika scoren Peru en Paaseiland vanouds hoog bij liefhebbers van mysterie en mystiek. Beide plaatsen bewijzen dat je iets niet per se hoeft te begrijpen om er van te kunnen genieten. tekst
8
Baoblad 5 / 2012
Hans Bouman
D
e Coppieters Reizigersfoto van Mik
e Lijnen van Nazca behoren tot de meest fascinerende fenomenen van Peru. In een gebied van vijfhonderd vierkante kilometer zijn in de steenachtige pampabodem grote geometrische figuren en tientallen afbeeldingen van dieren ‘geploegd’. Ze zijn vaak tientallen, soms honderden meters groot. De figuren dateren uit de 3e tot 6e eeuw en het meest opmerkelijke eraan is dat ze alleen vanuit de lucht herkenbaar zijn. Mythen willen dat ze het werk zijn van reuzen. De eigenzinnige Zwitser Erich von Däniken stelde in zijn boek Waren de goden kosmonauten? dat ze een luchthaven voor ruimteschepen vormden. Gigantische kalender Ik bevind me in het informatiecentrum vlak bij de lijnen. Hier wordt met geen woord over Von Dänikens theorieën gesproken. De Zwitser wordt in wetenschappelijke kring niet erg serieus genomen. Veel meer aanzien geniet Maria Reiche, de Duitse wiskundige en archeologe die hier van 1946 tot haar dood in 1998 intensief onderzoek verrichtte. Zij was ervan overtuigd dat de lijnen een astronomische kalender vormden. Samen met twee andere enthousiastelingen meld ik mij aan voor een vlieg excursie boven het gebied. ‘We zullen ongeveer vijftien van de vele tientallen tekeningen bekijken’, vertelt de piloot. Voortdurend rondjes draaiend zien we de ene wonderlijke dierenafbeelding na de andere. Dan komen we bij een mensfiguur, die door Maria Reiche de ‘uil-man’ werd genoemd. De inwoners van Nazca spreken van ‘de astronaut’. Terwijl ik langzaam misselijk word van het voortdurende gedraai en de plotselinge wind-
s toten, ontsteekt mijn buurman in enthousiasme. ‘Inderdaad, een astronaut! Von Däniken had toch gelijk!’ Koloniale witte stad Twee dagen later arriveer ik in Arequipa. De lucht is helder en blauw, de stad zelf licht wit op in de felle zon. Het valt niet moeilijk te begrijpen waaraan Arequipa zijn bijnaam ‘de Witte Stad’ dankt. De talrijke fraaie koloniale gebouwen zijn opgetrokken uit een vulkanische steensoort die sillar heet. Arequipa is een juweel in de kroon van de Spaanse kolonisatie. Dat betekent dat het er wemelt van de kerken en kloosters. Hoogtepunt daarvan is het Santa Catalina-klooster. Vier eeuwen afzondering van de buitenwereld hebben het tot een soort tijdmachine gemaakt. Waar Arequipa zelf zilverwit is, overheersen in het kloostercomplex pasteltinten: zachtblauw, roestrood, okergeel... Hier en daar zorgen boompjes voor groentinten. Daarboven zorgt het azuur van een wolkenloze hemel voor een schitterend contrast.
Machu Picchu is nog mooier dan het op de foto’s lijkt.
Drijvende eilanden Westwaarts reis ik via Puno naar het befaamde Titicaca-meer. Een van de meest fascinerende aspecten ervan zijn de zogeheten Uros-eilanden, ook wel Islas Flotantes genoemd, ‘Drijvende Eilanden’. Eeuwen geleden begonnen de Uros-indianen uit het riet dat in deze omgeving welig groeit een soort gigantische matten te vlechten, die op het water bleven drijven. Aan de oever van het meer gaan we aan boord van een smalle, gemotoriseerde kano. We varen door een geul die in het dikke waterriet is gehakt. De capitano staat met een lange stok voorop. Sneller dan tien kilometer per uur gaat de boot niet. nieuwe website:
www.baobab.nl
9
Peru & Paaseiland
Vier eeuwen afzondering hebben het klooster tot een soort tijdmachine gemaakt. ‘De eilandbewoners hebben het niet gemakkelijk’, vertelt de capitano. ‘Het is moeilijk voor ze om aan voedsel te komen. In de winter hebben ze het wat beter, want dan komen er toeristen naar de eilanden, maar ’s zomers valt het niet mee.’ Wanneer we aan ‘land’ gaan, stormen
er onmiddellijk kinderen op ons af. ‘Pansito, señor!’ ‘Propina!’ ‘Paga, por favor!’ Op advies van de capitano koop ik een brood, en deel de sneden uit aan de kinderen, die ze uit mijn handen grissen of het gebakjes zijn. De Heilige Vallei In de dagen die volgen reis ik met de trein van Puno naar Cuzco, dwars door de Andes, met een top van ruim 4300 meter als letterlijk hoogtepunt. Cuzco is de oude hoofdstad van het Inca-rijk. Ongeveer vijftien kilometer ten noorden ervan ligt Urubamba, oftewel de Heilige Vallei. Het is een vruchtbaar gebied, waar de Inca’s tarwe, aardappelen,
De 877 raadsels van Paaseiland Die beelden! Jacob Roggeveen en de zijnen moeten hebben staan trillen op hun benen toen ze in 1722 als eerste zeelui aan land gingen op Paaseiland, een vlekje in de Stille Oceaan, ongeveer even groot als Texel. Het was Eerste Paasdag. Een naam voor het eiland was dus snel gevonden, al noemden (en noemen) de eilandbewoners hun woonplaats Rapa Nui. Waar kwamen die bewoners trouwens vandaan? Het eiland, dat tegenwoordig
10
Baoblad 5 / 2012
staatkundig bij Chili hoort, is zo ongeveer het meest afgelegen ter wereld. Voor de herkomst van de bevolking én van de gigantische stenen moai die het eiland beroemd maakten, zijn alle mogelijke verklaringen verzonnen. Wie er rondloopt moet moeite doen niet het meest vergezochte verhaal het aannemelijkst te vinden. Dat wil dat de beelden zijn gebouwd door buitenaardse bezoekers en dat de Paaseilanders (er wonen vandaag ongeveer 3800 mensen op het eiland) hun nakomelingen zijn. Zwijgend, eerbiedig, bijna met ingehouden adem wandel ik langs Ahu Tongariki, waar vijftien beelden keurig op een rij staan. Ik beschouw mijzelf als een tamelijk nuchter persoon, maar ik kan moeilijk heen om de onmiskenbare spirituele uitstraling van de moai. Hier kun je alleen met het hart kloppend in je keel naar kijken.
‘De in totaal 877 beelden vormen evenzovele raadsels’, vertelt een gids me. ‘We weten dat ze tientallen tonnen zwaar zijn en werden vervaardigd uit vulkanisch gesteente, afkomstig van de Ranu Raraku-vulkaan in het oosten van het eiland. Op de een of andere manier zijn ze naar de kust getransporteerd, waar ze met het gezicht landinwaarts werden neergezet.’ Naar het precieze hoe en waarom blijft het gissen. De meest geaccepteerde theorie wil dat de beelden familieleden voorstellen van hen die ze hebben vervaardigd. Nog altijd kent Paaseiland een sterke voorouderverering. Als ik na een dag verbijsterd zwerven over het eiland mijn hotel opzoek en aan de bar een biertje drink, realiseer ik me dat Paaseiland de perfecte belichaming vormt van de raadsels, contrasten en tegenstrijdigheden van onze wereld.
