ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ایٗ وتاب تٔ ٝیٕٙت ضة یّذا ساِشٚص تِٛذ ص٘ذ ٜیاد دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕٛ ٚت ٝیادتٛد ٚپاسذاضت آٖ تضسٌٛاس تمذیٓ ٔیضٛد.
1
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
(وشدستاٖ؛ س٘ج ٚایستادٌی)
وبڇ ٽشبة$ :ٽَىٕشبن؛ ٍوغ ي ایٖشبىځی# $ډؼمً٭ٍای اُ "تاظطةى حةقيقةت" آطبٍ ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً# ځَىآيٍويٌ :ٽبيٌ ثَُاډی سبیخ ي ډًوشبّٙ :ٶیٍ ٬يٙىی َ٥ف ٍيی ػچي :اډیَ هیب٥ی يیَای٘ :وب َٝډَاىی
2
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
فٟشست ـ ډٺيډٍ ځَىآيٍويٌ ٽشبة 9 ....................................................................................... ـ ىٽشَ ٹبٕمچً ٍَجَی ياٹٮڂَا ي ىيٍاويی٘ 15 ........................................................... 15 19 ـ ډوشَٞی اُ ُويځیوبډٍ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً 19 ............................................... فصُ 1 ـ تحث وٛتاٞی دستاس ٜسٛسیاِیضْ
ډٺيډٍ 29 ........................................................................................................................ 1ـ ًٕٕیبڅیِڇ ،آٍډبن وُبیی كِة ډب 30 .................................................................... ـ ًٕٕیبڅیِڇ ؿَا "آٍډبن وُبیی" إز؟ 33 ................................................................. 2ـ ًٕٕیبڅیِڇ ؿیٖز؟ 37 .......................................................................................... ـ ًٕٕیبڅیِڇ ي َٕډبیٍىاٍی 38 .................................................................................... ـ ًٕٕیبڅیِڇ ي ٽبٍ 40 ................................................................................................... ـ ًٕٕیبڅیِڇ ي اٹشٞبى 41 .............................................................................................. 3ـ ًٕٕیبڅیِڇ ډًػًى 44 .............................................................................................. ـ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ اسلبى ًٍٙيی 44 ................................................................................. ـ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ٽًٍَٚبی اٍيدبی َٙٹی 51 ................................................................ ـ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ي ىډپَإی 55 ...................................................................... 4ـ ًٕٕیبڅیِڇ ي َٙای ٤يیٌْ ٽ ًٍٚډب 61 .................................................................. 5ـ ډً ٬١ډب ىٍ ډٺبثڄ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی 68 .................................................... ٽًسبٌ ٕوه 78 ................................................................................................................
3
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
فصُ 2 ـ وشدستاٖ؛ س٘ج ٚایستادٌی 80 ................................................................................. ثو٘ ايڃ 82 ................................................................................................................... ثو٘ ىيڇ؛ وٶًً ٹيٍسُبی ٕچٍ٦ځَ $اډذَیبڅیٖشی #ىٍ ٽَىٕشبن 91............................. ثو٘ ًٕڇ؛ وپبر ډُڈ ډٮبَيٌ 98 ................................................................................. ثو٘ ؿُبٍڇ؛ ٽَىَبی ایَان 102 .................................................................................... ثو٘ دىؼڈ؛ ٽَىَب ىٍ سَٽیٍ ي ٍيٕیٍ 117 .................................................................... فصُ 3 ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً ثب ډ٦جً٭بر ایَان 123 ......................................................... ځٶشڂً ډؼچٍ دیٚڂبڇ ثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً125 ....................................................... ډٞبكجٍ ثب ٽیُبن 153 ....................................................................................................... ٽىڂٌَ َِ 200اٍ وٶَی ٽَىَب ىٍ ډُبثبى ي ډٞبكجٍ ثب ىٽشَ ٹبٕمچً155........................ ٭چىیٙين كِة ىډپَار ٽَىٕشبن دٔ اُ ٕ 32بڃ ٵٮبڅیز دىُبوی157....................... اٍس٘ ٍا ډىلڄ ٽىیي159 ................................................................................................... ٍَجَ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن :ثٍ ٽٖی اػبٌُ ىهبڅز ىٍ اډًٍ ایَان ٍا ومیىَیڈ.......... 160 ډالٹبر َیأر 8وٶٌَ ومبیىيځبن كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثب اډبڇ همیىی162..............
ثبٍُځبن ىٍ ډالٹبر ثب َیأر كِة ىډپَار ٽَىٕشبن163............................................ ډٞبكجٍ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثب ٍيُوبډٍ "ا٥ال٭بر" ىٍ ٍاث ٍ٦ثب "هًىډوشبٍی ٍا ثُشَ ثٚىبٕیڈ" 166............................................. ثٍ ىٽشَ ٹبٕمچً ثَای ىیياٍ ثب ٵچٖ٦یىیَب ځٌٍوبډٍ ىاىٌ وٚي171 ................................. ډٞبكجٍ ىٽشَ ٹبٕمچً ثب ٽیُبن173 .................................................................................. ډٞبكجٍ ىٽشَ ٹبٕمچً ثب آیىيٌځبن177 ............................................................................. سؼبيُ ًَادیمبَبی ٭َاٹی ثٍ هبٻ ایَان ي ډً ٬١كِة ىډپَار ـ آیىيځبن185..........
4
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽىٶَاؤ ٕىىيع ثييڇ ډًٍٚر اوؼبڇ ٙي 186 ............................................................... و َ٪ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ ډًٍى ٽىٶَاؤ ٕىىيع187.... ٹ٦ٮىبډٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن188 ............................................................................. ىٽشَ ٹبٕمچً :ډب كب َ١ویٖشیڈ یټ ٹيڇ ٭ٺتوٚیىی ٽىیڈ192 ...................................... ىٍ ا٭شَا ٟثٍ اهجبٍ ٍاىیً ي سچًیِیًن ،كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ى٭ًر ثٍ ٍاَذیمبیی ٽَى200 ....... ىٍ ا٭شَا ٟثٍ اهجبٍ ٍاىیً ي سچًیِیًن ،س٪بََار ٽَىٕشبن آٍاڇ ثَځِاٍ ٙي 201......... هجَځِاٍی ٍيیشَُ :ٹبٕمچً آډبىٌ ډٌاٽٌَ ثب ىيڅز إز 202 ......................................... ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ډیشیىڀ ٝي َِاٍ وٶَی ىډپَارَب 203............................................... ىٽشَ ٹبٕمچً :كبَ١یڈ َٕ ډیِ ډٌاٽٌَ ثىٚیىیڈ 205...................................................... وَ٪ار ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍثبٌٍ ډٌاٽَار ٝچق ي هًىډوشبٍی ىٍ ٽَىٕشبن 208............... مصاحبه با دكتز قاسملو ،در مورد مذاکزه با 216 دولت .............................................. ..... ىٽشَ ٹبٕمچً :كٶب٩ز اُ ډََُب ،ٵٺ ٤ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی إز 221................ وَ٪ار ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى سٺٖیڈ ثًىػٍ 228 ............................................................ ٽىٶَاؤ ډ٦جً٭بسی ىٽشَ ٹبٕمچً 232 .............................................................................. ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىٍهًإز ٽَىَب اُ ٍئیٔ ػمًٍُی ٍا ا٭الڇ ٽَى233............................ ځٶشڂً ثب ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى ډشًٹٴٙين ډٌاٽَار ثب ىيڅز236............................... سچڂَاڇ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثٍ ك ًٍ٢اډبڇ239 ......................................................... دیبڇ ٽىڂٌَ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثٍ اډبڇ همیىی240 ................................................ ىٽشَ ٹبٕمچً :ثيهًاَبن ومیهًاَىي ډٌاٽَار َٕ ثڂیَى 242........................................ ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ ډًٍى وشبیغ ډٌاٽَار243.............. و َ٪ىيڅز ىٍ ډًٍى اوشوبثبر ىٍ ٽَىٕشبن ډٖب٭ي ویٖز250....................................... ثٺبی َیأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى اډَی َ١يٍی إز251 ...............................................
5
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
إشمياى ىٽشَ ٹبٕمچً اُ اډبڇ ثَای ػچًځیَی اُ ثَاىٍٽٚی ىٍ ٽَىٕشبن 252.............. و َ٪ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى ډٌاٽٌَ ثب ومبیىيٌ اډبڇ همیىی 253....................................... ا٭الڇ آډبىځی ىٽشَ ٹبٕمچً ثَای ثلض سچًیِیًوی 255 ................................................... ىٽشَ ٹبٕمچً :ډب هًىډوشبٍی ډیهًاَیڈ ي ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٍ ٍاٌ ٽٖت آن َِاٍان ُٙیي ىاىٌاوي 256 ................................................................................................................... ډٞبكجٍ "ٽیُبن" ثب ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ىٍ ډًٍى ىٍځیَیُبی ډَُی ایَان ي ٭َاٷ 261 ................................................................................................................... فصُ 4 دیبڇ آٹبی ىٽشَ ٭جياڅَكمبن ٹبٕمچً ثٍ ډىبٕجز ٕبڃ وً $وًٍيُ 270................ # 1367 ډٞبكجٍ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثب ٭ب٥ٶٍ ځَځیه 276 ................................................. ډٞبكجٍ ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثب دیبڇ آُاىی 303............................. ځٶشڂًی ٍاىیً B.B.Cثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً 317 ........................................... ځٶشڂًی ػبڇ ػُبنومبی ٍاىیً B.B.Cثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً 319......................... ٍاىیً ، B.B.Cثَوبډٍ هجََب 324 ....................................................................................... B.B.C ػبڇ ػُبن ومبى ٍاىیً 329
....................................... ........................... ډٞبكجٍ ٝيای آډَیپب ثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبډٖچً 334 ................................................ ځِاٍٗ ځِاٍٙڂَ ٝيای آډَیپب اُ ّوً 337 .................................................................... ٵََىڀ ي اىة ٽَىَب 337 ................................................................................................ ځٶشڂًی ثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى ػىڀ ثب ٽًډچٍ 338................................. B.B.C؛ ډٞبكجٍ ثب ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز 343..................... ډَٿ همیىی ي ډٖأڅٍ ٽَى ىٍ ایَان 348 ......................................................................... ډٞبكجٍ ٽَٖی وبػی ثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً 350 ...................................................
6
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډٞبكجٍ ثب ىٽشَ ٹبٕمچً ،ؿىي ٍيُ ٹجڄ اُ سَيٍ يیه$ ،وٺڄ ٹًڃ354 ............................. #
7
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
8
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٔمذٌٔ ٝشدآٚس٘ذٜ ٽشبثی ٽٍ ایىټ دی٘ ٍي ىاٍیي ،ډؼمً٭ٍ
ای اُ ٽڄ ځٶشٍَب ،ډٺبالر ي
ډٞبكجٍَبی ىثیَٽڄ يٹز كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَانُ ،ويٌیبى ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً 1368$ـ #1309إز. ثوٚی اُ آطبٍ ،ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ُويٌیبى ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثب ّيٍوبڃَب ي ٍٕبوٍَبی ىاهڄ ي هبٍع اُ ٽ ،ًٍٚدیٚشَ سلز ٭ىًان
"تاظطةى
حةقيقةت" ىٍ 3ػچي ثٍ ُثبن ٽَىی ځَىآيٍی ي اوشٚبٍ یبٵشٍ إز ي دی٘ اُ آن َٙف كبڃ ي ُويځی وبډٍ ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ٽشبثی سلز ٭ىًان "ىٽشَ ٹبٕمچً، ٍَجَی ډيٍن ،اوٺالثی ىډپَار " سًٕ ٤ځَىآيٍويٌ ثٍ ؿبح ٍٕیيٌ إز ي ایىټ ػچي ؿُبٍڇ اُ ډؼمً٭ٍی "تاظطةى حةقيقةت" ثب ُثبن ٵبٍٕی ي ثب كٶ٨ اٝبڅز ي اډبوز ،ثيين َیؾځًوٍ ىهڄ ي سَٞٵی ثٍ هًاوىيځبن ي ډٚشبٹبن اٵپبٍ ي اويیٍَٚبی ایه ٍَجَ ٵَُاوٍ ي يإٍشٍ سٺيیڈ ډیځَىى. ٕبڃ َ 1374ـ ،ثَای ايڅیه ثبٍ ثب ػمٮی اُ ىيٕشبن هًى ،اٹياڇ ثٍ ځَىآيٍی ثوٚی اُ آطبٍ ي ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ُويٌیبى ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ومًىیڈ .اُ َمبن آٱبُ ٽبٍ ،ؿىيی وڂٌٙشٍ ثًى ٽٍ ثٍ ٭چز كبىطٍی وبځًاٍی٥ ،ی یټ ثمجڂٌاٍی ثٍ يٕیچٍی ویَيَبی ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ٽٍ ىٍ كیه ٵٮبڅیشمبن ىٍ آډًُٙڂبٌ كِة ٍيی ىاى ،ىي سه اُ َمپبٍان ي ىيٕشبن َمَُډمبن ثٍ وبڇَبی ٱٶًٍ ډُيیُاىٌ ي ٭چی اډیىی ُٙیي ٙيوي ي آن ثو٘ اُ ډؼمً٭ٍای ٽٍ ځَىآيٍی ٙيٌ ثًىَ ،مَاٌ ثب ػٖي آوبن ىٍ آس٘ ًٕهز ي ٭چیٍٱڈ ایه ٵٮبڅیز سَيٍیٖشی ٽٍ اُػمچٍ ػىبیزَبی ٕبډىبٻ ٍّیڈ ثًى،
9
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اَمیز ي اٍُٗ ياٵَ ایه اډَ ،ډَا ياىاٍ ٽَى ٽٍ ثٮي اُ ؿىيی ،ىيثبٌٍ ىٍ اٍسجب ٣ثب ځَىآيٍی ډ٦بڅت ډٌٽًٍ ډ َٞثبٙڈََ .ؿىي ډير ُیبىی وجًى ٽٍ اُ وِىیټ اٵشوبٍ َمپبٍی ثب ُويٌیبى ىٽشَ ٹبٕمچً ٍا ىاٙیڈَ ،ىڂبډی ٽٍ ُويٌیبى ىٽشَ ٹبٕمچً ثٍ سبٍین 1368/4/22ثٍ ُٙبىر ٍٕیي ي هجَ آن اُ ٍاىیً ٝيای ٽَىٕشبن ایَان ثٍ ا٥ال ٫٭مًڇ ٍٕیي ،ډه َمَاٌ ثب ػمٮی اُ َمَُډبن هًى ،ىٍ وِىیپی ٕىىيع ثٍ َٕ ډیثَىیڈ. هجَی ىٍىوبٻ ي وبځًاٍ ٽٍ اٵپبٍ ٭مًډی ٍا ثٍ ٙير سلز سأطیَ ٹَاٍ ىاى. هًٝٞبً ٽٍ ایه هجَ ىٍىوبٻ ثَای ډچز ٽَى ي هبٝشبً َمَُډبن آن ُويٌیبى، آُاٍىَىيٌ ي ډبیٍی سإٔٴ ثًى ،ثٍ ًٍ٥ی ٽٍ اُ ځً ٍٙي ٽىبٍ ٽَىٕشبن ،ثب ٍَجَی ،ٽبىٍَب ي دیٚمَځبن كِة اُ٩بٍ َميٍىی ي َميڅی ډیٽَىوي ي ثب اكٖبٕبر دبٽٚبن ٽٍ ډمچً اُ ٭ٚٸ ي ٭الٹٍ ثٍ آن ُويٌیبى ثًىٍ ،يكیٍ ډجبٍُان كِة ٍا سٖپیه ډیىاىوي ،ډه َڈ سٮُي ٽَىڇ ٽٍ ىٍ ډىبٕتسَیه ٵَٝز ،ډ٦بڅت ي آطبٍ ایٚبن ٍا ځَىآيٍی ومبیڈ. ُويٌیبى ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ٭يٌ ُیبىی اُ ٍيُوبډٍَب ،سچًیِیًوُب ي ّيٍوبڃَبی ىاهڄ ي هبٍع اُ ٽ ًٍٚډٞبكجٍَب ي ځٶشبٍَبی٘ اوشٚبٍ ي دو٘ ٙيٌ ثًى ،ثٍ َمیه ىڅیڄ ځَىآيٍی َمٍ آوُب ثٖی ىًٙاٍ ثًى .اډب ثٍ ََ كبڃ ثب َمیبٍی ي َمپبٍی ىيٕشبن َمَُڇ ،سًاوٖشیڈ ثوٚی اُ ٽڄ ایه َٕډبیٍ ډٮىًی ٍا ځَىآيٍی ٽىیڈ ي ىٍ ٍإشبی آځبَی ىاىن ََؿٍ ثیٚشَ ثٍ وٖڄَبی آیىيٌ آن ٍا ؿبح ي ډىش َٚٽىیڈ. ىٽشَ ٹبٕمچً وٍ سىُب ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثًى ،ثچپٍ ٙوٞیشی آٽبىډیټ ي ىاوٚڂبَی ثًى ي َمـًن ؿٌَُای ٙبه ٜي ثَػٖشٍ ىٍ
10
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
٭ٍََٝبی ٭چمیٕ ،یبٕی ي ٍيٙىٶپَی ٙىبهشٍ ٙيٌ ثًى .ثٍ ځًاٌ َمٍ ىيٕشبن يی ،ىٽشَ ٹبٕمچً ٍَجَی اويیٚمىي ي اوٖبوی ډشٶپَ ثًى ٽٍ ٍٵشبٍ ،ٽَىاٍ ي دىياٍ اي َمٍ اَ٥اٵیبن ٍا سلز سأطیَ ٹَاٍ ډیىاى ي ایه ٵیوٶٍٖ ومبیبوڂَ ٙوٞیز ياال ي ػبیڂبٌ ٭چمی ،ډَسجز اػشمب٭ی ي ٕیبٕی يی ىٍ ډلبٵڄ ٕیبٕی ي ٍيٙىٶپَی ىاهڄ ي هبٍع اُ ٽ ًٍٚإز. يٕٮز ىیي ي سٶپَ ٭میٸ ىٽشَ ٹبٕمچً آنؿىبن ٙوٞیشی اُ ىٽشَ ٹبٕمچً ثٍ ىٕز ډیىاى ٽٍ ىٍ ث٦ه ډجبٍُار آُاىیوًاَبوٍ هًى ،وٍ سىُب ىٍ دی اكٺبٷ كٺًٷ ډچی ـ ىډپَاسیټ ډچز ٽَى ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ثبٙي ،ثچپٍ يی ٍا ثَ آن ډیىاٙز سب ىٍ ٍإشبی اكٺبٷ كٺًٷ ډچی ډچزَبی سلز ٕشڈ ایَان اَشمبڇ يٍُى .ىٍ اٍسجب ٣ثب ډٖئچٍ ىډپَإی ،ىٽشَ ٹبٕمچً ٭میٺبً ي ډَٞاً ثَ ایه ثبيٍ ثًى ٽٍ وجبیٖشی ىٍ َیؾ َٙای٦ی ي سلز سأطیَ َیؾ ډٖبئچی ،ډٖئچٍ ىډپَإی ٵيای ډٖئچٍ ډچی ًٙىَٕ .اوؼبڇ ایىپٍ ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ٵَایىي ډجبٍُار ي ځٌٙشٍ ډجبٍُاسی هًى ،ٽمبٽبن ىٍ اٍسجب ٣ثب ډجبٌٍُ ثب ٕشڈ ،إشجياى ،إشظمبٍ ىیپشبسًٍی ي ...وڂبٌ ي ٍيیپَىی ٵَاكِثی ي ٵَاډچی ىاٙز ي ثٍ ُٕڈ هًى ىٍ سمبډی اثٮبى ثب آن ډٖبئڄ ډجبٌٍُ ډیٽَى ي وڂبٌ ي ٍيیپَىٗ َٝٵبً ډلييى ي ډل ًٍٞثٍ ډجبٌٍُ ثَای اكٺبٷ كٺًٷ ډچی ـ ىډپَاسیټ ډچز ٽَى ومیٙي. ُويٌیبى ىٽشَ ٹبٕمچً ،ډجبٍُی دیڂیَ ي ثٍِٿ ډَى ثًى ٽٍ َمٍ ډَاكڄ ډجبٍُاسی هًى ٍا ىٍ ٍاٌ اكٺبٷ كٺًٷ دبیمبڃٙيٌ ډچیزَبی ایَاوی سوٞیٜ ىاىٌ ثًى ي ثٍ ځٶشٍ آن ُويٌیبى ،ثٍِځشَیه ىٱيٱٍ ىٍ ُويځی يی ډٖئچٍ ٕشڈ ي ٍٵٕ ٬شڈ ثًى ،ثٍ َمیه ىڅیڄ ثًى ٽٍ ىٍ ډیبن وُبىَب ي ٙوٞیزَبی ډياٵ ٬ي ډجبٍُ كٺًٷ ث َٚػبیڂبَی اٍُويٌ ي ياال ىاٙز .ایٚبن ډٶبَیڈ ي ډٮىبی آُاىی
11
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ي ىډپَإی ٍا ىٍ ٹبڅت كٺیٺی هًى سجییه ډیٽَى ي ٽبٍثٖز آن ٍا ثُشَیه ي ډ٦چًةسَیه ٕبٍيٽبٍ ثَای ٍَبیی اُ ٹیي ي ثىي ىیپشبسًٍی ي إشجياى ډیىاوٖز ي ثب ٭٦ٴ ثٍ َمیه اويی ٍٚي اٵپبٍ ثًى ٽٍ ىٍ ٭َ ٍٝډجبٍُار آُاىیوًاَبوٍ ډَىډبن ایَان ،ثب سٮُي اهالٹی ي ٕیبٕی ىٍ ٍإشبی اكٺبٷ آن ډٶبَیڈ ثَ ثچىيای ٭َٕ ٍٝیبٕز ډیایٖشي ي ډبويځبٍ ډیډبوي. ىٽشَ ٹبٕمچً ډجشپَ ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ ثًى ٽٍ ىٍ ٽىڂٌَ ٚٙڈ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثٍ آٍډبن وُبیی كِة ډجيڃ ٙي .يی ثَ ایه ثبيٍ ثًى ٽٍ ًٕٕیبڅیِڇ ثيين ىډپَإی ومیسًاوي ىٍ ٍإشبی ٍٵٕ ٬شڈ ي سجٮی٠ اػشمب٭ی ي اكٺبٷ ٭ياڅز اػشمب٭ی ډظمَطمَ ثبٙي ي ىٍ ایه ٍإشب ثًى ٽٍ ََځًوٍ ډ٪بََی ایه ؿىیىی ٍا ډلپًڇ ي ډِډًڇ ثٍ كٖبة ډیآيٍى .ایٚبن ثَ ایه ثبيٍ ثًىوي ٽٍ ًٕٕیبڅیٖڈ ىٍ ٵٺيان ي وجًى ىډپَإی ياٹٮی ،ډىؼَ ثٍ ىیپشبسًٍی هًاَي ٙي ي ثٍ َمیه ىڅیڄ اوًا ٫ي اٹٖبڇ ىیپشبسًٍی ٍا وٶی ي ډلپًڇ ډیٽَى. ثٍ ًٍ٥ٽچی ایه ٽشبة ىٍثَځیَويٌ ثوٚی اُ ځٶشٍَب ،وًٙشٍَب ي ډٞبكجٍَبی ُويٌیبى ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچًٕز ٽٍ ثب كٶ ٨اٝبڅز ي اډبوشياٍی ي ثيين َیؾ ىهڄ ي سَٞٵی سٺيیڈ هًاوىيځبن ډلشَڇ ډیًٙى ،ٽشبثی ٽٍ ومبیبوڂَ ي ډجیه الیٍَبیی اُ اٵپبٍ ٍّٳ ي اويیٍَٚبی ىٽشَ ٹبٕمچًٕز ٽٍ ىٍ الثٍالی ؿڈيهڈ سلًالر ٕیبٕی ثٮي اُ اوٺالة ي ویِ ي١ٮیز ٕیبٕی ىاهچی ،ډى٦ٺٍای ي ویِ ػىج٘ ډچی ـ ىډپَاسیټ ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ىٍ آن ثٍََ اُ ُډبن ٕبیٍ ٍيٙهَبی ثٖیبٍی ٍا ىٍ اٍسجب ٣ثب ىٕزاويٍٽبٍان يٹبیٕ ٬یبٕی آن ٍيُ ثبُ ډیومبیبوي.
12
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اډیي إز ٽٍ هًاوىيځبن ډلشَڇ ،ٽشبة دیٍ٘ي ٍا ثب كٖه وََ َ٪ؿٍ سمبډشَ ډ٦بڅٮٍ ومبیىي ي اًٝڃ ي ثىیبوُبی ٵپَی ي ٕیبٕی ُويٌیبى ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٍا ثب سًػٍ ي سٮمٸ ثیٚشَی ډًٍى ډياٹٍ ٹَاٍ ىَىي. ىٍ ایىؼب الُڇ إز اُ َمٍ ىيٕشبن ي َمَُډبوی ٽٍ ىٍ ایه اډَ ډُڈ ثب ایىؼبوت َمپبٍی ومًىوي ،ٽمبڃ سٚپَ ٍا اثَاُ ىاٍڇ ،٭چی
اڅو ًٛٞىيٕز
٭ِیِڇ ػىبة آٹبی ډ٦ٞٶی َؼَی ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ٽٍ ډٺيډٍ يُیىی ٍا ثَای ٽشبة وًٙشىي ،وُبیز ٕذبٕڂٌاٍی ٍا ثىمبیڈ ي ویِ ىيٕشبن ځَاډی ػىبة آٹبی ٙٶیٍ ٬يٙىی ٽٍ ىٍ سبیخ ي ډًوشبّ ٽشبة ُكمبر ٵَاياوی ٍا ډشلمڄ ٙيوي ي ویِ ىيٕز ځَاډی ػىبة آٹبی وب َٝډَاىی ٽٍ ثب ىٹز ٵَايان ،ډشه ٽشبة ٍا ثبُوڂَی ي يیَای٘ ومًىوي ي َمـىیه آٹبی اډیَ هیب٥ی ٽٍ َ٥ف ٍيی ػچي ٍا آډبىٌ ٽَىوي ي ثٍ ًٍ٥ٽچی َمٍ ٽٖبوی ٽٍ ىٍ ایه اډَ ډُڈ وُبیز َمپبٍی ٍا ومًىوي ،ٽمبڃ سٚپَ ٍا ثىمبیڈ. الُڇ ثٍ ًٽَ إز ىٍ ثوٚی اُ ایه ٽشبة اُ
" CDٽَىٕشبنٍ ،يَُبی
ثلَان" ٽٍ سًٕ ٤آٹبی ثُِاى هًٙلبڅی ځَىآيٍی ٙيٌ ،إشٶبىٌ ومًىٌاڇ. ٽبيٌ ثَُاډی 1388/ 10/ 1
13
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
14
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
دوتش لاسّٕ ٛسٞثشی ٚالع ٌشا ٚدٚسا٘ذیص ٽشبة دی٘ ٍي ډؼمً٭ٍ ای اُ دیبډُب ،وًٙشٍ َب ي ډٞبكجٍ َبی اويیٚمىي ثٍِٿ ٽَى ،ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٍا ىٍ ثَ ډی ځیَى ٽٍ ٥ی ٕبڅُبی آٱبُیه ثَ َٕ ٽبٍ آډين ػمًٍُ إالډی سب ثٍ َىڂبڇ ُٙبىس٘ ثٍ ىٕز سَيٍیٖز َبی ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ىٍ ٍيُ ثیٖز ي ىيڇ سیَډبٌ 1368هًٍٙیيی ىٍ يیه ،ىٍ ډىبٕجبر ي ډَاكڄ ډوشچٴ ػىج٘ َٕإَی ایَان ي ثٍ يیٌْ ػىج٘ ٽَىٕشبن ،ىٍ ٍيُوبډٍَب ي وَٚیبر ډوشچٴ ثٍ ًٍٝر دَاٽىيٌ ؿبح ي ډىشٙ َٚيٌاوي. ځَىآيٍی ي ؿبح ډؼيى آوُب ىٍ یټ ډؼچي ٭اليٌ ثَ ایىپٍ آوُب ٍا اُ ځِوي وبثًىی ىٍ ً٥ڃ ُډبن وؼبر ډی ثوٚي ،ایه اډپبن ٍا ویِ ٵَاَڈ ډی آيٍى ٽٍ ثوٚی ډُڈ اُ اويیَ ٍٚبی ٕیبٕی ي اػشمب٭ی ایه ٍاىډَى ٭َٕ ٍٝیبٕز ،ثٍ ٍاكشی ىٍ ىٕشَٓ ٭الٹمىيان اٵپبٍ ثچىي ایٚبن ثٍ يیٌْ وٖڄ ػيیي ډجبٍُان ٍاٌ آُاىی ایَان ي ٽَىٕشبن ٹَاٍ ځیَى ي ثَ ځىؼیىٍی سؼَثیبر ډجبٍُاسی آوبن ثیبٵِایي. ډ٦بڅٮٍ ایه ډؼمً٭ٍ ي ٕبیَ وًٙشٍ َبی ىٽشَ ٹبٕمچً ثٍ ٭ىًان ٍَجَی ياٹ ٬ځَا ي ىيٍاويی٘ یبىآيٍ ایه ياٹٮیز إز ٽٍ ؿڂًوٍ ىٍ ډپبٌٍ
ثبُاٍ اكٖبٕبر ي
ٍاىیپبڅیٖڈ ٍإز ي ؿخ ،آوڂبٌ ٽٍ ػمٮی همیىی ٍا ىٍ ډبٌ ډی ىیيوي ي ځَيَی ىیڂَ ىٍ ٍيیبی ایؼبى كپًډز ٽبٍځَی ىٍ ایَان ثًىوي ،ایه ډَى ىٍ ٝيٍ ٍَجَی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ٽٍ ثبٍ ٕىڂیه ډجبٌٍُ ډچی ىٍ ٽَىٕشبن ٍا ثٍ ىيٗ ډی ٽٚیيٕ ،وه اُ سًان ي ياٹٮیز ثٍ ډیبن ډی آيٍى ،ىٍ ثَاثَ همیىی ُاوً ومی ُوي ي ثٍ ػبی كپًډز ٽبٍځَی ،دَؿڈ ىډپَإی ي كٺًٷ ډچی هچٸ ٽَى ٍا ثَډیاٵَاُى ي ؿٍ ُهڈ ُثبوُب ي اَبوز َب ٽٍ اُ ََ َ٥ٳ وظبٍٗ ډی ًٙى ،يڅی ؿٍ
15
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثبٻ ٽٍ يیٕ ،یبٕز ي ٍاَپبٍَبی٘ ډجبٌٍُ ډچی ٽَىٕشبن ٍا ا٭شال ثوٚیي ي ىٍٕشی ایه ٍاٌ ٍا ثٍ ػُبن ډشمين ویِ وٚبن ىاى ،ي اٽىًن ثٍ ٕمجڄ ډجبٍُار ٍإشیه ډچز ٽَى ي ډلجًة َمٍ آوُبیی سجيیڄ ٙيٌ إز ٽٍ ٥ی ىٍَ
َبی
ځٌٙشٍ ُډبډياٍی ډٚشی آىڇ ډشلؼَ ٍا ثَ ایَان سؼَثٍ ٽَىٌاوي. ػىجٍ ىیڂَ ډ٦بڅٮبر ایه ډؼمً٭ٍ ،ثبٍ ىیڂَ اى٭بَبی ىٍيٱیه ػمٮی اُ ىٙمىبن كٺًٷ ډچی ٽَىَب ي ٕبیَ ډچیز َبی ایَان ٍا ثَای وٖڄ ٽىًوی آٙپبٍ ډیٕبُى ٽٍ ٕٮی ومًىٌ ي ډی ومبیىي ډجبٍُار ډچی ډَىڇ ٽَى ثٍ يیٌْ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ٍا ػىجٚی سؼِیٍ ٥چجبوٍ ي ياثٖشٍ ډٮَٵی ومبیىي ي ثٍ ایه ثُبوٍ ثَ اىاډٍ ٕیبٕز سمَٽِځَایبوٍ ي سمبډیزهًاَبوٍ ځَيٌ إشیالځَ ىٍ ډَٽِ دبی ٵٚبٍوي ،ٽٍ وشبیغ آن َمـىبوپٍ ىیيیڈ ػِ ػىڀ ،هًٚوز ي سجٮی ٠وجًى ي ووًاَي ثًىُ ،یَا ٽٍ ډچیز َبی ٕشميیيٌ ایَان ثی٘ اُ ایه ثَ ایه وً ٫كپًډز ٽٍ وشیؼٍی سچن آوَا ىَُب ٕبڃ إز ډیؿٚىي ،سمپیه ووًاَىي ٽَى. وپشٍ ىیڂَی ٽٍ ىٍ ایه ډوش َٞالُڇ ثٍ سً١یق إز ایىپٍ ایه ٕوىبن ي وًٙشٍَب ىٍ َٙای ٤اػشمب٭ی ي ٕیبٕی ایَان ي ډى٦ٺٍ ثٍ يیٌْ ٕیبٕز ثیه اڅمچچی ىٍ ٕبڅُبی 68ـ 1357ثٍ ٍٙشٍ سلَیَ ىٍآډيٌاوي ي اٽىًن كييى ثیٖز ٕبڃ اُ آن ٍيَُب ډی ځٌٍى٥ .ی ایه ثیٖز ٕبڃ ىځَځًوی َب ي سلًالر ډى٦ٺٍ ډی سًان ځٶز ىٍ كي یټ ٹَن ٹجڄ اُ آن ؿٌَُ ٕیبٕی ي اػشمب٭ی ػُبن ٍا ډشلًڃ ومًىٌ إز .ٵَيدبٙی ىیًاٍ ثَڅیه ي اسلبى ػمبَیَ ًٍٙيی ي ثىیبوڂٌاٍی ثی٘ اُ ىٌ كپًډز ثَ يیَاوٍ َبی آن ،سٮبىڃ ٹًا ىٍ ػُبن ي ثٍ يیٌْ ىٍ ډى٦ٺٍ ٍا ثٍ ٽچی ىځَځًن ومًىٌ إز .ایه سلًالر ٭میٸ ه ٤ث٦الن ثَ ثٖیبٍی اُ سئًٍی
َب ي
ثبيٍَبیی ٽٚیي ٽٍ ٥ی كييى یپٞي ٕبڃ ٹجڄ اُ آن ٕ ،بهشبٍ ٕیبٕی ػُبن ٍا ٍٹڈ ډیُىوي .ثَ َمیه ډجىب اځَ ثَهی اُ ایيٌ َبیی ٽٍ ىٍ ایه وًٙشٍ
16
َب ٽٍ ىٍ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َٙایُ ٤ډبوی يیٌْ هًى ثیبن ٙيٌ اوي يڅی ثب ډًٹٮیز ٽىًوی ػُبن َموًاوی وياٍوي ،ؿیِی ىيٍ اُ ًَه وجًىٌ ي اُ اٍُٗ ایيٌ َبی ىٽشَ ٹبٕمچً ومی ٽبَيُ ،یَا ٽٍ اٍُیبثی سئًٍی َب ،ایيٌ َب ي كشی ٍٵشبٍ ځَيَُب ي اٵَاى آوڂبٌ ډی سًاوىي ىٍ ډلټ ٹ٢بير ٝلیق ٹَاٍ ځیَوي ٽٍ ډًٹٮیز ػبډٮٍ ي ثبيٍَبی كبٽڈ ثَ آن ىٍ ُډبوی ٽٍ سئًٍیَب اٍائٍ ٙيٌ اوي ډي و َ٪ٹَاٍ ځیَوي .اُ ایه ٍي إز ٽٍ اځَ ثوٚی اُ ایيٌَبی ٵچٖٶیٕ ،یبٕی ي كشی ٭چمی ډشٶپَان ٹَين ځٌٙشٍ
ىٍ ً٥ڃ ُډبن ي
سلًالر ػبډٮٍ ي دیَٚٵز ٭چڈ ي سپىیټ ُیَ ٕئًاڃ ډی ٍيوي ي ځبٌ ډىًٖ م ا٭الڇ ډیًٙوي ،اُ ا٭شجبٍ ي اٍُٗ ایه ډشٶپَان ومی ٽبَي .ؿٍ ثٖب اځَ ىٽشَ ٹبٕمچً ي یب ىاوٚمىياوی ٽٍ ثٍ آوُب اٙبٌٍ ٍٵز اٽىًن ُويٌ ثًىوي ،ىٍ ثٖیبٍی اُ ډٮشٺيار ي ثبيٍَبی هًى سؼيیيو َ٪ډیٽَىوي. ثب َمٍ ایىُب ،ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىثیَٽڄ يٹز كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،اُ وبىٍ ٙوٞیز َبیی إز ٽٍ ثٮي اُ ٕذَی ٙين ثی٘ اُ ثیٖز ٕبڃ اُ سبٍین ُٙبىسَ٘ ،ىًُ ػبی٘ ىٍ ډیبن ٕیبٕشمياٍان ایَاوی ي ٽَى هبڅی إز ي ډ٦بڅٮٍ آطبٍ اي ثَای ََ هًاوىيٌ ای َٕٙبٍ اُ آډًُويځی ي سبُځی إز .اُ ایه ډى َ٪ځَىآيٍی ،آډبىٌ ٽبٍی ي ؿبح ي دو٘ ایه آطبٍ ىٍ ایه ډؼچي هيډز ٙبیبوی إز ي ػبی سٺيیَ. ډ٦ٞٶی َؼَی وًُىَڈ ىیډبٌ 1388
17
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
18
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٔختصشی اص ص٘ذٌی ٘أ ٝدوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕٛ ُويٌیبى ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٵَُوي ډلمي آٹب يطًٷ اُ ثٍِځبن ډى٦ٺٍ اٍيډیٍ $ىٌٍّ ٹبٕمچً #ىٍ ٙت یچيای ٕبڃ ٙ 1309مٖی ،ډٞبىٳ ثب 22ىٕبډجَ ٕبڃ 1930ډیالىی ،ؿٚڈ ثٍ ػُبن ځًٚى .سلٞیالر اثشيایی ي ډشًٍٕ ٍ٦ا اثشيا ىٍ َُٙاٍيډیٍ ي ٕذٔ ىٍ سَُان ثٍ اسمبڇ ٍٕبویي .ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىٍ هبوًاىٌای َٕٙىبٓ ،ىيٍان وًػًاوی ي ػًاوی هًى ٍا ٕذَی ومًى .ایٚبن وًػًاوی ثی٘ وجًى ٽٍ ثب ډٖبئڄ ٕیبٕی آٙىبیی دیيا ٽَى ي ثب ثٌَُ ځیَی اُ وجًٯ ٕیبٕی ي ٵپَی هًى ،اُ َمبن ٭ىٶًان ػًاویَ١ ،يٍر ډجبٌٍُ ثَای ٍٵ٬ ٕشڈ ٍا ثٍ هًثی ىٍٻ ومًى ي ىٍ َمیه ٍإشب ثًى ٽٍ ثٍ ډٖبئڄ ٕیبٕی ځَيیي ي ثٍ سج ،٬اٵپبٍ آُاىیوًاَی ي اوٺالثی ىٍ ًَى٘ ػبی ځَٵز. ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىٍ ٕبڃ ٙ 1324مٖی ،ٵٮبڅیز ٕیبٕی هًى ٍا ثب سٚپیڄ اسلبىیٍ ػًاوبن ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ َُٙاٍيډیٍ آٱبُ ٽَى .يی ثٮيَب ثٍ ىڅیڄ ٭الٹٍ هب ٛهًى ثٍ اويی ٍٚؿخ ،ثٍ كِة سًىٌ ایَان دیًٕز. ٕبڃ ٙ 1325مٖی ډشٮبٹت ٕٺً ٣ػمًٍُی ٽَىٕشبن ىٍ ډُبثبى ،ػُز سلٞیڄ ٍاَی سَُان ٙي ي ىٍ ٕبڃ ٙ 1327مٖی ثَای اىاډٍ سلٞیڄ ٭بُڇ دبٍیٔ ،دبیشوز ٵَاوٍٖ ٙي. ٍٕیين ایٚبن ثٍ دبٍیٔ ،ډٞبىٳ ثب سیَاوياُی ثٍ ًٕی ٙبٌ ایَان، ډلميٍ١ب ٙبٌ دُچًی ىٍ ىاوٚڂبٌ سَُان 15$ثُمه #ٗ 1327ثًى ٽٍ ډىؼَ
19
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثٍ اډلبء آُاىیُبی ىډپَاسیټ ىٍ َٕإَ ایَان ٙي .ثيیه ډىبٕجز ځَىَمبیی يٕی ٬ىاوٚؼًیبن ایَاوی ىٍ دبٍیٔ ثَځِاٍ ځَىیي ٽٍ ىٍ آن ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچًٕ ،وىَاوی ٙيیياڅچلىی ٭چیٍ ٙبٌ ایَان ایَاى ٽَى ي ىٍ وشیؼٍ ىاوٚؼًیبن یټ دیبڇ ا٭شَا١ی ثٍ ډلميٍ١ب ٙبٌ ډوبثٌَ ٽَىوي .ایه اٹياڇ ثب٭ض ٵٚبٍ ٕٶبٍر ایَان ىٍ دبٍیٔ ي كشی كپًډز ٵَاوٍٖ ثَ يی ٙي ٽٍ وُبیشبً ډًػت ٽىٖڄ ٙين ثًٍٓ سلٞیچی ي هَيع يی اُ ٵَاوٍٖ ٙي .يی ثٮيَب ثٍ ٭ىًان ىاٍويٌ ايڅیه ثًٍٕیٍ ایَاوی "اسلبىیٍ ثیه اڅمچچی ىاوٚؼًیبن " ٍاَی دَاٿ دبیشوز ؿپًٕچًاٽی ٙي$ .ىٍ َمبن ډير اٹبډز هًى ىٍ ٵَاوٍٖ ثب َمپبٍی ؿىي سه ىیڂَ اُ ىاوٚؼًیبن ٽَى ،اوؼمه ىاوٚؼًیبن ٽَى ىٍ اٍيدب ٍا سإٔیٔ ٽَى٥ #.ی ډيسی ٽٍ ىٍ دَاٿ ډٚٲًڃ سلٞیڄ ثًى ،ىٍ ٵٮبڅیشُبی اسلبىیٍ ثیه اڅمچچی ىاوٚؼًیبن ویِ َٙٽز ىاٙز .ىٍ ٕبڃ ٙ 1330مٖی ثٍ ومبیىيځی اُ ىاوٚؼًیبن ایَاوی ،ىٍ ىيډیه ٽىڂٌَ آن ٕبُډبن ٽٍ ىٍ َُٙ دَاٿ ثَځِاٍ ځَىیي َٙٽز ٽَى .ىٍ َمبن ایبڇ ثٍ ٭ىًان ومبیىيٌ ایَان ىٍ ثیٚشَ ځَىَمبیی َب ي ٽىٶَاوُٖبی ٵيٍإیًن ػُبوی ػًاوبن ىٍ َُٙثًىادٖز، دبیشوز ډؼبٍٕشبن َٙٽز ډیومًى. ىٍ َمیه ایبڇ ثًى ٽٍ ىٍ ؿپًٕچًاٽی ثب هبوڈ َچه ٽَيڅی٘ $وَٖیه #اُىياع ٽَى ٽٍ طمٌَ ایه اُىياع ىي ىهشَ ثىبڇ َبی َیًا ي ډیىب ثًى $ډیىب ىٍ دَاٿ ىیيٌ ثٍ ػُبن ځًٚى ي َیًا ىٍ سَُانٕ .#بڃ ٙ 1331مٖی ،ىٍ ُډبن كپًډز ډچی ىٽشَ ډٞيٷ ،ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثٮي اُ ایىپٍ ىٍ ىاوٚڂبٌ دَاٿ ډًٵٸ ثٍ اهٌ څیٖبؤ ٭چًڇ اػشمب٭ی ي ٕیبٕی ٙي ،ثٍ ایَان ثبُځٚز .ىٍ آن ُډبن ډیبن كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ي كِة سًىٌ اٍسجب ٣ي يكير سٚپیالسی
20
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
يػًى ىاٙز .ىٽشَ ٹبٕمچً دٔ اُ 6ډبٌ ٵٮبڅیز ىٍ سَُان ،ثٍ ٭چز سلز سٮٺیتثًىن اُ ًٕی كپًډز ٙبٌ ،٭بُڇ ډُبثبى ٙي ي ىٍ آوؼب ډٖئًڅیز ٽبٍ كِثی ٍا ثَ ٭ُيٌ ځَٵز .ثٮي اُ ٽًىسبی 28ډَىاى ،1332ىٽشَ ٹبٕمچًي وبؿبٍاً ثٍ ٵٮبڅیز ډوٶی ٍيی آيٍى ډوٶیبوٍ ىٍ سَُان ي ٽَىٕشبن ثٍ ٵٮبڅیز ٕیبٕی ي كِثی ډٚٲًڃ ٙي. ىٍ ایه ٵبٝچٍ ،ایٚبن َٕدَٕشی ٍيُوبډٍ "ٽًٍىٕشبن" اٍځبن ډَٽِی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٍا ثَ ٭ُيٌ ىاٙز ٽٍ سىُب دىغ ٙمبٌٍ آن ډوٶیبوٍ ثٍ ؿبح ٍٕیي ي ىٍ َمیه ایبڇ ثًى ٽٍ یټ ٽمیشٍ َٕإَی ػُز دیٚجَى ٵٮبڅیز َبی ٕیبٕی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثٍ َٕدَٕشی يی ٕبُډبويَی ي ٙپڄ ځَٵز. ىٽشَ ٹبٕمچً دٔ اُ دىغ ٕبڃ ٵٮبڅیز ٕیبٕی ي كِثی ىٍ ایَان ي ثٍ يیٌْ ىٍ ٽَىٕشبنٕ ،بڃ 1336ډؼيىاً ٭بُڇ ؿپًٕچًاٽی ٙي .ىٍ ٕبڃ ،1337دٔ اُ دیَيُی اوٺالة ٭َاٷ ي ٍيی ٽبٍآډين كپًډز ٭جياڅپَیڈ ٹبٕڈ ي ثبُځٚز ّوَاڃ ډ٦ٞٶی ثبٍُاوی ثٍ ٭َاٷ ،اٹياڇ ثٍ اكیبء سٚپیالر ي ٕبُډبوُبی كِة ىٍ ىاهڄ ٽ ًٍٚومًى ي ىٍ ثٲياى ډٖشٺَ ٙي ي ثٮياً ىٍ ىاوٚڂبٌ ثٲياى ثٍ سيٍیٔ دَىاهز. ىٍ ٕبڃ 1339ثٍ ىالیچی وبؿبٍ ثٍ سَٻ ٽ ًٍٚ٭َاٷ ځَىیي ي ثٍ دَاٿ ثَځٚز .ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٕبڃ #1962$ 1341ىٍ ىاوٚڂبٌ دَاٿ ثٍ اهٌ ډيٍٻ ىٽشَا ىٍ ٍٙشٍ ٭چًڇ اٹشٞبىی وبئڄ آډي ي سب ٕبڃ
1349ىٍ
ىاوٚڂبٌ دَاٿ ىٍٓ "اٹشٞبى َٕډبیٍ ىاٍی ،اٹشٞبى ًٕٕیبڅیٖشی ي سئًٍی ٍٙي اٹشٞبىی" ٍا سيٍیٔ ډی ومًى ي ٭اليٌ ثَ آن ىٍ ىیڂَ ىاوٚڂبٌ َبی اٍيدب ثٍ سيٍیٔ دَىاهز.
21
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٍ َمیه ایبڇ ،ىٽشَ ٹبٕمچً ثٍ وًٙشه ي سلَیَ ؿىي ٽشبة ي ػِيٌ ىٍ اٍسجب٣ ثب ډٖبئڄ ٭چمیٕ ،یبٕی ي اٹشٞبىی دَىاهز ٽٍ ډٮَيٵشَیه آوُب ٽشبة "ٽَىٕشبن ي ٽَى" ډیثبٙي .ایه ٽشبة ٽٍ ىٍ اٝڄ ثٍ ُثبن ؿپی وًٙشٍ ٙيٌ إز ،سبٽىًن ثٍ ؿىيیه ُثبن ډوشچٴ اُ ػمچٍ ُثبن َبی اوڂچیٖی ،إچًاٽی، څُٖشبوی ،٭َثی ،ٽَىی ،ٵبٍٕی ي ثو٘ َبیی اُ آن ویِ ثٍ ُثبن ٵَاوٍٖ سَػمٍ ي ثٍ ؿبح ٍٕیيٌ إز. الُڇ ثٍ ًٽَ إز ٽٍ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثٍ ُثبوُبی ٽَىی ،سَٽی، ٵبٍٕی ،٭َثی ،ٵَاوًٖی ،اوڂچیٖی ،ؿپی ي ٍيٕی آٙىبیی ي سٖچ ٤ٽبډڄ ىاٙز ي َمـىیه ثٍ ثَهی اُ ُثبوُبی ىیڂَ ډبوىي آڅمبوی ي ُثبوُبی إالي آٙىبیی وٖجی ىاٙز. ٕبڃ 1349ثٮي اُ ٝييٍ ثیبویٍ 11ډبٍٓ 1971ي سًاٵٸ ډیبن ٍَجَی ثو٘ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ثب ىيڅز يٹز ٭َاٷ ،اډپبن ٵٮبڅیز ٕیبٕی ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ثیٚشَ ٵَاَڈ ٙي٥ .ی َمیه ىيٍان ،ىٽشَ ٹبٕمچً ػُز كڄ ډٖئچٍ ٽَى، ډیبن ىيڅز ٭َاٷ ي ډَكًڇ ډ٦ٞٶی ثبٍُاوی ډیبوؼیڂَی ومًى .ىٽشَ ٹبٕمچً اُ ایه ٵ٢بی ډًػًى ٽٍ دی٘ آډيٌ ثًى إشٶبىٌ ومًى ي ىٍ ٭َاٷ ډبويځبٍ ٙي ي ډٚبيٍر يُاٍر اٹشٞبى ٭َاٷ ٍا ډشٺجڄ ٙي. َمبن ًٍ٥ٽٍ ًٽَ ٙي ،سب ٕبڃ 1332كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ي كِة سًىٌ ایَان سب كييى ُیبىی يكير سٚپیالسی ي ٍياث ٤ىي ًٕیٍ ىاٙشىي ي ایه ٍاث ٍ٦ؿٍ ثٍ څلب ٧سٚپیالسی ي ؿٍ ثٍ څلبٕ ٧یبٕی ،إشٺالڃ ي ډًإ ٬١یبٕی كِة ىډپَار ٍا سلز سأطیَ ٹَاٍ ىاىٌ ثًى .ىٍ َمیه اطىب ىٽشَ ٹبٕمچً ثَای
22
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كٶ ٨إشٺالڃ ٕیبٕی كِةٍ ،اَپبٍی ثٍ ػِ ٵبٝچٍ ځَٵشه اُ كِة سًىٌ ومیىیي. ي ىٍ ایه ٍإشب ویِ ځبډُبی ٕیبٕی ي سٚپیالسی ډإطَی ثَىاٙز. َمـىیه الُڇ ثٍ ًٽَ إز ٽٍ سب ٽىٶَاؤ ًٕڇ $هَىاى
،#1350كِة
ىډپَار ٽَىٕشبن ثَوبډٍ ي إبٕىبډٍ ډٚوٞی وياٙز ،سٶپَ وبٕیًوبڅیٖڈ سىڀ وَ٪اوٍ َمَاٌ ثب ایيئًڅًّی ؿخ اٵَا٥ی ،ىهبڅز ىیڂَان ىٍ ٕیبٕزځٌاٍی كِة ،وً٭ی دَاٽىيځی ي آٙٶشڂی ٍا ىٍ ٝٶًٳ ډًػت ٙيٌ ثًى .ىٽشَ ٹبٕمچً ثٍ ٭ىًان َٕآٱبُ اٹياڇ هًى ٍا ىٍ ٍإشبی َٕيٕبډبن ىاىن ثٍ ؿىیه ي١ٮیز ثٲَوؼی ي دیٚجَى ي سلٺٸ ډجبوی ٵپَی ي ٕیبٕی كِة، سًاوٖز ثَوبډٍ ي إبٕىبډٍ كِة ٍا ثب يیْځی َب ي ډجبوی ىډپَاسیټ ي ډيٍن، سييیه ي سى٪یڈ ومبیي ٽٍ ىٍ هالڃ ٽىڂٌَ ًٕڇ كِة #1352 $ثٍ سًٞیت ا٭٢بی ٽىڂٌَ ٍٕیي ي ى ٍَمیه ٽىڂٌَ ثًى ٽٍ ىٽشَ ٹبٕمچً ٍٕمبً ثٍ ٭ىًان ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثَځِیيٌ ٙي .اُ ىیڂَ اٹياډبر ىٽشَ ٹبٕمچً سالٗ ثَای ایؼبى َمبَىڂی ىيػبوجٍ ثب اكِاة ي ٙوٞیز َبی ىیڂَ ثيين سياهڄ ىٍ اډًٍ یپيیڂَ ثًى ي ایه ثٍ وًثٍ هًى وٺ ٍ٦ای ٭٦ٴ ي اٹياډی ثىیبىیه ىٍ ٍإشبی إشٺالڃ ٕیبٕی كِة ثًى ٽٍ ډيیًن ي ډًََن سالٗ َب ي اثشپبٍار ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچًٕز. ُويٌیبى ىٽشَ ٹبٕمچً اُ آن ډٺ ٬٦ثٍ ثٮي ىٍ َمٍ ٽىڂٌَ ٭ىًان ىثیَٽڄ اوشوبة ډی ٙي ،ثيیه سَسیت ثٍ ډير
َبی كِة ثٍ
ٕ 18بڃ ثٍ ٭ىًان
ٍَجَی ٽبٍىان ي ٙبیٖشٍ اىاٌٍ اډًٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ٍا ىٍ یپی اُ ٕوزسَیه َٙای ٤ډجبٌٍُ ایه كِة ثَ٭ُيٌ ىاٙز.
23
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ٕبڃ 1357ىٍ إٓشبوٍ يٹً ٫اوٺالة هچٸ
َبی ایَان،
ػُز ٵٮبڃ ومًىن ي سؼيیي ٕبُډبن كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٭بُڇ ایَان ٙي ي ُډیىٍ ډىبٕت ٍا ثَای ٵٮبڅیز ٕبُډبوُب ي سٚپیالر كِة ىٍ ٍإشبی ثَاوياُی ٍّیڈ ٙبٌ ٵَاَڈ ومًى ي ٙوٞبً ي ثٍ ًٍ٥ډوٶیبوٍ اُ وِىیټ ایه اډَ ډُڈ ٍا ٍَجَی ي َيایز ومًى. ىٍ ٕبڃ ، 1358ثٮي اُ ٕٺًٍّ ٣یڈ ٙبَىٚبَی ،ډیشیىڀ سبٍیوی كِة ىډپَار ٍا ىٍ إشبىیًڇ يٍُٙی ډُبثبى ثَځِاٍ ومًى. ىٽشَ ٹبٕمچً ٙوٞیشی ډجبٍُ ي اوٖبن ىيٕز ثًى ٽٍ اويی ٍٚهًى ٍا ثَای سلٺٸ كٺًٷ ډچی ي ىډپَاسیټ ډچز ٽَى ي ىیڂَ ډچیشُبی سلز ٕشڈ ایَان ي ویِ سجییه ي سلٺٸ آُاىی ،ىډپَإی ي ٭ياڅز اػشمب٭ی ىٍ ػبډٮٍ ایَان ي ٽَىٕشبن ثٍ ٽبٍ ځَٵز .ىٍ َمیه ٍإشب ثًى ٽٍ كڄ ډٖئچٍ ډچی ٽَى ٍا ىٍ ىیبڅًٿ ي ځٶشڂً ډی ىیي .ثٍ ىوجبڃ دیَيُی اوٺالة اٝیڄ هچٸ َبی ایَان ىٍ ٕبڃ ، 1357ىٽشَ ٹبٕمچً ثٍ ٭ىًان ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ؿىيیه ثبٍ ثب ٍَجَ و٪بڇ $همیىی #ي ىٕز اويٍٽبٍان ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ياٍى ىیبڅًٿ ي ډٌاٽٌَ ٙي ي ٭چی ٍٱڈ آوپٍ ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ایَان ي ىٍ ٍأٓ آن ٙو ٜهمیىی ،ػىڀ ٽَىٕشبن ٍا ثَ ډچز ٽَى سلمیڄ ٽَى ،ىٽشَ ٹبٕمچً ٽمبٽبن ٍاٌ كڄ ٕیبٕی كڄ ډٖئچٍ ٽَى ٍا ډيو َ٪ىاٙز. ثٍ ىوجبڃ ٵشًای همیىی ىاڃ ثَ سپٶیَ ډجبٍُان ٽَى ي ا٭الڇ ػُبى ٭چیٍ ډچز ٽَى 28$ډَىاىډبٌ #1358ي ډشٮبٹت آن يٹً ٫ػىڂی وبهًإشٍ ٽٍ ثٍ ػىڀ 3ډبٍَ َُٙر دیيا ٽَى ي ٍّیڈ ډشلمڄ ٙپٖز ٕوشی ٙي ي همیىی ىٍ دیبڇ 26آثبنډبٌ 1358ا٭الڇ آس٘ ثٔ ومًى ایه ثبٍ َڈ كِة ىډپَار
24
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽَىٕشبن ایَان ي ىٍ ٍأٓ آن ىٽشَ ٹبٕمچً ثٍ ٭ىًان ىثیَٽڄ كِة ،آډبىځی هًى ٍا ػُز ډٌاٽٌَ ثب َٕان ٍّیڈ ا٭الڇ ومًى ََ .ؿىي ٽٍ ٭چی
ٍٱڈ آن
ٙو ٜىٽشَ ٹبٕمچً ثَ ایه ثبيٍ ثًى ٽٍ هًإشٍ ٌ ا ي كٺًٷ ډچی ي ىډپَاسیټ ډچز ٽَى ،ىٍ ؿبٍؿًة ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ایَان ٹبثڄ سلٺٸ ویٖزََ.ؿىي ٽٍ ٵَایىي ځٶشڂً ي ډٌاٽٌَ ثب ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ایَان ،وشیؼٍ ای ډ٦چًة ثٍ ػِ اىاډٍ ػىڀ ٥چجی ي هًوَیِی اُ ًٕی ٍّیڈ ىٍثَ وياٙز ،اډب َٕىډياٍان ٍّیڈ ػمًٍُی إالډیٕ ،یبٕز آٙشی ػًیبوٍ ي ډٖبڅمز آډیِ ٍا ثَوشبثیي ي اُ سياثیَ ىډپَاسیټ ایه ٍَجَ ٵَُاوٍ ثَای كڄ ډٖئچٍ ډچیشُبی ایَاوی ،اُ ػمچٍ ډچز ٽَى ي ویِ اُ كٖه ویز ىٽشَ ٹبٕمچً وُبیز ًٕءإشٶبىٌ ٍا ثٍ ٭مڄ آيٍى .ؿىبوـٍ ٥ی یټ ثَوبډٍ اُ دی٘ َ٥ف ٍیِی ٙيٌ ،ثٍ سبٍین 22سیَډبٌ 1368ىٍ كبڅی ٽٍ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثَای ىٕشیبثی ثٍ ٍاٌ
كڄ
ډٖبڅمزآډیِ ډٖئچٍ ٽَى ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ثب سىی ؿىي اُ ومبیىيځبن ػمًٍُی إالډی ىٍ يیه دبیشوز اسَی٘ ثَ َٕ ډیِ ډٌاٽٌَ ي ځٶز
يځً
وٖٚشٍ ثًىَ ،مَاٌ ثب ُويٌ یبى ٭جياهلل ٹبىٍیآًٍ ،٭ ً٢ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ىډپَار ،سًٕ ٤ىیذچمبر ـ سَيٍیٖشُبی ػمًٍُی إالډی ایَان ثٍ ُٙبىر ٍٕیي.
25
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
26
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
فصُ 1
تحث وٛتاٞی دستاس ٜسٛسیاِیضْ
27
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
28
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٔمذٔٝ ىٍ ثَوبډٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،ٵٞڄ ايڃ "َيٵُبی ٽچی " ،ډبىٌ ىيڇ ؿىیه آډيٌ إز: " آٍډبن وُبئی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ایؼبى یټ ػبډٮٍ ىډپَاسیټ ًٕٕیبڅیٖشی إز". ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ایه ډبىٌ إز ٽٍ ډیوًاَیڈ ؿىي ډٖئچٍ إبٕی ٍا ٍيٙه ومبئیڈ: ووٖز آوپٍ ،ثٍ ؿٍ ٭چز ىٍ ثَوبډٍ اٙبٌٍ ثٍ ًٕٕیبڅیِڇ ٍا َ١يٍی سٚوی ٜىاىٌایڈ؟ ىيڇ آوپًٍٕٕ ،یبڅیِډی ٽٍ ډب ىٍ و َ٪ىاٍیڈ ثٍ ډظبثٍ آٍډبن وُبئی كِة دیبىٌ ٽىیڈ ،ؿڂًوٍ ًٕٕیبڅیِډی إز؟ ي ؿَا ثيیه ٙیًٌ ىٍ ثَوبډٍ ډَ٦ف ٙيٌ إز؟ ًٕڇ آوپٍٍ ،اث ٍ٦كِة ډب ثب ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ث ًٍ٦ا٭ڈ ي ثب اسلبى ًٍٙيی ث ًٍ٦اه ٜؿڂًوٍ ثبیي ثبٙي؟
29
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
1ـ سٛسیاِیضْ :آسٔاٖ ٟ٘ائی حضب ٔا ووٖشیه دَٕٚی ٽٍ ثٍ ډیبن ډیآیي ایه إز ٽٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان $ف.ى.ٻ.ا #ٽٍ یټ كِة "ډبٍٽٖیٖز" یب "ډبٍٽٖیٖز ـ څىیىیٖز " یب "ٽمًویٖز" ي ثٍ ًٍ٥ٽچی كِة يیٌْ ٥جٺٍ ٽبٍځَ ویٖز ،ثٍ ؿٍ ٭چز اُ ًٕٕیبڅیِڇ ٕوه ثٍ ډیبن ډیآيٍى؟ دبٕن ایه دَٕ٘ ایه إز ٽٍ $ف.ى.ٻ.ا #اځَ ؿٍ یټ كِة ىډپَاسیټ ـ ډچی إز څیپه ىٍ َمبن كبڃ كِثی إز دیَٚي. دیَٚي ثٍ ایه ډٮىب ٽٍ ډیهًاَي َمَاٌ ثب كڄ ډٖئچٍ ډچی ي ٽٖت كٺًٷ ډچی هچٺمبن ،ډٚپالر اػشمب٭ی ٍا ویِ كڄ ي ٵٞڄ ومبیي .ىٍ سٮییه ؿىیه آٍډبوی ،ډب وٍ ٵٺ ٤سؼَثیبر ډچشُبی ىیڂَ ػُبن ثچپٍ سؼَثیبر ځٌٙشٍ ډچز ٽَى ٍا ویِ ث ًٍ٦اه ٜډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ىاىٌایڈ. ایه سؼَثیبر ٽياډىي؟ سؼَثیبسی ٽٍ كبٝڄ ډجبٍُار هچٸ ٽَى ثًىٌ
اوي
وٚبن ىاىٌاوي كِثی ٽٍ ډیٽًٙي ػىج٘ هچٸ ٽَى ٍا ٍَجَی ومبیي ،ؿىبوـٍ سىُب یټ كِة وبٕیًوبڅیٖز $ډچی ځَا #سمبڇ ٭یبٍ ثبٙي ،یٮىی َٝٵبً كڄ ډٖئچٍ ډچی ٍا ډي و َ٪ىاٙشٍ ثبٙي ي ثٔ ،ثٍ آوؼب هًاَي ٍٕیي ٽٍ اُ یټ َ٥ٳ ډٚپالر اػشمب٭ی ٍا كڄ وپَىٌ ثبٹی ډیڂٌاٍى ي ثيیه سَسیت ٽٖت كٺًٷ ډچی ٍا ثًٍٞر اډَی ثی ٵبیيٌ ىٍ هًاَي آيٍى ي اُ َ٥ٳ ىیڂَ اُ آوؼب ٽٍ ثٍ ََكبڃ ومیسًان ډٖبئڄ ي ډٚپالر اػشمب٭ی ٍا وبىیيٌ اوڂبٙز ،وبځِیَ كِة ىیڂَی دیيا هًاَي ٙي ٽٍ ثَ ٍيی كڄ ؿىیه ډٖبئچی سأٽیي هًاَي ٽَى ي ثٍ ایه سَسیت ثو٘ ثٍِځی اُ ُكمشپٚبن ٽَىٕشبن ٍا ثٍ ًٕی هًى ػچت هًاَي ومًى.
30
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثٮىًان ومًوٍ ىٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ثٮي اُ اوٺالة ّ 14يئیٍ ىٍ ٕبڃ ،1958 ىي ػَیبن ویَيډىي ٍٙي ومًىوي: ووٖز ـ دبٍر ىډپَار ٽَىٕشبن ٭َاٷ ٽٍ َّڈ هًى ٍا ډشًػٍ ډٖبئڄ ډچی ٽَىٌ ثًى ،ثَای ویڄ ثٍ ایه ډى ًٍ٪كب َ١ثًى ثب يادٖڂَاسَیه اٹٚبٍ ي ٥جٺبر ػبډٮٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ َمپبٍی ومبیي ،اُ ََ ٙیًٌای ىٍ اډَ ډجبٌٍُ ثٌَُ ځیَى ي ثب ََ ٽٖی دیًوي ىيٕشی ثَٹَاٍ ٕبُى. ىيڇ ـ كِة ٙیً٭ی $ٽمًویٖز #٭َاٷ ٽٍ ىٍ ډٺبثڄ ،ثَ ډٖبئڄ ي ډٚپالر اػشمب٭ی سپیٍ ډیٽَى سب ثيان يٕیچٍ ُكمشپٚبن ٽَىٕشبن ٍا ثٍ ًٕی هًى ػٌة ٽىي. اډب َٕاوؼبڇ ډٮچًڇ ځَىیي ٽٍ َیؾ یټ اُ ایه ىي ػَیبن ومیسًاوىي ىٍ ٽبٍ هًى ډًٵٸ ځَىوي ي ثٍ هًثی ٍيٙه ٙي ٽٍ ؿٍ آن كِثی ٽٍ ثیٚشَ ډٖبئڄ ي ډٚپالر ډچی ٍا اٍع ډیوُي ي ډٖبئڄ اػشمب٭ی ٍا اُ یبى ډیثَى ي ؿٍ آن كِثی ٽٍ َٝٵبً ثٍ ډٖبئڄ اػشمب٭ی سًػٍ ىاٍى ي ډٖئچٍ ډچی هچٸ ٽَى ٍا ىٍ ایه ډَكچٍ ٽٍ یټ ډٖئچٍ إبٕی إز ٵَاډًٗ ډیومبیي یب اَمیز ٽمشَی ثَای آن ٹبئڄ ډیًٙىَ ،یؾ ٽياڇ ٹبىٍ ویٖشىي ىٍ ډَكچٍ ٽىًوی ډجبٌٍُ ،وٺ٘ ٍَجَی ػىج٘ هچٸ ٽَى ٍا ثٍ ٭ُيٌ ثڂیَوي ي آن ٍا ثٍ دیَيُی وُبئی ثَٕبوىي. كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان اُ َمبن آٱبُ ثٍ ایه َ١يٍر دی ثَىٌ إز ٽٍ ثبیي ؿىبن ثَوبډٍای ٍا سييیه ومبیي ٽٍ ىٍ آن َڈ ثٍ ٙیًٌای اًٝڅی ي دیڂیٍَ ،اٌ كڄ ډٖئچٍ ډچی ډٚو ٜځَىى ي َڈ ډٖبئڄ ي ډٚپالر اػشمب٭ی ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ثڂیَى ي ثَای كڄ آوُب اٍائٍ َ٥یٸ ًٙى ایه كِة اُ َمبن آٱبُ سإٔیٔ هًى یٮىی اُ ٕبڃ ،#1945$ 1324كِثی دیَٚي ثًىٌ ي اُ ٕبڃ
31
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
#1971$ 1350سبٽىًن ثَوبډٍ آن ثٍ يیٌْ ثَ إبٓ ٍاٌ كڄ ىي ډٖئچٍ "ډچی " ي"اػشمب٭ی" دبیٍ ځٌاٍی ٙيٌ إز. ىٍ ډًٍى ډٖئچٍ ډچی :ډلشًای ایه ډٖئچٍ ىٍ ياٹ ٬ٽٖت
"كٸ سٮییه
َٕوًٙز" إز ،ایه كٸ ٍا ډیسًان ثٍ ؿىي ٙپڄ سبډیه ومًى: ووٖز ـ ثٍ ٙپڄ إشٺالڃ ٽٍ ډًٍُٚسَیه ٙپڄ آن إز ،ډچشی ٽٍ ثٍ إشٺالڃ ډیٍٕي كٸ سٮییه َٕوًٙز ٍا ثٍ ًٍ٥ٽبډڄ ثٍ ىٕز ډیآيٍى. ىيڇ ـ ثٍ ٙپڄ "ٵيٍاڅیِڇ" یٮىی ٽٖت كٺًٷ ډچی ىٍ ؿُبٍؿًة یټ كپًډز ٵيٍاڃ. ًٕڇ ـ ٙپڄ هًىډوشبٍی ډب ثب ىٍ و َ٪ځَٵشه ي ٬١ٽَىٕشبن ي َٙای ٤يیٌْ ایَان ي اي١ب ٫ډچی هچٸ ٽَى ىٍ هبيٍډیبوٍ ،هًىډوشبٍی ٍا اوشوبة ٽَىٌایڈ ي ثَ ایه ا٭شٺبىیڈ ٽٍ ثب ثٍ ىٕز آيٍىن هًىډوشبٍی ،ډٖئچٍ ډچی هچٸ ٽَى ىٍ ایَان ثٍ ًٍ٥وٖجی كڄ هًاَي ٙي ي ثٍ ىوجبڃ آن ٍاٌ ثَای كڄ ډٖبئڄ اػشمب٭ی ي ٍٵ ٬٭ٺت اٵشبىځی ٽچی ػبډٮٍ ډب َمًاٍ هًاَي ٙي. اډب ىٍ ډًٍى ډٖبئڄ اػشمب٭ی :ثٍ ا٭شٺبى ډب ٍاٌ كڄ ډٖبئڄ اػشمب٭ی ثٍ ًٍٝر إبٕی ،إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ إز. إبٓ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ياٹ ٬اُ ډیبن ثَىن إشٚمبٍ اوٖبن ثٍ ىٕز اوٖبن إز .كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ډیهًاَي سب ثٌَُ ٽٚی اُ اوٖبن ىٍ ػبډٮٍ ثٍ ٽچی ٍیٍٚٽه ًٙى ي اُ ایه ٍي إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ٍا ثٍ ډظبثٍ آٍډبن وُبئی هچٸ ډب ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ىاىٌ إز .ثىبثَایه ٕوىبن دبٌٍای اُ ځَيَُب ي ىٕشٍَب ٽٍ اى٭ب ډیٽىىي ٙٮبٍ كِة ىډپَار ،ٽٖت هًىډوشبٍی إز ي ثٮي
32
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اُ آن ثَای ایه كِة ي٩یٶٍ ىیڂَی ثبٹی ووًاَي ډبوي ي ثٍ وبؿبٍ ثبیي ډىلڄ ځَىى ي اُ ډیيان ډجبٌٍُ ٽىبٍ ثَيى ،اځَ هبڅی اُ ٱَ ٟوجبٙي وٚبوٍ وبآځبَی إز ،ؿَا ٽٍ ثٮي اُ ٽٖت هًىډوشبٍی ،سبٌُ ثبیي ثَای دیبىٌٽَىن ثَوبډٍ كِة ىٕز ثٍ ٽبٍ ثًٚیڈ ٽٍ َيٳ وُبئی آن ،إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ إز. سٛسیاِیضْ چشا "آسٔاٖ ٟ٘ائی" است؟ ثيياً ثبیي سًػٍ ىاٙز ٽٍ ثَای ىٕزیبثی ثٍ َيٳ ،ثبیي ډَكچٍ ثٍ ډَكچٍ ػچً ٍٵز ي ثَای ََ ډَكچٍ ٙٮبٍ يیٌْای ىاٙز .ث ًٍ٦ٽچی ََ كِة ٕیبٕی ٍٕ وًٙ ٫ٮبٍ ىاٍى: ووٖز ـ ٙٮبٍ "ٍيُ" ٽٍ ډیسًاوي ىٍثبٌٍ ډٖئچٍ ډٚو ٜثٖیبٍ ٽًؿپی ثبٙي .ثَای ومًوٍ :اځَ ىٍ ََُٙب "وبن" یب "وٶز" ٽمیبة ًٙى ،ډیسًاویڈ ډَىڇ ٍا سًٚیٸ ومبئیڈ سب ىيٍ َڈ ػمٙ ٬يٌ ،س٪بََار ثىمبیىي ي هًإشبٍ "وبن " یب "وٶز" ځَىوي .ډیسًاویڈ ډلٞچیه ډيآٍ ٍا ى٭ًر ثٍ ٍاَذیمبئی ثىمبئیڈ ٽٍ ٥ی آن ثوًاَىي "آډًُځبٍان ي ىثیَاوٚبن سجٮیي وڂَىوي " ي ٙٮبٍَبئی اُ ایه ٹجیڄ. ... ىيڇ ـ ىٍاُ ډيرسَ اُ ٙٮبٍ "ٍيُ"ٙ ،ٮبٍ "سبٽشیپی" إز .اځَ ډجبٍُار كِة ٍا ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ىَیڈ ىٍ ډییبثیڈ ٽٍ ثٮي اُ اوٺالة ایَان سب ثٍ اډَيُ ،كِة ډب ؿىي ثبٍ سبٽشیټ هًى ٍا ٭ً ٟٽَىٌ إز .ىٍ آٱبُ ،سبٽشیټ ډب َمپبٍی ثب ٍّیمی ثًى ٽٍ ثٮي اُ اوٺالة ثَ َٕ ٽبٍ آډيٌ ثًى .ډب اُ ٍَجَی همیىی ي ٍّیڈ يی دٚشیجبوی ډیٽَىیڈ ي ډٖئچٍ ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍ ډَ٦ف وجًى. ىٍ ػىڀ 3ډبٍَ ،ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍ ٍا ٭چیٍ ٍّیڈ همیىی َٙي ٫ٽَىیڈ ٽٍ ىٍ
33
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ياٹ ٬ایه ٙیًٌ ډجبٌٍُ ٍا ٍّیڈ ثَ ډب سلمیڄ ٽَىٌ ثًى .ثٮي اُ دیَيُی ىٍ ػىڀ ٍٕ ډبٍَ ،ثبٍ ىیڂَ سبٽشیټ هًى ٍا سٲییَ ىاىیڈ ،څیپه ایه ثبٍ ثٍ ػبی دٚشیجبوی اُ ٍّیڈ همیىی ،ډیهًإشیڈ ثٍ ډى ًٍ٪دیياٽَىن ٍاٌ ؿبٌٍای ثَای كڄ ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ثب ىيڅز ثٍ ډٌاٽٌَ ثذَىاُیڈ .سبٽشیټ "ډٌاٽٌَ " ویِ ؿىيان ىياڇ ویبيٍى ي ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍ ډؼيىاً آٱبُ ٙي .څیپه اځَ سًػٍ ىاٙشٍ ثبٙیڈ ىٍهًاَیڈ یبٵز ٽٍ سبٽشیټ ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍ ٽىًوی ډب ثب سبٽشیټ ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍډبن ىٍ ػىڀ ٍٕ ډبٍَ سٶبير ىاٍى ،ىٍ آن َىڂبڇ ډب ډیػىڂیيیڈ ٽٍ ٍّیڈ ٍا وبؿبٍ ثٍ ډٌاٽٌَ ثپىیڈ ،اډب اٽىًن ډیػىڂیڈ ثَای آوپٍ ٍّیڈ ٍا َٕوڂًن ٕبُیڈ ،ؿَا ٽٍ ثٍ ا٭شٺبى ډب ىٍ ؿُبٍؿًة ٍّیڈ همیىیَ ،یؾ یټ اُ هًإشُبی ډَىڇ ٽَىٕشبن ي هچٺُبی ایَان ثَ آيٍىٌ ومیًٙى .اُ ایه ٍي سبٽشیټ ٽىًوی ډب "َٕوڂًوی ٍّیڈ همیىی" إز. ثيیه سَسیت ډیثیىیڈ ٽٍ َ٩ٳ ایه ډير ؿىي ډَكچٍ دی٘ آډيٌ إز ي ډشىبٕت ثب ََ یټ اُ ایه ډَاكڄ ،سبٽشیټ هًى ٍا ٭ً ٟٽَىٌٙ ،ٮبٍ ډشىبٕت ثب آن ٍا ډَ٦ف ٕبهشٍایڈ. ًٕڇ ـ اُ سبٽشیټ ىٍاُډير سَ " ،إشَاسْی " إز .ډَكچٍ إشَاسْیټ، ىيٌٍای إز ٽٍ ؿىي ډَكچٍ سبٽشیپی ٍا ىٍثَ ډیځیَىَ .مبوڂًوٍ ٽٍ اٙبٌٍ ٽَىیڈ ٥ی ؿىي ٕبڃ ځٌٙشٍ ډب ؿىي ثبٍ سبٽشیټ هًى ٍا سٲییَ ىاىٌایڈ ،څیپه ٙٮبٍ إشَاسْیټ هًى ٍا ٽٍ ٭جبٍر ثًىٌ اُ:
"ىډپَإی ثَای ایَان ي
هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن" ،ؿٍ آن ُډبن ٽٍ اُ ٍّیڈ همیىی دٚشیجبوی ډیٽَىیڈ ،ؿٍ ثٍ َىڂبڇ ػىڀ ٍٕ ډبٍَ ،ؿٍ ډًٹٮی ٽٍ ثب ډٖئًالن ىيڅز
34
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډٚٲًڃ ډٌاٽٌَ ثًىیڈ ي ثبالهٌَ ؿٍ ىٍ كبڃ كب َ١ٽٍ ٙٮبٍ َٕوڂًوی ٍّیڈ ٍا ډَ٦ف ٕبهشٍایڈَ ،مـىبن ىٕز ووًٍىٌ ثبٹی ځٌاٙشٍایڈ. ثىبثَایه ډَكچٍ إشَاسْیټ ً٥الوی إز ي ډمپه إز 5سب ٕ 10بڃ ،كشی ٕ 25بڃ ي ثی٘ اُ آن ویِ ً٥ڃ ثپٚي .اىاډٍ ډَكچٍ إشَاسْیټ ،٭چڄ ي ٭ًاډڄ ُیبىی ىاٍى ي ډوًٝٞبً ثٍ ایه ډٖئچٍ ثٖشڂی دیيا ډیٽىي ٽٍ ډب ىٍ یټ ډَكچٍ سبٽشیپی ثٍ ؿٍ ډیِاوی ډًٵٺیز ثيٕز آيٍىٌ ي سب ؿٍ كي اُ سبٽشیپُبی ډىبٕت إشٶبىٌ ٽَىٌایڈ. ث ًٍ٦ٽچی ثَوبډٍ ٕیبٕی ََ كِثی ثَای یټ ډَكچٍ إشَاسْیټ سييیه ډیځَىى ي ثَوبډٍ كِة ډب ؿىیه إز .اډب ٭اليٌ ثَ ډ٦بڅجی ٽٍ اٙبٌٍ ٙيََ ، كِة اوٺالثی اُ ثَهی اًٝڃ ویِ دیَيی ډیومبیي ٽٍ ثَای ََ یټ اُ آوُب ډمپه إز اُ ؿىيیه ډَكچٍ إشَاسْیټ ٭جًٍ ٽىي. ثَای ډب ،إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ اٝڄ ثٖیبٍ ډُمی ثٍ كٖبة ډیآیي ي ثَای سلٺٸ ؿىیه اٝچی ىٍ اٵٸ ٽىًوی ډجبٍُار هچٸ ٽَى ٍٕ ،ډَكچٍ إشَاسْیټ ٍا ىٍ و َ٪ىاٍیڈ: ډَكچٍ ايڃ ٽٖت هًىډوشبٍی إز. ثٮي اُ ٽٖت هًىډوشبٍی ،ٵَاَڈ ٕبهشه َٙای ٤ډىبٕت ثَای دیبىٌ ٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ ،ډَكچٍ ىيڇ ٍا سٚپیڄ ډیىَي .اځَ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثشًاوي ثٮي اُ ثٍ ىٕز آيٍىن هًىډوشبٍیَ٩ ،ٳ ډير
ٕ 25بڃ ثَوبډٍ
ٽىًوی هًى ٍا ثٍ ډَكچٍ اػَا ىٍآيٍى ،دیَيُی سبٍیوی ثٖیبٍ ثٍِځی ٽٖت ومًىٌ إز .اځَ ؿٍ ٕ 25بڃ ىٍ ډٺبیٍٖ ثب ً٥ڃ ٭مَ یټ اوٖبن ،ډير ُډبوی
35
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
وٖجشبً ً٥الوی ثٍ و َ٪ډی آیي څیپه ایه ډير ىٍ سبٍین كیبر یټ ډچز ،ډيسی ثٖیبٍ ٽًسبٌ إز. ثٍ ىوجبڃ دیبىٌ ٙين ثَوبډٍ كِة ،ثَوبډٍ سبٌُای ثٍ ډى ًٍ٪إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ سييیه هًاَیڈ ٽَى ي ایه ډَكچٍ ًٕڇ إز .إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ هًى ډير ُیبىی يٹز الُڇ ىاٍى ي اكشمبالً ثبیي ُويځی ىي یب ٍٕ وٖڄ ٍا ثٍ آن اهشٞب ٛىاى .ٽًٍَٚبی ثٖیبٍ دیَٚٵشٍای ىٍ اٍيدبی َٙٹی ډبوىي آڅمبن ىډپَاسیټ ي ؿټإچًاٽیَ ،ىڂبډی ٽٍ ٽبٍ ٕبهشمبن ًٕٕیبڅیِڇ ٍا َٙي٫ ٽَىوي اُ و َ٪اٹشٞبىی ي اػشمب٭ی ،ىَُب ٕبڃ اُ ډب دیَٚٵشٍسَ ثًىوي ،څیپه َىًُ َڈ اى٭ب ومیٽىىي ٽٍ ًٕٕیبڅیِڇ ثٍ ًٍ٥ٽبډڄ یٮىی آوـٍ "ًٕٕیبڅیِڇ دیَٚٵشٍ" وبډیيٌ ډیًٙى ىٍ ٽًٍٙٚبن دیبىٌ ٙيٌ إز. ثىبثَایه دیبىٌ ٽَىن یټ اٝڄ ډُڈ ډبوىي إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ٽٍ ډب ثَای هًى اوشوبة ٽَىٌایڈ ي ثٍ آن ا٭شٺبى ىاٍیڈ ،ثٍ ٍٕ ډَكچٍ إشَاسْیټ ویبُ ىاٍى. ثٍ ًٍ٥هال ٍٝډب اُ كبالَ ،ڈ ٙٮبٍ هًى ٍا ٽٍ ثوٚی إز اُ سبٽشیټ ډب ي َڈ سبٽشیټ هًى ٍا ٽٍ ػِئی إز اُ إشَاسْی ډب ي َڈ إشَاسْی هًى ٍا ٽٍ ثَ إبٓ یټ اٝڄ ډٺيٓ دبیٍځٌاٍی ٙيٌ إز ،ثٍ ٍيٙىی ډٚوٜ ومًىٌایڈ. إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ٍاٌكڄ إبٕی ډٖبئڄ اػشمب٭ی إز ،څیپه ایه ډٖئچٍ آٍډبن وُبئی إز ي ىٍ ډَكچٍ ٽىًوی ډجبٍُار ډب ومیسًاوي ٙٮبٍ ٍيُ ثبٙي. كشی ډٖئچٍ إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ،ثب ي ٬١اٹشٞبىی ،اػشمب٭ی ي ٵََىڂی ٽىًوی ٽَىٕشبن ،وٍ سىُب ومیسًاوي ٙٮبٍ ٍيُ ثبٙي ،ثچپٍ ىٍ ياٹ ٬ومیسًاوي ثٍ ٭ىًان
36
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یټ ډَكچٍ سبٽشیپی ویِ ډًٍى ثلض ٹَاٍ ځیَى .څیپه َٝٳ ایه ياٹٮیز ٽٍ اُ َمیه كبال ا٭الڇ ډیٽىیڈ" :آٍډبن وُبئی كِة ډب إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ إز "، ه٤ډٚی ٽچی كِة ٍا ثَای آیىيٌ سٮییه ومًىٌ ي اٵٸ ٕیبٕی ي ډجبٍُاسی ډب ٍا ٍيٙه ٕبهشٍ إز .٭اليٌ ثَ آن ثٍ ٍيٙىی وٚبن ىاىٌ ٙيٌ إز ٽٍ ىٍ ػبډٮٍ ٽَىٕشبن ؿٍ ٽٖبوی دٚشیجبن ډب َٖشىي ،ثب ٽياڇ ٥جٺٍ ي ٹ َٚډیسًاویڈ ي ثبیي ىٍ ډجبٌٍُ َمڂبڇ ثبٙیڈ ي ىٍ ایَان ي ىٍ ػُبن ،ىيٕشبن ي َڈ دیمبوبن ډب ؿٍ ٽٖبوی َٖشىي؟ 2ـ سٛسیاِیضْ چیست؟ سب ایىؼب ىٍ ٹبڅت ډٺيډٍای ٽًسبٌ ،٭چز َ٥ف ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ثَوبډٍ كِة ٍا ٍيٙه ٕبهشیڈ ي ځٶشیڈ :ډب ثٍ ٭ىًان یټ كِة دیَٚيًٕٕ ،یبڅیِڇ ٍا ثيان ډى ًٍ٪اوشوبة وپَىٌایڈ ٽٍ ثٖبن یټ ٙٮبٍ ،هًٙبیىي ډَىڇ ثبٙي یب ایىپٍ ٵالن ىٕشٍ یب ځَيٌ ډب ٍا "دیَٚي" ثوًاوي! .ډب ًٕٕیبڅیِڇ ٍا دٔ اُ ډ٦بڅٮٍ ٽبٵی ي سؼِیٍ ي سلچیچی ٍّٳ اوشوبة ومًىٌایڈ. ډب ثٍ ٭ىًان یټ كِة اوٺالثی ياٹ٬ثیهٕ ،ٮی ډیپىیڈ ثٍ ًٍ٥ٽچی ٕشڈ ډچی ٍا اُ ثیه ثجَیڈ سب هچٸ ډب اكٖبٓ ٽىي ٽٍ كبٽڈ ثَ َٕوًٙز هًی٘ إز ي ډیسًاوي ٵََىڀ ډچی هًى ٍا ځٖشَٗ ىَي ،څیپه ىٍ َمبن كبڃ ٕٮی ډیٽىیڈ ٽٍ دی٘ اُ ََ ؿیُِ ،كمشپٚبن ٽَىٕشبن ،ٽٍ اٽظَیز هچٸ ٽَى ٍا سٚپیڄ ډی ىَىي ثٍ كٺًٷ اٹشٞبىی ي اػشمب٭یٚبن ثَٕبویڈ ي ٍاٌ ىٕشیبثی ثٍ ؿىیه آٍُيیی ،ؿیِی ػِ إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ویٖز.
