JJANUSZ RYBAKOWSKI
LIT
NIEZWYKŁY LEK W PSYCHIATRII
LIT
NIEZWYKŁY LEK W PSYCHIATRII
JANUSZ RYBAKOWSKI
LIT
NIEZWYKŁY LEK W PSYCHIATRII
Lit – niezwykły lek w psychiatrii Janusz Rybakowski
Copyright © by Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2019
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Żaden z fragmentów książki nie może być publikowany w jakiejkolwiek formie bez wcześniejszej pisemnej zgody wydawcy. Dotyczy to także fotokopii i mikrofilmów oraz rozpowszechniania za pośrednictwem nośników elektronicznych.
Termedia Wydawnictwa Medyczne ul. Kleeberga 2 61-615 Poznań tel./faks +48 61 822 77 81 e-mail: termedia@termedia.pl http://www.termedia.pl
Termedia Wydawnictwa Medyczne Poznań 2019 Wydanie I
ISBN: 978-83-7988-289-2
Wydawca dołożył wszelkich starań, aby cytowane w podręczniku nazwy leków, ich dawki oraz inne informacje były prawidłowe. Wydawca ani autorzy nie ponoszą odpowiedzialności za konsekwencje wykorzystania informacji zawartych w niniejszej publikacji. Każdy produkt, o którym mowa w książce, powinien być stosowany zgodnie z odpowiednimi informacjami podanymi przez producenta. Ostateczną odpowiedzialność ponosi lekarz prowadzący.
SPIS TREŚCI Rozdział 1 Kraepelinowski podział zaburzeń psychicznych i kazus autora książki
7
Rozdział 2 Początek świata, starożytność, XIX wiek i pierwsza połowa XX wieku
17
Rozdział 3 John Cade i wątek australijski
27
Rozdział 4 Mogens Schou – niekwestionowany lider terapii litem
31
Rozdział 5 Choroby afektywne: jednobiegunowa (depresja okresowa) i dwubiegunowa (maniakalno-depresyjna)
39
Rozdział 6 Leki przeciwdepresyjne, przeciwmaniakalne i normotymiczne. Lit prototypem leku normotymicznego
55
Rozdział 7 Co się dzieje z litem w organizmie człowieka i jak działa na procesy biochemiczne
63
Rozdział 8 Rozpoczynanie stosowania litu w chorobach afektywnych
73
Rozdział 9 Działanie w manii, depresji i potencjalizacja działania leków przeciwdepresyjnych
75
Rozdział 10 Lit – optymalny lek normotymiczny w profilaktyce nawrotów chorób afektywnych
81
Rozdział 11 Wyznaczniki skuteczności profilaktycznej litu. Excellent lithium responders
89
Rozdział 12 Objawy niepożądane stosowania litu i postępowanie w przypadku ich wystąpienia
95
Rozdział 13 Interakcje farmakokinetyczne i farmakodynamiczne litu z innymi lekami
101
Rozdział 14 Lit a inne leki normotymiczne – walproiniany, karbamazepina, lamotrigina, klozapina, olanzapina, kwetiapina, aripiprazol, risperidon
105
Rozdział 15 Stosowanie litu w ciąży i okresie poporodowym
119
Rozdział 16 Lit jako lek zapobiegający samobójstwom
123
Rozdział 17 Lit jako lek działający przeciwwirusowo i immunomodulacyjnie
131
Rozdział 18 Wpływ litu na funkcje poznawcze i czynniki z tym związane
135
Rozdział 19 Lit jako lek działający neuroprotekcyjnie
139
Rozdział 20 Czy lit może mieć zastosowanie w chorobach neurodegeneracyjnych?