Reizigersfoto van Angelique Melkert
bataten en bonen verbouwden. De vergezichten in de vallei zijn vaak verbluffend mooi. Geelgroene velden, knalblauwe meertjes, eucalyptusbomen en altijd in de verte de machtige bergen van de Andes met hun besneeuwde toppen. Door de grote hoogte, ongeveer drieduizend meter, is de lucht buitengewoon helder en het licht keihard. Dat maakt de Heilige Vallei tot een fabelachtig palet van primaire kleuren. Indrukwekkende uitzichten De volgende ochtend om zes uur vertrekt de trein naar Machu Picchu. Het eerste deel van de reis gaat steil omhoog. Als we de helling hebben overwonnen, begint het langzaam licht te worden. We rijden door landbouwgebied, vervolgens door een nauwe kloof, waarna indrukwekkende uitzichten opdoemen: machtige bergen, zoals de 5750 meter hoge Veronica, en diepe ravijnen, waarin het water van de Río Urubamba stroomt. Meerdere keren passeren we kampeerplekken van backpackers die de Inca Trail lopen, of een van de alternatieve trekkingroutes door het gebied: de Salkantay Trail en de Urubamba Trail. De Inca Trail
is de zwaarste van de drie en bedwingers ervan verdienen alle respect. De route is weliswaar maar zo’n 33 kilometer lang, maar de hoogteverschillen die je moet overbruggen liegen er niet om. De tocht duurt vier dagen en op water na moet je alles wat je nodig hebt zelf meenemen, want proviandwinkeltjes zul je onderweg tevergeefs zoeken. Maar elke trekker die ik tijdens mijn verblijf in Peru tegenkom, bevestigt dat de onderneming meer dan de moeite waard is. Verbluffend Machu Picchu Na vier uur treinen arriveren we bij station Aguas Calientes. Van daar vervolg je de reis per bus of te voet. En dan... Machu Picchu is inderdaad zo mooi als het op de foto’s lijkt, of eigenlijk nog mooier. De zon heeft de nevel inmiddels verdreven, en voor mij ligt in al zijn glorie de bestbewaarde Inca-stad, met op de achtergrond de ongenaakbare Huanya Picchu, de ‘Jonge Berg’. Archeologen kunnen alleen maar raden naar de betekenis van Machu Picchu. De plek bewijst nog eens dat je iets niet per se hoeft te begrijpen om het prachtig te kunnen vinden. D
Reizigersfoto van Dineke Verlinden
groeps reizen
Peru compleet 21 dagen vanaf
2299
€ verlenging paaseiland 6 dagen vanaf €
999
On t de k z e l f : De Ballestas-eilanden, waar je pinguïns, zeeleeuwen en soms walvissen ziet! De mysterieuze Nazca-lijnen. Arequipa, een van de mooiste koloniale steden van Zuid-Amerika. De machtige Colca Canyon, waar je door indianendorpen wandelt en condors ziet overvliegen. Het Titicaca-meer, waar je overnacht bij Aymará-indianen. Machu Picchu, de Heilige Vallei of Peru’s oorspronkelijke Amazonewoud. Het mystieke Paaseiland met zijn betoverende moai-beelden. Kijk op www.baobab.nl/peru
nieuwe website:
www.baobab.nl
11
foto
Siem Dijkstra
meegemaakt Siem en Trijntje Dijkstra vertellen over hun bijzondere ontmoeting in Nepal
Samen onder de douche in Chitwan 12
Baoblad 5 / 2012
Onze reis naar Nepal kende veel hoogtepunten: het chaotische Kathmandu, de wandelingen door de Kathmandu-vallei, de trektocht (met tentjes) door de Madi-vallei, en de fantastische rafttocht. Maar ons bezoek aan het Chitwan National Park was wel héél bijzonder. Want wat is er leuker dan het baden van een olifant? Vanaf het hotel brengt die je op zijn rug naar de rivier. Daar werpt hij je af om eerst eens lekker in het water te gaan liggen. Maar uiteindelijk kwamen ook wij aan de beurt, getuige deze heerlijke douche. Fantastisch om zo dicht bij een olifant te zijn, hem aan te raken en in de ogen te kijken. Dit zijn ervaringen om nooit te vergeten.
# I WAS FAIR familie reizen Een reis boeken kan 24 uur per dag: via www.baobab.nl of bel 020-6275129
Duurzaam jubileum t-shirt t.w.v. € 19,95 cadeau bij boeking tussen 20 januari en 1 februari 2012
Cuba
Sri Lanka
Zuid-Afrika
21 dagen v.a.
16 dagen v.a.
24 dagen v.a.
€
€
€
Familiereis
Familiereis
Familiereis
1999 1499 2499 Reizigersfoto van Gijs de Graaf
Familiereizen
‘Met je zoon op avontuur, en toch allebei contact met leeftijdgenoten.’ Paul Stüssgen (50) en zijn zoon Yoël (12) namen deel aan een vijftiendaagse familiereis door Sri Lanka
‘Verre reizen maken is een van mijn passies, maar met mijn jonge zoon bleef ik lang dichter bij huis. De ontdekking van het fenomeen familiereizen bracht daar verandering in. Onze reis naar Sri Lanka was een succes: gevarieerd, avontuurlijk, en we hadden allebei contact met leeftijdgenoten en ruimte voor onszelf.’ interview
Martijn de Rooi foto’s Christine Heij en Paul en Yoël Stüssgen
Zijn er olifanten? Is er strand? Wat valt er op cultureel vlak te beleven? Het zijn dit soort vragen die de revue passeerden toen vader Paul en zoon Yoël Stüssgen zich bogen over hun vakantiebestemming voor de zomer van 2011. Na inten-
Olifantensafari Een letterlijk hoogtepunt van de reis voor Yoël. Zijn commentaar: ‘Je krijgt wel een harde kont op zo’n dier, zeg.’
14
Baoblad 5 / 2012
sief beraad viel hun keus op een vijftiendaagse familiereis naar Sri Lanka. Eind juli vlogen de twee met een groep van negentien personen naar Colombo.
jong geleerd Aan de processies in Kandy namen ook jonge dansers deel. Yoël: ‘Jongens van mijn leeftijd, en sommigen waren zelfs nog jonger!’
Leeftijdgenoten ‘Het heeft iets grappigs’, vertelt Paul (50). ‘Ik heb vroeger veel verre reizen gemaakt en ook als reisleider gewerkt. In die tijd zag ik mezelf niet aan een groepsreis deelnemen. Niets voor mij, dacht ik. Maar door Yoël ben ik helemaal om.’ Eerder trokken vader en zoon er ’s zomers samen op uit, naar Griekenland bijvoorbeeld. Dat beviel prima, op één ding na: beiden misten het contact met leeftijdgenoten. Dat zette Paul op het spoor van de familiereizen. ‘Die formule sloeg aan. We kiezen nu samen een mooie bestemming en informeren dan naar de leeftijd van de kinde-
ren in de groep. Zo maakten we al fantastische rondreizen door Turkije (2006), Egypte (2009), China (2010) en in 2011 dus Sri Lanka. En onderweg kan ik ook eens met andere ouders een tuk-tuk pakken om een tempel te bekijken, terwijl Yoël zich met de andere kids en een paar ouders bij het zwembad vermaakt.’ Yoël (12 jaar en brugklasser) grinnikt. Hij herinnert zich nog goed hoe hij en de andere kinderen in een hotelzwembad rondplonsden terwijl een aantal ouders zich elders laafde aan de Sri Lankaanse cultuur. ‘Er liepen daar apen
‘Niets voor mij, zo’n groepsreis, dacht ik. Maar ik ben helemaal om. ’ rond, recht voor ons neus!’, vertelt hij enthousiast. ‘Ze dronken uit het zwembad en pikten onze chips! Ze hadden ook iemands sleutels gepikt!’ Gedeelde belangstelling De familiereisformule voldeed aan de verwachtingen. Het reisgezelschap bestond uit twee complete gezinnen en enkele alleenstaande ouders, en met negen kinderen om zich heen, in leeftijd variërend van vijf tot achttien jaar, had Yoël over aanspraak niet te klagen: ‘Er was altijd wel iemand om samen iets mee te doen.’ ‘Daar komt bij dat Baobab-reizigers hoe dan ook een zekere aansluiting hebben’, zegt Paul. ‘Dat merk je direct. Ze zijn vaak bekend met de niet-westerse wereld en zeuren niet als er eens iets onverwachts gebeurt. Ze hebben grofweg dezelfde culturele achtergrond en belangstelling.’ En dan is er nóg een niet te onderschatten factor die bijdroeg aan de
harmonie binnen de groep: de reisbegeleider. ‘In het vorige nummer van Baoblad zag ik dat reisbegeleider Niels van Beers complimenten kreeg van reizigers. Wat mij betreft zijn die volkomen terecht.’ Verantwoord op reis Paul en Yoël reisden eerder met Baobab. ‘We wisten dus al dat je met Baobab lekker relaxed en goed georganiseerd op reis bent’, vertelt Paul. ‘Dat het een betrouwbare organisatie is die weet hoe het moet.’ Belangrijk voor Paul is ook dat Baobab oog heeft voor de lokale bevolking en het milieu. ‘Als management-assistent bij een internationaal consultancybureau
vers van het mes De vismarkt in Negombo. Het eten op Sri Lanka is heerlijk, met name de curries en het fruit.
nieuwe website:
www.baobab.nl
15
Familiereizen
ten ook al een olifantensafari in Nationaal Park Udawalawe.’ Bij de kinderen vielen de dierenprojecten zeer in de smaak. Yoël: ‘Bij het schildpaddenproject hebben we een albino schildpad gezien, en een schildpad die een poot miste. En, o ja, bij het olifantenproject zagen we een olifant met een geamputeerde voorpoot vanwege een landmijn.’ Op de fiets We hebben diverse fietstochten gemaakt. Die waren altijd top! Een geweldige manier om het land te zien.
gespecialiseerd in duurzame ontwikkeling van kleine bedrijven in ontwikkelingslanden, werk ik zelf in de wereld van het verantwoord ondernemen. Ik voel me senang bij de filosofie van Baobab. Onderweg zie je die concreet terug. Er is weinig afstand tot de lokale samenleving en je verlaat regelmatig de gebaande paden. Dat maakt de reis avontuurlijk.’