37
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
سٛسیاِیضْ ٚسشٔایٝداسی ًٕٕیبڅیِڇ ثٍ ٭ىًان یټ و٪بڇ وبٵی َٕډبیٍىاٍی دب ثٍ ډیيان ځٌاٙشٍ إز ي ډب يٹشی ا٭الڇ ډیٽىیڈ" :هًاَبن ًٕٕیبڅیِڇ َٖشیڈ" ډىًٍ٪ډبن ایه إز ٽٍ َٕډبیٍىاٍی ٍا وٶی ډیومبییڈ ي ثَ ایه ا٭شٺبىیڈ ٽٍ َٕډبیٍىاٍی ثٍ ٭ىًان یټ و٪بڇ اػشمب٭ی ،اُ و َ٪سبٍیوی ډلپًڇ ثٍ وبثًىی إز. اُ ایه ځٶشٍ ثٍ ٕبىځی ډیسًان ىٍیبٵز ٽٍ ٙٮبٍ َٕوڂًوی َٕډبیٍىاٍی ثبیي َىڂبډی اوشوبة ًٙى ٽٍ اډپبن إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ثٍ ٭ىًان یټ ي٩یٶٍ ثٖیبٍ ډجَڇ ىٍ ىٕشًٍ ٍيُ ٹَاٍ ځَٵشٍ ثبٙي .ایه ػًاثی إز ثٍ دبٌٍای اُ ىٕشٍَب ي ځَيَُبی ٕیبٕی ٽٍ ََ اُ ؿىي ځبٌ یپجبٌٍ ثٍ اوشٺبى اُ ډب ډیدَىاُوي ي ٵَیبى ثَ ډیآيٍوي ٽٍ ؿَا ىٍ ٙٮبٍَبی هًى ٙٮبٍ ١ي َٕډبیٍىاٍی ٍا ومیځىؼبویڈ؟ دیيإز َىڂبډی ٽٍ ډیځًییڈ:
"ډَٿ ثَ اډذَیبڅیِڇ
" ،ىٍ ياٹ ٬٭چیٍ
َٕډبیٍىاٍی ٙٮبٍ ىاىٌایڈ ،ؿَا ٽٍ اډذَیبڅیِڇٕ ،یٖشڈ ػُبوی ډَكچٍ ٽىًوی َٕډبیٍىاٍی إز .څیپه يٹشی ډٖبئڄ ىاهچی ٽَىٕشبن ډَ٦ف إز ثبیي ایه ډٖئچٍ ٍا ثٍ ځًوٍای ىیڂَډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ىاى ،ثٍ ایه ډٮىی ٽٍ ډب ىٍ ٽَىٕشبن ثبیي ٭چیٍ ٽياډیه َٕډبیٍىاٍی ٙٮبٍ ثيَیڈ؟ ایه َٕډبیٍىاٍی ٽؼبٕز؟ ٙبیي ؿىیه سًٙ ًٍٞى ٽٍ ََ ٽٔ ډظالً یټ ډیچیًن سًډبن دًڃ ىاٙشٍ ثبٙي َٕډبیٍىاٍ ثٍ كٖبة ډیآیي ،ىٍ كبڅی ٽٍ اُ و َ٪٭چمی َٕډبیٍىاٍی ډٶًُڇ ىیڂَی ىاٍى .ډبٍٽٔ ٽٍ ىٍ سؼِیٍ ي سلچیڄ َٕډبیٍىاٍی َٕ آډي َمڂبن إز ډیځًیيَٕ" :ډبیٍ یټ ٍاث ٍ٦اػشمب٭ی إز "ٙ ،بیي ثٍ و َ٪ٽٖبوی ٽٍ ثٍ
38
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډل ٠ثلض ىٍثبٌٍ َٕډبیٍ ثٍ یبى ػیجُبی دَ اُ دًڃ ،اډالٻ ي ىاٍایی ډیاٵشىي ،ایه سٮَیٴ اويٽی ٭ؼیت ثٍ و َ٪ثَٕي. څیپه ىٍ كٺیٺز سىُب ُډبوی ډیسًاویڈ ٕوه اُ َٕډبیٍىاٍی ثٍ ډیبن آيٍیڈ ٽٍ ٍاث ٍ٦اػشمب٭ی يیٌْای ثٍ يػًى آډيٌ ثبٙي ،ثٍ ایه ډٮىی ٽٍ ىٍ یټ َ٥ٳَٕ ،ډبیٍىاٍ يػًى ىاٙشٍ ثبٙي ي ىٍ َ٥ٳ ىیڂَ ،ٽبٍځَ ي ىٍ ډیبن ایه ىي ٍاث ٍ٦إشظمبٍی ثَٹَاٍ ثبٙي .إشظمبٍ ثيان ىڅیڄ ٽٍ ؿًن ٽبٍځَ هًى ٝبكت يٕبئڄ سًڅیي ویٖز ،وبځِیَ ویَيی ٽبٍ هًى ٍا ډیٵَيٙي. ثىبثَایه طَيسمىي ي َٕډبیٍىاٍ ثب َڈ سٶبير ىاٍوي ََ ،آىڇ َٕډبیٍىاٍ طَيسمىي إز ،څیپه ََ ٙو ٜطَيسمىيی َٕډبیٍىاٍ ویٖز .اځَ اُ ؿىیه ىیيځبَی ثٍ ٽَىٕشبن ایَان وڂبٌ ٽىیڈ ،ډشًػٍ هًاَیڈ ٙي ٽٍ اٽىًن ىٍ ٽَىٕشبن طَيسمىي يػًى ىاٍى اډب اٵَاى َٕډبیٍىاٍی ثٍ آن ًٍٝر ىیيٌ ومیًٙى. څٌا اډَيٌُ ىٍ ٽَىٕشبن َ٥ف ٙٮبٍ ١ي َٕډبیٍىاٍی َ١يٍسی وياٍى، ډوًٝٞبً ٽٍ ډَكچٍ ٽىًوی ډجبٌٍُ ،ډَكچٍ ډچی ـ ىډپَاسیټ إز ي ځٌٙشٍ اٍآن وٍ سىُب َٕډبیٍىاٍی ىٍ ٽَىٕشبن ىٍ یټ ٥جٺٍ ډىٖؼڈ ي ٕبُډبن یبٵشٍ ٽٍ ثشًاوي ىٍ ثَاثَ هًإز ډچی ـ ىډپَاسیټ هچٸ ٽَى ٹي ٭چڈ ٽىي سجچًٍ ویبٵشٍ إز ،ثچپٍ ثًٍّياُی ي هَىٌ ثًٍّياُی ٽٍ ثیٚشَ ثبُاٍی ي ًٕىاځَ إز ،ثًیٌْ ىٍ ََُٙب هًى ثٍ ډجبٌٍُ هچٸ ٽَى ٽمټ ډیومبیي ي ىٍ آن َٙٽز ىاٍى. سٛسیاِیضْ ٚواس
39
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډب ثيان ػُز ًٕٕیبڅیِڇ ٍا اوشوبة ٽَىٌایڈ ٽٍ ثٌَُٽٚی ي إشظمبٍ ٍا اُ ثیه ثجَیڈ .یٮىی آن اٝچی ٍا ػبډٍ ٭مڄ ثذًٙبویڈ ٽٍ ډبٍٽٔ ي اوڂچٔ ثٍ ًٍ٥ اهشٞبٍ ىٍ اطَ ډ ًٍُٚهًى ثٍ وبڇ "اوشٺبى اُ ثَوبډٍ ٽًسبٌ " آوَا ثٍ ٍيٙىی ثیبن ٽَىٌاوي ي آن ایه إز ٽٍ: ډٮیبٍ كٺًٷ اوٖبن ىٍ ًٕٕیبڅیِڇ ثب ډٮیبٍ َٕډبیٍىاٍی ډٲبیَر ىاٍى ،سب ُډبن سٚپیڄ ػبډٮٍ ًٕٕیبڅیٖشی ،ٵَىی ٽٍ دًڃ ،ٽبٍهبوٍُ ،ډیه ي اډپبوبسی اُ ایه ٹجیڄ ىاٍى اُ ي ٬١ثُشَی ثَهًٍىاٍ إز ي اُ ُويځی ثُشَی ثٌَُډىي ډیًٙى ،اډب ىٍ ػبډٮٍ ًٕٕیبڅیٖشی َمٍ ایه اډپبوبر ثٍ سيٍیغ اُ ډیبن ډیٍيوي ي سىُب یټ ډٮیبٍ ثبٹی ډیډبوي ي آن َڈ "ٽبٍ" إز .یٮىی ثٍ ََ ٽٔ ثٍ وٖجز إشٮياىٗ ٽبٍ ياځٌاٍ ډیًٙى ي ََ ٵَىی ثٍ وٖجز ٽبٍٗ ،كٺًٷ هًى ٍا اُ ػبډٮٍ ىٍیبٵز ډیىاٍى. ثيیه سَسیت ىٍ ًٕٕیبڅیِڇ اډشیبُار وْاىی ،اٍطی ،٭ٚیٌَای ،ډٌَجی ي ٱیٌَ اُ ډیبن ډیٍيى ي ډب َڈ ثٍ ایه ىڅیڄ ًٕٕیبڅیِڇ ٍا اوشوبة ٽَىٌایڈ ٽٍ اُ ایه اډشیبُار ،وٚبوی ثبٹی ومبوي ي َٝٵبً "ٽبٍ" ډٮیبٍ ثبٙي ،ؿَا ٽٍ آوَا ثٖی ٭بىالوٍسَ ي اوٖبویسَ ډیىاویڈ. اډب وجبیي ٵَاډًٗ ٽَى ٽٍ ډٮیبٍ ثًىن "ٽبٍ" ،ثٍ ایه ډٮىب ویٖز ٽٍ ثبیي َٝٵبً "ٽمیز ٽبٍ"ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ًٙى .ثَای آن ٽٍ ثشًان ٽبٍ ٍا ډٮیبٍ ٹَاٍ ىاى ثبیي ٍٕ ػىجٍ آن ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ځیَى :ووٖز ـ ٽمیز ٽبٍ ،ىيڇ ـ ٽیٶیز ٽبًٍٕ ،ڇ ـ اَمیز ٽبٍ ثَای ػبډٮٍ .ډظالً ٽبٍ یټ دِٙټ اُ وَ٪ ٽیٶیز اُ ٽبٍ یټ ٽبٍځَ ٕبىٌ ډُمشَ إز ،ٽبٍ آن ٽبٍځَی ٽٍ ىٍ ډٮبىن ُٱبڃ ٽبٍ ډیٽىي اُ ٽبٍ ٽٖی ٽٍ ٍيُوبډٍ ٵَيٙی ډیٽىي ثَای ػبډٮٍ اَمیز
40
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثیٚشَی ىاٍى .اُ ایه ٍي ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ٽبٍ ډٖئًڅی ٽٍ یپی اُ اٍځبوُبی ډمچپز ٍا َٕدَٕشی ډیومبیي یب ٵَىی ٽٍ ٽبٍهبوٍ ثٍِځی ٍا اىاٌٍ ډیٽىي یب ىاوٚمىيی ٽٍ ثٍ ٽبٍ سلٺیٸ ٭چمی اٙشٲبڃ ىاٍى ،ثبیي كٺًٷ ډبَبوٍ ثیٚشَی ىٍیبٵز ىاٍوي ي اډپبوبر الُڇ ثَای دیٚجَى ٽبٍ ىٍ اهشیبٍٙبن ٹَاٍ ځیَى. سٛسیاِیضْ ٚالتصاد اٽىًن ډیهًاَیڈ اُ ىیيځبٌ اٹشٞبىی ثياویڈ ٽٍ ثٍ ؿٍ ٭چز ًٕٕیبڅیِڇ ٍا اوشوبة ٽَىٌایڈ؟ ٽَىٕشبن ایَان ثٍ ًٍ٥ٽچی ډى٦ٺٍای ٭ٺت اٵشبىٌ ىٍ ىاهڄ ٽًٍٚی ٭ٺت اٵشبىٌ ثٍ كٖبة ډیآیي ي اُ آوؼب ٽٍ ًٕٕیبڅیِڇ ډٖبئڄ ي ډٚپالر اٹشٞبىی ٍا َٕیٮشَ ي ثُشَ كڄ ډیٽىي ،ثَای اُ ثیه ثَىن ٭ٺت اٵشبىځی ٽ ،ًٍٚډب ًٕٕیبڅیِڇ ٍا اوشوبة ٽَىٌایڈ. ًٕٕیبڅیِڇ ایه اډپبن ٍا ثٍ يػًى ډیآيٍى ٽٍ ىٍآډي ډچی $ثٍ ٭ىًان ډُمشَیه ٙبه ٜاي١ب ٫اٹشٞبىی ََ ٽًٍٚیَٕ #یٮشَ اٵِای٘ یبثي ي ایه ىٍآډي ثٍ َُ٥٭بىالوٍسَی سًُی ٬ځَىى .اځَ ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ،آن ًٕٕیبڅیِډی ٍا ٽٍ "ًٕٕیبڅیِڇ ډًػًى " یب "ًٕٕیبڅیِڇ دیبىٌ ٙيٌ
" وبڇ
صئی ،ثٍ ًٍ٥ ځٌاٙشٍاوي ىٍ و َ٪ثڂیَیڈ َٝ ،ٳ و َ٪اُ دبٌٍای اُ ډًاٍى إز وب ٽچی وٖجز ىٍآډي ډَىڇ ،یټ ثٍ ىٌ ډیثبٙي ،ثٍ ایه ډٮىی ٽٍ ؿىبوـٍ ٵَ١بً كياٹڄ ىٍآډي ډبَبوٍ ډَىڇ ٍا َِاٍ سًډبن ىٍ و َ٪ثڂیَیڈ "95ډَىڇ ،ډبَبوٍ اُ یټ َِاٍسب ىٌَِاٍ سًډبن ىٍیبٵز ډیومبیىي ،یب ثٍ ٭جبٍسی ىیڂَ ،ىٍ ایه ٽًٍَٚب ىٍآډي اٽظَیز ډَىڇ ىٍ ډبٌ اُ َِاٍ سًډبن ٽمشَ ي اُ ىٌ َِاٍ سًډبن ثیٚشَ ویٖز ،ىٍ كبڅی ٽٍ ىٍ ٽًٍَٚبی َٕډبیٍ ىاٍی ىٍ ثٖیبٍی اُ ډًاٍى ایه
41
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
وٖجز سب كي "یټ ىٍ ډٺبثڄ َِاٍ " ویِ ډیٍٕي ،ؿَا ٽٍ ثٖیبٍی اُ اٵَاى يػًى ىاٍوي ٽٍ ډظالً ىٍ ډبٌ 300ىالٍ ىٍآډي ىاٍوي ي ىٍ ډٺبثڄ ٽٖبوی ویِ َٖشىي ٽٍ ىٍ ډبٌ َِ 300اٍ ىالٍ ٽٖت ډیومبیىي ي سٮياى ََ ىي ځَيٌ ډٌٽًٍ ىٍ ؿىبن ػًاډٮی ثٖیبٍ ُیبى إز .ثىبثَایه ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ،سٶبير ؿىياوی ىٍ ٕ٦ق ىٍآډي اٵَاى يػًى وياٍى ي اځَ َڈ يػًى ىاٙشٍ ثبٙي ٍيُ ثٍ ٍيُ اُ ډیِان آن ٽبٕشٍ ډیځَىى ي ؿىبوـٍ ٍيُی ٵَا ٍٕي ٽٍ ایه اهشالٳ ثٍ یټ ىٍ ډٺبثڄ دىغ ثَٕي ،آوڂبٌ اُ څلب ٧ىٍآډي سٶبير ؿىياوی ثبٹی ووًاَي ډبوي. اڅجشٍ وجبیي ٵَاډًٗ ٽَى ٽٍ ایه اډَ ىٍ ًٕٕیبڅیِڇ ثٍ ًٍ٥سيٍیؼی ًٍٝر هًاَي ځَٵز ،ؿَا؟ اځَ ثٍ ځًوٍای وبځُبوی اوؼبڇ ځیَى ُیبوُبی ٵَاياوی ثٍ ثبٍ هًاَي آيٍى ي ىٍ ياٹ ٬آوـٍ اځبڅیشبٍیٖڈ $یپٖبنٕبُی #وبډیيٌ ډیًٙى ىٍ آٱبُ ٽبٍ ،ؿىبن ي١ٮی ثٍ يػًى ډیآيٍى ٽٍ ډبو ٬سًٚیٸ ډَىڇ ثَای اثَاُ ٙبیٖشڂی ي ثٍ ٽبٍ اوياهشه اډپبوبسٚبن هًاَي ځَىیي .ثبُ ىٍ ډًٍى ډٖئچٍ ىٍآډي ،اٙبٌٍ ثٍ یپی ىي وپشٍ ٽًؿټ ىیڂَ هبڅی اُ ٵبیيٌ ویٖز: ووٖز آوپٍَ ،ىًُ َڈ ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ځُڂبَی إشظىبئبسی ثٍ ؿٚڈ ډیهًٍى .ډظالً اډپبن ىاٍى ٽٍ ىٍ یټ ٽًٕٕ ًٍٚیبڅیٖشی ،ٵَىی اُ َ٥یٸ ىُىی یب ٹبؿبٹـیځَی طَيسی ؿىي ډیچیًوی ثٍ ؿىڀ آيٍى ،اډب ایه ډٖئچٍ اَمیز ؿىياوی وياٍى ُیَا اُ یټ َ٥ٳ ثَای ایه ٹجیڄ ٽبٍَب ډؼبُاسُبی ٕىڂیىی ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ٙيٌ ي اُ َ٥ٳ ىیڂَ ایه اډَ ىٍ ٕیٖشڈ ٭مًډی ي ٭بىی اٹشٞبىی ،یټ كبڅز إشظىبئی ثی٘ ویٖز ي ثٍ َیؾ يػٍ ومیسًاوي سٲییَ ثٍهًٝٞی ىٍ ٍياث ٤اٹشٞبىی ٽ ًٍٚثٍ يػًى آيٍى.
42
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىيڇ آوپٍ ،ثبیي ٹجًڃ ٽَى ٽٍ ىٍ دبٌٍای اُ ډًاٍى ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ویِ ثَهی ثی٭ياڅشیَبی اٹشٞبىی ډٚبَيٌ ډیځَىى .ډظالً اځَ ٽبٍځَی ثب َمَٖٗ ََ ىي ٽبٍ ٽىىي ََ ،ىي كٺًٷ ډبَبوٍ ىٍیبٵز ډیومبیىي .اډب ُن ي ًََٙىیڂَی ٽٍ ي ٬١ډٚبثُی ىاٙشٍ ثبٙىي ثب ایه سٶبير ٽٍ ىاٍای ٵَُويان ډشٮيىی ثبٙىي ،كشی اځَ ثَای ٵَُويان هًى ویِ ٽمپُبی ډبڅی ىٍیبٵز ومبیىي اُ آوؼب ٽٍ ایه ٽمټ ؿىيان ُیبى ویٖز ،ىٍآډي آوُب ٽٍ ډیبن َٶز ـ َٚز وٶَ اُ اٵَاى هبوًاىٌ سٺٖیڈ ډیًٙى ىٍ ډٺبیٍٖ ثب ىٍآډي ُيع ايڃ ثٖیبٍ ٽمشَ هًاَي ثًى ي ایه ډٖئچٍ سب كيی ډًػت ثَيُ دبٌٍای اُ ثی٭ياڅشیَب ډیځَىى. ىٍ ایىؼب ایه ٕئًاڃ دی٘ ډیآیي دٔ ؿٍ يٹز ػبډٮٍ یب و٪بڇ ،ٽبډالً ٭بىالوٍ هًاَي ثًى؟ ػًاة ایه إزَ :ىڂبډیٽٍ ََ ٽٔ ثٍ وٖجز إشٮياى هًى ٽبٍ ٽىي ي ثٍ وٖجز ویبُٗ ىٍآډي ىاٙشٍ ثبٙي ،څیپه ؿىیه و٪بډی ٵٮالً ثٖیبٍ ىيٍ اُ ىٕشَٓ ٹَاٍ ىاٍى . ثٍ ًٍ٥ٽچی اځَ ډیِان ٍٙي ىٍآډي ډچی ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ٍا ثب ٽًٍَٚبی َٕډبیٍىاٍی ډٺبیٍٖ ٽىیڈ ،ډشًػٍ هًاَیڈ ٙي ٽٍ ؿىیه ٍٙيی ىٍ ٽًٍَٚبی َٕډبیٍىاٍی ٥ی ٕ 25بڃ ځٌٙشٍ ٕبالوٍ 3ىٍٝي ثًىٌ ،ىٍ كبڅی ٽٍ ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی اُ 8ىٍٝي ثیٚشَ ثًىٌ إز .٭چز ؿىیه اهشالٵی ایه إز ٽٍ ًٕٕیبڅیِڇ ،ډوًٝٞبً ىٍ ايایڄ إشٺَاٍ هًى ډیسًاوي سمبډی ویَيی ډبىی ي اوٖبوی ٽٍ ًٍٚا ثٍ ٽبٍ اوياُى ي اُ آوؼب ٽٍ إشظمبٍی ثبٹی ومی ډبوي ي ىٍ ياٹ ٬ډَىڇ ثَای هًى ٽبٍ ډیٽىىي ي ىڅجٖشڂی ي سالٗ ثیٚشَی اُ هًى وٚبن ډیىَىي ،ثلَان اٹشٞبىی ویِ ٽٍ اُ يیْځیُبی و٪بڇ
43
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َٕډبیٍىاٍی إز اُ ثیه ډیٍيى ي ثٍ ًٍٝر ډبوٮی ىٍ ومیآیي ،وشیؼشبً ََ ٽبٍی َٕیٮشَ ي ُيىسَ دیَٚٵز ډیٽىي. 3ـ سٛسیاِیضْ ٔٛجٛد ثٍ َٝاكز ثبیي ا٭شَاٳ ٽَى ٽٍ ولًٌ إشٺَاٍ ي ٍٙي ًٕٕیبڅیِڇ ډًػًى ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ،ومیسًاوي ىٍثٖز ډًٍى سبئیي ثبٙي .ىٍ ایه ٍاثٍ٦ ثَهی اٙشجبَبر ٍم ىاىٌ ٽٍ اٱچت ايٹبر اُ َٙای ٤يیٌْ ي ٭یىی وبٙی ٙيٌاوي. ایه اٙشجبَبر ٽياډىي ي ٭چڄ ي دیيای٘ آوُب ؿٍ ثًىٌ إز؟ سٛسیاِیضْ دس اتحاد ضٛسٚی ډبٍٽٔ ي اوڂچٔ ىٍ ډبویٶٖز كِة ٽمًویٖز ډیځًیىي " :دَيڅشبٍیب ي٥ه وياٍى ،ي٥ه دَيڅشبٍیب سمبډی ػُبن إز " ًٕٕیبڅیِڇ ویِ ََځِ ديیيٌای ډچی وجًىٌ ي یټ ٕیٖشڈ ػُبوی إز ،ډبٍٽٔ ي اوڂچٔ دی٘ثیىی ډیٽَىوي ٽٍ ًٕٕیبڅیِڇ ،ووٖز ثبیي ىٍ دیَٚٵشٍسَیه ٽًٍَٚبی َٕډبیٍىاٍی آن َڈ ىٍ ؿىي ٽ ًٍٚدیَيُ ًٙى سب آن ٽٍ ثٍ ًٍٝر یټ ٕیٖشڈ ػُبوی ىٍآیي .اډب سبٍین ٹبوًومىيیُبی يیٌْ هًى ٍا ىاٍى :ثَای دیَٚٵز ي سپبډڄ ػبډٮٍ یټ سئًٍی ي ٬١ډیځَىى ،څیپه ځَىيوٍ سبٍین ػبډٮٍ ٍا ثٍ ًٕی ىیڂَ ډیٽٚبوي. ایىؼبٕز ٽٍ سئًٍی ثٍ وبؿبٍ ثبیي هًى ٍا ثب ياٹٮیز س٦جیٸ ىَي. سبٍین ؿىیه دی٘ آيٍى ٽٍ إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ،ٹجڄ اُ ََ ػب ىٍ ٽًٍٚی ٱیَ اُ آن ؿٍ ډبٍٽٔ ي اوڂچٔ دی٘ثیىی ٽَىٌ ثًىوي دیبىٌ ځَىى .یٮىی ىٍ ٍيٕیٍ ٽٍ اُ و َ٪اٹشٞبىی ي اػشمب٭ی ثٍ َیؾ يػٍ ثَای دیبىٌ ٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ آډبىځی ٽبډڄ ٍا وياٙز .٭اليٌ ثَ آن ٍيٕیٍ اُ څلب ٧كبٽمیز
44
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىيڅشی ،یپی اُ إشجياىیسَیه ٽًٍَٚبی اٍيدبیی ثًى ٽٍ ىٍ َٕإَ سبٍین هًی٘ كشی یټ ٍيُ آُاىی ي ىډًٽَإی ثٍ هًى ويیيٌ ثًى .ىٍ ؿىیه ٽًٍٚی ثًى ٽٍ اوٺالة اٽشجَ اوؼبڇ ځَٵز ي څىیه ي ډبٍٽٖیٖشُبی ىیڂَ ٭مالً ثب ډٖئچٍ دیبىٌ ٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ ٍيثَي ٙيوي. آوُب ىي ٍاٌ ىٍ دی٘ ىاٙشىي :یب ډیثبیٖشی و َ٪ثٮ٢ی اُ ا٭٢بء ٍَجَی كِة ثچًٚیټ ٍا ثذٌیَوي ٽٍ ډیځٶشىي ثبیي ٵٮالً اُ ٕبهشمبن ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ٍيٕیٍ ؿٚڈ دًٙیي ي سب ثٍ ٵَاَڈٙين اډپبن إشٺَاٍ آن ىٍ ؿىي ٽ ًٍٚىیڂَ ٝجَ ومًى؛ یب ډبوىي څىیه ي َ٥ٵياٍان اي ډیثبیٖشی ٕٮی ىٍ دیبىٌ ٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ آن ٽ ًٍٚومبیىي ي ډیُه هًى ٍا ثٍ ًٍٝر دبیڂبَی ػُز إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ٽًٍَٚبی ىیڂَ ىٍآيٍوي... څیپه َمبن ځًوٍ ٽٍ ٹجالً اٙبٌٍ ٙي ایه ٽ ًٍٚیٮىی ٍيٕیٍ ،ثَای إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ثٍ َیؾ يػٍ آډبىځی وياٙز .ؿَا ٽٍ ٍيٕیٍ ثب ډٚپالر اوٺالة ثًٍّيایی ٍيثَي ثًى ٽٍ و٪بڇ َٕډبیٍىاٍی ىٍ ؿىي ٽ ًٍٚاٍيدبیی ي آډَیپبی ٙمبڅی ډيسُب دی٘ سب كي ُیبىی ثٍ كڄ آوُب سًٵیٸ یبٵشٍ ثًى؛ ډبوىي ډٖئچٍ ٝىٮشی ٽَىن ٽ ،ًٍٚډٖئچٍ اٍ١ی ،ډٖئچٍ ػيایی ډٌَت اُ ىيڅز ،ډٖئچٍ آډًُٗ ي دَيٍٗ ٭مًډی يثٖیبٍی ډٖبئڄ ىیڂَ... ثُشَ إز ىٍثبٌٍ ثَهی اُ ایه ډٖبئڄٍ ،اٌ كڄ یبٵشٍ ٙيٌ ثَای آوُب ي وشبیغ كبٝچٍ ،ثب سٶٞیڄ ثیٚشَی ٝلجز ًٙى :وًٙشٍَبی څىیه ثٮي اُ دیَيُی اوٺالة اٽشجَ ثٍ ٍيٙىی وٚبن ډیىَىي ٽٍ څىیه ىٍ اثشيای اډَ ثٍ َیؾ يػٍ ډٮشٺي وجًى ٽٍ یټ كِة ياكي ثبیي كبٽمیز ٍا ىٍ ىٕز ځیَى ي سب ٕبڃ 1918ثَ ایه ثبيٍ ثًى ٽٍ كِة ثچًٚیټ ثبیي ثب ٕبیَ اكِاة َمپبٍی ومبیي ي
45
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثب یبٍی سمبډی ٽٖبوی ٽٍ آٍډبن ًٕٕیبڅیٖشی ىاٙشىي ،ػبډٮٍ ًٕٕیبڅیٖشی ثٍ يػًى آيٍى .اډب ىٍ َمبن آٱبُ ،ډٚپالسی ثَيُ ٽَى ٽٍ ثَای كڄ ي ٵٞڄ آوُب هًى ٍا وبؿبٍ ىیيوي سيٍیؼبً ثٍ إشٺَاٍ ٕیٖشڈ سټ كِثی ثذَىاُوي. یپی اُ ایه ډٚپالر ډٖئچٍ اٍ١ی ثًىُ :ډبویپٍ اوٺالة اٽشجَ دیَيُ ٙي، ٕبٽىبن ٍيٕشبَب ىٍ ٍيٕیٍ یٮىی ډًّیټ َب كبڅشی ډبوىي ثَىځبن ىاٙشىي ي َمَاٌ ُډیه هَیي ي ٵَيٗ ډی ٙيوي ،ایه ٭مڄ
"َٕياّ " وبډیيٌ ډی ٙي.
ىٍياٹ ٬ډيسی دی٘ اُ اوٺالة اٽشجَ َٕياّ ثٍ ٍٕ ًٍ٥می ډچٲی ٙيٌ ثًى ،څیپه آطبٍ آن َىًُ ثبٹی ثًى .ىٍ ٕبڃ ًٕٕ$یبڅیٖزَبی اوٺالثی #یب آ .آٍ $
1918ٽٖبویپٍ ًٕٕیبڃ ٍیًڅًٕیًوَ #S.Rوبډیيٌ ډی ٙيوي ،ىٍ ډٺبثڄ
ثچًٚیټَب ثٍ ډٮبٍ ٍ١ثَهبٕشىي .ثَ دبیٍ وًٙشٍ َبی څىیه "آ .اٍ"َب ىٍ ډیبن ىَٺبوبن وٶًً ُیبىی ىاٙشىي ي ٍيُوبډٍ وڂبٍ آډَیپبیی "ػبن ٍیي " ىٍ ٽشبة ډ ًٍُٚهًى "ىٌ ٍيُی ٽٍ ىویب ٍا سپبن ىاى " ،ایه كٺیٺز ٍا ثٍ ٍيٙىی وٚبن ىاىٌ إز. څىیه ډوًٝٞبً ثَای ػٌة ىَٺبوبن ي َٙٽز ىاىن آوُب ىٍ ىيڅز ،اسلبى كِة ثچًٚیټ ثب "آ .اٍ"َب ٍا ډَ٦ف ٕبهز .اُ ایىَيٙ ،ٮبٍ "اسلبى ٽبٍځَان ي ىَٺبوبن" ٽٍ اُ َ٥ٳ كِة ثچًٚیټ ثٍ ٭ىًان یټ اٝڄ ډًٍى ٹجًڃ ٹَاٍ ځَٵشٍ ثًى ،ىٍ ػَیبن اوٺالة اٽشجَ ډَ٦ف ځَىیي .ىٍ كبڅیپٍ ىٍ ُډبن ډبٍٽٔ ي اوڂچٔ ٝلجز اُ ؿىیه اسلبىی ثيیىڂًوٍ ىٍ ډیبن وجًى ي ٙٮبٍ دبیٍ ځٌاٍان ډبٍٽٖیِڇ ٭جبٍر ثًى اُ "دَيڅشبٍیبی ػُبن ډشلي ًٙیي!" ثٍََكبڃَٕ ،اوؼبڇ آ .اٍَب ُیَ ثبٍ ؿىیه اسلبىی وَٵشىي ي ثٍ ځًاَی سبٍین كشی هیبڃ ىاٙشىي ىٕز ثٍ ٽًىسب ثِوىي ي هًى كبٽمیز ٕیبٕی ٍا ثٍ ىٕز
46
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثڂیَوي .څیپه ثچًٚیټ َب ا٥ال ٫دیيا ٽَىوي ي دیٚيٕشی ومًىوي .آ .اٍَب ډیځٶشىي ىٍ اٽشجَ 1917ویِ ثچًٚیټَب ٽًىسب ٽَىٌ اوي وٍ اوٺالة ي ایهٍا ډوًٝٞبً ثيان ٭چز ډی ځٶشىي ٽٍ ىٍ اثشيا اوٺالة ثب سلمڄ سچٶبر ثٖیبٍ ٽمی دیَيُ ٙيٌ ثًى ي ٵٺ ٤ثٍ َىڂبڇ سٖویَ ٹُ َٞډٖشبوی سِاٍ ثًى ٽٍ ؿىيٝي وٶَی ٽٚشٍ ٙيوي .ثٮيَب آ .اٍَب اُ َٕثبُان ي ىَٺبوبوی ٽٍ ډٖچق ٙيٌ ثًىوي ،ىٍهًإز ومًىوي ٽٍ ٭چیٍ ثچًٚیټ َب ٹیبڇ ومبیىي ي َمبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً اٙبٌٍ ٙي ،ىٍ ایه َىڂبڇ ثًى ٽٍ كِة ثچًٚیټ وبؿبٍ ٙي آوُب ٍا َٕٽًة ومبیي ي ثيیه سَسیت إشٺَاٍ ىیپشبسًٍی دَيڅیشبٍیب ٭مالً سلٺٸ یبٵز. یپی ىیڂَ اُ ٭ًاډچی ٽٍ ػَیبن سظجیز كبٽمیز یټ كِة ياكي ٍا سَٖی٬ ومًى ،ډلب ٌَٝاسلبى ًٍٙيی اُ ػبوت ٽًٍَٚبی َٕډبیٍ
ىاٍی ثًى .اسلبى
ًٍٙيی سب ٕبڃ ،1920اُ ًٕی ؿُبٍىٌ ىيڅز َٕډبیٍىاٍی ٱَة ثب َمپبٍی ١ي اوٺالة ىاهچی ډلبٙ ٌَٝيٌ ثًى ي سىُب َٕاوؼبڇ ثٮي اُ ىي ٕبڃ ػىڀ ي ٵياٽبٍی ثٖیبٍ ثًى ٽٍ ثچًٚیټ َب سًاوٖشىي دیَيُ ځَىوي .ىي ٕبڃ ثٮي اُ آن، ىٍ ٕبڃ 1922ػمًٍُی َبی ًٍٙيی ډشلي ٙيوي ي اسلبى ًٍٙيی ٍا ثٍ يػًى آيٍىوي ي ثيیه سَسیت اډپبن إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ یټ ٽ ًٍٚٵَاَڈ ٙي. څیپه َمبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً اٙبٌٍ ٙي ایه ٽًڅٍ ثبٍٕ ،ىڂیىی ؿىيیه ٕبڃ ٭ٺت اٵشبىځی اډذَاسًٍی ٍيٕیٍ ٍا ویِ ثٍ َمَاٌ ىاٙزًٕٕ .یبڅیِڇ ډی ثبیٖشی ثيياً ثَای ډٖبئچی ؿًن ٝىٮشی ٽَىن ٽ ،ًٍٚآډًُٗ ي دَيٍُٗ ،ډیه ،ډٖئچٍ ډچی ي ثٖیبٍی ډٚپالر اػشمب٭ی ،ٵََىڂی ي اٹشٞبىی ىیڂَ ٍاٌكڄ ثیبثي ـ ډٖبئڄ ي ډٚپالسی ٽٍ ىٍ ثٖیبٍی اُ ٽًٍَٚبی َٕډبیٍىاٍی ٹجالً كڄ ٙيٌ ثًىوي ـ ثٍ َمیه ىالیڄ ثًى ٽٍ اډَ دیبىٌٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ ثب اٙپبڃ دی٘ ٍٵز .ډظالً
47
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ووٖشیه ثَوبډٍ ٕ 5بڅٍ اٹشٞبىی سىُب ىٍ ٕبڃ ،1929یٮىی ٕ 12بڃ ثٮي اُ اوٺالة اٽشجَ آٱبُ ځَىیي. ، 1924اي١ب ٫ىاهچی اسلبى ًٍٙيی
ثٮي اُ ىٍځٌٙز څىیه ىٍ ٕبڃ
ډوًٝٞبً ىٍ ىاهڄ كِة ٽمًویٖز $كِة ثچًٚیټ #سٲییَ ٽَى .إشبڅیه ٽٍ ٹيٍر ٍا ثٍ ىٕز ځَٵشٍ ثًى ،ثٍ ػبی ىډپَإی ىٍ ىاهڄ كِة ي ىٍ ٽ،ًٍٚ سلز وبڇ ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب ،ىیپشبسًٍی ٙوٞی هًى ٍا سلمیڄ ومًى .ایه ډٖئچٍ اولَاٵی ډُڈ اُ ه ٤ډٚی كِة ثچًٚیټ ثًى ٽٍ سب ثٍ اډَيُ آطبٍ آن ىٍ اسلبى ًٍٙيی ثٍ ؿٚڈ ډیهًٍى. ثًٍٍ٥ٽچی دبیمبڃ ٽَىن ىډپَإی ،یپی اُ ديیيٌ َبی ىيٍان إشبڅیه إز. ىٍ ُډبن إشبڅیه ثًى ٽٍ اَمیز
ىاىن ثی٘ اُ كي ثٍ وٺٚی ىیپشبسًٍی
دَيڅشبٍیب َمبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً اٙبٌٍ ٽَىیڈ سيٍیؼبً ثٍ ىیپشبسًٍی كِة ي ىیپشبسًٍی كِة َڈ ثٍ ىیپشبسًٍی ىثیَٽڄ كِة $إشبڅیه #ٽٍ كِة ثچًٚیټ ٍا ٽبډالً سلز ٕچ ٍ٦هًى ىٍآيٍىٌ ثًى ،سجيیڄ ٙي. یپی اُ دیبډيَبی اډلبء ىډپَإی ،٭يڇ ثَځِاٍی ٽىڂٌَ كِة ثًى .اُ ٕبڃ 1917ٽٍ اوٺالة اٽشجَ ًٍٝر دٌیَٵز سب ٕبڃ 1924ٽٍ څىیه ىٍ ٹیي كیبر ثًىٕ ََ ،بڅٍ ٽىڂٌَ كِة ثچًٚیټ ثَځِاٍ ډی ٙي .ىٍ ایه ٽىڂٌَ َب ځِاٍٗ ٽمیشٍ ډَٽِی سٺيیڈ ډی ٙي ،ىٍثبٌٍ ډٖبئڄ ي ډٚپالر ډًػًى ثلض ي سجبىڃ اٵپبٍ ثٍ ٭مڄ ډی آډي ي ََٽٔ ثب آُاىی سمبڇ ،٭ٺبیي هًى ٍا اثَاُ ډی ٽَى .اډب ثٮي اُ يٵبر څىیه ثٍ سيٍیغ ٵبٝچٍ ډیبن ىي ٽىڂٌَ ثیٚشَ ٙي ي ٽبٍ ثٍ ػبیی ٍٕیي ٽٍ آهَیه ٽىڂٌَ ُډبن إشبڅیه یٮىی ٽىڂٌَ وًُىَڈ ثب ٽىڂٌَ َؼيَڈ، ٕیِىٌ ٕبڃ ٵبٝچٍ دیيا ٽَى .اڅجشٍ َٙي ٫ػىڀ ػُبوی ىيڇ َڈ ىٍ ایه ٽبٍ ثی
48
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
سأطیَ وجًى ،څیپه ياٹٮیز ایه إز ٽٍ اډَ اكشَاڇ ثٍ إبٕىبډٍ ىاهچی كِة ثَای إشبڅیه ثیڂبوٍ ثًى. ىٍ ىيٍان سٖچ ٤إشبڅیه اٽظَیز ٽٖبوی ٽٍ ثب ٙیًٌ وجًىوي ،ثَٽىبٍ ي س٢ٮیٴ ٙيوي .ومًوٍ
ٍَجَی اي ډًاٵٸ
ثبٍُ ؿىیه اٹياډی ،ٽمیشٍ
كِة
ثچًٚیټ ىٍ څىیىڂَاى ثًى ٽٍ َمٍ ا٭٢بی آن وبثًى ٙيوي. ىٍ ُډیىٍ اٹشٞبىی ویِ اُ ثیه ٍٵشه ىډپَإی ي ځٖشَٗ ٹيٍر ٙوٞی إشبڅیه ،ډًػت ثَيُ ثٖیبٍی اُ اٙشجبَبر ي ٽبٕشی َب ځَىیي .ثَای ومًوٍ سٚپیڄ ٽچوًَُب ٍا ډظبڃ ډی آيٍیڈ ،ٽبٍی ٽٍ ثٍ ٵَډبن إشبڅیه ًٍٝر ځَٵز ي اطَار ٭میٸ ي ُیبوجبٍی ىٍ اي١ب ٫اٹشٞبىی اسلبى ًٍٙيی ثَػبی ځٌاٙز. دٔ اُ دیَيُی اوٺالة اٽشجَ ،و َ٪ثي ایه ثًى ٽٍ ُډیه َڈ ډبوىي ٽبٍهبوٍ َب ډچی ًٙى ،څیپه ثٮياً ډٮچًڇ ٙي ٽٍ ىٍ ٽ ًٍٚ٭ٺت اٵشبىٌای ؿًن ٍيٕیٍ ٽٍ اُ و َ٪سپىیټ ٽٚبيٍُی ٭ٺت ډبويٌ ثًى ،ایه ٽبٍ اډپبن دیَيُی ؿىياوی وياٍى. ٱیَ اُ دبٌٍای ډىب٥ٸ ٽٍ اډپبن ډچیٽَىن اٍا١ی ي سٚپیڄ َٙٽزَبی ىيڅشی ثٍ وبڇ ًٕهًُ يػًى ىاٙز ،ىٍ ډىب٥ٸ ىیڂَ ٝالف ایه ثًى ٽٍ ىٍ اثشيا ُډیه َب ډیبن ٽٚبيٍُان سٺٖیڈ ځَىى ي ثٮياً ٽٚبيٍُان ثَای سٚپیڄ َٙٽزَبی سٮبيوی $ٽچوًُ #سًٚیٸ ًٙوي .اٝڄ ثَ ایه ثًى ٽٍ آوُب سَٱیت ًٙوي سب ثٍ ډیڄ ي ثىب ثٍ سٺب١بی هًى ثٍ ٭ً٢یز ٽچوًُ ىٍآیىي ي ایه َڈ ُډبوی اډپبن دٌیَ ډی ثًى ٽٍ ٽٚبيٍُان ډٮشٺي ځَىوي ٽٍ اځَ ياٍى ٽچوًُ ًٙوي، ي ٬١اٹشٞبىیٚبن ثُشَ هًاَي ٙي ي ىٍآډيٙبن ىٍ ډٺبیٍٖ ثب ىٍآډيی ٽٍ ثٍ ًٍ٥اوٶَاىی اُ ُډیه َبی هًى ثٍ ىٕز ډی آيٍوي ،ثیٚشَ اٵِای٘ هًاَي یبٵز .اډب ثَ هالٳ اٝڄ یبىٙيٌ ،إشبڅیه ٽٚبيٍُان ٍا ثٍ اػجبٍ ياىاٍ ومًى ٽٍ
49
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ُډیهَبیٚبن ٍا اىٱبڇ ومبیىي ي ٽچوًُ ىٍٕز ٽىىي .آطبٍ ًٕء ایه اٹياڇ َىًُ َڈ ډٚبَيٌ ډی ًٙى ي ىيڅز ًٍٙيی سبٽىًن وشًاوٖشٍ إز ډٚپالر ي ٍياث٤ ٽٚبيٍُی ٍا ىٍ ػُز ډىبٵًٕٕ ٬یبڅیِڇ كڄ ٽَىٌ ي ٕبډبن ثوٚيَ .مٍ ډیياوىي ٽٍ ٍيُځبٍی اٽَایه ثٍ اوجبٍ ځىيڇ ىویب َُٙر ىاٙز ،اډب اٽىًن اسلبى ًٍٙيی وبؿبٍ إز ََ ٕبڃ اُ آډَیپب ځىيڇ هَیياٍی ومبیي .ؿَا ٽٍ اځَ ىٍ اٹشٞبى یټ ٽٙ ًٍٚیًٌ هبٝی كبٽڈ ځَىى ،آوٺيٍَب َڈ ثٍ ٕبىځی اُ ثیه ووًاَي ٍٵز ي ػبیڂِیه ٕبهشه ٙیًٌ ای وً ،ویبُډىي ٽبٍ ي ٽً ٘ٙىٍاُډير إز. َمـىبوپٍ ٹجالً اٙبٌٍ ٙيَ ،يٳ اُ ایه ثلض ایه ثًى ٽٍ وٚبن ىَیڈ دیبىٌٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ٽًٍٚی ٽٍ َٙای ٤الُڇ ىٍ آن ثٍ يػًى ویبډيٌ إز ثب ؿٍ ډٚپالر ي ىًٙاٍیُبی ٵَاياوی ٍيثَي هًاَي ٙي ي ؿٍ هَاثی َب ٽٍ اُ آن ډىشغ هًاَي ٙي. اځَ ٙوٞی ډبوىي إشبڅیه ډًٵٸ ٙي سمبډی ٹيٍر ىٍ اسلبى ًٍٙيی ٍا ٹج ٍ٢ومبیىي ي ثيیهٕبن ىډپَإی ٍا څڂيډبڃ ٽىي ،ثبَُڈ ٭چز آن ثٍ َمبن ډٚپالر ي ډٮ٢الر یبىٙيٌ ثَډی ځَىى ،يځَوٍ هًى څىیه َڈ إشبڅیه ٍا هًة ډیٙىبهز .اي دی٘ اُ ډَٿ هًى ىٍ وبډٍ ای ٽٍ ه٦بة ثٍ ٽمیشٍ ی ډَٽِی وًٙشٍ إز ،ډیڂًیي" :ثَای ىثیَٽچی كِةٙ ،وٞی ٍا دیيا ٽىیي ٽٍ اُ وَ٪ ٽبٍ و٪یَ إشبڅیه ٵٮبڃ ثبٙي ،اډب ډبوىي اي سىيهً ي ٕوشڂیَ وجبٙي!
" .ىٍ ایه
وبډٍ ٽٍ ا٭٢بی كِة ثٍ ًٍ٥ٽچی اُ يػًى آن ثی هجَ ثًىوي ي ثٍ ىٕشًٍ إشبڅیه دىُبوی وڂبٌ ىاٙشٍ ٙيٌ ثًى ي ثبالهٌَ ىٍ ُډبن هَيٙـٴ اوشٚبٍ یبٵز، څىیه ىٍ سبٍین دىؼڈ ډبٍٓ 1922ډیوًیٖي" :اُ ایىَي دیٚىُبى ډی ٽىڈ ٽٍ
50
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍٵٺب ؿبٌٍ ػًیی ٽىىي ي إشبڅیه ٍا اُ ایه ډٺبڇ ثَٽىبٍ ومبیىي ي ٙو ٜىیڂَی ٍا ثٍ ػبی يی ثڂمبٍوي". ... ٭چیَٱڈ َمٍ ډ٦بڅت ٵًٷ اڅٌٽَ ،وڂبَی ثٍ دیَيُی َبی ٭٪یڈ ًٍٙيی ډیشًاوي وٚبنىَىيٌ ډًٵٺیز ثی و٪یَ ًٕٕیبڅیِڇ ثبٙي ،ؿَا ٽٍ ثب يػًى َمٍ ٭ٺتاٵشبىځیَب ي ثب يػًى سمبډی ډٚپالر یبىٙيٌ ،ىٍ وشیؼٍ
ٵياٽبٍی ي
اُهًىځٌٙشڂی ي ایمبن اوٺالثی ُكمشپٚبن ٽًٍٙ ًٍٚيی ،اسلبى ًٍٙيی سًاوٖشٍ إز ثٍ آن دبیڂبٌ ٍٵیٮی ىٕز یبثي ٽٍ َمڂبن اٽىًن ٙبَي آوىي. سٛسیاِیضْ دس وطٛسٞای اسٚپای ضشلی ثٮي اُ ػىڀ ػُبوی ىيڇ ،ىٍ اٍيدبی َٙٹی ٱیَ اُ یًځٖاليی ي آڅجبویٍّ ،یڈ ًٕٕیبڅیٖشی ثب آډين اٍس٘ َٕم ډٖشٺَ ٙي. یًځٖاليی ي آڅجبوی ثيين ٽمټ ډٖشٺیڈ اٍس٘ َٕم ،هًى ٍا آُاى ٽَىوي. ؿټإچًاٽی َڈ اځَؿٍ ثب ٽمټ اٍس٘ َٕم آُاى ځَىیي ،څیپه ثٮياً اٍس٘ َٕم ٍإٔبً ٭ٺت وٚیىی ٽَى ي ثٍ ىوجبڃ آن كِة ٽمًویٖز ىٍ یټ اوشوبثبر آُاى ،اٽظَیز آٍاء ٍا ثٍ ىٕز آيٍى ي اٹياڇ ثٍ سٚپیڄ ىيڅز ومًى. ؿټإچًاٽی سىُب ٽ ًٍٚاٍيدبی َٙٹی ثًى ٽٍ ىٍ آن كِة ٽمًویٖز ىٍ ٵبٝچٍ ىي ػىڀ ػُبوی ،وٶًً ي ا٭شجبٍ ُیبىی ىاٙز ي ډبوىي یټ كِة ٹبوًوی ٵٮبڅیز ٭چىی ىاٙز .اډب ُډبویپٍ ٍيډبوی ثٍ ىٕز اٍس٘ َٕم آُاى ځَىیي، سٮياى ا٭٢بی كِة ٽمًویٖز ىٍ آن ٽ ًٍٚدَػمٮیز ثٍ َِاٍ وٶَ ډی ٍٕیي. ډؼبٍٕشبن ویِ ي ٬١ډٚبثُی ىاٙز.
51
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٍ آن ٽًٍَٚب َىڂبډی ٽٍ ډٖئچٍ إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ دی٘ آډي ،ثيين آوپٍ َٙای ٤يیٌْ ٵََىڂی ،اػشمب٭ی ،اٹشٞبىی ي سبٍیوی آوُب ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ًٙى، ََ آوـٍ ىٍ اسلبى ًٍٙيی ًٍٝر ځَٵشٍ ثًى ،ثٍ ٭ىًان سىُب ومًوٍ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ایه ٽًٍَٚب ډًٍى إشٶبىٌ ٹَاٍ ځَٵز .دیبىٌ ٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ ثيیه ٙیًٌ، ثب٭ض ثَيُ دبٌٍ ای ډٚپالر ځَىیي ٽٍ ؿىي ومًوٍ اُ آوُب ٍا ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ډیىَیڈ: ُډبویپٍ اسلبى ًٍٙيی ٽبٍ دیبىٌٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ ٍا آٱبُ ومًى ،ػمٮیز آن ٽ ًٍٚاُ 140ډیچیًن وٶَ سؼبيُ ډی
ٽَى .څیپه َىڂبډیپٍ كبٽمیز
ًٕٕیبڅیٖشی ىٍ ډؼبٍٕشبن ثٍ دیَيُی ٍٕیي ،ایه ٽ ًٍٚىٍ كييى 9ډیچیًن وٶَ ػمٮیز ىاٙز .یټ ٽ 140 ًٍٚډیچیًوی ایه اډپبن ٍا ىاٍى ٽٍ ٽچیٍ ٝىبیٕ ٬ىڂیه اُ ٹجیڄ ډىبثً ٬ية آَه ي ٵًالى ،دشَيٙیمی ي اڅپشَيویټ ي كشی ٝىٮز اسمی ٍا ویِ ثىب وُي ،ډوًٝٞبً ٽٍ ٽًٍٙ ًٍٚيی ىٍ آن ُډبن سىُب ثًى ي اُ َ٥ٳ ٽًٍَٚبی َٕډبیٍ ىاٍی ډلب ٌَٝاٹشٞبىی ٙيٌ ي ثَای ىٵب ٫اُ ډًػًىیز هًى ،وبځِیَ اُ ایؼبى َمٍ ٍٙشٍَبی ٝىبیٕ ٬ىڂیه ثًى .څیپه ٽبډالً دیيإز ٽٍ یټ ٽ 9 ًٍٚډیچیًوی ډبوىي ډؼبٍٕشبن ،ومی سًاوٖز سمبډی ایه ٝىبیٕ ٬ىڂیه ٍا دبیٍ ځٌاٍی ٽىي ،ؿَا ٽٍ وٍ اډپبوبر ي ډىبثُ ٬یَُډیىی ،وٍ ویَيی اوٖبوی ي وٍ َٕډبیٍ َبی ډًػًى ىٍ آن ٽ ًٍٚاػبٌُ
ؿىیه ٽبٍی ٍا
ومیىاى .ثب يػًى ایه ،ډؼبٍٕشبن َڈ اُ ٍيی اڅڂًی اسلبى ًٍٙيی ٽبٍ ایؼبى ٝىبیٕ ٬ىڂیه ٍا آٱبُ ٽَى ي ؿىيیه ثَوبډٍ ٍا ىٍ ایه ُډیىٍ َٙي ٫ومًى ٽٍ ََ یټ اُ آوُب ډیچیبٍَب َِیىٍ ثَىاٙشىي ي اٽظَیز ا٭شجبٍار ډبڅی ٽٍ ًٍٚا ػٌة ومًىوي .یپی اُ وشبیغ ؿىیه اٹياډبسی ایه ثًى ٽٍ ډَىڇ ثَای
52
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ویبُډىيیُبی اثشيایی هًى ىٍ سىڂىب ٹَاٍ ځَٵشىي ،ؿَا ٽٍ َٕډبیٍ
ځٌاٍی ىٍ
ٝىبی ٬ډَٞٵی ثٍ كياٹڄ هًى ٽبَ٘ یبٵشٍ ثًى. ثلض ىٍثبٌٍ ډؼبٍٕشبن ٍا ثٍ ایه ىڅیڄ ثٍ ډیبن آيٍىیڈ ٽٍ ایه ٽ ًٍٚىٍ ډٺبیٍٖ ثب ٽًٍَٚبی ىیڂَ ،٭ٺت اٵشبىٌ ثٍ كٖبة ډی آیي .څیپه ىٍياٹَ ٬مبوًٍ٦ ٽٍ ٹجالً یبىآيٍ ٙيیڈ ،ٽچیٍ ٽًٍَٚبی اٍيدبی َٙٹی ََٽياڇ ثٍ ٙیًٌ
ای ثب
ډٚپالسی ٍيثَي ځٚشىي .ومًوٍ ای َڈ اُ یټ ٽ ًٍٚدیَٚٵشٍ ډبوىي ؿپًٕچًاٽی ثیبيٍیڈ: ایه ٽ ًٍٚىٍ ُډیىٍ ٝىٮز ٽٶبٙی یپی اُ دیَٚٵشٍ سَیه ٽًٍَٚب ډوًٝٞبً ثٖیبٍ دیَٚٵشٍسَ اُ اسلبى ًٍٙيی ثًى " $ثبسیب " ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن هًىډبن "ثبسٍ" وبډیيٌ ډی ًٙى ،وبڇ ٙوٞی ثًى اَڄ ؿپًٕچًاٽی ٽٍ ٽبٍهبوٍ ٽٶ٘ىيُی ثٍِځی ىٍ آن ٽ ًٍٚىایَ ٽَىٌ ثًى .#ىٍ آٱبُ ٕبڅُبی
،1950
َیأسی اُ ؿټإچًاٽی ٭بُڇ ډٖپً ٙي سب ٙیًٌ ٽٶٕ٘بُی ٍا اُ اسلبى ًٍٙيی ثیبډًُى ي آوَا ىٍ ٽ ًٍٚهًى سٮمیڈ ىَي! كشی اُ ایه ٙڂٶز اوڂیِسَ ،ډیِ ي ویمپز َبی ډيآٍ ًٍٙيی ٍا اوياٌُ ځَٵشىي ي ثَځٚشىي ىٍ ؿټإچًاٽی ویِ ٥جٸ َمبن اوياٌُ ،اٹياڇ ثٍ ٕبهشه ډیِ ي ویمپز ومًىوي ،څیپه ثٮياً ډٮچًڇ ٙي ٽٍ ٽًىٽبن ؿپًٕچًاٽی اُ ٽًىٽبن اسلبى ًٍٙيی ٹيثچىيسَ َٖشىي ي ویمپز َبی سٺچیيی ثَای وٖٚشه آوبن ډىبٕت ویٖز .اُ ایىَي وبؿبٍاً اوياٌَُب ٍا ٭ً ٟٽَىوي! َيٳ اُ ًٽَ ایه ومًوٍ َب ایه ثًى ٽٍ وٚبن ىَیڈ ٽبٍ سٺچیي اُ ًٕٕیبڅیِڇ اسلبى ًٍٙيی ثٍ ٽؼبَب ٽٚیيٌ ثًى!! اُ څلبٕ ٧یبٕی ویِ ډياهچٍ إشبڅیه ىٍ اډًٍ ىاهچی ایه ٽ ًٍٚثی٘ اُ كي ثًى" .ثَیب" ٽٍ ىٍ ُډبن إشبڅیه ،ډٖئًڃ
53
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
"ن.ٻ.ي.ى" ٕ$بُډبن اډىیز #ثًى ثب ډشُڈ ومًىن ي ا٭ياڇ اٵَاى ثٖیبٍی ؿىبن ثالیی ثَ َٕ ډَىڇ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی آيٍى ي ىٍ ډیبن اكِاة ٽمًویٖز آن ٽًٍَٚب ؿىبن ي ٬١دچیٖی وبَىؼبٍی ٍا ډٖچٕ ٤بهز ٽٍ كٺیٺشبً ډوبڅٴ اثشياییسَیه اًٝڃ ًٕٕیبڅیِڇ ثًى .ىٍ ثچٲبٍٕشبن
"ٽًٕشًٳ " $٭ ً٢ىٵشَ
ٕیبٕی ي ػبوٚیه ٍیبٕز ػمًٍُی ،#ىٍ ډؼبٍٕشبن "ٍایټ" $ىثیَٽڄ كِة ىٍ ُډبن ػىڀ ي يُیَ اډًٍ هبٍػٍ ،#ىٍ ؿټإچًاٽی "إالوٖپی " $ىثیَٽڄ كِة #ا٭ياڇ ٙيوي .ىثیَٽڄ َبی ٽىًوی اكِاة ٽمًویٖز ؿپًٕچًاٽی ي ډؼبٍٕشبنًَٕ" ،بٻ" ي "ٽبىاٍ" ََ ىي ىٍ ُډبن إشبڅیه ُوياوی ثًىوي. ایه ٹجیڄ ډٚپالر ثب٭ض ثَيُ سىبٹ٢بر ثٍِځی ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ځَىیيوي ي ثٍ ًٍٝر ډًاوٮی ىٍ ٍاٌ دیَٚٵز ي سًٕٮٍ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍآډيوي. ىٍ ډؼبٍٕشبن ىٍ ٕبڃ ، 1956اهشالٵبر ثٍ كيی ثبال ځَٵز ٽٍ ډىؼَ ثٍ ػىڀ ي ٽٚز ي ٽٚشبٍ ځَىیي ي ؿىبوـٍ اٍس٘ َٕم ډياهچٍ ومی ٽَى ،اطَی اُ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ایه ٽ ًٍٚثبٹی ومی ډبوي .ىٍ څُٖشبن ویِ ىٍ َمبن كبڃ آًٙة ثٍِځی ثَدب ٙي ي ثٍ ٕوشی اُ ػىڀ ي هًوَیِی ػچًځیَی ثٍ ٭مڄ آډي ،ثٮياً ثَای كڄ ایه ډٚپالر" ،ځًډًڅپب" ٍا ٽٍ ىٍ ُويان ثٍ َٕ ډیثَى ،آُاى ٽَىوي ي اي ٍا ثٍ ٭ىًان ٹَُډبن ډچی ،ثٍ ىثیَٽچی كِة ډىًٞة ومًىوي ي ډير ُډبن وٖجشبً ً٥الوی ثٍ يی ډُچز ىاىوي سب ٽٍ ًٍٚا َٕيٕبډبن ىَي ،اډب يی َڈ ډًٵٺیشی ثٍ ىٕز ویبيٍى ي اي١بٍ ٫ا ثٍ ًٕی آٙٶشڂی ثیٚشَ ًٕٷ ىاى ،ؿَاٽٍ وبډجَىٌ ویِ ٥جٸ َمبن ٍياڃ ىيٍان إشبڅیه ٽبٍ ډی ٽَى .ځَٵشبٍیَبی اډَيُ څُٖشبن وشیؼٍ َمبن ي ٬١وبثُىؼبٍ ٕبڅُبی ډٌٽًٍ ي ډٚپالر ىیڂَی إز ٽٍ ٥ی ىيٍان ځٌٙشٍ ثَ ٍيی َڈ اوجبٙشٍ ٙيٌ إز.
54
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٍ ایىؼب ثیډىبٕجز ومی ىاویڈ ثبٍ ىیڂَ ایه كٺیٺز ٍا ډؼيىاً ډًٍى سأییي ٹَاٍ ىَیڈ ٽٍ ومی سًان ځىبٌ سمبډی ایه اٙشجبَبر ي وبثٖبډبوی َب ٍا ثٍ ځَىن إشبڅیه اوياهز .ډىٚأ سمبډی ایه ډٖبئڄ ي ډٚپالر ،آډبىٌ وجًىن َٙای٤ اٹشٞبىی ،اػشمب٭ی ي ٵََىڂی ثَای إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ىٍ ٍيٕیٍ ثًى ٽٍ ٙوٞیز َٕٙبٍ اُ سىبٹ ٠إشبڅیه َڈ ثٍ وًثٍ هًى ثَآیىي َمیه ياٹٮیز ثًى. وطٛسٞای سٛسیاِیستی ٚدٔىشاسی آوـٍ ىٍثبٌٍ ډٖبئڄ ي ډٚپالر ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ځٶشٍ ٙي ،ثٍ ایه ډٮىی ویٖز ٽٍ ىٍ آن ٽًٍَٚب ًٕٕیبڅیِڇ َیؾ ډًٵٺیشی ثٍ ىٕز ویبيٍىٌ إز یب آوپٍ ًٕٕیبڅیِڇ سًاوبیی كڄ ډٚپالر ي ډٮ٢الر ٍا وياٍى ،یب ثبالهٌَ ایىپٍ ىٍ ٽًٍَٚبی ىیڂَ ډٚپالسی يػًى وياٍىَ .مـىبوپٍ ىٍثبٌٍ
اسلبى
ًٍٙيی ځٶشٍ ٙيًٕٕ ،یبڅیِڇ ىٍ ٽًٍَٚبیی ٽٍ دیبىٌ ٙيٌ إز ،دیَيُیُبی ثٔ ثٍِځی ثٍ يػًى آيٍىٌ إز ،څیپه اځَ َٙای ٤ي اي١ب ٫ي اكًاڃ يیٌْ ََ ٽًٍٚی ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ډی ٙي ،اُ سٺچیي ي اڅڂًٕبُی دََیِ ډی
ځَىیيَ ،ڈ
دیَيُیَبی ثٍِځشَی ثٍ ىٕز ډی آډي ي َڈ ډٚپالر ٽمشَی ثَ َٕ ٍاٌ ٹَاٍ ډیځَٵز .سَىیيی ومی سًان ىاٙز ٽٍ ََ یټ اُ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی سًاوبیی آوَا ىاٍوي ٽٍ ډٖبئڄ ي ډٚپالر ډَثً ٣ثٍ دیبىٌ ٽَىن ًٕٕیبڅیِڇ ٍا اُ ډیبن ثَىاٍوي .اډب ثَای ؿىیه ٽبٍی ډٚبٍٽز سمبډی ډَىڇ َ١يٍر سمبڇ ىاٍى ي ٹيڇ ايڃ آن إز ٽٍ ثٍ ډَىڇ اػبٌُ ىاىٌ ًٙى وَ٪ار هًى ٍا ىٍثبٌٍ ډٖبئڄ ډوشچٴ آُاىاوٍ اثَاُ ىاٍوي ي ثٍ سجبىڃ اٵپبٍ ثذَىاُوي .ىٍ ایىؼبٕز ٽٍ یټ ډٖئچٍ ثٖیبٍ إبٕی ،یٮىی ىډپَإی ثٍ ډیبن ډیآیي.
55
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثٍ ډىٕ ًٍ٪بىٌ سَومًىن ایه ثلض ،ثُشَ آن إز ٽٍ ثوُٚبی ډوشچٴ ىډپَإی ٍا اُ َڈ سٶپیټ ومبئیڈََ .ؿىي إبٕبً ومی سًان ىډپَإی ٍا سٶپیټ ٽَىُ ،یَا ٽچیٍ ػىجٍَبی آن ثب َڈ ٍاث ٍ٦ىیبڅپشیپی ىاٍوي ،څیپه ثَای ىٍٻ ثُشَ ایه ثلض ؿىیه سٶپیپی َ١يٍر ىاٍى ي ډب آوُب ٍا ىډپَإی اػشمب٭ی، ىډپَإی اٹشٞبىی ي ىډپَإی ٕیبٕی ډیوبډیڈ. ىٍ ډًٍى ىډپَإی اٹشٞبىی ٹجالً ثلض ٙيٌ إز ،ایه ىډپَإی ثٍ ًٍ٥ ٽچی ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ىٍ ډٺبیٍٖ ثب ٽًٍَٚبی َٕډبیٍ
ىاٍی ٍٙي
ثیٚشَی یبٵشٍ إز ،ؿَاٽٍ ىٍآډي ډچی ٭بىالوٍ سًُی ٬ډی ًٙى .دیيإز ٽٍ ؿىیه ىٍآډيی ډمپه إز ٽڈ یب ُیبى ثبٙي ،ایه ىٍٕز إز ٽٍ ٕ٦ق ُويځی یټ ٽبٍځَ ډشًٕ ٤ىٍ اسلبى ًٍٙيی اُ ٕ٦ق ُويځی ٽبٍځَ ډٚبثُی ىٍ ٽًٍَٚبی دیَٚٵشٍ َٕډبیٍىاٍی دبییه سَ إز ٽٍ ایه هًى ٭چڄ سبٍیوی ىاٍى، څیپه ىٍآډي ډًػًى ثٍ ًٍ٥٭بىالوٍ سَی سٺٖیڈ ډیًٙى ي ایه ډٖئچٍای ویٖز ٽٍ ثَ ٽٖی دًٙیيٌ ثبٙي. ىٍ ه ًٛٞىډپَإی اػشمب٭ی ویِ ي ٬١ثَ َمیه ډىًاڃ إزُ .یَا ا٭شجبٍاسی ٽٍ ىيڅز ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ثَای آډًُٗ ي دَيٍٗ، ثُياٙز ،ٽمټ ثٍ هبوًاىٌ َبی ٽڈ ىٍآډي ،ډإٕٖبر ٵََىڂی ي َىَی ي ٱیٌَ اهشٞب ٛډی ىَي ،كٺیٺشبً ثٖیبٍ ؿٚمڂیَ إز .ػبډٮٍ ًٕٕیبڅیٖشی ىٍ ایه اٍسجب ٣ثٖیبٍی اُ اډشیبُار وب٭بىالوٍ ٍا اُ ډیبن ثَىاٙشٍ إز ي ىٍ ایه ه ًٛٞثب ػًاډَٕ ٬ډبیٍىاٍی اٝالً ٹبثڄ ډٺبیٍٖ ویٖز. څیپه يٹشی ٕوه اُ ىډپَإی ٕیبٕی ثٍ ډیبن ډی آیي ،ډٖئچٍ ٵَٷ ډی ٽىي. ىٍ ایىؼب ویِ ثٍ ډىٍ ًٍ٪يٙىشَٙين ثلض ،ثُشَ إز ىډپَإی ٕیبٕی ٍا ثٍ
56
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىي ثو٘ سٺٖیڈ ومبئیڈ :ثو٘ ووٖز ،ىډپَإی ٵَىی إز ،ثٍ ایه ډٮىب ٽٍ ََٽٔ ثشًاوي ُويځی هًٝٞی هًى ٍا آو ًٍ٦ٽٍ هًٙبیىي ايٕز ،اىاٌٍ ومبیي، ډظالً ىٍ ػمًٍُی إالډی ایَان ایه وً ٫ىډپَإی ثٍ ٹيٍی ډلييى إز ٽٍ كشی ٙیًٌ څجبٓ دًٙیين ویِ ډٚوٙ ٜيٌ إز .ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ثٍ ًٍ٥ٽچی ؿىیه ډلييىیز َبیی يػًى وياٍى ي اځَ َڈ ثبٙي ،ثٖیبٍ وبىٍ إز .ىٍ ُډبن اوٺالة ٵََىڂی ؿیه دبٌٍ ای اُ ایه ډلييىیز َب يػًى ىاٙز، ډظالً ٽَايار ُىن ډمىًٙ ٫يٌ ثًى .یټ وٶَ ایَاوی ٽٍ اُ ًَاىاٍان آڅجبوی ثًى وٺڄ ډی ٽىي ٽٍ :دىغ ٕبڃ دی٘ اُ ایه اُ اٍيدبی ٱَثی ٭بُڇ آڅجبوی ثًىٌ إز، يڅی َىڂبډی ٽٍ ياٍى ٵَيىځبٌ سیَاوب ډی ًٙى ،ٹجڄ اُ ََ ؿیِ ثٍ ىڅیڄ ثچىيثًىن ډًَبی َٕٗ اي ٍا ډٮ٦ڄ ډی ٽىىي ي ثبالهٌَ ډًَبی٘ ٍا ډی
ُوىي .اكشمبالً
اډَيُ ؿىیه ډلييىیز َبیی ٽٍ ثٍ ُويځی هًٝٞی اٵَاى ډَثً ٣ډی
ًٙى،
هیچی ٽڈ ٙيٌ ثبٙي. ثىبثَایه آوـٍ ػبی ثلض ي ځٶشڂً ىاٍى ،ىډپَإی ٕیبٕی ىٍ ٕ٦ق ٽچی إز ٽٍ ثٍ ډً١ٮڂیَی ٵَى ىٍ ډٺبثڄ ٍّیڈ ،ىيڅز ي كبٽمیز ډَثً٣ ډیًٙى .آیب ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ٵَى ډی سًاوي و َ٪هًى ٍا ىٍثبٌٍ ٕیبٕز ىيڅز اثَاُ ىاٍى؟ ي ایه وٍ َ٪ا ثٍ آځبَی ډَىڇ ثَٕبوي؟ آیب َیؾ ٽٔ ډی سًاوي ىٍ ډ٦جً٭برٍ ،اىیً ي سچًیِیًن اُ ىيڅز اوشٺبى ٽىي ي اُ څلب٧ ٕیبٕی ىٍ ډٺبثڄ ىيڅز ثأیٖشي؟ ثب سإٔٴ ٵَايان ثبیي ځٶز ٽٍ ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ٱیَ اُ یًځٖاليی ٽٍ ىٍ آن آُاىیُبیی يػًى ىاٍى ي سب كيی َڈ ىٍ ډؼبٍٕشبن ،ؿىیه ىډپَإیای يػًى وياٍى ،ىٍ كبڅیپٍ ىٍ ٽًٍَٚبی َٕډبیٍىاٍی ایه آُاىی َٖز.
