בית-המדרש תהלה למשה מעט הכמות – רב האיכות איינע פון די זעלטענע בתי מדרשים וואס כלל- ישראל פארמאגט ,איז בלי ספק דער באקאנטער בית-המדרש תהלה למשה דיערמיאש ,וואס איז לאקירט אין סאפערן ,ניו-יארק .דער בית-המדרש איז א יחיד במינו ,אייגנארטיג און פארצייטיש, ארויסברענגענדיג דעם אמאליגן אלטן חן פון אונזער שטאט מאנסי. קליין איז דער בית-המדרש בכמות ,אין די היינטיגע טערמינען פון גרויסקייט וואלט זי באצייכנט געווארן אלס 'קוים א ברעקל' ,זי פארמאגט אפילו נישט קיין אייגענע בנין און געפינט זיך אין אן אונטערשטע שטאק פון א הויז. פארט איז דער שוהל א רב האיכות ,פיל מיט תוכן און קאלירפולקייט ,בשעת עס שפרודלט מיט א שמחת החיים און אין רוחניות .עס איז גאר א וואונדער ווי אזוי עס גייט אריין אזויפיל איכות אין אזא קליינער מקום.
תחילה למקראי קודש דער דאזיגער בית-המדרש טראגט מיט זיך אן אלטער היסטאריע ,בשעת זי איז געגרינדעט געווארן מיט אכט-און-פערציג יאר צוריק ,דורך די גוטהייצונג פון הרבני הנכבד מו"ה ר' ראובן שמעון סטאמפ ע"ה ,וועלכער האט געוואלט אויפשטעלן א זכר לעילוי נשמת זיינע עלטערן, יוצאי העיר יערמיאש ,און דורכדעם פאראייביגן די קדושים וועלכע זענען אומגעקומען על קידוש השם בשנות הזעם ,הי"ד. דער דאזיגער בית-המדרש איז געגרינדעט געווארן מיט די שכנים פון ארום ,און באשטייט ביזן היינטיגן טאג פון א געמיש צווישן אשכנזי'שע
131
T H E M O N SE Y VI E W /
יערמיאש
אידן און ישיבי'שע תורה'דיגע אידן. דער ערשטער שבת וואס מען האט געדאוונט אין בית-המדרש איז געווען ,שבת פרשת בא שנת תשכ"ח לפ"ק ,דעמאלס איז דער בית-המדרש געגרינדעט געווארן לתפארת עירנו מאנסי יע"א. שבת פארן ליינען איז פארגעקומען א דרשה אין בית-המדרש לרגל די באנייאונג פון בית-המדרש. דארט איז ארויסגעברענגט געווארן די גרויסע ליידן פון כלל-ישראל בשנות הזעם ,ווי אויך דאס שיינקייט פון כלל-ישראל אין די היינטיגע טעג ,טראצדעם וואס מען איז אריבערגעגאנגען אזויפיל צרות יגון ואנחה ,האט מען זיך באוויזן צו פאראייניגן און זיך צוריק מאחד זיין אינאיינעם מיט די מטרה צוריק אויפצובויען אידישקייט פון אונטער די חורבות ,און אצינד איז מען זוכה צו משלב זיין דעם עבר מיטן הווה ,דורכ'ן באנייען דעם בית-המדרש יערמיאש ,לזכרם פון די קדושים הי"ד .עס איז נישט געבליבן קיין טריקן אויג צווישן די מתפללי בית-המדרש.
וילך ויגדל וה' ברך את הקהילה ,במשל די יארן איז נתרבה געווארן ספסלי בית-המדרש ,אידן האבן אנגעהויבן נוצן דעם בית-המדרש און מען האט שוין מוסיף געווען א מנין שחרית אויף אינדערוואכן ,האט מען דעמאלס מחליט געווען צו קויפן א הויז פאר אן אייגענעם בית-המדרש. אין יאר תשמ"ו לפ"ק האט מען ענדליך אפגעקויפט דעם נייעם בנין ,עס האט דעמאלס געהייסן א גרויסן ברייטן ארט .דארט האט מען זיך צוזאמענגענומען צום דאווענען און צום לערנען, און די שכנים אין געגנט האבן זיך געשפירט
באקוועם ,מיט אן אייגענעם בנין ,אייגענע פיר ווענט וואו אנצופירן מיט אלע אקטיוויטעטן. עס מוז ארויסגעברענגט ווערן אז דער שוהל האט באוויזן צו מאכן א מהפכה של ממש אין דעם גאנצן סאפרן געגנט .אין די ערשטע יארן האבן דארט געוואוינט אידן וואס זענען געווען גאר ווייט פון א אידישן לעבנס שטייגער. צוביסלעך האט דער ליכטיגקייט פון דעם בית- המדרש אריינגעשיינט אויך אויף די דאזיגע אידן און זיי מקרב געווען צו אמת'ע ערליכקייט און אידישקייט .היינט זענען פאראן פיל אידן וועלכע שפירן אין דעם ארט א חלק פון זייער לעבן ,די דאזיגע שפירן אז זיי קענען זיך כמעט נישט באגיין אן דעם בית-המדרש.
אקטיוויטעטן און פעולות היינט צו טאגס איז דער בית-המדרש מעט הכמות און רב האיכות .קוקנדיג אויף די פילפארביגע פעולות וואס קומען ארויס פון דעם ארט ,שטעלט זיך ארויס אז דער בנין איז קליין פאר דעם צורך וואס עס פעלט אויס אויפן ארט. עס איז פאראן דארט א היכל התפילה ,קאווע שטוב ,און עזרת-נשים ,וואס ווערט באנוצט אין די וואכן טעג אלס מקום לשיעורי תורה און אמאל אויך אויף צום דאווענען. אין קהל תהילה למשה איז פאראן איין מנין שחרית ,איין מנין מנחה און צוויי מנינים מעריב. דאס איז אלעס אין געהעריגע טעג ,אין בין- הזמנים קען זיך מאכן מער מנינים ,דורך בחורים אדער געסט וואס דרייען זיך דארט דורך. יעדע ליל שישי איז פאראן א שיעור אין חומש רש"י ,וואס ווערט פארגעלערנט דורך הרב ראובן