‘Een parade van dansers, vuur spuwers en olifanten, je weet niet wat je ziet!’ Positief zijn beiden over de excursies die de groep in aanraking bracht met bijzondere kanten van de samenleving: een theeplantage, een olifantenweeshuis, een opvangproject voor gewonde olifanten en een project ter bescherming van zeeschildpadden. Al was de rondleiding over de theeplantage wat aan de lange kant en werd het pad van de groep wel door erg veel olifanten gekruist, aldus Paul. ‘Geweldig, hoor, die olifanten, maar iets teveel van het goede. We maak16
Baoblad 5 / 2012
Gevarieerd programma Over Sri Lanka hebben Paul en Yoël niets dan lof: een prachtig, gevarieerd, redelijk welvarend en veilig land, waar het prettig reizen is. ‘Het is er wel heel warm’,
On the beach Een van de hoogtepunten van Sri Lanka zijn de schitterende stranden. Plezier voor de kids gegarandeerd.
zegt Yoël. ‘Als je de bus uit kwam, voelde je de warmte op je afkomen.’ Het reisprogramma had jong en oud veel te bieden, vinden beiden. Paul: ‘Prettig was dat de reis rustig begon, met een ontspannen boottocht door de lagune van Negombo. De reis was enorm afwisselend. We maakten gebruik van verschillende vormen van vervoer, er was aandacht voor zowel stad als platteland en voor zowel cultuur als natuur, onderweg hadden we voldoende tijd om naar eigen inzicht te besteden en de hotels waren prima. En dan was er natuurlijk het strand: de kinderen zaten te stuiteren toen ze de zee bij Mirissa zagen.’ Yoël beaamt dat. Maar ook hij genoot van de variatie die de reis bood: ‘Op elke plek was weer iets anders moois. En onderweg zagen we apen, varanen en mooi gekleurde hagedissen. Op weg naar Nuwara Eliya, waar het een stuk koeler is dan aan zee, zelfs een rendier, of een eland of zo.’
Paul haalde zijn hart op aan de cultuurhistorische attracties van het eiland. ‘Neem de schilderingen van de verleidelijke vrouwen op de rotswand in Sigiriya. Die dateren uit de 5e eeuw, dat is bijna onvoorstelbaar! In het Westen werd pas veel later met perspectief geschilderd. De reis gaf een goede indruk van de historie en cultuur van het eiland. En dan merk je ook dat een lokale gids toegevoegde waarde heeft. Hij spreekt de taal en weet ontzettend veel.’ Festival van de Tand Het onbetwiste hoogtepunt van de reis was het bezoek aan de Esala Perahera,
home sweet home In de oude Nederlandse vestingstad Galle bieden mensen geld uit de tijd van de VOC aan, in het Nederlands: ‘Kwartje, dubbeltje, stuiver kopen?’
het ‘Festival van de Tand’ in Kandy. In een tempel in deze stad wordt de belangrijkste boeddhistische relikwie van het eiland bewaard: een hoektand van Boeddha. Eens per jaar bereikt de verering een climax tijdens het festival. Op het hoogtepunt wordt de tand in processie door de straten gevoerd. ‘Het festival duurt een week en je weet niet wat je ziet’, vertelt Paul. ‘Iedere avond trekt er een parade van dansers, vuurspuwers en met gekleurde lampjes versierde olifanten door de stad. Kandy was afgeladen vol. Langs de route boden mensen tegen betaling ladders en hun balkons aan bezoekers aan.’
Tragedie Kindertekening in het Tsunami-museum. Het is hartverscheurend om de tekeningen te zien. Het leed dat de tsunami heeft aangericht is onvoorstelbaar.
‘We hadden geluk toen we de volgende avond bij toeval in de voorbereiding van de processie terechtkwamen. De dansers en olifanten stonden al klaar, in vol ornaat. We konden ze van dichtbij bewonderen en de mensen namen de tijd om onze vragen te beantwoorden. Echt schitterend. Bovendien was het een unieke kans om makkelijk prachtige foto's te maken. Onze Baobab-kinderen poseerden lachend met lokale leeftijdgenoten, die prachtig gekleed en versierd waren.’ Tsunami-museum Een hoogtepunt van een heel andere orde was het bezoek aan het Tsunamimuseum, een houten barak met een kleine expositie gewijd aan de tsunami die Sri Lanka in 2004 hard trof. Naast foto’s zijn er tekeningen te zien, waarin kinderen hun herinneringen aan de tragedie hebben vastgelegd.
‘Het was erg aangrijpend om die tekeningen te zien’, zegt Paul. ‘En om de gids te horen vertellen dat de bevolking aanvankelijk niets in de gaten had. De mensen zagen hoe de zee zich terugtrok en hoe de vissen achterbleven, spartelend op het droge. Een geschenk van de goden, dachten ze, en renden erop af. Toen kwam de vloedgolf. We luisterden met een brok in de keel.’ ‘Yoël was ook diep onder de indruk. Zodra we thuis waren zocht hij op internet het verhaal van de tsunami op en bekeken we samen op YouTube de rampbeelden van de plek in Galle waar hij twee dagen eerder zelf nog stond. Het was het eerste dat hij deed. Hij wilde er alles van weten.’ D
familie reizen
single parent reizen
sri lanka 16 dagen vanaf €
1499
On t de k z e l f : Polonnaruwa: fiets langs oude tempels en beklim de rotscitadel van Sigiriya. Het olifantenweeshuis van Pinnawela: wel eens zeventig badderende ‘kinderen’ gezien? Nuwara Eliya, centrum van de Ceylon-thee. Help een handje op een echte theeplantage! Het Udawalawe N.P. Vanuit je jeep kuddes wilde dieren spotten.
sereen Boeddhabeelden in Dambulla, een van de plaatsen die een fascinerend inkijkje in de boeddhistische cultuur van Sri Lanka gaven.
Galle, waar je oude Nederlandse teksten ontcijfert, VOC-munten vindt, en over de stadsmuren loopt. Kijk op www.baobab.nl/srilanka
nieuwe website:
www.baobab.nl
17
18
Baoblad 5 / 2012
nieuwe website:
www.baobab.nl
19
Baoblad Insight
Wereldwonder in Jordanië Petra ‘Fantastisch!’ ‘Sprookjes achtig!’ ‘Buitenaards!’ Reizigers die Petra hebben bezocht steken elkaar naar de kroon in hun lofzang op de antieke stad. Weinig plaatsen in het MiddenOosten spreken zo tot de verbeelding als het Jordaanse wereldwonder.
H
et zou een slimme truc kunnen zijn van de Jordaanse VVV: laat bezoekers aan Petra kilometers door een smalle kloof met tientallen meters hoge wanden lopen alvorens zij de eigenlijke stad bereiken. Tegen de tijd dat ze daar aankomen, zijn hun toch al hooggespannen verwachtingen opgelopen tot oerknal-proporties. Maar de VVV kon zich zulk hak- en boorwerk besparen. De spectaculaire entree tot Petra werd gratis en voor niets geleverd door Moeder Natuur, die ook het bergachtige decor waartegen de stad verrees voor haar rekening nam. De unieke ligging van Petra verleidde een vroege reiziger ertoe de stad te omschrijven als ‘een betoverende samenzwering tussen natuur en cultuur’. Hoogdravende commentaren zijn even oud als het toerisme naar Petra.