57
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثؼب إز َڈ اٽىًن ایه وپشٍ ٍا ٍيٙه ومبئیڈ ٽٍ ىٍ ٽًٍَٚبی َٕډبیٍ ىاٍی، آُاىی ي ىډپَإی ٽبوبڅیٌِ ٙيٌ إز ي ىٍ ثٖیبٍی اُ ډًاٍى َٝٵبً ىٍ سئًٍی يػًى ىاٍى ي ىٍ ٭مڄ ،دیبىٌ ٽَىن آن ؿىيان َڈ ٕبىٌ ویٖز .ډظالً ٥جٸ ٹبوًن، ََ ٽٔ كٸ ىاٍى ٍيُوبډٍ ډىش َٚومبیي ي كٺیٺشبً َڈ ٽٖی ډبو ٬يی ومی ځَىى، اډب اوشٚبٍ ٍيُوبډٍ دًڃ َىڂٶشی الُڇ ىاٍى ٽٍ ثَای ََ ٽٖی ٵَاَڈ ومی ًٙى ي كشی ٕبُډبن ي اكِاة ثٍِٿ ٕیبٕی ویِ ثٍ ٕوشی ډی سًاوىي ٍيُوبډٍ هًى ٍا ډَسجبً ي ثيين ىٍىَٕ اوشٚبٍ ىَىي .څیپه ثب يػًى ایه سب كيی آُاىی ٕیبٕی يػًى ىاٍى .ىٍ اوشوبثبر ََ ٽٔ ډی سًاوي آُاىاوٍ ٍأی ثيَي ،و َ٪هًى ٍا ىٍ ٍيُوبډٍَب ي ثٍ ًٍٝر ٽشبة ډىشٕ َٚبُى ،ىٍ ٕبُډبن
َبی ٕیبٕی ي
ٕىيیپبَبی ىڅوًاٌ هًى ٭ًٙ ً٢ى ،آُاىاوٍ ثٍ هبٍع اُ ٽٕ ًٍٚٶَ ومبیي ي ثب ٕبُډبن َبی ٕیبٕی ٽًٍَٚبی ىیڂَ سمبٓ ثڂیَى ي ثَای َیؾ یټ اُ ایه ٵٮبڅیزَب ،سلز سٮٺیت ٹَاٍ ومیځیَىُ ،وياوی ومیًٙى ي ډلپًڇ ومیځَىى. ... ٙبیي ایه دَٕ٘ دی٘ آیي ،اځَ ا٭٢بء كِة ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی آٙپبٍا ثٍ اوشٺبى ثذَىاُوي ،ؿٍ هًاَي ٙي؟ ػًاة ایه إز ٽٍ ثٍ ا٭شٺبى اٽظَیز ا٭٢بی كِة ،ایه ٹجیڄ ٽبٍَب ثمظبثٍ َٕ ثَ ىیًاٍ ٽًثیين إز .ایىبن ثٍ سؼَثٍ ىٍیبٵشٍ اوي ٽٍ ځَؿٍ ډمپه إز ىٍ اثشيا ثٍ آوُب ځٶشٍ ًٙى ٽٍ اوشٺبىٽَىن كٸ آوبن إز ،څیپه ىٍ ايڅیه ٵَٝز ثب ىٕشبيیِی ډًٍى ډؼبُار ٹَاٍ هًاَىي ځَٵز. ؿىبوپٍ اٙبٌٍ ٙي ،اٽىًن ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ىٍ ایه هًٛٞ سٶبيرَبیی يػًى ىاٍى .ىٍ یًځًٕاليی ي ډؼبٍٕشبن سب كيی ي ٬١ثُشَ إز ي ٍّیڈ ىٍ ډٺبثڄ اوشٺبىار ډَىڇٕ ،وشڂیَی ؿىياوی وٚبن ومی ىَىي .ثيين
58
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٙټ اځَ ایه اډپبن ثٍ يػًى آیي ٽٍ ډَىڇ آُاىاوٍ وَ٪ار هًى ٍا ثیبن ٽىىي، ډٚپالر ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ثُشَ ٍٵ ٬ي ٍػً ٫هًاَي ٙي ي وٍ ٵٺ٤ ًٕٕیبڅیِڇ ثٍ ه َ٦ووًاَي اٵشبى ،ثچپٍ ثٖیبٍ َڈ ثَای ًٕٕیبڅیِڇ ًٕىډىي هًاَي ثًى. ىٍ ځِاٍٗ ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ٽمًویٖز ٵَاوٍٖ ثٍ ٽىڂٌَ ؿُبٍڇ ایه كِة ٽٍ ىٍ ٕبڃ
ثیٖز ي "ثَای
1982سٚپیڄ ٙي ،آډيٌ إز:
ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی اٍيدب ،دیَٚٵز ثب٭ض دیيای٘ ډٚپالر ي سىبٹ٢بر ډشٮيى ځٚشٍ . ...ایه ٽًٍَٚب ثٍ دیَٚٵز اػشمب٭ی اكشیبع ىاٍوي ٽٍ ایه ویِ ثٍ وًثٍ هًى ډًػت دیيای٘ ویبُډىيیُبی سبٌُ ای ىٍ ډیبن ډچز َبی آن ٽًٍَٚب ډیځَىى ...ي ویِ ثٍ ىډپَإی ویبُ ىاٍوي ٽٍ اُ ََ و َ٪ډیشًاوي ٍاٌكڄ ډٖبئڄ ي ډٚپالر ډًػًى ثبٙي .ىډپَإی َ١يٍی سَیه َٙای ٤ثَای دیَٚٵز ػبډٮٍ إز .ىډپَإی َٝٵبً ثب ؿىي ىٕشًٍ اىاٍی ثٍ يػًى ومی
آیي ٽٍ ىٍ ایه
ٽًٍَٚب ثٍ ػبی ډجبٌٍُ ٕیبٕی ي ایيئًڅًّیپی ثٍ ٽبٍ ځَٵشٍ ډی ًٙى ي ډب ٽبډالً ثب آن ډوبڅٴ َٖشیڈ .ثبیي ىٍ سمبڇ ػىجٍ
َبی كیبر اػشمب٭ی ،سٲییَار
ىډپَاسیټ ٭میٺی ًٍٝر ځیَى". ٭اليٌ ثَ ډٖبئچی ٽٍ اٙبٌٍ ٙي ،ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی دبٌٍ ای اډشیبُار ثیډًٍى ثَای ا٭٢بی ٭بڅی ٍسجٍ كِثی ي ىيڅشی يػًى ىاٍى ٽٍ ثب اًٝڃ ًٕٕیبڅیِڇ ډٲبیَر ىاٍوي ي ثب٭ض دیيای٘ ډٚپالر ؿىيی ډیځَىى .یپی اُ ډٚپالر إبٕی ایه إز ٽٍ ډٖئًالن ي ٽبىٍَبی ثَػٖشٍ
كِة اٍسجب٣
ډٖشٺیڈ ؿىياوی ثب ډَىڇ وياٍوي .وشیؼٍ ؿىیه ي١ٮی ٵبٝچٍ
ځَٵشه اُ ډَىڇ
إز ،ثٍځًوٍ ای ٽٍ ىٍ ثٮ٢ی اُ ډًاٍى ٽبىٍَبی كِثی ثٍ ٙیًٌ
59
ډوًٛٞ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هًى كَٳ ډیُوىيٙ ،یًٌای ٽٍ ډَىڇ ٭بىی ثٍ آن ٭بىر وپَىٌاوي .دیيإز ٽٍ ىيٍی ػٖشه اُ ډَىڇ ٭بىی اځَ ډيسی ثٍ ً٥ڃ اوؼبډي ،ىيڅشمَىان ٍا ثب ا٭شٺبىار ،ثبيٍَب يهًإزَبی ډَىڇ ثٍ ٽچی ثیڂبوٍ هًاَي ٽَى. ***
60
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
4ـ سٛسیاِیضْ ٚضشایط وطٛس ٔا سب ایىؼبَ ،ڈ اُ څلب ٧وَ٪ی ي َڈ اُ ىیيځبٌ ٭مچی ػىجٍ ًٕٕیبڅیِڇ ٍا ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ىاىٌ
َبی ډظجز
ایڈ .دبٌٍ ای اُ ډٖبئڄ ي ډٚپالر
ًٕٕیبڅیِڇ ډًػًى ٍا ویِ اُ و َ٪ځٌٍاويیڈ ي َٕاوؼبڇ ثٍ ایه وشیؼٍ ٍٕیيیڈ ٽٍ ډٚپڄ إبٕی ىٍ ًٕٕیبڅیِڇ ډًػًى ،ٵٺيان یب ډلييىثًىن ىډپَإی ٕیبٕی إز. ایىټ ډی سًاویڈ ياٍى ایه ثلض ډُڈ ًٙیڈ ٽٍ آن ًٕٕیبڅیِډی ٽٍ ډب ډی هًاَیڈ ؿٍ وًًٕٕ ٫یبڅیِډی إز؟ یب ثُشَ إز دَٕیيٌ ًٙى آن ًٕٕیبڅیِډی ٽٍ ډب هًإشبٍ ثىیبن وُبىو٘ َٖشیڈ ،ىٍٕز اُ َمبن وً٫ ًٕٕیبڅیِډی إز ٽٍ ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ډٖشٺَ ٙيٌ إز؟ ػًاة ایه ٕئًاڃ ثٍ ٕبىځی سمبڇ ایه إز ٽٍ :هیَ! ایه ًٕٕیبڅیِڇ ثب َٙای ٤ٽ ًٍٚډب ػًٍ ىٍ ومی آیي .ووٖز آوپٍ ،ایه ىٍٕز إز ٽٍ ىٍ ایَان ٽىًوی ٍياثَٕ ٤ډبیٍ ىاٍی ٍٙي ٽَىٌ ،ػبډٮٍ
ٽَىٕشبن ویِ ياٍى ډَكچٍ
َٕډبیٍىاٍی ٙيٌ إز ،څیپه ٍياث ٤ىيٍان ٵئًىاڅیِڇ َىًُ ثٍ ٽچی اُ ثیه وَٵشٍ إز ي سَٽیت اػشمب٭ی ي ٕبهشبٍ ٥جٺبسی ػبډٮٍ
ډب ثب یټ ػبډٮٍ
َٕډبیٍىاٍی سٶبير َبی ٵبكٚی ىاٍى ،هچٸ ډب ویِ ىاٍای ٵََىڀ ي ٕىز ډو ًٛٞثٍ هًى إز ٽٍ ثب ٵََىڀ ي ٕىز هچٸ َبی ىیڂَ سٶبير ىاٍى .اُ ایه ٍي دیيإز ًٕٕیبڅیِډی ٽٍ ډب هًإشبٍ إشٺَاٍٗ َٖشیڈ ،ثبیي ثب
61
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ًٕٕیبڅیِڇ اسلبى ًٍٙيی ،ٵَاوٍٖ ،يیشىبڇ یب ََ ٽ ًٍٚىیڂَی ٵَٷ ىاٙشٍ ثبٙي. ثب سًػٍ ثٍ َمٍ ایه ډٖبئڄ ي ډًاٍى إز ٽٍ ډیهًاَیڈ ًٕٕیبڅیِډی دیبىٌ ٽىیڈ ٽٍ ثب َٙای ٤ي اي١ب ٫ي اكًاڃ يیٌْ ي٥ىمبن ٕبُځبٍ ثبٙي ي اُ َمٍ ډُڈسَ ،آٍډبن وُبیی كِة ٍا ٕبهشمبن یټ ػبډٮٍ ىډپَاسیټ ًٕٕیبڅیٖشی سٮییه ومًىٌ ایڈ .ثب ا٭الڇ ؿىیه ډٖئچٍ ای وٍ ٵٺ ٤ځىبَی ډَسپت وٚيٌ ایڈ ،ثچپٍ ډٖئچٍ ثٖیبٍ ٥جیٮی ي ٕبىٌ ای ٍا ثیبن ٽَىٌ ایڈ .ٽچیٍ ی ا٭٢بء ي ًَاىاٍان كِة ثبیي ىٍ ایه ثبٌٍ سًػیٍ ًٙوي ي ٹبو ٬ځَىوي ،ٽٍ ىٍ ایه ولًٌ ثَىاٙز، وٍ سىُب َیؾ اولَاٵی اُ اًٝڃ يػًى وياٍى ،ثچپٍ ثَ٭پٔ ایه ثیبوڂَ سيايڇ ډجبٍُار اًٝڅی كِة ي هچٸ ډب ډی ثبٙي ،ؿَا ٽٍ كِة ډب ثٍ ٭ىًان یټ كِة ىډپَار ٽٍ ؿُڄ ٕبڃ إز ىٍ ٍاٌ آُاىی ي ىډپَإی ډجبٌٍُ ډی ٽىي، ثٍ ىډپَإی ٭میٺبً ا٭شٺبى ىاٍى ي سأډیه آوَا ىٍ ََ َٙای٦ی یپی اُ اًٝڃ إبٕی دیَٚٵز ػبډٮٍ ډیىاوي. ثيیه سَسیت ٙٮبٍ إبٕی كِة ٍا ىٍ ىٍاُډير ډی سًان ؿىیه سپمیڄ ٽَى: "هًىډوشبٍی ،ىډپَإی ي ًٕٕیبڅیِڇ " .دٔ ډب هًاَبن یټ و٪بڇ ًٕٕیبڅیٖشی ډى٦جٸ ثب َٙای ٤ډیُه هًى َٖشیڈ ٽٍ ىٍ آنَ ،ڈ كٸ سٮییه َٕوًٙز ثٍ ٙپڄ هًىډوشبٍی ،ىډپَإی ي آُاىیُبی ىډپَاسیټ س٢میه ًٙى ي َڈ ىٍ وشیؼٍ اُ ثیه ٍٵشه إشظمبٍ اوٖبن اُ اوٖبنٍ ،ياثٕ ٤یًٕیبڅیٖشی ثَ ػبډٮٍ كبٽڈ ځَىى. كِة ٽمًویٖز ٵَاوٍٖ ىٍ ٽىڂٌَ ثیٖز ي ؿُبٍڇ هًى ىٍ ُډٖشبن ٕبڃ ، 1982سىُب یټ ٙٮبٍ ٍا ډَ٦ف ٽَىٌ ثًى ،آن َڈ "ٕبهشه ًٕٕیبڅیِډی ٽٍ
62
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍوڀ ٵَاوًٖی ىاٙشٍ ثبٙي! " یٮىی كِثی ٽٍ ىٍ ډیبن ثٍِځشَیه اكِاة ٽمًویٖز اٍيدبی ٱَثی ثیٚشَ اُ َمٍ ثٍ كِة ٽمًویٖز اسلبى ًٍٙيی وِىیپشَ إز ،ډیوًاَي ًٕٕیبڅیِډی دیبىٌ ٽىي ٽٍ ثب اي١ب ٫ي اكًاڃ ٵَاوٍٖ ٕبُځبٍ ثبٙي. یټ ډٖئچٍ إبٕی ٽٍ ثبیي ىٍ ًٕٕیبڅیِڇ ډى٦جٸ ثب اي١ب ٫ي اكًاڃ ډیُىمبن ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ًٙى ،ډٖئچٍ ىډپَإی ي آُاىی إز .هچٸَبی ایَان ي ډچز ٽَى ٝيَب ٕبڃ ىٍ ُیَ ٕچٍّ ٍ٦یڈ إشجياىی ُويځی ٽَىٌ اوي ،اُ ایىَي ثٍ آُاىی ي ىډپَإی ویبُ ډجَډی ىاٍوي ي ډی هًاَىي آُاى ثبٙىي ي ثب آُاىی ُويځی ٽىىيًٕٕ .یبڅیِڇ وبن ،ډٖپه ،آډًُٗ ي ثُياٙز ٍا ٵَاَڈ ډی ٕبُى، څیپه اوٖبن َٝٵبً ثٍ هب َ٥وبن ُويځی ومی ٽىي .ىٍ ډٺبثڄ ایىُب وٍ ٵٺََ ٤ځِ وجبیي آُاىی یټ اوٖبن اُ يی ىٍیٰ ځَىى ،ثچپٍ ثَ٭پٔ ،هیچی ثیٚشَ اُ ىيٍان َٕډبیٍ ىاٍی ثبیي ثٍ اي آُاىی ىاىٌ ًٙى .ډب ثبیي ًٕٕیبڅیِډی دیبىٌ ٽىیڈ ٽٍ وٍ سىُب ىډپَإی ٍا ډلييى وىمبیي ،ثچپٍ آوَا ویِ ځٖشَٗ ثيَي. ډبٍٽٔ ي اوڂچٔ ىٍ ډبویٶٖز كِة ٽمًویٖز ډی ځًیىي" :ثٍ ػبی ػبډٮٍ ٽُىٍ َٕډبیٍ ىاٍی ثب ٥جٺبر ي س٢بىَبی ٥جٺبسی ډًػًى ىٍ آن ،ػبډٮٍ
ای
هًاَیڈ ىاٙز ٽٍ ىٍ آن ٙپًٵبیی آُاىاوٍ ََ ٵَى ٙ ٣َٙپًٵبیی آُاىاوٍ سمبډی اٵَاى هًاَي ثًى". ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ؿىیه اٝچی إز ٽٍ ثبیي ځٶز َ٥ٵياٍی اُ ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب ٽٍ ځبٌ ځياٍی اُ ًٕی ثٮ٢ی اُ ا٭٢بء ي ًَاىاٍان كِة ىډپَار اثَاُ ډیًٙى ،اډَی إز ثی ډًٍى ي وبډٮٺًڃ ،ؿَاٽٍ اُ یټ َ٥ٳ َ٥ٵياٍی اُ ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب اُ ًٕی ٭ ً٢یټ كِة ىډپَاسیټ ـ ډچی ډبوىي كِة ډب،
63
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اډَ ثی ډٮىبیی إز ي اُ َ٥ٳ ىیڂَ كشی اځَ اُ ىیيځبٌ یټ ٵَى ډبٍٽٖیٖز ویِ ثٍ ډٖئچٍ ثىڂَیڈَ٥ ،ٵياٍی اُ ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب ثٍ َیؾ يػٍ وجبیي ډبوىي یټ اٝڄ سٲییَوبدٌیَ ي ٱیَٹبثڄ ثلض ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ًٙى. كِة ثٍِځی ؿًن كِة ٽمًویٖز ٵَاوٍٖ ؿىيیه ٕبڃ إز ٽٍ ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب ٍا وٶی ٽَىٌ ي ىٍ ٽىڂٌَ ثیٖز يؿُبٍڇ هًى $ٽٍ ٵًٹبً اٙبٌٍ ٙي #ىٍ ډًٍى ایه ډٖئچٍ ي ډلپًڇ ٙىبهشه إشبڅیىیِڇ ،ثٍ سٶٞیڄ ثٍ ٍيٙىڂَی دَىاهشٍ إز .ٱیَ اُ كِة ٽمًویٖز ٵَاوٍٖ ،اٱچت اكِاة ٽمًویٖز ٽًٍَٚبی ٱَثی َمیه ىیيځبٌ ٍا ىاٍوي .ثىبثَایه اځَ ىٍ ؿىیه َٙای٦ی ٭ً٢ی اُ یټ كِة ىډپَاسیټ ـ ډچی اُ ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب ػبوجياٍی ٽىي ،ٱیَ اُ "ٽبٍٕ ىاٱشَ اُ آٗ " ؿٍ وبڇ ىیڂَی ډی سًان ثَ اي ځٌاٙز؟! اٽىًن كشی ىٍ اسلبى ًٍٙيی ي ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ىیڂَ ویِ ،اُ ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب ثلظی ومی ًٙى .ډبٍٽٔ ىٍ اثشيای اډَ ،ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب ٍا ثٍ ًٍٝر یټ اٝڄ ډَ٦ف وپَىٌ إز ،ثچپٍ آوَا ثٍ ٭ىًان ډَكچٍای ځٌٍا ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ىاىٌ ٽٍ وشیؼٍ آن "اُ ډیبن ٍٵشه ٽچیٍ ٥جٺبر ي ثٍ يػًىآډين یټ ػبډٮٍ ثی ٥جٺٍ" هًاَي ثًى $وبډٍ ی ډبٍٽٔ ثَای یًُیٴ يایز ډیچَ ،دىغ ډبٍٓ .#1852ىٍ ډبویٶٖز كِة ٽمًویٖز ویِ ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1848ډىشٙ َٚيٌ إز ،ډبٍٽٔ ي اوڂچٔ وًٙشٍ اوي..." :ٹيڇ ايڃ اوٺالة ٥جٺٍ ٽبٍځٍَٕ ،بوين دَيڅشبٍیب ثٍ ډٺبڇ ٥جٺٍ كبٽمٍ إز سب ثشًاوي ىٍ ډجبٌٍُ هًى ثَای ىډپَإی دیَيُ ځَىى " .٭اليٌ ثَ آن ډبٍٽٔ ىٍ وًٙشٍ
هًى ىٍثبٌٍ
ٽمًن دبٍیٔ ډی ځًیي" :دیپبٍ ثٍِٿ اوٺالثی ٭جبٍر إز اُ ٕذَىن كبٽمیز
64
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثٍ ډَىڇ سب آوپٍ ایه كبٽمیز ثٍ ًٍٝر یټ ویَيی ُويٌ ي إبٕی ډَىډی ىٍآیي ،وٍ آوپٍ ثٍ ٙپڄ ویَيیی ٹي ٭چڈ ٽىي ٽٍ ډبوىي یًٯ ثَځَىن يی ٹَاٍ ځیَى ".اُ ایه ٕوىبن ایه ياٹٮیز آٙپبٍ ډی ځَىى ٽٍ ثٍ ا٭شٺبى ثىیبوڂٌاٍان ډبٍٽٖیِڇ ،ډلشًای ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب إشجياى ویٖز ،ثچپٍ ىډپَإی إز. ىٍ ٽىڂٌَ ثیٖشڈ كِة ٽمًویٖز اسلبى ًٍٙيی ،اُ كبٽمیز ٭مًډی هچٺی ٝلجز ٙيٌ ي سب ثلبڃ ایه وَ٪یٍ وٶی وٚيٌ إز .ىٍ ؿیه ،ډبئًسٍٖ سًوڀ اُ ٍيُ ايڃ ثٍ ػبی ىیپشبسًٍی دَيڅیشبٍیب ،اُ
"ىیپشبسًٍی ىډپَإی " ٝلجز
ډیٽَى .اي ىٍ ٽشبة ډ ًٍُٚهًى ثٍ وبڇ "ىیپشبسًٍی ىډپَإی هچٺی
" ثٍ
اهشٞبٍ ډیځًیي" :ىیپشبسًٍی ٭چیٍ ىٙمىبن هچٸ ي ىډپَإی ثَای هچٸ
".
اډَيٌُ ویِ ىٍ ؿیه ثیٚشَ اُ ىډپَإی ًٕٕیبڅیٖشی ځٶشڂً ىٍ ډیبن إز سب ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب. ثىبثَایه ډب ثبیي ًٕٕیبڅیِډی ثٖبُیڈ ٽٍ ىډپَاسیټ ثبٙي .ایه ځٶشٍَ ،ڈ ثٍ ډٮىبی ثٌَُ ځیَی اُ ىٕشبيٍىَبی اٹشٞبىی ي اػشمب٭ی ي َڈ ثٍ ډٮىبی ثٌَُډىيثًىن اُ آُاىیُبی ٵَىی ي ٕیبٕی ي ډٚبٍٽز ډٖشٺیڈ ډَىڇ ىٍ اډًٍ اىاٌٍ ٽ ًٍٚإز .ىٍ ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ ،ٵَى وٍ ىٍ ُډیىٍ
اٹشٞبىی ي
اػشمب٭ی ي وٍ اُ څلبٕ ٧یبٕی ډًٍى ثٌَُ ٽٚی ٹَاٍ ومی ځیَىَُٙ .يوي یټ ٽًٕٕ ًٍٚیبڅیٖشی ٽٍ ىٍ آن ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ دیبىٌ ٙيٌ إز، َُٙيويی إز آُاى ي ثب آُاىی ُويځی ډیٽىي. ىٍ ایىؼب َ١يٍر ىاٍى ثٍ سٞلیق ًٕءسٮجیَی ىٍ ډًٍى ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ ثذَىاُیڈ ،ؿَا ٽٍ ثَهی اٵَاى ثٍ ډٶًُڇ ىٍٕز ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ دی وجَىٌ اوي! "ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ" ثب "ًٕٕیبڃ ىډپَإی" ٵَٷ
65
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ُیبىی ىاٍىًٕٕ .یبڃ ىډپَإی یټ ه ٤ډٚی ٍٵَډیٖشی إز ٽٍ ثب وبڇ ًٕٕیبڅیِڇ اُ َٕډبیٍ ىاٍی ىٵب ٫ډی ٽىي ي آوَا ډی ؿَهبوي! ثب وبڇ ًٕٕیبڅیِڇ، ٽبٍځَان ٍا ثٍ ٹجًڃ َٕډبیٍ ىاٍی سًٚیٸ ډی ٽىي ي هال ٍٝډی هًاَي ډٖبئڄ ي ډٚپالر ٕیبٕی ،اٹشٞبىی ي اػشمب٭ی ٽبٍځَان ٍا ىٍ ؿُبٍؿًة َٕډبیٍ ىاٍی كڄ ي ٵٞڄ ومبیي ،ثيين آوپٍ ایه ؿُبٍؿًة ٍا ىٍ َڈ ثٚپىي .ىٍ كبڅیپٍ ًٕٕیبڅیِڇ ثٍ ډٮىبی اوُياڇ ٽبډڄ َٕډبیٍىاٍی ي ایؼبى ػبډٮٍای وًیه إز. ځٌٙشٍ اُ آنًٕٕ ،یبڅیِڇ ثَ یټ و٪بڇ اػشمب٭ی ا٥الٷ ډی ځَىى ي كبڃ آوپٍ ًٕٕیبڃ ىډپَإی ه ٤ډٚی یټ ٕبُډبن ٕیبٕی إز .ىٍياٹٙ ٬جبَز "ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ" ثب "ًٕٕیبڃ ىډپَإی " ډبوىي ٙجبَز
"اٹشٞبى
ٕیبٕی" ثب "ٕیبٕز اٹشٞبىی" إز" .اٹشٞبى ٕیبٕی" ثٍ ىاو٘ اٹشٞبى ځٶشٍ ډیًٙى ٽٍ ٹبوًومىيیُبی ٭مًډی اٹشٞبى ٍا ډ٦بڅٮٍ ډی
ٽىي ،ىٍ كبڅیپٍ
"ٕیبٕز اٹشٞبىی"ٕ ،یبٕز ډٚو ٜكِة یب ىيڅشی ىٍ ٭ٍَٝ
اٹشٞبىی
إز. يٹشی ډی ځًییڈ ډب ًٕٕیبڅیِڇ ډی
هًاَیڈ ،ایه هًى ثٍ ډٮىبی وٶی
َٕډبیٍىاٍی ي وشیؼشبً ډَىيىٙىبهشه ًٕٕیبڃ ىډپَإی إز .څیپه َىڂبډیپٍ ا٭الڇ ډی ٽىیڈ هًاَبن "ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ" َٖشیڈ ،ډٮىبی آن ایه إز ٽٍ ډب َٝٵبً هًإشبٍ ًٕٕیبڅیِڇ َٖشیڈ ،اډب ًٕٕیبڅیِډی ٽٍ ثب ىډپَإی ىډٖبُ ثبٙي ي آوَا ځٖشَٗ ىَي .ځِاٍٗ كِة ٽمًویٖز ٵَاوٍٖ ثٍ ٽىڂٌَ ثیٖز ي ؿُبٍڇ آن كِة ،ٽٍ سبٽىًن ؿىي ثبٍ ثٍ آن اٙبٌٍ ٙيٌ إز ىٍ ایه ثبٌٍ ډی ځًیي " :دیَٚٵز ىډپَاسیټ ىٍ ػُز ىٕشیبثی ثٍ یټ ًٕٕیبڅیِڇ
66
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىډپَاسیټ ٽٍ ٽبډالً ثب ياٹٮیبر ٽًٍٚډبن ي ٭یىیز َبی ىویبی اډَيُ ٕبُځبٍ ثبٙي ،ایه إز َيٳ ثٍِٿ كِة ډب!" دیيإز ٽٍ ىٍ اډَ ٕبهشمبن ًٕٕیبڅیِڇ َٝٳ و َ٪اُ ایىپٍ ثبیي َٙای٤ يیٌْ ََ ٽًٍٚی ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ًٙى ،دبٌٍ ای اُ اًٝڃ ٽچی ویِ ثبیي ٍ٭بیز ځَىى: ووٖزَ ،مـىبوپٍ اٙبٌٍ ٙي ًٕٕیبڅیِڇ ثٍ ډٮىبی اُ ډیبن
ثَىاٙشه
ثٌَُٽٚی ي ایؼبى ػبډٮٍایٖز ٽٍ ىٍ آن "ٽبٍ" اوٖبن ډٮیبٍ إبٕی إز. ىيڇًٕٕ ،یبڅیِڇ سؼَثٍ ایٖز سبٍیوی ي ثٍ َمیه ىڅیڄ ىٍ ٽبٍ ٕبهشمبن آن ثبیي اُ سؼَثیبر َمٍ ٽًٍَٚب إشٶبىٌ ځَىى ،ثيين آوپٍ ٽ ًٍٚهبٝی ثٍ ٭ىًان اڅڂًی ډ٦چٸ اوشوبة ځَىى ي ثيين آوپٍ سؼَثیبر یب اٍُٗ َیؾ ٽًٍٚی وبىیيٌ ځَٵشٍ ًٙى .ثَای ډظبڃ َڈ اٽىًن ىٍ ٵَاوٍٖ آُډبی٘ سبٌُ
ای
آٱبُ ځٚشٍ إز .اڅجشٍ ومی سًان اوش٪بٍ ىاٙز ثٍ ایه ُيىیَب ػبډٮٍی ٵَاوٍٖ ىؿبٍ ىځَځًوی إبٕی ًٙى ،څیپه َڈ اٽىًن ىيڅز ًٕٕیبڅیٖشی ٵَاوٍٖ اُ وَ٪ اٹشٞبىی ي اػشمب٭ی سٺَیجبً َمبن ٽبٍَبیی ٍا اوؼبڇ ډی ىَي ٽٍ ډًٍى و َ٪كِة ٽمًویٖز ٵَاوٍٖ إزَ ...مبوڂًوٍ ٽٍ دی٘ سَ اٙبٌٍ ٙي ،آُډبی٘ ٵَاوٍٖ َڈ سبٌُ إز ي َڈ ډير ٽًسبَی ثی٘ اُ ٭مَ آن ومی ځٌٍى ،ثٍ َمیه ىڅیڄ إز ٽٍ وجبیي ُیبى ٍيی آن كٖبة ٽَى ،اډب ىٍ ایه آُډبی٘ سىُب یټ ډٖئچٍ ثَای ډب ػبڅت إز ي آن ایىپٍ اځَ ایه سؼَثٍ دیَيُ ځَىى ،ومًوٍ ای اُ ًٕٕیبڅیِڇ ىډپَاسیټ ثٍ ىٕز هًاَي ىاى. ثيين ٙټ ىٍ اډَ ٕبهشمبن ًٕٕیبڅیِڇ ثبیي سؼَثیبر اسلبى ًٍٙيی، ٽًٍَٚبی اٍيدبی َٙٹی ي ؿیه ثٍ ٭ىًان آُډبی٘ َبی اٍُٙمىي ډًٍى سًػٍ
67
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٹَاٍ ځیَوي ،وٍ ٵٺ ٤اُ ایه څلب ٧ٽٍ ًٕٕیبڅیِڇ ٍا ثبیي ؿڂًوٍ دیبىٌ ٽَى ،ثچپٍ اُ ایه و َ٪ویِ ٽٍ ؿڂًوٍ وجبیي دیبىٌ ٽَى .ډب ثبیي َڈ اُ وشبیغ ډظجز ایه سؼَثٍ سبٍیوی ٽٍ ثٍِځشَیه ي ډُمشَیه آُډبی٘ ػبډٮٍ ثَٚیز إز ثٌَُ ثڂیَیڈ ي َڈ اُ اٙشجبَبر آن ىيٍی ػًئیڈ. ***
68
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
5ـ ٔٛضع ٔا دس ٔماتُ وطٛسٞای سٛسیاِیستی دی٘ اُ آوپٍ ثٍ اٝڄ ډ٦چت ثذَىاُیڈ ،و َ٪ٽًسبَی ثَ سبٍین ػىج٘ ٽبٍځَی ػُبن َ١يٍی إز :اوشَوبٕیًوبڃ ىيڇ ثٍ ٭ىًان ٕبُډبن ٽبٍځَان ػُبن ىٍ ٕبڃ 1894ىٍ ُډبن اوڂچٔ ثٍ يػًى آډي .ىٍ ىيٍان ػىڀ ػُبوی ايڃ ،ىٍ ٕبڅُبی 1918سب 1914اوشَوبٕیًوبڃ ىيڇ اُ ه ٤ډٚی ٍإشیه هًى یٮىی اُ ډً ٬١ىٵب ٫اُ ډىبٵُ ٬كمشپٚبن ػُبن ډىلَٳ ځَىیي ي ثٍ ایه سَسیت اطجبر ومًى ٽٍ ٵی اڅًاٹ" ،٬اوشَوبٕیًوبڃ" ٽبٍځَان ویٖزُ .یَا َىڂبډی ٽٍ ػىڀ َٙيٙ ٫ي ،ثٖیبٍی اُ اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ٽٍ ٭ ً٢اوشَوبٕیًوبڃ ىيڇ ثًىوي اُ َٕډبیٍ ىاٍی ٽ ًٍٚډشجً ٫هًى ي سأډیه ثًىػٍ
َبی ػىڂی
كمبیز ٽَىوي .ىٍ كبڅیپٍ ثچًٚیټ َب ي اوشَوبٕیًوبڃَبی ياٹٮی ډٮشٺي ثًىوي ٽٍ ٽبٍځَان ََ ٽًٍٚی ثبیي ٭چیٍ َٕډبیٍ ىاٍی ٽ ًٍٚهًى ثٍ ډجبٌٍُ ثَهیِوي ي ثَای َٕوڂًوی آن ثپًٙىي ي اُ كمبیز ي دٚشیجبوی ًٙيویِڇ ٭٪مز ٥چجبوٍ ي ػىڀاٵَيُی َٕډبیٍىاٍی ٽًٍَٚبی ډَثً ،ٍ٥هًىىاٍی ومبیىي. ؿىیه اهشالٳ وَ٪ی ثب٭ض ٙي ٽٍ كِة ثچًٚیټ اُ اوشَوبٕیًوبڃ ىيڇ هبٍع ًٙى ي ثٍ ایه سَسیت اوشَوبٕیًوبڃ ىيڇ ٭مالً اُ َڈ ٵَي دبٙیي .ثٮي اُ دیَيُی اوٺالة اٽشجَ ،څىیه دیٚىُبى سٚپیڄ اوشَوبٕیًوبڃ ًٕڇ یٮىی اوشَوبٕیًوبڃ ٽمًویٖشی ٍا ومًى .ایه اوشَوبٕیًوبڃ ىٍ ٕبڃ 1919سٚپیڄ ٙي ي ثٍ ًٍٝر ډؼم ٬اكِاة ٽمًویٖشی ىٍ آډيَ .يٳ څىیه اُ ایؼبى اوشَوبٕیًوبڃ ًٕڇ ایه ثًى ٽٍ اكِاة ٽمًویٖز ٍا ىٍ یټ ٕبُډبن ياكي ػُبوی ځَىَڈ آيٍى سب ډشلي ي یپذبٍؿٍ ٭مڄ ٽىىي ي اُ كبٽمیز ًٍٙيی ٽٍ ډًٍى یًٍٗ ىيڅز َبی َٕډبیٍىاٍی ٹَاٍ ځَٵشٍ ثًى ،ىٵب ٫ومبیىي.
69
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اوشَوبٕیًوبڃ ًٕڇ ٕبُډبوی ثًى ٽٍ دب اُ ػجٍُ ٵَاسَ ځٌاٙشٍ ي ثیٚشَ ثٍ یټ كِة ٙجبَز ىاٙز .ایه اوشَوبٕیًوبڃ ،ثیٖز يیټ اٝڄ ىاٙز ي ََ كِثی ثٍ ٭ً٢یز آن ىٍ ډی آیي وبځِیَ اُ ٹجًڃ ایه ثیٖز
يیټ اٝڄ ثًى ي
ډیثبیٖشی اُ آوُب دیَيی ومبیي .یپی اُ ایه اًٝڃ ٽٍ َُٙر ُیبىی دیيا ٽَىٌ ثًى ،ایه ثًى" :ډٮیبٍ اوشَوبٕیًوبڅیِڇٙ ،یًٌ ډً١ٮڂیَی ىٍ ډٺبثڄ اسلبى ًٍٙيی إز" ،ثٍ ایه ډٮىی ٽٍ اځَ كِثیٕ ،یبٕز ٽًٍٙ ًٍٚيی ٍا ٽٍ ىٍ آن ُډبن سىُب ٽًٕٕ ًٍٚیبڅیٖشی ػُبن ثًى ٹجًڃ ډی ٽَى ي ثيين ؿًنيؿَا اُ آن ىٵب٫ ي دیَيی ډی ومًى ،اوشَوبٕیًوبڅیٖز ثٍ كٖبة ډی آیي .ىٍ ٱیَ ایه ًٍٝر، یٮىی ؿىبوـٍ و َ٪اوشٺبىآډیِی ىاٙز ،اوشَوبٕیًوبڅیٖز ٹچمياى ومیٙي. ایه ي ٬١سب ُډبن اولالڃ اوشَوبٕیًوبڃ ًٕڇ ىٍ ٕبڃ َ ،1943مـىبن اىاډٍ ىاٙز .څیپه ىٍ آن ٕبڃ ا٭الڇ ٙي ٽٍ ثٍ ىڅیڄ ػَیبن ػىڀ ََ ،كِة ٽمًویٖشی ډی سًاوي ٕیبٕز هًى ٍإبً سٮییه ومبیي .ثٮي اُ ػىڀ ىيڇ ػُبوی ویِ "اوٶًٍڇ ثًٍي" یب "ىٵشَ ډجبىڅٍ ا٥ال٭بر" ىٍ ډیبن اكِاة ٽمًویٖز ثٍ يػًى آډي ٽٍ آن َڈ ثٍ ىوجبڃ ٍهياىَبی ٕبڃ ،1956ډىلڄ ځَىیي. ثيیه سَسیت ،ډيسُبٕز ٽٍ ََ كِة ٽمًویٖشی كٸ ایه ٍا ىاٍى ٽٍ ٕیبٕز هًى ٍا ډٖشٺالً اسوبً ومبیي ي و َ٪هًى ٍا ىٍثبٌٍ كًاىص ىویب ي ٽًٍٚ ډشجً ٫هًى ا٭الڇ ىاٍى .اكِاة ٽمًویٖز اٍيدبی ٱَثی ،هًٝٞبً اكِاة ٽمًویٖز ایشبڅیب ،ٵَاوٍٖ ي إذبویب ىٍ ډًٍى ثٖیبٍی اُ ډٖبئڄ ثب ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ي اسلبى ًٍٙيی اهشالٳ و َ٪ىاٍوي ي ىیيځبَُبی هًى ٍا ىٍ ډ٦جً٭بر هًى ډىش َٚډیٕبُوي.
70
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثىبثَایه اځَ یټ كِة ٽمًویٖز اُ ایه كٸ ثٌَُ ډىي ثبٙي ٽٍ ىٍثبٌٍ ثٖیبٍی اُ ډٖبئڄ ،وَ٪ار ډٚبثُی ثب اسلبى ًٍٙيی وياٙشٍ ثبٙي ،دیيإز ډب ٽٍ یټ كِة ىډپَاسیټ ـ ډچی َٖشیڈ ثَ٦یٸ ايڅی اُ ؿىیه كٺی ثَهًٍىاٍ َٖشیڈ ي ډی سًاویڈ ىٍ ډًٍى ٕبهشمبن ًٕٕیبڅیِڇ ي ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ٕیبٕز ػُبوی ،وَ٪ار يیٌْ هًى ٍا ىاٙشٍ ثبٙیڈ. ثيين سَىیي اسلبى ًٍٙيی ٕیبٕز هبٍػی يیٌْ هًى ٍا سٮٺیت ډی ومبیي. څیپه آیب ؿىیه ه ٤ډٚی يیٌْای ثب وَ٪ار ي ثبيٍَبی هچٸ َبی ایَان ډی سًاوي َمًاٌٍ ٕبُځبٍ ثبٙي؟ ډظالً اډَيٌُ َمڂبن ډیياوىي ٽٍ اسلبى ًٍٙيی ٭اليٌ ثَ اسًډجیڄ ،ٽبډیًن ي څًاُڇ ىیڂَٕ ،الكُبیی اُ ٹجیڄ :آٍ .ثی.ػی ،ٽبسیًٙب ي إچلٍ ي ډُمبر ویِ ثٍ ٍّیڈ ٙبٌ ٵَيهشٍ ثًىٍّ .یڈ ٙبٌ ٽٍ یټ ٍّیڈ ىیپشبسًٍی ي دچیٖی ثًى اځَ ایه ٕالكُب ٍا ىٍ ىاهڄ ٽ ًٍٚډًٍى إشٶبىٌ ٹَاٍ ډیىاى ،ایه ٽبٍ ١يیز ثب آُاىی ي هًإزَبی ٭بىالوٍ هچٺُبی ایَان ثًى ي اځَ ىٍ هبٍع اُ ایَان اُ آن إشٶبىٌ ډی ٽَى ،اُ آوؼب ٽٍ ٍّیمی ثًى ياثٖشٍ اډذَیبڅیِڇ ي ثٍ ًٍٝر ّاوياٍڇ هبيٍډیبوٍ ىٍآډيٌ ثًى ،ثبَُڈ ایه ٽبٍ ثٍ ډٮىبی هًٞډز ثب آُاىی ي آُاىیوًاَی هچٸ َبی ایه ډى٦ٺٍ ثًى َ$مبوڂًوٍ ٽٍ ٙبٌ ایه ٕالكُب ٍا ىٍ ٩ٶبٍ ډًٍى إشٶبىٌ ٹَاٍ ىاى! #ثىبثَایه آیب ډب ثٍ ٭ىًان ایَاویبوی آُاىیوًاٌ كٸ وياٙشیڈ ثڂًئیڈ ٽٍ ٵَيهشه ایه ٕالكُب ثٍ ٍّیڈ ٙبٌ، ٭چیٍ ډىبٵ ٬هچٸَبی ایَان ثًى؟ ي٩یٶٍ ډب ایه إز ٽٍ ٹجڄ اُ َمٍ اُ ډىبٵ ٬هچٸ هًىډبن ىٵب ٫ٽىیڈ، َمبوڂًوٍ ٽٍ اسلبى ًٍٙيی ویِ اثشيا اُ ډىبٵ ٬هچٺُبی هًى ىٵب ٫ډی ٽىي .ډب َیـڂبٌ اُ اسلبى ًٍٙيی اوش٪بٍ وياٍیڈ ٽبٍی ٽٍ ډب ثبیي اوؼبڇ ىَیڈ ،ثَایمبن
71
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اوؼبڇ ىَي .ډشإٔٶبوٍ ىٍ ځٌٙشٍ ثٖیبٍی اُ ډجبٍُان ٽَىٕشبن ؿىیه اوش٪بٍی ٍا ىاٙشىي ي ثٍ آوُب یبى ىاىٌ ٙيٌ ثًى ٽٍ ثبیي ًٍٙيی َب ثیبیىي ي ډب ٍا آُاى ٽىىي. اٽىًن كِة ډب ایه ياٹٮیز ٍا ثَای ا٭٢بی هًى ،هچٸ ٽَى ي هچٸ َبی ىیڂَ ایَان ٍيٙه ٽَىٌ إز ٽٍ ډب ثبیي هًى ٍإٔبً ډیُىمبن ٍا آُاى ٽىیڈ ي ََځِ وجبیي ؿٚڈ ثَاٌ اسلبى ًٍٙيی یب ََ ٽٔ ي ََ ٹيٍر ىیڂَی ثبٙیڈ ٽٍ اُ هبٍع ثیبیي ي ثَایمبن ىډپَإی ي هًىډوشبٍی سأډیه ومبیي .وجبیي اُ اسلبى ًٍٙيی اوش٪بٍ ىاٙشٍ ثبٙیڈ ٽٍ ََ ؿٍ ٍا ډی هًاَیڈ ىٍٕز ډ٦بثٸ آن ٭مڄ ٽىي .ىٍ ډٺبثڄ ،اڅجشٍ َیؾ ىيٕشی َڈ وجبیي اُ ډب اوش٪بٍ ىاٙشٍ ثبٙي ٽٍ ََ ؿٍ يی ډیځًیي ډب َڈ ٵًٍاً ا٥ب٭ز ومبئیڈ. ثٍ ٭ىًان ومًوٍٕ ،یبٕز اسلبى ًٍٙيی ٍا ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ایَان
"همیىی " ىٍ
و َ٪ثڂیَیڈ: ثٍ ًٍ٥ٽچیٕ ،یبٕز ًٍٙيی َب ىٍ ډٺبثڄ ٍّیڈ همیىی ٥ی ؿُبٍ ٕبڃ دٔ اُ دیَيُی اوٺالة ایَان اُ ىیي هًىٙبن یټ ٕیبٕز ٝلیق ي اًٝڅی ثًىٌ إز .څیپه اُ ىیيځبٌ ډب ٽٍ ٭چیٍ ٍّیڈ همیىی ډجبٌٍُ ډی ٽىیڈٕ ََ ،یبٕشی ٽٍ اُ ایه ٍّیڈ كمبیز ومبیي وبىٍٕز ،وبهًٙبیىي ي ٱیَاًٝڅی إز. ىڅیڄ ًٍٙيی َب ثَای دیٚجَى ؿىیه ٕیبٕشی ؿیٖز؟ آوُب إشيالڃ ډی ٽىىي ٽٍ ٍّیڈ ٙبٌ ٍّیمی ثًى ١ي اسلبى ًٍٙيی ي َٕٕذَىٌ آډَیپبٍّ ،یڈ همیىی َڈ ىٍٕز إز ٽٍ ١ي ًٍٙيی إز ،څیپه ىٍ َمبولبڃ ١ي آډَیپبیی ویِ َٖز $یب كياٹڄ ډبوىي ٙبٌ َٕٕذَىٌ آډَیپب ویٖز ،#اُ ایىَي یټ ىٍػٍ اُ ٍّیڈ ٙبٌ ثُشَ إز ي ثَای اسلبى ًٍٙيی ٹبثڄ ٹجًڃسَ.
72
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډمپه إز ؿىیه ٕیبٕشی اُ څلب ٧ثیه اڅمچچی ٕیبٕز ىٍٕشی ثبٙي ،يڅی آیب ډب َڈ ثبیي ډٖئچٍ ٍا اُ ایه ىیيځبٌ ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ ىَیڈ؟ ثَای هچٸ ٽَى ٽٍ ډير ؿىي ٕبڃ إز ىٍځیَ ډجبٍُ ٌای ٕوز ي ىٍاُډير ٭چیٍ ٍّیڈ همیىی إز ي ََ ٍيُ ىٍ ایه ٍاٌ ؿىيیه وٶَ اُ ٵَُوياو٘ ٍا ٵيا ډی ٽىي ،آیب ٕیبٕز دٚشیجبوی اُ ٍّیڈ ډیسًاوي ٹبثڄ ٹجًڃ ثبٙي؟ ثيين ٙټ ،هیَ! ثىبثَایه ډب وٍ ډی سًاویڈ اسلبى ًٍٙيی ٍا ثٍ ػبی هًىډبن ٵَ ٟٽىیڈ ي اُ اي ثوًاَیڈ ډً١ٮی ډبوىي ډب ىاٙشٍ ثبٙي ي وٍ ډی سًاویڈ هًىډبن ٍا ثٍ ػبی اسلبى ًٍٙيی ثڂٌاٍیڈ ي ٕیبٕشی ډبوىي آن ىٍ دی٘ ځیَیڈ. ثٍ ٭اليٌ ثبیي ایه ډٖئچٍ ٍا ویِ ا٭الڇ ٽىیڈ ٽٍ ډب وٍ ٵٺ ٤ډوبڅٴ سًٕٮٍ ٍياث ٤ثبٍُځبوی ي ٵََىڂی ایَان ثب اسلبى ًٍٙيی ي ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ىیڂَ ویٖشیڈ ،ثچپٍ ډٮشٺيیڈ ََ ٍّیمی ىٍ ایَان ثَ َٕ ٽبٍ ثبٙي ،ثبیي ٍياث٤ هًى ٍا ثب اسلبى ًٍٙيی ،ایه َمٖبیٍ ثٍِٿ ایَان سًٕٮٍ ثوٚي .ایَان ثٍ ٭ىًان یټ ٽ ًٍٚٽٚبيٍُی ډی سًاوي ډٺبىیَ ُیبىی ډًاى هبڇ ثٍ اسلبى ًٍٙيی ثٶَيٙي ي ٽبالَبی ٝىٮشی ٍا اُ آن ٽ ًٍٚهَیياٍی ومبیي .ځٌٙشٍ اُ آن، ایَان ډی سًاوي اُ ٍاٌ سَاوِیشی اسلبى ًٍٙيی إشٶبىٌ ٽىي ي ثب َِیىٍ ای ثٖیبٍ ٽمشَ ٽبالَبی هًى ٍا اُػمچٍ ځبُ ٍا ثٍ اٍيدب ثَٕبوي ي ٽبالَبی ډًٍى ویبُ ٍا اُ اٍيدب ياٍى ومبیي .ٽٖبویپٍ س ًٍٞډی ٽىىي ا٭ِاڇ یټ سیڈ ٵًسجبڃ اُ اسلبى ًٍٙيی ثٍ ایَان یب َٙٽز آوُب ىٍ ډٖبثٺٍ َ٦ٙوغ ثب سیڈ ایَان كمبیز اُ ٍّیڈ ٙبٌ ثًىٌ إز ،اٙشجبٌ ډیٽىىي ي ٍياث ٤ثیه وپَىٌاوي.
73
اڅمچچی ٍا ثٍ هًثی ىٍٻ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثىبثَایه سپَاٍ ډی ٽىیڈ ٽٍ ډب ډوبڅٴ ځٖشَٗ ٍياث ٤اٹشٞبىی ي ٵََىڂی ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ثب ٍّیڈ همیىی ویٖشیڈ ،څیپه دٚشیجبوی ٕیبٕی اُ ایه ٍّیڈ ٍا ثیډًٍى ډیىاویڈَ .مـىبوپٍ ىٍ ُډبن ٙبٌ ویِ كمبیز َبی ٭ؼیجی ٽٍ ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی اُ ٙبٌ ثٍ ٭مڄ ډی آډي ،ثٖیبٍ ډبیٍ سإٔٴ ثًى ي ثٍ َیؾ يػٍ ومی سًاوٖشیڈ هًى ٍا ٹبو ٬ٽىیڈ ٽًٍٚی ډبوىي ٍډبوی ىٽشَای ٭چًڇ اػشمب٭ی ثٍ ډلميٍ١ب ٙبٌ ثيَي ،ىٍ كبڅیپٍ ډی ىاویڈ إبٓ ٭چًڇ اػشمب٭ی ىٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ،ډبٍٽٖیِڇ ـ څىیىیِڇ إز. ایىټ ثب سًػٍ ثٍ سمبډی ډٖبئچی ٽٍ ډَ٦ف ٙيٍ ،اث ٍ٦كِة ډب ثب ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ثبیي ثَ ؿٍ ډىًاڅی ثبٙي؟ دبٕن ایه إز ٽٍ ایه ٍاث ٍ٦ثبیي ىيٕشبوٍ ثبٙي یٮىی وٍ هٞمبوٍ ،ډبوىي دبٌٍ ای اُ ځَيَُب ي ىٕشٍ َبی ٕیبٕی ٽٍ اسلبى ًٍٙيی ٍا ًٕٕیبڃ اډذَیبڅیٖز یب اډذَیبڅیٖز سمبڇ ٭یبٍ ډیٙىبٕبوىي ي وٍ ىوجبڅٍ ٍيی ثی ؿًنيؿَا ،ډبوىي كِة سًىٌ ٽٍ ََ ډٖئچٍ ای ٍا ٽٍ ىٍ ًٍٙيی دی٘ ډی آیي ي ََ ٕیبٕشی ٍا ٽٍ اُ َ٥ٳ ىيڅز ًٍٙيی ىٍ دی٘ ځَٵشٍ ًٙى ،ىٍثٖز ٹجًڃ ډی ٽىي ي ثٍ ډياكی آن ډی دَىاُى! .اُ ىیيځبٌ ډب دیًوي ىيٕشی ثٍ ایه ډٮىب ویٖز ٽٍ ََ آوـٍ ىيٕشبومبن ثوًاَىي ثڂًئیڈ څجیټ!. ثيين ٙټ ؿىبوـٍ ډب ثب اسلبى ًٍٙيی اهشالٳ وَ َ٪ڈ ىاٙشٍ ثبٙیڈََ ،ځِ ثب ایه ٽ ًٍٚاُ ىٍ هًٞډز ىٍومی آییڈ ،اډب كٸ اوشٺبى ٍا َمًاٌٍ ثَای هًى ډلٶً ٧هًاَیڈ ىاٙز .آیب ََ ٽبٍی ٽٍ كِة ىډپَار اوؼبڇ ډی
ىَي،
ډی سًاوي ډًٍى دٖىي كِة ٽمًویٖز اسلبى ًٍٙيی ثبٙي سب آوپٍ ډب َڈ ََ ٽبٍی ٍا ٽٍ ىيڅز ًٍٙيی اوؼبڇ ډیىَي سأییي ومبئیڈ؟
74
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َمڂبن ډی ىاوىي ٽٍ اسلبى ًٍٙيی ىيڅشی إز ثٖیبٍ ٹيٍسمىي ي ثبوٶًً .ډب َڈ كِة ٽًؿټ ډچز ٽًؿپی َٖشیڈ ،اډب آیب ایه ىڅیڄ ډی ًٙى ٽٍ ډب ٍاثٍ٦ هًى ٍا ثَ ایه ډجىب دبیٍ ځٌاٍی ٽىیڈ ٽٍ ََؿٍ ٍاىیً ډٖپً ثڂًیيَ ،مبن ٍا اوؼبڇ ىَیڈ؟! اكِاة ي ٕبُډبن َبیی يػًى ىاٍوي $ډوًٝٞبً ىٍ هبيٍډیبوٍ# ډبوىي كِة سًىٌ ایَان ٽٍ َىًُ َڈ هیبڃ ډیٽىىي ٽٍ ََ آوـٍ اُ ٍاىیً ډٖپً دو٘ ډیًٙى ،ثبیي ثيين ؿًن يؿَا اُ ًٕی آوُب سپَاٍ ًٙى .ؿىیه ٽبٍی وٚبوٍ ١ٮٴ ي ُثًوی ي ٭يڇ إشٺالڃ آوُبٕز. وجبیي ٵَاډًٗ ٽَى ٽٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ٝبكت َٕډبیٍ ثٍِځی إز ،آوُڈ َمبن ٕیبٕز ډٖشٺچی إز ٽٍ ىٍ دی٘ ځَٵشٍ إز. سبٽىًن یپی اُ ٍډًُ ډًٵٺیز ډب ىٍ اسوبً َمیه ٕیبٕز ډٖشٺڄ وُٶشٍ إز. ایه ٕیبٕز ،ىٍٕز یب وبىٍٕز ََ ؿٍ ثًىٌ ډٞىً ٫هًىډبن ثًىٌ إز. ُیَا ډٮشٺيیڈ ٽٍ َیؾ ٽٔ ثٍ اوياٌُ هًى ډب اُ ياٹٮیبر ػبډٮٍ ٽَىٕشبن ثبهجَ ویٖز ي َڈ ثيان ىڅیڄ إز ٽٍ َیـپٔ ثٍ اوياٌُ هًى ډب ٝالكیز سٞمیڈځیَی ثٍ ویبثز اُ ډب ٍا وياٍىَ .یؾ اٍځبوی ؿٍ ډَثً ٣ثٍ یټ ٽًٍٚ ثو ًٛٞي ؿٍ ثیه اڅمچچی ،ایه كٸ ٍا وياٍى ٽٍ ثيين ا٥ال ٫ډب ىٍثبٌٍ ډب سٞمیڈ ثڂیَىَ .مـىبوپٍ ډب َڈ ثٍ هًى اػبٌُ ومی ىَیڈ ٽٍ ىٍثبٌٍ ٽًٍٚ ىیڂَی سٞمیڈ ثڂیَیڈَ .یـڂبٌ وجبیي ډىبٵَ ٬یؾ ٽ ًٍٚي َیؾ كِثی ثَای ډب ډٮیبٍ ٹَاٍ ځیَى .سىُب ډٮیبٍ ثَای ډب ډىبٵ ٬هچٸ ٽَى ي هچٺُبی ىیڂَ ایَان إز ي ثٔ ي َیؾٽٔ ىیڂَی ٱیَ اُ هچٸ ٽَى ي ٕبیَ هچٺُبی ایَان، ومیسًاوي ایه ډىبٵٍ ٬ا ثُشَسٮییه ي سجییه ومبیي.
75
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډٖئچٍ ىیڂَی ٽٍ ثبیي ٍيٙه ځَىى ایه إز ٽٍ ډب ثٍ ٭ىًان كِة ىډپَار ،وجبیي هًى ٍا ياٍى اهشالٵبر ي س٢بىَبی ډًػًى ډیبن ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ثىمبئیڈ ي ډظالً ثڂًوٍ ای ٍٕمی اُ اسلبى ًٍٙيی ىٍ ډٺبثڄ ؿیه ػبوجياٍی ٽىیڈ یب ایىپٍ آڅجبوی ٍا اڅڂًی هًى ٹَاٍ ىَیڈ ي َپٌا ...څیپه ؿىبوـٍ ځبٌځياٍی یپی اُ ا٭٢بی كِة ډب ،ثوُٚبیی اُ ٕیبٕز هبٍػی ًٍٙيی ٍا ډًٍى اوشٺبى ٹَاٍ ىاى یب ایىپٍ ػىجٍ َبیی اُ ًٕٕیبڅیِډی ٍا ٽٍ ىٍ آوؼب يػًى ىاٍى سأییي وىمًى ،ایه اډَ وجبیي كمڄ ثَ آوشی ًٕیشیِڇ ١$ي ًٍٙيی ثًىن #یب آوشی ٽمًویِڇ ١$ي ٽمًویٖز ثًىن #ځَىى .ایه ىي یٮىی آوشی ًٕیشیِڇ ي آوشی ٽمًویِڇ ډيسُب إز ىٍ كِة ډب ډلپًڇ ٙيٌ إزَ .مـىیه اځَ ٙوٞی ىٍ ىاهڄ كِة ثٍ ىٵب ٫اُ ثٮ٢ی اُ ٕیبٕز َبی ًٍٙيی ثذَىاُى ،وجبیي اي ٍا ثٍ "سًىٌ"ای ثًىن ي اولَاٳ اُ ه ٤كِة ډشُڈ ٕبُوي .ایه وً ٫ثَؿٖت ُىنَب ي اسُبڇ ثٖشه َب ؿیِی إز ٽٍ ډشإٔٶبوٍ اُ ًٕی كِة سًىٌ ٍياع ىاىٌ ٙيٌ إز! اٽظَیز ایه ٹ٢بيسُبی وبىٍٕز ٽٍ ډوًٝٞبً ثٍ هًٍى ػًاوبن ىاىٌ ٙيٌ ي ډشإٔٶبوٍ ىٍ ډیبن ثٮ٢ی اُ آوُب ،ډًػجبر آٙٶشڂی َبی ٵپَی ُیبىی ٍا ٵَاَڈ ٽَىٌ إز ،سلٶٍ ایٖز اُ ػبوت ٍَجَان كِة سًىٌ .اىثیبر ډىلَٵی ٽٍ اُ ډٲِ ٍَجَان كِة سًىٌ سَايٗ ٽَىٌَ ،مڂی وٚبن
ىَىيٌ ډبٽیبيڅیِڇ،
ادًٍسًویِڇ ي ٵَٝز٥چجی إز. ډشإٔٶبوٍ ثٍ ىڅیڄ آوپٍ ىٍ ایَان ىٕشَٕی ثٍ اىثیبر اٝیڄ ٕیبٕی ٽبٍ ډٚپچی ثًىٌ ي َٖز ،ایه اىثیبر اولَاٵی ثَ ثبيٍَب ي ا٭شٺبى یټ وٖڄ ٽبډڄ اُ ػًاوبن ډب سأطیَار ًٕئی ځٌاٙشٍ إز.
76
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثَای آوپٍ ؿىیه ا٭شٺبىار ٵَٝز ٥چجبوٍای ٍیٍٚٽه ًٙى ،ثبیي ډب اُ یټ َ٥ٳ ي٩یٶٍ هًى ٍا ىٍ ډجبٌٍُ ثب آوُب ثٍ اوؼبڇ ثَٕبویڈ ي اُ َ٥ٳ ىیڂَ ثٍ ٍٵٺبی هًى سٶُیڈ ومبئیڈ ٽٍ ؿىبوـٍ ډی هًاَىي ثب ډبٍٽٖیِڇ ياٹٮی آٙىبیی دیيا ٽىىي ،ثبیي كٖبة آطبٍ هًى ډبٍٽٔ ،اوڂچٔ ي څىیه ٍا اُ ٭ٺبیي اولَاٵی كِة سًىٌ ي وَ٪ار دبٌٍ ای اُ ځَيَُب ي ىٕشٍَبی ځمَاٌ ػيا ومبیىي .اځَ ٽٖی ډٮشٺي ثٍ ٭چڈ ثبٙي ،ډی ىاوي ٽٍ سئًٍی ٭چمی ََځِ ديیيٌ ای ایٖشب ویٖز ي ٍيُ ثٍ ٍيُ سپبډڄ دیيا ډی ٽىي .ثىیبوڂٌاٍان ډبٍٽٖیِڇ ویِ ََځِ ثَ ایه ثبيٍ وجًىٌاوي آوـٍ ٍا ٽٍ ځٶشٍ اوي يكی إٓمبوی إز ي وجبیي ىٕشپبٍی ًٙى .آوُب آٙپبٍا ځٶشٍ اوي ٽٍ ډبٍٽٖیِڇ ٍاَىمبی ٭مڄ إز ي دیًٕشٍ ویِ ىٍ كبڃ سپبډڄ ډیثبٙي. سٶبير ډب ثب اٽظَیز ځَيَُب ي ىٕشٍ َب ایه إز ٽٍ آوُب ډی ٽًٙىي ياٹٮیبر ډیُه ډب ٍا ثب سئًٍیُبی هًى ډى٦جٸ ٕبُوي ي ډب ثَ٭پٔ ،ډیهًاَیڈ ثب ثٌَُځیَی اُ سئًٍی ي سؼَثیبر اوٺالثی ٽًٍَٚبی ىیڂَ ي ٽ ًٍٚهًىډبن ي ویِ ىٍيٓ ػىجُٚبی سبٍیوی هچٸ ٽَى ،سئًٍیُب ٍا ثب ياٹٮیبر ػبډٮٍ س٦جیٸ ىَیڈ. ىٍ ایه ٍاٌ اُ ثَؿٖت ُىوُب وجبیي ََآ ىاٙز .كِة ډب سبٽىًن طبثز ٽَىٌ إز ٽٍ ثَؿٖت ي سُمز ُىوُب ىٍ ٕیبٕز ي ه ٤ډٚیاٗ اطَ ومی ځٌاٍى ي ىٍ آیىيٌ ویِ ثبیي َمیه ٍيٗ ٍا اىاډٍ ثيَي.
77
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
وٛتا ٜسخٗ... كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَانًَ ،اىاٍ دیڂیَ ًٕٕیبڅیِڇ إز ي ثَای ویڄ ثٍ آن دیپبٍ ډیٽىي .څیپه: ووٖز ،إشٺَاٍ ًٕٕیبڅیِڇ ٵٮالً ىٍ ىٕشًٍ ٽبٍ ٍيُ ٹَاٍ وياٍى. ىيڇًٕٕ ،یبڅیِډی ٽٍ ډی هًاَیڈ دیبىٌ ٽىیڈًٕٕ ،یبڅیِډی إز ىډپَاسیټ ٽٍ ثب َٙای ٤يیٌْ ډیُه ډب ٕبُځبٍ ثبٙي .اځَ ٱیَ اُ ایه ثبٙيًٕٕ ،یبڅیِډی ياٍىاسی ي ډٞىً٭ی هًاَي ثًى ،هالٹیز ووًاَي ىاٙز ي ډًٍى دٖىي ػبډٮٍ ٽَىٕشبن ٹَاٍ ووًاَي ځَٵز. ًٕڇٍ ،اث ٍ٦ډب ثب ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ٍاث ٍ٦ایٖز ىيٕشبوٍ" .ىيٕشبوٍ " ثٍ ډٶًُڇ وٍ هًٞډز ي وٍ ىوجبڅٍ ٍيی ثیؿًنيؿَا .ډب ه٤ډٚی ٕیبٕی هًى ٍا سٮییه ډی ٽىیڈ ،ؿَا ٽٍ كِة ډٖشٺچی َٖشیڈ ي ؿٍ دَسًان ي ؿٍ ٽڈ سًان ،ؿٍ ٽًؿټ ي ؿٍ ثٍِٿ ثبٙیڈٕ ،یبٕز ډٖشٺڄ هًى ٍا ٍَب ووًاَیڈ ٽَى .وجبیي سَىیي ىاٙز ٽٍ ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی اًٝالً دٚشیجبن ډب َٖشىي ي ثبیي َڈ دٚشیجبن ډب ثبٙىيُ .یَا ډب اُ كٺًٷ اوٖبوی ي ډچی هًى ىٵب ٫ډی ٽىیڈ .اځَ اډَيُ ایه دٚشیجبوی ؿىيان ومبیبن ویٖز ،ثی ځمبن ىٍ آیىيٌ ثٍ ًٍٝر كمبیز ٵٮبڅی ىٍهًاَي آډي ،ؿَا ٽٍ ىٍ ياٹ ٬ىٍ هبيٍډیبوٍ سىُب یټ ویَيی اوٺالثی يػًى ىاٍى ٽٍ سب ثٍ كبڃ كمبیز ؿىياوی اُ يی ثٍ ٭مڄ ویبډيٌ إز ي آن َڈ ػىج٘ هچٸ ٽَى ثٍ ًٍ٥ا٭ڈ ي ػىج٘ ډچی ـ ىډپَاسیټ ٽَىٕشبن ایَان ثٍ ًٍ٥اه ٜډی ثبٙي .ډشإٔٶبوٍ َىًُ ایه ياٹٮیز ٽبډالً ومبیبن وڂَىیيٌ ،څیپه ثيين ٙټ ىٍ آیىيٌ آٙپبٍ هًاَي ٙي ي سًػٍ ٽچیٍ آُاىیوًاَبن ػُبن ٍا ثٍ
78
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ًٕی هًى ػچت هًاَي ٽَى ي ىٍ ٭َٕ ٍٝیبٕی هبيٍډیبوٍ سأطیَ إبٕی هًاَي ځٌاٙز. ىٍ ډجبٌٍُ ىٍاُډير هًى ،ډب اسلبى ًٍٙيی ٍا ىيٕز ي َڈ
دیمبن
إشَاسْیټ هًى ثٍ كٖبة ډی آيٍیڈ ي َمًاٌٍ ثَ ایه ا٭شٺبى ثبٹی هًاَیڈ ډبوي. كشی اځَ یټ كِة وبٕیًوبڅیٖز سمبڇ ٭یبٍ َڈ ډی ثًىیڈ $ٽٍ ویٖشیڈ #ثب ىٍ وَ٪ځَٵشه َٙایّ ٤ئًدًڅشیټ $ػٲَاٵیبیی ـ ٕیبٕی #ډیُه ډب ،ثبَُڈ ډی ثبیٖشی ىيٕشی ثب اسلبى ًٍٙيی ٍا ؿًن اٝچی ٍ٭بیز ډیٽَىیڈ. ثىبثَایه ،ډب ثبیي ه ٤ډٚی ٕیبٕی ىٍٕز هًى ٍا ٽٍ ډجبٌٍُ ىٍ ٍاٌ إشٺَاٍ ىډپَإی ىٍ ایَان ي ٽٖت هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن إز اىاډٍ ىَیڈ ي وٶًًی ٍا ٽٍ ىٍ ایَان ثٍ ىٕز آيٍىٌ ایڈ اٵِای٘ ىَیڈ .آوڂبٌ یٺیه ىاٍیڈ ٽٍ وٍ سىُب ٽًٍَٚبی ًٕٕیبڅیٖشی ،ثچپٍ سمبډی ٕبُډبن َبی ډشَٹی ػُبن ي ٽچیٍ آُاىیوًاَبن ٽًٍَٚبی ىیڂَ ،دیڂیَاوٍ اُ ډب دٚشیجبوی هًاَىي ٽَى.
79
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
فصُ 2
وشدستاٖ س٘ج ٚایستادٌی
80
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
81
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
وشدستاٖ ،س٘ج ٚایستادٌی وًیٖىيٌ :ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً سَػمٍ ډشه اُ اوڂچیٖی ثٍ ٵبٍٕی :ایَع ٭جبىی تخص اَٚ ثبیي ىاوٖز ٽٍ سُبػڈ ثٍِٿ ثیڂبنٿان ،ثب٭ض ٭يڇ ځٖشَٗ آثبىاوی ي ٭مَان ډى٦ٺٍ ي ٍٙي ػمٮیز ىٍ ٽَىٕشبن ځَىیي. ... ىٍ سمبڇ ډى٦ٺٍ َٙٷ ،سَٽبن ٕچؼًٹی ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1051$ڇ ،#ډٲًڃ َب ىٍ ٕبڃ 1231ڇ ي سیمًٍ څىڀ 1402$ڇ #ٽٍ ػِي اٙٲبڅڂَان ایَان ،ىٍ سبٍین َبی ثٍِځی ىٍ ډى٦ٺٍ سچٺی ډیٙيوي ایه َُٕډیه ثٚمبٍ ډی ٍيوي ،ثب ایىپٍ ٹيٍر يڅی ػِ يیَاوی ثَای ٽ ًٍٚډب اٍډٲبوی ثٍ ىوجبڃ ویبيٍىوي ي ثَای ډيسُب ،٭بډڄ ډٚپالر اػشمب٭ی ي اٹشٞبىی ٱیَٹبثڄ ٭الػی ویِ ثَای ډَىڇ ډب ثًىوي .ىٍ آٱبُ ٹَن ٙبوِى َڈ ،ویَيیی ٽٍ ىٍ ډٺبیٍٖ ثب ٕبیَ ایبالر ډشمَٽِ ثًى َڈ ىٍ ایَان ي َڈ ىٍ كیٍ٦ی ٹيٍر ىيڅز ٭ظمبویَب ىٍ ډى٦ٺٍ يػًى ىاٙز. ٙبٌ إمب٭یڄ ٝٶًی 1518 -1502$ #1$ڇ #ڇؤ ٕٔ ٕچٖچٍ ی ٝٶًی ٽٍ كبٵ ٨ي ډًػي ډٌَت ٙیٮٍ ٭چیٍ ډٌَت سٖىه ٽٍ ډٌٌ ة ٍٕمی ایَان ٹجڄ اُ يی ثًى ،سًٝیٍی َٕان ٽَى ىٍ ٽَىٕشبن ٍا ٽٍ ثٍ اي دیٚىُبى ٙيٌ ثًى سب يی ٍا ىٍ ډجبٌٍُ ٭چیٍ سٖویَ یپی اُ ثىبىٍ ثىبڇ #porte sublime $یبٍی ىَىي، وذٌیَٵز ي آوُب ٍا ثٍ ُويان اوياهز#6$.
82
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕچ٦بن ٭ظمبوی ثىبڇ ٕچیڈ ثیبٍ ،ٽٍ ثب٭ض سلَیټ ٽَىَبی ٕىی ډٌَت ىٍ ډى٦ٺٍ ٙمبڃ ٽَىٕشبن ٙيٌ ثًى ،ثب ُیَٽی ایه ٹًڇ ٍا ٭چیٍ كپًډز ٝٶًیٍ سُییع ډی ومًىٌ ،ة ځًوٍای ٽٍ آوُب ثب َمپبٍی سَٻ َبٙ ،بٌ إمب٭یڄ ٝٶًی ٍا ىٍ ػىڀ ثٍِٿ ؿبڅيٍان ىٍ ٕبڃ 1514ىٍ ٙمبڃ ٱَثی ىٍیبؿٍ اٍيډیٍ
،
ډشلمڄ ٙپٖز ٕوشی ٽَىوي .ىٍ وشیؼٍ َمیه ػىڀ ي ٙپٖز ایَاویبن ثًى ٽٍ ٽَىٕشبن ایَان ،ثیه ٽ ًٍٚایَان ي سَٻ َبی ٭ظمبوی سٺٖیڈ ځَىیي ي ثو٘ ُیبىی اُ ایه ډى٦ٺٍ $ٽَىٕشبن #ىٍ اهشیبٍ اډذَاًٍ٥ی ٭ظمبوی ٹَاٍ ځَٵز .ایه سٺٖیڈثىيی ،ىٍ ٹَاٍىاىی ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1639ڇ سًٕٙ ٤بٌ ٭جبٓ ي ٙبٌ ډَاى دىؼڈ اډ٢بء ٙي ،٭مالً ثًٍٞر ډپشًثی ٍٕمی ىٍ آډي .ایه ٹَاٍىاى ثٍ ٭ىًان یټ ٕىي ٹ٦ٮی ،ثٮيَب ىٍ سمبڇ كًاىص سبٍیوی
،وٺ٘ وبهًٙبیىيی ثَای
ٽَىَب ىٍ دی ىاٙز. ا ٛسڃبً ٽَى ثًى ي اَڄ ثشچیٔ؛ ىٍ ٽشبثی ٽٍ ثٮي ٌ ا وًٙشٍ ٽیڈ اىٍیٔ ،ٽٍ ا ٙي ،ثٮىًان ٽٖی ٽٍ
"ىٍ ٕبڃ 1514$ڇ #سًٕٕ ٤چ٦بن سَٻ
،ٵَډبوی
ىٍیبٵز ومًى سب ٽَىٕشبن ٍا ثًٍٞر سیًڃ سلز ٵَډبن هًى ىٍآيٍى
"،
ٙىبهشٍ ٙيٌ إز .اي ٹٞي ىاٙز سب ډََُبی سَٽیٍ ٍا إشلپبڇ ثوٚي. اىٍیٔ ،ٹجبیڄ ٽَى ٍا ىٍ ً٥ڃ ډََُب ډؼيىاً ډٖشٺَ ومًى ي اُ سمبڇ ٹًاویىی ٽٍ اي ٍا ډلييى ډی ومًى ٙبوٍ هبڅی ٽَى .ایه ٹًڇ ٽٍ اُ ٹجبیڄ ُیبىی سٚپیڄ ٙيٌ ثًى اُ دَىاهز ډبڅیبر ډٮبٳ ٙيوي ،ثيیىڂًوٍ آوُب ویَيی ٱیَو٪بډی ایبالر سَٻ ُثبن سچٺی ډی ٙيوي ٽٍ ىٍ ډًاٹَ١ ٬يٍی ،ډی سًاوٖشىي ٕذَ ىٵب٭ی ویَيډىيی ثَای سَٽُب ىٍ ډٺبثڄ َؼًڇ َمٖبیڂبن سَٽیٍ $ډلًٖةًٙ #وي .ایه ٕیبٕز سَٻَب ،اُ ٕبڃ 1514ڇ سب ویمٍ ٹَن 19ڇ اىاډٍ ىاٙز .ىٍ ً٥ڃ
83
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ایه ډير ،ثٮ٢ی اُ كپمَاوبن سَٻ ډًػي ٹًاویه وٖجشبً ٹبثڄ سلمچی ثًىوي ٽٍ رٽیي ىاٙز ي ٕی ٌَ٦ی اډذَاًٍ٥ی ٭ظمبوی ٍا ثَ وً٭ی هًىډوشبٍی ٽَىَب أ ډلييى ډیٽَى. ثٮ٢ی اُ ایه كپمَاوبن ډلچی ،ځبٌ "اَٙاٳ ٵئًىاڃ" كشی ثب ٙبٌ ایَان ي ٕچ٦بن سَٽیٍ ٹَاٍى اىَبیی َڈ اډ٢ب ٽَىوي سب ىٍ ډٺبثڄ دَىاهز ډبڅیبر ي و٪بٍر ډَٽِ ،ثٍ كٺًٹی ډبوىي َ١ة ٕپٍ ثٍ وبڇ هًى وبئڄ ًٙوي ي ىٍ َىڂبڇ َٙي ٫ډَإڈ ډٌَجی ډبوىي "ه٦جٍ" ،ثٍ ػبی وبڇ ثَىن اُ إڈ دبىٙبٌ ،آوُب اُ إڈ هًى إشٶبىٌ ډیٽَىوي. َمبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً ویِ ًٽَ ٙي ،وٍ سىُب اَٙاٳ ُډیه ىاٍ ي ٵئًىاڃ َب ،ثچپٍ سمبڇ ٕچٖچٍ َب ي اډیَان ویِ ؿىیه إشٺالڅی ىاٙشىي ،اځَؿٍ آوُب ثب َڈ ډشلي وجًىوي ي ځبٌ ىٍ ػىڀ َبی ډى٦ٺٍای ي ډلچی َٙٽز ډی كمبیز ٙبٌ ایَان ي یب ىٍ ډًٹٮیز
ٽَىوي ي هًإشبٍ
َبی ىیڂَ اُ ٕچ٦بن سَٽیٍ یبٍی
ډیهًإشىي .یپی اُ ىيٍاوُبی اٹشياٍ ٽَىَب ،ډَثً ٣ثٍ سٖچٕ ٤چٖچٍ ثٍِٿ ٽَى "ُويیٍ" ي سٖچ ٤ٽَیڈ هبن
ُوي ىٍ ایَان ٥ی ٕبڃ َبی -1795
1752ڇ ډی ثبٙي .ایه ياٹٮٍ ٵَٝشی ٥الیی ثَای ٽَىَب ډلًٖة ډی ًٙى ي سبٍین دَ ٙپًَی ثَای آوُب سچٺی ډی ځَىىَ .مبوڂًوٍ ٽٍ ٝالف اڅيیه ایًثی ، دبىٙبٌ ٕبیَ ډچڄ ځَىیي ،ٽَیڈ هبن ویِ دبىٙبٌ ایَان ځَىیي ي هًى ٍا ومبیىيٌ ډَىڇ یب يٽیڄ اڅَ٭بیب وبډیي .ٽىًٖڃ ٵَاوٍٖ ىٍ ثٲياى ىٍ ثبٌٍ ی ٽَیڈ هبن ُوي ىٍ ٕبڃ 1763ڇ ىٍ وبډٍ ای ٽٍ ثَای دبٍیٔ ٵَٕشبى ایىـىیه ډی
وًیٖي :
"ٌةو َ٪ډیٍٕي ٽٍ ٽ ًٍٚایَان ،یپجبٍ ىیڂَ ثٍِځی ي ٭٪مز هًى ٍا سلز ٍَجَی ٽَیڈ هبن ثب ٍٵشبٍ ډَُثبن آډیِ ي دَٕىڄ ویَيډىيٗ ثيٕز آيٍىٌ
84
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
إز ي ََع يډَع يكٚز آيٍ ي ٭مچیبر و٪بډی ثی دبیبن هًى ٍا ثٍ ٝچق ي اډىیز سجيیڄ ٽَىٌ إز#7$. ٽىًٖڃ ٵَاوٍٖ َمـىیه اٵِيى
:ػبىٌ َب اډه إز ،سؼبٍر اكیب
ءي
ٽبٍيانَبی ُیبىی اُ هبٍع ثٍ ایَان ډی ٍيوي 15 .#8$سب َِ 20اٍ هبوًاىٌ ایَاوی ٽٍ دىبَىيٌ ٽًٍَٚبی َمٖبیٍ ٙيٌ ثًىوي ،ثشيٍیغ ثٍ َُٕډیه ډبىٍی هًى ثَډیځَىوي .#9$ٽَیڈ هبن كبډی ٭چڈ ،ٵََىڀ ي ىٍ ٭یه كبڃ یټ ډجشپَ ثٍِٿ ثًى.#10$ ډچپڈ ،ػُبوڂَى ډ ًٍُٚاوڂچیٖی ىٍثبٌٍ ٽَیڈ هبن ډی وًیٖي " :اي ُويځی ٙبىډبوٍای ىاٍى ي ډَٿ اي دبیبن ُويځی ٽٖی
ا ٕز ٽٍ سًٕ ٤ډَىڇ ثب
ًٕځًاٍی ي اوييٌ ثٖیبٍ ًٍٝر ډی ځیَى .#11$آهَیه ٕچٖچٍ كپمَاوی ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ثبٹی ډبوي ٕ ،چٖچٍی اٍىالن ثًى ٽٍ ډُمشَیه كپبڇ آ ن ،اډبناڅًُ هبن 1820-1800$ڇ #ي دَٖٗ هَٖي هبن ٍا ثبیي ًٽَ ومًى ،اٍىالنَب إشٺالڃ هًى ٍا سب ىيٌٍی هَٖي هبن كٶ ٨ومًىوي ".هَٖي هبن یټ ػىڂؼًی ډًٍُٚ ثًى ٽٍ سب اډَيَُٙ ،ف ٹَُډبویَبی اي ُويٌ وڂٍ ىاٙشٍ ٙيٌ إز#12$ ". ىٍ ٕبڃ 1865ڇ ،ٱالڇ ٙبٌ هبن ياڅی ډى٦ٺٍ اٍىالن ٙي .ثٮي َب ٙبٌ ایَان ایه ياڅی ٍا وبثًى ومًى ي ٵَى ىٕز وٚبويٌی هًى ٍا ثٍ ػبی اي ډٖشٺَ ومًى ي ثيیه َ٥یٸ ،آهَیه َ٥ف إشٺالڃ ي آُاىی ډى٦ٺٍ ٽَىٕشبن اُ ىٕز ٍٵز. ثٮي اُ ٍوغ ثٖیبٍ ٽَىَب ثَ اطَ ٙپٖز اُ ایَاویبن ،سَٻ َب سًػٍ هًى ٍا ثٍ ډََُبی َٙٹی هًى ػچت ومًىٌ ي ثشيٍیغ ىٍ اډًٍ كپبڇ ٽَى ىهبڅز ومًىٌ ي وٶًى هًى ٍا ىٍ آن ډى٦ٺٍ ځٖشَٗ ىاىوي .ىٍ ٕبڃ 1830ڇ ،آوُب ډًٵٸ ثٍ ایؼبى ډَاٽِ ډُڈ و٪بډی ىٍ ٽَىٕشبن ځَىیيوي ٽٍ اكٖبٓ ډٺبيډز هبٝی ٍا
85
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډب ثیه اٽَاى ثَاوڂیوز .ایه ډٺبيډز َب ثشيٍیغ ٙير ډیځَٵز ي اوٮپبٓ آن ىٍ اوٺالثُبی ثٮيی آوبن ػچًٌ ومبیی ومًى ،اوٺالةَب ي وُ٢ز َبیی ٽٍ َيٵ٘ ثيٕزآيٍىن هًىډوشبٍی یب ډى٦ٺٍ ای ٵيٍاسیً ثًى ،ایه وُ٢ز َب یپی ثٮي اُ ىیڂَی سب اياهَ ٹَن 19ڇ اىاډٍ یبٵز .یپی اُ ٽٖبویپٍ ثب ٙؼب٭ز ثب سَٻ ٌ ا ة وبڇ "ډیَ ٍايويُ" ډ ًٍُٚإز .اي څٚپَ َبیی ٍا ػىڂیي ،ډلمي دبٙبٕز ٽٍ ٌ ٵَاَڈ آيٍى ي ثب ٕبهشه إچلٍ َبی َٕى ي ځَڇ َمـًن هىؼَ ،سٶىڀ ي كشی سًدوبوٍ ،ډٖشٺیمبً ىٍ ډى٦ٺٍ ٍايويُ ٹیبڇ ٽَى .يی ثی٘ اُ 200ٹج ٍ٢سًح آډبىٌ ومًى ٽٍ ثٮ٢ی اُ
آوُب ىٍ ٍياوييُ ي ثٖیبٍی ىیڂَ
ىٍ ډََُبی
ٽَىٕشبن وڂُياٍی ډیٙي#13$ . ډلمي دبٙب څ٘ ٻٍی َِ 30اٍ وٶَی ٍا ثٖیغ ومًى ي ىٍ ډير ٽمی
،
دیَيُیُبی ثٖیبٍی ٍا ىٍ ډى٦ٺٍ ی ٽَىٕشبن ثيٕز آيٍى ي ډًٝڄ ،ډبٍىیه ، ػِیَ ي ثه ٭مَيُ ٍا سلز ٕی ٌَ٦ی هًى ىٍآيٍى ي ډىب٥ٸ سلز وٶً ًٗ ٍا اُ ثٲياى سب ػبیی ٽٍ اډَيُ ډََُبی ایَان
،٭َاٷ ي ًٍٕیٍ وبډیيٌ ډی
ًٙى،
ځٖشَٗ ىاى. يی َمـىیه دیمبوی ٍا ثب اثَاَیڈ دبٙب ياڅی ډ َٞډىٮٺي ٕبهز سب ثب ٕچ٦بن ة٭چیٍ اډذَا ًٍ٥ی ٭٪یڈ ٭ظمبوی ثًى .ثٮي سَٽیٍ ثؼىڂىيَ .يٳ ،ډجبٌٍُ ىي ػبنٌ ٻ ویَيډىيی اُ سلپیڈ دیمبن ي ٹَاٍىاىَبی ٵی ډبثیهٕ ،چ٦بن $٭ظمبوی #څ٘ ٍ ثَای َٕٽًة ډیَ ٵَٕشبى .ایه ػىڀ وشیؼٍ ای ثَای ٽَىَب وياٙز .هًى ډیَ سلز وٶًً ډالیی ثًى ثٍ وبڇ "ډال دیَ ډلمي" ٽٍ ډٮشٺي ثًى ػىڀ ٭چیٍ هچیٶٍ ځىبٌ ثٍِځی إز ،اي ىاي٥چجبوٍ هًى ٍا سٖچیڈ ٕچ٦بن ٭ظمبوی ومًى ي ثٍ ًٕی ٹٖ٦ى٦ىیٍ $إشبوجًڃ اډَيُ #ځَیوز ،ٽٍ َٕاوؼبڇ َىڂبڇ ثَځٚز اُ ډٖبٵَر ،
86
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ث ًٍ٦ثیَكمبوٍای سًٕ ٤ډِىيٍان سَٻ ،ىٍ ډى٦ٺٍی سَاثًٍُان ثٍ ٹشڄ ٍٕیي. ٙبَِاىٌ ي كبٽڈ ػِیَ ،ٽٖی ثًى ٽٍ ىٍ ډٺبثڄ یًٍٗ سَٽُب ،ډٺبيډز هًثی اُ ډه ٥ٸ هًى وٚبن ىاى ي ىٍ ٕبڃ 1842ڇَُٕ ،ډیه ياكيی ٍا ٽٍ ٙبډڄ سمبڇ ا ىٍیبؿٍی يان ،ىٍیبؿٍ ی اٍيډیٍ ،ډًٝڄٍ ،ياوييُ ي ثوٚی اُ ػىًة ٽَىٕشبن ة ََكبڃ ىٍ سلَیټ ډٖیلیبن ٭چیٍ ٽَىَب ثًى ٍا ىٍ اهشیبٍ ىاٙز .سَٽُبٌ ، ډًٵٸ ٙيوي .ىٍ اثشيا ډٖیلیبن اُ دَىاهز ډبڅیبر ثٍ ىيڅز يٹز هًىىاٍی ډیٽَىوي ٽٍ سًٕ ٤ثيٍ هبن ٙيیياً سىجیٍ ي َٕٽًة ٙيوي .ثٮياً ٽًٍَٚبی ٵَاوٍٖ ي ثَیشبویب ثَای سًػٍ ثٍ ُويځی ي َٙای ٤ثُشَ ي ٬١یز ډٖیلیبن ،اُ ٕچ٦بن ٭ظمبوی ىٍهًإز ٽَىوي ٽٍ ىٍ ایه ٍإشب اٹياډبر َ١يٍی ثٍ ٭مڄ ٗ ثيٍ هبن ٙپٖز هًٍى ي ثٍ ُويان آيٍىٌ .ة هب َ٥هیبوز یپی اُ ډهٛيثب ر اٵشبى. ثٍِځشَیه اوٺالة ایه ىيٌٍ ،ثٍ َىڂبڇ ػىڀ ثیه سَٻ
َب ي ٍيٓ َب ىٍ
ٕبڃَبی 1853 -1856ڇ ٍيی ىاى .ایه ػىڀ سلز ٍَجَی ٹَُډبن ډچی ی " َيایز ډی ٙي .ػىڀ ىٍ ډىب٥ٸ ٽبٍی ي ثًسبن اسٶبٷ اٵشبى ي ٽَى "یِىان ٍٗ ی ثٍ َٕ٭ز ثٍ ډىب٥ٸ ىیڂَ َٕایز ٽَى ،ثًٍ٦یپٍ ىٍ ډير ٽًسبَی ،یِىان ٍٗ ډه٥ٸ ډبثیه ىٍیبؿٍ ی يان سب ثٲياى ٍا آُاى ٕبهز .یپی اُ سمبڇ ا
ػچً ٌَبی
ٹبثڄ سًػٍ ایه اوٺالة ،كمبیز ځٖشَىٌ سًىٌ َبی ډَىڇ ډىب٥ٸ ډوشچٴ ثًى ي ثَهالٳ ىيٍان ٍَجَی ډٖیلیبن ىٍ آن ډى٦ٺٍ ،آوبن ىٍ ػىج٘ َٙٽز ٽَىوي ي ٽمټَبی ٵَاياوی ومًىوي. ی ثبڅٰ ثَ َِ 30اٍ وٶَ ٍٕیي ىٍ ّاوًیٍ ی ٕبڃ 1855ڇ ،ویَيَبی یِىان ٍٗ ٽٍ ثٮيَب ثب اكشٖبة یًوبویَب ي ا٭َاة سب َِ 100اٍ وٶَ اٵِای٘ یبٵز#14$ .