143
Rozdział 21 Inne możliwości użycia litu w psychiatrii i poza psychiatrią
149
Rozdział 22 Podręczniki, czasopisma, konferencje, IGSLI, ConLiGen
153
Rozdział 23 Literatura i sztuka
159
Rozdział 24 Subiektywny bilans „ścieżki litowej” autora książki
169
Rozdział 25 Perspektywy na 70-lecie litu we współczesnej psychiatrii
177
Bibliografia
181
ROZDZIAล
25
Perspektywy na 70-lecie litu we wspรณลczesnej psychiatrii 6LHGHPG]LHVLฤ WODWWHUDSLLOLWHPZHZVSyรกF]HVQHMSV\FKLDWULLZSLVXMHVLฤZW\OHฤช ODW ZVSyรกF]HVQHM SV\FKRIDUPDNRORJLL -DNR ฤURGHN SV\FKRIDUPDNRORJLF]Q\ OLW]DMPXMHPRFQฤ LZSHZQ\PVHQVLHXQLNDOQฤ SR]\FMฤZOHF]HQLXLSURยฟODNW\FH FKRUyEDIHNW\ZQ\FK3RODWDFKRGXND]DQLDVLฤDUW\NXรกX-RKQD&DGHยถDOLWQDGDO X]QDZDQ\ MHVW ]D ZDUWRฤFLRZ\ OHN SU]HFLZPDQLDNDOQ\ DF]NROZLHN QLH MHVW WRREHFQLHMHJRJรกyZQDWHUDSHXW\F]QDUHNRPHQGDFMD1DWRPLDVWSRODWDFKRG SLHUZV]HMSXEOLNDFMLQDWHPDWG]LDรกDQLDSURยฟODNW\F]QHJRZFKRUREDFKDIHNW\ZQ\FK OLW ZH ZV]\VWNLFK UHNRPHQGDFMDFK X]QDZDQ\ MHVW ]D OHN QRUPRW\PLF]Q\ SLHUZV]HJRZ\ERUXZFHOX]DSRELHJDQLDQDZURWRPPDQLLLGHSUHVMLZFKRURELH DIHNW\ZQHMGZXELHJXQRZHM=GDQLHPDXWRUDNVLฤ ฤชNLGUXJLPZNROHMQRฤFLZVND]DQLHPGRVWRVRZDQLDOLWXZSV\FKLDWULLPRฤชHE\รผSRWHQFMDOL]DFMDG]LDรกDQLDOHNyZ SU]HFLZGHSUHV\MQ\FKZGHSUHVMLOHNRRSRUQHM2ERNG]LDรกDQLDQRUPRW\PLF]QHJR OLW PD ZLHOH LQQ\FK NRU]\VWQ\FK ZรกDVQRฤFL WDNLFK MDN G]LDรกDQLH ]PQLHMV]DMฤ FH ]DFKRZDQLDVDPREyMF]HHIHNWLPPXQRPRGXODF\MQ\LSU]HFLZZLUXVRZ\DZREOLF]XGRZRGyZ]JURPDG]RQ\FKZRVWDWQLFKGHNDGDFKยฑUyZQLHฤชG]LDรกDQLHQHXURSURWHNF\MQH7DRVWDWQLDZรกDVQRฤรผOHNXSRZRGXMHSUyE\MHJRVWRVRZDQLDDF]NROZLHNQDGDOGRฤรผQLHฤPLDรกHZFKRUREDFKQHXURGHJHQHUDF\MQ\FK 0LPR OLF]Q\FK GRZRGyZ QD VNXWHF]QRฤรผ L NRU]\VWQH HIHNW\ NOLQLF]QH OLWX MHJRVWRVRZDQLHZWHUDSLLFKRURE\DIHNW\ZQHMGZXELHJXQRZHMMHVWQLHGRVWDWHF]QH-HGQ\P]SRZRGyZPRฤชHE\รผZSURZDG]HQLHLDNW\ZQDSURPRFMDLQQ\FKOHNyZQRUPRW\PLF]Q\FK]DUyZQR,MDNL,,JHQHUDFMLLQQ\PยฑSHUFHSFMDWHJROHNX MDNRฤURGNDWRNV\F]QHJRFRMHVW]ZLฤ ]DQH]G]LDรกDQLDPLXERF]Q\PLSRMDZLDMฤ F\PLVLฤSRGF]DVMHJRVWRVRZDQLDJรกyZQLHZ]DNUHVLHF]\QQRฤFLWDUF]\F\LQHUHN RUD]IXQNFMLSR]QDZF]\FK7DNLHSRVWU]HJDQLHOLWXMHVWF]ฤVWHZฤUyGOHNDU]\UyฤชQ\FKVSHFMDOQRฤFLDOHGRW\F]\UyZQLHฤชQLHNWyU\FKSV\FKLDWUyZ 1LHGRVWDWHF]QH VWRVRZDQLH OLWX ]QDMGXMH RG]ZLHUFLHGOHQLH Z WUHQGDFK GRW\F]ฤ F\FK SU]HSLV\ZDQLD UHFHSW QD OHNL QRUPRW\PLF]QH Z RVWDWQLFK GHNDGDFK $QDOL]D SU]HSLV\ZDQLD W\FK OHNyZ Z ODWDFK ยฑ X DPHU\NDฤVNLFK 177