20
Baoblad 5 / 2012
Praalgraven De ervaring die de moderne reiziger bij aankomst in Petra wacht, verschilt niet van de sensatie die de eerste toeristen in de 19e eeuw ondergingen. Aan het eind van de kloof sta je plotseling oog in oog met een torenhoog, rijk gedecoreerd praalgraf, al-Khaznah al-Fara’un genoemd, de Schatkamer van de Farao. De aanblik van de in de roze-rode rotswand uitgehakte façade is verbluffend. Dat zich achter de gevel slechts een kleine grafkamer bevindt is al even onwezenlijk. Het pad dat langs de Schatkamer loopt geeft toegang tot een smal dal, omsloten door steile rotswanden in de meest grillige vormen en kleuren. In de wanden zijn veel meer graven met versierde gevels te zien, en even verderop stuit je op een in de rotsen uitgehakt theater, dat plaats bood aan achtduizend toeschouwers. Samen met de hooggelegen tempel al-Dayr (het Klooster), met zijn monumentale gevel van vijftig bij veertig meter het grootste bouwwerk van Petra, is het theater een van de weinige bouwsels die geen verband houden met de grafcultus. Karavaanhandel Van woningen is in Petra geen spoor gevonden. De bevolking woonde waarschijnlijk in tenten en in kwetsbare lemen woningen. Die eenvoudige behuizing paste uitstekend bij het Arabische nomadenvolk dat Petra groot maakte: de Nabateeërs. Aangetrokken door de intensieve han-
del in Noord-Arabië, maakten zij zich vanaf de 6e eeuw v.Chr. langzaam meester van de karavaanroutes in het gebied. Op het knooppunt van de handelswegen groeide Petra uit tot hun hoofdstad. De militaire macht van de Romeinen en de opkomst van nieuwe handelsroutes leidden de ondergang van de Nabateeërs in. In de 4e eeuw waren zij in de coulissen van de geschiedenis verdwenen. Onder Byzantijnse heerschappij bleef Petra nog bewoond tot halverwege de 6e eeuw, toen een zware aardbeving het lot van de stad bezegelde. Pas begin 19e eeuw werd het inmiddels legendarische Petra bij toeval herontdekt door de Zwitserse ontdekkingsreiziger Jean Louis Burckhardt. Archeologisch onderzoek heeft de afgelopen decennia overblijfselen van tempels, hooggelegen offerplaatsen, kerken en systemen voor waterbeheersing aan het licht gebracht, maar slechts een klein deel van Petra is grondig onderzocht en talloze vragen resteren. De mysteries die de stad omgeven hebben zijn aantrekkingskracht geen kwaad gedaan. Zwervend door het uitgestrekte stadsgebied, via in de rotsen uitgehakte trappen en smalle bergpaden, voel je je zelf ontdekkingsreiziger. In het fenomenale berglandschap, bespikkeld met de overblijfselen van de cultuur van de Nabateeërs, is de verbeelding de baas. Dat Petra bij de internationale verkiezing van zeven nieuwe wereldwonderen in 2007 werd uitverkoren, kan nauwelijks een wonder heten. D
groeps reizen
Jordanië 9 dagen vanaf
€
1099
o n t de k
z e l f:
Amman, met z’n oude Romeinse theater en goede restaurants. Langs de oeroude King’s Highway reis je door het land van de Bijbel. Een van de nieuwe wereldwonderen: Petra! De weergaloze woestijn van Wadi Rum, waar je overnacht bij bedoeïenen. Snorkel boven kleurrijke koraalriffen in de Rode Zee bij Aqaba. Het diepste punt op aarde, de Dode Zee, waarop je blijft drijven. Dana National Park, het mooiste deel van Jordanië. Wandel door valleien, en logeer in een stijlvolle ecolodge. Kijk op www.baobab.nl/jordanie
elaard
Machiel Cri Reizigersfoto van
nieuwe website:
www.baobab.nl
21
Duurzaamheid
Fair weg met Baobab
Baobab op kop in duurzaamheid Als eerste Nederlandse onderneming heeft Baobab Reizen het ‘Tourcert’ toegekend gekregen, een belangrijke certificering voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de toerisme-branche. Wereldwijd zijn 54 andere touroperators van dit onderscheidende predicaat voorzien. Tourcert beoordeelt een onderneming in haar volle omvang: van haar eigen huishouding tot partners en leveranciers; van het ‘product’ tot de effecten daarvan op milieu, omgeving en bevolking. Met andere woorden: Tourcert beoordeelt in welke mate een reisonderneming zich écht inzet voor duurzaamheid. Met recht kunnen wij nu zeggen dat wij hierin vooroplopen in Nederland. De actieve inzet voor een duurzame wereld is bij Baobab dan ook geen hype, maar maakt al veertig jaar deel uit van onze filosofie, van onze reizen en van de door ons gesteunde en opgezette projecten en partnerships. 22
Baoblad 5 / 2012
Hoe duurzaam zijn wij zelf? Een greep uit ons alledaagse bestaan geeft een goede indruk. • 98 procent van alle Baobabmedewerkers komt per fiets of openbaar vervoer naar kantoor. • Al het gebruikte papier is FSCgecertificeerd en wordt zoveel mogelijk dubbelzijdig geprint. Ook ingekocht papier ten behoeve van folders en Baoblad is voorzien van het FSCkeurmerk. Het besluit om geen jaarbrochure meer te publiceren leidde tot een papierbesparing van vijftig procent. • Op kantoor drinken we duurzaam verpakte ‘Earth Coffee’. Dit merk doneert zijn nettowinst aan waterprojecten. • Al onze evenementen en reismarkten worden volledig CO2gecompenseerd. • Alle door Baobab geboekte vluchten voor reisbegeleiders en andere medewerkers worden volledig CO2-gecompenseerd.
Hoe duurzaam zijn onze reizigers? Reis 100% CO2-neutraal Bij Baobab kun je je héle reis compenseren! Als enige reis organisator biedt Baobab de mogelijkheid om niet alleen de effecten van je internationale vluchten, maar ook die van je lokale vervoer en verblijf te compenseren. Voor een paar tientjes extra reis je honderd procent CO2-neutraal. In november 2011 compenseerde 31 procent van onze reizigers zijn of haar reis. Totale compensatie in 2011 (per 1 december):
6918 ton CO2
Reizigersfoto van Ria Kleijburg
Sergio Castro
Projecten
Mexico Stichting Chiapas Indianen
Het is een ideale formule: dankzij de focus van onze reizen komen reizigers in contact met thema’s die hen dermate beroeren dat zij besluiten er iets aan te doen. Krijgt zo’n project vervolgens betekenis, dan kan Baobab het financieel of anderszins ondersteunen. De bevolking profiteert op die manier niet eenmalig, maar blijvend. Inmiddels kan Baobab pronken met zes succesvolle, kleinschalige hulpprojecten, opgezet door bevlogen reizigers en reisbegeleiders. Lees meer over onze filosofie op www.baobab.nl/project.