87
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یِىان ٗیٍ ٕٮی ٽَى ٽٍ ثٍ ویَيَبی ٍيٕیٍ ډچلٸ ًٙى ،اډب ډشبٕٶبوٍ ډًٵٸ وٚي .ػىڀ سب ىي ٕبڃ اىاډٍ ىاٙز ،ثٮياً ثَیشبویب ویَيَبیی ٍا ثٍ كمبیز
اُ
ی ٍا سَٽیٍ ځٖیڄ ىاٙز ي ثب ډیبوؼی ڇ أ ډًٍ ډوٶی هًى "ومَيى " یِىان ٗ ٍ سًٚیٸ ٽَى سب ثب ٕچ٦بن $٭ظمبوی #آٙشی ومبیيَ .مـًن ٕبیَ ډًاٍى ډٚبثٍ ىٍ ی ویِ ثب ٕچ٦بن ٹًڃ ي ٹَاٍی ځٌاٙز ي ةٌ ًٕی إشبوجًڃ ځٌٙشٍ ،یِىان ٍٗ ٕٶَ ٽَى ي ثيیه سَسیت آن اوٺالة ویِ ىٍ ٽَىٕشبن ٵَي وٖٚز .ةٌ ََكبڃ ، ةكَٽشُبی ثٮيی ی ٭میٺی ٍ ایه وُ٢ز سأصٍ
ي ډجبٍُار آُاىیوًاَبن ٽَى
ىاٙز ي وبڇ یِىان ٗیٍٍا ىٍ اىثیبر ٭بډیبوٍ ي ٵًڅپچًٍ ډچز ٽَى ،سب اډَيُ ُويٌ وڂٍ ىاٙشٍ إز. اُىیڂَ اوٺالثُبی ٹبثڄ سًػٍ هچٸ ٽَى ،ډی سًان ثٍ وُ٢ز ي ٍَجَی ٙین ٭جیياهلل ٙمِیىی ىٍ ٕبڃ 1880ڇ اٙبٌٍ ٽَىٙ .ین ،سمبڇ ٹيٍر هًى ٍا ثپبٍ ثَى سب ٽَىَبی ډى٦ٺٍ ٍا ډشلي ٕبُى ي َٕاوؼبڇ سمبډی ډىب٥ٸ ډبثیه ىٍیبؿٍی اٍيډیٍ ي يان ٍا آُاى ومًى .اي ایه كٺیٺز ٍا هًة ډی ىاوٖز ٽٍ ٵٺ ٤ثب ډشليٽَىن ډَىڇ ثَای یټ َيٳ ډٚشَٻ ي ىٍ ٭یه كبڃ ثب ٕیبٕشی ىيٕشبوٍ ىٍ ٹجبڃ اٹچیز َبی ٕبٽه ىٍ آن ډى٦ٺٍ إز ٽٍ ډی سًان ثٍ اَياٳ هًى وبیڄ ٙي .يٹشی ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1885ڇ ،ثٍ اي دیٚىُبى ٙي ٽٍ ثٍ ٽٚز اٍ ػمٮیز ډٖیلیبن ثذَىاُى ،اي دبٕن ىاى" :سَٻَب ډب ٍا ثوب َ٥ډًاُوٍ ٹًا ىٍ ډٺبثڄ ډٖیلیبن ډی هًاَىي ي آوڂبٌ ٽٍ ډٖیلیبن وجبٙىي ثٍ ٍاكشی ثَ ډب ٱچجٍ هًاَىي ٽَى ي ػىڀ ٭چیٍ ډب ٍا آٱبُ هًاَىي ٽَى!" #15$ ىٍ ایه ياٹٮٍ ویِ ڇأ ډًٍیه ٕیبٕز َبی إشٮمبٍی ثَیشبویب ،وٺ٘ ډِيٍاوٍ ی هًى ٍا ثبُی ٽَىوي .ىٍ ٕوىَاوی ای ٽٍ ٙین ىٍ ډى٦ٺٍی وًؿب ایَاى ومًى ،ثٍ
88
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ایه وپشٍ اٙبٌٍ ٽَى " ،يٹشی ٽىًٖڃ ثَیشبویب ىٍ يان اٙبٌٍ ىاٙز ٽٍ ثبیي ٽَىَب ٍا ػيی ځَٵز ي َٙای ٤ډى٦ٺٍ ٍا ثٍ وٶ ٬هًىٙبن ډی
هًإشىي ٙ ،ین
ًَٙیبٍاوٍ اٵِيى" :ډه ثٍ كَٳ هبٍػی َب يٹٮی ومی ځٌاٍڇ ،ٹجڄ اُ سُبػڈ ىيڅز ایَان ،ثبیي ډًٹٮیز ٽىًوی ٍا ٽبډالً ػيی ځَٵز سب ثشًان سمبډی َُٕډیه هچٸ ٽَى ٍا اُ ٕی ٌَ٦ی كپًډز َبی ایَان ي سَٽیٍ دٔ ځَٵز " .اي ثب ٹيٍر كپًډز ډٖشٺڄ ٽَىٕشبن ٍا ثىب وُبى . #16 $ٹبثڄ سًػٍ إز ٽٍ ىٍ َبی ایَان ي سَٽیٍ ثب َمپبٍی ایه َىڂبڇ ثب آځبَی اُ ډٺبٝي ٙین ،كپًډز یپيیڂَ ،آهَیه ي ډُمشَیه اوٺالة آُایوًاَبوٍ ی ډچز ٽَى ٍا سب آن
ډٺ٬٦
َٕٽًة ومًىوي. ثٮي اُ ایه اوٺالة #sublime porte $ىٍ ډى٦ٺٍ ىٍیبؿٍ ی يانٕ ،چ٦بن ٭ظمبوی ٕیبٕز سً أڇ ثب وَډ٘ ٍا وٖجز ثٍ ٽَىَب ىٍ دی٘ ځَٵز .ىٍ ٕبڃ 1892ڇ ،ډيآٍ سٮچیڈ ي سَثیز و٪بډیبن ىٍ ثٮ٢ی اُ ٹجیچٍ َب أرٕیٔ ځَىیي ٽٍ َيٳ آن ،سَثیز ا٭٢ب ی ًٕاٌٍ ن٧اڇ إچلٍ ٕجټ ثًى ي څٚپَی ٍا َڈ سٚپیڄ ىاىوي .ایه څٚپَ ةٌ وبڇ كمیي یب ٕچ٦بن كمیي ٽٍ ىٍ آن ُډبن كپمٶَډبیی ىاٙز ،وبډیيٌ ډی ٙي .سَٽُب ثٍ ایه وً ٫ٹًٚن
ىٍ هالڃ ػىڀ
ډزٕٶبوٍ اٽظَ آوُب ٍا ثَای ٹشڄ ٭بڇ ػمٮیز ٭چیٍ ٍيُٕب اكشیبع ىاٙشىي ،اډب أ اٍډىٖشبن ثپبٍ ډی ثَىوي .ٹًٚن یب څٚپَ كمیي یٍ ثٍ سىُبیی َیـڂًوٍ
نٹٚی
ډُمی ىٍ ػىڀ وياٙز ،ډٮٌُا ایه كٌٖه ٍا ثَای سَٽُب ىاٙز ٽٍ ٽَىَب ٍا ٌة ٭ىًان یبيٍ سَٽُب
ٹچمياى ډی ٽَى ،ٽٍ ایه هًى اڅڂًیی ثًى ثَای
ا٭شمبىٕبُی ثیه كپًډز ٭ظمبوی ي ٽَىَب .ىٍ ډٺبڅٍ ای ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1895ڇ وڂبٙشٍ ٙيٌ إز ؿىیه وٺڄ ځَىیيٌ" :كمڄ ٕالف ي دًٙیين یًویٶًٍڇ ،سًٕ٤
89
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ًٕاٌٍ و٪بڇ څٚپَ كمیي ثٍ هبٍع اٍ دبىځبن ىٍ څل٪بر آډًُٗ ډمىً ٫إز، ىٍ ًٍٝر سوچٴ اُ ایه ىٕشًٍاڅٮمڄًٕ ،اٍ ٌ و٪بڇ َبی څٚپَ كمیي ثٍ ىاىځبٌ اك٢بٍ ډیٙيوي#17$".
90
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
تخص دْٚ ٘فٛر لذستٟای سّطٌ ٝش (أپشیاِیستی) دس وشدستاٖ
ٹَن ثیٖشڈ ىٍ هبيٍډیبوٍ ،ىيٍان ډجبٌٍُ ثیَكمبوٍ ٍيٕیٍ ،ثَیشبویب ي ٵَاوٍٖ ثًى .ایه ډجبٌٍُ ثب يٍيى آڅمبوی َب ٙپڄ ثیَكمبوٍ سَی ٌة هًى ځَٵز .ډجبٌٍُ ویِ ىٍ ٽَىٕشبن دبځَٵز ،یٮىی ډى٦ٺٍ ای ٽٍ ډلڄ ډالٹبر ڇ
أ ډًٍان ډوشچٴ
ٹيٍرَبی ثٍِٿ ي ٕچ٥ٍ٦چت ثًى. ایه ڇأ ډًٍان یب ىیذچمبر ثًىوي یب اُ ٽبٍځِاٍان ٹيٍر
َبی اډذَیبڅیٖشی.
ڇأ ډًٍان ىيڅز ٕچ٥ ٍ٦چت ٍيٕیٍ ىٍ ػىڀ ثب ایَان ثٍ ٽَىَب ٭الٹمىي ٙيوي ، ُیَا ىي ًٕڇ وٶَار اٍس٘ ایَان ٍا ٽَىَب سٚپیڄ ډیىاىوي#18$. ىٍ هالڃ ػىڀ٥ ،ی ٕبڃَبی 1828 -1829$ڇ #ٽٍ ثیه ٍيٕیٍ ي سَٽیٍ ٍيی ىاى ،ثو ًٛٞىٍ ػىڀ ٽَیمٍ
،#1835-56$ډیِان سًػٍ ٍيٕیٍ
هياڇ آوبن ىٍ اٍس٘ هًى ثًىويُ ،یَا سِاٍی ثٍ ٽَىَب ثیٚشَ ٙي ي آډبىٌ آر ٍيٕیٍ ٽَىَب ٍا ډچشی ٍُډىيٌ ډی ىاوٖز ٽٍ ٭چیٍ ٕذبٌ ٕچ٦بن ٭ظمبوی ة
ٌ
هًثی ډیػىڂیيوي ي سًاوٖشٍ ثًىوي دیَيُی ٍيٕیٍ ٍا هىظی ومبیىي. كپًډزَبی ٍيٕیٍ سِاٍی ي ثَیشبویب ،ثَ ډٖیلیز أرٽیي ىاٙشىي ي ثَ آن ثًىوي سب ثب٭ض سٺًیز اٍاډىٍ سَٽیٍ ٽٍ اٽظَ
اً ىٍ ٽَىٕشبن سَٽیٍ اٹبډز
ىاٙشىي ،ثًٚوي .آوبن ثَ اكٺبٷ كٺًٷ اٍاډىٍ
،سلز څًای ىیه ډٖیلیز
دبٵٚبٍی ډی ومًىوي ي ثيیه ىڅیڄ ،ثَ ٵٚبٍ ٕیبٕی هًى ثَ كپًډز ٕچ٦بن ٭ظمبوی ډیاٵِيىوي ي ثٍ ٽَىَب ثٍ ٭ىًان اوٖبن ىٍ ډٺبثڄ ډٖیلیبن
،سًػُی
وياٙشىي .ىٍ َٶشڈ ٕذشبډجَ 1880ڇ ،كپًډز َبی ٍيٕیٍ ،ثَیشبویب ،ٵَاوٍٖ ي ىیڂَ ٽًٍَٚبی اٍيدبیی ،یبىىاٙشی ياكي ثَای كپًډز ٭ظمبوی ٵَٕشبىوي .ایه
91
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یبىىاٙز ،ىٍ دبٕن ثیبویٍ ای ثًى ٽٍ ىيڅز سَٽیٍ ىٍ ډًٍى اٍاډىٍ ثو٘ َٙٹی ٽ ًٍٚهًى ٝبىٍ ومًىٌ ثًى ي ػمٮیز آوؼب ٍا
ی ٕبٽه "1ػمٮیز
ٽ ًٍٚهًى ډلًٖة وپَىٌ ثًى. ىٍ یبىىاٙز ایىڂًوٍ اُ٩بٍ ٙيٌ ثًى" :وجبیٖشی ٭ىب َٝثًډی ٽَى
ٽٍ ىٍ
ٽًَٖشبنَب ُويځی ډی ٽىىي ،ثٍ ډلڄ ُويځی ډٖیلیبن وِىیټ یب ثب آوُب ډٮبَٙر ىاٙشٍ ثبٙىي ُ ،یَا ٽَىَب ٭بډڄ ََعيڇٍع ىٍ ډى٦ٺٍ ډی ثبٙىي .ثبیي ىٍ ځِاٍٙبر ٙمب ،٭ىًان ٽَىن آډبٍ وٍ ث ًٍ٦ٽچی ي ىٍع ىٍٝي ،ثچپٍ ثبیي آډبٍ ػمٮیز ډى٦ٺٍ ث ًٍ٦ٽبډڄ ثب سٮياى ،ډٚو ٜځَىى#19$ . ىٍ هالڃ ػىڀ ػُبوی ايڃ ،ٹيٍرَبی اډذَیبڅیٖشی َ١يٍی ډی ىیيوي ٽٍ ٽچمٍی "٭ى َٞٽَى" ٍا ىٍ ډًٍى ٽَىَب ة ٌ ٽبٍ ثجَوي .ڇ أ ډًٍیه ٍيٕیٍ ي ثَیشبویب ثَای ىٕشَٕی ثٍ ډى٦ٺٍ ٽَىٕشبن ىٍ سالٗ ثًىوي ي ڇ أ ډًٍیه آڅمبوی َڈ ىٍ َمیه ٍإشب ثَ آن ثًىوي ٽٍ وٶًً هًى ٍا ىٍ ٹٖمز ػىًثی ٽَىٕشبن سًٕٮٍ ىَىي .يآ ډًٓ ،ٽىًٖڃ آڅمبن ىٍ ډى٦ٺٍ ٽَىٕشبن ،ډًٵٸ ٙي ٽٍ اُ ډالٹبر څٚپَیبن ٍيٕیٍ ي ثَیشبویب ،ثب ٽمټ اٽَاى $ویَيَبی ٽَى ٕىىيػی# ػچًځیَی ومبیي .ومبیىيځبن ثَیشبویب سَسیجی ىاىوي سب ثٍ ٹجبیڄ ٽچَُ ،ځًٍان ي ايٍاډبن ٍ ًٌٙىاىٌ ًٙى ،ثٍ آوُب ٥ال ډیىاىوي ي آوُب ٍا ٭چیٍ ٹجبیڄ ٕىىيػی سلَیټ ډی ومًىوي .ڇأ ډًٍیه آډَیپبیی ویِ ىٍ ايایڄ ٹَن ثیٖشڈ ،سلز ٭ىًان ډجچٲیه ډٌَجی ثٍ ٽَىٕشبن ایَان وٶًً ٽَىوي ي ثٮيَب ىٍ ً٥ڃ ػىڀ ػُبوی ايڃ ،وٺ٘ ډُمی ىٍ كَٽزَبی ډىب٥ٸ ٍ١بئیٍ ي ډُبثبى ایٶب ٽَىوي. ٌةََكبڃ ،سالٗ آډَیپب ثَای يٍيى ثٍ ٽَىٕشبن ي ډٺبثچٍ ثب ٹيٍر ىیڂَ ،ثٮي اُ ػىڀ ػُبوی ىيڇ ٩بََ ځَىیي.
92
َبی
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٍ ىيٍان ػىڀ ػُبوی ايڃ ىٍ ډبٌ ډی ،1916ومبیىيځبن ثَیشبویب ي ٵَاوٍٖ دی٘ثیىی ٙپٖز آڅمبن ٍا ىٍ ػىڀ ومًىٌ ثًىوي ،څٌا ٵٮبڅیشُبی َٕإَی هًى ة وبڇ "ٓایپٔ دیپً "، ٍا ىٍ ٽًٍَٚبی هبيٍډیبوٍ آٱبُ ومًىوي .ایه ٭مچیبر ٌ " ،"Six. P. Cutثب٭ض سٖچ ٤آوُب ىٍ ډى٦ٺٍ ٙي ،ىٍ َمیه ٭مچیبر ثًى ٽٍ اډذَاًٍ٥ی ٭ظمبوی ثٍ ىي ٹٖمز ډلًٍی ،ثیه ٽَ ًٍٚبی اوڂچٖشبن ي ٵَاوٍٖ سٺٖیڈ ځَىیي .ٹٖمز "َٕم" اوڂچٖشبن ٽٍ ٙبډڄ َُٕډیه ٭َاٷ ،هبوٺیه ىٍ ٙمبڃ ي ػىًة ٽَىٕشبن سب آوًٖی ٽًیز ثًى ځٖشَٗ یبٵز ي ویِ ٹٖمز "آثی" ٵَاوٍٖ ٽٍ ٙبډڄ ډىب٥ٸ اډَيُی ًٍٕیٍ ،څجىبن ي ػىًة سَٽیٍ ٙ$مبڃ ٱَثی ٽَىٕشبن #ثًى .ډى٦ٺٍ ٵچٖ٦یىی ة ٌ ًٍٝر ثو٘ ثیه
اڅمچچی څلب٧
ځَىیي. يُیَ اډًٍ هبٍػٍ ٍيٕیٍ ُ ،يوًٳ ،ٹجالً اُ ایه سً٥ئٍ هجَ ىاٙز ي ډًاٵٺز ة ٣َٙياځٌاٍی ایبالر َٙٹی سَٽیٍ ي سَاثًٍُان ثٍ ٽٍ ًٍٚيٕیٍ ، هً ى ٍا ٌ ثب آن سٺٖیڈ ثىيی ا٭الڇ ومًى .ثيیه سَسیت ،ٹٖمز ا٭٪ڈ َُٕډیه ٽَىٕشبن ثیه ایه ٍٕ ویَيی ٕچٍ٦ځَ سٺٖیڈ ٙي. ٙبَِاىٌ ٙبهًٕپی ،ٽىًٖڃ ٍيٕیٍ سِاٍی ىٍ ىډٚٸ ٹجڄ اُ ػىڀ ػُبوی ايڃ ي ومبیىيٌی اٝچی ٍ$يٕیٍ #سِاٍی ىٍ ٽَىٕشبنُ ،ډبن ػىڀ وًٙشٍ إز: "ٽبٍ ٵًٷ اڅٮبىٌ ای اوؼبڇ ىاىٌ ٙيٌ ٽٍ وشیغسبً ثب٭ض وبثًىی كپًډز سِاٍَب ي ٹیبڇ ٵًٍیٍ ثًىٌ إز#22$ ". ایه ٕوه ثيیه ډٮىی إز ٽٍ اوٺالة ثًٍّيا ـ ىډپَاسیټ ٍيٕیٍ ىٍ ٵًٍیٍ ،1917ىٍ وشیؼٍ ٽمټَب ي سالَٗبی يی ًٍٝر ځَٵشٍ إز.
93
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىيځڄ ډی وًیٖي :ىٍ كٺیٺز اوٺالة ٍيٕیٍ ثب اوٺالة ًٕٕیبڅیٖشی اٽشجَ
،
ه ٤دبیبوی ثَ ٕیبٕز سِاٍَب ٽٚیي .ٹمبٍی هًویه ٽٍ ثب َٕوًٙز هچٸ ٽَى ځٌَ هًٍىٌ ثًى ي ډًٍى سًػٍ ػيی ىیڂَ اثَ ٹيٍر َب ٹَاٍ وياٙز ي ثٍ ثبهز سِاٍَب ډىؼَ ځَىیي#23$. ٓیپٔ دیټي " ي ٕبیَ ٭مچیبر اسلبى ًٍٙيی ،ىٍ كٺیٺز َ٥ف ٭مچیبر " ا اډذَیبڅیٖشی ٍا ډلً ي ىٍ ډٺبثڄ ،ثٍ ډَىڇ ي هچٸَبی هبيٍډیبوٍ $ىٍ آن ُډبن # ٙیًٌ ډٺبيډز ي ډٺبثچٍ ثب ٽًٍَٚبی ٕچ ٍ٦ځَ ٍا آډًهز .اوٺالة
1917$ڇ#
ىٍ ٍيٕیٍ ،دیبډيی َمـًن اوٺالة َبی ایَان ي سَٽیٍ ٍا ىٍ دی ىاٙز
،
َمـًن سٚپیڄ كپًډز آ ًٍثبیؼبن ىٍ ایَان ي ػمًٍُی ٽَىٕشبن ىٍ ډُبثبى ، ٽٍ ډىؼَ ثٍ سٚپیڄ اوؼمه َب ي ًٍٙاَبیی ىٍ ٕىىيع ٕ ،ٺِ ي ٽَډبوٚبٌ ویِ ځَىیيًٍٙ .ای اوٺالثی ډُبثبى ثٍ ٵَډبويَی یټ ٙوٞیز ډَىډی ي ډچی ثىبڇ ٹب١ی ٵشبف ٙپڄ ځَٵز ي ًٍٙ 10ای اوٺالثی ىیڂَ ویِ ىٍ ٽَډبوٚبٌ سٚپیڄ ٙي .ىٍ َمبن ُډبن ،ػىج٘ ٹجبیڄ ٽَى ُثبن ٙپبٻ ىٍ اَ٥اٳ ٍ١ب ئیٍ آٱبُ ٙي ي ٙٮبٍ هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن ث ًٍ٦ػيی ډَ٦ف ځَىیي. ىٍ سَٽیٍ ثب دیَيُی $ي إشٶبىٌ اُ دیَيُی #ػًاوبن سَٻ ي َٙای ٤يیٌْ سَٽیٍ ،ٽَىَب ویِ ٹيڇ َبی َٕیٮی ٍا ثَای إشٺالڃ ایبڅز ٽَىٕشبن ثَىاٙشىي. وَٚیٍ "ٽَىٕشبن" ىٍ ٕبڃ 1898ڇ ثٍ ٭ىًان ايڅیه وَٚیٍ ٽَىی ،اثشيا ىٍ ډ َٞي ٕذٔ ىٍ ّوً ؿبح ٙي .ىٍ ٕبڃ 1908ڇ وَٚیٍی "ٍَسبيی ٽًٍى "، "هًٍٙیي ٽَى" ٌةثًٍٞر ثًڅشىی ،ػُز دیَٚٵز ي سَٹی اػشمب٭ی ٽَىٕشبن ىٍ ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه سًُی ٬ځَىیي .ثٍ ىوجبڃ آن وَٚیٍ ی "ٍيّا ٽًٍىٕشبن" ٌة ؿبح ٍٕیي .ایه ډجبٍُار سًٍٕ ٤يٙىٶپَان اَٙاٳ
94
ُاىٌ ٽَى ي ځَي ٌ َبی
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
وبٕیًوبڅیٖشی ثب اَياٳ ځٖشَٗ سٶپَ ډجبٌٍُ ثَای اكٺبٷ كٺًٷ ډچی ي آُاىی ٽَىَب اُ ٕچ ٍ٦ډشؼبيُیه ًٍٝر ډیځَٵز. ػىڀ ػُبوی ايڃ ،ثب٭ض ٙپٖز ٵٮبڅیز ځَيٌ ٌ ای ٽَى ي سًٹٴ ډجبٍُار آوبن ځَىیي. ډٺبډبر سَٻ ػىڀ هًى ٍا ثٮىًان ػُبى ډٺيٓ $ػىڀ دیَيان ډلمي ٭چیٍ ٽٶبٍ #ىٍ ډٺبثچٍ ثب ىٙمىبن هًى وبډیيوي ي ٽَىَب ٍا ىٍځیَ ایه ػىڀ ٕبهشىي ي ثيیه َ٥یٸ ډجبٍُار إشٺالڃ ٥چجبوٍ ي آُایوًاَبوٍ ی ٽَىَب ډشًٹٴ ٙي. ډجبٍُاسی ٽٍ ډیٍٵز ىٍ ً٥ڃ ػىڀ ،ویَيډىيسَ ي ڇوٖؼڈ سَ ًٙى. كپًډز سَٽیٍٕ ،یبٕز اوُياڇ ٽَىَب ٍا ڇىو َ٪ىاٙز ي ثب َمیه وٺ ٍ٦و، َ٪ سٮياى ُیبىی اُ ٍَجَان ٽَى ٍا وبثًى ٕبهز .اُ ًٕی ىیڂَ ثٍ ثُبوٍ
ی
دیَٚٵز ډى٦ٺٍَِ 700 ،اٍ وٶَ اُ ٽَىَب ٍا اُ اٹبډشڂب َبیٚبن سٲییَ ډپبن ىاىوي ٽٍ ثٖیبٍی اُ آنَب سبة ي سًان ایه ډُبػَر ٍا وياٙشىي ي اُ ډیبن ٍٵشىي#25$. ػىڀ ٽَىٕشبن ،ثٍ ػِ ٵٺَٕ ،شڈ ،ٹشڄ ٭بڇ ي وبثًىی سًىٌ َبی ُكمشپ٘ ٽَىٕشبن ،طمٌَای ثٍ ىوجبڃ وياٙز. ثٮي اُ اوٺالة اٽشجَ ،ىٍ 13اٽشجَ 1918ڇ ،ٹَاٍىاى ٝچلی ىٍ ډيٍٓ ډىٮٺي ځَىیي ٽٍ ثب٭ض سٖچیڈ ثال ٣َٙسَٽیٍ ځَىیي .ىٍ ٭یه كبڃ ایه ٹَاٍىاى ثٍ ډٮىی ٕٺً ٣اډذَاًٍ٥ی ٭ظمبوی ثًى .ثٮي اُ ػىڀٕ ،بُډبوُبی سَٽیٍ ي ٍيُوبډٍَبی آن ٽ ، ًٍٚٵٮبڅیز يٕیٮی ٍا ىٍ ػُز إشٺالڃ َُٕډیه هًى ثٍ ة ىڅیڄ اوٺالة ًٕٕیبڅیٖشی اٽشجَ ،ډٺبډبر ٭مڄ آيٍىوي .ىٍ َمیه ىيٍان ٌ ةای سًٕٮٍی اډًٍ اٹشٞبىی ي اػشمب٭ی ًٍٙيی ىٍ اثشيا سالَٗبی ٕبُويٌای ٍ
95
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ةكًاىص ٽَ ًٍٚبی َمٖبیٍ ځٌاٙز. رطیَار َمٍ ػبوجٍای ٍ هًى ومًىوي ٽٍ أ ىٍ ايایڄ ىٕبډجَ 1917ڇ ،ا٭الډیٍ ډًٍٙ ًٍُٚيی ډىش َٚځَىیي .ایه ا٭الډیٍ ثٍ ُكمشپٚبن ډٖچمبن ٍيٕیٍ ،آُاىی ثیٚشَی ډی
ىاى ي ډٖئچٍ
ډچیز َبی آن ٽٍ ًٍٚا ىٍ ٍإشبی آُاىی إشٶبىٌ اُ كٺًٷ ٵََىڂی ي اىاٌٍ ة ىٕز هًى ،سَٖی ٬ډی ومًى .ایه ا٭الډیٍ سًػٍ ٽًٍَٚبی َمٖبیٍ اډًٍ هًى ٌ ي ثباله ٜډچیز َبی آن ٽًٍَٚب ٍا ٌة هًى ػچت ومًى ي ىٍ سٮی ین ُويځی آیىيٌ ډچڄ سلز ٕشڈ آن ٽًٍَٚب ،وٺ٘ ڇ ؤ طَی ىاٙز .ر أ طیَ سبٍیوی ایه ٍيیياى ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ثٺيٍی ٭٪یڈ ثًى ٽٍ ىٍ ٽَډبوٚبٌ ىٍ ٕبڃ 1918ڇَ ،مبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً ًٽَ ځَىیي ،ؿىيیه ًٍٙا ىٍ ډیبن ٽَىَب سٚپیڄ ځَىیي ٽٍ ډىؼَ ثٍ ػًٗ ي هَيٗ ډجبٍُار إشٺالڃ ٥چجبوٍی ؿٚمڂیَی ىٍ ډى٦ٺٍ ځَىیي .ىٍ ٕبڃ
1919ڇ ،ډجبٍُار إشٺالڃ ٥چجبوٍ ای ثٍ ٍَجَی
ډ٦ٞٶی ٽمبڃ ىٍ َٕسبَٕ سَٽیٍ آٱبُ ځَىیي .ىٍ ډبٌ ػًالی َمبن ٕبڃ
،
سٚپچی اُ ٍَجَان ثًٍّيای ډچی ي ٕبُډبن َبی ي٥ه دَٕز ٕبٽه سَٽیٍ ثَ دب ځَىیي ،ٽٍ آوَا "اػشمب ٫ىٵب ٫اُ كٺًٷ آوبسًڅی َٙٹی" وبډیيوي .ىٍ ایه ُډبن ػچٍٖای ىٍ اٍٍُيڇ سٚپیڄ ٙي ٽٍ ثٮ٢ی اُ اٹٚبٍ آځبٌ ي ٕیبٕی ٽَى ٽٍ اُ َیـڂًوٍ یبٍی ي ٽمپی ىٍ ٍاٌ ډجبٍُار ډچز سَٻ ىٍ ډٺبثڄ ٽًٍَٚبی ډشؼبيٍ ىٍیٰ نٽَ ىٌ ثًىوي ،ىٍ آن َٙٽز ٽَىوي .ٽَىَب ا٭شٺبى ىاٙشىي ٽٍ دیَيُی سَٻ َب٥ ،جٸ ي٭يٌ ډٺبډبر سَٽیٍ آن ُډبن ،ثب٭ض ٙىبهز كٺًٷ ډچی آوُب هًاَي ٙي. َىڂبډی ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1920ڇ ،ډؼچٔ ثٍِٿ سَٽیٍ ىٍ آوپبٍا سٚپیڄ ځَىیي 72 ،ومبیىيٌ ٽَى ىٍ آن ډٚبٍٽز ىاٙشىي ، #26 $ٽٖبوی ٽٍ ثٍ ٭ىًان
96
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ومبیىيٌ ٽَىَب ،ثب سَٻ َب ىٍ ػَیبن ډجبٍُار ٽٖت إشٺالڃ َ ،مپبٍی ٽَىٌ ثًىوي .ىٍ اير ٕبڃ 1920ڇ٥ ،جٸ ډٮبَيٌ "ٕه ٍُ" ٽٍ ثوٚی اُ ډٮبَيٌ ی "يٍٕبی" ثًى ،اًٝڅی ثَ ىيڅز سَٽیٍ سلمیڄ ځَىیي. ثَیشبویب ،ٵَاوٍٍٖ ،يٕیٍ ،ایشبڅیب ،ؿپٖچًاٽی ،اٍډىٖشبن ،ثچْیټ ،كؼبُ $ٽًٍٚ ٭َثٖشبن اډَيُ #ي آډَیپب ىٍ یټ ًٕ ي ٕچ٦بن سَٽیٍ ىٍ ًٕی ىیڂَ ٹَاٍ ىاٙشىي .ومبیىيٌ ٽَىَب َٙ ،یٴ دبٙب ثًى ٽٍ ىٍ آن ٽىٶَاؤ ك ًٍ٢ىاٙز .ىٍ آن ٹَاٍىاى ،ډًاٍىی ویِ ىٍ ډًٍى ٽَىٕشبن ڇ
3
ؤ ٽي ٙيٌ ثًى$ .ثو٘
ډبىٌی .#62ایه ٽمیٖیًن ىٍ إشبوجًڃ ثَدب ځَىیي ي ٍٕ ٭ ً٢اُ كپًډز َبی ثَیشبویب ،ٵَاوٍٖ ي ایشبڅیب ىٍ آن َٙٽز ىاٙشٍ اوي .آوبن ډلشَډبوٍ ډشٌٽَ ٙيوي ٽٍ ىٍ هالڃ 6ډبٌَ٥ ،كی ٍا ثَای هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن ي سٖچ ٤ٽَىَب ىٍ َٙٷ ٍيى ٵَار ي ػىًثی سَیه ٹٖمز ډََُبی اٍډىٖشبنَ ،مبوڂًوٍ ٽٍ ىٍ ډبىٌی 17ي 11ي ثىي 2ي 3٭ىًان ځَىیيٌ ثًى ،اٍا ٌئ ىَىي .ؿىب نؿٍ ىٍ ایه وًاكی ،وباډىیای اسٶبٷ ډی اٵشبى ،ثبیي سًٕ ٤ٽڈیٕیًن كپًډز َبی ٵًٷ اڅٌٽَ، ډًٍى ٍٕیيځی ٹَاٍ ډی ځَٵز .ایه َ٥ف ٙبډڄ ډلبٵ٪ز اُ آًٍٙی
َب،
ٽچياویَب ي وْاىَبی ىیڂَ ي اٹچیز َبی ډٌَجی ایه ډىب٥ٸ ډی ځَىیي .ثىبثَایه ، ٽڈیٕیًوی ډشٚپڄ اُ ا٭٢ب ی كپًډز َبی ثَیشبویب ،ٵَاوٍٖ ،ایشبڅیب ،ایَان ي ومبیىيځبن ٽَىٕشبن ،ډىب٥ٸ ډًٍى وٍ َ٪ا ىیيوي ي سٞمیڈ ځَٵشىي ٽٍ ؿٍ اٝالكبسی ىٍ ډَُ سَٽیٍ ،ىٍ ًٍٝر څِيڇ ثبیي ثپبٍ ځَٵشٍ ًٙى .ایه ٹَاٍىاى ي ٗ. ٭مچیبر ډٚبثٍَ ،مِډبن ٙبډڄ ٽ ًٍٚایَان َڈ ډی ى
97
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
تخص سْٛ ٘ىات ٔٔ ٟٓعاٞذٜ
ډبىٌ :63كپًډز سَٽیٍ اُ
ایه دٔ ،ډًاٵٺز ډی ومبیي ٽٍ ډؼَی
سٞمیمبر ََ ىي ٽمیٖیًن ٵًٷ اڅٌٽَ ىٍ ډبىٌ 62ثًىٌ ي ىٍ ٭َ 3 ٟډبٌ كپًډزای ډٌٽًٍ ،ډًاٍى ډًٍى سًاٵٸ ٍا اػَا ومبیي. ٌ ىٍ اٍسجب ٣ثب ډبىٌ :64اځَ ىٍ هالڃ یټ ٕبڃ ،ډٮبٌ ىٌ ٵٮچی ٭مچی وًٚى ،هچٸ ٽَى ي َُٕډیه آوُب ٽٍ ىٍ ډبىٌ ی 62ىٍع ځَىیيٌ ،سًٕ ٤هًى آوُب ي ًٍٙای ومبیىيځبن ډچڄ ،ثب سًػٍ ثٍ اٽظَیز ػمٮیز آوؼب اىاٍ
ٌ هًاَي ٙي ،اڅجشٍ
ؿىبوـٍ ٍأی ډَىڇ ٽَى ،ػيایی ي إشٺالڃ اُ سَٽیٍ ثبٙي ي ًٍٙا َڈ وَ٪ ډًاٵٸ ىَي ،ډَىڇ ٽَى ٙبیٖشٍ ؿىیه إشٺالڅی َٖشىي ي ایه هًإز ثبیي ثيانَب سٶًی ٠ځَىى .سَٽیٍ ویِ ىٍ ایىؼب ډًاٵٸ اػَای ؿىیه ٵَډبوی إز ي ثبیي اُ سمبډی كٺًٷ ي ډِایبی هًى ىٍ ډى٦ٺٍ ؿٚڈ دًٙی ومبیي .ډَٚيف ؿىیه ٵَډبوی ثب ډًاٵٺز وبډٍ ػياځبوٍای ،ډبثیه ٹيٍر َبی اٝچی ډشلي سَٽیٍ ډىٮٺي ډیځَىىٝ .ييٍ ؿىیه ٵَډبوی ،كٸ ا٭شَا ٟي ىهبڅز ویَيَبی ډشلي سَٽیٍ ٍا ثٍ َىڂبڇ سٚپیڄ ٽَىٕشبوی آُاى ،اُ آوُب ډیځیَى. ایه ډىب٥ٸ ٙبډڄ ثو٘ ډً ٛڃ َڈ ډی ًٙى .دَٕٚىبډٍَب ثٍ ایه كٺیٺز اٙبٌٍ ىاٍى ٽٍ ثَیشبویب ي ٵَاوٍٖ یٮىی ٹيٍر َبی اډذَیبڅیٖشی يٹز ،ىٍ ٹَاٍىاى "ٕه ٍُ" ٍ١بیز هًى ٍا ډجىی ثَ هًىډوشبٍی هچٸ ٽَى ا٭الڇ ىاٙشٍ اوي ،ٽٍ ىٍ ثىي ،14ثَإبٓ وٺ ٍ٦وََ٪بی "يیچًٖن " ثَ آن رأ ٽیي ځَىیيٌ إز. ډُمشَیه ٭بډڄ سًػٍ آوُب ثٍ ډًاٍى ٵًٷ ،ػچًځیَی اُ ځٖشَٗ ثیياٍی ډچز رطیَدٌیَی اُ ٙٮبٍَبی ايڅیٍ ی اوٺالة ًٕٕیبڅیٖشی ثًى .اثَ ٹيٍسُب ٽَى ي أ
98
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ّیټ ، ډشَٝي ثًىوي ٽٍ ایبڅز َبی سلز أرطیَ ٵئًىاڃَب ٍا ثٍ یټ وٺ ٍ٦إشَا ر ثَای ثٌَُثَىاٍی اُ وٶز ٹٶٺبُ سجيیڄ ومبیىي .ایه ٭مچیبر اثَ ٹيٍرَب ،ډبثیه ٽَىَب ي دیَيان ٽمبڃ ٽٍ َيٵٚبن ػيایی آوبسًڅی َٙٹی ثًى ،يكير ای ع اى ٽَىٌ ثًى .ٽَىٕشبن ٽٍ كبډی دیَيان ډ٦ٞٶی ٽمبڃ ډلًٖة ډی ٙي ،ىٍ ٭یه كبڃ ،٭بډڄ سٺًیز ي ویَيډىيٙين آوُب َڈ ثًى .ثَیشبویب ٽٍ وٺ٘ ٭ميٌ ای ىٍ ایه ډٮبَيٌ ىاٙز ،ډٮشٺي ثًى ٽٍ ثبالهٌَ ایه ایبڅز ٙپڄ هًاَي ځَٵز ي سلزاڅلمبیٍ ثَیشبویب هًاَي ٙي .آوُب ٌة يً١ف ٕٮی ډی ٽَىوي ٽٍ ډى٦ٺٍ ی ډًٛڃ ٍا اُ سَٽیٍ ػيا وڈ يىٌ ي آوَا سلز وٶًً هًى ٹَاٍ ىَىي ،ؿًن ثٍ سبُځی ىٍ آن ډى٦ٺٍ ،وٶز ٽٚٴ ٙيٌ ثًى .ډٮبَيٌ ی "ٕه ٍُ" ،ىٍ كٺیٺز ٙپبٳ ي ٵَيدبٙی ٽبډڄ اډذَاًٍ٥ی ٭ظمبوی ٍا دی٘
ثیىی ٽَىٌ ثًى ي آوَا ػِي
ة ًٍ٥ډٖشٺیڈ یب ٱیَډٖشٺیڈ ،ډی ثبیٖشی سلز ٽًٍَٚبیی ٹچمياى ډی ٽَى ٽٍ ٌ ٕی ٌَ٦ٹيٍر َبی ثٍِٿ ٹَاٍ ډی ځَٵز" . ...ډىًٖ" ٵَډبويٌ ڇأ ډًٍیه ٵَاوٍٖ، ىٍ ٕوىبوی ٽٍ ىٍثبٌٍ ی سؼِیٍ ی سَٽیٍ ثٮيَب ٭ىًان ومًى ،ځٶز :ثچٍ ډه ډًٛڃ ٍا سَٻ ٽَىڇ يڅی ډی هًإشڈ ٽٍ ٽیپچیب ٍا ویِ سٖویَ ومبیڈ .ٽیپچیب ي ٕپىٍ آن نیُ ثٍ َیؾ يػٍ ثي ویٖشىي ،ثٍ َمیه ىڅیڄ إز ٽٍ ډه ایه وپشٍ ٍا ثب اوڂچٖشبن ىٍ ډیبن وُبىڇ ي اُ آوُب دَٕیيڇ ٽٍ سَػیلبً ؽ ٌ ٽبٍ ثبیي ٽَى؟ ډًٛڃ یب ٽیپچیب؟ ػًاة آوُب ډًاٵٺز ثب سٖویَ ډً ٛڃ ثًى! ډه آوَا دٌیَٵشڈ! ٙمب ډیسًاویي ٝبكت ډًٛڃ ثبٙیي ي ډه ٽی ٽچیب ٍا ثيٕز هًاَڈ آيٍى. #28$ ىٍ ایه ػب ثٍ يً١ف ىیيٌ ډیًٙى ٽٍ اثَٹيٍرَب ،ثب ؿىبن ثيثیىی ٙيیيی وٖجز ثٍ َڈ ،ثَای آیىيٌی ډچشُب سٞمیڈ ډیځَٵشىي.
99
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
...ډىًٖ ،ىٍ و٦ٸ دبٍڅمبوی هًى ىٍ ٵَاوٍٖ ا٭شَاٳ ٽَى ٽٍ :ىٍثبٌٍ اٍُٗ ًهبیَ وٶشی ىٍ ډً ٛڃ ثٍ اي ا٥ال٭بسی ىاىٌ ٙيٌ إز ي ثُشَ إز ٽٍ ٽ ًٍٗٚایه ډٮبَيٌ ٍا اډ٢ب وپىي#29$ . ڇیًٙى ځٶز ٽٍ كٸ ثب "دًیه ٽبٍ" ڇ أ ډًٍ اوڂچیٔ إز ،ٽٍ ډی ځًیي: "ډٮبَيٌا ی ىٍ "ٕه ٍُ" اډ٢ب ځَىیي .یټ ٽبٍهبوٍ ؿیىی ىٍ ډى٦ٺٍ "ٕه ٍُ" ىایَ ثًى ي سًڅیيار ٙپٖشىی ډبوىي
"ځچيان " ډی ٕبهز ي ىٍ كٺیٺز آن
ځچيان ومیٙپٖز!" ویَيَبی دیَيُ ٽمبڃ ي ٽمبڅیٖشُبی سَٻ ،ىٍ ٱچجٍ ثَ ٹًٚن یًوبن ىٍ ٽىبٍ ٍيىهبوٍ ٕبٽبيی ،ىٍ اياهَ سبثٖشبن 1921ڇ ،ایه ډٮبَيٌ ٍا ٵٺ٤
ةٍ ٍيی
ٽبٱٌ دبٌٍَب كٶ ٨ٽَىوي ي ډٶبى آن ٍا وبىیيٌ ځَٵشىي. ىٍ ٕذشبډیَ 1922ڇ ،سمبڇ سَٽیٍ ي سَٻ َب اُ ُیَ یًٯ هبٍػی َب ٍَب ځٚشٍ ثًىوي ي ىٍ ايڃ وًاډجَ 1922ڇٕ ،چ٦ىز ىٍ سَٽیٍ وبثًى ځَىیي .ىٍ ع يالی 1923ډًاٵٺشىبډٍ ای ىٍ ٽىٶَاؤ "څًٕه" اډ٢ب ځَىیي ي ٥جٸ آن سمبډیز سَٽیٍ ٌة ًٍ٥ٽبډڄ كٶٙ ٨ي ي ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ویِ اٝالً ډَ٦ف وٚي .ٹَاٍ ىاى ی اٹچیز َب ىٍ آن ی ي ٵََىڀ ٵٺ ٤ثٍ ایه وپشٍ اٙبٌٍ ٽَىٌ ثًى ٽٍ كٸيٷ ډٌَت ٽ ًٍٚثبیي ډًٍى اكشَاڇ ٹَاٍ ځیَى .ایه ا٭مبڃ ي سٞمیڈ ځیَیَب ،طبثز ډیومبیي ٽٍ سب آوؼبیی ٽٍ ثٍ ٽَىَب ډَثً ٣ډی ًٙى ،ډٮبَيٌ "ٕه ٍُ " ىٍ ایه ډًٍى اَمیز هبٝی ىاٙزُ ،یَا ثَای ايڅیه ثبٍ ،كٺًٷ ډچز ٽَى ىٍ یټ ډٮبَيٌ ډزٕٶبوٍ اُ رٽیي ٹَاٍ ځَٵشٍ ثًى .ایه ديیيٌ ی ډظجز ،أ ثیهاڅمچڄی ډًٍى سًػٍ ي أ ث٦ه یټ ډٮبَيٌ ډٶیي ،ډَىٌ ثٍ ىویب آډي .اوٺالة ي ػىج٘ ٽَىَب ىٍ ٕبڃ ة سبُځی 1943ڇ ،ډغى ىاً َمٍ ځیَ ٙي! ایه اوٺالة سًٕ ٤ډ٦ٞٶی ثبٍُاوی ٽٍ ٌ
100
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اُ سجٮیي ٕچیمبویٍ ځَیوشٍ ثًىٍَ ،جَی ډی ٙي .ػىج٘ ثٍ َٕ٭ز
ځٔسَىٌ
ډیٙي ،كپًډز ٭َاٷ ډٌاٽَاسی ً٥الوی ثب ثبٍُاوی اوؼبڇ ىاى ،ثٮ٢ی ايٹبر ، ي٭يٌَبیی ثَای ٍٵ ٬ډًاو ٬ىاىٌ ډی ٙي ٽٍ ځبٌ كَٽز َب ي ي٭يٌَبی آوُب ،سًأڇ ثب سُيیي َڈ ثًى ،اډب وشبیغ ډظجشی ثٍ ثبٍ ومیآيٍى .ىٍ ٕبڃ 1945ڇًٍٙٙ ،ی ډٖچلبوٍ ٽٍ سًٕ ٤اٵَٖان ٽَى اٍس٘ ٭َاٷ كمبیز ډی ٙي آٱبُ ځَىیي .ىٍ ٭هی آٍُيٌ ،ة ًٍ٥ٽبډڄ ثب ایه ، ًٍٗٙكِة وبٕیًوبڅیٖز ٽَى َ" ،یًا" ثٍ ڇ ا ایه ػىج٘ َمپبٍی ىاٙز .ایه ډجبٌٍُ سب اٽشجَ 1945ڇ اىاډٍ یبٵز سب ایىپٍ ػىڂؼًیبن ثبٍُاوی ياٍى ډََُبی ایَان ٙيوي ي ىٍ ایه َىڂبڇ ثًى ٽٍ ډٺيډبر أرٕیٔ ػمًٍُی ىډپَاسیټ ٽَىٕشبن ىٍ ډُبثبى ٵَاَڈ ٙي.
101
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
تخص چٟاسْ وشدٞای ایشاٖ
ثٮي اُ ػىڀ ػُبوی ايڃ ،ػىج٘ َبی ُیبىی ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ٍيی ىاى ٽٍ ډُمشَیه آوُب ،ٹیبڇ ٕمپً $إمب٭یڄ آٹب ٕمیشٺً #ډی ثبٙي .ایه ٹیبڇ ىٍ ډى٦ٺٍ اٍيډیٍ ىٍ ٕبڃ 1920-1925ڇ ثب ٍَجَی اي َيایز ځَىیيٕ .مپً ثو٘ ثٍِځی اُ ٽَىٕشبن ایَان ٍا اُ ٹیي كپبڇ ٕشمڂَ آُاى ٕبهزٕ .مپً ثٮي ا
ُ
اٍسجب ٣ثب ٙین ډلمًى ىٍ ٕبڃ 1923ڇ ،ٽٍ ٙوٞبً ىٍ ٕچیمبویٍ ثب اي ىیياٍی ىاٙزٙ$ ،ین ډلمًى ویِ ثَای ٽٖت هًىډوشبٍی ثٮي اُ ډيسی ىيٕشی ثب ڇأ يٍیه اوڂچٖشبن ي ىٍٻ ډ٦بډٕ ٬چ٥ ٍ٦چجبوٍ آوُب ،ثب اٍس٘ اوڂچٖشبن ثٍ ٕشیِی ػبوبوٍ ثَهبٕز ي ډيسُب ىٍ ثو٘ ی اُ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ٕ ،یبىر ي ٵَډبوَيایی ىاٙز$.ڇ #ڇأ ډًٍیه ثَیشبویب سَسیجبسی ٵَاَڈ ٽَىوي سب ٕمپً ٍا ٭چیٍ آًٍٙیَب سلَیټ ومبیىي ،ىٍ وشیؼٍ اي َٕٽَىٌ آوُب ٌة وبڇ "ڇٙ .بډًن" ٍا ثٍ ٹشڄ ٍٕبویي ي ایه ٭مڄ اڅجشٍ ډًٹٮیز ٕیبٕی اي ٍا ثٖیبٍ س٢ٮیٴ ومًى. ٍ١بهبنَٕ ،ىاٍ ٕذٍ ایَان ىٍ ٕبڃ 1925ڇ ،دبىٙبٌ ٽٙ ًٍٚي ي اُ آن دٔ ثٍ ٕیبٕز ایؼبى سمَٽِ ي یپٖبن ٕبُی سمبڇی ډچیز َبی ایَان ي اوٺیبى آوبن ىٍ ٍإشبی سبثٮیز اُ كپًډز ډَٽِی ٍيی آيٍى .ایه ٽبٍ ،ثباله ٜىٍ ډًٍى ٽَىٕشبن ثٍ ٙير ٭مچی ځَىیي .ثىبثَایه اي ثٍ ایه وشیؼٍ ٍٕیي ٽٍ ثبیي ٕمپً ٍا اُ َٕ ٍاٌ ثَىاٍى .سب ٕبڃ 1930ڇٕ ،مپً ؽويیه وجَى ؽٙمڂیَ ٍا یٙشَ ایه وجَىَب، ٭چیٍ څٚپَیبن ایَان ،سَٽُب ي ٭َاٹی َب ٍَجَی ومًى ٽٍ ىٍ ة دیَيُی ثب ویَيَبی ٕمپً ثًى .ىٍ ّ 21يئه1930ڇ ،اي ٍا ثٍ َُٙاٙىًیٍ
102
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٙ$ىً ،#ػُز ډٌاٽٌَ ثب ٕوىڂًی ویَيَبی ىيڅز ایَان ى٭ًر ومًىوي ٽٍ َٕاوؼبڇ ىٍ آوؼب اي ٍا وب ػًاومَىاوٍ سَيٍ ٽَىوي. ػىج٘ ىیڂَی ىٍ دبییِ 1931ڇ ،سلز ٵَډبويَی ػٮٶَ ٕچ٦بن َمياوی ٍيی ىاى ٽٍ ډبوىي ىیڂَ ػىج٘ َبی دیٚیه َٕٽًة ځَىیي .ثٮي اُ ایه ياٹٮٍ ثًى ٽٍ ومبیىيٌ ٽَىٕشبن ىٍ ډؼچٔ اُ٩بٍ ىاٙز" :ٽٍ ىیڂَ ډٖئچٍ ای ٌة وبڇ $ډٖأڅٍ #ٽَى يػًى وياٍى ي ٽَىَب ایَاوی َٖشىي ي ػِ ثٍ ایَان ومیاويیٚىي". اُ آن دٔ ډبوىي ٽَىَبی سَٽیٍ ،ٽَىَبی ایَان ویِ اُ كٺًٷ ډچی ډلَيڇ ٙيويُ ،ثبن ٽَىی ډمىًٙ ٫ي ،اػبٌُی ؿبح ٽشت ي وَٚیبر ثٍ ُثبن ٽَىی ثٍ آوبن ىاىٌ ومیٙي ي كشی دًٙیين څجبٓ ٽَىی ثَای آوُب ډٚپڄ ایؼبى ډیومًى .سٮياى ثیٚمبٍی اُ ډَىڇ ثٍ هب َ٥٭يڇ ا٥ب٭ز اُ ٵَا ډین ٝبىٍ ٌ ثٍ ُويان اٵشبىوي ،هیچی اُ ویَيَبی ډچی سجٮیي ٙيوي .اػَای ایه وً ٫اٹياډب ر سب ػىڀ ػُبوی ىيڇ إشمَاٍ یبٵز .اُ ډؼمً ٫آوـٍ ٽٍ ځٶشٍ ٙي ،ایه وشیؼٍ ثيٕز ډی آیي ٽٍ اُ ویمٍ ی ىيڇ ٹَن 19ارػىڀ ػُبوی ىيڇ ،ٽَىَب اٹياڇ ٌة یټ ٕچٖچٍ ػىج٘
َبی آُایوًاَبوٍ ثب َيٳ آُاىیوًاَی ي ٽٖت
هًىډوشبٍی وجًىنى .ثب آٱبُ ٹَن ثیٖشڈ ،ثو ًٛٞىٍ ډٺ ٬٦ػىڀ ػُبوی ايڃ، ډجبٌٍُ ډچز ٽَى ثب َيٳ ایؼبى ٽَىٕشبوی ډٖشٺڄ اىاډٍ یبٵز. عُّ ٚاٞذاف ا٘مالب وشدٞا
ٌة ٍإشی ٭بډڄ اٝچی ایه اوٺالة َبی ځٖشَىٌ ىٍ سمبڇ ډًاٍى ؿٍ ثًى ٭بډچی ٽٍ ثب هٞچشی ډچی ٭ؼیه ثًى.
103
؟
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډیسًان ځٶز ،٭بډڄ اٝچی ،ٵٚبٍ ي ٕشڈ ډچی ثًى .ثیياٍی ډچی هچٸ ٽَى ،ةٌ سيٍیغ دب ځَٵز ي َمِډبن ثب َٕٽًة اكٖبٕبر ډچی ٽٍ سًٕ٥ ٤جٺبر كبٽڈ ىٍ ٽًٍٝ ًٍٚر ډیځَٵز ،ډجبٌٍُ ٭چیٍ ٕشڈ ي اهشىبٷ ډچی
،دیًويی ثیه
سمبڇی ځَيٌ َب ي ٥جٺبر اػشمب٭ی ٽَى ډبوىي ٽٚبيٍُان ،هَىٌ ثًٍّياُی ي ٹَٚ ٍيٙىٶپَٙ ،پڄ ىاىٌ ثًى .إشظمبٍ ٙيیي ډچز ٽَى ،ثو ًٛٞٽٚبيٍُان سًٕ٤ ډٺبډبر كپًډشی ،ډبڅیبر َبی ٕىڂیه ،ٵٚبٍَبی اٹشٞبىی ٽٍ سًٕ ٤څٚپَیبن ي ّاوياٍډَی ثَ ٍيٕشبییبن ا٭مبڃ ډی ځَىیي ،سمبڇ ایه ٭ًاډڄ ثب٭ض ځٖشَٗ ای ي
ٕشڈ ډچی ي اوڂیٌِ ٥ٲیبن سًىٌ َبی ٭٪یڈ ٽٚبيٍُان ٭چیٍ ٍَجَان ٹجیچٍ ٵئًىاڃَب ځَىیي#31$ . ة ًٍ٥ٹبثڄ سًػُی ډجبٌٍُ ٭چیٍ ډشؼبيُیه هبٍػی ٌ
،س٢بى آٙشی وبدٌیَ
٥جٺبسی ٽٚبيٍُان ٽَىٕشبن ٍا ٽبَ٘ ىاى .ډجبٌٍُ ٥جٺبسی ىٍ ٽَىٕشبن ة ٌ هبٍ ًٍُ٩ َ٥ياث ٤ٹجیچٍای "ٽالن" ١ٮیٴ ځَىیي. ١مىبً ثٍ ایه ىڅیڄ ویِ ٽٍ ٵئًىاڃ َبی ٽَى اٽظَاً ٙین ثًىويٍَ ،جَان ډٌَجی آوُب ٍا ثٍ ؿٚڈ دًٙی ىٍثبٌٍ ی ُٕڈ هًى ي ٭يڇ ا٭شَا ٟثٍ إشظمبٍ هًى ياىاٙشٍ ي ٽٚبيٍُان ٍا ډٖشٺیمبً ٌةډجبٌٍُ ثب هبٍػیبن ى٭ًر ډی
ٍىوي. ٻ
ٵئًىاڃَب ي ډبڅپیه ویِ ٽٍ ٹيٍر كپًډشی ٍا سٚيیي ډی ٽَىوي ،ثب٭ض إٓیت ٍٕبویين ثٍ ډٺبيډز سًىٌ َبی ٽَى ډی ٙيوي ي ٭الٹمىي وجًىوي ٽٍ ٹيٍر هًى ٍا ىٍ ٍيٕشبَبی ٽَىٕشبن اُ ىٕز ثيَىي .آوبن َمًاٌٍ ثٍ ٙير ثب ٹیًىی ٽٍ كپًډز ډَٽِی ا٭الڇ ډیٽَى ،ډوبڅٶز ډیٽَىويٙ .بیي ثٍ َمیه هب َ٥ثًى ٽٍ آوُب اُ ػىج٘ َبی ډچی كمبیز ډی
ٽَىوي ي ىٍ ٭یه كبڃ اوٺالثیًن
ٽَىٕشبن ٍا آٍاڇ ډیومًىوي#32$ .
104
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َٕډبیٍىاٍان ػًان ٽَىٕشبن ٍ ،ا١ی ثٍ سؼِیٍ ی ٽَىٕشبن ثٮي اُ ػىڀ ػُبوی ايڃ وجًىوي ،ٽٍ ایه ػىڀ ثب٭ض ٽبَ٘ وٶًً آوبن ي ډلييىیز سٮبډڄ آوبن ثب ثىبىٍ سؼبٍسی ډی ځَىیيَٕ .ډب یٍىاٍان ٽَىٕشبن ،٭مالً ثَاطَ ٕچٍ٦ سَٻَب ،ٵبٍٓ َب ي ا٭َاة ىٍ اوِيا ٹَاٍ ځَٵشٍ ثًىوي .ایه هًى ثیبوڂَ كمبیز ثوٚی اُ َٕډبیٍىاٍان ثًى ٽٍ اُ اوٺالة َبی ډٌٽًٍ كمبیز ي هًاَبن ایؼبى ٽَىٕشبوی آُاى ي هًىډوشبٍ ثًىوي .ثٮي اُ اوٺالة ًٕٕیبڅیٖشی اٽشجَ ىٍ ٍيٕیٍ ي ثٍ ىوجبڃ ثلَان ٭مًډی َٕډبیٍ ىاٍای ػُبوی $ٽبدیشبڅیٖڈ ، #ػبډٮٍ ی ٽَى ٙيیياً سلز أرطیَ ٭ٺبیي ي ٙٮبٍَبی ډجبٍُاسی ًٍٙيی ٭چیٍ اثَٹيٍر َب ثًى ،سب ثٍ آُاىی ډچڄ سلز ٕشڈ وبئڄ آیي .ثوٚی اُ ٽَىَب ََ$ؿىي ثب ػمٮیز ٽڈ ،#ىٍ َُٕډیه اسلبى ًٍٙيی ثبٹی ډبويوي .ػبیی ٽٍ ٽَىَب ىٍ ايایڄ اوٺالة ثَای ايڅیه ثبٍ ىٍ سبٍین ،ثٍ ٭ىًان اوٖبن ثٍ كٺًٷ ډچی هًى ىٕز یبٵشىي. ١ٮٴ ثًٍّياُی ي ٭يڇ ٙىبهز ٽبډڄ ٍيٙىٶپَان وٖجز ثٍ یپيیڂَ ي ٱیجز ٹٍ ی ٽبٍځَ ََ$ؿىي ثیٚشَ ٽبٍځَان ٽَىٕشبن ٽٚبيٍُ ثًىوي ،وٍ ٽبٍځَ ٣ة ی ػمٮی ىٍ اوٺالة ىاٙشٍ ثبٙىي ،ثب٭ض ٙي ٽبٍهبوٍَب $ڇ .#ٽٍ ثشًاوىي ډٚبٍٽز ٽٍ ٍَجَی اوٺالة ىٍ ىٕز اَٙاٳ ٵئًىاڃ ي یب ٍَجَان ډٌَجی ٽَى ٹَاٍ ځیَى#32 $. ة كشی ثٮياً يٹشیپٍ َٕډبیٍ ىاٍان ػًان ٽَىٕشبن سالٗ ومًى وي سب ىٍ ٽبىٍ ٍَجَی ػىج٘ وٶًً ومبینى ،اډپبندٌیَ وٚي ي اَٙاٳ ٽَى ٍَجَی هًى ٍا ىٍ ػىج٘ ډچی ٽَىٕشبن ،سب ػىڀ ػُبوی ىيڇ كٶ ٨ومًىوي ي ثىبثَ ُډیىٍ ٵئًىاڅی ػبډٮٍی ٽَىٕشبنٍ ،ياث ٤ٹجیچٍ ای َىًُ أرطیَار ٹًډی هًى ٍا ىٍ ډیبن ٽَىَب ٌة ًٍ٥ځٖشَىٌ $ثٍ َمَاٌ #ىاٙز .یپی اُ ځٌََبی ٽًٍ وبٕیًوبڅیٖڈ ٽَى ایه
105
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثًى ٽٍ ثب يػًى كٍ ًٍ٢يٙىٶپَان ي اٵَاى سلٞیڄ ٽَىٌ ٽَى ،ویَيَبی اوٺالة ډیثبیٖشی اُ َ٥ٳ ٹجبیڄ ي ٍَجَاو٘ ثٍ كَٽز ىٍ ډی آډيوي ،ٽٖبوی ٽٍ وٍ سٶپَی ىاٙشىي ي وٍ ٭ٺیيٌ ای ،ي ثؼِ اوش٪بٍ ةٌ ىٕز آيٍىن ډىٶٮز ،سبٍاع ي إٓیتُىن ثٍ ٹيٍر كپًډشی #33 $اوڂیٌِ ی ىیڂَ ی وياٙشىيٍَ .جَی ي ٵَډبويَی اَٙاٳ ٵئًىاڃ ىٍ ػىج٘
َبی ډچی ٽَىٕشبن
،وشبیغ وبځًاٍ ي
وبثًىٽىىيٌای ثيوجبڃ ىاٙز .ٽبٵی ثًى ٽٍ ٍَجَ اوٺالة وبثًى ځَىىَ ،مِډبن اوٺالة ډُبٍ ډی ځَىیي .ثبٍَب اسٶبٷ اٵشبى ٽٍ ٍَجَان ،ثٍ هبٖٕ َ٥شی ي ٭يڇ سلٞیالر هًىٙبن ،ٹَثبوی ىٕیٍٖ َبی اثَٹيٍرَب ي یب ایبىی ىاهچی آوبن ٙيوي ي هًى آڅز ىٕز ٕیبٕشمياٍان ي ػیٌَ هًاٍان آوبن ځَىیيوي .ىٍ ډًاٍى ثٖیبٍی ،ډچز ٽَى ٙبَي ثًىٌ إز ٽٍ ٍَجَی ٵئًىاڃ
،هًى ثب٭ض
ٵَيٽ٘ٽَىن ػىج٘ ډچی ٽَى ٙيٌ؛ ىٍ كبڅیپٍ ُكمشپٚبن ٍيٕشب َب آٍُيډىي كًٞڃ وشیؼٍ ىٍ ډجبٌٍُ ثًىوي ،يڅی هبن ٵئًىاڃ ثٍ هب َ٥ډىبٵ ٬هًى ثب كپًډز ډَٽِی یب ڇأ ډًٍیه اډذَاًٍ٥ی ٕبُٗ ډی ٽَى .ىٍ ځٌٙشٍ ،ویَيی اٝچی سمبډی اوٺالة َب ىٍ ٽَىٕشبن ،اُ ډیبن ٽٚبيٍُان ثَهبٕشٍ اوي ٽٍ ایه سلَٻ ي ډجبٌٍُ ثٍ هب َ٥إشظمبٍ ثی٘ اُ اوياٌُ
ی آوُب سًٕ ٤ډبڅپیه ي
اٍثبثبوٚبن ثًىٌ إزَ .مبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً ثٍ آن اٙبٌٍ ٙي ،يػًى ٍياث ٤ٹجیچٍ ای ي ایه كٺیٺز ٽٍ ٍَجَی ػىج٘ ثب ٙین ي یب ٙوٞی ډٌَجی ثًى ٽٍ هًى ٹيٍر ډٮىًی هبٝی َڈ ىاٙز،
$ىٍ اثشيا #اوٺالة ٍا ثٍ ًٕی هٞچز
١ي٥جٺبسی ي ١$يیز ثب #سؼبيُ ثیڂبوڂبن ًٕٷ ډی
ىاىوي ي ډجبٌٍُ وڂَٙی
ډزٕٺبوٍ ىٍ وُبیز ،آن كىجَ٘ب ډُبٍ ځٖشَىٌ ي ډچی ثٍ هًى ډی ځَٵز .يڅی أ ډیځَىیي.
106
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
جٕٟٛسی وشدستاٖ
ىٍ ٕبڃ 1941ڇ ،ویَيَبی ډشٶٺیه اُ ػمچٍ اسلبى ًٍٙيی ياٍى هبٻ ایَان ٙيوي ي يٍيى آوبن ثٍ ٹيٍر ٥چجی ٍ١ب ٙبٌ هبسمٍ ىاى ي كٺًٷ ىډپَاسیټ ډچیزَبی ایَاوی ډًٍى سًػٍ ویَيَبی ډجبٍُ ٹَاٍ ځَٵز ي ځٌٙشٍ سب كيی آُاىی ثٍ ډَىڇ ا٭بىٌ ځَىیي .ىٍ ٕبڃ
ىٍ ډٺبیٍٖ ثب 1945ڇ ،ػىج٘
ډَىډی ثٍ دیَيُی ؿٚمڂیَ ی ىٕز یبٵز .ىٍ ىٕبډجَ 1945ڇ ،آًٍثبیؼبن ایَان ،سًٕ ٤كِة ىډپَار آًٍیبثؼبن$ ،ثب ٍَجَی دیٍٚ ډًػًىیز ي ا٭الڇ ثٍ
يٍی .ڇ #ا٭الڇ
سٚپیڄ كپًډز هًىډوشبٍ $ػمًٍُی ىډپَار یٻ
آًٍثبیؼبن #ىٍ سجَیِ ومًى .كپًډز ډچی آًٍثبیؼبن َٙي ٫ثٍ اٝالكبر ٕیبٕی ـ اػشمب٭ی ومًىُ .ډیهَبی ډبڅپیه ثٍِٿ ٍا ثیه ُكمشپٚبن ٍيٕشبیی سٺٖیڈ ومًى ي ُٕڈ ٍيٕشبییبن ٍا ثٍ ٭ىًان ٝبكجبن اٝچی ُډیه ا٭بىٌ ومًى8 . ٕب٭ز ٽبٍ ٍا ىٍ ً٥ڃ ٍيُ ثَای ٽبٍځَان ي ٽٚبيٍُان دی٘
ثیىی ٽَى ي
رډیه ُويځی ََ َُٙيوي ٕبٽه ىٍ كپًډز ىډپَاسیټ اٝالكبر اػشمب٭ی ي أ ٍا څلب ٧ٽَىُ .ثبن سَٽی ٽٍ ٹجالً ډمىًٙ ٫يٌ ثًى ،ة ٌ ًٍٝر ُثبن ٍٕمی ډى٦ٺٍی آُاى ٙيٌ ا٭الڇ ځَىیي .ثو٘ ډَٽِی ٽَىٕشبن ایَان $ډًٽَیبن #ویِ عنث٘ ٍَبیی ثو٘ هًى ٍا آٱبُ ومًى ُ ،یَا ٹًای ډشٶٺیه سمبډی ایَان ٍا ٥ی ػىڀ ػُبوی ىيڇ اٙٲبڃ وپَىٌ ثًى .ثٮي اُ ایىپٍ
َُٕ$ډیه# ىٍ ٕبڃ
1944ڇ ،ثٺبیبی ویَيَبی ٍّیڈ ایَان ثٍ ُيٍ اُ ډُبثبى ٍاويٌ ٙي وي ،هًى ډَىڇ كبٽڈ ایه ډى٦ٺٍ ٙيوي .ىٍ َمیه ُډبن یټ سٚپڄ وبٕیًوبڅیٖشی $كِة
107
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ّیبوٍيٌی ٽًٍىٕشبن ـ ّٽبٳ #ثىبڇ "كِة اكیبی ٽَىٕشبن" ٵٮبڅیز هًى ٍا آٱبُ ومًى. ىٍ 15اير ،1945كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ةٍ إبٓ ډجبوی
ّ-
رٕیٔ ځَىیي .كِة ثِيىی ػمٮیز ٽظیَی اُ ٽٚبيٍُان، ٽبٳ ،ىٍ ډُبثبى أ ٽبٍځَان َُٙی ،هَىٌ ثًٍّياُی ،ډبڅپیه ډشًٕ ٤ي ٹجبیڄ ډیُه ىيٕز ٍا ٽٍ اُ وٺ ٍ٦وَ٪ار ي ثَوبډٍ َبی كِة ىٵب ٫ډیٽَىويٌ ،ة ًٕی هًى ػچت ومً ى. ثَوبډٍی اٝچی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثَ ډًاٍى ُیَ إشًاٍ ثًى: 1ـ آُاىی ي هًىډوشبٍی ډچز ٽَى ىٍ ؿبٍؿًة ىډپَإی
ي إشٺالڃ
ٽ ًٍٚایَان 2ـ ُثبن ٽَىیُ ،ثبن ٍٕمی كپًډز هًىډوشبٍ هًاَي ثًى. ة٭ُيٌ هًاَي 3ـ اوشوبة ًٍٙای ایبڅشی ٽَىٕشبن ٽٍ اىاٌٍ سمبڇ ډى٦ٺٍ ٍا ٍ ىاٙز 4ـ ایؼبى ډىبٕجبر ثَاىٍی ي يكير ثب ډچز ډجبٍُ آ ڇڅیشُبی ایَاوی ىٍ ػُز إشمَاٍ ډجبٌٍُ عَز ٽٖت كٸ
ًٍثبیؼبن ي ٕبیَ هًىډوشبٍی ي
$سأډیه #ىډپَإی ثَای ٕبیَ اٹچیزَبی ډچی ىٍ ٽًٍٚ 5ـ ثُجًى َٙای ٤اٹشٞبىی ثب إشٶبىٌ اُ ډٮبىن ي ډىبث٥$ ٬جیٮی #ٽَىٕشبن 6ـ سًٕٮٍی ٽٚبيٍُی ،سؼبٍر ،ٵََىڀ ي سالٗ ثَای ایؼبى ػبډٮٍ
ای
ډَٵٍ ٽٍ ىٍ آن ډَىڇ آُاىاوٍ ثشًاوىي ثَای هًٙجوشی ي دیَٚٵز ٽ ًٍٚسالٗ ٽىىي.
108
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،اٝالكبر ػيیي اٍ١ی ٍا ٭ىًان ومًى ي هًى ىٍ ؿبٍؿًة ډلييىیز َبی ډًػًى ،سًُی ٬ٱالر ُډیه َبی اػبٌٍای ي سٺٖیڈ آن ٍا ثیه ٽٚبيٍُان ي ډبڅپیه ثٮُيٌ ځَٵز. ىٍ ّ 23اوًیٍ ٕبڃ 1946ڇ ،ػمًٍُی ډچی ٽَىٕشبن ثٍ ٍَجَی یټ ٙوٞیز ډچی ي یټ ډجبٍُ ىڅیَ ثىبڇ ٹب١ی ډلمي ىٍ ډُبثبى ا٭الڇ ډًػًىیز ٽَى .كپًډز ډچی ٽَىٕشبن ٹَیت ثٍ یټ ٕبڃ 11 $ډبٌ #ثٍ كیبر ډٖشٺالوٍ هًى ىٍ ٽَىٕشبن اىاډٍ ىاى ،ډٮٌُا ىٍ هالڃ ایه ډير اويٻ ،هيډبر ُیبىی ٍا ثَای ډچز ٽَى ثٍ اوؼبڇ ٍٕبنى .ثَای ووٖشیه ثبٍ ُ ،ثبن ٽَىی ُثبن ٍٕمی ػمًٍُی ځَىیي ي ٽًىٽبن ٽَى ثب ُثبن ډبىٍی هًى ىٍٓ ډی هًاويوي .سٮياى ُیبىی اُ ڇػالر ي ٽشبة َبی ٽَىی ثب ډ٢بډیه ډوشچٴ ي اوٺالثی ډىشَٚ ډیٙيُ .وبن ٽَى ثَای ووٖشیه ثبٍ ىٍ ُويځی ٵََىڂی ي ٕیبٕی ډى٦ٺٍ هًى ، ر سَ ٽَىی ٍيی ٕه كشی ٌة ٭ىًان اڅڂًیی ىٍ ٕ٦ق ٽَٙ ًٍٚٽز ٽَىوي .ئب ٍٵز .ٹَاٍىاى َمپبٍی ثب اسلبى ًٍٙيی اډ٢ب ٙي .سؼبٍر ،دیَٚٵز ي ٍيوٸ ُیبىی ثٍ هًى ځَٵز .ىٍ كبڅیپٍ سٮياىی اُ ډبڅپیه اُ آوؼب ځَیوشٍ ثًىوي، ٽٚبيٍُان ،ډبڅپیه كٺیٺی ُډیه هًى ٙيوي ،اډب َىًُ اٝالكبر اٍ١ی ةٌ ًٍ٥ ٽبډڄ ًٍٝر وڂَٵشٍ ثًى .اډًٍاسی اُ ایه ىٕز ویِ ىٍ ػمًٍُی آًٍثبیؼبن اػَا ٙي .إبٕبً ٵئًىاڃ َب اډشیبُار ٕبثٸ هًى ٍا ىاٙشىي
،ٽبٍډىيان ٽَى
ډٚبٱچی ٍا ٽٍ ٹجالً ثب سجٮی ٠سًٕ ٤سَٽُب ي ٵبٍٕی ُثبن َب اٙٲبڃ ٙيٌ ثًى، ىيثبٌٍ دٔ ځَٵشىي ،اٍس٘ ډچی ي دیٚمَځبن ٽَى ،وڂُجبن ي ډياٵ ٬كپًډز ډلچی ځَىیيوي ي ػبیڂِیه دچیٓ كپًډشی ٕبثٸ ٙيوي.