Janusz Rybakowski t Lit – niezwykły lek w psychiatrii
SDFMHQWyZ]FKRUREąDIHNW\ZQąGZXELHJXQRZąZ\ND]DáDĪHOLWE\áSU]HSLV\ZDQ\X]QLFKSRGF]DVJG\OHNLSU]HFLZSDGDF]NRZHRG]LDáDQLXQRUPRW\PLF]Q\P X D OHNL SU]HFLZSV\FKRW\F]QH X 2FHQD SU]HSLV\ZDQLD OHNyZ SU]HFLZSV\FKRW\F]Q\FK L QRUPRW\PLF]Q\FK Z SRGVWDZRZHM RSLHFH ]GURZRWQHM Z:LHONLHM%U\WDQLLXSDFMHQWyZ]FKRUREąDIHNW\ZQąGZXELHJXQRZąZODWDFK ± XMDZQLáDĪHRGVHWHNSDFMHQWyZ]WąFKRUREąXNWyU\FKVWRVRZDQR OHF]HQLHIDUPDNRORJLF]QLHZ\ND]DáQLHPDOGZXNURWQ\Z]URVW±RGZURNX GRZURNX :W\PF]DVLHVWRVRZDQLHOLWXZ]URVáR]GR SDFMHQWyZ ZDOSURLQLDQyZ RG GR NDUEDPD]HSLQ\ RG GR ODPRWULJLQ\ RG GR D DW\SRZ\FK OHNyZ SU]HFLZSV\FKRW\F]Q\FKRGGR QDMF]ĊĞFLHMVWRVRZDQ\PLE\á\RODQ]DSLQD±LNZHWLDSLQD± $QDOL]DWUHQGyZSU]HSLV\ZDQLDOHNyZSV\FKRWURSRZ\FKZ$XVWUDOLL Z\ND]DáDĪHZURNXWDNLHOHNLQRUPRW\PLF]QHMDNOLWZDOSURLQLDQ\NDUEDPD]HSLQDLODPRWULJLQDVWDQRZLá\GRERZ\FKGDZHNOHNyZSV\FKRWURSRZ\FK:ODWDFK±SU]HSLV\ZDQLHOLWXSR]RVWDZDáRQDVWDá\PSR]LRPLH SRGF]DV JG\ ZDOSURLQLDQ\ L ODPRWULJLQD Z\ND]\ZDá\ ]QDF]Q\ Z]URVW 6WRVRZDQLH OLWX Z GXĪ\P UHJLRQLH :áRFK Z\ND]DáR SURFHQWRZ\ Z]URVW Z ODWDFK ± QDVWĊSQLH SURFHQWRZ\ VSDGHN Z ODWDFK ± L SRQRZQ\ Z]URVW R Z ODWDFK ± %DGDQLH ]PLDQ Z SU]HSLV\ZDQLX OHNyZ QRUPRW\PLF]Q\FK Z FKRURELH DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM Z 6]ZHFML Z ODWDFK ±SRND]DáRĪHVWRVRZDQLHOLWX]PQLHMV]\áRVLĊZW\PRNUHVLH]GR QDWRPLDVWZ]URVáRZSU]\SDGNXODPRWULJLQ\ ]GR LNZHWLDSLQ\ ] GR =PQLHMV]\áRVLĊWHĪVWRVRZDQLHZDOSURLQLDQyZ ]GR LRODQ]DSLQ\ ]GR . :\ELWQ\ DPHU\NDĔVNL VSHFMDOLVWD Z ]DNUHVLH FKRURE\ DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM5REHUW3RVWZDUW\NXOHRSXEOLNRZDQ\PZURNXZF]DVRSLĞPLH Ä1HXURSV\FKRSKDUPDFRORJ\´ XEROHZD ĪH VWRVRZDQLH OLWX Z 6WDQDFK =MHGQRF]RQ\FK MHVW QDZHW EDUG]LHM QLHGRVWDWHF]QH QLĪ Z (XURSLH:VND]XMH SU]\ W\P QDOLF]QH]DOHW\OLWXLWZLHUG]LĪHREDZ\SU]HGREMDZDPLXERF]Q\PLWHJROHNX