Baobab Reizen ondersteunt de Stichting Chiapas Indianen, die zich het lot aantrekt van de voornamelijk uit Maya’s bestaande bevolking van de Mexicaanse deelstaat Chiapas. De stichting, opgericht door drie Baobab-reizigers, heeft sinds 1998 een indrukwekkend aantal projecten van de grond helpen krijgen. Werkterrein Chiapas, gelegen in het zuidoosten van Mexico aan de grens met Guatemala, deelt niet in de welvaart die elders in het land inmiddels gewoon is. De bewoners van de staat – hoofdzakelijk Maya’s, levend in een groot aantal groepen met eigen talen en tradities, en veelal overgeleverd aan grootgrondbezitters – ontbreekt het aan basisvoorzieningen als drinkwater, riolering, elektriciteit, medische faciliteiten, scholen en goede wegen. Sergio Castro Donaties en giften maken het de stichting mogelijk om projectmatig gerichte verbeteringen te realiseren. Daarbij onder-
steunt de stichting het werk van Sergio Castro, een van oorsprong landbouwingenieur die zich al ruim veertig jaar inzet voor de oorspronkelijke bevolking van Chiapas. Sergio brengt de indianen kennis bij op het gebied van landbouwtechnieken als gewassen-differentiatie en de effectieve bestrijding van erosie. Daarnaast verleent hij medische hulp, organiseert hij de bouw van scholen en de aanleg van waterputten met gefilterd water. San Cristobal In San Cristobal de las Casas heeft Sergio Castro een klein museum, waar reizigers kennis kunnen maken met meer dan honderd verschillende klederdrachten met bijbehorende ‘huipiles’ (poncho’s), hoeden, sjaals en andere attributen. De volledige opbrengst van het museum komt ten goede aan Sergio’s andere projecten. Wie met Baobab door Mexico en Guatemala reist kan tijdens het bezoek aan San Cristobal het museum bezoeken, waar Sergio enthousiast uitleg geeft over zijn klederdrachtcollectie, de verschillende tradities en gewoontes van de regio. Meer informatie over de activiteiten van de Stichting Chiapas Indianen op www.chiapas.nl. nieuwe website:
www.baobab.nl
23
Indonesië — Ellen Middelwijk en Vincent van Onselen
Egypte — Jan de Bouw
Chili & Argentinië — Dora Kolmus
Bolivia & Peru — Josef Engelen en Elly Segers
Lombok — Astrid van Leeuwen-van Leijden
Zambia — Ron van Leeuwen
Costa Rica — Kris Ubink
24
Baoblad 5 / 2012
Afrika — Davina Voets
Guatemala — Gijs Driessen
Reizigersfoto’s brengen Baobab-filosofie in beeld
Geen woorden, maar foto's Door de jaren heen deelden onze reizigers hun mooiste foto’s met ons, en met hun medereizigers. Geïnspireerd door de oproep in het vorige Baoblad ontvingen we een groot aantal nieuwe inzendingen. Hieruit selecteerdede redactie de foto die op de voorzijde van dit nummer prijkt. De maker, Karin Thissen, wint er een door Nikon beschikbaar gestelde D5000-camera mee. *
India — Joost de Jongh
Baobab streeft ernaar om uitingen zo veel mogelijk te illustreren met foto’s uit de dagelijkse praktijk van het reizen, gemaakt door de reiziger zelf. Zij raken, meer dan woorden, het hart van onze filosofie: aan een reis met Baobab houd je meer over. Op deze pagina’s, maar ook elders in dit magazine, geven we je een indruk van de de bijzondere ervaringen, belevenissen en ontmoetingen van onze reizigers, waar ook ter wereld. * Niet gewonnen? Doe dan mee aan een van de wedstrijden op de Facebook pagina van Nikon en maak alsnog kans op zo’n mooie camera.
Jouw mooiste reisfoto in Baoblad?
Madagaskar — Sarah Wouters
Chili & Argentinië — Dora Kolmus
Doe ook mee, en stuur ons die ene foto die je verbondenheid met je bestemming het beste uitbeeldt: die bijzondere ontmoeting, dat overweldigende landschap, het ‘onderweg zijn’ buiten de gebaande paden, de bezienswaardigheden, de lokale cultuur of natuur. Ingezonden foto’s maken kans om gepubliceerd te worden in Baoblad, op onze website, of in andere uitingen. De foto die wordt geselecteerd voor de cover van het volgende nummer van Baoblad wordt bekroond met een fotografieworkshop voor twee personen bij www.mooiwandelen.nl! Zo leer je nog meer over fotografie op reis. Geïnteresseerd? Op www.baobab.nl vind je onze adresgegevens, de deelnamevoorwaarden en nadere informatie over het insturen van je foto(’s).
Costa Rica — Kris Ubink
Zuidelijk Afrika — Josef Engelen en Elly Segers
nieuwe website:
www.baobab.nl
25
Interview
jon ook g ge en jonge leer som d d mig anser Aan d s en wa deel. e pro c ren Y zelf oël: ‘J essies s no ong in K a g jo ens nge van ndy n r!’ mij ame n le n efti jd,
s langs de tijdens een rei ontmoeting ’ ia. en t-K os do or Tana-rivier, No HAND IN HAND over straat, goed gebruik onder (mannelijke) vrienden in Kenia’s Grote Slenk.
nde reiziger te Jan schiet een gestra WEGENWACHT Rik Afrika. r doo reis eps gro hulp tijdens de eerste
Veertig jaar avontuur en idealisme De passies van Baobab-directeur Rik Jan Viezee Hij richtte Baobab op en leidt de organisatie nog altijd. Directeur Rik Jan Viezee over verleden, heden en toekomst van een reisorganisatie die avontuur en idealisme al veertig jaar hoog in het vaandel voert. ‘Onze reizigers een land écht laten beleven en tegelijk de lokale bevolking ondersteunen, daar gaat het ons om.’ interview
26
Baoblad 5 / 2012
Martijn de Rooi foto’s Christine Heij
H
‘Ik dompel me makkelijk onder in andere culturen. Dat zit in mijn genen.’
et is januari 1972. Diep in de Sahara zoekt Rik Jan Viezee, meeliftend met vrachtwagens, zijn weg richting Oost-Afrika. Hij is onderweg naar Kenia, het land waar hij opgroeide en waar zijn hart ligt, en waar hij een paar maanden wil doorbrengen. In het Algerijnse stadje Tamanrasset loopt hij een Amerikaan tegen het lijf, Bob. De mannen blijken een passie voor Afrika te delen. En beiden dromen ervan reizen naar Afrika te organiseren. De geestverwanten besluiten die droom gezamenlijk in daden om te zetten. Bob komt naar Nederland en er wordt een vervoermiddel aangeschaft, een tot bus omgebouwde Ford Canada uit de Tweede Wereldoorlog die tot kort tevoren bij de brandweer van Vlieland in gebruik was. De bus wordt eigenhandig verbouwd, overland proof gemaakt. De onderneming krijgt ook een naam: Mother Africa Trip, afgekort MAT Reizen. Het is een eerbetoon aan de belangrijke rol van de vrouw in de Afrikaanse culturen, en tegelijk aan Moeder Aarde, bron van leven. Door middel van kleine advertenties worden passagiers geworven. En er vinden voorlichtingsbijeenkomsten plaats, veelal in de huiskamer van Viezee. In november 1972 vertrekt de eerste MAT-reis, een expeditie van Londen naar Kenia waarvoor drie maanden is uitgetrokken. Het zouden er bijna zes worden. Passie In zijn kantoor in Amsterdam blikt Viezee met hoorbaar plezier terug op de beginjaren van ‘zijn’ Baobab. Veertig jaar na de oprichting staat hij nog altijd aan het roer van de organisatie. Viezee (65) kiest zijn woorden zorgvuldig, maar is tegelijk een geboren verteller, een man die van mooie verhalen houdt. Een man ook die graag zijn passies met anderen deelt. Passie, daar draait veel om bij hem, het is een rode draad in zijn leven, zeker als het om Baobab gaat.
Rik Jan springt als een Masai. Kijk op pagina 18, spring mee en maak kans op een reis naar Kenia!
Geboren in NederlandsIndië, en na een korte tussenstop in Nederland op zijn zevende naar Kenia verhuisd, ontwikkelde hij een passie voor reizen. Beeldend kan hij vertellen over de reizen per vrachtschip die het gezin maakte, van Kenia naar Nederland en terug. ‘Dan werden er tijdens een tussenstop in Port Sudan zesduizend kamelen ingeladen, die naar Jeddah moesten, aan de overkant van de Rode Zee. Daar stond ik als jochie bovenop. Ik herinner me ook het plezier in het zwembad dat de bemanning had gebouwd, van planken en een groot zeil.’ In Kenia ontwikkelde Viezee nóg een passie: die voor Afrika. ‘Ik ben er opgegroeid, ik hield van Kenia, van Afrika, ik voelde me er op mijn gemak. Ik ging er naar school en had op een vanzelfsprekende manier aansluiting met de lokale bevolking. Daarom dompel ik me ook heel makkelijk onder in andere culturen. Dat zit in mijn genen.’ Avontuurlijk reizen In 1961 verhuisde het gezin-Viezee naar Nederland. Rik Jan had moeite er te aarden. Eigenlijk wilde hij weg, nieuwe horizonten verkennen, wereldreiziger zijn. Op zijn achttiende vertrok hij voor een jaar naar Israël. Hij woonde en werkte er kort in een kibbutz en later in Eilat, hij leerde Hebreeuws en assisteerde een Israëli die jeep-tours door de Negev organiseerde. nieuwe website:
www.baobab.nl
27
Interview
gelukt! Geld wisselen in Congo: gulle lach na een geslaagde transactie.
KLEURRIJK Dansende Masai, een van Afrika.
‘Bij het kampvuur werd die eerste jaren over alles vergaderd.’