109
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٕزيٍى كپًډز ػمًٍُی ٽَىٕشبن$ ،سأډیه #آُاىی ډچی ثَای ډُمشَیه ا ډچز ٽَى ،دٔ اُ ٕبڅُب ٵٚبٍ ي ٕشڈ ډ٢ب٭ٴ كپًډز َبی ٱیَ ٽَى ثًى. ډَاٽِ اوٺالثی ىٍ ٽَىٕشبن ىایَ ځَىیي ي
ثٍ ُډیىٍ ای ثَای ػىج٘ َبی
ىډپَاسیټ ىیڂَ ىٍ َٕسبَٕ ایَان سجيیڄ ٙي. ىٍ 23آيٍیڄ 1946ڇ ،ډًاٵٺشىبډٍای ډب ثیه ػمًٍُی ىډپَار آًٍثبیؼبن یټ ٽَىٕشبن اډ٢ب ٙي ٽٍ ىٍ آن ثَ يكير ي ىيٕشی ي ػمًٍُی ىډپَار رٽیي ځَىیيَ .مبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً ًٽَ ٙي ،كپًډز َبی هچٸَبی ٽَى ي سَٻ أ ایه ىي ډى٦ٺٍ ٌة ډير یټ ٕبڃ ىياڇ دیيا ٽَىوي ي ثٍ ىڅیڄ ياٽى٘ ٙيیي ایَان ٽٍ اُ كمبیز ٱَة ي ٍيٕیٍ ًٍٙ$يی ٕبثٸ #ثَهًٍىاٍ ثًى ،ثیَكمبوٍ َٕٽًة ٙيوي. ىٍ آًٍثبیؼبن ثی٘ اُ 1500وٶَ اُ ىډپَار َب ىٍ ػىڀ ىٕشڂیَ ي سٮياىی اُ ډجبٍُان یب ا٭ياڇ ٙيوي ي یب ىٍ ػىڀ ٽٚشٍ ٙيويَٕ .ان ػىج٘ آًٍثبیؼبن ثٍ ًٍٙيی ځَیوشىي$ .ىيڅز ایَان #ثٮي اُ ډلبٽمٍ ی َٕی $ثٍ ا٦ٝالف ٍٕمیٍَ #جَ ډچز ٽَى ٽٍ ثٍ "دیًٚا ٹب١ی ډلمي ٵَىی ٽٍ ثب $ٵَډبن #ا٭الڇ ٭يڇ ػىڀ ثب ىيڅز ایَان ي
" ډ ًٍُٚثًى ثَ ٭ُيٌ ځَٵشه
$ډٖئًڅیز #سمبڇ كَٽز ډجبٍُاسی ډچز ٽَى ي ا٭الڇ آډبىځی ػُز ډٌاٽٌَ ثب ڇأ ډًٍیه اٍس٘ ایَان ٽٍ ىٍ اثشيا َڈ ثب ٌ ڇیه سَٵىي ثٍ ٽَىٕشبن آډيٌ ثًىوي ، سب اُ ٽٚشبٍ ډَىڇ ثیىٵب ٫ي ډجبٍُان ٽَى ػچًځیَی ومًى َٕ ،اوؼبڇ ثب ُیَدب ځٌاٙشه ٹًڃ ي ٹَاٍَبی هًى ،ایه ٍَجَ وبډی ي ٵياٽبٍ ٽَى ٍا ثٍ َمَاٌ ٝيٍ ٹب١ی ٽٍ ٭ ً٢ډؼچٔ ًٍٙای ډچی ایَان ثًى ي ویِ یپی ىیڂَ اُ َمَُډبو٘
110
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثٍ وبڇ ٕیٴ ٹب١ی $يُیَ ػىڀ كپًډز ډلچی ډُبثبى
،#ىٍ 31ډبٍٓ
1947ثٍ ؿًثٍ ىاٍ آيیوز. اٍس٘ ي ّاوياٍډَی ىٍ ډىب٥ٺی اُ ٽَىٕشبن ثٍ ٱبٍر ي يیَاوی ٽَىٕشبن دَىاهشىي .ثبٍُاویَب ٽٍ كبډی ٹبثڄ سًػُی ثَای كپًډز ډچی ٽَىٕشبن ډلًٖة ډی ٙيويٝ ،لىٍ ی ډٞبٳ ٍا سَٻ وپَىوي ي ثٍ وبؿبٍ ىٍ ډٺبڇ ىٵب٫ اُهًى ثٍ ٍَجَی ډ٦ٞٶی ثبٍُاوی ٽٍ ٵَډبويٌ ی ویَيَبی ډٖچق ػمًٍُی ٽَىٕشبن ٍا ثٍ ٭ُيٌ ىاٙز ،ثٍ وجَىی ٙيیي ي وبثَاثَ ثب اٍس٘ ایَان وي .آډَیپبییَب ٌةىڅیڄ ٍٹبثز ثب ًٍٙيی ،ډٖشٺیمبً ثب ډُمبر ي ٕبُ ي دَىاهز ثَٿ ػىڂی ،اٍس٘ ایَان ٍا ډؼُِ ٽَىٌ ثًىوي ي ًٍٙيی َڈ ثٍ وبؿبٍ ٥جٸ وَ٪ ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ویَيَبی هًى ٍا اُ ایَان ٭ٺت ٍاوي ي ثٍ سٮُيار هًى ىٍ كمبیز اُ كپًډزَبی وًدبی ٽَىٕشبن ي آًٍثبیؼبن ٭مڄ وپَىٕ .ٶیَ آډَیپب ىٍ ایَان ّوَاڃ عی ـ آڅه ،ډٖشٺیمبً اُ ػجٍُی ػىڀ ثبُىیي ٽَى#34$. ُٙبډشی ٽٍ سًٕ ٤ثبٍُاوی ي دیٚمَځُبی اي ثٍ ومبی٘ ځٌاٙشٍ ٙي ،ډشًٍُاوٍ ي ىٍهًٍ سلٖیه ثًى ،ثٍ ځًوٍای ٽٍ َٕسیت ٍُڇ آٍا ،یپی اُ ٵَډبوي َبن اٍس٘ ایَان اُ٩بٍ ىاٙز" :اٍس٘ ډيٍن ایَان ثب ؿىبن ػىڂؼًیبن ویَيډىيی سبٽىًن ډًاػٍ وٚيٌ إز " .ىٍ َمبن ُډبن ٙبٌ ایَان ٵَډبن ىاى سب اٹياډبر ٙيیيسَی ٭چیٍ آوُب ا٭مبڃ ځَىى .ٵَډبن اي ىٍ 3ډبٍٓ 1947ٹبثڄ سًػٍ إز .اٍس٘ ایَان ثب ًَادیمب ویَيَبی ٽَى ٍا ثمجبٍان ٽَى ي سمبڇ ی هبوًاىٌَب ي دیٚمَځبن ثبٍُاوی ٍا ٽٍ ىٍ كبڃ ٭ٺت وٚیىی ثًىوي ،سب ډََُبی ایَان سٮٺیت ٽَى .سب آيٍیڄ 1947ڇ ،ډی ثبیٖشی ٽٍ وجَى دبیبن ثڂیَى ٽٍ ثَای اٍس٘ ایَان
111
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هؼبڅز آيٍ ثًى اُ ویَيَبی ثبٍُاوی ٙپٖز ثوًٍى ي ثڂٌاٍى ٽٍ آوُب ثڂَیِوي. #34$ ة ثبٍ آيٍى ي ثٮي اُ ٵٚبٍ ػىڂی ثٮي اُ ایىپٍ اٍس٘ ایَان هَاثی ُیبىی ٌ ُیبىی ٽٍ ثٍ ویَيَبی ٽَى ياٍى آډي ،ثبٍُاوی ياٍى ٭َاٷ ٙي .ػبییپٍ ویَيَبی وًٍی ٕٮیي ثب ٙمٚیَ ي سٶىڀ اوش٪بٍٙبن ٍا ډی ٽٚیيويُ .وبن ٕبڅوًٍىٌ ي ثـٍَب ىٍ ډى٦ٺٍ ی ثبٍُان ثبٹی ډبويوي ي كييى 500ػىڂؼًی ٽَى ٽٍ سًٕ٤ ٵَډبويٌی اٵٖبوٍ ای ٽَى$ ،ډ٦ٞٶی ثبٍُاوی ٍَ #جَی ډی ٙي ،ثبٍ ی ىیڂَ اُ ډََُبی ایَان ځٌٙشىي .اُ ًٕی ىیڂَ اٍس٘ ایَان ثب َِ 10اٍ وٶَ ویَي ي ثب اوًا ٫سؼُیِار و٪بډی ي كمبیز ًَادیمبَب ،سًدوبوٍ
َبی هًى ٍا ویِ ثٍ
ٽَىٕشبن ا٭ِاڇ ٽَىوي .اډب كمبیز ٽَىَب اُ ویَيَبی ثبٍُاوی ٽٍ ٹَُډبوبوٍ ىٍ ایه وجَى ایٖشبىځی ډی
ٽَىوي ،ثٍ ٽَىَب اػبٌُ ىاى ٽٍ
300ٽیچًډشَ
ة ىٕز آيٍىوي .آوُب ٭ٺتوٚیىی ومبیىي ،ىٍ كبڅیپٍ دیَيُی َبی ُیبىی ویِ ٌ ىٍ یټ ػىڀ وُبیی اُ ٍيى آٍ ځٌٙشٍ ي ياٍى ًٍٙيی ٙيوي .سٮياىی اُ ایه ویَيَب ي َٕان اٝچی آن َمـًن ډ٦ٞٶی ثبٍُاوی ،كييى ٕ 14بڃ ىٍ ًٍٙيی اٹبډز ىاٙشىي ٽٍ ثٮي اُ دیَيُی اوٺالة ٭َاٷ ىٍ ٕبڃ
،1958ایه
ػىڂؼًیبن سًاوٖشىي ثٍ َُٕډیه ډبىٍی هًى ثَٿٙشٍ ي ثٍ ډجبٌٍُ هًى ػُز ٍٵٕ ٬شڈ ي إشٺَاٍ ىډپَإی ىٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ اىاډٍ ىَىي. ػمًٍُی ٽَىٕشبن ىٍ ډُبثبى ،ثی٘ اُ یټ ٕبڃ ىياڇ ویبيٍى ،يڅی ثٍ ٭ىًان یټ وٺ ٍ٦٭٦ٴ سبٍیوی وٍ سىُب ىٍ $سبٍین #ٽَىٕشبن ،ثچپٍ ثٍ ٭ىًان یپی اُ ډُمشَیه كًاىص سبٍین ډٮب َٝىٍ هبيٍډیبوٍ ٙىبهشٍ ٙي#36$ .
112
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ة ډظبثٍ ی ايڅیه ػىج٘ ٗ ىٍ ایه إز ٽٍ ٌ ػىج٘ 1945- 46ڇ ،اَمیر ٍَبییثو٘ ي ىډپَاسیټ ىٍ سبٍین ٽَىٕشبن سچٺی ډی
ځَىى .ایه ػىج٘
،
ډٖشٺیمبً ٭چیٍ ډىبٵ ٬ي ٱبٍسڂَیَبی اثَٹيٍرَب سچٺی ډی ٙي ي هًإز َبی ډچی ٽَى ٍا ډىٮپٔ ډیومًى ي ىٍ ١يیز ثب ٕشڈ ډچی ي ثَای آُاىی دیپبٍ ة دب هبٕشىي ي ثَای ډیٽَى .ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٍ ث٦ه ایه ػىج٘ ،٭چیٍ اٍسؼبٌ ٫ ىډپَاسیٌِٽَىن ٽ ًٍٚسالٗ ډی ٽَىوي ي ٥بڅت كٺًٷ ثَاثَ ثَای اٽظَیز اٹٚبٍ ػبډٮٍ ؿًن هَىٌ ثًٍّياُیٍ ،يٙىٶپَان ،ٽٚبيٍُان ي ٽبٍځَان َُٙی ثًىوي .سًىٌَبی دَاٽىيٌ ی ډَىڇ ثَای اكَاُ كٺًٷ كٺٍ ی هًى ثٍ ایه ػىج٘ ډیدیًٕشىيَ .مبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً ویِ ًٽَ ځَىیي ،اوٺالة ًٕٕیبڅیٖشی اٽشجَ وٍ سىُب ىٍ ٽَىٕشبن ،ثچپٍ ىٍ ىیڂَ ډىب٥ٸ ػُبن اطَ
ثو٘ ثًى .ػىج٘ -46
1945ٽَىٕشبن ىٍ ََ كبڃ ،سىُب كَٽشی ثًى ٽٍ ٭چیٍ ٵبٙیٖڈ ىاهچی ي ٕچٍ٦ځَیَبی هبٍػی ،ډجبٍُار هًى ٍا ومبیبوي .ایه كَٽز ٵی وٶٍٖ یټ ػىج٘ ىډپَاسیټ ډلًٖة ډی ًٙى .ایه ًٙاَي وٚبن ډی ىَي ٽٍ وٍ سىُب ویَيَبی اوٺالثی ایَان ،ثچپٍ سمبډی ویَيَبی سَٹیوًاٌ ػُبن ،ىٍ ډٺبڇ ىٵب ٫اُ ػىج٘ ٍَبییثو٘ ٽَىٕشبن ي آًٍثبیؼبن ثَآډيوي. كپًډز ٽَىٕشبن اطجبر ومًى ٽٍ سىُب كپًډشی ٽٍ اُ ډَىڇ اڅُبڇ ځَٵشٍ ي ىٍ هيډز ډَىڇ ي ویبَُبی اوٖبوی ثبٙي ،ډیسًاوي ىٍ ایه ډى٦ٺٍ دب ثڂیَى .كشی اډَيٌُ ډچز ٽَى ،ډىؼمچٍ ٽٖبوی ٽٍ هبٍع اُ ایَان ُويځی ډی ٽىىي ،ثب ىیي اكشَاڇ ثٖیبٍی ثٍ ػمًٍُی ٽَىٕشبن ډیوڂَوي. ډَاكڄ ثٮيی ػىج٘ ثب اٽَاى ٭َاٷ،
$ثٍ ٍَجَی #ثبٍُاوی دیًوي یبٵز.
ومبیىيځبن ُیبىی اُ ٽَىٕشبن سَٽیٍ ي ٽَىَبی ډىب٥ٸ ډوشچٴ ٽَىٕشبن ثٍ
113
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كمبیز اُ ػمًٍُی ٽَىٕشبن ثَهبٕشىي .ىٍ إبٓ ،ایه ػىج٘ ىٍثَځیَويٌ ی ٕشلټڇىٌ ويٌ ی یپذبٍؿڂی ا ویبَُبی اوٖبوی ٽَىَب ي يكير ډچی ډچز ٽَى ي ا ډچی سمبڇ ٽَىَب ىٍ ډىب٥ٸ ډَُی ،ٽَىٕشبن ځَىیي. ىٕزيٍىَبیی ٽٍ اُ ػىج٘ ډُبثبى ٥ی ٕبڃ 46ـ1945ڇ ٌة ىٕز آډي، ا وٚبن ىاى ٽٍ ایه كِة $كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان#
ډٖشٺیمبً سًٕ٤
ویَيَبی ىډپَاسیټ ٽَى ایَان اىاٌٍ ډی ًٙى ي كِة ىډپَار ،كِة ډشَٹی ي ٕبُډبن یبٵشٍ ی ٽَىٕشبن سچٺی ډی
ی
ٙي .ایه كِة ثب سٮٺیت ثَوبډٍ
ىډپَاسیټ هًى ،ىٍ دی ډشليٽَىن ویَيَبی ډشَٹی ي اٹٚبٍ ي ٥جٺبر ډشٶبير ډَىڇ ثًى ٽٍ ثٍ ًٍ٥إبٕی ډی سًان ځٶز هَىٌ ثًٍّياُیٍ ،يٙىٶپَان، ډبڅپیه هَىٌ دب ي ٥جٺٍ ی ډشًٕ ٤ػبډٮٍی ٽَىٕشبن ٍا ډشلي ومًى .ایه كِة ىٍیبٵز ٽٍ ډجبٌٍُ ی ډچز ٽَى ىٍ ایَان ،سىُب اُ َ٥یٸ َمجٖشڂی ي َمپبٍی ٕبیَ ډچز َب ي سٚپیالر ٕبُډبن یبٵشٍ ی ثٍ ٍيُ ،ډیَٖ ډیځَىى .ثىبثَایه ،ایه دیًوي َمپبٍی ٍا ىٍ ٍأٓ ٽبٍَبی كِثی هًى ٹَاٍ ىاىٍ .يف اوٺالة ثشيٍیغ ىٍ ػىج٘ ٽَىٕشبن هًى ٍا ومبیبويَ١ .يٍر یپذبٍؿڂی ډچیَ ،مَاٌ ثب ٍيف یٍ آُاىیوًاَی ي آُاىځی ي ٍَب یی ډچی اُ سلز ٕچ ٍ٦كپبڇ ١يٽَى ډى٦ٺٍ
،
ثباله ٜایَان ي ىيٕشبن ایَان ثٮىًان یټ َ١يٍر سبٍیوی ډَ٦ف ٙي#37$ . ػىج٘ ډچی ،ىٍ ډُبثبى $ٽَىٕشبن #ي ىٍ َٕسبَٕ ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه
$ ،ثٍ
٭ىًان #إبٓ ي َٕآٱبُ كَٽز سبٌُای اُ سبٍین ډجبٍُار ډچز ٽَى
ومبیبن
ٙي .ىيڅز ٕچ٥ٍ٦چت آډَیپب ،كپًډز ٙبٌ ٍا يا ىاٙز سب ثب ػىڀ
٭چیٍ
كپًډزَبی ىډپَاسیټ ٽٍ اُ و َ٪آډَیپب ،ثیڈ ىهبڅز ًٍٙيی ىٍ ایَان ة ًٕی ٽَىٕشبن ي آًٍثبیؼبن ځٖیڄ ى اٍى. ډیٍٵز ،ویَيَبی و٪بډی اٍس٘ ٍا ٌ
114
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ًٍٙيی ثٍ سبُ ځی اُ َٙای ٤يیَان ٽىىيٌ ػىڀ َبی سبٍیوی ي ػُبوی اٗ ثیَين آډيٌ ثًى ي ثٍ هب َ٥سٮُيار ثیهاڅمچی هًى ،اډپبن ډٚبٍٽز ي كمبیز اُ ة سٮُيار هًى ثب َڈ دیمبوبن ٭مڄ وپَى كپًډزَبی ىډپَاسیټ ٍا وياٙز ي ٌ ي آوُب ٍا سىُب $ثٍ كبڃ هًىٍَ #ب ٽَى .٭ًاڇڃ ىاهچی ىیڂَی ثب٭ض دیَيُی كمالر ىٙمه ځَىیي ،ډىؼمچٍ سًاوبیی ٹيٍر ي ١ٮٴ َمبَىڂی ډجبٍُ ویَيَبی ىډپَاسیټ ىٍ ایَان ،٭بډڄ دیَيُی ٍّیڈ ٙبٌ ځَىیي.
ار
ىٍ ػمًٍُی
ٽَىٕشبن ىٍ ډُبثبى ،اځَؿٍ ٙٮبٍ اوٺالثی ٹبثڄ سًػُی ٍا ىٍ ٍإشبی ډىبٵ٬ "80ػبډٮٍی ٽَى یٮىی ٽٚبيٍُان ډَ٦ف ٽَى ،يڅی ٌة ًٍ٥ٽبډڄ ثٍ سٺٖیڈ اٍا١ی ثٍِځشَیه ٵئًىاڃ َبی ډى٦ٺٍ وذَىاهز .اَٙاٳ ُډیىياٍ ٽٍ اُ ٽَىٕشبن ځَیوشٍ ثًىوي ،ىٙمىی هًى ٍا ىٍ ډٺبثڄ ػمًٍُی ىډپَاسیټ
$ٽَىٕشبن#
وٚبن ىاىوي .ىٍ ایه ډَكچٍ ویِ ٽَىٕشبن ىٍ اػَای اٝالكبر اٍ١ی ثٮي اُ كپًډز آًٍثبیؼبن ٹَاٍ ډیځَٵز. وً ٫اٝالكبر اٍ١ی ىٍ ٽَىٕشبن ،وٍ سىُب ىٍ ٍٙي ٭مًډی ػىج٘ اطَ وڂٌاٙز ،ثچپٍ ثب ځبڇ َبی ََ$ؿىيَٕ #یٮی وشًاوٖز ډلييىیز ٭٪یمی ٽٍ ةٌ هبَُٕ َ٥ډیه دُىبيٍ ایَان يػًى ىاٙز ،ثب ٕیٖشڈ ىډپَاسیټ سبٌُ هًى آن ٍا اُ ډیبن ثَىاٍى ،ثچپٍ ایه سٶپَ ٽٍ ثو٘ ثٍِځی اُ ډبڅپیه ٽَىٕشبن َمييٗ اوٺالثیًن ٽَىٕشبن ٹَاٍ ډیځَٵشىي ،ثب٭ض ٙي ٽٍ ىٍ اػَای اٝالكبر اٍ١ی سٮچڄ ًٙى ي ىٍ وشیؼٍ ثوٚی اُ ډبڅپیه ،وً٭بً وٺ٘ ڇ ؤطَی ىٍ ػىڀ ٭چیٍ ویَيَبی اوٺالثی ٽَى ىاٙشٍ ثبٙىي .الُڇ ثٍ یبىآيٍیٖز ٽٍ "50ثىیبوڂٌٍان كِة اُ ٵئًىاڃ َبی هَىٌ دب ،ٹ َٚډشًٕ ٤ػبډٮٍ ي ا٭٢ب ٹجبیڄ ٽَىٕشبن ثًىوي .ىٍ ایىؼب ثبیي ثٍ ٵبٽشًٍ ثبُ ىاٍويٌ ىیڂَی اٙبٌٍ ومًى،
115
ي آن ایىپٍ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ة هبَ٥ ٹٖمز يٕیٮی اُ ٽَىٕشبن ایَان ىٍ آن ُډبن ٽبډالً آُاى وٚيٌ ثًى ي ٌ ىالیڄ سبٽشیپی ،ػچت ډبڅپیه ډشًٕ ٤ي هَىٌ دب ي ٹجبیڄ ػىًثی ٽَىٕشبن، ة ًٍ٥ٽبډڄ اوؼبڇ ىَي ي ىٍ كِة ىډپَار ومی سًاوٖز اٝالكبر اٍ١ی ٍا ٌ ة ىٍٕشی سپبډڄ دیيا ایه كبڃ ویِ سٶپَ ډجبٌٍُ ٥جٺبسی ىٍ ٍيٕشبَبی ٽَىٕشبن ٌ وپَىٌ ثًى. ٹيٍر ډبوًٍ كپًډز ٽَىٕشبن ویِ ډلييى ثًى "30 ،اُ ػمٮیز ٽَىٕشب ن ىٍ كی ٍ٦ی ػٲَاٵیبیی ػمًٍُی ٽَىٕشبن ٹَاٍ ىاٙز ،ثو٘ ػىًثی ٽَىٕشبن ٽٍ ٙبډڄ ډه٣ٹٍ يٕیٮی ډی ٙي ،ىٍ ىٕز كپًډز ډَٽِی ثبٹی ډبوي ي ٙبیي ثٍ َمیه ىڅیڄ ثًى ٽٍ ىيڅز ډَٽِی سًان كمچٍ َٕی ٬و٪بډی ٍا ثٍ كپًډز ىډپَاسیټ ٽَىٕشبن ىٍ اهشیبٍ ىاٙز .سجچیٰ ي٭يٌ ي ي٭یيَبی كپًډز ډَٽِی ي ٵٺيان سؼَثٍ ی ٕیبٕی ي سٚپیالسی اٽظَیز اٵَٖان ي ٵَډبويَبن ػمًٍُی وًدب ،یپی ىیڂَ اُ ٭ًاډڄ ا١ملالڃ ػمًٍُی ٽَىٕشبن ثًى .اڅجشٍ ایه ػىڂی وبثَاثَ ،ثیه اٍسٚی سب ىويان ډٖچق ثب دیٚمَځبوی اُ ػبن ځٌٙشٍ يڅی ثب اډپبوبر ١ٮیٴ ډبڅی ي سياٍٽبسی ویِ ثًى.
116
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
تخص پٙجٓ وشدٞا دس سٛسی ٚ ٝسٚسیٝ ًٍٕیٍ ٽٍ ػِي ٹچمَي اډذَاًٍ٥ی ٭ظمبوی ثًى ،ثٮي اُ ػىڀ ػُبوی ايڃ، سلز وٶًً ویَيَبی ٕچ ٍ٦ځَ ٵَاوٍٖ ىٍآډيَ .مبوڂًوٍ ٽٍ ٹجالً ویِ ثٍ ایه ډ٦چت اٙبٌٍ ځَى یى ،ویَيَبی ٕچ ٍ٦ځَ ي ډشؼبيُ ٵَاوٍٖ $ثٍ سلچیڄ آن ٍيُ، ځَٵز ي ٌ اډذَیبڅیٔ ٱَة #كمبیز اُ ًٍٕیٍ ٍا ىٍ ډٺبثڄ ٽ ًٍٚسَٽیٍ ثٍ ٭ُيٌ ڇ ٕٮی ومًى سب اُ ډجبٍُار ي ػىج٘ ډچی ٽَى ىٍ ًٍٕیٍ ثٌَُ ثَىاٍی ومًىٌ ي ډٺبٝي سًٕٮٍ ٥چجبوٍ ی هًى ٍا ٭مچی ٕبُى .ىٍ كٺیٺز ًٍٕیٍ دىبَڂبٌ ٍُډىيځبن ٽَى ٙيٌ ثًى ٽٍ ثٮي اُ ٙپٖز ٙین ٕٮیي ىٍ ٕبڃ
1325
ځَیوز ثًىوي .اډب ثٮيٌ ا اهشالٳ ثیه ٵَاوٍٖ ي سَٽیٍ ډًٍى ٌ َـ ٗ.ثٍ آوؼب سًػٍ ٹَاٍ ځَٵز ي ثب ډًاٵٺشی ٽٍ ىٍ ٕبڃ
1929ڇ ،ىٍ آوپبٍا اډ٢ب ٙي،
ثوٚی اُ ُډیه َبی سَٽیٍ ثٍ ًٍٕیٍ ياځٌاٍ ٙي .ٽَىَبی ًٍٕیٍ ،اٽظَاً ىٍ ایه ډى٦ٺٍ ياځٌاٍ ٙيٌ ُويځی ډی ٽَىوي .ػبیی ٽٍ ىٍ ډَُ سَٽیٍ ،٭َاٷ ي ًٍٕیٍ ډًٹٮیز اػشمب٭ی ي اٹشٞبىی آوُب ډبوىي ٕبیَ ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه
،ثٖیبٍ
ٍٹزاوڂیِ ثًى. ٹجڄ اُ ػىڀ ػُبوی ىيڇ ،ٽَىَبی ًٍٕیٍ وَٚیبر ي ٽشت هًى ٍا ډىشَٚ ډیٽَىوي ،اډب ىٍ ٕبڅُبی اهیَ سٲییَار ُیبىی ىٍ ٽَىٕشبن ًٍٕیٍ ډٚبَيٌ ومیًٙى ي َیـڂًوٍ اٝالكبر ثىیبىیه ىٍ َٙای ٤وبځًاٍ ٽَىَبی ًٍٕیٍ ا٭مبڃ وڂَىیيٌ إز .ىٍ ایه ٍإشب ََ ،ځبٌ ویَيَبی ىډپَاسیټ ٽَى ثٍ ډًٹٮیشی ىٕز یبٵشٍ اوي ي اٝالكبر ډٶیيی ىٍ ٽًٍٝ ًٍٚر ځَٵشٍ ،ؿٚڈ اوياَُبیی
117
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثَای ُويځی ثُشَ ٽَىَب ډش ًٍٞځَىیيٌ ٽٍ َٕاوؼبڇ ثٍ وشیؼٍ وَٕیيٌ إز. ثچٮپٔ ََ ،كَٽشی ٽٍ اُ َ٥ٳ ویَيَبی ىډپَاسیټ ٽَى ًٍٝر ځَٵشٍ، َؼًڇ ي كمچٍ ثٍ سٚپیالر ي ٕب ُډبنَبی ډچی ٽَىَب ىٍ ٽَىٕشبن آٱبُ ٙيٌ إز .ٽَىَب ىٍ ًٍٕیٍ هًاَبن كٺًٷ ډچی هًى ثًىوي ي ََ ياٽىٚی ثٚير ډلپًڇ ي ٭بډچیه ٍياوٍی ىاىځبَُبی ٵَډبیٚی ىيڅز ًٍٕیٍ ډی
ٙينى .ىٍ
كبڅیپٍ ثٮظیَب ىٍ ٍأٓ ٹيٍر ٹَاٍ ىاٍوي ،ٽَىَبی ًٍٕیٍ اُ ٽٖت كٺًٷ ډچی هًى ډلَيڇ ٙيٌ اوي .ىٍ اسلبى ًٍٙيی ًٕٕیبڅیٖشی $ٹجڄ اُ ٵَيدبٙی ،# ٹٖمشی اُ َُٕډیه َبی ٽَىَب ػِي ثوٚی اُ َُٕډیه ٍيٕیٍ سِاٍی ٹَاٍ ځَٵز$ .ثٮي اُ ٹَاٍىاى وىڂیه 1813ڇ ،ٽٍ ډبثیه ایَان ي ٍيٕیٍ سِاٍی ډىٮٺي ځَىیي #.ایه ٹٖمز ٙبډڄ ٽَىَبیی ډی ٙي ٽٍ ىٍ "اڅیِاثز دًڃ" ،ځَػٖشبن ي ثٮيَب ویِ ٙبډڄ ثوٚی اُ ٽَىَبیی ډیٙي ٽٍ ىٍٹچمَي ایَيان ي ځَػٖشبن ُويځی ډیٽَىوي .ىٍ ٹَاٍىاى سَٽمهؿبی $ىٍ ٕبڃ 1828ڇ ،#ٽٍ ثیه ایَان ي ٍيٕیٍ ډىٮٺي ځَىیيَُٕ ،ډیهَبی ثیٚمبٍ ىیڂَی ثٍ ٍيٕیٍ ډچلٸ ځَىیي ٽٍ ثوٚی اُ آوُب ویِ ٽَىوٚیه ثًىوي ،ډبوىي اٍډىٖشبن. ثٮي اُ اوٺالة اٽشجَ ىٍ ٍيٕیٍ٥ ،جٸ ډٮبَيٌ ای ٽٍ ثیه اسلبى ًٍٙيی ي سَٽیٍ ىٍ ډبٍ ٓ 1921ډىٮٺي ځَىیيَٕ ،اوؼبڇ ډى٦ٺٍ ٽبٍُي ي آٍىاَبوجٍ ثٍ سَٽیٍ ٭ًىر ىاىٌ ٙي ي ٵٺ ٤ؿىي َِاٍ ٽَى ىٍ اسلبى ًٍٙيی ثبٹی ډبويوي $اډَيُ ػمٮیز ٽَىَب ثیه َِ 200اٍ وٶَ ىٍ اٍډىٖشبن ،ىٍ آن ٽ ًٍٚسبٌُ مډیه ُىٌ ډی ًٙوي .ڇ #ثیٚشَ ایه ٽَىَب ٽٍ ىٍ آوؼب ُويځی إشٺالڃ یبٵشٍ ر ډیٽىىي َِ 26000$اٍ وٶَ آډبٍ ٹجچی ىاىٌ ٙيٌ ثًى ، #ىٍ ډى٦ٺٍ ای ةٌ وبڇ سبڅیه ي اڅڂًُ ٕبٽه َٖشىي .٭چیٍٱڈ ػمٮیز ٽڈ ٽَىَب ىٍ ٍيٕیٍ
118
،آوبن
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثٮىًان ډڄیر ٙىبٕبیی ٙيٌ اوي .ىٍ ډيآٍ ثب إشٶبىٌ اُ ٽشبثُبی ٽَىی ىٍٓ ان ٽَىی ىاٍوي٦ٕ .ق ُويځی آوبن اُ ٕبیَ ډیهًاوىي ي وَٚیبسی ویِ ثٍ ُ ة رډیه اػشمب٭ی ،سب اوياٌُ ای ثُشَ ي آیىيٌ ای ٽَىَبی ٽًٍَٚبی َمٖبیٍ اُ و َ٪أ ٍيٙه دیٍ٘ي ىاٍوي .ثٮي اُ ٵَيدبٙی ًٍٙيی ،ا٥ال٭بر ی ډٖشىي ىٍ ډًٍى ُويځی ي سٲییَار اٹشٞبىی ي آُاىی َبی َُٙيويی آوُب ىٍ ىٕز ویٖز؛ ََ$ ؿىي ىډپَإی ثٍ آن ٽ ًٍٚثبُ ځٚشٍ ي ىیًاٍ آَىیه ىیپشبسًٍی دَيڅشبٍیب ٵَي ٍیوشٍ إز ي اډپبن سمبٓ ػُبوی ي ا٥الٍٕ ٫بوی آوُب ثٖیبٍ ځٖشَىٌ سَ ٙيٌ إز .ڇ# ډىبث٬ َٙ -1ٵىبډٍی ثشچیٖی ؿبح ٭168 -1930 َٞ -2آٍٙیً ډچڄ
ـ ځِاٍٙبر ٽىًٖڃ
ـ ثٲياى ػچي ايڃ ٝلٶٍ
-175وٺڄ اُ
ځِاٍٙبر ډَثً ٣ثٍ ایَان -3دیمبنوبډٍ ثٲياى -4سبٍیم ایَان ـ ىٽشَ َيایشی -5سبٍین ایَان عڅي ًٕڇ ـ ؿبح ٝ 1821لٶٍ 220ډبڅپڈ -6سبٍین ایَان ـ اٽَاى ـ 168 ٛ -7ح -ايّ -یبوًٳ -ٽشبة ٽَىی ـ ػچي -11ؿبح 1900سٶچیٔ -148 ٛ 149 -8ویپشیه ـ "ٹٶٺبُ ي اٍيډیٍ" ٍيُوبډٍ ی إٓیبیی ـ ّاوًیٍ ي ډبٍٓ ٛ -1929 100 -9ڇ .ٵبوی ـ "هچٸ ٽَى ي دیَٚٵز اػشمب٭ی آن" دبٍیٔ171 ٛ -1933 -
119
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
" -10ٽَى ي اډذَیبڅیٖڈ" سبٙپىي ـ ٙ -1932مبٌٍ 94 -14 ٛ -13 -11اُ َمبن ډٺبڅٍ َ -12مبن ٽشبة 119 ٛ َ -13مبن ٽشبة 109 ٛ َ -14مبن ٻ116 ٛ . َ -15مبن 243 ٛ -16ن -ىٍٕیمی" -ٽَىٕشبن" 1952 -125 ٛ -17ع .آًَدَ .٭َاٷ100-99 ٛ - -18ډیچَ ثچیِٽی22 ٛ 1918-1922 - َ -19مبن ٽشبة 23 ٛ " -20هٞچز ىيٍان ٵئًىاڅیشٍ ٽَىٕشبن" ٹٖمز 118 ٛ -11 " -21ایه سىُب ٭بډچی ثًى ٽٍ ثب٭ض رٙيیي ډجبٌٍُ دَسًان ٵئًىاڃَبی ٽَىٕشبن ٭چیٍ ډٺبډبر كپًډشی ي ویَيی ّاوياٍډَی ي و٪بډی ځَىیي. -22اٍ .يُ يڅز " :ػمًٍُی ىډپَاسیټ ډُبثبى
" ډؼچٍ هبيٍډیبوٍ ،ویًیًٍٻ-
298 ٛ 1947 -23ي -إشیذبوًٳ" -ډالٹبر ٽَىَب" ػيیي ـ ٙمبٌٍ ّ 8 -28يالی 1949 -24ن -دٖیبن "اُ ډُبثبى هًویه سب ًٕاكڄ آٍ
ََان 103 ٛ -1948 "ر
$ٽشبة ثٍ ُثبن ٵبٍٕی إز# "سبطیَ ٭میٸ ٍيف ػمًٍُی ٽَىٕشبن ي ا٭ياڇ ٍَجَ ػىج٘ ،ىٍ ػمالر ُیَ ٽٍ سًٕ ٤يیچیبڇ ىاځالٓ ثیبن ځَىیيٌ ،ثٍ هًثی ىیيٌ ډی ًٙى " .ػًان َمَاٌ َمَٖ ثٍ ًٕی ػبىٌ آډي. اي ًٕاٍ االٱی ثًىَ .مَٖٗ ډٲَيٍاوٍ ىٍ ٽىبٍٗ ٹيڇ ډی ُىٕ .الڇ ي اكًاڃ دَٕی ٽَىیڈ .دَٕیيڇ ٽٍ هبوٍار ٽؼبٕز؟
120
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اي ځٶز :ډب ٽَى َٖشیڈ ي ثٍ ُیبٍر ډی ٍيیڈ ،ثَای ٭جبىر ثٍ سَثز ٹب١ی آډيٌ ایڈ. ىٍ ٝيای٘ ډی ٙي ډٺبيډز ٍا ٙىیي ي ؿٚمُبی٘ َمـًن هىؼَی ثًى ٽٍ ىٍ ٽمَ ىاٙز .٭ِډی ٍإن ٽٍ هًى ٍا آډبىٌ ی ََ وً ٫ډجبٌٍُ ثب ٭بډچی ٽٍ يی ٍا اُ ٍٵشه ىٍ ډٖیَ هًى ثبُ ډی ىاٙز .ٹب١ی ډلمي یټ ُیبٍر ځبٌ ياٹٮی إزٝ .يَب ٽَى ََ ٍيُ ىٍ آوؼب ثٍ ٭جبىر ي اىای اكشَاڇ ډٚٲًڅىي .ٹبسڄ ایه ٹَُډبن ٽَى ٵٺ ٤سًاوٖز ػٖڈ اي ٍا وبثًى ومبییي ي ٹبىٍ وجًى ٭ٺیيٌ يی ٍا ثٍ آُاىی ي ٍٵبٌ ٽَىٕشبن وبثًى ٽىي. اي ىٍ كٺیٺز ٹيٍر ي إشلپبڇ سبٌُ ای ثٍ ٍيكیٍ ي ډجبٌٍُ ٽَىَب ثوٚیي .ثٍ وَ٪ ٽٚبيٍُان ٕبىٌای ٽٍ ٝيَب ډبیڄ ثَای ىیياٍ ي سبٌُ ٽَىن هب ٌَ٥ی اي ډیآیىي ،ٹب١ی ثٍ ٭ىًان اوٖبن هًثی ٙشبهشٍ ٙيٌ ي ُويځی اي ٍيیبیی ٍا ډؼٖڈ ډی ٽىي ٽٍ ثبیي څجبٓ ياٹٮیز ثٍ هًى ثذًٙي. يیچیبڇ ىيځالٓ "َٕ ُډیه ٭ؼبیت" 64-63 ٛ 25ـ " ډچز ٽَى" ڇ .ٵبوی 26ـ هچٸ ٽَى ي دی٘ اػشمب٭ی آن " ڇ .ٵبوی " -27ٽَى ي اډذَیبڅیٖڈ" ٽًٍيىځچً 64 -63 ٛ "ډچز ٽَى" ڇ .ٵبوی " -28هچٸ ٽَى ي دیَٚٵز اػشمب٭ی آن" ڇ .ٵبوی " -29ٽَى ي اډذَیبڅیٖڈ" ٽًٍىي ځچً – 30ویپشیه ـ "ٹٶٺبُ ي اٍيډیٍ" -31ویپشیه "ٽَىَب" َُٕ" -32ډیه ٭ؼبیت" يیچیبڇ ىيځالٓ 36 -35 -34 -33ي 37اُ َمبن ٽشبة
121
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
122
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
فصُ 3 ٔصاحثٞٝای دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕ ٛتا ٔطثٛعات ایشاٖ دس ساِٟای 59 ٚ 58 ،57
123
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
124
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٌفتٍٛی ٔجّ" ٝپیطٍاْ " تا دوتش عثذاِشحٕاٖ لاسّٕٛ ٕٓ :ی ي ؿُبٍ ٕبڃ ډجبٌٍُ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٍ ؿٍ اٙپبڅی ثًىٌ ي ىٍ ایه ډير و َٚآطبٍ سئًٍیټ كِثی ىٍ ؿٍ ٕ٦لی ثًىٌ؟ ع :اڅجشٍ ډب ثٍ ٕی يدىؼمیه ٕبڃ سإٔیٔ كِة وِىیټ ډی ًٙیڈ ،ىٍ ایه ٕیيدىغ ٕبڃ ،كِة ډب ٵَاُ ي وٚیت ُیبىی ٍا اُ ىيٍان ػمًٍُی ډُبثبى سب ىيٍان ډوٶی ٥ی ٽَىٌ إز ي ډجبٍُار ٕیبٕی ډوشچٴ ىاٙشٍ ي كشی ىٍ ٕبڅُبی 1347ـ 1346ثٍ ډير 18ډبٌ ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍ ٽَىٌ إز .اُ ایه ٕیيؿُبٍ ٕبڃ ډجبٌٍُٕ ،ی يىي ٕبڅ٘ ٍا كِة ډب ثٍ ًٍٝر ډوٶی ځٌٍاويٌ، ٵياٽبٍیُبی ثٖیبٍی ٽَىٌ ي ُٙيا ي ُوياویبن ُیبىی ىاٙشٍ إز ي ٭يٌ ُیبىی ډؼجًٍ ٙيٌ اوي ٽٍ ًٍٚا سَٻ ٽىىي .اُ ایه ډجبٍُار ثٍ يیٌْ اُ ډجبٍُار ،یپٖبڃ اهیَ كِة ،كِة ډب ثب َٕثچىيی ثیَين آډيٌ ي ډًٵٸ ٙيٌ دٚشیجبوی اٽظَیز ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ػچت ٽىي. ىٍ ىيٍان ډوٶی ،ٵٮبڅیز ډ٦جً٭بسی ډب يٕیٮشَ ثًى ُیَا ىٍ ىيٍان ډوٶی ایه وً ٫ٵٮبڅیز ډی سًاوي ثیه كِة ي ډَىڇ ثبٙي .ثٮي اُ اوٺالة ثٍ ٭چز ډٚٲچٍ ُیبى ډًٵٸ وٚيیڈ آو ًٍ٦ٽٍ ٙبیٖشٍ إز ثٍ ډٖبئڄ اوشٚبٍاسی ي ډ٦جً٭بسی ي ثٍ يیٌْ ډٖبئڄ سئًٍیټ سًػٍ ٽىیڈ.
125
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډب ثیٚشَ ٍيی ثَوبډٍ ي إبٕىبډٍ كِة ٽٍ ثٍ و َ٪ډب سب ىيٍان اوٺالة ٽبډالً ػًاثڂًی ډٖبئڄ ٽَىٕشبن ایَان ثًىٌ ي َىًُ َڈ ثٖیبٍی اُ ډًاٍى ایه إبٕىبډٍ ي ثَوبډٍ ای ٽٍ ىٍ ٽىڂٌَ ًٕڇ ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1352سييیه ٙي ثٍ ػبی هًى ثبٹی إز $سأٽیي ىاٙشٍایڈ.# اُ َ٥ٳ كِة ٽشبثُبیی ثٍ ُثبن ٽَىی ؿبح ٙيٌ ٽٍ َڈ وٺ٘ ثٍِځی ىٍ سلَیټ اكٖبٕبر ٝلیق ډچی ىاٙشٍ ي َڈ يٕیچٍ هًثی إز ثَای ایىپٍ ځٶشٍَب ي وًٙشٍ َبی ډب ٍا سًىٌ َبی يٕی ٬ډَىڇ ثٶُمىي ي ایه ٽبٍیٖز ٽٍ كبال َڈ اىاډٍ ډی ىَیڈ ،ؿىبوپٍ ٍيُوبډٍ "ٽًٍىٕشبن" $ياثٖشٍ ثٍ اٍځبن ډَٽِیٍ #ا ثٍ ىي ُثبن ٵبٍٕی ي ٽَىی ډىش َٚډی ٽىیڈ .اځَ َٙایٝ ٤چق اىاډٍ دیيا ٽىي، ىٍ و َ٪ىاٍیڈ یټ وَٚیٍ ٕیبٕی ډبَبوٍ ډىش َٚٽىیڈ سب ډٖبئڄ سئًٍیټ ٍا آوؼب ډَ٦ف ٽىیڈ. ىٍ ىيٍان ډوٶی ،وَٚیٍ ای ىيٍن كِثی سلز وبڇ "سیپً "ٍ ٍٙىاٙشیڈ ٽٍ ډٖبئڄ إبٕی وَ٪ی ي ٕیبٕی كِة ىٍ آن ډَ٦ف ډی ٙي .اډیيياٍ َٖشڈ ثشًاویڈ "سیپًٍ "ٍٍٙا ٽٍ ثٍ ُثبن ٽَىی ؿبح ډی ًٙى ،ثٍ ُثبن ٵبٍٕی ویِ ؿبح ٽىیڈ ي ىٍ ٕ٦ق يٕیٮی دو٘ ومبئیڈ .ثٍ ًٍ٥ٽچی ٵٮبڅیز ډ٦جً٭بسی ډب ىٍ َمیه كي إز ٽٍ وٖجز ثٍ كؼڈ دٚشیجبوی ډَىڇ اُ كِة ډب ثٖیبٍ ٽڈ إز .ډب ثٍ ایه ډٖئچٍ سًػٍ ىاٍیڈ ي اډیيياٍیڈ ٽٍ ىٍ آیىيٌ ایه وٺ ٜػجَان ًٙى. ٙي. ٓٙ :مب ځٶشیي ثیٚشَ وَٚیبسشبن ىٍ ُډبویپٍ كِة ډوٶی ثًى دو٘ ډی آیب ىٍ ٕ٦ق ٽَىٕشبن ایَان دو٘ ډیٙي؟
126
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
عَ :مبوًٍ٦یپٍ ډی ىاویي ،دو٘ وَٚیٍ ىٍ ىيٍان ٵٮبڅیز ډوٶی ډلييى إز .ډظالً ٍيُوبډٍ "ٽًٍىٕشبن" ؿًن ومی سًاوٖز ىٍ ٕ٦ق يٕی ٬دو٘ ثًٚى ،ٵٺ ٤ثٍ ىٕز ٭يٌ ای ډلييى اُ ډَىڇ ډی ٍٕیي .ىٍياٹ ٬ىٍىی ٽٍ ډب ىاٙشیڈ ىٍى َمٍ ٕبُډبوُبی ډوٶی ثًى ،یٮىی سمبٓ ثب سًىٌ َبی يٕیٮی اُ ډَىڇ ډٚپڄ ثًى ي اٽىًن إز ٽٍ ىٍ كي ٽَىٕشبن سًاوٖشٍ ایڈ ٽٍ اُ وِىیټ، َڈ اُ َ٥یٸ ډ٦جً٭بر ي َڈ ډٖشٺیمبً ثب ډَىڇ ي ثٍ يیٌْ ثب ىَٺبوبن ٽٍ ثيوٍ اٝچی كِة ډب ٍا سٚپیڄ ډیىَىي ،سمبٓ ىاٙشٍ ثبٙیڈ. ٓٙ :ٮبٍ إشَاسْیټ كِة ىډپَار " ىډپَإی ثَای ایَان ،هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن" إز .ایه ىډپَإی ثٍ ٍَجَی ٽياڇ ٥جٺٍ إز؟ آیب ایه ىډپَإی ،یټ ىډپَإی ثب ډٶًُڇ ثًٍّياُی ویٖز؟ ع ََ :ٽٔ ي ََ كِثی ثَای هًىٗ ثَوبډٍ ي ًَیشی ىاٍى .ىډپَإی ای ٽٍ ډب ډی ځًییڈ ،ىډپَإی ثيين ثَؿٖت ي ياٹٮی إز .ډب كِثی َٖشیڈ ډچی ي ىډپَار ،كِة ٥جٺٍ ډٮیىی ویٖشیڈ .ىٍ إبٕىبډٍ كِة آډيٌ إز ٽٍ كِة ىډپَار ،كِة ٽبٍځَان ،ىَٺبوبن ي ٍيٙىٶپَان اوٺالثی إز .ډب اى٭ب وياٍیڈ ٽٍ كِة ٥جٺٍ ٽبٍځَیڈ ،يڅی ىٍ كِة ډب اٵَاى ثٖیبٍی ثٍ اًٝڃ
"ڇ ـ ڃ "
دبیجىيوي .اډب اٽظَیز ا٭٢بی كِة ډب ا٭شٺبىار ډٌَجی ىاٍوي ،یٮىی كِة، ثبُسبثی اُ ػبډٮٍ ٽَىٕشبن ایَان إز ي ََؿٍ ىٍ یټ ػبډٮٍ ډی ځٌٍى ،ثبیي ىٍ یټ كِة ډىٮپٔ ًٙى .ثٍ ایه سَسیت ایه ىډپَإی ٽٍ ىٍ ٙٮبٍ إشَاسْیټ ډب آډيٌ ،ىٍياٹ ٬ىډپَإی ثٍ ډٶًُڇ ا٭ڈ إز یٮىی ایىپٍ ىډپَإی ثَای َمٍ ډَىڇ ،ثَای َمٍ ٕبُډبوُب ،ثَای َمٍ اكِاة ي آن ؿیِی إز ٽٍ ډب ىٍ ٭مڄ َڈ س٦جیٸ ىاىٌایڈ.
127
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثب يػًى ایىپٍ كِة ىډپَار اځَ ىٍ سمبډی ََُٙبی ٽَىٕشبن َڈ كبٽمیز ٍا ىٍ ىٕز وياٙشٍ ثبٙي ،ىٍ ثٮ٢ی اُ ََُٙب ؿٍ ٹجڄ اُ ىٍځیَی ي ؿٍ كبال كبٽمیز ٍا ىٍ ىٕز ىاٍى .يڅی كشی ثٍ آن ځَيَُبیی ٽٍ ثیٚشَ ٵٮبڅیشٚبن ډوبڅٶز ثب كِة ىډپَار إز ،ٽًؿپشَیه سٮَ١ی وپَىٌایڈ. ىٍ ډُبثبى ځَيَی ثٍ إڈ دیٚمَځبن ُكمشپ٘ ٵٮبڅیز ډی ٽىىي ٽٍ سمبډی ډ٦جً٭بسٚبن ي ٕوىَاوی َبیٚبن سىُب ي سىُب ډوبڅٶز ثب كِة ىډپَار ډی ثبٙي. ثٮ٢ی اُ ٍٵٺبی كِثی ډیځٶشىي ایىُب 12ـ 10وٶَ ثیٚشَ ویٖشىي ي ثبیي ثٖبٚ٥بن ٍا ػم ٬ٽَى ،يڅی ٍَجَی كِة ډوبڅٴ ایه ٽبٍ ثًىُ ،یَا ډب ىډپَإی ٍا ثٍ ایه ډٶًُڇ ىٍٻ ډی ٽىیڈ ٽٍ اٹچیز ډوبڅٴ ثشًاوي آُاىاوٍ اُ٩بٍو َ٪ٽىي. ٓ :ثٍ و َ٪ډب ثٮي اُ كڄ ډٖئچٍ ٥جٺبسی إز ٽٍ هچٸَب ډًٵٸ ډیًٙوي ثٍ هًىډوشبٍی ثَٕىي .ثب يػًى ٕیٖشڈ ٵٮچی ،وٙ َ٪مب ىٍ ایه ډًٍى ؿیٖز؟ ع :ډه ثَای وٙ َ٪مب اكشَاڇ ٹبئچڈ ،يڅی ډًاٵٸ وٙ َ٪مب ویٖشڈ .ثٍ و َ٪ډب سب يٹیپٍ ډٖئچٍ ډچی ثٍ ٭ىًان كچٺٍ إبٕی َمٍ ډٖبئڄ یټ ډى٦ٺٍ ډَ٦ف إز، ډٖئچٍ ٥جٺبسی ثٍ آن ٙپچی ٽٍ ٙمب ډی ځًییي ،ومیسًاوي اٝالً ثَيُ ٽىي .ډظالً االن ٕبُډبن َبیی َٖشىي ٽٍ ډجىبی ډجبٌٍُ ٍا ىٍ ٽَىٕشبن ډجبٌٍُ ٥جٺبسی ځٌاٙشٍاوي ،يڅی ایه كِة ىډپَار ٽَىٕشبن إز ٽٍ سًاوٖشٍ إز اٽظَیز ډَىڇ ٍا ثٍ ًٕی هًى ػچت ٽىي ي ایه ثٍ ٭چز سًػٍ ٽَىن ىٍ ایه ډَكچٍ ثٍ ٍٵٕ ٬شڈ ډچی ٽٍ كچٺٍ إبٕی َمٍ ډٖبئڄ إز ډی ثبٙي .ثٮي اُ كڄ ډٖئچٍ ډچی إز ٽٍ ډٖئچٍ ٥جٺبسی ٙير هًاَي ځَٵز ي ایه یپی اُ اًٝڃ ٭چمی إز ٽٍ ىٍ ثٖیبٍی اُ ٽًٍَٚب سؼَثٍ ٙيٌ إز .ىٍياٹ ٬ډجبٌٍُ ډچی
128
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َٕدًٙی ثَ ډجبٌٍُ ٥جٺبسی إز ي اػبٌُ ومی ىَي ډجبٌٍُ ٥جٺبسی آوـىبن ٽٍ الُڇ إز هًىٗ ٍا وٚبن ىَي. ٭ٺیيٌ ډب ثَ ایه إز ٽٍ اځَ ٕبُډبوُبیی ٭الٹٍ ثٍ دیٚجَى ي ٙير ثوٚیين ثٍ ډجبٌٍُ ٥جٺبسی ىاٍوي ي ډبیچىي هًإشُبی ډَثً ٣ثٍ ٥جٺبر ُكمشپ٘ ثٍ يیٌْ ٽبٍځَان ي ىَٺبوبن ډَ٦ف ًٙى ،ثٍ كڄ ډٖئچٍ ډچی ٽٍ هًى ډَكچٍای ىٍ ٍاٌ ډجبٌٍُ ٥جٺبسی إز ٽمټ ٽىىي .كِة ىډپَار ډجبٌٍُ ىٍ ٍاٌ آُاىی ډچی ٍا ػيا اُ ډجبٌٍُ ىٍ ٍاٌ آُاىی ٥جٺبسی ومی ىاوي .ډجبٌٍُ ٕیبٕی ي اػشمب٭ی ثٍ ډًاُار َڈ ػچً ډی ٍيوي .ډب ىٍياٹ ٬هًىډوشبٍی ٍا ثَای ایه ومیهًاَیڈ ٽٍ ٵٺ ٤٭يٌ ای ثًٍّيا ي ٵئًىاڃ ثٍ ػبی َیئز كبٽمٍ ٕبثٸ، كبٽمیز ٍا ىٍ ٽَىٕشبن ثٍ ىٕز ځیَوي .ډب ډی هًاَیڈ ٽٍ هًىډوشبٍی، ډٶًُڇ اٹشٞبىی ـ اػشمب٭ی ثَای ډَىڇ ٽَىٕشبن ىاٙشٍ ثبٙي ،یٮىی ٽبٍځَان هًإشٍ َبی هًى ٍا دیبىٌ ٽىىي ي ىَٺبوبن ُډیه ىاٙشٍ ثبٙىيٙ .ٮبٍ ډب ىٍ ډًٍى ىَٺبوبن ایه إز ٽٍ "ُډیه اُآن ٽٖی إز ٽٍ ٍيی آن ٽبٍ ډیٽىي" ٽٍ ثٍ و َ٪ډب ٍاىیپبڅشَیه ٙٮبٍ إز ي ایه ٍا دیبىٌ هًاَیڈ ٽَى. ٍٵٕ ٬شڈ ډچی ډَثً ٣ثٍ َمٍ ٥جٺبر ٽَىٕشبن ډی ثبٙي ،كشی ثًٍّياُی ٽَى َڈ ىٍ ُیَ ٕشڈ ډچی ٹَاٍ ځَٵشٍ ،يٹشی ٕشڈ ډچی ٍٵٙ ٬يٍ ،ٵٕ ٬شڈ ٥جٺبسی ثیٚشَ ثَيُ ډیٽىي .سب ٍٕیين ثٍ آن ډجبٌٍُ ٙيیي ٥جٺبسی ،ډجبٌٍُ ٥جٺبسی ٍا ثٍ ډًاُار ډجبٌٍُ ډچی ثبیي اىاډٍ ىاى ي ثٍ هبَ َ٥میه و َ٪إز ٽٍ كِة هًىډبن ٍا ىٍياٹ ٬كِة ُكمشپٚبن ډی ىاویڈ ي ٭مالً ایه ٍا طبثز ٽَىٌ
ایڈ.
ډظالً يٹشی َیئز كبٽمٍ ،ٵئًىاڅُب ٍا ډٖچق ٽَىٌ ثًى سب ٭چیٍ ىَٺبوبن ي ٕبُډبن َبی ىډپَاسیټ ډجبٌٍُ ٽىىي ،كِثی ٽٍ ثب ٹب٥ٮیز سمبڇ ٵئًىاڅُب ٍا هچ٬
129
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕالف ٽَى ،كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثًى .ایه و َ٪ډب ىٍثبٌٍ ډجبٌٍُ ډچی ي ٥جٺبسی إز. ٓ :ىٍ إبٕىبډٍ كِة اُ ًٙيویِڇ ٭٪مز ٥چجبوٍ ایَان ثٍ ٭ىًان هَ٦ ٭ميٌ یبى ٙيٌ ٽٍ ثٍ و َ٪ډب ىیيی اولَاٵی إز .و َ٪هًىسبن ىٍ ایه ډًٍى ؿیٖز؟ ع :دٔ وٙ َ٪مب ایه إز ٽٍ وبٕیًوبڅیِڇ ٽَى هَ٦وبٻ إز؟ ٓ :هیَ ،ؿًن ډب ډٖبئڄ ٍا ٥جٺبسی ثٍَٕی ډیٽىیڈ .وَ٪ډبن ایه إز ٽٍ آوـٍ ٭ميٌ إز ،ؿٍ ثَای هچٸ َبی ایَان ي ثٍ ًٍ٥ٽچی ُكمشپٚبن ٕیٖشڈ َٕډبیٍ ىاٍی إز؟ ع :دٔ ډشإٔٶڈ ډشًػٍ آن ػَیبن وٚيٌ ایي .ایه ډٖئچٍ ىٍ إبٕىبډٍ ډب ىي ډًٍ ٫ً١ا ىٍ ډٺبثڄ َڈ ٹَاٍ ډی ىَي .ایه ډٖئچٍ ډَثً ٣ثٍ َٕډبیٍ
ىاٍی ي
ایىُب ویٖز .اُ وًَ َ٪ىی االن ىي ه َ٦ثَای وُ٢ز ډب ډمپه إز يػًى ىاٙشٍ ثبٙي ،یپی ځَای٘ وبٕیًوبڅیٖشی سىڀ وَ٪اوٍ ىٍ ثیه ٽَىَب آن ؿیِی ٽٍ ډب ىٍ ٽَىی ثٍ آن "ٽَىایشی َٝٳ" ډی ځًئیڈ ،یٮىی ٽبٍٗ ٵٺ ٤ایه إز ٽٍ ٽَى ٍا ثٍ ٭ىًان ٽَى ثٍ َيٵ٘ ثَٕبوي .ٽبٍی ثٍ هچٸ ٽَى ،ثٍ ُكمشپٚبن ٽَى وياٍى ،هًى ٍا ىٍ ډٺبثڄ ُكمشپٚبن ٵبٍٓ یب هچٸ
َبی
ٱیَٽَى ٹَاٍ ډی ىَي .ډب ایه وَ٪یٍ سىڀ وَ٪اوٍ ٍا ٍى ډی ٽىیڈ .ىٍياٹ ٬ډب اوشَوبٕیًوبڅیٖز َٖشیڈ .ىيٕشی ثیه ډچشُب ثَای ډب اَمیز ثٖیبٍی ىاٍى ي یټ ه َ٦ىیڂَ ٭جبٍر إز اُ ًٙيویِڇ ٭٪مز ٥چجبوٍ ٵبٍٓ ایَاوی ٹيیڈ ،آن ؿیِی ٽٍ ٙبٌ ىٍ ٍّیڈ ٙبَىٚبَی ځىؼبويٌ ثًى .ىٍ ثیه ایه ىي سب ًٙيویِڇ ٭٪مز٥چجبوٍ ٵبٍٓ ډی ځًیي "اٝالً ٽَى يػًى وياٍى
130
" ،يػًىٗ ٍا اوپبٍ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډیٽىي .یٮىی كب َ١ویٖز ٽًؿپشَیه كٸ ډچی ٍا ثٍ ٽَىَب ثيَي .يٹشی ډب ایه ىي ٍا ثب َڈ ډٺبیٍٖ ډی ٽىیڈ ،آنيٹز ًٙيویِڇ ٭٪مز
٥چجبوٍ هَٗ٦
ثیٚشَ اُ وبٕیًوبڅیِڇ سىڀ وَ٪اوٍ إز .ایىؼب ډٖئچٍ َٕډبیٍىاٍی یب اډذَایبڅیٖڈ ډَ٦ف ویٖز ،االن ىٙمه ٝچی َمٍ هچٺُبی ایَان اډذَیبڅیِڇ إز .اڅجشٍ ډب ثٍ ٭ىًان یټ كِة ىډپَار ٽٍ ىٍ آیىيٌ َيٵمبن ایؼبى ٕبهشمبن ًٕٕیبڅیِڇ إز ،ىٍ آیىيٌ َٕډبیٍىاٍی ٍا ثًٍٍ٥ٽچی ثٍ ٭ىًان یټ ػبډٮٍ ٍى ډیٽىیڈ. ًٓٙ :يویِڇ ایَاوی ىٍ كٺیٺز ډچیز َبی ډوشچٴ ایَان ٍا ىٍثَ ډیځیَى. يڅی ٙمب ایىؼب ًٙيویِڇ ٵبٍٓ ٍا ډَ٦ف ٽَىیي. ع :ىٍ ایه ډٖئچٍ ثلض إز .ایه یټ ډٖئچٍ سَډیىًڅًّی یٮىی ا٦ٝالكبر إز .ؿًن ثٮ٢ی َب ثَ ایه ٭ٺیيٌ اوي ٽٍ ځٶشٍ ًٙى ًٙيویِڇ ٵبٍٓ ي ٭يٌ ای ًٙيویِڇ ٵبٍٓ ٍا ًٙيویِڇ ایَاوی ډی وبډيًٙ .يویِڇ ٵبٍٓ ډی ځًیي ثٍ هبَ٥ ډه ٵبٍٓٙ ،مب وجبیي كٸ ډچی هًىسبن ٍا ثوًاَیي ي ىٍ څًای ایَاوی
ثًىن ي
ایَاویځَی ایه ًٙيویِڇ ٍا ثٍ ٽبٍ ډی ثَى .يٹشی ىٍ إبٕىبډٍ ډیهًإشیڈ ایه ډبىٌ ٍا ثىًیٖیڈ ،ثَ ٍيی ایه ډٖئچٍ ثلض ثًى ،يڅی ثبالهٌَ ثٍ ایه وشیؼٍ ٍٕیيیڈ ٽٍ ًٙيویِڇ ایَاوی ٝلیق سَ إز ،ؿًن ًٙيویِڇ ٵبٍٓ ٽٍ ډی هًاَي كپًډز ٽىي ،سلز َمیه وبڇ ا٭مبڃ ٹيٍر ومی ومبیي ،ثچپٍ ثٍ إڈ ایَاویځًیی ي ایىپٍ َمٍ ایَاوی َٖشیڈ ي ثبیي ىٍ ؿُبٍؿًة ایَان ٵٮبڅیز ٽىیڈ ثٍ ډیيان ډی آیي ي ثٍ هبَ َ٥میه ٽچمٍ ًٙيویِڇ ایَاوی ثٍ ٽبٍ ٍٵشٍ إز. ٽىیڈ ٓ :ډب اُ ىیيځبٌ ډبٍٽٖیٖشی ـ څىیىیٖشی ډٖبئڄ ٍا ٥جٺبسی ثٍَٕی ډی ي ثٍ َمیه هب َ٥يٹشی ٙمب ىٍ إبٕىبډٍ كِة اُ كِة ىډپَار ثٍ ٭ىًان
131
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كِة دیٚبَىڀ سمبڇ هچٸ وبڇ ډی ثَیي ،ثب ٙىبهز ډب اُ دیٚبَىڀ ىٍ س٢بى ٹَاٍ ډیځیَىٙ .مب دیٚبَىڀ ٍا ؿٍ سٮَیٴ ډیٽىیي؟ عَ :مبو ًٍ٦ٽٍ ځٶشڈ ،ډه ثَای وٙ َ٪مب اكشَاڇ ٹبئچڈ .ډٖئچٍ دیٚبَىڀ ٍا ډب ایى ًٍ٦ٵُمیيٌ ایڈ ٽٍ يٹشی اٽظَیز ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍَجَی كِثی یب ٕبُډبوی ٍا ٹجًڃ ثپىىي ي آن ٕبُډبن ٍاَىمبی ډجبٌٍُ اٽظَیز ډَىڇ ثبٙي ،آن يٹز ثٍ آن دیٚبَىڀ اسالٷ ډی ًٙىٙ .مب دیٚبَىڀ ٍا ىٍ ؿُبٍؿًة یٮىی ډَ٦ف ډیٽىیي ٽٍ دیٚبَىڀ كشمبً كِة ٥جٺٍ ٽبٍځَ إز .ډب ٵپَ ډی
ٽىیڈ ىٍ
َٙای ٤ډٚو ٜٽَىٕشبن ٥جٺٍ ٽبٍځَ ٽَى وياٍیڈ. اًٝالً ىٍ یټ ٽًٕٕ ًٍٚیبڅیٖشی يٹشی ٽٍ هچٺُب ثب ډیچیًوُب ٍٙشٍ اٹشٞبىی، ٕیبٕی ي اػشمب٭ی ثٍ َڈ دیًوي ىاٍوي٥ ،جٺٍ ٽبٍځَ ٍا ومی
ًٙى ثٍ ډىب٥ٸ
ډوشچٴ سٺٖیڈ ٽَى .ىٍ ایَان ٥جٺٍ ٽبٍځَ يػًى ىاٍى ،يڅی ٥جٺٍ ٽبٍځَ ٽٌَى يػًى وياٍى .اڅجشٍ ٥جٺٍ ٽبٍځَ ایَان كٸ ىاٍى ٕبُډبن ٕیبٕی دیٚبَىڀ هًىٗ ٍا ىاٙشٍ ثبٙي .اډب ىٍ ٽَىٕشبن ډب ثب ي ٬١ډوًٝٞی َ٥ٳ َٖشیڈ ي ایه ي ٬١ډو ًٛٞثٍ ډب اػبٌُ ٽبٍثَى ایه ا٦ٝالف ٍا ډی ىَي ٽٍ اڅجشٍ كِة ىډپَار دیَٚي ډَىڇ ٽَىٕشبن إز ،یٮىی ډَىڇ ٽَىٕشبن ىوجبڃ كِة ىډپَار ډیثبٙىي. ډب ٵپَ ډی ٽىیڈ ایه ا٦ٝالف سب كيی ىٍ ډًٍى ډب سلٺٸ یبٵشٍ ،اڅجشٍ ىٍ آیىيٌ ثٖشٍ ثٍ ایىپٍ ٽياڇ كِة یب ٕبُډبن اُ ډىبٵ ٬ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٵب ٫ٽىي، ډَىڇ دٚز آن ٕبُډبن ٍا هًاَىي ځَٵز ي ایىپٍ ؿىيیه ٕبُډبن ىٍ ٽَىٕشبن َٖز ،ثَای ډَىڇ هًة إز ،ؿًن ثَای ػچت دٚشیجبوی ډَىڇ ثب َميیڂَ ډٖبثٺٍ ډی ځٌاٍوي ي ََٽياڇ ٽٍ ىٍ ػُز ډىبٵ ٬ډَىڇ ثیٚشَ ٽً٘ٙ
132
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽىي ،آن دیَٚي إز .ٵپَ ډی ٽىڈ ىٍ َٙای ٤ٵٮچی ډب ډًٵٸ ثًىٌ
ایڈ ي ایه
ډًٹٮیز ٍا كبٝڄ ٽَىٌایڈ ،اڅجشٍ ٽبډڄ ویٖز يڅی ډًٵٺیز ُیبىی إز. ثٍ و َ٪ډه ثَهًٍىی ٽٍ ٙمب ىاٍیي ثب ایه ا٦ٝالف ،ثَای َٕإَ ایَان ٽبډالً ٝلز ىاٍى ،اډب ىٍ َٙای ٤يیٌْ ٽَىٕشبن ،ٽچمٍ دیَٚي ٽٍ ډب ثٍ
ٽبٍ
ثَىٌایڈ ٱیَٝلیق ویٖز. ٓٙ :مب ىٍ ػًاة ٕئًاڃ ٵًٷ څٶ ٨دیَٚي ٍا ثٍٽبٍ ثَىیي ،ىٍ ًٍٝسیپٍ ىٍ إبٕىبډٍ اُ دیٚبَىڀ وبڇ ثَىٌ ٙيٌ. ع :دیٚبَىڀ ىٍ ډًٍى كِثی ٽٍ دیٚبدی٘ ىیڂَان ډَىڇ ٍا ٍَجَی ډی ٽىي ثٍٽبٍ ډی ٍيى ٽٍ ثٍ و َ٪ډب ىٍ ٽَىٕشبن ٝلیق إز ي ایه ثٍ َیؾ يػٍ ډٖئچٍ اولٞبٍ٥چجی ویٖز ي ایىپٍ كِة دیٚبَىڀ ي سىُب كِة دیَٚي ډي و َ٪وجًىٌ ي اځَ اكیبوبً ٽچمٍ دیَٚي اُ ایه ثبثز آډيٌ ثبٙي ،كشمبً ىٍ ٽىڂٌَ ؿُبٍڇ سٲییَ هًاَي ٽَى ،يڅی ٵپَ ومی ٽىڈ ایى ًٍ٦ثبٙي ،ثَای ایىپٍ ډب ىٍ ډ٦جً٭بسمبن هچیی ٽً ٘ٙډیٽىیڈ ٽٍ هًىډبن ٍا یپی اُ ٕبُډبوُبیی ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ٵٮبڅیز ډی ٽىىي ٹچمياى ٽىیڈ ي ثٍ َیؾ يػٍ ٽَىٕشبن ٍا ډىل َٞثٍ كِة ىډپَار ومی ىاویڈ .كِة ىډپَار ٍا كِثی ډظڄ اكِاة ىیڂَ كٖبة ډیٽىیڈ ي ٵٺ ٤و َ٪ډب ایه إز ٽٍ ََ كِثیٕ ََ ،بُډبوی وَ٪ار هًى ٍا ىٍ ډٺبثڄ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٹَاٍ ثيَي ي ایه ډَىڇ ٽَىٕشبن إز ٽٍ آُاىاوٍ اوشوبة هًاَىي ٽَى ٽٍ ىوجبڃ ؿٍ كِثی ي یب ؿٍ ٕبُډبوی ثَيوي. ٓ :ثٍ و َ٪ډب آٍډبوُبی یټ ډبٍٽٖیٖز ،ایؼبى ػبډٮٍ ٽمًویٖشی إز. كِة ىډپَار ىٍ إبٕىبډٍ هًى ػبډٮٍ ٭بىالوٍ ًٕٕیبڅیٖشی ٍا آٍډبن وُبیی هًى ىاوٖشٍ ٽٍ ثَای ډب وبډٶًُڇ إز .څ٦ٶبً ایه ډًٍ ٫ً١ا ثیٚشَ َٙف ىَیي.
133
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :ډب كَٳ اُ ٽمًویٖڈ وِىٌ ایڈ .ثجیىیيٙ ،مب یټ اٙپبڅی ىٍ ٽبٍسبن إز ي آن ایه إز ٽٍ ډظڄ ایىپٍ ثب یټ ډٖیلی وٖٚشٍ ایي ي َمٍ اٗ ډیهًاَیي ٽٍ ٹَآن ٍا ٹجًڃ ىاٙشٍ ثبٙي ي ایه ثٍ و َ٪ډه ثَهًٍى ٝلیلی ویٖز .آن ؿیِی ٽٍ ٙمب ثٍ ٭ىًان ایيئًڅًّی ډبٍٽٖیٖشی ٹجًڃ ٽَىٌ ایي ،ثَای ډه ٹبثڄ اكشَاڇ إز ،يڅی ډب ىٍ آٱبُ ٵٮبڅیشمبن ځٶشٍ ایڈ ٽٍ وٍ كِة ٽمًویٖز َٖشیڈ ي وٍ كِة ٥جٺٍ ٽبٍځَ ،یټ كِة ىډپَار ي ډچی َٖشیڈ. كبال ىٍ آیىيٌ سپچیٴ ایه كِة ؿٍ هًاَي ٙي ومی ىاوڈ ي ایه ٍا ياځٌاٍ ډیٽىیڈ ثَای وٖچُبی آیىيٌ ،يڅی االن ډب یټ كِة ډبٍٽٖیٖشی ویٖشیڈ .ىٍ ثیه ډب اٵَاى ډبٍٽٖیٖز دیيا ډی ًٙوي ،يڅی كِة ډب یټ كِة ډبٍٽٖیٖشی ویٖز .ثٍ ایه سَسیت ډه ىٍ آن ؿُبٍؿًة ي ىٍ ٽبىٍ آن ومی سًاوڈ ثٍ ٕئًاڃ ٙمب ػًاة ثيَڈ. ٕٓ :ئًاڃ ډب سٮَیٴ ػبډٮٍ ٭بىالوٍ ًٕٕیبڅیٖشی ثٍ ډظبثٍ َيٳ وُبیی كِة ثًى. ع :ډب ثَای هًىډبن ځٌاٙشٍ ایڈ ٽٍ ىٍ آیىيٌ ًٕٕیبڅیِڇ ٍا ىٍ ایَان ي ىٍ ٽَىٕشبن ثٖبُیڈ ي ثَای ایه َڈ ٽً ٘ٙډی
ٽىیڈ .كبال ډمپه إز ىٍ
اوشوبة ٍاَی ٽٍ ثٍ ًٕٕیبڅیِڇ ډىؼَ ًٙى ،ثبَڈ اهشالٳ ٕچیٺٍ ىاٙشٍ ثبٙیڈ. ډمپه إز ىٍ آیىيٌ ىٍ وشیؼٍ ثلض ي ثب سًػٍ ثٍ ياٹٮیشی ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن يػًى ىاٍى ،ثٍ ډٖبئڄ ډٚشَٽی ثَٕیڈ .ؿىبوپٍ یټ ٕبڃ دی٘ ٽٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٵٮبڅیز ٭چىی اٗ ٍا َٙي ٫ٽَىَ ،مٍ ٕبُډبوُبیی ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ثًىوي هیبڃ ډی ٽَىوي ٽٍ ي٩یٶٍ آوُب ډجبٌٍُ ثب كِة ىډپَار إز. ؿًن ثب َُ٥سٶپَی ٽٍ ىاٙشىي ي ٙمب ثیٚشَ ثٍ آن آٙىبیی ىاٍیي ،ډی ځٶشىي
134
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽٍ ډظالً ایه كِة هَىٌ ثًٍّياُی إز ي كشی هَ٦وبٽشَ اُ ٍّیڈ ٙبٌ ي اډذَیبڅیِڇ ډی ثبٙي ي ثبیي ثب ایه كِة ډجبٌٍُ ٽَى .يڅی االن ډی ثیىیڈ ٽٍ اٹالً ىي سب اُ ایه ٕبُډبوُب ثب ډب َمپبٍی وِىیټ ىاٍوي ي ثب َڈ ثٍ سًاٵٸ ٍٕیيٌ ایڈ ي َ٥ف ډٚشَٻ سُیٍ ٽَىٌایڈ. ډه ٵپَ ډی ٽىڈ ياٹٮیز َب َمی ٍٚإشًاٍسَ ي ډٺبيډشَ اُ سئًٍیُبیی َٖشىي ٽٍ ډب ىٍ ٽشبثُب هًاويٌایڈ ي ٵپَ ډیٽىڈ ىٍ ډبٍٽٖیٖز ـ څىیىیٖز ٽٍ ٙمب ډیځًییي ،ډلټ ي ١بث ٍ٦ياٹٮیز ثبٙي وٍ سئًٍی .سئًٍی ٽٍ ثب ياٹٮیز ووًاوي ،ثبیي ٭ً ٘١ٽَى ،وٍ ایىپٍ ٕٮی ٽَى ياٹٮیز ٍا ثب سئًٍی س٦جیٸ ىاى. ٓ :ىيڅز ىٍ اٍسجب ٣ثب كِة ىډپَار ډً١ٮڂیَی ډشٶبيسی ىاٙشٍ ،یپی ىٍ ډٺ ٬٦یًٍٗ ثٍ ٽَىٕشبن ٽٍ څجٍ سیِ كمچٍ اٗ ٍا ډشًػٍ كِة ىډپَار ډی ٽىي ي ىیڂَی ىٍ ډَكچٍ ډٌاٽَار ٽٍ اُ سمبډی ویَيَبی ٕیبٕی ىیڂَ هًى ٍا ثیٚشَ ثٍ كِة ىډپَار وِىیټ ډیٽىي .څ٦ٶبً ایه وًٕبن ٭مچپَى ىيڅز ٍا اُ ىي ػىجٍ ىٍ ٍاث ٍ٦ثب كِة ي ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ىيڅز سً١یق ىَیي. ع :اڅجشٍ ثُشَ ثًى ٙمب ایه ٕئًاڃ ٍا اُ هًى ىيڅز ډی
ٽَىیي ،ؿًن ډب
ویٖشیڈ ٽٍ ډً١ٮمبن ٍا ٭ً ٟٽَىٌ ایڈ .ډب َمبن كِة ىډپَار َٖشیڈ ٽٍ ډًٹٮی ډی ځٶشىي كِة ٙیب٥یه ،كبڃ َڈ َمبن كِة ىډپَار َٖشیڈ ٽٍ ٙيٌایڈ كِة ٵَٙشڂبن .كبڃ ٵَ ٟٽىیي ٽٍ یټ ىٵٮٍ ىډپَاسُب ىٍ ٵالن ػب اٍس٘ ٍا إپًٍر ډی ٽىىي ،ثَای ایىپٍ هيای وپَىٌ ثيهًاَبن ثٍ اٍس٘ كمچٍ وپىىي .ایىُب َمبن ىډپَاسُبیی َٖشىي ٽٍ ځٶشٍ ډی ٙي ٙمب ىډپَار ویٖشیي، ٙمب ډىبٵٸ َٖشیي.