VąSU]HVDG]RQH5REHUW3RVWMHVWDXWRUHPZLHOX]QDNRPLW\FKEDGDĔQDWHPDW FKRURE\ DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM ± PLĊG]\ LQQ\PL WZyUFą WHRULL NLQGOLQJX ]DNáDGDMąFHMXG]LDáWHJR]MDZLVNDZSDWRJHQH]LHFKRURE\. :XELHJá\PURNXGRNRQDQRDQDOL]\GDQ\FK]DĪ\ZDQLDOLWXZ3ROVFHZODWDFK ± Z\NRU]\VWXMąF GDQH GRVWDUF]RQH SU]H] Intercontinental Marketing 6WDWLVWLFV3RODQGZ\UDĪRQHZZDUWRĞFL'27 DQJGD\VRIWUHDWPHQW :FHOX RFHQ\ELHĪąFHJRVWRVRZDQLDOLWXZSRUyZQDQLX]OHNDPLQRUPRW\PLF]Q\PL ZDO SURLQLDQ\NDUEDPD]HSLQDODPRWULJLQDRODQ]DSLQDNZHWLDSLQDDULSLSUD]RO SRUyZQ\ZDQR OLF]EĊ UHFHSW QD GDQ\ OHN Z\VWDZLRQ\FK GOD RVyE ] UR]SR]QDQLHP FKRURE\DIHNW\ZQHMGZXELHJXQRZHMZGUXJLPSyáURF]XURNX:\ND]DQR ĪHZODWDFK± ODW QDVWąSLáQLH]QDF]Q\Z]URVW R VWRVRZDQLDOLWX QDWRPLDVWZODWDFK± NROHMQHODW Z]URVWWHQZ\QRVLá:GUXJLP SyáURF]XURNXVWRVRZDQLHZDSURLQLDQyZE\áRQLHPDOWU]\NURWQLHZLĊNV]H DNZHWLDSLQ\RODQ]DSLQ\LODPRWULJLQ\RNRáRGZXNURWQLHZLĊNV]HQLĪOLWX. 178
Rozdział 25. Perspektywy na 70-lecie litu we współczesnej psychiatrii
=H Z]JOĊGX QD WDQLą SURGXNFMĊ OLW QLH MHVW DNW\ZQLH SURPRZDQ\ SU]H] ĪDGQąZLĊNV]ą¿UPĊIDUPDFHXW\F]QąLSRGW\PZ]JOĊGHPXZDĪDQ\]DOHNVLHURF\ DQJorphan drug 'ODWHJRJáyZQąPRĪOLZRĞFLąMHJRSURPRFMLMHVWSRND]DQLH RELHNW\ZQ\FK Z\QLNyZ EDGDĔ ZVND]XMąF\FK QD NRU]\ĞFL ]H VWRVRZDQLD OLWX L]DGDZDQLHNáDPXWZLHUG]HQLRPRMHJRWRNV\F]QRĞFL:W\PFHOXDXWRUNVLąĪNL RSXEOLNRZDáZXELHJá\PURNXQDáDPDFKSUHVWLĪRZHJRF]DVRSLVPDÄ)URQWLHUVLQ 0ROHFXODU 1HXURVFLHQFH´ DUW\NXá ]DW\WXáRZDQ\ Ä&KDOOHQJLQJ WKH QHJDWLYH SHUFHSWLRQRIOLWKLXPDQGRSWLPL]LQJLWVORQJWHUPDGPLQLVWUDWLRQ´ Ä.RQWUDUJXPHQW\ GOD QHJDW\ZQHM SHUFHSFML OLWX L ]DVDG\ RSW\PDOQHJR VWRVRZDQLD GáXJRWHUPLQRZHJR WHJR OHNX´ 1LHZąWSOLZLH NU]HZLHQLX ZLHG]\ QD WHPDW VWRVRZDQLD OLWX SRVáXĪ\UyZQLHĪQLQLHMV]DNVLąĪND2VWDWQLRQDáDPDFKSRSXODUQHJRF]DVRSLVPD Ä3V\FKLDWULD´XND]DáRVLĊNUyWNLHGRQLHVLHQLHGRW\F]ąFHOHF]HQLDOLWHPSU]\JRWRZDQHQDSRGVWDZLHRVWDWQLFKZ\W\F]Q\FK,*6/,DXWRUVWZD7RPDV]D6]DIUDĔVNLHJRLDXWRUDQLQLHMV]HMNVLąĪNL. 