เปลี่ยนเมือง เป็นเมือง
...พวกเธอไปอยูท่ ไี่ หนกันหมดนะ
ทิ้งถิ่น แตกพลัดกระจัดกระจายไปเสีย แล้ว เพือ่ นวัยเยาว์ของฉัน ....เราเรียงแถว เดินลัดเลาะไปในอุโมงค์ อุโมงค์หญ้าคา หญ้าน�้ำ กกและแขมที่โน้มกิ่งใบลงมาหา ร่องธาร บางช่วงตื้นเพียงข้อเท้า ช่วงลึก สูงแค่เข่า พื้นธารใส ปูด้วยกรวดทราย สัมผัสเสียดสีฝ่าเท้าเบาๆ ยามเหยียบย�่ำ ทุกขอบทุง่ มักมีรอ่ งธาร ผูใ้ หญ่ชว่ ยกันขุด ล�ำเหมืองไว้แจกจ่ายน�้ำปันต้นข้าว ชาย นามีอุโมงค์หญ้าทอดยาว กล่อมด้วย ดนตรีสายธารระริก อุโมงค์ลบั ของเราไม่ได้มแี ค่เถาวัลย์ หญ้ารกเท่านั้น แต่ยังมีดอกหญ้าเล็กๆ สี ม่วง ขาว เหลือง ชมพู และแดงหม่นดอก เล็ ก ดอกน้ อ ยให้ ชื่ น ชม เด็ ก หญิ ง แห่ ง หมู ่ บ ้ า นในอดี ต จะเล่ น สิ่ ง ใดได้ เ ล่ า นอกจากผักหญ้า ก้อนดิน ลูกไม้ และ ดอกไม้ไร้ค่า ‘กุ้ง’ เดินน�ำอยู่ข้างหน้า ‘นก’ ตามมาข้างหลัง หมู่เด็กหญิงส่ง เสียงคุยเจือ้ ยแจ้ว ก้มดูโน่นนี่ ลูกปลา ลูก อ๊อด หอยขมตัวเล็กๆ พลางกระโดดหลบ ปลิง เบื่อสิ่งเหล่านั้นแล้ว ใครบางคนเริ่ม ต้นเก็บเฟิรน์ เขียวฉ�ำ่ ทีง่ อกรายตลอดทาง อา ...ได้เวลากลับบ้านแล้วหรือนี่ แก๊งเด็ก ท้องทุ่ง ซึ่งที่ละเล่นผจญภัยคือท้องนา เมื่อถึงเวลาคืนเรือน มักมีของกินติดไม้ ติดมือกลับไปเสมอ
ที่ล�ำธาร ง่ายที่สุดคือ ผักกูด เก็บ เฉพาะยอดอ่อนๆ เลือกที่ม้วนงอเหมือน สระใอไม้ม้วนสีออกน�้ำตาลเพราะขุยขน อันนั้นแหละ ก้านอวบอ้วนดีนัก ช�ำเลือง แลใบเขียวสดสว่างบ้างนะ แต่อย่าเลือก ใบใหญ่เขียวเข้มล่ะ นั่นน่ะแก่แล้ว ก้าน แข็ง เคีย้ วไม่อร่อย วันไหนเก็บได้มากเกิน ก�ำมือน้อย บ้านสามหลังจะมีอาหารมื้อ แลงเป็นผักกูดเหมือนกัน บางวัน เพลิน เล่น เก็บได้นิดเดียวก็หิวไส้กิ่ว เด็กหญิง เลิกรา บ่ายหน้าฝ่าแดดทุ่งกลับหมู่บ้าน ไปไหนดีล่ะ บ้านใครอยู่ใกล้สุด สะดวก สุด มีแม่ใจดีที่สุดก็บ้านนั้นล่ะ พวกเด็ก หญิงชั้นประถมซึ่งเรียนรู้วิธีหาอยู่หากิน จากผูใ้ หญ่ และลอกเลียนการปรุงอาหาร จากแม่แบ่งหน้าที่กันรวดเร็ว เธอก่อไฟ ฉันล้างผัก เธออีกคนเด็ดนะ วันนี้ ใครจะ เป็นแม่ครัวหนอ ผลัดกันคนคนละทีก็ได้ ผัดผักกูดใส่นำ�้ มันหอยหรือซอส หรือซีอวิ๊ ขาว บางครั้งใส่แค่น�้ำปลาหรือเกลือก็มี จากนัน้ ล้อมวงกัน ปาร์ตนี้ อ้ ยๆ ของ เด็กน้อยแห่งอดีตที่ไม่มีขนมเค้ก ไม่มีน�้ำ หวาน มีแค่ความชุ่มฉ�่ำจากล�ำธาร รส หวานของแผ่นดิน และความภาคภูมิใจ ไม่รู้สิ้นที่สามารถเสาะหาอาหารได้เอง ถูกแล้วล่ะ ฉันชวนเธอมาฟังเรื่อง เล่าจากผักกูด กูดคึ กูดขาว กูดน�้ำ หรือ หัสด�ำ เฟิร์นกินได้ที่ชอบห้วยหานล�ำธาร
กรีน
ใสและไพรป่า ทราบมาว่ามีให้กินแทบ ทุกถิน่ ทัว่ เอเซีย หากว่าทีน่ นั่ มีผนื ป่า ชาย นำ�้ ชืน้ ฉำ�่ ร่มร�ำไร ฉันยังทราบอีกนะว่า ต่อ ไปถึงเธอจะอยู่ในเมืองใหญ่ ร้านอาหาร ทีเ่ ธอและครอบครัวไปรับประทาน ตลาด ที่เธอจับจ่ายยังไม่พบผักกูดง่ายดายนัก แต่ไม่นานหรอก เธอจะได้ลิ้มรสสดชื่น กรุบกรอบนีโ้ ดยง่ายเช่นเดียวกับฉัน มีคน ท�ำฟาร์มผักกูดที่ภาคใต้แล้วน่ะสิ เป็น เรื่องเป็นราว ส่งขายวันละหลายร้อย กิ โ ลฯ เลยด้ ว ย แค่ ท�ำโรงเรื อ นชื้ น ๆ เหมื อ นปลู ก กล้ ว ยไม้ ห รื อ เฟิ ร ์ น สวย ประดับสวน แบ่งเหง้าผักกูดที่แทงยอด แตกใบรูปขนนกระดะดายตามชายป่า หรือล�ำธารในฤดูฝน ขุดมาแล้วปลูกลงไป ใหม่ หมั่นดูแล ฉีดฝอยฝนพ่นละอองน�้ำ แค่นี้ก็มีผักกูดให้เก็บกินแทบไม่เว้นวัน นอกจากผั ด น�้ ำ มั น หอยแบบเด็ ก น้อยแล้ว วันไหนเราสนุก เก็บเพลินจน ล้นห่อใบตอง แม่ของพวกเราจะยิ้มย่อง เข้าครัว ต�ำเครื่องแกงอันประกอบด้วย พริกหนุ่มหรือพริกชี้ฟ้าเม็ดใหญ่ ใส่หอม กระเทียม กะปิ โขลกจนเข้ากัน ไม่ลมื สับ หมูกับผ่ามะเขือเทศสามสี่ลูก แม่เริ่มต้น ด้วยการผัดพริกแกง เอาหมูลงไปรวนจน หอม ตามด้ ว ยผั ก กู ด ที่ ซ อยค่ อ นข้ า ง ละเอียด สุดท้ายจึงเติมมะเขือเทศลงไป แต่ส�ำหรับย่ายาย คนโบราณที่ไม่สันทัด
> 13