135
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ياٹٮیز ایه إز ٽٍ ډب وٍ آن ٙیب٥یىی َٖشیڈ ٽٍ ثٍ ډب ډی ځٶشىي ي وٍ ایه ٵَٙشڂبن ٽٍ كبال اُ ډب ىٍٕز ٽَىٌ اوي .ډب یټ كِة ٕیبٕی ي اوٖبوُبی ډٮمًڅی َٖشیڈ .ثٍ و َ٪ډه ىيڅز ؿًن آن ډًٹ ٬ډی ىاوٖز ٽٍ ویَيی اٝچی ډٺبيډز ىډپَاسُب َٖشىي ،ثٍ َمیه ٭چز څجٍ سیِ كمچٍ ٍا ډشًػٍ كِة ىډپَار ٽَىٌ ثًى .اڅجشٍ اٽظَیز ٹَیت ثٍ اسٶبٷ ٭مچیبر ػىڂی ٍا كِة ىډپَار اوؼبڇ ىاىٌ ثًى .ډب ثبیي اُ دٚشیجبوی َمٍ ځَيَُب ي ٕبُډبوُب إڈ ثجَیڈ .يڅی ياٹٮیز ایه إز ٽٍ دٚشیجبوی ډَىڇ ٽَىٕشبن ي ډجبٌٍُ كِة ىډپَار ٭بډڄ اٝچی دیَيُی ثًى ي ایه اُ طمَار دیَيُی إز ٽٍ كبال ثىيٌ ىٍ هيډز ٙمب ىٍ ډُبثبى وٖٚشٍ اڇ ي ىاٍیڈ ثب َڈ ډٞبكجٍ ډی ٽىیڈ .ډجبٌٍُ ډب ثب٭ض كمچٍ آوُب ثٍ كِة ىډپَار ثًى. اډب كبال ثٍ وَ٪ڇ ىڅیچ٘ ٽمی ٵَٷ ٽَىٌ ي آن ایه إز ٽٍ ىيڅشی
َب
ٽً ٘ٙىاٍوي ثیه ٕبُډبوُب ي ځَيَُب اهشالٳ ثیىياُوي ي ډشإٔٶبوٍ ثَهًٍىٙبن ًٍ٥ی إز ٽٍ ٽَىَب ٍا آىډُبی ٽڈ ٭ٺڄ یب َمً٥ه َبی ىٍػٍ ىيڇ كٖبة ډیٽىىي ٽٍ ىٍٻ ُیبىی وياٍوي .ثٍ ایه سَسیت هیبڃ ډیٽىىي اډشیبُ ٽًؿپی ثٍ كِة ىډپَار ثيَىي ي كِة ىډپَار َڈ اڅجشٍ ایه اډشیبُ ٍا ډی ځیَى ي اُ آن اًٝڃ ي َيٵُبیی ٽٍ ثَای٘ ډجبٌٍُ ٽَىٌ َٝٳ و َ٪ډی ٽىي ي ثٍ یټ كِة ٕبُٙپبٍ سجيیڄ ډی ًٙى ي اډشیبُاسی َڈ ثَای ٍَجَاو٘ ډی ځیَى .ډظالً یپی يُیَ ډی ًٙى ،یپی ٕٶیَ ډی ًٙى ي ثٍ یپی َڈ هبوٍ ای ډی ىَىي ي ىیڂَ ډجبٌٍُ سمبڇ ډی ًٙى .ایه ىٍٻ ٱچ ٤ىٕشڂبٌ ىيڅشی اُ كِة ىډپَار إز. َمبو ًٍ٦ٽٍ ؿُبٍ ډبٌ دی٘ ٵپَ ډیٽَىوي ىيیٖز ـ ٕیٞي وٶَ ىډپَار ىٍ ٽَىٕشبن إز ي ثب َٕٽًة ایىُب وُ٢ز هچٸ ٽَى اُ ثیه هًاَي ٍٵز،
136
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َمیى ًٍ٦كبال َڈ ثَهًٍىٙبن اٙشجبٌ إز .كِة ىډپَار كِثی إز ډؼَة ي آُډًىٌ ي سؼَثٍ ٽبٵی ىٍ ایه ډٖبئڄ ىاٍى ،ایه كِة ٍا ثٍ إٓبوی ومی ًٙى ٵَیت ىاى ي ثب ایه اډشیبُار ٽًؿټ ٵَیت ىَىي. ډب ثٍ ٭ىًان كِة ىډپَار ایه يكيسی ٍا ٽٍ دی٘ آډيٌ ،ثٍ َیؾ يػٍ ثََڈ ووًاَیڈ ُى سب يٹشی ٽٍ ىيٕشبوی ٽٍ ثب ډب َٖشىي هيای وبٽَىٌ ایه يكير ٍا ثٍ َڈ وِوىي .ډب ٭ٺیيٌ ىاٍیڈ ٽٍ ایه يكير ومًوٍ هًثی ثَای َٕإَ ایَان ډی سًاوي ثبٙي .وٍ سىُب ومی هًاَیڈ ایه يكير ٍا ثٍ َڈ ثِویڈ، ثچپٍ ډی هًاَیڈ ٭میٺشَٗ ٽىیڈ سب ىٍ آیىيٌ ىٍثبٌٍ ډٖبئڄ ثیٚشَی ثبَُڈ ثٍ وٺب ٣ډٚشَٽی ثَٕیڈ .ایه َيٳ ډبٕز ي ثٍ َیئز يیٌْ ویِ ایه ډٖئچٍ ٍا ؿىيیه ثبٍ سٌٽَ ىاىٌ ایڈ ٽٍ ډب ثٍ ٭ىًان َیئز ومبیىيځی ٽَى ډٌاٽٌَ ډی ٽىیڈ ي ٙبیي َڈ إڈ ځَيَُب ٍا ثجَیڈ ،يڅی سَٽیت َیئز ومبیىيځی َمبن إز ٽٍ َٖز ي ىڅیچی ومی ثیىیڈ ثَای ایىپٍ سٲییَی ىٍ ایه سَٽیت ىاىٌ ثًٚى .ؿًن آنډًٹ ٬ډب َڈ ثٍ هًىډبن كٸ هًاَیڈ ىاى ىٍ ډًٍى َیئز يیٌْ ومبیىيځی هچٸ ډب اُ٩بٍو َ٪ثپىىي ي كشی اځَ ایه ډٖئچٍ ٍا ٣َٙډٌاٽٌَ ٹَاٍ ىَىي. ٓ :ثٮ٢ی اُ ٕبُډبوُبی ٕیبٕی ،كِة ىډپَار ٍا ډشُڈ ثٍ ٕبُٙپبٍی ثب ىيڅز ډیومبیىي .آیب ایه اسُبڇ ډیسًاوي ثیبوڂَ ػىبفثىيی ىٍ كِة ثبٙي ي یب ایىپٍ ه ٤ٽچی كَٽشی كِة ثب٭ض ؿىیه اسُبډی ٙيٌ إز؟ څ٦ٶبً ثیٚشَ سً١یق ىَیي. ع :اڅجشٍ اسُبډبر ُیبى إز .يٹشی ٽٍ ىٍځیَیُبی ٽَىٕشبن َٙيٙ ٫يٌ ثًى، اُ َ٥ٳ ىٕشڂبٌ ىيڅشی ىٍ ٭یه كبڃ ډب ٍا َڈ ٽمًویٖز ي َڈ ُٝیًویٖڈ ډیهًاويويَ ،ڈ ٭بډڄ اډذَیبڅیِڇ آډَیپب ثًىیڈ ي َڈ سؼِیٍ ٥چت .اسُبډبر ي
137
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٙبیٮبر ٍا ثبیي ٽىبٍ ځٌاٙز ي ثٍ ياٹٮیز سًػٍ ومًى .ډی هًإشڈ ياٹٮیشی ٍا ٭َ ٟٽىڈ ٽٍ ىٍ ىاهڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ډب ػىبكُبی ډوشچٴ وياٍیڈ .یټ ػىبف ىاٍیڈ ي آن َڈ ٕیبٕز كِة ٍا دی٘ ډی ثَى ،كِثی َٖشیڈ ىډپَار ٽٍ اٵَاى ىٍ اُ٩بٍوََ٪بی هًى ىٍ ىاهڄ كِة آُاىوي ،يڅی يٹشی ٽٍ سٞمیڈ اُ َ٥ٳ كِة ځَٵشٍ ډی ًٙىَ ،مٍ ډچِډىي ٥جٸ إبٕىبډٍ ایه سٞمیڈ ٍا اػَا ٽىىي. ډٮمًالً ځٶشٍ ډی ًٙى ٽٍ ىٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن یټ ػىبف سًىٌ
ای
إز ي یټ ػىبف ىډپَار ډی ثبٙي ي ثىيٌ َڈ ػِي ىډپَاسُب ډی ثبٙڈ .ډه ٵپَ ډیٽىڈ ایه سًَڈ ٙبیي اُ ثٮ٢ی ً٩اََ وبٙی ٙيٌ ثبٙي ،ډظالً ډه ثب ٽبٻ ٱىی ٽٍ ځٶشٍ ډی ًٙى اُ ػىبف سًىٌ ایٖز ،ىٍ ډًٍى سمبڇ ډٖبئڄ ډًٍى ثلض ي ډٌاٽٌَ اهشالٵی وياٍیڈ .ثيیه سَسیت ډٖئچٍ يػًى ػىبكُب ډلپًڇ إز .اډب ىٍ ډًٍى ایىپٍ ؿَا ثٮ٢ی اُ ٕبُډبوُب ډب ٍا ډشُڈ ثٍ ٕبُٙپبٍی ډی
ٽىىي ،ډه
ډیوًاَڈ یټ ډٖئچٍ ٍا ډوًٝٞبً ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ىي ٕبُډبوی ٽٍ ثب ډب َمپبٍی ډیٽىىيٍ ،يٙه ومبیڈ ي آن ایىپٍ ىٍ ٕیبٕز ٽٍ اڅجشٍ ډب ىٍ آن یټ هَىٌ ٕىمبن ثیٚشَ إز ي ٙبیي ىي سب دیَاَه اُ ٙمب ثیٚشَ دبٌٍ ٽَىٌ ثبٙیڈ ي سؼَثٍ ثیٚشَی ىاٙشٍ ثبٙیڈٕ ،بُٗ ىاٍیڈ ي ٕبُٙپبٍیٕ .بُٗ يٹشی إز ٽٍ ىٍثبٌٍ ډٖئچٍ ډٮیىی كشی ثب كِثی ٽٍ ىيٕز ٙمبٕز ډٌاٽٌَ ډی ٽىیي، ٙمب ثبالهٌَ اُ ؿىي هًإز هًى ىٕز ثَډی ىاٍیي ي ځَيٌ ډٺبثڄ َڈ ایه ٽبٍ ٍا ډی ٽىي ي ثبالهٌَ ٍيی وپبر ډٚشَٻ ثب َڈ ثٍ وشیؼٍ ډی ٍٕیي .يٹشی ٽٍ ثب ىيڅشیَب ډٌاٽٌَ ډی ٽىیي ،٭یه َمیه ډٖئچٍ ډَ٦ف إز ،یٮىی ٙمب اُ هًإشٍَبی كياٽظَ هًى ٽمی دبییه ډی آییي ي ىيڅز َڈ ٽمی اُ آن كياٹچی
138
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽٍ ډی هًاَي ډًاٵٺز ثپىي ثبال ډی ٍيى ي آوًٹز ثٍ وشیؼٍ ډی
ٍٕیي .ایىپٍ
ځٶشٍاوي "ٕیبٕز َىَ ډمپه إز " ثٍ و َ٪ډه ثی هًى وڂٶشٍ اوي .ډب االن هًىډوشبٍی ىٍ ؿُبٍؿًة ػمًٍُی إالډی ډی
هًاَیڈ ،ىٍ كبڅیپٍ ىٍ
إبٕىبډٍ ٝلجز ٙيٌ ٽٍ َيٳ ډب ٕبهشمبن ًٕٕیبڅیِڇ إز ،اډب ؿَا كبال ٙٮبٍ ًٕٕیبڅیٖشی ډَ٦ف ومی ٽىیڈ؟ ؿًن ٭مچی ویٖزُ ،یَا َٙای ٤آډبىٌ وٚيٌ .دٔ ثڂٌاٍیي ډًً١٭ی ٍا ٍيٙه ٽىڈٕ « ،بُٗ ىٍثبٌٍ ډٖئچٍ ډٮیىی ثَای دیٚجَى اًٝڃ ،اًٝڅی ٽٍ ډب ثٍ هب َ٥آن ډجبٌٍُ ډی ٽىیڈ ٽبډالً ډَٚي٫ إز ،ىٍ كبڅیپٍ ٕیبٕز ٕبُٙپبٍی یٮىی َٝٳ و َ٪ٽَىن اُ اًٝڃ ي اَياٳ ي ٕبهشه ثب ؿخ ي ٍإز ٱیَ ډَٚي ٫إز». ثيیه سَسیت ثٍ و َ٪ډه ىٍ ٕیبٕز ثبیي ٕبُٗ ٽَى ي ډب ډی
ٽىیڈ ي
هًاَیڈ ٽَى ََ .كِة ٕیبٕی ٕبُٗ ډیٽىي .اوٺالثی سَیه كِثُب ٕبُٗ ٽَىٌاوي يڅی كِة ډب ٕبُٙپبٍی ٍا ثٍ ٭ىًان إبٕی ثَای ٕیبٕز هًى ٽبډالً ٍى ډیٽىي. ٓ :وَ٪سبن ىٍ ډًٍى ٝٴ آٍایی ویَيَبی ىٍين َیئز كبٽمٍ ؿیٖز؟ ع :وَ٪ڇ هیچی ډوش َٞإز .االن ډب ثب َیئز كبٽمٍ ای َ٥ٵیڈ ٽٍ َىًُ سجچًٍ ویبٵشٍ ي ىٍ ياٹ ٬ثب سٮياى ډَاٽِ ٹيٍر ي سٞمیڈځیَی َ٥ٵیڈ .ثيیه سَسیت ډه ٵپَ ډیٽىڈ َىًُ ډٚپڄ إز ىٍثبٌٍ ٝٴآٍائی ىٍ ىاهڄ َیئز كبٽمٍ اُ٩بٍ و َ٪ىٹیٺی ٽَى ي آوـٍ ډٖچڈ إز ډجبٌٍُ ثٖیبٍ ٙيیيی ىٍ ىاهڄ َیئز كبٽمٍ ػُز ٽٖت ډَاٽِ ٹيٍر اىاډٍ ىاٍىٍ ََ .يُ ډ٪بََ ایه ډجبٌٍُ ثًٍٞسی ٩بََ ډیًٙى .آوـٍ ډٖچڈ إز َیئز كبٽمٍ ثٍ ایه ٙپڄ ووًاَي سًاوٖز ډير ً٥الوی ي ٬١ٽٍ ًٍٚا اىاٌٍ ٽىي ،ؿًن ٙیًٌَبیی ٽٍ
139
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثَای اىاٌٍ اډًٍ ثپبٍ ډی ثَوي ىٍ ياٹٙ ٬یًٌَبیی ٹيیمی ،٭ٺت اٵشبىٌ ي ٹَين يٕ٦بئی إز ٽٍ ثب ي ٬١ٵٮچی ي َٙای ٤اٹشٞبىی ـ اػشمب٭ی ایَان ډ٦بثٺز وياٍى. ٓ :ثب سًػٍ ثٍ وٺ٘ ٕذبٌ دبٕياٍان ي اٍس٘ ىٍ ػىڀ سلمیچی ٽَىٕشبن ایه ىي ویَي ٍا ؿڂًوٍ ثٍَٕی ډیٽىیي؟ ع :ډب هًاَبن هًىډوشبٍی َٖشیڈ .ثٍ ایه سَسیت اٍس٘ ىٍ ٽَىٕشبن يػًى ىاٙشٍ ثبٙي یب وياٙشٍ وجبٙي ،اهشالٵی وياٍیڈ .آوـٍ ىٍثبٌٍ اٍس٘ ډًٍى اهشالٳ إز وٺ٘ اٍس٘ إز ،ي٩یٶٍ اٍس٘ ىٵب ٫اُ ډََُب ي إشٺالڃ ډمچپز إز ،وٍ َٕٽًة ػىج٘ اوٺالثی ډَىڇ .ایه آن ؿیِیٖز ٽٍ ډب ډیهًاَیڈ ،ٽٍ اٍس٘ ىٍ آیىيٌ ي٩یٶٍاٗ ثٍ َمبن ي٩یٶٍ اٝچی ډلييى ثًٚى ي ىیڂَ ىٍ اډًٍ ىاهچی ي اوش٪بډبر ىاهچی ىهبڅز وپىي ي ثٍ يیٌْ ثٍ آڅز َٕٽًة سجيیڄ وًٚى. اډب ىٍثبٌٍ دبٕياٍان ،ډب دبٕياٍان ٍا ىٍ ٽَىٕشبن ُیبىی ډیىاویڈ ي ٵپَ ډیٽىیڈ ډَىڇ ٽَىٕشبن هًىٙبن ٹبىٍ ثبٙىي ٽبٍَبی ىاهچی هًى ٍا اىاٌٍ ٽىىي .ډظال َمیه َُٙډُبثبى ثُشَیه ومًوٍ إز ،يٹشی دبٕياٍان ایىؼب وجًىوي اډىیز ٽبډڄ ىٍ َُٙثَٹَاٍ ثًى ،يڅی يٹشی ٽٍ آډيوي اډىیز ٍ َُٙا ثََڈ ُىوي ي كبال َڈ ىٍ هبوٍ ،ػًاوبن ىٍ ياٹ ٬ډلجًٓ ي ُوياوی َٖشىي .ثبُ َڈ ىٍ َُٙاډىیز ٽبډڄ ثَٹَاٍ إز .دٔ ثٍ ایه سَسیت ثَ هالٳ اى٭بی ىيڅز ډَٽِی ،دبٕياٍان وٍ سىُب ٭بډڄ اډىیز ویٖشىي ثچپٍ ٭بډڄ اٱشٚبٙىي .اُ َ٥ٵی ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍٙي ٽبٵی ىاٍوي ٽٍ هًىٙبن اډىیز ىاهچی ٽَىٕشبن ٍا سبډیه ٽىىي.
140
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٓ :ځبَڂبَی اُ ىٕشڂبَُبی سجچیٲبسی ىيڅز ي ػَایيی اُ ٹجیڄ"ډَىڇ" ثٍ وٺ٘ ویَيَبی ياثٖشٍ ثٍ اډذَیبڅیِڇ ډبوىي دبڅیِثبن ي ٱیٌَ ىٍ ډٖئچٍ ٽَىٕشبن اٙبٌٍ ډیًٙى ،وٙ َ٪مب ىٍ ډًٍى ایه اى٭بَب ؿیٖز؟ ع :اځَ ػىج٘ ٽَىٕشبن ٍا ډىشٖت ثٍ اډذَیبڅیِڇ آډَیپب ي دبڅیِثبوُب ثپىىي، اُ اٝڄ ډَىيى إز .ػىج٘ ٽَىٕشبن یټ ػىج٘ اٝیڄ ډچی إز ي كِة ىډپَار ثٮىًان یټ كِة ىډپَار ي ىیڂَ ویَيَبی اٝیڄ ایَان ،ایه ػىج٘ ٍا اىاٌٍ ٽَىٌاوي .كبال ډمپه إز دبڅیِثبوُب ثوًاَىي ىٍ ایه ػىج٘ ىهبڅز ٽىىي ي ٙبیي ٽًُٚٙبئی ىٍ ایه ثبٌٍ ٙيٌ ،يڅی وٺ٘ ایىُب آوٺيٍ ٽًؿټ إز ٽٍ يٹشی ډب ،یٮىی َیئز ومبیىيځی هچٸ ٽَى ثب ىيڅز ثٍ سًاٵٸ ثَٕىي ،ایه وً٫ ویَيَب ىٍ ډٺبثڄ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٹيٍر ٭َ ٟاوياڇ ٍا ووًاَىي ىاٙز. ٓ :ؿىبوپٍ ډٚبَيٌ ډیًٙى ،ػمٮیشی سلز وبڇ "ٍُځبٍی " ىٍ ٕىىيع ٵٮبڅیز ىاٍوي ي َمـىیه ىاٍیًٗ ٵَيََ ىٍ ډٞبكجٍ اهیَٗ ثٍ ٵٮبڅیز ٕبُډبن "یپٖبوی" ىٍ ٽَىٕشبن اٙبٌٍ ٽَىٌ .اُ ٵٮبڅیز ایه ځَيَُب سب ؿٍ كي ډ٦چٮیي؟ ع :ډه ا٥ال ٫ؿىياوی اُ ٵٮبڅیز ٕبُډبن ٽًؿپشَیه اُ٩بٍ وَ٪ی ثىمبیڈ .اډب ىٍثبٌٍ
"یپٖبوی " وياٍڇ ي ومیسًاوڈ "ٍُځبٍی " هًة ایىُب ٭يٌای
َٖشىي ٽٍ ىٍ ػَیبن ثًىوي ي ډب ثَای ایىپٍ ثشًاویڈ اُ٩بٍ و َ٪ثپىیڈ اُ ٍٵٺبیمبن ډوًٝٞب ىٍ ٕىىيع هًإشیڈ سب سلٺیٸ ٽىىي ٽٍ َيٳ ایىُب ؿیٖز ي اُ ؿٍ ٙٮبٍَبئی دٚشیجبوی ډیٽىىي .ؿٍ ياثٖشڂی
ای ىاٍوي؟ ومیهًاَڈ
دیٚيايٍی ثپىڈ ٽٍ هيای وپَىٌ اُ٩بٍو َ٪ٱیَٝلیلی ثبٙي ،ىٍ ایه ډًٍى اػبٌُ ثيَیي سلٺیٺبر ډب ثٍ وشیؼٍ ثَٕي.
141
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٓ :ډً٬١ځیَی كِة سًىٌ ٍا ىٍ ډًٍى ډجبٌٍُ هچٸ ٽَى اٍ اثشيای ػىج٘ ٽَىٕشبن سبٽىًن ؿڂًوٍ ډیثیىیي؟ ع :ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ىٍ آٱبُ ىٍځیَیُب كِة سًىٌ ډً٬١ځیَی ٝلیلی وياٙز ي ث ًٍ٦ډٖشٺیڈ ځبَی ډشبٕٶبوٍ اُ ػىج٘ هچٸ ٽَى ثٍ ٭ىًان ١ي اوٺالثی َڈ إڈ ډی ثَى ،ي اڅجشٍ ډب ډوبڅٴ ؿىیه ثَهًٍىی ثًىیڈ ي َٖشیڈ ،يڅی هًٙجوشبوٍ ډٺبيډز ډَىڇ ٽَىٕشبن ي ٍي ٙين ياٹٮیشُب ٍَجَی كِة سًىٌ ٍا ياىاٙز ٽٍ ډًٝ ٬١لیق سَی ثڂیَى ي اُ كڄ ډٖبڅمزآډیِ ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ي سأډیه كٺًٷ هًىډوشبٍی هچٸ ډب ىٵب ٫ثپىي ،اڅجشٍ ډب اُ ایه سٲییَ ډً٬١ ٍَجَی كِة سًىٌ هًٙلبڅیڈ. ٓ :ىٍ ًٍٝر ٙپٖز ٽچی ډٌاٽَار ،ډجبٌٍُ كِة ىډپَار ىٍ ؿٍ اٙپبڅی اىاډٍ ډییاثي؟ ع :ثجیىیي ،كِة ډب اُ ىیَيُ ډجبٌٍُ ومیٽىيٕ .یي ؿُبٍ ٕبڃ إز ایه ډجبٌٍُ اىاډٍ ىاٍى ي اځَ ایه ډٌاٽَار ثٍ وشیؼٍ وَٕي ډب ډجبٌٍُ هًى ٍا اىاډٍ هًاَیڈ ىاى ي ایه ٽٍ ثٍ ؿٍ ٙیًٌای ډجبٌٍُ هًاَیڈ ٽَى ،ډظڄ َمی ٍٚډَثً٣ ثٍ َ٥ٳ ډٺبثڄ إز .ىيڅز ي َیئز كبٽمٍ ثٍ ډب ػىڀ ٍا سلمیڄ ٽَىوي ي ډب ډٌاٽٌَ ي ٝچق ٍا ثٍ ىيڅز سلمیڄ ٽَىیڈ ي ایه ډب ویٖشیڈ ٽٍ ډٌاٽٌَ ي ٝچق ٍا ثٍ َڈ ډیُویڈ .يڅی اځَ ډًٍى كمچٍ ٹَاٍ ثڂیَیڈ ډ٦مئىبً اُ هًىډبن ىٵب٫ هًاَیڈ ٽَى ي ډه ډ٦مئه َٖشڈ ٽٍ ایه ىٵٮٍ ،ثُشَ اُ ٕبثٸ اُ هًى ىٵب٫ ډیٽىیڈ. ٓ :سأطیَدٌیَی ػىج٘ هچٸ ٽَى ىٍ ایَان اُ ػىج٘ هچٸ ٽَى ىٍ ٭َاٷ سب ؿٍ كيی إز؟ ي ثٍ ؿٍ ًٍٝر؟
142
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :ډه ٵپَ ومیٽىڈ ٽٍ ډٖشٺیمبً سأطیَدٌیَ ثبٙیڈ .يڅی ثٍ ًٍ٥ٱیَډٖشٺیڈ َمـىبوپٍ ډجبٍُار آُاىیجو٘ ىٍ َٕإَ ػُبن اُ َميیڂَ سبطیَ ډیدٌیَوي ي ایه اډَی إز ٥جیٮی ٽٍ ډجبٌٍُ ٹٖمشُبی ډوشچٴ ٽَىٕشبن ثَ َڈ سأطیَ ثڂٌاٍوي .ىٍ ډَاكڄ ډوشچٴ ي ٬١سٲییَ ډیٽىي .ډظالً ىٍ ىيٍان ٍٙي ػىج٘ ىډپَاسیټ ایَان ىٍ ٕبڅُبی ، 1324ٽَىٕشبن ٭َاٷ اُ ٽَىٕشبن ایَان سأطیَ ډیځَٵز ي ىٍ ٕبڅُبی 1353-1354ػىج٘ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ىٍ ایَان ثب سَٽیٍ سأطیَ ډیځٌاٙزَٙ .ای ََ ٤ٽياڇ اُ ایه ٽًٍَٚب ثب َڈ ٵَٷ ىاٍى .ډظالً ډب ىٍ ٽَىٕشبن ثیٚشَ سلز سأطیَ ػىج٘ َٕإَی ایَان َٖشیڈ سب سلز سبطیَ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ،ایه وَ َ٪ڈ ىٍ ډًٍى سَٽیٍ ٵپَ ډیٽىڈ ٝيٷ ډیٽىي. ٓ :و َ٪كِة ىډپَار ىٍ ډًٍى ٭مچپَىَبی كِة ثٮض ٭َاٷ ىٍ ٍاثٍ٦ ثب ٽَىَبی ٭َاٷ ي ٍيٕشبَبی ډَُی ؿیٖز؟ ع :ىٍ ډًٍى ٍيٕشبَبی ډَُی ٽٍ ثمجبٍان ٙي ،ډب َمبن ډًٹ ٬ا٭الډیٍ ىاىیڈ ي ٭مڄ ىيڅز ٭َاٷ ٍا ډلپًڇ ٽَىیڈ .اڅجشٍ ََ سؼبيُی اُ هبٍع ثٍ ٽًٍٚ ایَان ثًٚى اُ و َ٪ډب ډلپًڇ إز ي ث ًٍ٦ٽچی ٕیبٕز ډب ایىٖز ٽٍ ٽًٍَٚبی هبٍػی ثٍ َیؾ يػٍ ثٍ هًى اػبٌُ ډياهچٍ ىٍ اډًٍ ٽ ًٍٚایَان ٍا ويَىي ي َمـىیه َیؾ ٽًٍٚی وجبیي ىٍ ٽًٍَٚبی ىیڂَ ډياهچٍ ٽىي ي ایه ٹبوًن ثٍ سمبډی ٽًٍَٚب ډَثً ٣ډیًٙى. ىٍثبٌٍ ي ٬١ٽَىَبی ٭َاٹی ثبیي ثٍ ٭ُيٌ هًى ٽَىَبی ٭َاٷ ځٌاٙز .االن ٕبُډبوُبی ٕیبٕی ٽَى ٭َاٷ آډي ي ٙي ُیبىی ثٍ ٽَىٕشبن ایَان ىاٍوي ي ډب ثٍ َیؾ يػٍ ډًاٵٸ ویٖشیڈ ایىُب ىٍ اډًٍ ٽَىٕشبن ایَان ٽًؿپشَیه ىهبڅشی ىاٙشٍ ثبٙىي ي ثٍ َمیه ٭چز َڈ ثٍ هًىډبن اػبٌُ ډياهچٍ ىٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ
143
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍا ومیىَیڈ .ډَىڇ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ي سَٽیٍ ،ثَای َيٵُبی هًى ثب ََ ٕیبٕز ي ٍيٙی ډجبٌٍُ ٽىىي ډب دٚشیجبوی ډیٽىیڈ ي ایه كٸ ډٖچڈ ډبٕز ٽٍ اُ ډجبٌٍُ ٽَىَبی ٭َاٷ ي سَٽیٍ دٚشیجبوی ٽىیڈ .اڅجشٍ ثيين ىهبڅز ډٖشٺیڈ ىٍ ٽبٍَبی آوُبَ ،مبو ًٍ٦ٽٍ ىيٕز وياٍیڈ آوُب ىٍ ٽبٍَبی ډب ىهبڅز ٽىىي. ٓ :و َ٪كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان وٖجز ثٍ كِة ثٮض ٭َاٷ ثٮىًان یټ كِة كبٽڈ ؿیٖز؟ ع :ىٍثبٌٍ كِة ثٮض ٭َاٷ ي٩یٶٍ ډب ویٖز ٽٍ و َ٪ثيَیڈ ي ایه ي٩یٶٍ ٽَىَبی ٭َاٷ إزَ ،مبو ًٍ٦ٽٍ ډب ىٍثبٌٍ َیئز كبٽمٍ ایَان و َ٪ثيَیڈ .ډب ثَای هًىډبن ایه كٸ ٍا ٹبئڄ َٖشیڈ ٽٍ ثٍ وٶ ٬ډَىڇ ٽَىٕشبن اُ ویَيَبی ډشَٹی هبٍػی إشٶبىٌ ٽىیڈ ،يڅی ٕیبٕز ٽچی ډب ثَ ایه إز ٽٍ ٵٺ ٤ثٍ ویَيَبی هًىډبن ډشپی ثبٙیڈ .ډمپه إز ثَای ٭يٌ ای ایه ډٖئچٍ ٹبثڄ ٹجًڃ وجبٙي ،يڅی ثَای ډب ٽٍ سؼَثٍ ىاٍیڈ ي ډوًٝٞب ىٍ ٽَىٕشبن ثٍ ایه وشیؼٍ ٍٕیيٌایڈ ٽٍ ثب ىٍآډي ٽڈ ي ویَيَبی ٽڈ ثٖبُیڈ سب هيای وپَىٌ ثٍ ویَيَبی هبٍػی ډشپی وجبٙیڈ. ٓ :ثب ىٍ وَ٪ځَٵشه ایىپٍ ػىج٘ ٽَىٕشبن ایَان ي ػىج٘ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ََ ىي َيٳ ياكيی ٍا ىوجبڃ ډیٽىىي ،یٮىی ََ ىي هًإشبٍ هًىډوشبٍی َٖشىي ،دیَٚٵز ََ ٽياڇ اُ ایىُب ٍا ىٍ ډَكچٍ اوٺالثیٚبن ؿ ًٍ٦ډیثیىیي؟ ع :ډه ٵپَ ډیٽىڈ ىٍ ډَكچٍ ٵٮچی ډب هیچی ػچًسَ َٖشیڈ ي ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ډب ثٍ َيٳ وِىیټ ٙيٌایڈ ،ؿًن سمبډی ٭ًاډڄ ٕیبٕی ي و٪بډی ىٍ َٙای ٤ٵٮچی ثٍ وٶ ٬ډبٕز .ډه ىیڂَ ویَيئی ٍا ىٍ ایَان ومیٙىبٕڈ ٽٍ ثشًاوي هچٸ ٽَى ٍا َٕٽًة ٽىي.
144
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٓ :ىٍ سجَیِ ایىٙ ًٍ٦بیٙ ٬يٌ ثًى ٽٍ كِة ىډپَار ىٍ ػَیبوبر سجَیِ َٙٽز ىاٙشٍ ي كشی ىٍ اٍسجب ٣ثب َمیه ډٖئچٍ یټ ډٺياٍ ػً ١ي ٽَىی دی٘ آډيٌ ثًىٙ .مب ػَیبوبر سجَیِ ٍا ؿ ًٍ٦ډیثیىیي ي ٭چز ایه ٙبیٮٍَب ٍا ؿٍ ډیىاویي؟ ع :ايالً ډب ٽًؿپشَیه ىهبڅشی ىٍ ػَیبوبر سجَیِ وياٙشیڈ ي طبویبً ډب ٵٺ٤ ا٭الډیٍ ىاىیڈ ي كمچٍ ثٍ ډىِڃ آیز اهلل َٙیٮشمياٍی ٍا ډلپًڇ ٽَىیڈ ي ٵپَ ډیٽىڈ ایه كٸ ډٖچڈ ډب ثبٙي ٽٍ ثٍ ٭ىًان یټ كِة ىډپَار اُ سؼبيُ ثٍ آُاىیُبی ډَىڇ ي ثٍ يیٌْ اُ ٙوٞیزَبی ٕیبٕی ي ډٌَجی ٽٍ ډًٍى اكشَاڇ ډَىڇ َٖشىي ،ىٵب ٫ومبیئڈ ي ٱیَ اُ ایه ،ډب اُ كٸ ډَىڇ آًٍثبیؼبن ثَای هًىډوشبٍی ىٵب ٫ٽَىیڈ ي ىٍ ا٭الډیٍ َڈ ثٍ َیؾ كِة ډٮیىی اٙبٌٍ وپَىیڈ. ثيیه سَسیت ډب ىهبڅشی ىٍ ػَیبن سجَیِ وپَىٌ ي ومی ٽىیڈ ي ٵپَ ډی
ٽىیڈ
ډَىڇ آًٍثبیؼبن ثٍ اوياٌُ ٽبٵی ٍٙي ٕیبٕی ي آځبَی ىاٍوي ٽٍ ثيين ىهبڅز ډب سٞمیڈ ثڂیَوي ؿ ًٍ٦ٽبٍَبی هًى ٍا اىاٌٍ ٽىىي. یټ يٹشی ىٍ ٕ 34بڃ دی٘ ،آًٍثبیؼبن ثٍ ډب ىٍٓ ډجبٌٍُ ي هًىډوشبٍی ډیىاى ي كبال َڈ اځَ ډب ثشًاویڈ ٽمپی ثٍ ډَىڇ آًٍثبیؼبن ثپىیڈ ،اڅجشٍ آډبىٌایڈ ،يڅی ىٍ ٽبٍ ډَىڇ آًٍثبیؼبن ىهبڅز ومی ٽىیڈ ي ایه اسُبڇ ډظڄ ثٺیٍ اسُبډبسی ٽٍ ثٍ ډب ُىٌ ٙيٌ ،ٽبډالً ثی إبٓ إز. ٓ :ثٍ هب َ٥ػً ىډپَاسیټ ٽَىٕشبنٙ ،بَي َؼًڇ څیجَاڃَب ثٍ ٽَىٕشبن سلز ٭ىًان ىٵب ٫اُ كٺًٷ هچٸ ٽَى ي ٙٮبٍ آُاىی هًاَی َٖشیڈ .ډً٬١ كِة ىٍ ډٺبثڄ ایه ویَيَب ؿیٖز؟
145
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :٭َ ٟٽىڈ ډب ٍيُی ٽٍ كِة ىډپَار ٍا ٭چىی ا٭الڇ ٽَىیڈٙ ،ٮبٍی ثَای هًىډبن ځٌاٙشیڈ ٽٍ ایه ٙٮبٍ ډًٍى ٹجًڃ ډَىڇ ٽَىٕشبن إز ي كبال َڈ وشیؼٍ هًثی ثَای ډب ثٍ ثبٍ آيٍىٌ إز .ډچز ٽَى ډچشی إز ٕشميیيٌ؛ ډظچی ىاٍیڈ ٽٍ ډی ځًیىي "َِاٍ ىيٕز ٽڈ إز ي یټ ىٙمه ثٖیبٍ
" ،ډب
ثَإبٓ ٙٮبٍی ٽٍ آن ډًٹ ٬ثَای هًىډبن ا٭الڇ ٽَىیڈ ٽٍ "وٍ ٽٖی ٽٍ ىيٕز ډب ویٖز ىٙمه ډبٕز ،ثچپٍ ٽٖی ٽٍ ىٙمه ډب ویٖز ،ىيٕز ډبٕز" ي ثَ ایه إبٓ ٽٍ ثب ډب ىٙمىی وپىي ،آوَا ىيٕز ثٍ كٖبة ډیآيٍیڈ .ډظالً ډب وٍ سىُب ثب ىيٕشبن ٵيایی هچٸ ٽٍ اُ ٹجڄ ىٍ ډًٍى ډب ډً١ٮڂیَی ٽَىٌاوي ي ډً١ٮٚبن ٍيٙه إز ي یب ثب ىیڂَ ٕبُډبنَبی ډشَٹی ىیڂَ ٽٍ ىٍ سَُان َٖشىي ىيٕز َٖشیڈ ،ثچپٍ ثب ٽٖبوی ٽٍ سب ىیَيُ ىٍثبٌٍ هًىډوشبٍی هچٸ ٽَى سَىیي ىاٙشىي ي یب كشی ډوبڅٴ ثًىوي ،اځَ ثیبیىي ي ياٹٮیز ٍا آو ًٍ٦ٽٍ َٖز ثجیىىي ي وَٙ٪بن ٍا ٭ً ٟٽىىي ،ثٍ و َ٪ډب َڈ ثٍ سٶبَڈ ثیٚشَ ثیه هچٸ َبی ایَان هيډشی ٽَىٌ اوي ي ډب هًٙلبڃ ډی ًٙیڈ ٽٍ ایىُب ثَيوي ياٹٮیز ٍا َمبو ًٍ٦ٽٍ َٖز ډىٮپٔ ٽىىي ،ؿًن ٵپَ ډی
ٽىیڈ
ډىٮپٔٽَىن ي ٬١ياٹٮی ٽَىٕشبن ىٍ سَُان ي ػبَبی ىیڂَ ایَان ثٖیبٍ ډٶیي إز. ثٖز ثیٚشَی ډیٍٕي .څ٦ٶبً ٓ :ډب ٙبَي َٖشیڈ ٽٍ ََ ٍيُ ډٌاٽَار ثٍ ثه ډًٹٮیز ٽىًوی ډٌاٽَار ٍا ثبُ ٽىیي. ع :هیچی هال ٍٝثڂًیڈ ،ډب اٝالً ډٌاٽٌَ وپَىٌ ایڈ .ىٍياٹ ٬ډب یټ ػچٍٖ ٍٕمی ىاٙشیڈ ي آن ػچٍٖ ډٮبٍٵٍ ثًى ٽٍ ثٮي اُ ډٮبٍٵٍَ ،یئز يیٌْ ىيڅز ثٍ
146
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
يػًى ؿَیپُبی ٵيائی هچٸ ي ٽًډچٍ ا٭شَا ٟٽَى ي ثٮي اُ ا٭شَا ٟسىٶٖی هًإشىي ي اُ آنډًٹ ٬سبٽىًن سىٶٔ اىاډٍ ىاٍى. ډیىاویي َ٥كی ٍا ثٍ ٭ىًان َ٥ف هًىځَىاوی ډىش َٚٽَىٌ اوي ٽٍ ډب ثٍ ٭ىًان َیئز ومبیىيځی ،وَ٪ار هًىډبن ٍا ىٍ ډًٍى َ٥ف هًىځَىاوی َیئز يیٌْ ىيڅز ىاىیڈ ي ځٶشیڈ اځَ سٲییَار إبٕی ىٍ َ٥ف ىاىٌ ثًٚى ،ډی سًاوي ډجىبی ډٌاٽَار ٹَاٍ ثڂیَى .ډب ىٍ ٭َ ٟاډَيُ ٵَىاَ٥ ،ف َیئز ومبیىيځی ٍا ىٍثبٌٍ هًىډوشبٍی اٍائٍ ډیىَیڈ. ٓ :آٹبی ىٽشَ ٙمب دیٚمَٿ ٍا ؿڂًوٍ سٮَیٴ ډیٽىیي ي یټ دیٚمَٿ اُ وٙ َ٪مب ثبیي ىاٍای ؿٍ هًٝٞیبسی ثبٙي؟ ع :ىٍ كييى ىي َٶشٍ دی٘ ،دیٚمَٿ َبی ډُبثبى اُ ډه ى٭ًر ٽَىٌ ثًىوي ٽٍ ثَيڇ ثب آوُب ٝلجز ٽىڈ .آوؼب ؿىي ډٖئچٍ ٍا ډَ٦ف ٽَىڇ ٽٍ ثَای ٙمب َڈ سپَاٍ ډیٽىڈ .دیٚمَځٍ ثبیي ٹجڄ اُ َمٍ یټ ٵَى آځبٌ ثبٙي ٽٍ ثياوي ثَای ؿٍ ډی ػىڂي ي َيٵ٘ ؿیٖز ي ایه ٵَٷ إبٕی دیٚمَځٍ ي ویَيی َ٥ٳ ډٺبثڄ إز .ىيڇ ایىپٍ دیٚمَځٍ ثبیي او٢جب ٣ىاٙشٍ ثبٙي ٽٍ اڅجشٍ يٹز ٽڈ، َىًُ ثٍ ډب آن اػبٌُ ٍا وياىٌ ٽٍ او٢جب ٣ي ىیٖیذچیه ياٹٮی ىٍ دیٚمَځٍ ثٍ يػًى ثیبيٍیڈ ي ىٍ ١مه ډب َیـًٹز ا٭شٺبى وياٍیڈ ٽٍ ا٥ب٭ز ٽًٍٽًٍاوٍ ٍا ىٍ ثیه دیٚمَځبن ثٍ يػًى ثیبيٍیڈ ي ثٍ َمیه ٭چز َڈ ثٍ و َ٪ډب دیٚمَځٍ ثبیي آځبَبوٍ او٢جب ٣ي ىیٖیذچیه ىاٙشٍ ثبٙي .ثٮي ایىپٍ دیٚمَځٍ ثبیي ثبًٕاى ثبٙي .ثٖیبٍی اُ دیٚمَځٍ َبی ډب ثیًٖاىوي ي ایه ثَای ډب هؼبڅز آيٍ إز ٽٍ دیٚمَځٍ َبیی كييى ٘ٙډبٌ ىٍ ٝٶًٳ دیٚمَځٍ َبی كِة ىډپَار ٵٮبڅیز ىاٙشٍ ثبٙي ي َىًُ ثبًٕاى وجبٙي .ایه یپی اُ ي٩بیٶی إز ٽٍ
147
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډٖئًالن ثبیي ثپًٙىي ٽٍ دیٚمَځبن ػًان ٍا ثبًٕاى ٽىىي سب ثشًاوىي آځبَی ٕیبٕی هًى ٍا ثبال ثجَوي. یټ دیٚمَٿ ثبیي اُ و َ٪اهالٹی ي اُ و َ٪ثَهًٍى ثب ډَىڇ ،اًٝڅی ٍا ٍ٭بیز ٽىي ٽٍ ومًوٍ ثبٙي .اُ ایه ویَي ي ٹيٍسی ٽٍ ځَٵشٍ ًٕءإشٶبىٌ وپىي ٽٍ ایه ؿیِی إز ٽٍ اٽظَیز دیٚمَځبن ٍ٭بیز ډی
ٽىىي .اڅجشٍ َٖشىي
٭يٌای ٽٍ ي٩یٶٍ دیٚمَځٍ ٍا آو ًٍ٦ٽٍ الُڇ إز ىٍٻ وپَىٌ اوي ي اډیيياٍڇ ىٍ ي٩یٶٍ ای ٽٍ ثٍ ٭ُيٌ ىاٍويٝ ،لیق ٭مڄ ٽىىي ي ىٍياٹ ٬ثٍ ډَىڇ وٚبن ثيَىي ٽٍ ثب ّاوياٍڇ ي دچیٔ ٹجچی ٵَٷ إبٕی ىاٍوي سب ډَىڇ آوُب ٍا اُ هًى ثياوىيَ ،مـىبوپٍ كبال َڈ ډی
ىاوىي .ایىُب ؿیَِبیی إز ٽٍ ډب اُ
دیٚمَځٍَبیمبن ډی هًاَیڈ .ډب اُ آوُب ومی هًاَیڈ ٽٍ ٙؼب٭ز ثٍ هَع ثيَىي، ؿًن ٵپَ ډی ٽىڈ ایه ډٖئچٍ ثٍ هًىی هًى كڄ ٙيٌ ي دیٚمَځبن ډب ٙؼب٭ز ي هًى ٍا ٥ی ایه ؿىي ډبٌ وٚبن ىاىٌاوي ٽٍ سب ؿٍ اوياٌُ كب َ١ثٍ ٵياٽبٍی ي اُهًىځٌٙشڂی َٖشىي "90 .دیٚمَځٍَبی ډب ىَٺبوبن ثی ؿیِ َٖشىي ي َٙٽز ایه دیٚمَځٍ َب ىٍ وُ٢ز ىٍياٹَٙ ٬ٽز ُكمشپٚبن ىٍ وُ٢ز إز ٽٍ ىٍ يَچٍ ايڃ ثبیي ثٍ وٶ ٬هًى آوُب سمبڇ ًٙى. ٓ :ىٍ ٹجبڃ سٖویَ ٕٶبٍر آډَیپب ي ایه ػىج٘ ١ي اډذَیبڅیٖشی ٽٍ ډَىڇ ثٍ آن ٍي آيٍىوي ي ځٖشَٗ ىاىوي ،وٙ َ٪مب ؿیٖز؟ ع :ىٍثبٌٍ ډجبٌٍُ ثب اډذَیبڅیِڇ ،اكشیبػی وياٍیڈ ډؼيىاً ثڂًئیڈ ٽٍ اُ ډجبٍُان دیڂیَ ١ياډذَیبڅیٖز َٖشیڈٕ .ی يؿُبٍ ٕبڃ سبٍین ډجبٌٍُ كِة ډب ىٍياٹ٬ ٹجڄ اُ َمٍ ٭چیٍ اډذَیبڅیِڇ آډَیپب ثٍ ٭ىًان ىٙمه ىٍػٍ یټ هچٺُبٕز ي اډب ىٍثبٌٍ ٙپڄ ډجبٌٍُ ي آو ًٍ٦ٽٍ ٙمب ډی ځًئیي ،سٖویَ ٕٶبٍر ،یه ٙپڄ ٍا
148
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٝلیق ومی ىاویڈ .٭ٺیيٌ ډب ایه إز ٽٍ اځَ ډجبٍُان دیڂیَی َٖشیڈ ثَای ٍیٍٚٽهٽَىن وٶًً اډذَیبڅیِڇ آډَیپب ىٍ ایَان ي هبيٍډیبوٍٍ ،اَُبی ىیڂَی يػًى ىاٍى .ډظالً ٹَاٍىاىَبی إبٍر آيٍ ٽٍ َىًُ َڈ ثیه ایَان ي آډَیپب ډًػًى إز ،ثبیي څٲً ًٙى ٽٍ څٲً وٚيٌ ي وٶًً ٕیبٕی ي ٵََىڂی آډَیپب ٍا ىٍ ایَان ثبیي ٹ ٬٦ٽَى ٽٍ وٚيٌ إز. ډلييىٽَىن ډجبٌٍُ ثٍ ایىپٍ ثبیي ٙبٌ ٍا دٔ ثيَىي ٽٍ ثٍ و َ٪ډب ٽبٍ ثٖیبٍ ىٍٕشی ویٖز ،اڅجشٍ ډب ډًاٵٸ ایه َٖشیڈ ٽٍ ٙبٌ ىٍ ایَان ثٍ یټ ىاىځبٌ هچٺی سلًیڄ ىاىٌ ًٙى ،ىٍ ایه سَىیيی ویٖز .ؿًن ٙبٌ ٍا ػىبیشپبٍ ډیىاویڈ ي اُ ػىبیشپبٍان ثٍِٿ سبٍین َڈ ډی ىاویڈ ،يڅی ډٖئچٍ ایه إز ٽٍ اځَ ٹَاٍ ثًٚى ََ ٽًٍٚی ثٍ ٭ىًان ایىپٍ ىٍ ٕٶبٍسوبوٍ َبی هبٍػی ػبًٕٓ يػًى ىاٍى ،ایه ٕٶبٍسوبوٍ َب ٍا اٙٲبڃ ٽىىي ،ډه ايالً ٵپَ ومی
ٽىڈ ٽٍ
ٕٶبٍسوبوٍای ىٍ ىویب يػًى ىاٙشٍ ثبٙي ٽٍ ىٍ آن ػبًٕٕی وجبٙي ي آن يٹز ثَ اطَ سٖویَ ٕٶبٍسوبوٍ َب ىٍياٹٍ ٬ياث ٤ىیذچمبسیټ ثٍ َڈ هًاَىي هًٍى ي آنيٹز ٍياث٦ی ثبٹی ووًاَىي ډبوي .ثىبثَایه ىٍ ٭یه كبڃ ٽٍ ثب ٭میٺشَٽَىن ډجبٌٍُ ثب اډذَیبڅیِڇ آډَیپب ي ثب ځٖشَٗ ډلشًای ایه ډجبٌٍُ ٽبډالً ډًاٵٺیڈ، يڅی ٙپڄ ډجبٌٍُ ای ٽٍ ىاوٚؼًیبن دیَي ه ٤اډبڇ دی٘ ځَٵشٍ اوي ٍا ٝلیق ومیىاویڈ. ًَٓ :اىاٍان كِة سًىٌ ډیځًیىي كِة ىډپَار وُبیشبً ٙبهٍ ایبڅشی كِة سًىٌ هًاَي ثًى .وٙ َ٪مب ىٍ ایه ډًٍى ؿیٖز؟ ع :ٵپَ ډی ٽىڈ ٽٍ ډب ٽٖی ٍا يٽیڄ هًىډبن وپَىٌ ایڈ .ایه كِة ىډپَار إز ثبیي سٞمیڈ ثڂیَى ٽٍ آیب ٙبهٍ كِثی ثًٚى یب وًٚى ي یب اًٝالً ٙبهٍ
149
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كِة ٥جٺٍ ٽبٍځَ ایَان هًاَي ٙي .يٹشی اُ ډب ډی دَٕىي كِة سًىٌ ایَان كِة ٥جٺٍ ٽبٍځَ إز یب ؿَیپُبی ٵيائی؟ ډب ػًاة ډیىَیڈ ایه ٍا ثبیي اُ ٥جٺٍ ٽبٍځَ ایَان دَٕیي .ثٍ ایه سَسیت اُ كِة ىډپَار َڈ ثبیي دَٕیي ٽٍ ډیهًاَي یب ومی هًاَي ٙبهٍ كِة سًىٌ ثًٚى .ډب وٍ ىٍ ٽًسبٌ ډير ي وٍ ىٍ ىٍاُډير ٵٮالً ؿىیه وَ٪ی وياٍیڈ .اڅجشٍ وٖڄ َبی آیىيٌ كِة ډب سٞمیڈ هًاَىي ځَٵز ٽٍ ؿڂًوٍ سپچیٴ كِة ىډپَار ٍا سٮییه ثپىىي ،يڅی ډه ٵپَ ډیٽىڈ ٽٍ اٹالً ثَای دىؼبٌ ٕبڃ ىیڂَ ،كِة ىډپَار ثَوبډٍ ىاٍى ي ثَای اوؼبڇ ایه ثَوبډٍ ،ډير ً٥الوی ای يٹز ډی هًاَي ي آو ًٍ٦ٽٍ ًَاىاٍان كِة سًىٌ اى٭ب ډی ٽىىي ٽٍ ثٮي اُ هًىډوشبٍی كِة ىډپَار ؿپبٍ ډی ٽىي؟ ثبیي ثڂًئیڈ ډب يٹشی هًىډوشبٍی ځَٵشیڈ ،سبٌُ ډی ٍٕیڈ ثٍ دیبىٌ ٽَىن َ٥كُبی اٹشٞبىی ي اػشمب٭ی ٽٍ ىٍ ثَوبډٍ كِثمبن آډيٌ إز .ثيیه سَسیت ىیڂَ ډٖئچٍ ثَای ډب ٽبډالً ٍيٙه إز ،یٮىی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ؿىیه اويی ٍٚي وَ٪ی ٽٍ سجيیڄ ثٍ ٙبهٍ یپی اُ اكِاة سجيیڄ ثًٚى وياٍى ي ًَاىاٍان كِة سًىٌ َڈ اځَ ؿىیه وَ٪ی ىاٍوي ،كشمبً ػًاوىي ي آٍُي ثَ ػًاوبن ٭یت ویٖز. َٓ :يٳ اُ ٽٚبٍ ٹبٍوٍ ثٍ وٙ َ٪مب ؿٍ ثًى؟ عَ :يٳ اُ ٽٚبٍ ٹبٍوٍ هیچی ٕبىٌ إز .یپی ىي ٍيُ ٹجڄ اُ ٽٚشبٍ ٹبٍوٍ، ثَ اطَ كمچٍ دیٚمَځبن ډب یپی ىي سب اُ دبیڂبَُبی إبٕی دبٕياٍان ثٍ َڈ هًٍى ي ٭يٌای اُ دبٕياٍان ٽٚشٍ ٙيوي ي ؿًن آٹبیبن ډٮجًىیُ٩ ،یَوْاى، كٖىی ي ىیڂَان ،ٹيٍر ایه ٍا وياٙشىي اوشٺبڇ ثڂیَويٍ ،ٵشىي اُ ډَىڇ ډٮمًڅی اوشٺبڇ ځَٵشىي ي ایه ٽٚشبٍ ٍا ثٍ و َ٪هًىٙبن ػُز سَٕبوين ي ََُؿٚڈ
150
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ځَٵشه ډَىڇ ٽَىٕشبن اوؼبڇ ىاىوي .اڅجشٍ ایه ٽٚشبٍ يكٚیبوٍ یپی اُ وىڂُبی ػمًٍُی إالډی إز ي سبٽىًن َڈ ٽًؿپشَیه سلٺیٺی ىٍ ایه ثبٌٍ وٚيٌ ي ډٖججیه ډؼبُار وٚيٌاوي ي ډه ٵٺ ٤ایه ٕئًاڃ ٍا ډَ٦ف ډیٽىڈ ي ػًاث٘ ٍا ثٍ ٭ُيٌ هًىٙبن ډی ځٌاٍڇ ٽٍ اځَ یټ ؿىیه ٹشڄ
٭بڇ ثیَكمبوٍ ي ياٹٮبً
يكٚیبوٍ ىٍ یپی اُ ىَبر سَٻ وٚیه ،هيای وپَىٌ اُ َ٥ٳ دیٚمَځبن ډب اوؼبڇ ډیځَٵز ،٭پٔاڅٮمڄ ىيڅز ډَٽِی ي َیئز كبٽمٍ ؿٍ ثًى؟ ٓ :ؿٍ دیبډی ثَای ىیڂَ هچٸ َبی ایَان ىاٍیي؟ ع :دیبڇ ډب َمبن إز ٽٍ ثبٍَب ٵَٕشبىٌایڈ :دٚشیجبوی اُ هًإشٍَبی ډَىڇ ٽَىٕشبن ،ٽٍ ىٍياٹ ٬دٚشیجبوی ای اُ آُاىی ایَان إز ،ؿًن ډب ٵپَ ډی ٽىیڈ ٽٍ ٽَىٕشبن ثٍ ٕىڂَ اٝچی ډجبٌٍُ سجيیڄ ٙيٌ ،ډب سىُب ثَای هًىډوشبٍی ډجبٌٍُ ومی ٽىیڈ ي ٙٮبٍ ډب ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن إز .یٮىی ٹجڄ اُ ایىپٍ ثَای هًىډوشبٍی ډجبٌٍُ ٽىیڈ ،ىٍياٹ ٬ثَای آُاىی ي ىډپَإی ډجبٌٍُ ډی ٽىیڈ ََ .دٚشیجبوی اُ هًإشٍ َبی هچٸ ٽَى ،دٚشیجبوی اُ ډجبٍُار ډَىڇ ایَان إز ي ََ ډًٵٺیشی ډب ثٍ ىٕز آيٍیڈ ،ډًٵٺیشی إز ثَای َمٍ هچٺُبی ایَان .دیبڇ ډب ایه إز ٽٍ َمـىبن ٽٍ ىٍ ػَیبن ىٍځیَیُبی ځٌٙشٍ ي ىٍ ػَیبن ٝچق ي ډٌاٽٌَ ،ډَىڇ ي ٕبُډبوُبی ىډپَاسیټ اُ ډب دٚشیجبوی ٽَىوي ،ىٍ آیىيٌ َڈ اځَ ىٍځیَیُبیی ثٍ يػًى آیي ،اډیيياٍیڈ ٽٍ ایه دٚشیجبوی اىاډٍ دیيا ٽىي.
151
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ویٟاٖ 1357/12/10
ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ ٕ 50بڅٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ یټ ډٞبكجٍ اهشٞبٝی ثب ٽیُبن ىٍ ډًٍمٌ 1357/12/10ا٭الڇ ٽَ ى :هچٸ ٽَى ٕبڅیبن ىٍاُی إز ٽٍ سلز ٕشڈ ډچی ٹَاٍ ىاٍى ي ىٍ ياٹ٬
ٍٳٕ ٫شڈ
ډچی ٽٍ اثٮبى اػشمب٭ی ،اٹشٞبىی ي ٵََىڂی ىاٍى ،یپی اُ ي٩بیٴ ىيڅز اوٺالثی ډُىيٓ ثبٍُځبن إز .ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ایه ځٶشڂً ١مه ثٍَٕی ٭چڄ ٙپٖز ػىج٘ ٽَىٕشبن ىٍ ٕبڅُبی 24ي 25ي ثَٙمَىن هًإزَبی هچٸ ٽَى، ډٖئڄ ٽَى ىٍ سؼبَڄ ایه ډٖئچٍ ویٖز ي ىٍ َٙای٦ی ٽٍ اوٺالة ٌ ځٶز :كڄ يٕیٮی ىٍ ایَان ًٍٝر ځَٵشٍ ي ډیُه ډب اُ یټ إشجياى ثٍِٿ ٍَبیی یبٵشٍ إز ،كڄ آن ؿىيان ىًٙاٍ ویٖز .آوـٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ډیهًاَىي ٭جبٍر إز اُ سأډیه كٺًٷ ډچی ىٍ ؿبٍؿًة ٽ ًٍٚایَان ي وٍ ػيا ٽَىن ٽَىٕشبن اُ هبٻ ایَان ،آو ًٍ٦ٽٍ ٭ىب َٝډَسؼ ٬ي ٵَٝز٥چت ډَ٦ف ډیٽىىي .يی اٵِيى :ىٍ إبٕىبډٍ ډب ٭ىًان ٙيٌ إز ،كِة ډب كِثی إز ىډپَار ي ډياٵ ٬ٽبٍځَان ،ىَٺبوبن ُ ،كمشپٚبن ي ٍيٙىٶپَان ي ایه ځَيَُب ویَيی ډلَٽٍ ػبډٮٍ َٖشىي .ثٍ و َ٪ډب ډٖبئڄ ډَثً ٣ثٍ اډًٍ ډبڅی ي ثبوپی ،ةٌ يیٌْ وٺ٘ إپىبٓ ي ډٖبئڄ ډَثً ٣ثٍ َ٥كُبی اٹشٞبىی ىٍاُډير ٽٍ اُ وَ٪ اٹشٞبىی ي ىٍ ٕ٦ق ډچی ډیسًاوي ډُڈ ثبٙي ،ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی إز .ثٺیٍ ډٖبئڄ ډَثً ٣ثٍ اډًٍ ىاهچی ډى٦ٺٍ هًىډوشبٍ ډیًٙى
َ ،مٍ
ډٖبئڄ ٵََىڂی ،اىاٍی ي اػشمب٭ی هب ٛډى٦ٺٍ ٍا ىيڅز هًىډوشبٍ اىاٌٍ ډیٽىي .ىٍ كبڅی ٽٍ ثَای ومًوٍ اٍس٘ اُ ډَٽِ ثبیي اىاٌٍ ًٙىّ ،اوياٍډَی ي
152
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َُٙثبوی ثبیي ثًٕیچٍ ىيڅز هًىډوشبٍ اىاٌٍ ًٙى .ٹبٕمچً ١مه سبییي َمٍ ځَيَُب ي ٕبُډبوُبیی ٽٍ ٭چیٍ ٍّیڈ ٙبٌ ډجبٌٍُ ٽَىٌاوي ځٶز :ډب كبَ١یڈ ىٍ ُډیىٍ ىي ډٖئچٍ إبٕی ُیَ ي ىٍ ثٖیبٍی اُ ُډیىٍَبی ىیڂَ ،ثب ایه ٕبُډبوُب ي ىیڂَ اكِاة ډچی َمپبٍی ٽىیڇ: 1ـ سأډیه ىډپَإی ي آُاىیُبی إبٕی ثَای َمٍ اكِاة
ٕ ،بُډبنَب ي
ځَيَُبی ٕیبٕی ي ډچی ٽٍ ٭چیٍ ٍّیڈ ٙبٌ ډجبٌٍُ ٽَىٌانى. 2ـ ډجبٌٍُ ىٍ ٍاٌ سأډیه كٺًٷ ډچی هچٸَبی ایَان ،اُ ػمچٍ هچٸ ٽَى. ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى وشیؼٍ ډٌاٽَار َیأر ا٭ِاډی ىيڅز ځٶز :ډب ثٍ َیأر ځٶشیڈ ثبیي ا٭شمبى ډَىڇ ػچت ي اُ ٙیًٌَبی ځٌٙشٍ اػشىبة ًٙى .ىيڅز ثبیي ثب ومبیىيځبن ياٹٮی هڄٷ ٽَى ياٍى ډٌاٽٌَ ًٙى ،وٍ ثب آوُب ٽٍ سب ىیَيُ ثٍ ٙبٌ سمچٸ ډیٽَىوي ي اډَيُ ثٍ ىٕز ثًٕی اډبڇ ډیَيوي .ډب ثٍ َٝاكز ځٶشیڈ َیؾ ویَيی سؼِیٍ٥چجی ىٍ ډى٦ٺٍ يػًى وياٍى ي ثبیي ًَه ډَىڇ ٍا ىٍثبٌٍ یَاډًن يٹبی٬ ډٖئچٍ هًىډوشبٍی هچٸَب ٍيٙه ٽَىٍَ .جَ كِة ىډپَار ،ح اهیَ ىٍ دبىځبوُبی و٪بډی ٽَىٕشبن ځٶز :دبىځبوُبی ډُبثبى ،ػچيیبن ،دیَاوَُٚ ي دًٌٖ ثٍ يٕیچٍ ٽمیشٍ ډٚشَٽی اُ َٕثبُان ،اٵَٖان ،ىٍػٍىاٍان ي اوٺالثیًن ډٖچق اىاٌٍ ډیًٙى ،يڅی دبىځبوُبی َٕىٙز َىًُ سٞٶیٍ وٚيٌ إز.
153
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
وٍٙشٞ 200 ٜضاس ٘فشی وشدٞا دس ٟٔاتاد ٔ ٚصاحث ٝدوتش لاسّٕٛ ډُبثبى -ځَيٌ هجَوڂبٍان ا٥ال٭برَِ 200 :اٍ ٽَى ٽٍ اُ ډىب٥ٸ ډوشچٴ ٽَىوٚیه ثٍ ډُبثبى آډيٌ ثًىوي ،ىٍ ووٖشیه ډشیىڀ ٽٍ اُ ًٕی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن سَسیت یبٵشٍ ثًى ،ثبٍ ىیڂَ هًاَبن هًىډوشبٍی ډىب٥ٸ ىٍ ؿبٍؿًة ایَان ډٖشٺڄ ٙيوي ي اُ ىيڅز هًإشىي ََؿٍ ُيىسَ ډً ٬١هًى ٍا ىٍ ٹجبڃ ایه ډٖئچٍ ٍيٙه ٽىي .ووٖشیه ډشیىڀ ٽَىَب ،ځَيَى اُ هجَوڂبٍان هبٍػی ډ٦جً٭بر ي
ٍاىیً سچًیِیًوُبی ىویب ٍا ثٍ ډُبثبى ٽٚبويٌ ثًى.
٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ آٱبُ ډشیىڀ ٥ی ر: ٕوىبوی ځٴ "آُاىی ي ىډپَإی ىٍ ایَان ،ثيين ىډپَإی ثَای ٽَىَب ثٍ طمَ ومیٍٕي، ة ػبیی ووًاَي ٍٕی ى .ډچز َمـىبوپٍ اوٺالة هچٸ ٽَى ثيين آُاىی ایَان ٌ ٽَى اوش٪بٍ ىاٍى كَ٢ر آیز اهلل اڅٮ٪می همیىی ،اُ آٍډبن ٽَىَب ٽٍ اُ آٍډبوُبی آُاىیوًاَی ډڄڃ ایَان ػيا ویٖز ،ػبوجياٍی ٽىىي ي ىيڅز ډًٹز ډُيی ثبٍُځبن ٍا ياىاٍوي سب وٺٍ٦وََ٪بی هًى ٍا ىٍ ٹجبڃ هًىډوشبٍی ډچز ٓ اٵِي ى" :سؼِیٍ٥چتی آَه ٿ ٽُىٍای إز ٽٍ ٽَى ا٭الڇ ٽىي " .يی ٓح اٍسؼبٕ ٫بُ آن ٍا ُىٌ ي ډب آن ٍا ٹًیبً ٍى ډیٽىیڈ " .ٹبٕمچً آنځبٌ َٚياٍ ىاى: "ََ ٽٔ ثب ډب ىيٕشی ثپىي ثب اي ىيٕشی ډیٽىیڈ ،يڅی ایه ثٍ آن ډٮىی ویٖز ٽٍ ََ ٽٔ ىيٕز وجبٙي ىٙمه إز ،ثچپٍ ََ ٽٔ ىٙمه ډب وجبٙي ىيٕز إز".
154
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
رٽیي ٽَى ٽٍ ىٍ ډؼچٔ ډإٕٖبن ،ٽَىَب ثبیي وٖجز ثٍ ػمٮیز يی آوڂبٌ أ هًى ،ومبیىيٌ ىاٙشٍ ثبٙىي ي َُٙثبوی ي ّاوياٍډَی َب ثبٍ ىیڂَ ثٍ ٙپڄ ٕبثٸ ىٍ ایه ډى٦ٺٍ َٙي ٫ثٍ ٽبٍ وپىىي.
%%%
155
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
عّٗی ضذٖ حضب دٔىش ات وشدستاٖ ٖٜا٘ى س اص 32ساَ فعاِیت ج ج ویٟاٖ 1357/12/13
ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ،اُ اډبڇ هًإز ٽٍ ىٍ ډًٍى هًإشُبی هچٸ ٽَى، ثٍ ىيڅز ٍَىمًى ثيَي. "ثيين ا٭٦بء كٺًٷ هچٸ ٽَى ،ىډًٽَإی ياٹٮی ىٍ ایَان اډپبندٌیَ ویٖز". ډُبثبى ،هجَنٿاٍ ا٭ِاډی :ثٍ ډىبٕجز ٭چىیٙين ٵٮبڅیز كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثٮي اُ ٕ 32بڃ ٵٮبڅیز ډوٶی ،اػشمب٭ی ثب ك ًٍ٢ىَُب َِاٍ وٶَ اُ َ٥ٵياٍان ایه كِة ىٍ يٍُٗځبٌ ډُبثبى ثَځِاٍ ٙي .ىٍ ایه اػشمب ٫ٽٍ اُ ُډبن ٙپٖز كپًډز هًىډوشبٍ ٹب١ی ډلمي ىٍ ٽَىٕشبن ثی و٪یَ ثًى ، َِاٍان وٶَ اُ ٍيٕشبئیبن ىٍ كبڅیپٍ ٙٮبٍ ډیياىوي« :كِة ډب ٵٺ ٤كِة ىډپَار إز» ك ًٍ٢ىاٙشىي ،ىٍ دیٚبدی٘ ٍيٕشبئیبنٍ ،يكبویًن ډشَٹی ٽٍ َ٥ٵياٍ ایه كِة ىٍ ٍيٕشبَب َٖشىي كَٽز ډیٽَىويٍ .يٕشبئیبن ،٭پُٖبیی یًٚاى هچٸ ٽَى ،ډال آياٌٍ ي ىیڂَ ٍيكبویًن ٽٍ ىٍ ػىج٘ اُ ٹب١ی ډلمي ح ٕبڃ ُٙ 47یي ٙيوي ىٍ ىٕز ىاٙشىي .ىٍ ایه اػشمبٝ ،٫يَب وٶَ ة
ٌ
ومبیىيٿى اُ اَبڅی ٽچیٍ ََُٙبی ٽَىوٚیه َٙٽز ٽَىوي .ىٍ ایه ډَإڈ حٓ اُ هًاوين َٕيى "ای ٍٹیت " ثٍ ُثبن ٽَىی ،ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٥ ،ی ٕوىبوی ثَ هًإشُبی هچٸ ٽَى ىٍ رٽیى ٽَى .يی ځٶز: ُډیه هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن ي ٍى ََ وً ٫سؼِیٍ٥چجی أ ٌ
156
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كِة ډب ُٙيای ُیبىی ىاىٌ ٽٍ سىُب ٥ی ٕبڃَبی َ ،1346-47ٶشبى وٶَ اُ َمَُډبن هًى ٍا ىٍ ًٍٗٙډٖچلبوٍ اُ ىٕز ىاىیڈ .ډَىان ٍيكبوی ٽَىٕشبن ىٍ َمٍ سهٿوبَب ثب هچٸ ٽَى ثًىٌاوي .كِة ډب ٽٍ كِة ٹب١ی ډلمي ،كِة ُٙيای « ؽَبٍؽٍاٯ» $ډلچی ىٍ ډُبثبى ٽٍ
ٍَجَان ػمًٍُی
ٽَىٕشبن ٍا ىٍ آوؼب ثٍ ىاٍ آيیوشىي ،#ډال آياٌٍَب ي ٭ِیِ یًٕٶیَب ډیثبٙي ي سب ٌة ىٕز آيٍىن َمٍ كٺًٷ ډچی ٽَى اُ احی ووًاَي وٖٚز. ... ډً ٬١ىيڅز ؽیٖز؟ يی اٵِيى" :اډَيُ ىٍ ډُبثبى ،سمبڇ دبیڂبَُبی اٍسؼب٭ی ىٍ َڈ ٽًثیيٌ ٙيٌ ، اډب ا٥میىبوی ویٖز ٽٍ اٍسؼب ٫ىٍ وٺب ٣ىیڂَ ىٕز ثٍ یًٍٗ ډؼيى وِوي. ثيين آوپٍ كٺًٷ هچٸ ٽَى سأډیه ًٙى ،سلٺٸ ىډًٽَإی ياٹٮی ىٍ ایَان اډپبندٌیَ ویٖز .يی اُ اډبڇ همیىی هًإز ثب ىاىن ٍَىمًن الُڇ ثٍ ىيڅز ډًٹز ،اُ هًإزَبی هچٸ ٽَى ىٵب ٫ٽىىي ي ثبیي ىيڅز ثبٍُځبن َڈ ٍٕ ،مبً ډً ٬١هًى ٍا ىٍ ایه ثبٌٍ ٍيٙه ومبیي .يی اٵِيى :ىٍ ډؼچٔ ڇؤ ٕٖبن آیىيٌ ، ومبیىيځبن ياٹٮی هچٸ ٽَى ثبیي َٙٽز ىاٙشٍ ثبٙىي .ډب ثٍ ٽٖی اػبٌُ ومیىَیڈ يكير ډچی ٍا هيٍٙىاٍ ٽىيٕ .یبٕز ډب ىٍ ثَاثَ اكِاة ىیڂَ ایه إز ٽٍ ََٽٍ ىٙمه ډب ویٖز ،اي ٍا ىيٓر ثٍ كٖبة هًاَیڈ آيٍى .ډب اوشٺبىَب ٍا ډیدٌیَیڈ ي ىٍ ٕ٦ق ډچی ي ډى٦ٺٍای اولٞبٍ٥چت ویٖشیڈ .كِة ىډپَار ٽَىٕشبن كب َ١إز ىٍ اٍسجب ٣ثب ډٖبئڄ ُیَ ثب ََ ٽٔ ي ََ كِثی َمپبٍی ٽهى: 1ـ اثٮبى ػمًٍُی ىډپَاسیټ ىٍ ایَان.
157
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
-2سأډیه كٸ هًىډوشبٍی ثَای َمٍ هچٺُبی ایَان ىٍ ؿبٍؿًة یټ ٽ ًٍٚياكي ي ویِ سأډیه كٺًٷ ىډپَاسیټ ثَای َمٍ ځَيَُب ي ىٕشٍَبی ٕیبٕی. -3ىٍدی٘ٿٍٵشه ٕیبٕز اٹشٞبىی ىٍٕز ٽٍ ډىبٵُ ٬كمشپٚبن ٍا
ڇى
و َ٪ىاٙشٍ ثبٙي. -4ډجبٌٍُ ثب ثیًٖاىی ي ثبالثَىن ٕ٦ق ٵََهٿ سًىٌَب ثَإبٓ آډًُٗ ثٍ ُثبن ډبىٍی اٹًاڇ ي هچٺُبی ایَان. ٕ -5یبٕز ډٖشٺڄ ډچی ي كمبیز اُ َمٍ ػىجُٚبی ٍَبییثو٘. یًوي ثب ََ ٽًٍٚی ٽٍ كبٽمیز ډچی ایَان ٍا ثذٌیَى . -6ایؼبى ح استص سا ٔٙحُ وٙیذ ٹبٕمچً َڈؽویه اُ ىيڅز ډَٽِی هًإز اُ سؼيیي ٕبُډبن ّاوياٍډَی ي َُٙثبوی ىٍ ډى٦ٺٍ ٽَىٕشبن هًىىاٍی ٽىي ي ي٩بیٴ ایىُب ٍا ثٍ ٭ُيٌ اَبڅی ثڂٌاٍى .اي هًإشبٍ اولالڃ اٍس٘ ي ایؼبى اٍس٘ی هچٺی ٙي ي ځٶز" :اٍس٘ وجبیي ؽډبٷ ىيڅز ثَای َٕٽًة هچٸ
َب ثبٙي " .اي اُ «ډیچیشبٍیٌِ»ٽَىن
ٽَىٕشبن اوشٺبى ٽَى ي اٵِيىَ" :یؾ ځَيٌ ي ىٕشٍا ی وجبیي ویَيَبی هًى ٍا ٓ «ډلمي اډیه یَىٓ " .ح ثَای سلَیټ ٭يٌای ٭چیٍ ځَيٌ ی ىیڂَ ثٍ ٽبٍ ٿ َیمه» ٙب٭َ ډٮَيٳ ٽَى ي َمَُڇ ٹب١ی ډلمي ،ٹ٦ٮٍ ٙٮَی ثٍ ُثبن ٽَىی یبڇ ٙز إزٕ .ذٔ ح ٓ اُ ٕ 15بڃ سجٮیي ىٍ ٭َاٷ ،ثٍ ڇیَه ثَٿ ٌ هًاوي .يی ح ډال ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی ،اډبڇ ػمٮٍ ډُبثبى هًاويٌ ٙي.
ومبیىيٌ و٪بډیبن
یبډى ځٶز" :اٍس٘ ىیڂَ َیؾځبٌ ثٍ ٍيی اوٺالثی ویِ ٽٍ یټ َٕيان ثًى٥ ،ی ح
158
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثَاىٍاو٘ آس٘ ووًاَي ٿًٙى .دیبڇ ومبیىيځبن هچٸ آًٍی ،كِة اسلبىیٍ ىډپَاسیټ ډَىڇ ي ځَيٌ ډىٚٮت اُ ؽٍیپُبى ٵيایی هچٸ ي ؽوي ٕبُډبن ي ځَيٌ ٕیبٕی ىیڂَ ویِ ٹَائز ٙي. %%% سٞثش حضب دٔىشات وشدستاٖ: ت ٝوسی اجاص ٜدخاِت دس أٛس ایشاٖ سا ٕ٘یدٞیٓ ویٟاٖ 1357/12/26
ٕىىيع ـ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان، ىٍ ډٞبكجٍای ا٭الڇ ٽَى هچٸ ٽَى ٵٺ ٤هًىډوشبٍی ډیهًاَي ي ََ ٽٔ ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ُوي ٿى ډیٽىي ډیسًاوي ثٍ ٭ً٢یز ایه كِة ىٍآیي .يی ځٶز : ة هًثی "ٙٮبٍ ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ،ډیسًاوي ٌ وَ٪ار ډب ٍا ډىٮپٔ ٽىي " .ٹبٕمچً ځٶز" :ىٍ ثَوبډٍای ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1350اُ ًٕی ٽىڂٌَ ًٕڇ كِة سييیه ي سًٞیت ٙي ي ثٮياً ىٍ آن سؼيیيو َ٪إبٕی ثٍ ٭مڄ آډيٌ إز ،كٺًٷ ډچی ٽَىَب ي ُكمشپٚبن
ٍا ډي و َ٪ٹَاٍ ىاىٌ
إز" .يی ځٶز" :ىٍ ىيٍان ٍّیڈ ځٌٙشٍ ،ا٭٢بء كِة ډب ٙيیياً سلز سٮٺیت ثًىٌاوي ي ىَُب وٶَ اُ آوُب ا٭ياڇ ي ٝيَب وٶَ ثٍ ُوياوُبی ً٥یڄاڅمير ډلپًڇ ٙيوي ".يی ځٶز" :ویَيَبی ډچی ىٍ اوٺالة َٕإَی ایَان َٙٽز ٍيَى ویٖز ،ډب هًى ٍا اُ اوٺالة ایَان ىاٙشٍاوي ي اوٺالة ایَان سیًڃ َیؾ ٿ ػيا ومیٽىیڈ ي ٍَجَی آیزاهلل همیىی ٍا ٹجًڃ ىاٍیڈ ".يی ىٍ ډًٍى َيٵُبی كِة ځٶزَ" :يٳ ډب ایؼبى ػبډٮٍ ای ًٕٕیبڅیٖشی إز ي ډٮشٺيیڈ إشظمبٍ
159
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اوٖبن ثٍ ىٕز اوٖبن ثبیي اُ ثیه ثَيى ".يی ډٮشٺي إز كِة ىډپَار ٽَىٕشبن یټ كِة ډبٍٽٖیٖشی ویٖز ،يڅی ىٍ ډجبٍُار هًى ډشپی ثٍ ُكمشپٚبن إز .ٹبٕمچً ا١بٵٍ ٽَى " :كِة ډب اُ ٕبوشَاڅیٖڈ ىډپَاسیټ یَيى ډیٽهى ي سمبڇ ډٔئيالن كِثی ةٌ يیٌْ ىٍ ٕ٦ق ََُٙب ي ٍيٕشبَب ح اوشوبثی َٖشىي ".ٹبٕمچً ىٍثبٌٍ كٸ سٮییه َٕوًٙز هچٸ ٽَى ځٶز
،
" :ډب
هًاَبن سٚپیڄ ىيڅز ٵيٍاسیً َٖشیڈ ي َمٍ هچٺُبی ایَان ثبیي كٸ سٮییه َٕوًٗر هًى ٍا ىاٙشٍ ثبٙىي ".يی سبٽیي ٽَى ٽٍ "ثيين يػًى ىډًٽَإی ياٹٮی ىٍ ٽ ، ًٍٚایؼبى یټ ٽ ًٍٚٵيٍاسیً ي سأډیه كٺًٷ ډچی ٽَىَب اډپبندٌیَ ویٖز ".ثٍ ٭ٺیيٌ ٹبٕمچً "ىيڅز هًىډوشبٍ ٽَىٕشبن ٍا ثبیي یټ ډؼچٔ ثًػًى آيٍى ي اىاٌٍ ډى٦ٺٍ هًىډوشبٍ َڈ ثبیي ىٍ ىٕز ٽَىَب ثبٙي. ثب ایهكبڃ ،ىيڅز هًىډوشبٍ ثبیي سبث ٬ىيڅز ډَٽِی ثًىٌ ي اُ څلب٧ يڅى ومیسًاوي ډٖشٺڄ ىٵب٫ی ،اډًٍ هبٍػٍ ي اډًٍ ډبڅی ي ح
اډًٍ
اُ ىيڅز ثبٙي" .
ة َیؾ يػٍ اډپبن وياٍى ٹبٕمچً ځٶز" :ایؼبى ىيڅز هًىٽٶب ىٍ ٽَىٕشبن ٌ ٽَىٕشبن ثٍ څلب ٧ثَوبډٍَبی اٹشٞبىی ً٥یڄاڅمير َڈ ياثٖشٍ ثٍ اٹشٞبى َٕإَ ایَان هًاَي ثًى ".يی ىٍ ډًٍى ٥بڅجبوی ځٶز" :ډب ډبیڄ ویٖشیڈ َیؾ ٽٔ ىٍ اډًٍ ىاهچی ایَان ډياهچٍ ٽىي َ ،ڈؽوبن ٽٍ ډب ىٍ اډًٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ىهبڅز ومیٽىیڈ ،يڅی ٥جیٮی إز ډب اُ ػىجُٚبی ٽَىٕشبن ٭َاٷ ي وياٍی" . ڇ سَٽیٍ كمبیز ډیٽىیڈ ،اډب ٍاث ٍ٦سٚپیالسی ثب آنان
160
ي
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٔاللات ٞیأت ٞطت ٘فشٕ٘ ٜایٙذٌاٖ حضب دٔىشات وشدستاٖ تا أاْ خٕیٙی اطالعات ـ 1358/1/9
ىیَيُ ٕب٭ز َ ،17/45یأر َٚز وٶٌَ ومبیىيځبن كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثب اډبڇ همیىی ډالٹبر ٽَىوي . ىٍ ایه ډالٹبر ٽٍ ىٍ ډىِڃ اډبڇ اوؼبڇ ٙي ،ډٖبئڄ ػبٍی ٽَىٕشبن ډًٍى ثلض ٹَاٍ ځَٵز ي ٍئیٔ ایه َیأر ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،اي١ب ٫ایه ډى٦ٺٍ ٍا ثَای اډبڇ سَٚیق ٽَى .ىٍ ٹبٕمچً ایه ډٌاٽَار ٍا ٍ١بیشجو٘ هًاوي ي ځٶز :ثَای ٍٵًٕ ٬
ایبن ، ح ءسٶبَڈ ي
ٽًسبٌ ٽَىن ىٕز ٭مبڃ ډِىيٍ ي هبئىیه ثٍ ډیُه ٹَاٍ ٙيٌ إز ډالٹبر ي ډٌاٽٌَای ویِ ثب ډُىيٓ ډُيی ثبٍُځبن ووٖز يُیَ ىيڅز ډًٹز اوٺالثی یَى سب ثَای ٍٵ ٬ډٚپالر ىٍ ایه ډى٦ٺٍ اٹياڇ ًٙى .ایه ایَان ًٍٝر ثڀ َیأر ،اډَيُ ىٍ یټ ډٞبكجٍ ډ٦جً٭بسی ىٍ َشڄ ایىشَٽىىبوشبڃ َٙٽز ٽَى .ىٍ ١مه كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ىیٚت ثب اوشٚبٍ ثیبوٍای ا٭الڇ ٽَى ىٍ ٍٵَاويڇ َٙٽز ومیٽىي .كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٭يڇ َٙٽز هًى ىٍ ٍٵَاويڇ ٍا ٌةىڅیڄ ٱیَ ىډپَاسیټ ثًىن ٍٵَاويڇ ي ٍيٙه وجًىن ډلشًای أډیه كٺًٷ هچٺُبی ایَان ػمًٍُی إالډی ىٍ ُډیىٍ سأډیه ىډًٽَإی ي ویِ ر ًٽَ ٽَىٌ إز. دس وشدستاٖ ٘یشٚی تجضیٝطّة ٚجٛد ٘ذاسد َیأر ومبیىيځی فُ ة ىډپَار ٽَىٕشبن ثٮي اُ ډالٹبر ثب اډبڇ همیىی ،ىٍ یټ ډٞبكجٍ ډ٦جً٭بسی َٙٽز ٽَى ي ثٍ ٕئًاالر هجَوڂبٍان ىاهچی ي هبٍػی
161
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
دبٕن ځٶز .ىٍ ایه ډٞبكجٍ ،ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ٱىی ثچًٍیبن ډجبٍُ ډ ًٍُٚٽَى ي ٭ ً٢ىٵشَ ٕیبٕی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،اډیَ ٹب١ی ،اكمي ٹب١ی ،ډلمي َٕاػی ي ومبیىيځبن اٙىًیٍ ي ٕچمبٓ ي ٝبٍڇ اڅيیه ٝبىٷ يُیَی ،ومبیىيٌ ٽَىَبی ډٺیڈ سَُان َٙٽز ىاٙشىي. %%% تاصسٌاٖ دس ٔاللات تا ٞیأت حضب دٔىشات وشدستاٖ : تشای تطشیح خٛاستٟای وشدٞا دس تّٛیض یٔ ٖٚا٘عی ٚجٛد ٘ذاسد ویٟاٖ 1358/1/15
َیأر ومبیىيځی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،ثٍ ىوجبڃ ډالٹبر ثب اډبڇ همیىی ثب ډُىيٓ ثبٍُځبن ویِ ډالٹبر ٽَى ي ىٍ ډًٍى ډٖبئڄ ػبٍی ډمچپز ٌةيیٌْ ډٔئڅٍ ٽَىٕشبن ،ا٣ال٭یٍای ډىش َٚٽَى . ىٍ ایه ډالٹبر ٍ ،ئیٔ َیأر ومبیىيځی ٽَىَب ٍا ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثٍ ٭ُيٌ ىاٙز ي ىٍ آن ٱىی ثچًٍیبن ،ډلمياډیه َٕاػی ي اډیَ ٹب١ی ا٭٢بی ىٵشَ ٕیبٕی كِة ٭ً٢یز ىاٙشىي .آٹبی ىاٍیًٗ ٵَيََ يُیَ ٽبٍ ویِ ىٍ وغ ىٹیٺٍ ً٥ڃ ٽٚیي ، ایه ىیياٍ ك ًٍ٢ىاٙز .ىٍ ػَیبن ډالٹبر ٽٍ َٶشبى ي ح اثشيا ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٍ ،يی ٽبٍآډين ىيڅز ډًٹز ػمًٍُی إالډی ٙشیجبوى كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٍا اُ آن ا٭الڇ ىاٙز. ٍا سجَیټ ځٶز ي ح ٕذٔ ثٍ سٶٞیڄ ىٍثبٌٍ ي ٬١ٵٮچی ٽَىٕشبن ،سلَیپبسی ٽٍ اُ ًٕی اٵَاى ١ياوٺالثی ثٍ ي یٌْ ىٍ ٕىىيع ي اٍيډیٍ ٭چیٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن اوؼبڇ ډیًٙى
162
،
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕوه ځٶز ي آوڂبٌ هًإزَبی ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ډَ٦ف ٽَى ي ډٶًُڇ هًىډوشبٍی ٍا ثٍ سٶٞیڄ سً١یق ىاى .يی اثشيا اُ ووٖز يُیَ هًإز ٽٍ ثٍ َیأر ومبیىيځی اډپبن ىاىٌ ًٙى ىٍ ٍاىیً ي سچًیِیًن
،هًإشُبی ډَىڇ
ٽَىٕشبن ٌةيیٌْ هًىډوشبٍی ٍا ثَای اٵپبٍ ٭مًډی ایَان ٍيٙه ٕبُى .ىٽشَ ٹبٕمچً َڈؽویه اُ ووٖز يُیَ هًإز ٽٍ ثٍ ډى ًٍ٪ځىؼبوين هًا
ٓسُبی
هچٸ ٽَى ىٍ ٹبوًن إبٕی ،ومبیىيٌ ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٍ سييیه ٹبوًن إبٕی ػيیي َٙٽز ومبیي. ووٖز يُیَ ٟ ،ډه اُ٩بٍ هًًٙٹشی اُ ایه ىیياٍ ،اُ٩بٍ ىاٙز آوـٍ اُ َ٥ٳ ىيڅز ایٚبن اوؼبڇ ځَٵشٍ ي ثب سًػٍ ثٍ
اُ٩بٍار كَ٢ر آیز
اهلل
همیىی ،آیزاهلل َٙیٮشمياٍی ي آیزاهلل ٥بڅٺبوی ٽٍ ىٍثبٌٍ سٖبيی كٺًٷ اَڄ سٖىه ي سٚی ، ٬ٽَى ،ٵبٍٓ ،سَٽمه ي ىیڂَان اوؼبڇ ځَٵشٍ ،وٚبوٍ كٖه ویز ي ٭الٹٍ ىيڅز ي ٍيكبویز وٖجز ثٍ ایه ډٔئڅٍ ثًىٌ إز .ىٍ ډًٍى هًإشُبی ډَىڇ ٽَىٕشبن ي ډٔئڅٍ هًىډوشبٍی ،ووٖز يُیَ اُ٩بٍ ىاٙز ٽٍ َ٥ف دیٚىُبىی ٍا ډًٍى ډ٦بڅٮٍ ٹَاٍ هًاَي ىاى ي ا٥ال ٫ىاى ٽٍ ٻ
ډیٕیًوی اُ
يُیَان ىٵب ٫ٽ ًٍٚي ٽبٍ سٚپیڄ ٙيٌ سب ثب ومبیىيځبن ياٹٮی ډچز ٽَى ډٖبئڄ نوي . ٍا ثٍَٕی ٻ يی اٝڄ هًىډوشبٍی ٍا سب كيی ٽٍ ډَثً ٣ثٍ اډًٍ ىاهچی ثبٙي
،ؽیِ
ډ٦چًة ي ٹبثڄ ٹجًڅی هًاوي ي ا١بٵٍ ٽَى ٽٍ ایه سٲییَار إبٕی ثبیي ىٍ وؼبوي ٌ ًٙى ي ثٍ ډَكچٍ اػَا ىٍآیي .ىٍ١مه ،اٙبٌٍ ومًى ٽٍ ٹبوًن إبٕی ٿ ىيڅز اي ډًٹز إز ي ٵٺ ٤ډیسًاوي ډٺيډٍ سٲییَار إبٕی ٍا ٵَاَڈ ٽىي. یٚىُبى ٽَى ٽٍ ومبیىيځبن ٽَىٕشبن ثب ٽمیٔ یين سٮییهٙيٌ ووٖز يُیَ ح
163
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َمپبٍی ٽىىي .ووٖز يُیَ اُ ى٭ًر یبَٕ ٭َٵبر اُ َیأر ومبیىيځی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثَای ډٖبٵَر ثٍ څجىبن إشٺجبڃ ٽَىوي ي ىٕز ي ٍ ىاى سُٖیالر الُڇ ٍا ىٍ ایه ثبٌٍ ثٍ ٭مڄ آيٍوي .ىٍ ډًٍى إشٶبىٌ اُ ٍاىیً ي سچًیِیًن ،ثٍ ډىٍ ًٍ٪يٙهٕبهشه اٵپبٍ ٭مًډی ىٍثبٌٍ هً
إشُبی ډَىڇ
ٽَىٕشبن ي ډٶًُڇ هًىډوشبٍی ،ووٖز يُیَ ځٶشىي هًىسبن ډَاػٮٍ ٽىیي، ډبوٮی ىٍ ثیه ویٖز .ډُىيٓ ثبٍُځبن كٖه ویز ُیبىی ٍا ىٍ ػَیبن ایه ىیياٍ اُ هًى وٚبن ىاى ي ٍيی َڈ ٍٵشٍ َ٥كی ٽٍ ثب سمب ڇیز اٍا١ی ٽًٍٚ س٢بى وياٙشٍ ثبٙي ٍا ٹبثڄ ٹجًڃ ىاؤر .