3U]\ZRáXMąF WHNVW -RKQD &DGH¶D VSU]HG ODW\ EĊGąF\ PRWWHP SLHUZV]HJR UR]G]LDáXQLQLHMV]HMNVLąĪNLQDOHĪ\VWZLHUG]LüĪHREHFQLHG]LDáDQLHWHUDSHXW\F]QH OLWXZFKRUREDFKDIHNW\ZQ\FKWUDNWXMHP\MDNRRF]\ZLVWRĞüLVSHNWDNXODUQ\HIHNW SV\FKRWURSRZ\QDMOĪHMV]HJR]PHWDOLQLHSRZRGXMHMXĪZąWSOLZRĞFL1DWRPLDVW ZĞZLHWOHEDGDĔSU]HSURZDG]RQ\FK]ZáDV]F]DZRVWDWQLHMGHNDG]LHLQWHUHVXMąFH RND]Dá\VLĊRGQLHVLHQLDGRGUXJLHMF]ĊĞFLWHNVWXZNWyU\P&DGHVSHNXOXMHQDWHPDWPRĪOLZRĞFLUROLQLHGRERUXOLWXZRUJDQL]PLHZHWLRORJLLFKRURE\SV\FKLF]QHM 3RWZLHUG]HQLHPVSHNXODFML&DGH¶D]GDMąVLĊZ\QLNLEDGDĔZ\NRQDQ\FKZRVWDWQLP RNUHVLH ZVND]XMąFH QD PRĪOLZą UROĊ ĞODGRZ\FK LORĞFL SLHUZLDVWND GOD ]DFKRZDQLD]GURZLDSV\FKLF]QHJRZW\PZ\SDGNXUR]XPLDQHJRMDNRQLHZ\VWĊSRZDQLH]DFKRZDĔVDPREyMF]\FKRUD]RWĊSLHQLD)HQRPHQ]ZLą]NXPLĊG]\QLĪV]ą ]DZDUWRĞFLąOLWXZZRG]LHSLWQHMD]DFKRZDQLDPLVDPREyMF]\PL]RVWDáZ\ND]DQ\ Z ZLHOX SUDFDFK SU]HSURZDG]RQ\FK Z NLONX NUDMDFK : GZyFK EDGDQLDFKVWZLHUG]RQRQDWRPLDVW]DOHĪQRĞüPLĊG]\QLVNLPVWĊĪHQLHPOLWXZZRG]LH SLWQHMDWHQGHQFMąGRZ\VWĊSRZDQLDRWĊSLHQLD 'RW\FKRVWDWQLFKGRQLHVLHĔ QDOHĪ\ MHV]F]H GRáąF]\ü SUDFĊ VWZLHUG]DMąFą WHUDSHXW\F]QH G]LDáDQLH PLNURGDZHNOLWXZFKRURELH$O]KHLPHUD&]\WRZ\VWDUF]\DE\OLWX]QDü]DQLH]EĊGQ\ SLHUZLDVWHNĞODGRZ\MDNSRVWXOXMHZVZRLPDUW\NXOHMDSRĔVNLSV\FKLDWUD7DNHVKL 7HUDR" 2EZRáDQLHOLWXQLH]EĊGQ\PSLHUZLDVWNLHPĞODGRZ\PQLHXFKURQQLHZ\ZRáXMH WHPDW MHJR VXSOHPHQWDFML F]\OL GRVWDUF]DQLD GR RUJDQL]PX Z RGSRZLHGQLFK LORĞFLDFK3LĊüODWWHPXZU]HĞQLDURNXQDáDPDFKÄ1HZ<RUN7LPHVD´ XND]DáVLĊDUW\NXá$QQ\)HOVSRGLQWU\JXMąF\PW\WXáHPÄ6KRXOGZHDOOWDNHDELW RI OLWKLXP"´$XWRUND ZLHG]LDáD ZWHG\ R ]ZLą]NX QLVNLFK VWĊĪHĔOLWX Z ZRG]LH SLWQHM ] ]DFKRZDQLDPL VDPREyMF]\PL VDPREyMVWZD VWDQRZLą G]LHVLąWą Z NROHMQRĞFL SU]\F]\QĊ ĞPLHUWHOQRĞFL Z 6WDQDFK =MHGQRF]RQ\FK RUD] R VXJHVWLDFK UHODFMLPLĊG]\GH¿F\WHPOLWXD]DEXU]HQLDPL]DFKRZDQLDL]ZLĊNV]RQąXPLHUDO QRĞFLą 3LHUZV]H GRQLHVLHQLH GRW\F]ąFH ]ZLą]NX PLĊG]\ QLVNLPL VWĊĪHQLDPL OLWX D RWĊSLHQLHP SRMDZLáR VLĊ GRSLHUR ODWD SyĨQLHM -HGQDN VDPR G]LDáDQLH 179
Janusz Rybakowski t Lit โ niezwykลy lek w psychiatrii