28
Baoblad 5 / 2012
van de vele attracties
Terug in Nederland werkte hij als stadsgids in Amsterdam en begeleidde hij excursies naar Marken en Volendam. ‘Dat was leuk’, zegt Viezee. ‘Maar eigenlijk wilde ik avontuurlijke reizen begeleiden. Daarvoor moest je in Londen zijn. Daar zaten de avontuurlijke reisorganisaties. Lui uit het hele Britse Gemenebest, die busjes en vrachtwagens kochten en daarmee naar Kathmandu reden, en later naar Afrika.’ In Londen werkte Viezee voor verschillende reisorganisaties. Hij werd stadsgids, begeleidde reizen door Engeland en later groepen Amerikanen door Oost-Europa. Van het geld dat hij verdiende reisde hij ’s winters naar zijn geliefde Afrika. En daar kreeg zijn droom eindelijk vorm, dankzij de toevallige ontmoeting met Bob, op 19 januari 1972.
Modder Africa De reizen van MAT kunnen met recht avontuurlijk worden genoemd. De reizigers legden enorme afstanden door moeilijk toegankelijke gebieden af en kwamen veelvuldig in contact met mensen die zelden buitenlanders zagen. Onderweg regelden ze alles zelf, van het opzetten van de tenten en het verzorgen van de maaltijden tot het onderhoud van de bus. En daarbij had iedereen inspraak. Dat was een van de redenen waarom de eerste reis bijna tweemaal zo lang duurde als was voorzien. ‘Het was de tijd van de democratisering’, vertelt Viezee. ‘Bij het kampvuur werd over alles vergaderd: hoe laat staan we op, wat gaan we morgen doen? Uiteindelijk vloog iedereen elkaar dan in de haren. Het leek het Italiaanse parlement wel.’ Niettemin ontwikkelde MAT zich tamelijk voorspoedig, zij het zonder Bob, die een relatie kreeg en zich in de VS vestigde. De lange overlandreizen maakten plaats voor rondreizen van vier weken door Kenia en Tanzania, later gevolgd door een rondreis door Noord-Kenia. Daarvoor werd de eerste externe reisbegeleider aangetrokken, Cor de Wildt, die eerder als passagier twee reizen had meegemaakt (zie pagina 40).
‘Dat was een reis voor gevorderden, voor mensen die nóg meer avontuur wilden’, zegt Viezee. ‘NoordKenia was nog echte rimboe, een onherbergzaam gebied zonder wegen, waar zelden reizigers kwamen.’ In de jaren daarop kwamen er meer nieuwe reizen, en meer personeel – en een truck – om die uit te voeren: een rondreis door Rwanda, Tanzania en Burundi, een overlandreis van Nederland naar Kenia, en de Moeder aller Reizen: van Cairo naar Kaapstad. In 1980 kreeg de organisatie ook een nieuwe naam: Baobab. ‘De oude naam beviel niet goed’, verklaart Viezee. ‘Zaten we onderweg vast in de modder, zei een passagier: “Echt iets voor Modder Africa Trip”.’ Ontwikkelingswerk In 1986 kwam Baobab tot stilstand. Viezee trok een jaar uit om zich op zijn toekomst te bezinnen. ‘Ik wilde graag iets in het ontwikkelingswerk gaan doen, maar uiteindelijk ben ik toch verder gegaan met Baobab. Ik heb de organisatie geformaliseerd en een kantoor geopend. Tot dat moment was Baobab een reisorganisatie zonder vaste woon- of verblijfplaats geweest.’ Bovendien realiseerde Viezee zich eens te meer dat hij met Baobab in feite ontwikkelingswerk bedreef door heel bewust gebruik te maken van kleinschalige lokale voorzieningen en de bevolking op allerlei manieren te ondersteunen. ‘Aan het eind van het tweede MAT-jaar heb ik bijvoorbeeld de volledige kampeeruitrusting aan een tentenmaker gegeven en hem geholpen er een eigen bedrijf mee op te zetten. Toen ik voorstelde een businessplan voor vijf jaar op te stellen, sloeg hij steil achterover: “Hoe kan een mens nou weten wat er de komende vijf jaar gaat gebeuren? Dat weet toch alleen God?!” Maar het werkte, en inmiddels hebben zijn zes kinderen een universitaire opleiding genoten.’ Legio zijn de voorbeelden van succesvolle kleinschalige projecten en initiatieven op het gebied van wat tegenwoordig maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) wordt genoemd. Initiatieven die mensen aan de onderkant van de samenleving middelen en mogelijkheden verschaften, en initiatieven die bijdroegen aan bescherming van natuur en milieu. Op grond daarvan mag Baobab zich sinds kort zelfs officieel Nederlands meest duurzame reisorganisatie noemen. En het mooie is, benadrukt Viezee, dat de reisbege-
leiders van Baobab die idealistische visie op ontwikkeling en duurzaamheid delen en in praktijk brengen. ‘En door hun passie worden ook onze reizigers gegrepen. Die zetten soms ook projecten op, die wij dan soms weer steunen. Dat maakt Baobab uniek.’
men we soms ongemakken voor lief. Dat is de essentie. Dat is ook het verschil tussen reiJan en zijn trouwe zigers en toeristen.’ ONAFSCHEIDELIJK Rik in een boom asi (‘Sterk’) vermaken zich Mak ot eno reisg Tevreden constateert Viezee in Mombasa.’ dat zijn uitgangspunten stevig binnen Baobab zijn verankerd. ‘De filosofie, de passie en het willen delen met anderen worden door alle medewerkers uitgedragen, zowel op kantoor als wereldwijd op al onze reizen en bestemmingen. Het is het DNA van de organisatie geworden. Het hangt niet op mij persoonlijk.’ Mocht er binnen Baobab ooit een post-Viezee-tijdperk aanbreken, dan kan dat met vertrouwen tegemoet worden gezien.
Snelle groei Met de ‘doorstart’ sloeg Baobab de vleugels uit: voor het eerst werden er reizen naar landen buiten Afrika aangeboden. Het aantal bestemmingen nam gestaag toe en het aantal passagiers groeide mee. Inmiddels is Baobab al vele jaren wereldwijd actief. De snelle groei stelde Viezee voor de taak personeel te zoeken dat zijn visie op reizen deelde. En dat luisterde nauw. ‘Ik kan wel gekscherend zeggen dat Baobab is ontstaan omdat ik in Afrika wilde zijn, dat het een subsidiefonds was voor mijn reislust, maar Toekomst het ging natuurlijk veel verder dan dat. Ik had de In een wereld die sneller verandert dan ooit, is dit behoefte om “mijn Afrika” met anderen te delen, om gegeven van niet te onderschatten betekenis, benahen de natuur en cultuur echt te laten beleven.’ drukt Viezee. De maatschappelijke veranderingen ‘Dat uitgangspunt heeft allerlei consequenties. leveren voortdurend spanningsvelden op, waarop Het betekent bijvoorbeeld dat je niet in de stad naar slagvaardig moet worden ingespeeld. een volksdansvoorstelling van Samburu gaat, maar ‘Om er één te noemen: de eisen die consumenten dat je naar de dorpen van de Samburu gaat, contact stellen veranderen. Klanten willen meer luxe en legt, uitzoekt wanneer er dáár wordt gedanst, en meer waar voor hun tijd. Reden we in het verleden beleefd vraagt of je daarbij aanwezig kunt zijn. Ik rustig twee dagen om een bijzondere attractie te ben daarvoor in het verleden, gewapend met pruim- zien, nu hoef je daar niet meer mee aan te komen. tabak en andere cadeaus, in dorpen op audiëntie En de tijd dat reizigers op onze kampeerreizen zelf geweest bij de Raad van Ouderlingen.’ kookten is ook definitief voorbij.’ ‘Een ander voorbeeld. Wij waren de eerste orga‘De vraag is steeds weer hoe je als reisorganinisatie die reizen naar Madagaskar aanbood, zoals satie met die veranderingen omgaat, hoe je we ook op andere plaatsen een pioniersrol vervulden. toekomstige aanbod er uit gaat zien. Dát je Daar ligt een schitterend gebergte, waar je op z’n moet meeveranderen is duidelijk, maar hoe? minst een dag wilt wandeZulke vragen kun je alleen len. Maar helaas was er maar beantwoorden vanuit je één hotelletje, met drie kafilosofie, je passies. Want als mers. Dan heb je de keus: je vergeet waar je vandaan óf je kijkt anderhalf uur komt, raak je de weg kwijt en rond en rijdt door, óf je héb je als reisorganisatie slaapt met twintig man in geen toekomst.’ D die drie kamers. Wij deden het laatste. Een reis wordt Kom naar de reismarkt op 28 januari in niet bepaald door wat er Slot Zeist voor de première van de jubileumfilm, waarin Rik Jan wordt aan accommodatie is. We AVONTUURLIJK REIZEN Op de geïnterviewd door Kluun. Bekijk alvast rug van een komen om een land te dromedaris in Rumuruti tijdens de de trailer op www.baobab.nl/reismarkt jubileumreis naar beleven, ons in de lokale Kenia in 2002. Baobab bestond toen dertig jaar. cultuur en natuur onder te dompelen, en dan ne-
‘Ik ging, gewapend met pruim tabak en andere cadeaus, in dorpen op audiëntie bij de Raad van Ouderlingen.’