164
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٔصاحث ٝدوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕ ،ٛدتیشوُ حضب دٔىشات وشدستاٖ تا سٚص٘أ" ٝاطالعات " ،دس ساتط ٜتا "خٛدٔختاسی سا تٟتش تطٙاسیٓ " 1358/1/16 "كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٍ كبڅی ٽٍ ثَای هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن ډجبٌٍُ ډیٽىيَ٥ ،ٵياٍ آُاىی ي إشٺالڃ ثَای ایَان إز .هًىډوشبٍی هًإشی إز ٽٍ ىٍ ؿبٍؿًة ٽ ًٍٚایَان ي ایَاوی ىډپَاسیټ ،ٽبډالً ٹبثڄ سلٺٸ إز". ٍىَمبیى ایه ٍا ىٽشَ ٹبٕمچً ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،ىٍ ٿ ٍَجَان كِة ىډپَار ي ٽَىَبی ډٺیڈ سَُان ي ځَيَُبیی اُ ومبیىيځبن ٕبُډبوُب ي ػمٮیزَبی ډوشچٴ ٕیبٕیٍ ،يُ یپٚىجٍ ځٌٙشٍ ىٍ ىاو٘ ٝىٮشی سَُان ٭ىًان ٽَى .ىٽشَ ٹبٕمچً ځٶز« :هًإشٍَبی ډب
ځبٌ
،ؿٍ ډچی ي
ٕیبٕی ي ؿٍ اػشمب٭ی ثبٙي ىٍ ؿبٍؿًة هبٻ ایَان إز .هًىډوشبٍی یؽیي ٌای ویٖز ،يڅی سبٽىًن ډب وشًاوٖشٍایڈ آنؿٍ ٍا ٽٍ ي٩یٶٍ ډب ثًىٌ ډٖئچٍ ح اوؼبڇ ىَیڈ ي ډٖئچٍ هًىډوشبٍی ٍا ثَای ډَىڇ سَٚیق ٽىیڈ .ایىؼب ثب ىي ځَيٌ ٍیشىي، َ٥ٳ َٖشیڈ ،٭يٌای اُ هًىډوشبٍی ا٥ال٭ی وياٍوي ي ډشإٔٶبوٍ ىٍ اٻص ٭يٌای َڈ ٭مياً ثب آوپٍ ډیىاوىي هًىډوشبٍی
ؽیٖز ،آوَا ىٍ ٍىیٴ
سؼِیٍ٥چجی ٹچمياى ډیٽىىي .ي٩یٶٍ ډب ـ اڅجشٍ ثب ٽمټ ٙمب ـ ایه إز ٽٍ اٵپبٍ ٭مًډی ٍا آډبىٌ ٽىیڈ سب ثٍ إٓبوی هًىډوشبٍی ٍا ثٶُمىي .هًىډوشبٍی
165
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یؽیي ٌ ویٖز .ډب ډیىاویڈ ٿوٍ ٽٍ ثٮ٢یَب هًإشٍاوي آن ٍا ػچًٌ ىَىي ،ح آن ي ٽٍ ډٖبئڄ ډَثً ٣ثٍ اٍس٘ ي ىٵب ٫اُ ٽٍ ،ًٍٚياثٕ ٤یبٕی ي سؼبٍی ي هبٍػی، يڅى ي اٍُی ي َ٥كُبی اٹشٞبىی ىٍاُډير ٽٍ ثٍ َٕډبیٍځٌاٍیَبی ٕیبٕز ح ؽٙڈٿیَ ویبُډىي إز ،اُ ډٖبئچی إز ٽٍ ډىلَٞاً ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی هًاَي ثًى .ثٺیٍ اډًٍ ٽٍ ډَثً ٣ثٍ اىاٌٍ اډًٍ ىاهچی ډى٦ٺٍ هًىډوشبٍ ډیًٙى ،ىٍ ٝالكیز ٕبُډبوُبی هًىډوشبٍ إز .يا١ق إز ٹًاویىی ٽٍ ثَای آیىيٌ ایَان ي ٬١هًاَي ٙي ،ىٍ ٽَىٕشبن َڈ ډظڄ ٕبیَ وٺب ٣ٹبثڄ اػَإز ،اډب ىٍ ډًٍى ایه ډٖئچٍ ٽٍ ډب َڈ ډیهًاَیڈ اُ و َ٪اٹشٞبىی هًىٽٶب ثبٙیڈ ،اٹشٞبى ٽَىٕشبن ایَان ياثٖشٍ ثٍ اٹشٞبى ایَان إز ي ىٍ ي٬١ ٿى ثیٚشَ ًٕٷ ىاىٌ ډیًٙى .ثىبثَایه ډٖئچٍ ٽىًوی ،اٹشٞبى ٌةَ٥ٳ ياثٖز ػياٽَىن اٹشٞبى ٽَىٕشبن اُ اٹشٞبى ایَان ٌةَیؾ يػٍ ډَ٦ف ویٖز .اډب ډب ىٍ ډًٍى اٍس٘ وَ٪اسی ىاٍیڈ ،كبال ٽٍ هچٸَبی ایَان ٥ٲیبن ٽَىٌاوي ،اوٺالة ٽَىٌاوي ،وجبیي یپجبٍ ىیڂَ اػبٌُ ىاى ٽٍ اٍس٘ سجيیڄ ثٍ ؽډبٷ ىٕز ىيڅز ٍىى .ډب ٭ٺیيٌ ىاٍیڈ ٽٍ اٍس٘ ډَٽِی ثَای َٕٽًة ػىج٘ هچٸَبی ایَان ٿ ة يػًى آیي ٙبَىٚبَی ثبیي سٞٶیٍ ًٙى ي ٌةػبی آن یټ اٍس٘ ډچی ي هچٺی ٌ ٽٍ ډًٍى اكشَاڇ َمٍ ډَىڇ ثبٙي .ي٩یٶٍ اٍس٘ ىٍ یټ ػمچٍ ،ىٵب ٫اُ ډََُبی ٽ ًٍٚإز ،ىٍ ٽَىٕشبن دبىځبوُب ثبیي ثٍ ډَُ ډىشٺڄ ًٙوي ي ىٍ آوؼب ډٖشٺَ ٍىوي . ٿ ډلمي ٍ١ب ٙبٌ ایه دبىځبوُب ٍا ىٍ ََُٙبی ٽَىٕشبن وٍ ثَای ىٵب ٫اُ ډََُب ،ثچپٍ ثَای َٕٽًة ػىج٘ هچٸ ډب ةٌ يػًى آيٍى ي ډب ومیهًاَیڈ آوـٍ ډلميٍ١ب ٙبٌ ډیٽَى ،ىٍ آیىيٌ ویِ اػَا ًٙى .ډَىڇ ډب اُ إڈ
166
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ّاوياٍډَی ي یب َُٙثبوی ډیسَٕىي ي ثٍ كٸ ،ډَىڇ ومیهًاَىي ویَيیی ة
ٌ
٭ىًان ّاوياٍډَی ډٖشٺَ ًٙى ي ىٍ كٶ ٨ډىبٵ٥ ٬جٺٍ كبٽمٍ ثپًٙي .ډب إياٍان اوٺالة ،یب ثب ََ اٍى ډچی یب ح یٚىُبى ډیٽىیڈ ویَيی ػيیيی ثب وبڇ ٿ ح یًويى .ثٍ ایه سَسیت ډیثیىیي ٽٍ وبڇ ىیڂَى ،سٚپیڄ ًٙى ي ثٍ اٍس٘ ةح هًإز هًىډوشبٍی ډب ىٍ ىاهڄ ي ؿبٍؿًة ایَان سلٺٸدٌیَ إز ،ډیثیىیي ٽٍ ىډپَإی ثَای ایَان یٮىی هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن. ډب هًإشُبیمبن ٍا ػم٬ثىيی ٽَىیڈ ي سٞمیڈ ځَٵشیڈ ٽٍ آوُب ٍا ډٖشٺیمبً ثب ٍَجَی اوٺالة ایَان ،اډبڇ همیىی ډَ٦ف ٽىیڈ .ؽَبٍٙىتٌ ځٌٙشٍ ومبیىيځبن كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثٍ هيډز اډبڇ همیىی ٍٕیيوي ي هًإزَبی إبٕی ٍا ثب ایٚبن ډَ٦ف ٽَىوي .ډٖب ئڃ ىیڂَى ویِ ىٍ ُډیىٍ سلَیپبر ٭ىب َٝډَسؼ ٬ي ثبُډبوي ٿان ٍّیڈ ځٌٙشٍ ډَ٦ف ٙي .اډبڇ ثب كٖه ثَهًٍى، یپجبٍ ىیڂَ ډب ٍا ثٍ يكير ٽچمٍ ى٭ًر ٽَىوي ي اُ٩بٍ ىاٙشىي ٽٍ ََ ایَاوی َٝٳو َ٪اُ ډٌَت ي ډچیش٘ ،ثبیي ىٍ ثَاثَ ٹبوًن ډٖبيی ثبٙي .ډب اډیيياٍیڈ ٽٍ ایه ايڅیه ثَهًٍى ،ٽمټ ٽىي سب ىٍ آیىيٌ ،سٶبَڈ ثیٚشَی ثیه ډَىڇ ة يػًى آیي .ډب َمیه هًإشُب ٍا ث ًٍ٦ىٹیٸسَ ي ٽَىٕشبن ي ٍَجَی اوٺالة ٌ ډٶٞڄسَ ثٍ سًٝیٍ اډبڇ ثب ډُىيٓ ثبٍُځبن ډَ٦ف ٽَىیڈ .آوـٍ ډُىيٓ ثبٍُځبن ثٍ ډب ځٶز ،وٚبن اُ كٖه ویز ثٖیبٍ ىاٙز .اڅجشٍ ډب ىٍ ثَاثَ ډَىڇ ٽَىٕشبن ډٖئًڅیز ىاٍیڈ ،اډب كٖه ویز ىيڅز ثبٍُځبن ُډبوی ٽٍ هًإشٍَبی ډب سلٺٸ دٌیَى ،٭مالً طبثز ٙيٌ إز. اځَ كٺًٷ ډچی هچٸ ٽَى ي ىیڂَ هچٺُبی ایَان سأډیه ًٙى
،ىیڂَ َیؾ
سلَیټ هبٍػی یب سلَیټ ٭ىب َٝډَسؼ ٬ىاهچی ،وشیؼٍ ووًاَي ىاٙزُ ،یَا
167
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډَىڇ ٽَىٕشبن ي ٕبیَ هچٺُبی ٕشميیيٌ ایَان ،ؿىیه سلَیپبر ي اٹياډبسی ٍا ىٍ و٦ٶٍ هٶٍ هًاَىي ٽَى. سأډیه كٺًٷ ډچی هچٺُبی ٕشميیيٌ ایَان ،اسلبى ياٹٮی آوبن ٍا ډًػت هًاَي ٙي ي آن يٹز َمیه هچٺُب َٖشىي ٽٍ اُ ډََُبی ایَان ىٵب ٫هًاَىي ٽَى .ثٍ ایه ولً اځَ ٽٖی ياٹٮبً ثٍ إشٺالڃ ي سمبډیز اٍ١ی ایَان ا٭شٺبى ىاٍى، ثبیي دی٘ اُ ََ ؿیِ ثٍ كٺًٷ ډچی هچٺُبی ایَان ،ثٍ ٙپڄ هًىډوشبٍی یب كپًډز ٵيٍاسیً ا٭شٺبى ىاٙشٍ ثبٙي. ډب ثَای ٭مچیٙين هًإشُبیمبن ثٍ ٽمټ سمبڇ
ی ویَيَبی ىډپَاسیټ
اكشیبع ىاٍیڈ .ډب آٍُي ىاٍیڈ ٽٍ ٽَىٕشبن ایَان ىٍ آیىيٌ ثشًاوي وٺ٘ ثیٚشَی یَيُی ثَٕیڈ ٽٍ َمٍ ثٍ ىٍ دیٚجَى اوٺالة ىاٙشٍ ثبٙيُ .ډبوی ډیسًاویڈ ثٍ ح ى ىٍ ٽىبٍ َڈ ،ثَای اَياٳ ډٚشَٻ ډجبٌٍُ ٽىیڇ. ح ؿڀ یټٍ اسلبى ي ا ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ػًاة یپی اُ كبَ١ان ٽٍ دَٕیي :آیب سب ٌة كبڃ اُ َ٥ٳ ىيڅز ىٍ ډًٍى هًىډوشبٍی سً١یلی ىاىٌ ٙيٌ إز یب وٍ؟ ځٶز« :اُ َ٥ٳ ىيڅز سب ثٍ كبڃ َیؾ سً١یلی ىاىٌ وٚيٌ إز ي رنَب ایىؼب ي آوؼب ٽٖبوی ٽٍ ياثٖشٍ ثٍ ٍَجَی ي اوٺالة َٖشىي ،كَٵُبیی ُىٌاوي ،كَٵُبی هًة ي ثي .ثٍ َمیه ػُز یپی اُ هًإشٍَبی ډب ایه ثًى ٌ ي َٖز ٽٍ ىيڅز ډًٹز ډُىيٓ ثبٍُځبن ٍٕمبً ىٍ ثَاثَ ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ډً٬١ٿیَی ٽىي .ىيڅز سىُب ػًاة یَى ي ثَای ایه ىاىٌ إز ٭ؼچٍ وپىیي سب ډٖئچٍ ډًٍى ثٍَٕی ي ډ٦بڅٮٍ ٹَاٍ ٿ ثٍَٕی ویِ 3وٶَ ٍا اوشوبة ٽَىٌ إز ،ډب ثب هًٙجوشی ىٍ اوش٪بٍ ىيڅز ثبٍُځبن َٖشیڈ».
168
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕئًاڃ ٙي ٽٍ اځَ ثب هًىډوشبٍی ډًاٵٺز وٚي ،كِة ىډپَار ؿٍ هًاَي ٽَى؟ ىٽشَ ٹبٕمچً ػًاة ىاى" :كِة ىډپَار ثَای هًىډوشبٍی ډجبٌٍُ هًاَي ٽَى .ډب سب سأډیه ٙٮبٍ كِثمبن «ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای اى ووًاَیڈ ؤٚر" . ٽَىٕشبن» ثب یبٍی ٗڇا اُ ح ٹبٓڅً ىٍ دبٕن ثٍ ایه ٕإاڃ ٽٍ آیب ډٌاٽَار كِة ىډپَار ىٽشَ ڇ ٽَىٕشبن ثب اډبڇ همیىی ثب ډًاٵٺز ٙین٭ِاڅيیه كٖیىی ثًىٌ إز یب وٍ؟ ځٶز" :ډه ا٭الڇ ډیٽىڈ ٽٍ ىٍثبٌٍ ډٖبئڄ ٽَىٕشبن ي هًىډوشبٍی
،
ٽًؽٽشَیه اهشالٵی ډیبن ډب ي ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی يػًى وياٍى ي ىٍ ػًاة يیڈ كشی ٙین ٭ِاڅيیه وبډٍای ویِ اُ َ٥یٸ ډب ثَای اډبڇ همیىی ٙمب ثبیي ثڀ ٵَٕشبىوي". ٕئًاالر ىیڂَی ویِ ىٍ ُډیىٍ ٍاث ٍ٦كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ي كِة سًىٌ ایَان ي ډًا ٬١كِة ىډپَار ىٍ ثَاثَ كِة سًىٌ
ډَ٦ف ٙي ٽٍ ىٽشَ
ٹبٕمچً ىٍ ػًاة آوُب ځٶز" :ډب ؿٍ اُ وٕ َ٪یبٕی ي ؿٍ اُ و َ٪سٚپیالسی ىٍ َٙای ٤ٵٮچی ډجبٌٍُ ،ډٖشٺڄ َٖشیڈ ي ثٍ َیؾ ویَيی ىاهچی یب هبٍػی ياثٖزٿى ة يػًى آډيٌ ثًى ،كِة وياٍیڈ .ىٍ ُډبن ىٽشَ ډٞيٷ ٽٍ اډپبن ٵٮبڅیز ٌ ة ٙمبٍ ډیٍٵز ،ثٍ سًىٌ ایَان ٽٍ ىٍ آن ډًٹٕ ٬بُډبن ثٍِٿ ٕیبٕی ایَان ٌ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثَای اكیبی ایه ٕبُډبن ٽمټ ٽَى .دٔ اُ ٽًىسبی څیُٔىٌ ٙي ،ىٍ ٕبڃ 28ډَىاىَ ،ىڂبډی ٽٍ ٕبُډبوُبی كِة سًىٌ ایَان ح 1334ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن سٞمیڈ ځَٵز ٽٍ ٍاث ٍ٦هًى ٍا ثب كِة سًىٌ ٹ ٬٦ٽىي .آن ډًٹٍ ٬اث ٍ٦ډب ٍاث ٍ٦سٚپیالسی ثًى ي ایه ٍاثٍ٦
169
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اٽىًن ٹٙ ٬٦يٌ إز .اډب ډً ٬١ٽىًوی كِة ىډپَار ٍا ىٍ ډٺبثڄ كِة سًىٌ ؿىیه ډیشًاویڈ ثیبن ٽىیڈ ٽٍ ډب ٍاثَ ٍ٦مپبٍی ٍا ثب ٕبُډبوُبیی ٽٍ ىٍ ٭مڄ ىٍ ٍاٌ ىډپَإی ي ٭چیٍ اٍسؼب ٫ډجبٌٍُ ٽىىي ي ىٍ ایه ډجبٌٍُ ٝمیمبوٍ ثپًٗنى ي ثوًاٌ نى ثب ډب ٍاث ٍ٦ایؼبى ٽهنى ٍى ومیٽىیڈ ". ُاٍٗ ډٖشىي ٕبُډبن دٔ اُ ٕوىبن ىٽشَ ٹبٕمچً ،یټ ىاو٘ آډًُ ٽَى ،ٿ اوٺالثی ُكمشپٚبن ٽَىٕشبن ایَان ٍا ىٍثبٌٍ يٹبیٕ ٬ىىيع ىٍ ایبڇ وًٍيُ ُاٍٗ ،٭چڄ يٹبی ٬ٽَىٕشبن ي هًٝٞبً ٕىىيع ٍیٍٚیبثی ٹَائز ٽَى .ىٍ ایه ٿ ينٿى إشٶبىٌ ٵَٝز٥چجبن ،٭ًاډڄ ثبُډبويٌ ٍّیڈ ٕبثٸ ي ٙيٌ إز ي اُ ؿڀ ٍى ٌ ثَىاٙشٍ ٙيٌ إز .ىٍ ایه ایی «وًٍيُ هًویه ٕىىيع» ح ٕبُٙپبٍان ىٍ ثَ ح ينٿى َٙي ٫ٽٚشبٍ ډَىڇ آډيٌ إز" :آیب ٹیبڇ ٿُاٍٗ ١مه ثَٙمَىن ؿڀ ډَىڇ ٕىىيع یټ كبىطٍ ثًى؟ ډٖچمبً هیَ
" ایه ىٍ كٺیٺز ثبُسبة یټ
وبٍ١بیی ٭مًډی ثًى!!... ت ٝدوتش لاسّٕ ٛتشای دیذاس تا فّسطیٙیٞا يرس٘أ ٝداد٘ ٜصد اطالعات 1358/1/18
ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٍ اٍسجب ٣ثب ى٭ًر یبَٕ ٭َٵبر ٍئیٔ ػجٍُ آُاىیجو٘ ٵچٖ٦یه اُ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثَای ٕٶَ ثٍ څجىبن ،ا٥ال٭یٍای ډىش َٚٽَىٌ إز .ىٍ ایه ا٥ال٭یٍ آډيٌ آر: "ثىب ثٍ ى٭ًر ػىبة آ ٷای یبَٕ ٭َٵبر ٍئیٔ ػجٍُ آُاىیجو٘ ٵچٖ٦یه اُ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،ٹَاٍ ثًى َیأسی ثٍ ٍیبٕز ىثیَٽڄ كِة ،
170
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٌ ،ة ډى ًٍ٪سؼيیي ىيٕشی ىیَیه ډیبن كِة ډب ي ػجٍُ آُاىیجو٘ ٵچٖ٦یه ،ثٍ څجىبن ډٖبٵَر ٽىي .ډشإٔٶبوٍ ،ثب ایىپٍ اډبڇ همیىی اُ ایه ډٖبٵَر إشٺجبڃ ٽَى ي ووٖز يُیَ ویِ ىٕشًٍ الُڇ ٍا ىٍ ایه ډًٍى ٝبىٍ ومًىٌ ثًى ،اىاٌٍ ٿًٍوبډٍ كب َ١ثٍ ٝييٍ ٿًٍوبډٍ ثَای ىٽشَ ٹبٕمچً وٚيَ .یأر ومبیىيځی كِة ثب اُ٩بٍ ڇ ي ىر َیأر كِثی ثٍ ىیياٍ ىيٕشبن ٵچٖ٦یه هًاَي ٍٵز". ٹ٦ٮىبڇٌ َیأر ا٭ِاډى كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ة ٌ سَُان ي ٹڈ ىٍ ٥ى ڇً اٽٌَ ثب اډبڇ همیىى ي ىيڅز ثبٍُځبن ىٍ 3ډبىٌ ٌة َٙف ُیَ ٝبىٍ ٙي. ى ٕذٔ ىٽشَ ٹبٕمچً ١مه سٚپَ اُ اډبڇ ػمٮٍ ډُبثبى ٽٍ ثب٭ض یټ حاٍ ؿڀ ډچز ٽَى ٙيٌ إز ،ٿُاٍٗ ٕٶَ َیأر ا٭ِاډی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثٍ سَُان ي ٹڈ ي ډٌاٽٌَ ثب اډبڇ همیىی ي ىيڅز ثبٍُځبن
ٍا ثٍ ا٥الَٙ ٫ٽز
ان ٍٕبوي ي ځٶز" :٭يٌای هياوٚىبٓ ډظڄ َمی ، ٍٚډٖئچٍ هًىډوشبٍی ٽىىيٿ ٽَىٕشبن ٍا ًٍ٥ىیڂَى ثٍ اډبڇ همیىی ي ىيڅز ثبٍُځبن ډٶًُڇ ٽَىٌ ثًىوي ي ډب ثٍ آوُب ځٶشیڈ ٽٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ،دٚشیجبن اوٺالة ایَان َٖشىي ،اډبڇ ویِ ثب ٽمبڃ هًًٙٹشی اُ٩بٍ َٙٽز ډب ىٍ ٍٵَاوييڇ ځچٍ ٽَىوي ٽٍ ډه ي ا٭٢بی َیأر سً١یلبر الُڇ ٍا ىٍ ایه ډًٍى ثٍ ا٥ال٭ٚبن ٍٕبويیڈ .ډشه ٹ٦ٮىبډٍ ىٍ ایبن ایه اػشمب ٫ٹ٦ٮىبډٍای ىٍ 3ډبىٌ ثَٚف ُیَ ٝبىٍ ٽَىوي: ح ٿى ي َڈٿاډی هًى ٍا ثب ػىج٘ ٽىًوی هچٸ ي 1ـ ٭ٚبیَ ي٥هدَٕزَ ،مجٖز اوٺالة َٕإَ ایَان ،ثٍ ٍَجَی اډبڇ همیىی ا٭الڇ ىاٙشٍ ي اُ ٙٮبٍ ىډًٽَإی ٙشیجبوی ومًىوي . ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ایَان ح
171
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
2ـ ٹًاویه اٝالكبر اٍ١ی ثب سمبڇ وًاٹ ٜي وٺب١ ٣ٮٶی ٽٍ ىاٍى
،ىٍ
َٙای ٤ٽىًوی ثبیي ٍ٭بیز ًٙى .سب ُډبویپٍ ٹًاویه ػيیي ىٍ َٕإَ ٽًٍٚ یَى ،ؿَاٽٍ ٭يڇ ایَان سًٞیت ي اػَا وًٚى ،ډًٍى اكشَاڇ َڈ ٿان ٹَاٍ ٿ ٍ٭بیز ایه اډَ ډًػت سٶَٹٍ ي اهشالٳ ي ثَاىٍٽٚی هًاَي ٙي ي َٝٵبً ثٍ وٶ٬ ٗ. ىٙمىبن هچٸ ٽَى ي ٕبیَ هچٺُبی ایَان هًاَي ى 3ـ ىٍ ایه َٙای ٤كٖبٓ سبٍیوی ،٭ٚبیَ ي٥هدَٕز ٽٍ آٿاَبوٍ ىٍ ػُز ٿى هًى اڇ ثَډیىاٍوي ،ثبٍ ىیڂَ َمجٖز ډىبٵ ٬هچٸ ٽَى ي ٕبیَ هچٺُبی ایَان ٿ ٍا ثب اوٺالة ٍإشیه ډچز ي هًإز ډَٚي ٫هچٸ ٽَى ا٭الڇ ىاٙشىي .ایه ٹ٦ٮىبڇٌ ثٍ اډ٢بی ٽچیٍ َٕان ٭ٚبیَ ٍٕیي. ٔصاحث ٝدوتش لاسّٕ ٛتا ویٟاٖ ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ىٍ ډٞبكجٍ ثب ٽیُبن ىٍ ډًٍهٍى
،1358/2/19
ا٭الڇ ٽَى« :ډب هًىډوشبٍی ٍا ىٍ ؿبٍؿًة ایَان ډیهًاَی ڇ ،اوٺالة ایَان یټ اوٺالة اٝیڄ ي ډچی إز ي َیؾ ىڅیچی وجبیي يػًى ىاٙشٍ ثبٙي ٽٍ كٺًٷ هچٸ ٽَى أرډیه و٘يى». ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ځٶشڂًى ډ٦جً٭بسی ځٶز:
،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ یټ "ډب هًىډوشبٍی ٍا ىٍ ؿبٍؿًة ٽ ًٍٚایَان
ين سىبٷٟی ثیه هًىډوشبٍی ي سمبډیز ډیهًاَیڈ ي ٵپَ وڈیٽىیڈ ٽٍ َیؾٿ ٌ اٍ١ی ي إشٺالڃ ایَان يػًى ىاٙشٍ ثبٙي " .ىٍ ایه ځٶشڂًى ډ٦جً٭بسی ٽٍ َٶز وٶَ اُ ا٭٢بی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ي
٭ي ٌای اُ هجَوڂبٍان ىاهچی ي
هبٍػی ك ًٍ٢ىاٙشىي ،ىٽشَ ٹبٕمچً دیَاډًن ډالٹبر ىیَيُ هًى ثب اډبڇ
172
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
همیىی ځٶز« :ډب ىٍ ایه ىیياٍ هًإشٍَبی ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ٌة ٭َ ٟاډبڇ ٍٕبويیڈ ي نٍ٧ا ر هًىډبن ٍا دیَاډًن سلَیپبسی ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن اوؼبڇ ډیځَٵز ،اُ٩بٍ ٽَىیڈ .ىٍ ډٺبثڄ ،اډبڇ ثٍ يكير ٽچمٍای ٽٍ ىٍ ُډبن اوٺالة ایَان يػًى ىاٙز ،سپیٍ ٽَىوي ي ایىپٍ ایه يكير ٽچمٍ ثبیي كٶًٙ ٨ى
.
َٝٳو َ٪اُ ډٌَت ي ډچیز .اډبڇ ځٶشىي َمٍ ثبیي كٺًٷ ډشٖبيی ىاٙشٍ ثبٙىي ى ثپىهى" . ين ٕشمی ىٍ ایَان ُويٿ ي َمٍ آُاىاوٍ ي ثيين يػًى َیؾٿ ٌ يی ىٍ دبٕن ثٍ ایه ٕئًاڃ ٽٍ آیب هًىډوشبٍی ٽىًوی ٽَىٕشبن ثٍ سؼِیٍ آن ىٍ آیىيٌ ډجيڃ ووًاَي ٙي ؟ اُ٩بٍ ىاٗر" :كِة ىډپَار ٽَىٕشبن وِىیټ ثٍ ٕ 33بڃ إز ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ډجبٌٍُ ډیٽىي ي یټ كِة ډَىډی ي اٝیڄ ایَاوی إزٙ .ٮبٍ اٝچی ډب
"ىډًٽَإی ثَای ایَان ي
هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن " إز ،ایه ٙٮبٍ وشیؼٍ ډجبٍُار ً٥الوی ي هًإز ىائمی ډَىڇ ٽَىٕشبن إز .اډب هًىډوشبٍی ٍا ىٍ ؿبٍؿًة ٽًٍٚ ایَان ډیوًاَیڈ ي ٵپَ ډیپىیڈ ٽٍ َیؾ ٿينٌ سىبٷٟی ډبثیه هًىډوشبٍی ي سمبډیز اٍ١ی ي إشٺالڃ ایَان يػًى وياٍى .ثَ٭پٔ ،رأ ډیه هًىډوشبٍی ي سلٺٸ كٺًٷ ډچی هچٸ ٽَى .اسلبى ياٹٮی هچٺُبی ایَان ٍا ډٖشلپڈسَ هًاَي ٕبهز ي ١بډه كٶ ٨إشٺالڃ ي آُاىی ایَان هًاَي ثً ى .ډب ََ ځًوٍ اسُبڇ سؼِیٍ٥چجی ٍا ٹًیبً ي ٙيیياً ٍى ډیٽىیڈ ي یپجبٍ ىیڂَ ا٭الڇ ډیپىیڈ ٽٍ َیؾ ویَيی سؼِیٍ٥چجی ىٍ ٽَىٕشبن ایَان يػًى وياٍى". څیٔ ٽٍ اڅجشٍ يی ىٍ اىاډٍ ٕوىبن هًى اٵِيى" :ډب ډٮشٺيیڈ ّاوياٍډَی ي ح ایه ىي إڈ ثٍ يیٌْ ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ایؼبى وٶَر ډیٽىىي ،ثبیي سجيیڄ ثٍ
173
،
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
إياٍان اوٺالة ثَای كٶ ٨اډىیز اٍى ډچی ح یټ ٕبُډبن ىیڂَ ًٙوي ،ډظڄ ٿ ىاهچی ي ایه اڅجشٍ ثبیي ىٍ ٝالكیز ٕبُډبوُبی هًىډوشبٍ ثبٙي". يی ىٍ دبٕن یپی اُ هجَوڂبٍان ٽٍ دَٕیي ٙ ،بیٮٍ ٙيٌ إز ٽٍ ثٍ ٽَىَبی ایَان ثَای س٢ٮیٴ ىيڅز اوٺالثی ٽمټ ډیًٙى
،ځٶز" :ډب ىیَيُ يٹشی
هيډز اډبڇ همیىی ٍٕیيیڈ ٌ ،ة ایه ډٖئچٍ إبٕی سًػٍ هب ٛٽَىیڈ .ډب ثٍ اډبڇ ځٶشیڈ ثَای ػچً ٿیَی اُ سلَیپبر ىیڂَان ي اٍسؼب ٫ىاهچی ىٍ ٽَىٕشبن ، رډیه ًٙى .يٹشی ٽٍ ډَىڇ ثبیي كٺًٷ ډچی ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٍ ؿبٍؿًة ایَان أ ٽَىٕشبن اكٖبٓ ثپىىي كبٽڈ ثَ َٕوًٙز هًى َٖشىي ،اكٖبٓ ثپىىي ٽٍ ة هًى آوُب ياځٌاٍ ٙيٌ إز ي اوٺالة ایَان ٽٍ ةٌ كٸ اىاٌٍ اډًٍ ٽَىٕشبن ٌ ٌة ٍَجَی اډبڇ همیىی یټ اوٺالة اٝیڄ ډچی إز ،اځَ ایه اوٺالة كٺًٷ آوُب ة ٭ىًان یټ ٕبُډبن ډٖئًڃ ٕیبٕی ٍا أرډیه ٽَىٌ ،ىٍ ؿىیه ًٍٝسی ډب ٌ
،
ایىؼب ا٭الڇ ډیپىیڈ َیؾ ٹيٍر هبٍػی ي َیؾ ویَيی اٍسؼب٭ی ىاهچی ووًاَي سًاوٖز اُ سلَیپبر هًى ىٍ ٽَىٕشبن وشیؼٍ ډظجشی ة ٿیَى ،ؽ ين ىٍ ایه اٍؿٍ اُ اوٺالة ایَان ي ىٕزا يٍىَبی آن ىٍ ډٺبثڄ ًٍٝر َمٍ ډچز ٽَى یټح اٍسؼب ٫ىاهچی ي سؼبيَُبی هبٍػی ىٵب ٫هًاٌ نى ٽَ ىٕ .یبٕز آیىيٌ ډب ىٍ ياٹ ،٬ثًٍ٦ٽچی سٲییَ وپَىٌ ي ثب ٕیبٕز ځٌٙشٍ ډب ٵَٹی وياٍى ٕ .یبٕز ډب ٙشیجبوی اُ اوٺالة ایَان إز .ډب اُ اوٺالة ایَان ثٍ ٍَجَی آیزاهلل همیىی ح ٙشیجبوی ډیپىیڈ َ ،ڈؿه ان ٻٌ اُ ىيڅز ډًٹز اوٺالثی ډُىيٓ ثبٍُځبن ح ة ًٍ٥ٽچی ة ٌ ایه ډٮىی ویٖز ٽٍ ٙشیجبویٽَىن ٌ ٙشیجبوی ډیپىیڈ ،يڅی ح ح هًإشٍَبی هًىډبن ٍا ډَ٦ف وپىیڈ ي یب ىٍ ډٖبئڄ ډٚو ٜي ډٮیىی ثب ىيڅز ي ٍَجَی اوٺالة اهشالٳو َ٪وياٙشٍ ثبٙیڇ" .
174
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٿ ػىج٘ هچٸ ٽَى دیَٚٵز ٽَىٌ إز ي ََ ٿاٌ ىٍ ٽىبٍ يی اٵِيى ََ" :اٌ ىٕزيٍىَبیی ىاٙشٍ إز ،ىٙمىبن هچٸ ٽَى ي ا ىیڂَ هچٺُب ثٍ وشبیؼی ٍٕیيٌ ي اڅجشٍ ىٙمىبن ایَان ا ُ ٭ٺتډبويٿی ػبډٮٍ ٽَى ًٕ ءإشٶبىٌ ٽَىٌاوي ي ثب ډَ٦فٽَىن ٽبًثبوٍ هًإشٍَبی هچٸ ٽَى ،ٽَىَب ٍا ٭چیٍ ىيڅز ډَٽِی سلَیټ ٽَىٌاوي ،ایه سلَیپبر َڈ ا ُ ىاهڄ ي َڈ اُ هبٍع إز .ډب ٭ٺیيٌ ایٿاَُب یی اُ ایه ٍّیڈ ثبٹی ډبويٌ ىاٍیڈ ٽٍ ٍّیڈ ٙبَىٚبَی اُ ثیه ٍٵشٍ ،يڅی ح إز .كشڈاً ٙمب ىٍ ٍيُوبډٍ هًاويیي ٽٍ ىٍ ُډبن اوٺالة ایَانَٕ ،څٚپَ ٹَوی ىٍ ځٶشٍَب ي ا٭الډیٍَبی٘ ٙ ،یًٌَب یی ٍا ٌة ٽبٍ ډیثَى ٽٍ ىٍ ُډبن ٍّیڈ ٙبَىٚبَی ډ٬ډً ڃ ثًى ي ډب هیچی هًٙلبڅیڈ ٽٍ َٕڅٚپَ ٹَوی اُ ٽبٍ ثَٽىبٍ ٙيٌ .ة ایه سَسیت ،سلَیپبر َڈ اُ ػبوت ٽٖبوی إز ٽٍ ثبٹیمبويٌَبی ٍّیڈ ٕبثٸ َٖشىي ي َڈ اُ ػبوت ویَيَبی اٍسؼب٭ی ىاهچی" ىٍ دبٕن ثٍ ایه ٕئًاڃ ٽٍ اځَؿٍ ٙمب ثٍ ػمًٍُی إالډی ٍ أی ووًاَیي ٍیز آٍا ء ٍا ٌة ىٕز هًاَي آيٍى ي ٹبوًن إبٕی ىاى ،يڅی ایه ػمًٍُی اٻص ػمًٍُی ٌة يػًى هًاَي آډي ،ىٍ ایه ًٍٝر اځَ هًإشٍَبی ٙمب ډًٍى ٹجًڃ ياٹ ٬وٚيٙ ،مب ؿٍ هًاَیي ٽَ ى؟ ىٽشَ ٹبٕمچً ځٶز" :ډب ثٮي اُ ٕی ي ٍٕ ٕبڃ ٌة ًٍٝر ٭چىی ٵٮبڅیز ډیپىیڈ ي ایه ٍا ىٕشبيٍى ثٍِ ٿى ثَای هًى ي ډَىڇ ٽَىٕشبن ډیىاویڈ ،ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ ٌة ًٍ٥ٽچی ،اوٺالة ایَان یټ اوٺالة اٝیڄ ي ډچی إز ي َیؾ ىڅیچی وجبیي يػًى ىاٙشٍ ثبٙي ٽٍ كٺًٷ هچٸ ٽَى أرډیه وًٚى". ىٍ دبٕن ثٍ ایه ٕئًاڃ ٽٍ آیب اٵَاى ٕبالٍ ػبٳ ىٍ آًٙثُبی ٽَىٕشبن ر" :ثچٍ ډب ا٥ال ٫ىاٍیڈ ٽٍ َ٥ٵياٍان ي ىٕز ىاٙشٍ اوي یب هیَ ؟ ٹبٕمچً ځٴ
175
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىاٍيىٕشٍ ٕبالٍ ػبٳ َ ،ىًُ َڈ ىٍ ٽَىٕشبن ة ٌ يیٌْ ىٍ ډى٦ٺٍ ٕٺِ ٵٮبڅیزَبیی ىاٍوي ي اڅجشٍ ډب ایه ٍا ثٍ ډٺبډبر ا٥ال ٫ىاىیڈ ي دیٚىُبىاسی َڈ ٽَىیڈ سب اٹياډبسی ثَای ػچًٿیَی اُ ٵٮبڅیز آوُب اوؼبڇ ًٙى ". %%% ٔصاحث ٝتا "آیٙذٌاٖ " آیٙذياٖ 1358/2/20
"٭يٌای ډیهًاَىي ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ىٍ ډٺبثڄ ىيڅز ٹَاٍ ىَىي" "ٹبٕمچً :اډیيياٍیڈ ډٖبئڄ ٽَىٕشبن اُ ٍاَُبی ډٖبڅمزآډیِ كڄ ًٙى" "ثٍ ٭پٔ آٹبی ثبٍُځبن ،آیزاهلل همیىی ثٍ ډب يٹز ډالٹبر ىاىوي ي سٺب١بی ا٭ِاڇ ٌ یأ ر ثٍ ٽَىٕشبن ٍا دٌیَٵشهى " "ٍاىیً ـ سچًیِیًن ياٹٮیز ٍا سب كي ُیبىی سلَیٴ ٙيٌ ډه٭پٔ ډیومبیي" "ؽَبٍ َِاٍ سه اُ ډَىڇ وٺيٌ آياٌٍ َٖشىي" ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ یټ ډٞبكجٍ ډ٦جً٭بسی ٽٍ ٹجڄ اُ َُ٩ىیَيُ ىٍ َشڄ ٽىشیىبوشبڃ اوؼبڇ ٙي ،دیَاډًن ډٔ ئڅٍ هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن ،كًاىص وٺيٌ ،ډالٹبر ثب اډبڇ همیىی ،آیزاهلل اڅٮ٪می َٙیٮشمياٍی ي سمبٓ ثب ىيڅز سً١یلبسی ىا
ى .ٹبٕمچً ىٍ آٱبُ ځٶز:
"هًإز اٝچی ډب ٭جبٍر إز اُ ٙٮبٍی ٽٍ االن سجيیڄ ٙيٌ ثٍ ٙٮبٍ َمٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن $ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ،#ثيیه ػُز هًإشٍَبی ډب كًڃ ایه ٙٮبٍ ػمٙ ٬يٌ آر" .
176
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َمـىیه ځٶز" :٭چز ډٖبٵَر ډب ثٍ سَُان ،ډٌاٽٌَ ىٍثبٌٍ هًإز ا٭الڇ ٙيٌ ثًى ي ىٍ ١مه
اٝچیډبن ثًى ٽٍ یټ ډبٌ دی٘ ثٍ ىيڅز
ډیهًإشیڈ ىٍثبٍ ٌ ډٖبئڄ وٺيٌ سً١یلبسی ثيَیڈ .ىیَيُ ډب هيډز اډبڇ همیىی ي َمـىیه آیزاهلل اڅٮ٪می َٙیٮشمياٍی ٍٕیيی
ڇ .اُ ُډبویپٍ ډب
هًإز اٝچی هًى یٮىی كٸ هًىډوشبٍی ٍا ډَ٦ف ٽَىیڈ٩ ،بََ اً ٹيډُبیی ثَىاٙشٍ ٙيٌ ،ة ٭ىًان ډظبڃ ،ثبٍُځبن ىٍ یپی اُ ډٞبكجٍَبی ډ٦جً٭بسی هًى ثٍ اٝڄ هًىډوشبٍی اٙبٌٍ ٽَى". ٹبٕمچً ثٍ َٙف يٹبی ٬وٺيٌ دَىاهز ي ١مه ایىپٍ اهجبٍ ٍاىیً ي سچًیِیًن ٍا ىٍ ډًٍى كًاىص ٽَىٕشبن ،سلَیٴ ٙيٌ ي ٱیَياٹٮی ٭ىًان ٽَى ،ىٍ ایه ثبٌٍ اُ٩بٍ ىاٙز" :ډب ٍيُ 31ٵَيٍىیه ثَای ثَځِاٍی یټ ډشیهٿ ډٖبڅمزآډیِ ان ٿ
ثٍ وٺيٌ ٍٵشٍ ثًىیڈ ،٭يٌای ٌة ډب ایَاى ډیٿیَوي ٽٍ ىٍ ډیبن س٪بََٽىىي اٵَاى ډٖچق ك ًٍ٢ىاٙشىي ،ایه ياٹٮیز ىاٍى ،يڅی ډه َمیه اډَيُ اُ ٍاىیً ٙىیيڇ ٽٍ ىٍ اًَاُ ،س٪بََار ډٖچلبوٍای ثًىٌ ي كشی سیَاوياُی ًَا
ة یی ٌ
٭ىًان اُ٩بٍ ٙبىډبوی اوؼبڇ ٙيٌ إز ي آوُب ٽٍ ایَاى ثَ ډٖچقثًىن ثٮ٢ی اٵَاى َٙٽزٽىىيٌ ىاٍوي ،ىٍ ياٹ ٬ډیهًاَىي ؿىیه ياومًى ٽىىي ٽٍ ډب سیَاوياُی ٍا َٙي ٫ٽَىٌایڈ ،اډب ىٍ َٙي ٫ډیشیهٿ ،سیَاوياُی اُ هبٍع َٙي٫ ٙي .اي١ب ٫سب كيی ٍي ثٍ آٍاډ٘ وُبى ،اډب ویڈ ٕب٭ز ثٮي ،سیَاوياُی ىيثبٌٍ ډلڄ ٽَىوٚیه وٺيٌ ثبُ ډی ٿٙشىي ، َٙيٙ ٫ي ي ډَىڇ دَاٽىي ٌ ٙي ي ثبیي ثٍ ٌ ثبُٿٙز ډَىڇ ثٍ ډلچٍ ٽَىوٚیهَب ًٍ٥ی ثًى ٽٍ ثبیي اُ ډلڄ سَٻوٚیهَب ٙز ثبډُب ٕه ٿٍثىيی ډیځٌٙشىي .ىٍ ػَیبن ٭جًٍ ډٮچًڇ ٙي ٽٍ ٍيی سمبڇ ح ٙيٌ إز ي ٭يٌای َڈ سیَاوياُی ډیٽَىوي .ثٮي ډٮچًڇ ٙي ىٍ هبنٌ وِىیټ
177
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثٍ ډلڄ ثَځِاٍی ډیشیهٿ ،ىیًاٍَب ٹجالً ًٍٕام ٙيٌ ي ٕهځَثىي ی ٽَىٌ ثًىوي ي ٙوٞی ٽٍ ډیهًإز ثياوي سیَاوياُی اُ ٽؼبٕز ،ځَٵشبٍ اٵَاى ىاهڄ هبوٍ ٙي ٽٍ اي ٍا ٽٚشىي ي ویِ ىي وٶَ اُ ډأډًٍان اوش٪بډبر ٍا َڈ ىٍ آوؼب ٽٚشىي ي إچلٍَبی آوُب ٍا ثَىنى .ډب ثب ٽمیشٍ ٙمبٌٍ یټ سمبٓ ځَٵشیڈ ي سىُب هًإز ډب ایه ثًى ٽٍ ٍاٌ ډُبثبى ٍا ثبُ ٽىىي سب ډب ثشًاویڈ اُ َُٙهبٍع ًٙیڈ ٽٍ اڅجشٍ ر" . ایه هًإز ډب َڈ ،ډًٍى سًػٍ ٹَاٍ وڂَٳ ٹبٕمچً ا١بٵٍ ٽَىٝ" :جق ٍيُ یپٚىجٍ ،ٽٍ سٺَیجب آس٘ ثٔ ثَٹَاٍ ٙيٌ ثًى ،ثب َمٍ ایىُب اٍس٘ سٞمیڈ ثٍ ىهبڅز ځَٵز .ثب ىهبڅز اٍس٘ ،ډب اُ ډُبثبى سمبٓ َبیی ثب ىيڅز ي إشبوياٍی ىٍ اٍيډیٍ ي ىٵشَ آیزاهلل ٥بڅٺبوی ځَٵشیڈ ي َمـىیه سڄٿٍاډی ثٍ ك ًٍ٢آیزاهلل همیىی ٵَٕشبىیڈ ي ىٍ َمٍ آوُب ډشٌٽَ ٙيیڈ ٽٍ ا٭ِاڇ اٍس٘ ثٍ ایه ډى٦ٺٍ ،ډمپه إز يٍ ٬١ا ډشٚىغ ثپىي ،ؽ ين ډب ا٥میىبن وياٙشیڈ ٽٍ اٍس٘ ثشًاوي ثیَ٥ٵی هًى ٍا كٶ ٨ٽىي .اډب ډزأ ٕٶبوٍ ة َ٥ٳ وٺيٌ ا٭ِاڇ ٗ ى .ډب ثٍ هًإز ډب ډًٍى ٹجًڃ ٹَاٍ وڂَٵز ي اٍس٘ ٌ َیؾ يػٍ َٕػهٿ ثب اٍس٘ وياٙشیڈ ي َمیَ ٍٚڈ ځٶشٍایڈ ٽٍ دٚشیجبن ىيڅز اوٺالثی آٹبی ثبٍُځبن َٖشی ڇَ .هٿاډیټٌ اٍس٘ ا٭ِاڇ ٙي ،ډب ومبیىيٌای ٵَٕشبىیڈ سب ثب ٵَډبويٌ $اٍسٌ٘ #ة َ٥ٳ وٺيٌ ثَيى ٽٍ ډجبىا اُ َ٥ٳ اٵَاى ډب یَى ،يڅی يٹشی ٽٍ ىيٕز ډب ىٍ ٍٕ ٍاٌ ٌة َ٥ٳ آوُب سیَاوياُی ًٍٝر ثڀ وٺيٌ ثٍ اٍس٘ ثَهًٍ ى ،ډٚبَيٌ ٽَى ٭يٌای اُ ډؼبَيان اٍيډیٍ َٖشىي ٽٍ اٍس٘ ٍا ٌة َ٥ٳ وٺيٌ ٍَجَی ډیٽىىي ي ىيٕز ډب ٍا َمبوؼب ىٕزٿیَ ٽَىوي ي اځَ ىهبڅز ثٮ٢ی اُ اٍسٚیبن ومیثًى ،اٵَاى ٽمیشٍَب اي ٍا ډیٽٚشىي.
178
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اٍس٘ ٌة َ٥ٳ وٺيٌ دیَٚيی ٽَى ي ىٍ آوؼب ثَهالٳ آنؽٌ ٵَډبويٌ څٚپَ ٍَب ي اى٭ب ډیٽىي ،ىٍ وٺيٌ ىهبڅز ٽَى ي كشی اُ وٺيٌ َڈ هبٍع ٙيَ .چیٽً دز سبوټَب ،سب 15ـ 10ٽیچًډشَی وٺيٌ دیَٚيی ٽَىوي ي ىَبر ٽَىوٚیه ٍا ُیَ آس٘ ځَٵشهى" . ىٍ ایه ډًٹ ، ٬ٹبٕمچً ثَای اطجبر كَٵُبی٘ ،وًاٍی ٍا ثَای هجَوڂبٍان ه٘ ٽَى ٽٍ ىٍ آن ٝيای ٵَډبويَبن ثب اٵَاى سلز ٽىشَڃ هًى ٽٍ ثب ح ثیٕیڈ ٝلجز ډیٽَىٌاوي ي َمـىیه ٝيای َچیٽً
سَ ي ٍ ٿثبٍ ډٖچٖڄ ح
ٙىیيٌ ڇیٙي. ٹبٕمچً ىٍ اىاډٍ كَٵُبی٘ ا١بٵٍ ٽَ ى" :ىٍ ػَیبن $ػىڀ #وٺيٌ ي يٍى ة ًٍ٥ډٖشٺیڈ ٌة َ٥ٳ اٍس٘ ،ىيٕشبن ډب ُٙبىر ىاىٌاوي ٽٍ َٕثبُان اٍس٘ ٌ يُٙب ىٍ اهشیبٍ ٽمیشٍَب ثًىٌ ي ٽَىَب سیَاوياُی ومیٽَىٌاوي ي سبوټَب ي ٌٍُ ح آوُب ٭مچیبر و٪بډی ٍا ىٍ ىاهڄ َُٙوٺيٌ ٍَجَی ډیٽَىوي .ثٮي اُ ایه ُىيهًٍىَب ،إشبوياٍ ي ىيڅز دیٚىُبى ٽَىوي ٽٍ ډب اٵَاى ډٖچق هًى ٍا ٵَاهًاویڈ ،سب َ٥ٳ ډٺبثڄ َڈ ایه ٽبٍ ٍا ثپىي ي آس٘ثٔ ثَٹَاٍ ًٙى .ډب ایه ٽبٍ ٍا ٽَىیڈ ثٍ ُٙبىر َمٍ ،يڅی َ٥ٳ ډٺبثڄ ایه ٽبٍ ٍا وپَى ي ثٍ َ٥ٳ ډب دیَٚيی ٽَى ي ثٖیبٍی اُ هبوٍَب ٍا ٱبٍر ي يیَان ٽَىوي".
وٶًى ىٍ ٽمیشٍَب ٹبٕمچً ىٍ ػبی ىیڂَی اُ سً١یلبس٘ ىٍ ډًٍى وٺيٌ ځٶز:
"يٹبی ٬وٺيٌ
سً٥ئٍای ثًى ٽٍ َىًُ َڈ اىاډٍ ىاٍى ،ډب ډشًػٍ ٙيیڈ ٽٍ ىٍ ٽمیشٍَبی وٺيٌ ي اٍيډیٍ ،اٵَاىی وٶًً ٽَىٌاوي ٽٍ ثٍ َیؾ يػٍ و َ٪هًٙی ثٍ اوٺالة وياٍن ى. ایه اٵَاى ىٍ ځٌٙشٍ ٍ ؤٕبی ؽډبٹياٍان ي َمپبٍ وِىیټ ٕبياٻ ثًىوي ٽٍ
179
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
يٍ ٬١ا اىاٌٍ ډیٽَىوي ي سلز ٍَجَی آٹبی كٖىی ٍئیٔ ٽمیشٍ اٍيډیٍ ٹَاٍ ىاٙشىي .ٹجڄ اُ ایىپٍ ػَیبوی اسٶبٷ ثیٶشي ،آٹبی كٖىی ا٭ياى ُیبىی إچلٍ ىٍ ډیبن سَٻَبی وٺيٌ سًُی ٬ٽَىٌ ثًى". يی ىٍ ډًٍى ډٌاٽَار سَٻَب ي ٽَىَبی وٺيٌ ثٮي اُ آس٘ثٔ ي سَٻ ډوبٝمٍ ثیه آوُب ځٶزَ" :یأر ومبیىيٿی وٺيٌ كب َ١ثٍ ډٌاٽٌَ وٚي ،هًإز َیأر ومبیىيٿی سَٻَبی وٺيٌ ،ایه إز ٽٍ اٍس٘ ي ّاوياٍډَی ىٍ وٺيٌ ثمبوىي ي ډَىڇ ٽَى ُثبن هچٕ ٬الف ًٙوي .اځَ ثٍ ایه هًإزَب ي ډٖبئڄ ځٌٙشٍ ٽٍ ىٍ وٺيٌ ٍيی ىاى سًػٍ ٽىیڈ ،ىٍ ډییبثیڈ ٽٍ ٭يٌای ډیهًاَىي اُ یَیَب یی ،وشبیغ اوٺالة ایَان ٍا اُ ثیه ثجَوي ي سمبڇ ٍاٌ سلَیټ ي ایؼبى ىٍ ٿ ایه وََ٪ب ي سیَاوياُیَبی ٹجچی ،ثَای ایه إز ٽٍ ثٍ وُ٢ز ډَىڇ ٽَىٕشبن كمچٍ ًٙى ي ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ىٍ ډٺبثڄ ىيڅز ٹَاٍ ىَىي ي ډب ثَای َمیه ډى ًٍ٪ثٍ سَُان آډيٌایڈ ي ډیهًإشیڈ ثٍ ىيڅز َٚياٍ ثيَیڈ ،اډب ىٍ سمبڇ ډزٕٶبوٍ ،سًػٍ ٽبٵی ثٍ ایه ډٖبئڄ ایه ػَیبنَب ،ډشًػٍ ٙيٌایڈ ٽٍ ىيڅز أ وياٍى یب ٙبیي هيای وپَىٌ ایه ٭يڇ سًػٍ ،سًأڇ ثب ٭مي ثبٙي". ٹبٕمچً ا١بٵٍ ٽَى" :اٽىًن یټ َٶشٍ إز ٽٍ ډب ىٍ سَُان َٖشیڈ
،يڅی
سبٽىًن ډالٹبسی ثب ىيڅز ٵَاَڈ وٚيٌ إز". ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىٍثبٌٍ ډالٹبر ا٭٢بی كِة ثب اډبڇ همیىی اُ٩بٍ ىاٙز" :ثٍ ٭پٔ آٹبی ثبٍُځبن ،آیزاهلل همیىی ثٍ ډب يٹز ډالٹبر ىاىوي ي ىٍ ٭َ 50 ٟىٹیٺٍ ،سمبڇ ډٖبئڄ ي هًإشٍَبیمبن ٍا ثٍ اډبڇ ځٶشیڈ .ډب ىٍ ډالٹبسمبن ثب اډبڇ همیىی ،سٺب١ب ٽَىیڈ ثَای ٍيٙهٙين ياٹٮیز ي ثَای ٽمټ ثٍ ٍٵ ٬وٶبٷ ي ٽييٍر ډبثیه ىي هچٸ سَٻ ي ٽَى ىٍ وٺيٌَ ،یأسی اُ َ٥ٳ
180
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هًىٙبن ثٍ ٽَىٕشبن ثٶَٕشىي ي ایٚبن ایه سٺب١بی ډب ٍا دٌیَٵشىي ٽٍ ىٍ ٗ" . َ٩ٳ ؽوي ٍيُ آیىيٌ ،ایه َیأر اُ ػبوت اډبڇ ثٍ ډى٦ٺٍ ا٭ِاڇ هًاَي ى ىٽشَ ٹبٕمچً اٵِيى" :ډب ثب كَ٢ر آیزاهلل َٙیٮشمياٍی ویِ ډالٹبسی ىاٙشیڈ ي ډٖبئڄ وٺيٌ ٍا ویِ ثب ایٚبن ډَ٦ف ٽَىیڈ ي ایٚبن سًػٍ هب ٛی ةٌ ایه ډٖئچٍ ډجٌيڃ ىاٙشىي .ىٍ ایه ډالٹبر َڈ ،ٹَاٍ ٙي ٽٍ ثَای ٍيٙهٙين كٺبیٸ ،كَ٢ر آیزاهلل َٙیٮشمياٍی ویِ َیأسی ثٍ ٽَىٕشبن ا٭ِاڇ ومبیىي". ىٽشَ ٹبٕمچً ٕذٔ ثب اٙبٌٍ ثٍ اهجبٍی ٽٍ ىٍ ډًٍى وٺيٌ اُ ٍاىیً ي ه٘ ډیًٙى ځٶزٍ" :اىیً ي سچًیِیًن ،ياٹٮیز ٍا سب كي ُیبىی سچًیِیًن ح سلَیٴ ٙيٌ ډه٭پٔ ډیٕبُنى ي هجََب ٍا آن ًٍ٥ی ٽٍ َٖز ،ډىٮپٔ ومیٕبُوي ي ډٖبئڄ ٍا ًٍ٥ی ډَ٦ف ډیٕبُوي ٽٍ سىُب كِة ىډپَار ي ٽَىَب ٿوبَپبٍوي ي كبڃ آوپٍ اٽىًن وِىیټ ثٍ 4000وٶَ اُ ډَىڇ وٺيٌ آياٌٍ َٖشىي ي ثَای ثبُٿٙز ثٍ وٺيٌ اډىیز وياٍنى" .
ٹ٦ٮىبډٍ دیٚىُبىی يی ىٍ ایه َهٿاڇ ،دیٚىُبىَبی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ٍا ډَ٦ف ٽَى ،ىٍ ایه دیٚىُبىَب ځٶشٍ ٙيٌ إز ٽٍ: 1ـ ایه ٍيَُب ډ٦بڅت ٿيوب ځًوی ىٍ ډًٍى هًىډوشبٍی ة ٌ ًٍ٥ډجُڈ ي وبډى٪ڈ ىٍ ډ٦جً٭بر ىٍع ډیًٙى ٽٍ ٿاَی ىيڅز آوُب ٍا سپٌیت ډیٽىي
.
ثَای ٍٵ ٬نٿٍاوی هچٸَبی سلز ٕشڈ ډچی ،اُ ىيڅز ډیهًاَیڈ ډً ٬١هًى ٍا ىٍ ډًٍى هًإز هًىډوشبٍی ٽٍ اُ َ٥ٳ كِة ډب اٍائٍ ٙيٌٍ ،يٙه ومبیي. ٍىیي ٌ ،ىٍ 2ـ َمبنځًوٍ ٽٍ ٹجالً ویِ ثب ډَاػٝ ٬الكیزىاٍ ىيڅشی ډَ٦ف ٿ یمب ي كبڃ كب َ١ویِ اٹش٢ب ء ىاٍى ٽٍ ىيڅز اُ ٵَٕشبىن ویَيَبی اٍسٚی ًَ ،اح
181
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
إياٍ ثٍ وٺب ٣ډوشچٴ ٽَىٕشبن ٽٍ ٭مالً ة ٌ ٭چچی ،اُ َچیٽً سحَ ،ډؼبَي ي ح كييى ثیَ٦ٵی ٭ييڃ ومًىٌ ي هًاَىي ومًى هًىىاٍی ومبیي ُ ،یَا ایه اډَ ة ٌ ٙير ډًػت سلَیټ ي اكیبوبً ٭پٔاڅٮمڄ ډَىڇ ډیًٙى. 3ـ ٵَډبويٌ څٚپَ اٍيډیٍ ٽٍ ىٍ كًاىص وٺيٌ َٙٽز ي ىهبڅز ډٖشٺیڈ ىاٙشٍ ي َمـىیه ډلَٽیه ي ٭بډچیه سً٥ئٍ ي ٽٚشبٍ ثیَكمبوٍ ىي َ٥ٳ، سٮٺیت ي ډؼبُار ځَىى. ٿ ي ٕبياٽیَبی ٕبثٸ 4ـ ٽمیشٍَبی اوٺالة اٍيډیٍ ي وٺيٌ اُ ٭ىب َٝاهالڃ ٍ ٍىى . سٞٶیٍ ٿ 5ـ ىيڅزَ ،یأسی ٍا ثَای ډٌاٽٌَ دیَاډًن ثَٹَاٍی آٍاډ٘ ىٍ ډى٦ٺٍ ي ثلض ىٍ ډًٍى هًىډوشبٍی ،ثٍ ډُبثبى ا٭ِاڇ ىاٍى. ان وٺيٌ ثٍ وًاكی ډًٍى رډیه ػبوی آياٍٿ 6ـ ىيڅز ٵًٍاً يٕبئڄ ثبُ ٿٙز ي أ ٕپًوز هًى ىٍ َُٙي ىَبر ي ویِ دَىاهز هٖبٍار ػبوی ي ډبڅی وبٙی اُ ٿٕشَٗ سً٥ئٍ ٍا ٵَاَڈ ومبیى. 7ـ ىيڅز ثَای أرډیه و٪ڈ ىٍ ډى٦ٺٍ وٺيٌ ي ثَٹَاٍی آٍاډ٘ ي ثٖ ٤سٶبَڈ ثیه ىي هچٸ ٽَى ي آًٍی ٌ ،ة يیٌْ ىٍ ایه َُٕٙشبن ،سَسیت اوشوبة ًٍٙای ډٚشَٽی اُ ومبیىيځبن ٍإشیه سَٻ ي ٽَى ي ٕذَىن اىاٌٍ اډًٍ َُٙي ډى٦ٺٍ ثٍ آن ًٍٙا ٍا ثيَي. 8ـ هَيع ٽچیٍ ویَيَبی ٱیَثًډی دٔ اُ سٚپیڄ ًٍٙا ي
$ویِ #ویَيَبی
اوش٪بډی ي هچٕ ٬الف اٵَاى وبٝبڅق ٥ ،جٸ و َ٪ي سٚویًٍٙ ٜا ي ایؼبى یټ ياكي ٿاٍى ډچی ډىشوت ًٍٙا ٌ ،ة ٭ىًان ویَيی اػَایی.