SU]HFLZVDPREyMF]H ฤODGRZ\FK VWฤฤชHฤ OLWX PRฤชH X]DVDGQLDรผ Z]ERJDFDQLH SRฤช\ZLHQLD Z OLW L WUDNWRZDQLH WHJR SLHUZLDVWND MDNR PLNURVNรกDGQLND SRฤช\ZLHQLD DQJ micronutrient F]HJR ]ZROHQQLNDPL Vฤ UyZQLHฤช SROVF\ EDGDF]H ] =DNรกDGX0HG\F\Q\ฤURGRZLVNRZHM8QLZHUV\WHWX0HG\F]QHJRZ3R]QDQLX 1DOHฤช\ SU]\RND]MLGRGDรผฤชHZZLHOXNUDMDFKMDNRVXSOHPHQWGLHW\VWRVRZDQ\MHVWRURWDQOLWXSR]\VNLZDQ\JรกyZQLHSRSU]H]]DNXSLQWHUQHWRZ\1LHPDMHGQDNEDGDฤ ZVND]XMฤ F\FK QD HZHQWXDOQH NRU]\ฤFL Z\QLNDMฤ FH ] WDNLHJR SRVWฤSRZDQLD SRMDZLDMฤ VLฤ QDWRPLDVW GRQLHVLHQLD R PRฤชOLZRฤFL Z\VWฤ SLHQLD REMDZyZ WRNV\F]Q\FK . 7DNZLฤFSRODWDFKRGZSURZDG]HQLDGRZVSyรกF]HVQHMSV\FKLDWULLOLWSR]RVWDMH]DUyZQRXQLNDOQ\PPHG\NDPHQWHPMDNLRELHNWHPIDVF\QDFMLEDGDZF]HM 1LH]Z\NรกRฤรผOLWXMDNRฤURGNDWHUDSHXW\F]QHJRSROHJDQDMHJR]QDNRPLWHMVNXWHF]QRฤFLWHUDSHXW\F]QHMLSURยฟODNW\F]QHMZFKRUREDFKDIHNW\ZQ\FK]ZรกDV]F]DXSDFMHQWyZ]ZDQ\FKexcellent lithium responders.6SRฤUyGOHNyZQRUPRW\PLF]Q\FK OLWZ\ND]XMHQDMZLฤNV]HG]LDรกDQLHSU]HFLZVDPREyMF]HSU]HFLZZLUXVRZHLQHXURSURWHNF\MQH%DGDQLDNOLQLF]QHLHNVSHU\PHQWDOQHPHFKDQL]PyZG]LDรกDQLDOLWX SU]\EOLฤชDMฤ QDVGROHSV]HJRSR]QDQLDSDWRPHFKDQL]PyZ]DEXU]HฤSV\FKLF]Q\FK MDNUyZQLHฤชZLHOXLQQ\FKFKRUyE,VWQLHMฤ UyZQLHฤชSU]HVรกDQNLDE\OLW]DOLF]\รผGR PLNURHOHPHQWyZQLH]EฤGQ\FKGOD]GURZLDSV\FKLF]QHJR 1DOHฤช\PLHรผQDG]LHMฤฤชHQLQLHMV]DNVLฤ ฤชNDSU]\F]\QLVLฤGRSRSUDZ\ZLHG]\ QD WHPDW OLWX X SV\FKLDWUyZ Z 3ROVFH G]LฤNL F]HPX FRUD] ZLฤNV]D JUXSD RVyE ] FKRUREDPL DIHNW\ZQ\PL EฤG]LH PRJรกD VWDรผ VLฤ EHQHยฟFMHQWDPL G]LDรกDQLD WHJR QLH]Z\NรกHJRSLHUZLDVWND
180
Najnowsza monografia profesora Janusza Rybakowskiego pt. Lit. Niezwykły lek w psychiatrii przedstawia różne oblicza tego pierwiastka, który ma zdumiewające własności psychotropowe. Autor porządkuje wiedzę na temat chorób afektywnych i ich leczenia oraz odnosi się do historii i współczesności stosowania litu w tych chorobach. Omawia skuteczność litu w leczeniu i profilaktyce nawrotów chorób afektywnych, objawy niepożądane i postępowanie w przypadku ich wystąpienia, interakcje farmakokinetyczne i farmakodynamiczne oraz biochemiczne mechanizmy działania litu. W kolejnych rozdziałach przedstawia zagadnienia dotyczące stosowania litu w ciąży i okresie poporodowym, zapobiegania samobójstwom, a także działania przeciwwirusowego i immunomodulacyjnego oraz neuroprotekcyjnego i „przeciwotępiennego”. Dzieło powstało z perspektywy doświadczenia klinicznego i badawczego Autora obejmującego niemal pół wieku. Dla psychiatrów książka stanowi praktyczny przewodnik leczenia litem. Może przyczynić się do tego, że większa liczba pacjentów z chorobami afektywnymi stanie się beneficjentami terapeutycznego stosowania tego niezwykłego pierwiastka.