Rik Jan in traditionele Masaikleding en -houding.
nieuwe website:
www.baobab.nl
29
b a z a a r Nieuws, tips en voordelen op het gebied van reizen, cultuur, gadgets & verzorging
Verzorging
Feestelijk schoon Gadgets
Weleda en Baobab zijn pioniers op het gebied van duurzaamheid, verbonden in hun inzet voor een schonere wereld. Ter ere van Baobabs veertigste verjaardag heeft Weleda – zelf 91 jaren jong – voor de lezers van Baoblad een duurzaam feestpakket met verzorgingsproducten samengesteld.
Zitten op niveau Wat doe je met je oude Baobladen? Juist, je maakt er een zitplaats van. De Hockenheimer Magazine-kruk is super-cool, comfortabeler dan je denkt, en gemaakt van prachtig beukenhout. De krukken worden geproduceerd door achterstandsjongeren. Kijk voor meer informatie op www.greenmoon.nl.
Inhoud van het pakket, speciaal voor mee op reis: Duindoorn Vitaliseringsdouche; Combudoron gel; Saline tandpasta; Calendula zalf; Citrus deodorant; Granaatappel Handcrème.
Baobab geeft twee Hockenheimer Magazinekrukken weg t.w.v. € 125. Waag je kans op www.baobab.nl/winactie.
Baobab geeft veertig Weleda-pakketten weg t.w.v. € 40,45. Waag je kans op www.baobab.nl/winactie.
Uitrusting
30
winnaars
Duurzaam slapen
De winnaars van de Baoblad 4 mail&winactie zijn vanaf 20 januari te vinden op baobab.nl/ winactie. De winnaars van deze editie zullen in maart bekend worden gemaakt op baobab.nl/ prijswinnaars.
De lakenzakken van COCOON® zijn gemaakt van biologische katoen, die wordt verbouwd door boeren in India. Georganiseerd in cooperaties staan zij voor een duurzame en verantwoorde productie, en ontvangen zij een gegarandeerd nette prijs voor hun eindproduct: goed voor de boer, het milieu en het product. En goed voor jou: de lakenzak is lekker ruim en comfortabel gesneden (220 x 90 cm), zodat je slaapt als een vorst. Kijk voor meer informatie op www.ikgaopreis.nl.
Sam van Zijl (4) stuurde ons de mooiste kleurplaat uit Baoblad 4 en wint de kaartjes voor TunFun.
Baobab geeft twintig lakenzakken weg t.w.v. € 24,95. Waag je kans op www.baobab.nl/winactie.
Baoblad 5 / 2012
Eten & drinken
Bakkie troost Duurzaam leven
Drinken zonder afval Alleen al in Nederland worden dagelijks ruim 500 duizend plastic flesjes weggegooid. Ze belanden op de vuilnisbelt, op straat of in zee. In de oceanen drijft een eiland aan plastic afval ter grootte van Frankrijk en Spanje. Alle reden om te kiezen voor een Dopper – een duurzaam, handig en mooi flesje dat eindeloos te gebruiken is, zowel voor kraanwater als andere koude drankjes. Na gebruik is het simpel te reinigen, ook in de vaatwasser. Kijk voor meer informatie op www.ditiswaar.nl. Baobab geeft tien Doppers weg t.w.v. € 9,95. Waag je kans op www.baobab.nl/winactie.
Dagelijks sterven wereldwijd zesduizend mensen door gebrek aan schoon drinkwater. Door voor je dagelijkse koffieconsumptie te kiezen voor Earth Coffee draag je bij aan een oplossing van dit schrijnende probleem. Earth Coffee investeert haar volledige nettowinst in waterprojecten, is duurzaam verpakt en smaakt voortreffelijk. Niet voor niets drinken we het bij Baobab ook. Baobab geeft vijf pakken Earth Coffee weg t.w.v. € 22. Waag je kans op www.baobab.nl/ winactie.
Fashion
Baobab jubileum-T-shirt Ziehier het T-shirt waarmee Baobab haar jubileum aankleedt. En haar reizigers! Want iedereen die tussen 20 januari en 1 februari 2012 een reis boekt bij Baobab ontvangt het gratis en voor niets! Uiteraard wordt het shirt volgens de hoogste ethische en duurzaamheidsnormen geproduceerd. Vanaf 20 januari is ons jubileum-shirt ook los te bestellen à € 19,95. Leuk om cadeau te doen aan wereldreizigers of andere liefhebbers. Kijk voor meer informatie op www.suite69.eu/baobab.
Zet in je agenda! nieuwe website:
www.baobab.nl
31
Kom naar de Jubileum Reismarkt in Slot Zeist! zaterdag 28 januari van 10 tot 17 uur
BAOBAB BESTAAT 40 JAAR!
Feestelijk dagprogramma - rondleiding door Slot Zeist
- zang- en dansvoorstellingen
- bijzondere reisverhalen verteld
- leuke kinderactiviteiten
door Kluun en andere bekende schrijvers
- première jubileumfilm
En natuurlijk informatie van reisbegeleiders - Reizigers voor reizigers plein - Reisfilms
voor € 4,95 Schrijf je in op www.baobab.nl/reismarkt
In Fez kun je eindeloos dwalen door kleurrijke souks.
Marokko
Grenzeloos gevarieerd Ommuurde medina’s, stoere kasba’s, ruige berg landschappen, majestueuze zandduinen en ont spannen badplaatsen. In Marokko is aan sfeer en attracties geen gebrek. Een ontdekkingsreis door de historie, cultuur en natuur van een land waar je nooit uitgekeken raakt. tekst
Mariëtte van Beek
De bakermat van Marokko is niet een van de beroemde steden, zoals Marrakech of Casablanca, maar het Zerhoungebergte in het noorden van het land. Eerder al streken daar Feniciërs met hun handelswaar neer, waarna de Romeinen er de deftige stad Volubilis bouwden. Niet ver daarvandaan legde een achterkleinzoon van de profeet Mohammed in de 8e eeuw de basis voor de natiestaat Marokko. Hij werd de eerste Marokkaanse koning en de naar hem vernoemde vestingplaats Moulay Idriss kreeg al snel een heilig aureool. Nog altijd mogen niet-moslims er niet overnachten. Zij zijn voor een bed aangewezen op de nabije koningsstad Fez. Geur van devotie Fez is een van de meest fascinerende steden van het land. In Fez el-Bali, het oudste deel van de ommuurde medina, kun je eindeloos dwalen door kleurrijke souks en langs madrasa’s (islamitische leerscholen), die in een wirwar van steegjes tegen de valleihellingen liggen. Stichter van de stad was koning Moulay Idriss II, die nog altijd bijzondere verering geniet. In de straten rond zijn graf snuif je de geur van devotie op zodra pelgrims wierook voor hem branden.
Als geen andere Marokkaanse stad is Fez verbonden met de godsdienstwetenschappen. Net buiten de medina bieden uitkijkpunten een schitterend uitzicht op de Karaouïnmoskee en -universiteit, een in de hele islamitische wereld zeer gerespecteerd instituut. Met zijn groene puntdaken is het niet te missen. Fez bleef niet steeds Marokko’s belangrijkste stad. ‘s Lands koningen en dynastieën hadden er een handje van om van residentie te wisselen. Marokko-reizigers kunnen naast Fez maar liefst drie andere koningssteden aandoen. Stuk voor stuk hebben ze hun eigenaardigheden. Graansilo’s Een daarvan is Meknes, de stad van de 18e-eeuwse sultan Moulay Ismaïl, wiens koninklijke optrekje zelfs in ruïnevorm nog altijd een enorm terrein in de oude stad beslaat. Vreemd genoeg zijn van zijn Dar Kebira (Grote Huis) de kolossale paardenstallen en graansilo’s het beroemdst. Dat is vast niet naar de postume zin van deze sultan, die zijn onderdanen vergeleek met ratten, die hij met zijn extreme bouw- en
Medina in Fez
nieuwe website:
www.baobab.nl
33
Ooit was Rabat de uitvalsbasis van kidnappers die op zee christenslaven maakten.