Janusz Rybakowski Urodzony w Krotoszynie, w Wielkopolsce (1946). Absolwent studiów lekarskich na Akademii Medycznej w Poznaniu (1969). Stypendysta fundacji Fogarty w Katedrze Psychiatrii Uniwersytetu Pensylwanii w Filadelfii (1976–1977). Kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrii Akademii Medycznej w Bydgoszczy (1985–1995). Kierownik Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (1994–2016). Prezes Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (1998–2001). Członek licznych międzynarodowych towarzystw naukowych oraz komitetów redakcyjnych czasopism krajowych i zagranicznych. Przewodniczący rady programowej Psychiatrii Polskiej, redaktor naczelny pism Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii oraz Neuropsychiatria i Neuropsychologia. Autor i współautor ponad 700 publikacji naukowych, z których wiele zamieszczono w najbardziej renomowanych czasopismach, a ich indeks Hirscha wynosi 50. Szczególnym obiektem jego zainteresowania lekarskiego i badawczego jest choroba afektywna dwubiegunowa (maniakalno-depresyjna), jej patogeneza i leczenie, szczególnie w kontekście zastosowania jonów litu. Wchodzi w skład komitetów redakcyjnych najważniejszych międzynarodowych czasopism poświęconych chorobie afektywnej dwubiegunowej, takich jak Bipolar Disorders oraz International Journal of Bipolar Disorders. Otrzymał liczne prestiżowe nagrody naukowe: w 2012 r. – Lifetime Achievement Award od European Bipolar Forum, w 2015 r. – Lifetime Achievement Award in Biological Psychiatry od World Federation of the Societies of Biological Psychiatry, a w 2018 r. – Mogens Schou Research Award od International Society of Bipolar Disorder.
ISBN: 978-83-7988-289-2
WWW.TERMEDIA.PL
Published on Dec 9, 2019
Lit. Niezwykły lek w psychiatrii [fragment]
Janusz Rybakowski