Marokko
o van Coco Reizigersfot
van Boxtel
geldingsdrift onder de duim dacht te houden. Een rustige atmosfeer kenmerkt Rabat, dat in de 12e eeuw even koninklijke hoofdstad was. Tijdens de Franse overheersing (1912-1956) kreeg het opnieuw de status van hoofdstad en dat is sindsdien zo gebleven. Wanneer je in het hooggelegen Oudaïa-fort in een traditioneel Moors café van het uitzicht op de riviermonding van de Bou Regreg geniet, kun je je nauwelijks voorstellen dat Rabat vroeger de uitvalsbasis was van kidnappers die op zee christenslaven maakten. Fijn toeven is het ook op het plateau met de Hassan-toren en zuilenrijen, de restanten van een nooit voltooide moskee. In het erachter gelegen mausoleum liggen de opa en vader van de huidige koning Mohammed VI (alias ‘M6’) begraven. Vader Hassan had best in zijn megaproject, de gigantische Hassan II-moskee in Casablanca, bijgezet willen worden, maar belandde uiteindelijk hier. 34
Baoblad 5 / 2012
Smulplein Het paradepaardje van M6 is Marrakech, ooit de zetel van opeenvolgende Berber-dynastieën. De jonge koning maakte het tot dé toegangspoort van Marokko. De grote publiekstrekker is het plein Jemaa el-Fna, het kloppend hart van de oude ommuurde stad. Het plein klopt ook echt, want trommelaars strijden er − naast een bonte stoet verhalenvertellers, slangenbezweerders, acrobaten, traditionele genezers, waarzegsters en travestieten − dagelijks om de gunst van drommen bezoekers. Ritmische Berbermuziek, zangerige Arabische Koran-recitaties en wervelende Afrikaanse jurken bepalen de sfeer. ’s Avonds veranderen tientallen mobiele restaurantjes Jemaa el-Fna in één groot smulplein. Hier kun je genieten van soep, salades, tajines, couscous en schapenkoppen, met een eersteklas uitzicht op de beroemde, zeventig meter hoge Koutoubiaminaret. Het is spitsuur in de souks, met hun vrachten verse specerijen, ambachtelijk leer- en houtwerk, kleding en tapijten. Wil je eten, drinken, shoppen, flaneren en uitgaan, dan begin je op en rond Jemaa el-Fna. Maar vergeet ook de nieuwe stadsdelen niet. Je vindt er talloze chique uitgaansgelegenheden, trendy boetiekjes, moderne kunstgaleries en golfterreinen. Marokko’s rijken (inclusief de koning himself) en de internationale jetset brengen er regelmatig tijd door in miljoenenvilla’s en gerestylede riads vol kleurige mozaïeken, fijn stuc- en houtwerk en binnentuinen met klaterende fonteinen, geurige sinaasappelboompjes en bougainville. Wapengekletter Hoe geriefelijk het leven in de koningssteden ook was, de oude Marokkaanse vorsten maakten zich wel zorgen over het lastige terrein erbuiten: de gebergten en woestijnen, waar Berber-stammen liever de macht aan zichzelf hielden. Marokko’s honderden kasba’s (versterkte vestingen), veelal strategisch gelegen te midden van ruige bergkloven en in dadelpalmoases, zijn indrukwekkende getuigen van hun historische wapengekletter. Boven een rivierbedding aan de voet van de Hoge Atlas liggen de beroemdste: het zevental kasba’s van Aït Ben Haddou. Tegenwoordig worden ze niet alleen bevolkt door Berbers en talloze ooievaars, maar ook regelmatig door beroemde acteurs. Zo vormden de kasba’s onder meer het decor van de films The Gladiator en Alexander. Als je geluk hebt, tref je een lokale figurant met een portfolio vol foto’s en handtekeningen.
Medina in Fez nieuwe website:
www.baobab.nl
35
Bergkloven en zandduinen In de Dadès-vallei, oostelijk van het stadje Ouarzazate, zijn de enorme bergkloven zelf de grote attracties. De bekendste zijn de Dadès-kloof, bij het plaatsje Boulmane, en de Todra-kloof, bij Tinerhir. De steile rotswanden vormen een walhalla voor bergbeklimmers en vogelaars, maar een wandeling door de kloven zelf, langs een kolkende bergstroom, groeps reizen
marokko hoogtepunten 13 dagen vanaf
Verbaas je niet als je spontaan voor de lunch wordt uitgenodigd.
€
999
On t de k z e l f : De kronkelstegen, pleinen en souks van de koningssteden Fez, Marrakech, Meknes en Rabat. De zandduinen rond Merzouga. Nog dieper de Sahara in? Slaap in ons Berberkamp! De Vallei van de Duizend Kasba’s, met de mooiste van allemaal: Aït Ben Haddou. De Todra- en de Dadèskloof, met hun schitterende wandelomgeving. De Hoge Atlas: een van de meest spectaculaire routes door Marokko. Het sfeervolle Essaouira. Relax aan het strand en bekijk het schitterende stadje. Kijk op www.baobab.nl/marokko
36
Baoblad 5 / 2012
is voor iedereen goed te doen. Herders met schapen en geiten, kinderen met schooltasjes, en Berbervrouwen onderweg naar terrasvelden of wasplaatsen, komen je op hun ezels voorbij. Verbaas je niet als je spontaan voor de lunch wordt uitgenodigd: ‘Marhaban!’, ‘Wees welkom!’ Verder in oostelijke richting wordt het alsmaar kaler en onherbergzamer. Ten zuiden van het plaatsje Erfoud, nabij de grens met Algerije, begint-ie dan ook: de ‘echte’ woestijn. De hoge zandduinen van Merzouga met hun scherpe kammen vormen het begin van de Sahara. Aan een tocht per kameel en een overnachting in een tent ontkom je hier bijna niet. ’s Ochtends vroeg beklimmen reizigers een zandduin om de zonsopgang te bewonderen. Naderhand is het heerlijk ontbijten met pannenkoekjes en mierzoete muntthee. Wie nog meer woeste natuur wil ervaren, doorkruist met een Landrover het blauwige vulkanische maanlandschap van Jebel Sahro, en reist langs de bedding van de rivier de Draa door naar Zagora, Marokko’s ‘heetste’ stad. Sahareense vrouwen, gedrapeerd in losse doeken, bevolken de lokale markt. Het zand ligt hier minder hoog opgetast dan bij Merzouga, maar een verkeersbord herinnert aan de karavaanroutes van weleer: met het schip van de woestijn ben je in 52 dagen in Timboektoe. Vestingsteden Net als de kasba’s landinwaarts, herinneren de vestingsteden langs Marokko’s kust aan het gevaar dat vroeger overal loerde. Alleen knabbelden hier geen binnenlandse opstandelingen, maar buitenlandse mogendheden aan de Marokkaanse natie. Een flink aantal stadjes was kortere of langere tijd in Portugese of Spaanse handen, en draagt daar nog de sporen van. In het uiterste noorden is het likkebaarden in Chefchaouen, zeker als fotograferen je passie is. Na de val van Granada (1492) zochten Spaanse moslims en joden hun toevlucht in dit ietsje landinwaarts gelegen Berber-bolwerk. Met zijn pittoreske blauw-witte, trapsgewijs tegen de berghellingen gebouwde huizen doet het stadje sterk Andalusisch aan. Zuidelijker is Essaouira een populaire bestemming. De Atlantische Oceaan rolt er schuimkoppend tegen de rotsen aan de voet van de vestingmuren met hun torens en bastions. Decennia terug vertoefden Jimi Hendrix en Cat Stevens aan de stranden van de nabijgelegen hippiekolonie Diabat. ‘Relax’ is nog steeds het motto in Essaouira. Na een reis door Marokko spoel je hier voldaan het stof af. Vlakbij de visserskotters in de haven is het in de openlucht smullen van versgebakken vis. Voor het slapengaan is een massage in de hammam een aanrader. Je Marokko-avontuur is compleet. D
# I WAS FAIR
groeps reizen Een reis boeken kan 24 uur per dag: via www.baobab.nl of bel 020-6275129
Duurzaam jubileum t-shirt t.w.v. € 19,95 cadeau bij boeking tussen 20 januari en 1 februari 2012
Indonesië
Marokko
Costa Rica
22 dagen v.a.
13 dagen v.a.
23 dagen v.a.
€
€
€
Sumatra, Java, Bali
1999
Hoogtepunten
999
Compleet
1999 Reizigersfoto van Joost van Vredendaal