182
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
9ـ اسوبً سياثیَ الُڇ ثَای ثَٹَاٍی اٍسجب ٣ډٖشٺیڈ ي ٵًٍی ومبیىيځبن ة ډىًٍ٪ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثب ىيڅز ي َیأسی ٽٍ اُ َ٥ٳ ىيڅز ٌ ی ٌة ي ٬١ٽَىٕشبن اوشوبة ٙيٌ آر. ٍٕیيٿ ىثیَ ٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ىٍ ډًٍى ٍياث ٤ایه كِة ثب آیزاهلل ٭ِاڅيیه كٖیىی ځٶزٍ" :ياث ٤ډب ثٖیبٍ هًة إز ،اډب ډب یټ كِة ٕیبٕی َٖشیڇ" . اڅیِثبن ىٍ ٽَىٕشبن ځٶز" :سب آوؼب ٽٍ ډه ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىٍ ډًٍى سً٥ئٍ ح ا٥ال ٫ىاٍڇ اي ىٍ ٭َاٷ إز ،يڅی ډب ا٥ال ٫ىٹیٸسَی اُ ٵٮبڅیز ډلمي ٝيیٸ ػبٳ ،یپی اُ اٹًاڇ ٕبالٍ ػبٳ ىٍ ډى٦ٺٍ ٕٺِ ىاٍیڈ ي ثٍ ىيڅز دیٚىُبى ٿیَنى" . ٽَىیڈ ٽٍ ػچً ایه اٵَاى ٍا ة ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ
ایبن ځٶز: ح
اډیيياٍیڈ ثب ا٭ِاڇ ىي َیأر اُ َ٥ٳ آیزاهلل اڅٮ٪می همیىی ي آیزاڅُی اڅٮ٪می َٙیٮشمياٍی ،ډٖبئڄ ٽَىٕشبن اُ ٍاٌ ډٖبڅمزآډیِ كڄ ًٙى". %%%
183
"ډب
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
تجاٚص ٛٞا جیٕاٞای عشالی ت ٝخان ایشاٖ ٛٔ ٚضع حضب دٔىشات آیٙذٌاٖ 1358/3/16
ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن
١ ،مه رأییي سؼبيُ
یمبَبی ٭َاٹی ثٍ هبٻ ایَان ي ډً ٬١كِة ىډپَار ًَاح
،ىٍ ډٞبكجٍ ثب
ٵز: ان ىٍ ډًٍمٌ ،1358/3/16ؿىیه ٿ آیىيٿ ډب ٽٍ ومیىاویڈ ٭چز ایه سؼبيُ ؿٍ ثًىٌ إز ،ىٍ ََ ًٍٝر ،ډب ََ$ځًوٍ# سؼبيُ هبٍػی ٍا ٌة هبٻ ایَان ٽٍ ي٥ه ډٚشَٻ ډبٕز ،ډلپًڇ ډیٽىیڈ .آن ډڄ ٽبویٍِ ،حيّڃ ي ًٍ٥ٽٍ ثٍ ډب هجَ ٍٕیي ،ثٮياُ َُ٩ىیَيُ ؽوي ٍيٕشب اُ ع ٌ یمبَبی ٭َاٹی ثمجبٍان ٙيوي ٽٍ یټ وٶَ اُ اَبڅی ٽبویٍِ وًٽبنٌ ،ة يٕیچٍ ًَاح ُهمی ٙيٌ ي ىٍ ٍيٕشبی ٽًٌٍٙیَ ویِ 6وٶَ ٽٚشٍ ي 4وٶَ ُهمی ٙيوي ٽٍ ٭ميسبً ُن ي ثـٍ َٖشهى. یمبَبی ٭َاٹی ٽٍ ثٍ هبٻ ایَان سؼبيُ ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى سٮياى ًَاح یمبَب ٍا ىي ډیٿ ثٍ ډب ٿُاٍٗ ىاىوي ي ؿىبوـٍ ٵَٟ ٽَىوي ځٶز :سٮياى ًَا ح یمبَبی ٭َاٹی ٹٞي سؼبيُ وياٙشٍاوي ،يڅی ثبیي ىٍ و َ٪ىاٙز ٽىیڈ اځَ ًَا ح ډىب٥ٺی ٽٍ ډًٍى سؼبيُ ٹَاٍ ځَٵشٍ ،هبٻ ایَان ي ىَبر ایَان ثًىٌ إز یيا ٽَىٌ آر. اٽىًن َڈ هجَ ایهٕ ٌ ًٍ٥ز ٽٍ ډٖئچٍ هبسمٍ ح ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى اكشمبڃ ىٍ ٿیَی اٵَى ٹیبىٌ ډًٹز ثب اٵَاى ػالڃ ٥بڅجبوی ٽٍ ډًػت ایه سؼبيُ ٙيٌ ثبٙي ځٶز" :ىٍ آن ډى٦ٺٍ ةٌ ه ًٛٞاُ ثَهًٍى ایه ىيسب ا٥ال٭ی وياٍڇ .يڅی آن ًٍ٥ٽٍ ىيٕشبن ي آٙىبیبن اُ سَُان
184
،
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثٍ ډه ا٥ال ٫ىاىٌاوي ،ىيڅز ډًاٵٺز ٽَىٌ إز ٽٍ ا٭٢بی ٹیبىٌ ډًٹز ىٍ ٽَىٕشبن ډٖشٺَ ًٙوي .ډب وَ٪ډبن ایه إز ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ایَان َیؾ ٽَى ٱیَایَاوی كٸ ىهبڅز وياٍى ي ا٭٢ب ی ٹیبىٌ ډًٹز َڈ اُ ػمچٍ ٽَىَبی ه٘ ٙيٌاوي ي آو ًٍ٦ٽٍ ځٶشٍ ډیًٙى ، وبَىيٌ َٖشىي ٽٍ ىٍ وٺب ٣ډوشچٴ ح ح ىيڅز ډًاٵٺز ٽَىٌ ایه اٵَاى ىٍ ٽَىٕشبن ډٖشٺَ ًٙوي". %%%
وٙفشا٘س سٙٙذج تذٔ ٖٚطٛست تطىیُ ضذ آیٙذياٖ 1358/3/20
ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،ىیٚت ىٍ ډًٍى ى٭ًر ىيثبٌٍ اُ ًٕی ٽىٶَاؤ ٕىىيع ځٶزَ" :مبوًٍ٦ی ٽٍ ٹجالً ځٶشڈ ،ایه ٽىٶَاؤ ثب ٭ؼچٍ سَسیت ىاىٌ ٙيٌ ي الُڇ ثًى ٹجالً ډًٍٚرَب یی ىٍ ایه ډًٍى ًٍٝر ډیځَٵز ي َمٍ ځَيَُب وٺٍ٦وََ٪بی هًى ٍا ا٭الڇ ډیٽَىوي سب ثٍ وپبر ډٚشَٽی ډیٍٕیيوي .ډه ثٍ آٹبی ډٶشیُاىٌ َڈ ځٶشڈ ٽٍ ثب ایه ٭ؼچٍ ي ثيين ډًٍٚر اډپبن وياٍى اٹياڇ ثٍ سٚپیڄ ؿىیه ٽىٶَاوٖی ٽَى .كبال َڈ اځَ ى٭ًر ىيثبٌٍای ثًٚى ثب ٍٵٺب ډَ٦ف هًاَي ٙي ،يڅی ٵپَ ومیٽىڈ ثب ایه ٭ؼچٍ ،اډپبن َٙٽز ډب ىٍ ٽىٶَاؤ ٕىىيع يػًى ىاٙشٍ ثبٗ" . ى
185
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
٘ظش دوتش لاسّٕ ،ٛدتیشوُ حضب دٔىشات وشدستاٖ دس ٔٛسد وٙفشا٘س سٙٙذج آیٙذياٖ 1358/3/21
ىٽشَ ٹبٕچمً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ ډًٍى ٽىٶَاؤ ٕىىيع ة ًٍ٥ٽچی ٽً ٘ٙډیٽىي ىٍ ثیه َمٍ ویَيَب ان ځٶز" :فُة ډب ٌ ثٍ آیىيٿ ىٍ ٽَىٕشبن اسلبى ثًػًى ثیبيٍى .آٹبی ډٶشیُاىٌ اُ كِة ډب ؿىیه ى٭ًسی ثٍ ٭مڄ آيٍىٌ ي سچٶىی َڈ ٽٍ ثب ډب سمبٓ ځَٵشىي ثٍ ایٚبن ٭َ ٟٽَىیڈ ٽٍ ثُشَ ثًى ٹجالً ثب َڈ ډًٍٚر ډیٽَىیڈ ي ثب آٹبی ٕیي ٭ِاڅيیه كٖیىی َڈ سمبٓ ډی ځَٵشیڈ ي َمٍ ثب َڈ یټ ؿىیه اػشمب٭ی ٍا آډبىٌ ډیٽَىیڈ ٽٍ ىٍ آن ًٍٝر ،ډًٵٺیز آن هیچی ثیٚشَ ثًى .ىٍ َٙای ٤ٵٮچی ،سىُب ٽبٍی ٽٍ ډیسًاوٖشیڈ ثپىیڈ $ ،ایه ثًى ٽٍ #ثٍ یپی اُ ا٭٢بی كِة ىٍ ٕىىيع ځٶشیڈ ثٍ ٭ىًان وب َ٩ىٍ ډیشیهٿ كبًٙ َ١ى .ډب ثب آٹبی ٕیي ٭ِاڅيیه كٖیىی َڈ ة ًٍ٥ٽچی اډیيياٍ سمبٓ ځَٵشیڈ ي ثب ایٚبن ىٍ ایه ډًٍى ډًٍٚر ٽَىیڈ ي ٌ َٖشیڈ ٽٍ ػىبة ډٶشیُاىٌ ىٍَب ٍا ثبُ ثڂٌاٍوي ٙ ،بیي ىٍ آیىيٌ َمٍ ثب َڈ ثشًاویڈ ىيٍ َڈ ػمًٙ ٬یڈ". ىٽشَ ٹبٕمچً ا١بٵٍ ٽَى" :ىٍ ډًٍى َٙٽز ىٍ ٽىٶَاؤ ،ثبالهٌَ دٔ اُ ډًٍٚسُبیی ٽٍ ًٍٝر ځَٵز ،ځٶشیڈ ثٍ آن سَسیجی ٽٍ آٹبی ډٶشیُاىٌ سٺب١ب ٽَىٌاويَٙ ،ٽز ومیٽىیڈ ي سٺب١بی ایٚبن این ثًى ٽٍ ډه ثب آٹبی ٭ِاڅيیه كٖیىی ٝلجز ثپىڈ ي ثب َڈ ىٍ ٽىٶَاؤ َٙٽز ثپىیڈ ٽٍ ایه اڅجشٍ ٭مچی
186
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډزٕٶبوٍ ٹجالً ډًٍٚسی وپَىٌ ثًىوي ي ډه ثٍ آٹبی ډٶشیُاىٌ دیٚىُبى ویٖز ي أ ٽَىڇ ٽبٍی ثپىىي ٽٍ ثٮي اُ ایه ػچٍٖ ،ډًٍٚرَب
یی اوؼبڇ ةٿیَى ٙ ،بیي
َمبوًٍ٦ی ٽٍ ځٶشڈ َمٍ ثب َڈ ثشًاویڈ ىيٍ َڈ ػمًٙ ٬یڈ". ٹبٕمچً ىٍ دبٕن ثٍ ایه ٕئًاڃ ٽٍ آیب اًٝالً ؿىیه ٽىٶَاوٖی ٍا سبئیي ؟ ځٶز:
ډیٽىیي ي سٞمیمبر آن ډًٍى رأییي كِة ٙمب هًاَي ثًى یب وٍ
"اٽىًن وَ٪ی ومیسًاویڈ ىٍ ایه ډًٍى ثيَیڈ ،ثبیي ىیي وشبیغ ایه اػشمب ٫ؽ ی أییي ډیٽىیڈ ي وٍ ډوبڅٴ آن َٖشیڈ ". َٖز .ډب االن وٍ اػشمبٍ ٫ا ر %%% لطعٙأ ٝحضب دٔىشات وشدستاٖ آیٙذياٖ 1358/3/23
ډشه ٹ٦ىبډٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٽٍ ىٍ ىيډیه ٍيُ ٽىٶَاؤ ٕىىيع اُ ًٕی ومبیىيٌ ایه كِة
اُ ثَځِاٍی
ٹَائز ٙي ي ډًٍى إشٺجبڃ
ثیو٪یَ َٙٽزٽىىيٿان ىٍ ایه ٽىٶَاؤ ٹَاٍ ځَٵز ؿىیه إز : ډَىڇ ډجبٍُ ٽَىٕشبن! ىٍ ووٖشیه ٍيَُبی َٙي ٫اوٺالة ایَان ثٍ ٍَجَی اډبڇ همیىی
،ډَىڇ
ٽَىٕشبن ىٍ ٝٶًٳ ډٺيڇ آن ٹَاٍ ىاٙشىي ي َمبوىي ٕبیَ ډىب٥ٸ ایَان
،
یَيُی وُب یی اىاډٍ یَان ىٍ ٍاٌ َٕنٿيوی ٍّیڈ ٥بٱًسی ،ډجبٍُ ٌ ٍا سب ح یٿ ٌ ح ىاىٌاوي .ىٍ ایه ډجبٍُار َٕ ،إَ ٽَىٕشبن اُ هًن ُٙیيان ٍنٿیه ٙي ،ؿٍ ىٍ ػَیبن اوٺالة ي ؿٍ ىٍ ثَهًٍى ثب اٵَاى
څیٔ ي اٍس٘ ډِىيٍ ،ډجبٍُان ح
187
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽَىٕشبن ٙؼب٭بوٍ ٕیىٍ ٕذَ ٽَىوي ي ثَای دیٚجَى ٙٮبٍَبی ډچی ایَان ػهٿیيوي .انٿیِ ٌ ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٍ ایه ډجبٌٍُ ٭اليٌ ثَ َٕنٿيوی ٍّیڈ ٵبٕي ٙبَىٚبَی ،ایه ثًى ٽٍ ؽوبن ٍّیڈ ډَىډی
ای ىٍ ایَان َٕٽبٍ آ یى ٽٍ
هًإزَبی ډچی ي ډَىډی ٍا ىٍ ثَوبډٍ هًى ةٿوؼبوي .ثيیه سَسیت ٽٍ هچٸ ډب ثَای ىي َيٳ إبٕی ډجبٌٍُ ډیٽَى ،ووٖز ثَاوياهشه ٍّیڈ ٥بٱًسی ي ایؼبى یټ ٍّیڈ ډَىڇی ٽٍ ٌة َمٍ آُاىیَبی اػشمب٭ی ىٍ َٕإَ ٽ ًٍٚاكشَاڇ ثڂٌاٍى .ىيڇ ،أرډیه كٺًٷ ډچی ثٍ ٙپڄ هًىډوشبٍی ایٵيٍاسیً ىٍ ؽَبٍ ؽية ایَاوی آُاىٕ .شڈ ډچی َمٍ عيا وت ُويٿی هچٸ ٽَى ٍا ٵَا ځَٵشٍ إز ٕشڈَ ،ڈ ػىجٍ ٵََهٿی ىاٍى ي َڈ ػىجٍ ډبىیٍ ،ٵٕ ٬شڈ ډچی
.ایه
ٍ ،ٵَ$ ٬مٍ#
ٕشڈَبٕز .آوـٍ ثی٘ اُ َمٍ ىٍ ډٖئچٍ ٕشڈ ډچی اَمیز ىاٍى ،ایه إز ٽٍ هچٸ ٕشميیيٌ ،اكٖبٓ كبٽمیز ثَ َٕوًٙز
م يى ومیٽىي .هچٸ ٽَى
ډیهًاَي كٸ َٕوًٙز هًى ٍا سٮییه ٽىي .ډى٦ٺٍ هًىډوشبٍ ٽَىٕشبنَ ،مٍ ٍىى .ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه ثب ىٍوَ٪ځَٵشه ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه ایَان ٍا ٙبډڄ ډی ٿ ٍیز ٕبٽىیه ََ ډى٦ٺٍ ص َٙای ٤سبٍیوی ،ػٲَاٵیبیی ،اٹشٞبىی ي هًإز اٻ
،
رییه هًاَي ٙي .هًىډوشبٍی یب ٵيٍاسیً ََ ٽياڇ یټ ٙپڄ ډٮیه اُ سلٺٸ ي ٫ سٮییه َٕوًٙز ډیثبٙي .اځَ ىٍ ایَان سىُب یټ هچٸ ٕشميیيٌ ډضالً هچٸ ٽَى يػًى ىاٙز ،آوڂبٌ كڄ ډٖئچٍ ٕشڈ ډچی سىُب ٙپڄ هًىډوشبٍی ډیسًاوٖز ثبٙي .څپه ٌة ٭چز يػًى هچٸَبی ٕشميیيٌ ډز ٫ىى ٙ ،پڄ ٵيٍایشً ٍاٌكڄ ػبډ٬سَی ثٍ و َ٪ډیٍٕي .ىٍ ََ ًٍٝر ،ثٮ٢ی اُ اډًٍ ډىلَٞاً ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی إز .ایه اډًٍ ىٍ ؽَبٍ ثو٘ هال ٍٝډیًٙى:
188
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
1ـ اډًٍ ډَثً ٣ثٍ ٍياث ٤هبٍػی ٽٍ ٙبډڄ ٍياثٕ ٤یبٕی ،ثبٍُځبوی ي ډبڅی هًاَي ثًى. 2ـ اډًٍ ډَثً ٣ثٍ ٽبٍَبی اةوټ ډَٽِی اُ ٹجیڄ ؿبح إپىبٓ ي ٽىشَڃ ډٖبئڄ اٍُی. 3ـ اډًٍ ډَثً ٣ثٍ ىٵب ٫اُ ډََُبی ٽ ، ًٍٚإشٺالڃ ي آُاىی هچٸَبی ایَان ىٍ ډٺبثڄ سؼبيُ هبٍعی 4ـ اډًٍ ډَثً ٣ثٍ ثَوبډٍَبی ىٍاُډير اٹشٞبىی ،ثَوبډٍَب یی ٽٍ ډٮمًالً ثٍ َٕډبیٍځٌاٍیَبی ؽٙڈٿیَ ویبُډىي إز. اىاٌٍ اډًٍ ىاهچی ىٍ ٝالكیز ٕبُډبوُبی هًىډوشبٍ هًاَي ثًى .ثَای څیٔ ي ّاوياٍډَی ٍيٙهٙين ثیٚشَ ډٶًُڇ هًىډوشبٍی یب ٵيٍاسیً ،ډیسًان ح ٍا ډظبڃ ُى .ىٍ كبڅیپٍ اىاٌٍ اٍس٘ ي ٵَډبويَی آن
،ىٍ ٝالكیز ىيڅز
څیٔ ي ّاوياٍډَی ي یب آوـٍ ثبیي ػبیٿُیه آوُب ثًٚى ،ىٍ ډَٽِی إز ،اىاٌٍ ح ٝالكیز ٕبُډبوُبی ډى٦ٺٍ هًىډوشبٍ هًاَي ثًى .ىٍ ډًٍى وٺ٘ اٍس٘ ،وَ٪ ډَىڇ ٽَىٕشبن ایه إز ٽٍ اٍس٘ اٍسؼب٭ی ي ١يهچٺی ٙبَىٚبَی
،ثبیي
ا٭زاى سًىٌَبی ډَىڇ ٽَىٕشبن سجيیڄ ثٍ اٍس٘ی ډچی ـ ډَىډی ًٙى .ػچت ڇ ی كیبسی ىاٍى .اُ ًٕ یی ویِ وٺ٘ اٍس٘ ویِ َ١يٍر
ىٍ یټ ػمچٍ هالٍٝ
ډیًٙى ،آوُڈ ىٵب ٫اُ ډََُبی ٽ ًٍٚىٍ ډٺبثڄ سؼبي ُ هبٍػی إز .اٍس٘ ثٍ َیؾ يػٍ وجبیي ىٍ اډًٍ ىاهچی ٽ ًٍٚىهبڅز ٽىي ي ثَای ر أ ډیه ایه َيٳ ، دیٚىُبى ډیًٚى دبىځبوُب اُ ََُٙبی ٽَىٕشبن هبٍع ي ىٍ ډََُب ډٖشٺَ ًٙوي. ډؼچٔ ډچی ٽَىٕشبن اُ ًٕی ډَىڇ ٽَىٕشبن اوشوبة ًٙى .اوشوبثبر ٭مًډی ، ډشٖبيی ،ډٖشٺیڈ ي ثب ٍ أی ډوٶی هًاَي ثًىٕ .بُډبوُبی اػَا یی ٽَىٕشبن ةٌ
189
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
يٕیچٍ ډؼچٔ ثَ دب هًاَي ٙي .اُ ًٕی ىیڂَ ویِ ډٖچڈ إز ٽٍ ومبیىيځبن ډىب٥ٸ هًىډوشبٍ ٽَىٕشبن ایٵيٍاسیً ،ډبوىي ٕبیَ ډىب٥ٸ ایَان ىٍ ىيڅز َٙٽز هًاٌ نى ىاٙز .يا١ق إز$ ،سأډیه كٺًٷ #هچٸ ٽَى ؿٍ ة ٌ ٙپڄ هًىډوشبٍی ي ؿٍ ثٍ ٙپڄ ٵيٍاسیً ،س٢بىی ثب يكير ي سمبډیز اٍ١ی ایَان وياٍىٌ .ة َمیه ػُز ىٍ كبڅیپٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ََ ٿيوٍ اسُبڇ سؼِیٍ٥چجی ٍا ٍی اُ آطبٍ ًٙڇ ٍّیڈ ٥بٱًسی ٍى ٽَىٌ ي ډیٽىىي ي آوَا كَثٍای ٵًَٕىٌ ي ا ص ډیىاوىيٝ ،میڈا وٍ اُ اډبڇ همیىی ډیوًاٌ نى و َ٪هًى ٍا ىٍ ډٺبثڄ هًإز هچٸ ٽَى ىٍ ٹبوًن إبٕی ػمًٍُی إالډی
$ثٍ #ىٕز اويٍٽبٍ ان ٝبىٍ
وؼبوي ٌ ًٙى .ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٍ ٵَډبیىي سب كٸ هًىډوشبٍی ىٍ ٹبوًن إبٕی ٿ ػَیبن اوٺالة ٭٪یڈ َٕإَی ثٍ ٍَجَی آیزاهلل اڅٮ٪می اډبڇ همیىی ُٕ ،ڈ هًى ٍا اىا ٽَىوي ،څٌا ٌة كٸ اوش٪بٍ ىاٍوي ٽٍ اُ طمَار اوٺالة ثَُډىي ًٙوي . ډًا ٬١ډَىڇ ٽَىٕشبن ،هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ي ىډًٽَإی ثَای ایَان ىٍ ؽَبٍؽية كپًډز إالډی اډپبن سلٺٸ ىاٍى ،آوـٍ ثَای هچٸ ٽَى اَمیز ىاٍى وبڇ ػمًٍُی ویٖز ،ثچپٍ ډلشًای آن إز .ؽانوـٍ ػمًٍُی إالډی ایه هًإز إبٕی ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ډًٍى ٹجًڃ ٹَاٍ ىَي ٙشیجبوی هًاَىي ٽَى. ډَىڇ ٽَىٕشبن اُ ػمًٍُی إالډی ح ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٽشَ ٹبٕمچً %%%
190
،ثيين سَىیي
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
دوتش لاسّٕٔ :ٛا حاضش ٘یستیٓ یه لذْ عمة٘طیٙی وٙیٓ ایشاٖ فشدا 1358/3/28
ُاٍٗ ٽَى " "آیزاهلل ٍثبوی ،٭پٔ آوـٍ ٍا ٽٍ ىیيٌ ثًى ٿ "ىٍ ٹبوًن إبٕی ،ثیٚشَ ٙٮبٍ ي سىبٹ ٠ثٍ ؽٙڈ ډیهًٍى " ىٍ ٕبهشمبن كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثٍ ىیياٍ ٹبٕمچً ي ثچًٍیبن ډیٍيیڈ. ٭پٔ ٹبة ٙيٌ ٹب١ی ډلمي ثَ ىیًاٍ إز .ٹبٕمچً سبٌُ اُ سَُان ٍٕیيٌ ي ٿی اُ ؽٌََاٗ ډیثبٍى .ىٍثبٌٍ ثَوبډٍ ٍاىیً ٝلجز ډیٽىىي ي ٹبٕمچً هٖز یَی ثپٚبوىي. ډیٿيیي ،٭مالً ىٕز ثٍ سلَیٴ ډیُوىي ،ډیهًاَىي ډب ٍا ثٍ ىٍ ٿ ثَای ٕب٭شی ثٮي ٹَاٍ ډی ځٌاٍیڈ .ٹبٕمچً ي ثچًٍیبن ثب ىي دیٚمَ ٿ ډی آیىي ، ٹجالً ثب دیٚمَ ٿَب ىٍ َُٙي ىٍ كِة ٝلجز ٽَىٌایڈ ،آوبن ډَىاوی َٖشىي ٙزاوي ،سب ٵيایی یب دیٚمَ ٿ هچٺٚبن ثبٗ نى. ی هًى ځٌ ٌ ٽٍ اُ َمٍ ؿیِ ُوي ٿ یَډَىی ډیځٶز" :ډه ؽَبٍ دَٖ ىاٍڇ ،ىي دَٖڇ ٍيی ُډیه ٽبٍ ډیٽىىي، ح هًىڇ ثب ىي دَٖ ىیڂَڇ دیٚمَ ٿ َٖشیڈ ،ثَای ډب ٽَىَب دیٚمَ
ٿ ډَىڇ
ثًىن اٵشوبٍی إز ".كٺًٷ ډبَیبوٍ آوُب ثٖیبٍ وبؿیِ إز ،ىيیٖز سب وؼب ٌ سًډبن ثَای ٍٕ ډبٌ ،ثٍ ٝلجز ډیوٚیىیڈ ،ډَ٦فسَیه ډٖئچٍ ىيیٖز ي ح ډیسًاوي ٹبوًن إبٕی ي دیبډيَبی٘ ثبٙي ،ؽٍا ٽٍ كٺًٷ ىٍهًإشی ٽَىَب ىٍ دی٘وًیٔ آن ،وبىیيٌ ځَٵشٍ ٙيٌ إز .ٹبٕمچً ډی ٿيیي" :اوش٪بٍاسی ٽٍ اُ ایه ٹبوًن ىاٙشیڈ ،ثٍ ًٍ٥ٽچی ثَآيٍىٌ وٚيٌ إز .اڅجشٍ ٹبوًن إبٕی ػًاوت ډظجشی ىاٍى ،ایه اډَ ٽٍ ٍّیڈ ٙبَىٚبَی ثَای َمی ٍٚىٍ ایَان وٶی ٙي،
191
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یٖز .ىٍ ٹبوًن إبٕی ،ثیٚشَ ٙٮبٍ ي سىبٹ ٠ثٍ ؽٙڈ ډیهًٍى. یَيُی ثٍِ ٿ ح ثٖیبٍی اُ اًٝڅی ٽٍ ډَثً ٣ثٍ آُاىی اكِاة
،ػمٮیزَب ي آُاىیَبی
اَی ايٹبر ډَثً٣ ٿ" ٿ ٿ"ی سًأڇ إز ي اڅجشٍ ایه "ڇ ٍ ىډپَاسیټ إز ثب "ڇ ٍ ډیًٙى ثٍ ایىپٍ ،وجبیي ډٲبیَ ثب اًٝڃ إالڇ ثبٙي ي یب وجبیي ډٲبیَ ثب كیظیز ي َٙاٵز اوٖبوی ي اُ ایه وً .٫يڅی سؼَثٍ وٚبن ىاىٌ إز ایه«ڇ ٿٍ»َب ٍا ََ ٽٖی ثٍ إٓبوی ډیسًاوي ثٍ وٶ ٬هًى سٶٖیَ ٽىي ي یب ىٍ ډًٍى ډٌَت ،اٝالً وؼبويٌ ډیٙي .اڅجشٍ ډب ثٍ هًثی ومیثبیٖز ؿىیه ډبىٌای ىٍ ٹبوًن إبٕی ٿ ىٍٻ ډیٽىیڈ ،ثَای ٽٖبوی ٽٍ ىٍ ٍَجَی اوٺالة إالډی ٹَاٍ ځَٵشٍاوي ،ىٍ ایَان ایه اٝڄ ثٍ ٙپڄ ىیڂَ ډٚپڄ إز ،كٺًٷ آوُب ٍ٭بیز وٚيٌ إزُ .ن ىٍ اػشمب ٫ي ىٍ هبوًاىٌ $ثَ هبوًاىٌ سأٽیي ىاٍڇ #ثبیي ىاٍای كٺًٷ ډشٖبيی ثب ٿیَ ى". ډَى ثبٙي ي ىٍ ډٺبثڄ ٽبٍ ډٖبيی ،ډِى ډٖبيی ة حمٛق خّمٟا "ىٍډًٍى كٺًٷ هچٺُب ،ایه دی٘وًیٔ ىٍ ؽوي ػب وٖجز ثٍ ٹبوًن إبٕی ٕبثٸ ،ٹيډُبیی ثَىاٙشٍ إز .ىٍ اٝڄ ،15ا٭شَاٳ ثٍ يػًى ٹًڇ ٽَى ىٍ ان ٹبوًن اُ ٹًڇ ؽیٖز #ي ایَان ٙيٌ $اڅجشٍ يا١ق ویٖز ٽٍ ثَىاٙز وًیٖىي ٿ ىٍ اٝڄ ىیڂَی ثٍ آُاىی ُثبن ي ډ٦جً٭بر ډلچی اٙبٌٍ ٙيٌ إز ،يڅی اٝڄ 74ٽٍ ډَثً ٣ثٍ ًٍٙاَبٕز ،ٵَٷ ُیبىی ثب اوؼمهَبی ایبڅشی ي يالیشی ٕبثٸ وياٍى". ٕوه ٍا ثٍ هًىډوشبٍی ډیٽٚبوڈ ،ډی ٿيیي" :ډٖئچٍ ٍا ځبٌ ٣يٍی ډَ٦ف ډیٽىىي ٽٍ انٿاٍ ډب ثَای یټ ٍيٕشب ي یب یټ َُٙهًىډوشبٍی ډیهًاَیڈ .ډب
192
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هًىډوشبٍی ٍا ثَای هچٸ ٽَى ي ډَىڇ ٽَىٕشبن ډیهًاَیڈ ي ایه هًىډوشبٍی سىُب ډَثً ٣ثٍ اىاٌٍ اډًٍ آډًُٙی ،اډًٍ ثُياٍی ي ٵََه
ٿی
ویٖز ،ثچپٍ ٹجڄ اُ ََ ؿیِ ،هًىډوشبٍی یٮىی ایىپٍ هچٸ ٽَى اكٖبٓ ٽىي ىیڂَ َمً٥ه ىٍػٍ ىيڇ ویٖز ي كبٽڈ ثَ َٕوًٙز هً ی٘ آر ،ثَای ٽٖی ٽٍ ٕشڈ ډچی ډٚپڄ إز ،ډب ډٶًُڇ هًىډوشبٍی ٍا ٵَډًڅٍ ٽَىٌایڈ .ډب ډیٿيییڈ ٕیبٕز هبٍػی ،اٍس٘ ي اډًٍ ىٵب٭یٕ ،یبٕز
حيڅی ي اٍ ُی ي
ٕیبٕز َبی اٹشٞبىی ىٍاُډير ،ډىلَٞاً ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی إز. اډًٍ ډَثً ٣ثٍ ىاهڄ ٽَىٕشبن ي ډوًٝٞبً اوش٪بډبر ،ثبیي ىٍ اهشیبٍ ًٍٙاَبیی ثبٙىي ٽٍ ډَىڇ ډى٦ٺٍ اوشوبة ډیٽىىي .ډب ثبیي یټ اٍ ٿان ډشمَٽِ ىاٙشٍ ثبٙیڈ ٽٍ ثشًاوي ثٍ سمبڇ اډًٍ ٵََهٿی ي ثُياٍی ي اٹشٞبىی ٍٕیيٿی ٽىي .ډب ىٍ ياٹ ٬هًىډوشبٍی ٍا ثَای ډچیزَبی ٱیَ ٵبٍٓ ایَاوی ډیهًاَیڈ ٽٍ ىٍ ځٌٙشٍ ډًٍى ٕشڈ ډچی ٹَاٍ ځَٵشٍاوي .ٽٖبوی ٽٍ ډی ٿيیىي َمٍ ډَىڇ ایَان ي ٘ٙډٖبيار ي ثَاىٍی هًىډوشبٍی ډیهًاَىي اٙشجبٌ ډیٽىىي .آوُب ىٍ ح ة ٕشڈ ډچی ثڂٌاٍوي ي ياٹٮیز ایه إز ٽٍ َ٥ٵياٍ ٍٵ٬ يٙی ٍ ډیهًاَىي َٕ ح ٕشڈ ډچی ویٖشىي .ىٍ ىویب ثٖیبٍی اُ اٹچیزَبی ویڈ ډیچیًوی إشٺالڃ ىاٍوي .ډب ىٍ ؿبٍؿًة ٽ ًٍٚایَان ،هًىډوشبٍی ډیهًاَیڈ ي ٕ 34بڃ إز ٽٍ ثَای ٍٕیين ثٍ آن ډجبٌٍُ ډیٽىیڈ .اځَ ومیياوىي ،ثياوىي .ثیا٥ال٭ی َیؾيٹز ىڅیڄ هًثی ویٖز .هًىډوشبٍی ،هًإز ډچز ډبٕز .ثَيیي اُ ډَىڇ ثذَٕیي .اځَ ين هًاَي ثًى؟ ثَای ثب هًىډوشبٍی ډًاٵٺز وپىىي ،اىاډٍ ډجبٌٍُ ثب ٙمب ؿڀ ٌ ایىپٍ َیؾ اثُبډی ىٍ ایه ډًٍى ثبٹی ومبوي ،ثبُ سأٽیي ډیٽىڈ اځَ ډب َڈ وشًاویڈ، ثٮي اُ ډب هًاَىي آډي ي ډجبٌٍُ ٍا اىاډٍ هًاَىي ىاى .ډب ىٍ ُډبن ٍّیڈ ډىٶًٍ
193
،
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٙبٌ ،ىٍ ثَوبډٍ كِة هًى ،ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍ ٍا ډجبٌٍُ إبٕی ٹیي ٽَىٌ ثًىیڈ، ُیَا ٽٍ َمٍ ٍاَُبی ډجبٌٍُ ىډپَاسیټ ىٍ ياٹ ٬ډٖييى ثًى ،يڅی كبال ٽٍ ـ
كِة ٭چىی إز ،سب يٹشی ٽٍ ٍاَُبی ډجبٌٍُ ثٍ ٙیًٌ ىډپَاسیټ ثبُ ثبٙي
یمبیی ي اوشوبثبر ـ سمبڇ ٕٮی ډب ایه هًاَي ثًى ٽٍ اُ ٍيُوبډٍ ،س٪بََارٍ ،اٌ ح ایه ٍاٌ َب ،ثَای ځَٵشه كٸ هًىډوشبٍی ډجبٌٍُ ٽىیڈ ي ثٍ َیؾ يػٍ كبَ١ ویٖشیڈ كشی یټ ٹيڇ ٭ٺتوٚیىی ٽىیڈ ي ثٍ َیؾ يػٍ َڈ ٭الٹٍ وياٍیڈ ثٍ ٭ىًان یټ كِة ٕیبٕی ډٖئًڃ ،ىٍ ٿیَی ډٖچلبوٍ ثیه ډب ي ىيڅز یب ویَيی ىیڂَی دی٘ ثیبیي". ٔاجشای ٘مذٜ "آوـٍ ىٍ وٺيٌ ځٌٙز ،ثٍ ډب سلمیڄ ٙي .ػهٿ ٍا ٭چیٍ ډب َٙي ٫ٽَىوي ي ایبن ىاىن ثٍ ػهٿ ٍا ةٌ ٭ُيٌ ځَٵشیڈ. ډب هبسمٍ ىاىیڈ .ډٖئًڅیز ٕیبٕی ح یَيی ٽَىوي .ډب اډیيياٍیڈ ىٍ آیىيٌ ثٍ َیؾ يػٍ ایه ډَىڇ َڈ اُ هًإز ډب ح ٭مڄ سپَاٍ وًٚى ،يڅی ثٍ ٭ىًان یټ اوٖبن آُاىیوًاٌ ي ثٍ ٭ىًان ىثیَ
ٽڄ
كِة ٕیبٕی ىډپَار ٽٍ ٕبڅُب ډجبٌٍُ ٽَىٌ ،ڇ یٿيیڈ اځَ ػهٿی ثٍ ډب سلمیڄ ًٙى ي اځَ اٍسؼب ٫ي ویَيَبی ١ياوٺالة ىٍ ایَان ٹيٍر دیيا ٽىىي ٽٍ ثٍ ٍيی ډب إچلٍ ثپٚىي ،ډب اُ هًىډبن ىٵب ٫هًاَیڈ ٽَى .ایه و َ٪كِة ډبٕز ٽٍ َٝیق ډی ٿيیڈ ي ډبیڄ َٖشڈ ٽٍ ډَىڇ ایَان ویِ ثياوىي .ډه ثب ثَهًٍىَبی ٍاىیپبڃ ډًاٵٸ ویٖشڈ .ىٍٕز إز ٽٍ ثَای ىډپَإی ډلييىیز ٹبئڄ ٙيٌاوي ي ََ ٍيُ ایه ډلييىیز ٍا ثیٚشَ ډیٽىىي ،يڅی ثب ایه َمٍ ،آوـٍ كبال اُ و َ٪يػًى ىډًٽَإی ىٍ ایَان َٖز ،ٹبثڄ ډٺبیٍٖ ثب ُډبن ٙبٌ ویٖز.
194
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اڅجشٍ ایه ډلييىیزَب ٽمشَ ىٍ ٽَىٕشبن ایؼبى ٙيٌ ي ایىپٍ ډیځًیڈ اډپبوبر ىډپَاسیټ َىًُ يػًى ىاٍىٝ ،لیق إز".
آیٙذ ٜخّك ٍاػ ٬ثٍ آیىيٌ هچٸ ٽٌَى ډی ٿيیي " :ډب ثٍ َیؾ يػٍ ،ډجبٌٍُ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ىٍ َیؾ ډٺ٦ٮی ،اُ ډجبٌٍُ ٕبیَ هچٺُبی ایَان ػيا وپَىٌایڈ ي ومیٽىیڈ. ٙٮبٍ ډب "ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ایَا ن" إز ٽٍ اځَ اُ َ٥ٳ ویَيَبی ډچی ىٍٻ ًٙى ،ثٖیبٍی اُ ډٚپالر كڄ هًاٌ ن ى ٙي. ایىپٍ ډب اَٝاٍ ىاٍیڈ ىډًٽَإی ثَای ایَان ٍا ٹجڄ اُ هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ثڂٌاٍیڈ ،سٞبىٵی ویٖز ،ډب ومیسًاویڈ س ًٍٞٽىیڈ ٽٍ ډب ىٍ ٽَىٕشبن ،یټ هًىډوشبٍی ىډپَاسیټ ىاٙشٍ ثبٙیڈ ي ډَىڇ ىٍ ٕبیَ ثوُٚبی ایَان ىٍٿیَ یټ ٍّیڈ إشجياىی ثبٙىي .اځَ ایى ًٍ٦ثبٙي ثٍ َ٥یٸ ايڅی ووًاَیڈ سًاوٖز ىٍ ٽىبٍ َڈَ ،مِیٖشی ډٖبڅمزآډیِ ىاٙشٍ ثبٙیڈ .ثٍ َمیه ىڅیڄ ،ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ َمٍ ویَيَبی ډچی ىٍ ایَان ثبیي ډشلي ًٙوي. ی اٽٖبُی ي ٕبُوي ٿ ویَيَبی اٝیڄ اوٺالثی ـ ډٌَجی ي ٱیَ ډٌَجی ـ ثَای ح ٍایبن كَٳ ثبیي ياٹٮبً ثب َڈ ډشلي ًٙوي " .اُ اٹياډبر ١ياوٺالثی ي اولٞبٍ ٿ ٌ ډیُويَ" :يٳ اُ ایه اٹياډبر ي یب ىٍ ياٹ ٬سً٥ئٍَب ،ډشًٹٴٕبهشه اوٺالة ىیي ٌ سبٌُای ویٖز .ثٮي اُ ََ اوٺالثی ویَيَب ثٍ ىي ػجٍُ ایَان إز .ایه ح ډٚو ٜسٺٖیڈ ډیًٙوي .ویَيَبیی ٽٍ ىٍ سٮمیٸ ي دیٚجَى اوٺالة ډیٽًٙىي ي ویَيَبیی ٽٍ اوٺالة ٍا سمبڇ ٙيٌ ډیىاوىي ي ډیهًاَىي آوَا ډشًٹٴ ٽىىي. ایه ویَيَب ـ ویَيی ىيڇ ـ ثٍ ډَيٍ سجيیڄ ثٍ ویَيَبی اٍسؼب٭ی ي ١ياوٺالثی
195
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډیًٙوي ي كبال َمیه ویَيَب $اڅجشٍ ثب ٽمټ ډٖشٺیڈ دٔ ډبويٌَبی ٍّیڈ ٙبٌ ٽٍ ىٍ ٽمیشٍَب ي اٍس٘ ثبٹی ډبويٌاوي ٕ #ٮی ىٍ ډشًٹٴٕبهشه اوٺالة ي اولَاٳ آن اُ ٍاٌ اٝچی ای ٽٍ ىٍ دی٘ ىاٙز ،ىاٍوي .وجبیي ډىش َ٪ثًى
ٽٍ
اولٞبٍ٥چجی ثٍ كي وٞبة هًى ثَٕي ي ىیپشبسًٍی ٍا ىٍ ٽ ًٍٚډٖچ ٤ٽىي ي ثٮياً ډجبٌٍُ ٭چیٍ آن ٍا آٱبُ ٽَى $اولٞبٍ٥چجی ىٍ ُیَ ََ
ي ٘ٙي ََ ح
ٙٮبٍی ٽٍ ثبٙي ىٍ اٝڄ ډٖئچٍ سٲییَی ومیىَي .#ثب س٪بََ ٽً ؽٻ ي ثٍِ ٿی ٽٍ اُ َ٥ٳ ځَيٌَبی اولٞبٍ٥چت ٍيی ىَي ،ثبیي ثالٵبٝچٍ ډجبٌٍُ ٽَى ي یَيُی اٍسؼب٫ یَی اُ ح َمبوؼب ىٍ و٦ٶٍ هٶٍٙبن ٽَى .ػِ ایه ٍاَی ثَای ػچً ٿ ي ٵبٙیِڇ يػًى وياٍى". یَی ٽَىٌایي ،ثَای ډیدَٕڈ ډی ٿيیىي ٙمب اُ ثبُ ٿٙز آياٍ ٿان ػچً ٿ ان ؿٍ ٽَىٌایي ي ؿٍ ٽَىٌاوي؟ ډی ٿيیي" :ثَهالٳ اى٭بی ثَهی اُ آياٍٿ ډلبٵڄ ىيڅشی ي ثَهی اُ ډلبٵڄ اٍسؼب٭ی ،ٽٍ ثٍ ٽىبیٍ ي یب َٝاكشبً ډی ٿيیىي كِة ډب اُ ثبُ ٿٙز آياٍ ٿان ثٍ وٺيٌ ډمبوٮز ة ٌ ٭مڄ ډی آيٍىَ ،يٳ ي ٱَٕ ٟیبٕی ىٍ ایه ػُز ثپبٍ ډی ځیٍوي ،ډب اُ ٍيُ ايڃ ،ډًاٵٸ ډَاػٮز َمٍ ان ثًىیڈ .ډَاػٮز آوُب ثٍ و َ٪ډب یټ ٭مڄ اوٺالثی إز ي يػًىٙبن آياٍٿ ىٍ وٺيٌ ،وً٭ی ډجبٌٍُ ي هىظیٽَىن سً٥ئٍَب ئیٖز ٽٍ ىٍ وٺيٌ ػَیبن ىاٍى .ډب ثب ډٺبډبر ىيڅشی ي كشی ثب هًى اډبڇ $ٽٍ ثیٚشَ ثٍ هب
ٍ٣ډٖئچٍ وٺيٌ ثٍ
ىیياٍٙبن ٍٵشیڈ #سمبٓ ځَٵشیڈ ي سٺب١ب ٽَىیڈ َیأ سی ثٶَٕشىي ٽٍ ډشإٔٶبوٍ ، آیزاهلل ٍثبوی ٽٍ ٍیبٕز َیأ ر ٍا ثٍ ٭ُيٌ ىاٙز ،ثٮي اُ ډَاػٮز ،ثَهالٳ كٺیٺز ي ثَهالٳ َمٍ اًٝڃ اهالٹی ،ٵٺ ٤ډب ٍا ډشُڈ ٽَى ي ٭پٔ آن ؿٍ ٍا ُاٍٗ ٽَى .ډب ډؼيىاً ثب ډٺبډبر ىيڅشی سمبٓ ځَٵشیڈٍٕ .مبً ٽٍ ىیيٌ $ثًى #ٿ
196
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اُ َ٥ٳ ىيڅز ثٍ ډب ځٶشٍ ٙي ٽٍ ثب سٚپیڄ یټ ًٍٙای ډٚشَٻ اُ َ٥ٵیه $سَٻ ي ٽَى #ډًاٵٺز ٙيٌ ي ٹَاٍ إز َ٥ٵیه ََ ،ٽياڇ 5ومبیىيٌ ىٍ ًٍٙا ىاٙشٍ ثبٙىي ي ایه اُ ايڅیه دیٚىُبىَبی ډب ثًى .یپی اُ ٭چڄ كًاىص وٺيٌ ٍا َڈ ٭يڇ يػًى ًٍٙای ډٚشَٻ اٍيډیٍٕ ،چمبٓ ،ډبٽً ،ډیبوييآة ،ٹَيٌ
ي
ٙبَیهىّ ًٽَ ٽَىٌایڈٌ .ة ََكبڃ ،ډًاٵٺز ٙيٌ إز ٽٍ آياٍ ٿان ثٍ وٺيٌ إياٍاوی ٽٍ اُ سَُان ا٭ِاڇ ٙيٌاوي، ثبُٿٍىوي ي اډىیز َُٙىٍ آٱبُ سًٕ ٤ح أرډیه هًاَي ٙي ي ىيڅز ډًاٵٺز ٽَىٌ إز $اڅجشٍ ػبی سإٔٴ ثٖیبٍ ىاٍى ان دَىاهز وٚيٌ إز.# ٽٍ سبٽىًن ٽً ؽٽشَیه ٽمپی اُ َ٥ٳ ىيڅز ثٍ آياٍ ٿ ثٮي اُ اوٺالةٍ ،اىیً ي سچًیِیًن ډُبثبى ؽويیه ثبٍ اُ كِة ډب سٺب١ب ٽَى ٽٍ اډىیز ٕبُډبن ٍا كٶ ٨ٽىیڈ ي ډب َمی ٍٚثب ٽمبڃ ډیڄ ،ایهٽبٍ ٍا ٽَىیڈ ي َىًُ َڈ ډیٽىیڈ .یټ ډبٌ ي اويی دی٘ ،ثٮي اُ ډالٹبر ىيڇ ثب اډبڇ ،ډٖئچٍ ٍاىیً ي سچًیِیًن ي ٹ ٬٦ثَوبډٍَبی ٽَىی ي َمـىیه اهجبٍ سلَیټآډیِ ٍا َی سی اُ َ٥ٳ ٍاىیً ي سچًیِیًن سَُان ثٍ ډُبثبى ډَ٦ف ٽَىیڈ ،ىٍ وشیؼٍ أ آډي .ډه ي ٽبٻ ٱىی ثچًٍیبن ثب آوُب ٝلجز ٽَىیڈ .ثٍ ََكبڃ ،وشیؼٍ ډظجز ه٘ ٽىىي ي ثٍ ٍاىیً ي ثًى ي ٹجًڃ ٽَىوي ٽٍ ثَوبډٍَبی ٽَىی ٍا ډؼيىاً ح سچًیِیًن ډُبثبى ي ثٍ ًٍ٥ٽچی ََُٙبی ٽَىٕشبن ،سب كيی آُاىی ای ػُز سًڅیي ثَوبډٍَبی ډلچی ثيَىي ي ایهٽبٍ ياٹٮبً اوؼبڇ ٙي .يڅی ډؼيىاً ډيسی إز ٽٍ ٍاىیً ي سچًیِیًن ـ ٙبیي ىٍ وشیؼٍ ٍَىمًىَبیی ٽٍ ىاىٌ ډیًٙى كمالر هًى ٍا ثٍ ډَىڇ ٽَى ي كِة ىډپَار ٽَىٕشبن آٱبُ ٽَىٌ إز ي ایه اڅجشٍ ثب ٕیبٕز يُا ٍر اډًٍ هبٍػٍ ٽٍ ومبیىيځبن ډب ٍا ثيين ا٭الڇ َیؾ ىڅیچی ،ثٍ آن ػچٍٖ ډٚپًٻ ٍاٌ وياى ،س٦جیٸ ىاٍى .كمچٍَبیی ٽٍ اهیَاً آٱبُ
197
ـ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٙيٌ ،سًاٵٸ ثیو٪یَ ډٖئًڅیه ٍا وٚبن ډیىَي ي اُ ایه و َ٪ډب ثٖیبٍ ډزأ ٕٶیڈ. ؽٽشَیه وَ٪ی ٍا ثٍ
ډب َمی$ ٍٚایه #اډپبن ٍا ىاٙشیڈ ،يڅی َیؾ يٹز ٽً
ٕبُډبن ٍاىیً ي سچًیِیًن ډُبثبى سلمیڄ وپَىیڈ ي ػبی سإٔٴ إز ٽٍ َمیه ٍاىیً ي سچًیِیًن ثٍ ایه سَسیت ىٍ سلَیٴ كٺبیٸ ي ىٍ سلَیټ اٵپبٍ ٭مًډی ٽً ٘ٙډیٽىي". ٽٖبوی ٽٍ ایه ٕالكُب ٍا ىٍیبٵز ٽَىٌاوي ػِي ډَسؼ٬سَیه ي ډىٶًٍسَیه ٵئًىاڅُب ي ډبڅپبن ډى٦ٺٍ ٽَىٕشبن َٖشىي .ایىُڈ ػِئی اُ سً٥ئٍایٖز ٽٍ ٭چیٍ ٍَجَی اوٺالة اوؼبڇ ځَٵشٍ .آوُب َيٵٚبن سىُب ي سىُب ،ىيٍٽَىن ٍَجَی اُ ډَىڇ ي سًىٌ َبٕز سب ثشًاوىي ٍيُی ثٍ إٓبوی ثٍ ٍَجَی اوٺالة ٝيډٍ ثِوىي. َيٳ ویَيَبی اٍسؼب٭ی ،ډٚوٞبً ویَيَبی ډشَٹی إز .وٖجزَبیی ٽٍ ثٍ ٕبُډبوُبی ډوشچٴ ٕیبٕی ٽٍ ىاٍای ٕبثٺٍ ىٍهٚبن ډجبٍُا ډیىَىي ،ىٹیٺبً ڇؤ یي ایه َيٳ إز .وشیؼٍ ایه َيٳ
ر َٖشىي یَیُب ؽیٖز؟ ٿ
ویَيَبی اٍسؼب٭ی ٕٮی ىٍ ثيوبڇ ٽَىن ٕبُډبنَب ی ٕیبٕی ىاٍوي ي ٹٞي ىاٍوي اُ ایه َ٥یٸ ،ثٍ ایه ٕبُډبوُب څ٦مٍ ثِوىي ي
ؽ ين ٹيٍر ٍيیبٍيیی
څیٖی ي ػبًٕٕی ډٖشٺیڈ ثب ایه ٕبُډبوُب ٍا ىٍ هًى ومیثیىىي ،ثٍ ٙیًٌَبی ح ٽٍ ىٍ اٝڄ ډلپًڇ إز ،ډشًٕڄ ډیًٙوي .ایه ًٍ٥ثٍ و َ٪ډیَٕي ٽٍ ویَيَبیی هبٍع اُ اډپبوبر ىيڅز ي هبٍع اُ كی ٍ٦ٹيٍر ىيڅز ٭مڄ ډیٽىىي ډزٕٶبوٍ ٍيُ ثٍ ٍيُ يا١قسَ ډیًٙى .ومًوٍ ىیڂَ ایه وً ٫ٽبٍَب هَيع ي أ ډوبڅٴ ٹبوًن ي اًٝڃ ي ډجبوی اوٺالة ،دَٖ آیزاهلل ډىشَ٪ی إز ٽٍ ىٍ ياٹ٬ ثب ایه ٭مڄ ،سمبڇ ویَيَبی اوٺالثی ي ىيڅز اوٺالثی ٍا ثٍ ډٖوٌَ ځَٵز ي وٚبن ىاى ىٍ ىاهڄ آوـٍ ٽٍ ډب ٍَجَی اوٺالة ډیوبډیڈ ،ویَيَبی ٕیبٌ ي ډبػَاػً یی
198
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َٖشىي ٽٍ ٹبىٍوي ََ ان ،اوٺالة ٍا ثٍ ػبیی ثپٚبوىي ٽٍ ٵبػٮٍ ة ٌ ثبٍ آيٍى. ٿ ثیهاڅمچچی سَُان ثب كمبیز ىیڂَان، يٹشی ٽٍ ٽٖی ٹبىٍ إز ىٍ ٵَيى اٌ ؽوبن ٭مچی ٍا اوؼبڇ ىَي ،ثٍ َ٥یٸ ايڅی هًاَي سًاوٖز ىٍ ََ وٺ ٍ٦ایَان، ٭چیٍ ََ ویَيی اوٺالثی ،٭مچی ډبػَاػًیبوٍ اوؼبڇ ىَي ٽٍ وشیؼٍاٗ ډمپه یَی ي ثَهًٍى ډٖچلبوٍ ي كشی ٵبػٮٍ ثبٙي". إز ىٍٿ %%% ت ٝعٛٙاٖ اعتشاض ت ٝاخثاس سادی ٚ ٛتّٛیضیٖٛ
حضب دٔىشات وشدستاٖ دعٛت ت ٝسا ٜجیٕایی وشد ویٟاٖ 1358/4/20
ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچًٍَ ،جَ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،اهجبٍ ٍاىیً ي سچًیِیًن ىٍ ډًٍى ٽَىٕشبن
ٍا ډٲَ١بوٍ ي سلَیټآډیِ هًاوي ي آن ٍا
يٕیچٍای ثَای ثََڈُىن ٍياث ٤ثیه ډَىڇ ٽَىٕشبن ي كپًډز ډَٽِی هًاوي . يی ا١بٵٍ ٽَى َهٿاډی ٽٍ اُ یټ َ٥ٳ ثٍ ډب ډی ٿيیىي ثیب ییي ثَای اډىیز ډى٦ٺٍ ډٌاٽٌَ ٽىیڈ ي اُ َ٥ٳ ىیڂَ ثٍ ډب كمچٍ ډیٽىىي ،ثٍ و َ٪ډیٍٕي ٽٍ ه٘ اهجبٍ ٭يٌای یب ٭ًاډچی ومیهًاَىي ثیه ډب ي ىيڅز ي ٕٮی ىٕزځب َُبی ح ثَ ٭چیٍ ډب ایه إز ٽٍ ثٍ ایه ٍياث ٤څ٦مٍ ثِوىي .يی ا١بٵٍ ٽَى ثٍ ډىًٍ٪ ا٭شَا ٟثٍ ایه ٱَٟيٍُیُب ي َمـىیه سؼبيُ ثٍ كَیڈ آُاىیَب ،اډَيُ ىٍ ٗ. ٽچیٍ ََُٙبی ٽَىٕشبن ،ا٭شٞبثبر ي س٪بََار َٕإَی ثَځِاٍ هًاَي ى %%%
199
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
دس اعتشاض ت ٝاخثاس سادی ٚ ٛتّٛیضیٖٛ
تظاٞشات وشدستاٖ آساْ تشٌضاس ضذ آیٙذياٖ 1358/4/21
ىیَيُ ثٍ ځٶشٍ ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ثی٘ اُ 30 یمب یی ُىوي ي ډٲبٌُ َب ي اىاٍار َِاٍ وٶَ ىٍ ډُبثبى ،ىٕز ثٍ س٪بََار ي ٍاٌ ح .ٹبٕمچً َ ،مـىیه ىٍ ډًٍى ٭يڇ
ایه ٌ َُٙة َمیه ډىبٕجز ،سٮ٦یڄ ثًى
َٙٽز ثَهی اُ ځَيَُبی ٕیبٕی ىٍ ایه س٪بََار ثٍ ىڅیڄ
ځٔسَى ٌ ي
ػبډ٬وجًىن َيٳ ي ثَوبډٍ س٪بََار ځٶز:
"ایه ٭يٌ ځَيَُبی ٽً
َٖشىي ٽٍ ایه ا٭شَاٍ ٟا َڈ ثٍ ډب ىاٙشىي
،يڅی ثَوبډٍ ََ س٪بََار ي
ؽٽی
ٍاٌ حیمبیی ثٍ ډى ًٍ٪یټ یب ىي َيٳ ثَځِاٍ ډیًٙى ي سمبڇ هًإشٍَب ٍا یمب یی ډىٮپٔ ٽَى .س٪بََار اډَيُ $ىیَيَُٝ #ٵبً ثٍ ومیًٙى ىٍ یټ ٍاٌ ح ډى ًٍ٪ا٭شَا ٟثٍ ىٍيٯدَىاُیُبی ٍاىیً ي سچًیِیًن ثًىٌ إز ي ٥جیٮشبً ثَای یمب یی ي س٪بََار اوؼبڇ ىیڂَ هًإشُبیمبن اځَ الُڇ ثبٙي ،ثبَُڈ ىٕز ثٍ ٍاٌ ح هًاَیڈ ُى". ثٍ ٿُاٍٗ هجَوڂبٍان آیىي ٿان ىٍ ََُٙبی ثبوٍ ،دیَاو ،َُٚاٙىًیٍ ي ىیڂَ ََُٙبی ٽَىٕشبن ،ایه س٪بََار ًٍٝر ځَٵز ٽٍ ىٍ آوُب َِاٍان سه اُ ٕبٽىبن ٍيٕشبَبی اٍ٣اٳ ویِ َٙٽز ىاٙشىي . %%%
200
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
خثشٌضاسی سٚیتش ص :لاسّٕ ٛآٔادٔ ٜزاوش ٜتا دِٚت است ویٟاٖ 1358/6/3
ٝيای ػمًٍُی إالډی ایَان ،ىیٚت اُ ٹًڃ هجَځِاٍی ٍيیشَُ ا٭الڇ ٽَى ٽٍ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىثیَٽڄ كِة ډىلچٍ ىډپَار ٽَىٕشبن ٽٍ ىٍ ډلڄ وبډٮچًډی ٌة َٕ ډیثَى ،ثٍ هجَځِاٍی ٍيیشَُ ځٶشٍ إز آډبىٌ إز ثب ىيڅز ػمًٍُی إالډی ډٌاٽٌَ ٽىي .اُ ًٕی ىیڂَ ډىبث ٬ډ٦چ ٬ٽٌَى ،ىیٚت ة ىوجبڃ سٖچیڈ وبډٍای اُ َ٥ٳ ٍؤٕبی ایڄ ٙپبٻ ي ىٍ سَُان ا٭الڇ ٽَىوي ٌ ََٽی ثٍ إشبوياٍ آًٍثبیؼبن ٱَثی ،إشبوياٍ ٥ی دیبډی اُ ًٍٙای َُٙډُبثبى هًإشٍ إز ٽٍ َیأسی ثَای ډٌاٽٌَ ىٍ ډًٍى ولًٌ ثبُ ٿٙز اٍس٘ ثٍ ډُبثبى ي كڄ ډٖبڅمزآډیِ ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ،ثٍ اٍيډیٍ ثَيى ي َمـىیه ا٥ال ٫كبٝڄ ٙيٌ إز ٽٍ َیأسی ویِ اُ َ٥ٳ ًٍٙای اوٺالة َُٙډُبثبى ثٍ اٍيډیٍ ٍٵشٍ إز ،يڅی اُ وشبیغ ډٌاٽَار ا٥ال٭ی ىٍ ىٕز ویٔر. اُ ًٕی ىیڂَ هجَځِاٍی ٵَاوٍٖ اُ
سَُان ځِاٍٗ ىاى" :ډىبث ٬ډ٦چ٬
ٽَىَبی ډٺیڈ ډَٽِ ا٭الڇ ٽَىوي سمبَٓب یی ثَای آډبىٌٕبهشه ُډیىٍ ثَای اوؼبڇ ځٶشڂًَبی ډٖشٺیڈ ډیبن ىيڅز ي ډٺبڇَبی ٽَى ،ثَای ٭بىیٽَىن اي١ب٫ ىٍ ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه ایَان اوؼبڇ ځَٵشٍ إزَ ".میه ډىبث ٬اٵِيىوي :اځَ ایه سمبَٓب ثٍ وشیؼٍ ثَٕي ،اكشمبالً ځٶشڂًَبی ٍٕمی ٌة ُيىی آٱبُ هًاٌ ى ٙي. ىٍ سمبٓ ٽیُبن ثب ډٺبډُبی ډٖئًڃ ىيڅشی ،اُ ایه ػَیبن اُ٩بٍ ثیا٥ال٭ی ٙي.
201
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
دوتش لاسّٕ ٛدس ٔیتیٗي صذٞضاس ٘فشی دٔىشاتٟا:
ٔا ت ٝپیاْ أاْ "ِثیه" ٌفتٝایٓ اطالعات 1358/8/29
ٍىیي ي ٍأٓ ٕب٭ز 3ثٮياُ َُ٩ثب َٕيى ٍٕمی ٽَىٕشبن ،ډَإڈ آٱبُ ٿ ثٮي اُ آن یټ ىٹیٺٍ ثٍ یبى ي اكشَاڇ ُٙيا ٕ ،پًر ا٭الڇ ٙي .آنٿاٌ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٍ ډیبن اثَاُ ٙز ډیپَيٵًن ٹَاٍ ځَٵز ي ٕوىبن ډَٚيكی ثٍ اكٖبٕبر ثیٕبثٺٍ ډَىڇ ،ح ُثبن ٽَىی ایَاى ٽَى .يی ځٶز" :هًاََان ي ثَاىٍان ٭ِیِ ! ډچز ٭ِیِ! ډَىڇ ٹَُډبن ي ٹَُډبندَيٍ ډُبثبى! هًى ٍا هیچی هًٙجوز ډیىاوڈ ٽٍ دٔ اُ ؽوي ډبٌ ىٍ اػشمب ٫دَ ًٍٙي ىٍ ډیبن ٙمب َٖشڈ ي ىٍ ډًٍى ٽَىٕشبن ثب َڈ آ ثٍ سمبڇ ٝلجز ډیٽىیڈ .ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ،ثٮي اُ اىای اكشَاڇ ي ٓح ان ثٍِ ٿ ٽَى ي ُكمشپٚبن ُٙيای ٍاٌ آُاىی ٽَىٕشبن ي ایَان ،دیٚمَ ٿ ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه ځٶز" :اُ ٽچیٍ ُوبن ،ىاو٘آډًُان ي ػًاوبن ویِ سٚپَ ډیٽىڈ ٽٍ ډب ٍا ىٍ ایه ډجبٌٍُ ثٍِ ٿٝ ،میمبوٍ یبٍی ٽَىويَ .مـىیه اُ ٽچیٍ ٍيٙىٶپَان ىویب ٽٍ ىٍ سمبڇ َٙایٕ ٤وز
،ثب كَٳ ي وًٙشٍ اُ ډجبٌٍُ
كٸ٥چجبوٍ ډب كمبیز ٽَى ٌاوي سٚپَ ډیٽىڈ .اډَيُ ډب ایىؼب ػمٙ ٬يٌایڈ سب ٿییڈ ٻٌ یټ ثبٍ ىیڂَ ثٍ ٍَجَ اوٺالة إالډی ایَان ٕالڇ ٽَىٌ ي ثٍ ایٚبن ةي دیبڇ ایٚبن ٍا ٙىیيٌ ي ثٍ آن څجیټ ځٶشٍایڈ ي ډب كبَ١یڈ سمبڇ اډپبوبر هًى ٍا ثٍ ٽبٍ ثڂیَیڈ سب ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی ىٍ ٽَىٕشبن ََؿٍ ُيىسَ سمبڇ ًٙى ،اڅجشٍ
202
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٍ ایه ػَیبن ثٍ ځٶشٍ اډبڇ همیىی ،ثيهًاَبوی يػًى ىاٙشىي ٽٍ ومیهًإشىي ٿی ایؼبى ًٙى ي ډب اُ ایٚبن ډیهًاَیڈ ٽٍ ایه ٹجیڄ ایه اسلبى ي َمجٖز ثيهًاَبن ٌة ٙير ډؼبُار ًٙوي َ .يٳ ډب اُ ډجبٌٍُ ،ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ایَان ثًىٌ ي َڈاٽىًن ویِ ایه ٙٮبٍ ډبٕز
.اُ
ًٕی ىیڂَ َڈاٽىًن ثَای ٍَجَ اوٺالة ي هچٸَبی ایَان ي ىيٕشبن ډب ٍيٙه ٙيٌ إز ٽٍ ډب وٍ سىُب سؼِیٍ٥چت ویٖشیڈ ،ثچپٍ ثب اډذَیبڅیٖڈ ي ٍٝیيویٖڈ ویِ َمپبٍی وياٙشٍایڈ ،ثچپٍ ػِي هچٸَبی يٵبىاٍ ثٍ ایَان َٖشیڈ ي ثوب
ٍ٣
هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ایَان ي ىډپَإی ثَای َٕإَ ٽ ًٍٚایَان ،سٶهٿ ٌة ىٕز ځَٵشٍایڈ ي اډیي ډب ایه ا ٕز ٽٍ سمبڇ ډَىڇ ایَان ىٍ ٽىبٍ َڈ ډظڄ ٍيَُبی ٹجڄ ي ثٮي اُ اوٺالة ،ثَای ىٵب ٫اُ آُاىی ي إشٺالڃ ایَان ثپًٙىي. یشٚصی عمُ ج ٹبٕمچً ىٍ ٹٖمز ىیڂَی اُ ٕوىبن هًى ځٶز ،٭ٺڄ ي ٽیبٕز ي ٵُڈ ي یَيُ ٙي ٌ إز ،ډب ٽٍ ثب ٭ٺڄ ٕچیڈ ٙٮًٍ إز ٽٍ ىٍ ډٖیَ ډجبٌٍُ ډب ح آډيٌایڈ ،آډبىٌایڈ َڈ ثَای آس٘ثٔ ي َڈ ثَای ډٌاٽٌََ ،مـىیه ډیهًاَیڈ ډظڄ یټ كِة ٕیبٕی ډٔئيڃ ي یټ كِة ٽٍ ایه ډَىڇ ثٍ آن ا٭شمبى ىاٍوي ي اُ ٽبٍَبی آن هب ٍ٣ػم٬اوي ،ثب ډٺبډبر ىيڅز ثٍ ٝلجز ثىٚیىیڈ ي ا٭شٺبى ىاٍیڈ ي ډیهًاَیڈ ٽٍ ایه ډٌاٽٌَ ىٍ ؽَبٍؽية ٍإشی ي ا٭شمبى ثٍ َميیڂَ اوؼبڇ ٿیَى ي ثيهًاَبن ویِ ىٍ ایه ډیبن اُ ََ وبكیٍ ي ىٍ ََ ډٺبډی ٽٍ ثبٙىي ،ثب ٹيٍر ډچز َٕٽًة ًٙوي ي ډه ډی ٿيیڈ ٽٍ ثبیي اةایه ٹجیڄ اٵَاى ٽٍ ثوب ٍ٣ډىبٵ ٬هًى ومیهًاَىي ٝچق ي ٝٶب ةٌ يػًى آیي ،ډجبٌٍُ ٽَى ي
203
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ة يػًى آډيٌ ي یب یټ اػبٌُ وياى ٽٍ یټثبٍ ىیڂَ ىیپشبسًٍی ىٍ ایه ډمچپز ٌ ،
ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی ىیڂَ اسٶبٷ اٵشي .ډب اځَ ثب َڈ اسٶبٷو َ٪ىاٙشٍ ثبٙیڈ آنيٹز إز ٽٍ ډیسًاویڈ سمبڇی آوـٍ ٍا ٽٍ ٌةىٕز آيٍىٌایڈ ،كٶ ٨ٽىیڈ. %%% دوتش لاسّٕ :ٛحاضشیٓ سش ٔیض ٔزاوش ٜتٙطیٙیٓ ویٟاٖ 1358/8/30
ډُبثبى ،هجَوڂبٍ ا٭ِاډی ٽیُبن ـ ډیشیهٿ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٕ ،ب٭ز 3ثٮياُ َُ٩ىیَيُ ىٍ إشبىیًڇ يٍُٙی ډُبثبى ثَځِاٍ ٙي .ىٍ ایه ډَإڈ ٽٍ ځَيَُبی ډوشچٴ ډَىڇ ډُبثبى َٙٽز ىاٙشىي ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٥ ،ی ٕوىبوی ځٶز:
،ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً "هًاََان ي ثَاىٍان ٭ِیِ ي
َمَُٚیبن ي ډچز ٹَُډبندَيٍ ٽَى ! ایىټ هًى ٍا ثٖیبٍ هًٙجوز ډیىاوڈ ٽٍ ثٮي اُ ؽوي ډبٌ ىٍ ډُبثبى ٭ِیِ ثب َڈ ىٍثبٌٍ ىٍ ٿیَیُبی ٽَىٕشبن ٝلجز ٽىیڈ .ثٍ ډه اػبٌُ ىَیي ٹجڄ اُ اٙبٌٍ ثٍ ډً١ٮبر ډوشچٴ ،ثَ ُٙیيان ٍاٌ آُاىی ٽَىٕشبن ایَان ي ایَان ٕالڇ ٽىڈ " .ىٽشَ ٹبٕمچً ،دٔ اُ سٚپَ اُ ډَىڇ ځٶز" :اډَيُ ډب ىٍ ایىؼب ػمٙ ٬يٌایڈ ٽٍ یټثبٍ ىیڂَ ٕالڇ ډب ثٍ ٍَجَ ٭بڅیٹيٍ اوٺالة إالډی ایَان ثَٕي ،ډب ىٍ ایه ػب ػمٙ ٬يیڈ ٽٍ ثٍ اډبڇ ٿيییڈ دیبڇ اي ٍا ىٍیبٵز ٽَىیڈ ي ثٍ دیبڇ ایٚبن څجیټ ډی همیىی ة
ٿيییڈ.
كبَ١یڈ سمبڇ ٹيٍر هًى ٍا ثٍ ٽبٍ ةٿیَیڈ سب ثَاىٍٽٚی ىٍ ایه ډى٦ٺٍ
ثٍ
ثَٓ .اډبڇ همیىی ىٍ دیبډٚبن ډی ٿيیىي ایه ثيهًاَبن ثًىوي ؿىیه اسمبڇ ى ي١ٮی ٍا دی٘ آيٍىوي ٽٍ ثَاىٍٽٚی ثپىىي ،سمبڇ ډَىڇ ٽَى ثب َڈ ي یټ ٝيا
204
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اُ اډبڇ همیىی ډیهًاَىي ىٍ ثَاثَ
،ایه
ؽٙڈ سمبڇ هچٸ ٽَى ي ایَاویبن
ثيهًاَبن ٍا ډؼبُار ثپىىي ،ډب وَ٪ډبن وٖجز ثٍ اوٺالة َٕإَی ایَان ٭ً ٟوٚيٌ ،ډب َيٵمبن اُ ػهٿ ،ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن ثًىٌ ي كبال َڈ ایه َيٳ ٙ ،ٮبٍ ډبٕز ي ؽانوـٍ اډبڇ همیىی ىٍ دیبڇ هًىٙبن ویِ ډیٵَډبیىي ،هًىډوشبٍی ثَای ایه ډچز ٽٍ ثٍ آوُب ٩چڈ ٙيٌ ٙشیجبوی هًى ٍا ي ٕبڅُبی ٕبڃ إز ثَای آن ډجبٌٍُ ډیٽىىي ،ثب سمبڇ يػًى ح اُ اډبڇ ٽٍ ثَ ٭چیٍ اډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ډجبٌٍُ ډیٽىىي
،ا٭الڇ ډیٽىیڈ.
اډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ،ىٙمه ٙمبٌٍ 1ایَان ٍا ډلپًڇ ډیٽىیڈ .هًاََان ي ثَاىاٍن ٭ِیِ ! اډَيُ ىٍ ایىؼب ػمٙ ٬يیڈ ٽٍ ٕیبٕز ایَان ٍا ىٍثبٌٍ اډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ٽٍ ومیهًاَي ٙبٌ ػالى ٍ ا ثٍ ایَان دٔ ثيَي ٍ ،يٙه ٽَىٌ ي ایه ٕیبٕز اډذَیبڅیٖشی ٍا ډلپًڇ ٽىیڈ .ډب آٍُي ىاٍیڈ یپجبٍ ىیڂَ سمبڇ اٍؿٍ ډظڄ ٍيَُبی ايڃ اوٺالة ایَان ،ثَای ىٵب ٫اُ ډَىڇ ایَان ،یپيڃ ي یټح سمبڇ ایَان ،ىٍ ډٺبثڄ اډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ثب َڈ دی٘ ثَيوي .ډب ىٍ ایىؼب ثب َڈ ٿاٌ ىيڅشی ،اٙوبٝی َٖشىي ٽٍ ډلیٕ ٤بڅڈ ػمٙ ٬يٌایڈ سب ا٭الڇ ٽىیڈ ىٍ ىٕز ډٌاٽٌَ ٍا آڅًىٌ ډیٽىىي ،اډب ایىؼب ا٭الڇ ډیٽىیڈ َيٳ ډب اُ ػهٿ ،ثَاىٍٽٚی ٱبڅت ي ډٲچًة ویٖز َ .مٍ ثب َڈ ثَاىٍ َٖشیڈ ،اُ اډَيُ ثبیي ثپًٙیڈ ثَای یَيُی ای ثٍ ایَانی آُاى ي آثبى ي ثَای هًٙجوشی ډچشمبن ٽًٙب ثبٙیڈ ،اځَ ح ىوجبڃ َٖز ٽٍ َٖز ،ډَىڇ ایَان َڈ
یَيُ َٖشىي ي ایه َٕثچىيی ي ح
یَيُی ثَای اوٺالة ایَان ډیثبٙي .ثبیي ځٶز ٽٍ ٭ٺڄ ي ٕیبٕز ح
ي سٶبَڈ
اٻ ،آډبىٌ آس٘ثٔ یَيُ ٙيٌ .ډب ډظڄ َمی ٍٚثب ىڃ ح إز ٽٍ ثَ هًٞډز ح ي ډٌاٽٌَ َٖشیڈ .ډچز ثبیي ىٍ ؽَبٍؽية ٍإشی ي ا٭شمبى ،ایه ٝياَب ٍا ٽٍ
205
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
يٗ ي َ٥ٵی ٽٍ َٖز ي ىٍ ٿيَب اىاډٍ یبثي ،كبڃ ىٍ ََ ٿ ٌ ومیهًاَىي ایه ځٶز ََ ډٺبډیٽٍ َٖز ،ثب ٹيٍر َٕٽًة ٽىىي ي وجبیي ثٍ ٭يٌای ٽٍ ډیهًاَىي ىیپشبسًٍی ایؼبى ٽىىي ي ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی ایؼبى ومبیىي ،اػبٌُ ٵٮبڅیز ىاى. ډَىڇ ي ځَيَُبی ٕیبٕی ،ومیهًاَىي ىٍ ٽَىٕشبن ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی اىاډٍ یبثي ،يڅی ایه ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی ٍا ثٍ ډَىڇ ٽَى سلمیڄ ٽَىوي .كبال ٽٍ ٍاٌ آٙشی ٍ ،اٌ ؽ إٌٍبُی ٕیبٕی َمًاٍ ٙيٌ
،اډپبن ىاٍى اُ ٍاٌ ډٌاٽٌَ ،
ٿیَیڈ ي ا٭الڇ ډیٽىیڈ ي ىيٕز ىاٍیڈ ٽٍ آٙشی ٽىیڈ ي ډب هًىډوشبٍی ة ىيٕز ي هًاَبن ثَاىٍی َٖشیڈ ي ىيٕز ىاٍیڈ ىٍ ٕبیٍ ػمًٍُی إالډی ثب َڈ ډظڄ ثَاىٍ ُوي ٿی ٽىیڈ ي ایه ؿیِی ویٖز ٽٍ ډب االن ثوًاَیڈ ،ثچپٍ ىٍ سمبڇ ً٥$ڃ #سبٍین ،ډچز ٽَى هًاَبن ثَاىٍی ي ثَاثَی ثًىٌ إز ُ .یَا ډچز ډب ډچشی ډٖچمبن إز ،ډب ډیهًاَیڈ َیأر كٖهویز ٽٍ اُ اډبڇ ىٕشًٍ ٍٿٍىى .اځَ ىيڅز یټ ٹيڇ ثَای ځَٵشٍ إزََ ،ؿٍ ُيىسَ ثٍ ٽَىٕشبن ة ډٌاٽٌَ ثَىاٍى ،ډب ىي ٹيڇ ثَډیىاٍیڈ". ىٽشَ ٹبٕمچً ځٶز:
"كبَ١یڈ َٕ ډیِ ډٌاٽٌَ ثىٚیىیڈ ي ن ځٌ اٍیڈ
ٍيَی ،٭چیٍ ډَىڇ ٽَى اٹياڇ ٽىىي .كِة ىډپَار ٍان ي ٍٕبوٍَبی ٿ سً٥ئٍٿ ٽَىٕشبن سب ٍٕیين ثٍ كٸ هًىډوشبٍی ي إشٺَاٍ ىډپَإی ىٍ ایَان ډٺبيڇ هًاَي ثًى ،ډب اُ سمبډی ځَيَُبی ٕیبٕی ي $ویَيَبی #اػشمب٭ی ډیهًاَیڈ ٽٍ ٙشیجبوی ٽىىي ". اُ ډچز ٽَى ح ایبن ایه اػشمب ، ٫ٹ٦ٮىبډٍای ىٍ َٶز ډبىٌ ٹَائز ٙي ي ثٍ سًٞیت ىٍ ح ډَىڇ ډُبثبى ٍٕیي .ىٍ ایه ٹ٦ٮىبډٍ ١ ،مه إشٺجبڃ اُ دیبڇ سبٍیوی ٍيُ
26
ٙشیجبوی ي ثَ ٍٵ٬ آثبنډبٌ اډبڇ همیىی ،اُ ډًٍَ ٬١جَ اوٺالة إالډی ایَان ح
206
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕشڈ ډچی ،اٹشٞبىی ،ٵََهٿی ي ٕیبٕی اُ ډچز ٽَى ر أ ٽیي ٙيٌ إز .ىٍ ٹٖمشی اُ ٹ٦ٮىبډٍ آډيٌ إزٝ" :میمبوٍ اُ ٍَجَ اوٺالة ډیهًاَیڈ ثب ٹجًڃ هًإز اٝچی هچٸ ٽَى ،یٮىی هًىډوشبٍی ،ىٍ ؽَبٍ ؽية سمبډیز اٍ١ی ایَان ،یټثبٍ ىیڂَ ٭الٹٍ هًى ٍا ثٍ ٍٵ ٬وبثَاثَیُبی ډًػًى ىٍ ػبډٮٍای ٽٍ ډیَاص ٍّیڈ ٵبٕي ځٌٙشٍ إز ،ثٍ ػُبویبن ا٭الڇ ىاٍوي". %%% ٘ظشات دوتش لاسّٕٛ دستاسٔ ٜزاوشات صّح ٚخٛدٔختاسی دس وشدستاٖ اطالعات 1358/9/5
سً١یلی ىٍثبٌٍ ایه ډٞبكجٍ آوـٍ ىٍ ُیَ ډیهًاویي ،ځٶشڂًیی إز ٽٍ إمب٭یڄ ػمٚیيی
،هجَوڂبٍ
ا٭ِاډی "ا٥ال٭بر"ٕ ،ب٭ز ٝ 9جق ٍيُ ٙىجٍ ًٕ ،ڇ آًٍډبٌ ،ثمير 90ىٹیٺٍ ثب ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ یپی اُ ډىبُڃ ډُبثبى اوؼبڇ ىاىٌ إز. ٓ :آٹبی ىٽشَ ٹبٕمچً ډه ىٍ َٙای٦ی ثَای ډٞبكجٍ دی٘ ٙمب آډيڇ ٽٍ ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ىٍ وٺ ٍ٦٭٦ٴ ٹَاٍ ځَٵشٍ ي اٵپبٍ ٭مًډی ي ة ٌ ًٍ٥ٽچی ٿاٌ ډیٻنوي ًٕ .ډیه ىيٍ اُ ػبډٮٍ اوٺالثی ایَان ،ثٍ ایه ډٖئچٍ ثب ىیي هبٝی ن سالُٙبی َیأر يیٌْ ،ثب ك ًٍ٢ؽوي ٕب٭شٍ ٙمب ىٍ ػم ٬آوبن ،كپبیز اُ ایه ىاٙز ٽٍ ثَهالٳ ثٮ٢ی ٙبیٮبر ،ىي َ٥ٳ ډٌاٽٌَ ثب اكٖبٓ ډٔ ئً څیز
207
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽبډڄ ،ثَای ایؼبى سٶبَڈ سالٗ ىاٍوي .ډه اُ ٙمب ډیهًاَڈ ثب سًػٍ ثٍ سمبڇ ػًاوت ،و َ٪هًى ٍا ىٍثبٌٍ ایه اٹياډبر ي ٌة ًٍ٥ٽچی ډٖئچٍ ٽَىٕشبن َٙف ىَیي؟ ىٽشَ ٹبٕمچً :ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ٹجڄ اُ ایه ىٍٿیَیُب َڈ يػًى ىاٙز ،یٮىی ص ي ٵٮبڅی ىاٙشىي ،اوش٪بٍٙبن یَيُی اوٺالة وٺ٘ ډإ ٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٽٍ ىٍ ح ة يػًى آيٍى ي ٌة كٺًٷ ایه ثًى ٽٍ اوٺالة ایَان یټ ٍّیڈ ىډپَاسیټ ػيیي ٌ ځٌ اٍى ،اُ َ٥ٳ ىیڂَ ،ډَىڇ هچٺُبی ایَان ي كٺًٷ َمٍ ډَىڇ ایَان اكشَاڇ ة ٽَىٕشبن ٕبڅُب ثَای ٍٵٕ ٬شڈ ډچی ډجبٌٍُ ٽَىٌاوي ي اوش٪بٍ ىاٙشىي دٔ اُ یَيُی اوٺالة ٍَ ،جَی اوٺالة كٺًٷ ډچی آوُب ٍا رأڇیه ٽىي ي ىٍ ؽَبٍ ؽية ح هًىډوشبٍی ،ایه كٺًٷ ٍا ثٍ ډَىڇ ثيَي .ډب ایه هًإشُب ٍا ؽوي ثبٍ ،وٍ سىُب ىٍ ډ٦جً٭بر ډىش َٚٽَىیڈ ي یب ىٍ ٕوىَاویُب ثیبن ومًىیڈ ،ثچپٍ یټثبٍ َڈ ثٍ ٭َ ٟاډبڇ ٍٕبويیڈ ي ثَای سً١یق هًإز هًىډوشبٍی ٽٍ هًإز اٝچی يیٌ كِة ډب ،دی٘ اډبڇ ٍٵزٍ .يُ ی ّ ډَىڇ ٽَىٕشبن إز َ ،یأر ومبیىيٿ َٚشڈ ٵَيٍىیه ،ډب هًإزَبی هًى ٍا ثٍ اډبڇ اٍائٍ ومًىیڈ ،ایىؼب یټ وٖوٍ آنٍا هيډز ٙمب ډیىَڈ .ىٍ ایه ثیبویٍ آډيٌ إز :هًىډوشبٍی یا ٵياٍسیً ، ََ ٽياڇ ٙپڄ ډٮیىی اُ دیبىٌٽَىن كٸ سٮییه َٕوًٙز ډیثبٙي .اځَ ىٍ ایَان سىُب یټ هچٸ ٕشميیيٌ ،ډظالً هچٸ ٽَى يػًى ىاٙز ،آنٿاٌ ٍاٌكڄ ډٖئچٍ ډچی ،سىُب ٙپڄ هًىډوشبٍی ډیسًاوٖز ثبٙي ،څیپه ،ثٍ ٭چز يػًى هچٺُبی ة و َ٪ډیٍٕي .ىٍ ََ ىي ٕشميیيٌ ډشٮيىٙ ،پڄ ٵيٍاسیً ٍاٌكڄ ػبډ٬سَی ٌ ًٍٝر ،ثَهی اُ اډًٍ ،ډىلَٞاً ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی إز .ایه اډَ ىٍ ؽَبٍ ثو٘ هال ٍٝډیًٙى 1 :ـ اډًٍ ډَثً ٣ثٍ ٍياث ٤هبٍػی ٽٍ ٗاډڄ ٍياث٤
208
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕیبٕی ،ثبٍُځبوی ي ډبڅی هًاَي ثًى2 .ـ اډًٍ ډَثً ٣ثٍ ىٵب ٫اُ ډََُبی ٽًٍٚ ي إشٺالڃ ي آُاىی هچٺُبی ایَان ىٍ ډٺبثڄ سؼبيُار هبٍػی 3ـ اډًٍ ډَثً٣ ثٍ ٽبٍَبی ثبوټ ډَٽِی اُ ٹجیڄ ؿبح إپىبٓ ي ډٖب ئڃ اٍُی 4ـ اډًٍ ډَثً ٣ثٍ ثَوبډٍَبی ىٍاُډير اٹشٞبىی ،ثَوبډٍَبیی ٽٍ ډٮمًالً ثٍ َٕډبیٍځٌاٍیُبی ؽٙڈٿیَ ویبُډىي إز . اىاٌٍ اډًٍ ىاهچی ،ىٍ ٝالكیز ٕبُډبوُبی هًىډوشبٍی هًاَي ثًى .ډب ایه هًإشُبی هًى ٍا ثٍ اډبڇ اٍائٍ ومًىیڈ ،ثٍ يیٌْ ایىپٍ ىٍ ثلظُبی ډٺيډبسی ٽٍ ثب َیأر يیٌْ ىيڅز ىاٙشیڈ،آٹبی ٵَيََ اُ٩بٍ ىاٙشىي ایه هًإشُب ة
ٌ
ًٍ٥ٽچی ٌة و َ٪اډبڇ ٍٕیيٌ ي ایٚبن ډًاٵٺز هًى ٍا ثب ایه هًإشُب ا٭الڇ ٽَىٌاوي .ډشإٔٶبوٍ ،آنډًٹ ٬ٽٖی ثٍ هًإزَبی ډب سًػٍ وپَى ،ثچپٍ اُ ََ َ٥ٳ َٙي ٫ثٍ سً٥ئٍ ٽَىوي .یٮىی آوُب ٽٍ اډبڇ ىٍ دیبډ٘ إڈ آوبن ٍا ثيهًاَبن وبډیيوي ًَ ،ه ٍَجَی ٍا ډًٚة ٽَىوي ي ٭چیٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن حٌ ،اُ َ٥ٳ ی اُ ٕىىيع ځَٵشٍ سب اي یىٍح سلَیټ ومًىوي .ىٍ وشیؼٍ كمچٍَبی ح سً٥ئٍٿٍان سَسیت ىاىٌ ٙي ي ډب ثب يػًى ایىپٍ ثٖیبٍ ٽً ٘ٙٽَىیڈ ثب ايٌ ،ؽوبن ٿٕشَى ٌ سُیٍ هًوَٖىی ي ثَىثبٍی سلمڄ ٽىیڈ ،ډشبٕٶبوٍ سً٥ئٍ ح ٙيٌ ثًى ٽٍ ىیڂَ ٍاَی ثَای ډب ثبٹی ومبوي ٽٍ كشی وَ٪ار هًى ىٍثبٌٍ ایه سً٥ئٍ ي ډٖبئڄ ٽَىٕشبن ٍا ثشًاویڈ ثٍ ډَىڇ ایَان ة ٿيئیڈ .ىٍياٹ ، ٬آوـٍ ومیثبیٖز ثًٚى ٙ ،ي ي یټ ػهٿ وبهًإشٍ ٌة ډب سلمیڄ ٙي ي ىٍ وشیؼٍ ،ډب ٍاَی ػِ ىٵب ٫اُ هًى وياٙشیڈ ي وياٍیڈ ،كبال ٽٍ ٭ٺڄ ٕچیڈ ىٍ ىاهڄ ىيڅز ي یيا ٙيٌ ي دیبڇ اډبڇ ویِ وًیي سبٌُای ة ٌ ىٕز ىاىٌ، ًٍٙای اوٺالة إالډی ح
209
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
و َ٪ډه ایه إز ٽٍ ثبیي َٙای ٤ډٖب٭يی ٌة يػًى آيٍیڈ سب ثشًاویڈ ىٍثبٌٍ هًإزَبی هچٸ ٽَى ډٌاٽٌَ ٽىیڈ.
ډٌاٽٌَ ثَاىٍاوٍ اُ َمبن آٱبُ ،وَ٪ډبن ایه ثًىٌ ٽٍ ډٔئڅٍ ٽَىٕشبن ٍاٌكڄ و٪بډی وياٍى
،
وبٌ ثَىن ثٍ ٍاٌكڄ ٕیبٕی ىاٍىٌ .ة و َ٪ډب اُ َمبن آٱبُ ډیثبیٖز ٌة ػبی ح ثَیڈ .كبال َڈ اځَؿٍ وبٌ ة سَ ي سبوټ ،ثٍ ٭ٺڄ ٕچیڈ ي ډٌاٽٌَ ح ٵبوشًڇَ ،چیٽً ح ىٍ ایه ثَهًٍى و٪بډی ،ډٞبئت ثٖیبٍی وٞیت ډَىڇ ٽَىٕشبن ٙيٌ ،يڅی ډب َمبو ًٍ٦ٽٍ ا٭الڇ ٽَىیڈ ،ىٍ ػهٿ ثَاىٍٽٚی ،ٱبڅت ي ډٲچًة ومیٙىبٕیڈ ي ډٮشٺيیڈ َیؾ َ٥ٵی وجبیي اُ ډً ٬١ٹيٍر كَٳ ثِوي ،ثچپٍ ثَاىٍياٍاوٍ ثىٚیىیڈ ي كَٳ ثِویڈ .اډب ىٍثبٌٍ ډٌاٽَار ،سب ایه څل ٍ٪ٽٍ ىٍ هيډز ٙمب َٖشڈ ـ إم٘ ٍا ډٌاٽٌَ ځٌاٙز ـ اوؼبڇ وڂَٵشٍ إز ،ثىيٌ هًىڇ ٙوٞبً ة ا٦ٝالف هًٗآډي ٿيیی ،هيډز َیأر يیٌْ ىيڅز ٍٕیيڇ ي ىیَيُ ثَای ٌ آوؼب ثٍ َیؾ يػٍ ډٌاٽٌَای اوؼبڇ وڂَٵز ،ػِ ایىپٍ ىٍثبٌٍ آس٘ثٔ ي ایىپٍ ډٌاٽَار ډب ىٍ ؿٍ َٙای٦ی ي ىٍ ٽؼب ي ثب ك ًٍ٢ؿٍ ٽٖبوی اوؼبڇ هًاَي ة ٭مڄ آډي .ډب ىٍ ٽَىٕشبن ،دٔ اُ ثلض ي ځٶشڂً ثب ځَٵزٝ ،لجزَبیی ٌ ػىبة ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی ،ٹَاٍ ځٌاٙیڈ ٕوهٿيی َیأر اُ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثبٙي ي ثٺیٍ ا٭٢بی َیأر ٭جبٍسىي اُ ومبیىيځبن ؽٍیټَبی ٵيائی هچٸ ي كِة ُكمشپٚبن ٽَىٕشبن ،ٽًډچٍ ٥ .جٸ سًاٵٺی ٽٍ ثٍ ٭مڄ آډيٌ ،ایه ىي ٕبُډبن ىٍ ٽچیٍ ډٌاٽَار َٙٽز ىاٍوي ي اڅجشٍ وَ٪اسٚبن ٍا اُ ٿ وَ٪اسٚبن ٍا ډىٮپٔ ډیٽىي ٿ ډیىَىي ي ٕوه ي َ٥یٸ یبىىاٙز ثٍ ٕوه ي
210
.
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
يڅی آوـٍ ٽٍ اَمیز ىاٍى ،ایه إز ٽٍ ایه ٕبُډبوُب ىٍ ډًٍى ؿبٍؿًة يوٍ ډَ٦ف ٽىىي ،ىٍ ياٹ ٬ثٍ سًاٵٸ اًٝڅی ډٌاٽَار ي ایىپٍ هًإشُبیٚبن ٍا ؿڀ ٍٕیينى. ٓ :یپی اُ ډٖبئڅی ٽٍ ىٍ ایه ٕٶَ ،ثَای ٍٕ ځَيٌ َیأر كٖهویز دی٘ آډي ،ك ًٍ٢ؽٍیپُبی ٵيائی هچٸ إز .یپی اُ آٹبیبن ا٭٢بی َیأر ،ىیَيُ وٙ َ٪مب ثٍ ډه ډی ځٶز ٽٍ ډب ثب ومبیىيٌ ایه ٕبُډبن ٝلجز ووًاَیڈ ٽَىٌ .ة اځَ ثَ َٕ ایه ډًٕ ٫ً١مبػز ثًٚىٙ ،مب ؿٍ هًاَیي ٽَى؟ ىٽشَ ٹبٕمچً :اڅجشٍ ىٍ ډٌاٽَارٕ ،مبػز ٌة ًٍ٥ٽچی ٗیًٌ هًثی ویٖز ، يڅی ثب َمٍ ایه اكًاڃ ،ډب وَ٪ډبن ایه ا ٕز ٽٍ ىٍ ایه ډٌاٽَار ،یټ َ٥ٳ وجبیي سَٽیت َیأر ومبیىي ٿی َ٥ٳ ىیڂَ ٍا سٮییه ٽىيٙ .بیي ډب َڈ وَ٪ی ىٍ ډًٍى یټ یب ؽوي ٭َ ً٢یأر ىاٙشٍ ثبٙیڈ ،ثب ایه يٝٴ ډب َيٵمبن ایه إز ٽٍ ډٌاٽَار دی٘ ثَيى .ىٍ ډًٍى ؽٍیپُبی ٵيایی هچٸ ،ىیَيُ ډ٦چجی ة ٌ ډب ځٶشىي ،ډب ایه وٍ َ٪ا ثب ٙوٙ ٜین ٭ِاڅيیه كٖیىی ي ځَيَُبی ىیڂَ ډَ٦ف ډیٽىیڈ ،ایه ډٖئچٍ وجبیي ثٍ َیؾيػٍ ،ډبو ٬ډٌاٽَار ثًٚى.
ىٍ اوش٪بٍ دیٚىُبىار ىيڅز ة َٕ ډیثَڇ ،اكٖبٓ ډیٽىڈ ٽٍ ٓ :ىٍ ً٥ڃ ٍٕ ٍيُی ٽٍ ىٍ ډُبثبى ٌ ة ىڅیڄ آس٘ثٔی إز ٽٍ ٙمب یټ آٍاډ٘ وٖجی ثَٹَاٍ ٙيٌ ،آیب ایه ٌ ىاىیي؟ ٹبٕمچً :ایه آٍاډ٘ وٖجی اُ آن ډًٹٮی ٽٍ َیأر يیٌْ ىيڅز ثٍ ٽَىٕشبن آډيٌ ،ثٍ يیٌْ ثٮي اُ دیبڇ اډبڇ همیىی ،٭مالً ٌة يػًى آډيٌ إز .ډب سب ایه
211
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
إياٍَب ي څل ٍ٪آس٘ثٔ وياىیڈ ،ثَای ایىپٍ ىي ٣َٙىاٙشیڈ ،یپی ثبُ ٿٙز ح ىیڂَ ایىپٍ ىٍ ډًٹ ٬آس٘ثٔ ،اٍس٘ وجبیي وٺڄ ي اوشٺبڅ٘ ًٍ٥ی ثبٙي ٽٍ ایٿاَُبی اُ ىٕزىاىٌاٗ ٽبٍی ثپىي .ىٍ ډًٍى ٵَډًڃ ثَای ٌة ىٕز آيٍىن ح ىيڇ ٽٍ وٺ ٍ٦اهشالٳ إز ،ٵٮالً ىاٍیڈ ډٌاٽٌَ ډیٽىیڈ .اڅجشٍ ډب وٙ َ٪ین ٭ِاڅيیه ٍا ډیدَٕیڈ َ ،میه االن ٵبسق ٙیناالٕالډی ،ومبیىيٌ ایٚبن ایىؼب سَٚیٴ آيٍىوي .ډه اُ ایٚبن هًاَ٘ ٽَىٌ ثًىڇ سَٚیٴ ثیبيٍوي سب ډًاٵٺز ایٚبن ػچت ثًٚى .ىٍ ََ ًٍٝر ،ډب ډوبڅٴ ىٍ ٿیَی َٖشیڈ ي اډیيياٍیڈ ََؿٍ ُيىسَ ياٍى ډٌاٽٌَ ًٙیڈ. ٓ :اُ ډٖبئڅی ٽٍ ثٍ ٿډبن ډه ىٍ ایه ىيٍ ايڃ ډٌاٽَار ډَ٦ف هًاَي ٙي، ډٔئڅٍ ٿٍي ٿاوُب إز ،ىٍ ١مه ډیىاویڈ ٽٍ كِة ىډپَار ،یټ ٕبُډبن سٚپیالسی ډى٪ڈ إز .آیب ىٍ ډًٍى سٮياى ٽٚشٍٙي ٿان ػه ٿ ،آډبٍی ىٍ ىٕز ىاٍیي؟ ىٽشَ ٹبٕمچً :ىٍثبٌٍ سٮياى ُٙیيان ،ىٍ كبڃ ػم٬ٽَىن آډبٍ َٖشیڈ ٽٍ ډزٕٶبوٍ ُٙيا یډبن ثٖیبٍ ُیبى إز .ىٍ ډًٍى ُوياویبن ، َىًُ ٽبډڄ وٚيٌ ،يڅی أ ډب ٍٕ َٶشٍ دی٘ سٺَیجبً َمٍ ُوياویبن اٍسٚی ٍا آُاى ٽَىیڈ ٽٍ كييى 60وٶَ ثًىوي ي ؽوي وٶَی َڈ ډبويٌ ثًىوي ٽٍ ثٍ و َ٪ډه ٍ 10يُ دی٘ آُاى ٙيوي. ان وڂَٵشیڈ ،٭يٌای ٍا ىٍ ډیيان ػه ٿ ي ٍي ٿ ثَهالٳ آوـٍ اى٭ب ډیًٙى ،ډب ٿ ىٍ كبڃ ػهٿ ځَٵشیڈ ،يڅی آوـٍ ٽٍ آوُب اُ ډب ځَٵشىي ،ىٍ هبوٍَب ي اٱچت ٽٖبوی ثًىوي ٽٍ ىٍ ىٍ ٿیَی َٙٽز وياٙشىي .ډظالً دَٖ ٭مًی ډَا ٵٺ ٤ة ٌ هب ٍ٣ایىپٍ إم٘ ٹبٕمچً ثًى ي َمیى ًٍ٦اُ ٵبډیڄ ىیڂَان ،ایهػًٍی ٽٍ ډه
212
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هجَ ىاٍڇ ،اثًی ػىبة ٙیناالٕالډی ٍا ځَٵشىي ،ٵٺ ٤ثوب ٍ٣ایىپٍ إمٚبن ٙیناالٕالډی ثًى .اڅجشٍ یپی اُ َٙای ٤آس٘ثٔ ،آُاىی ُوياویبن إز. ٓٙ :مب َڈ آُاى ډیٽىیي؟ ٹبٕمچً :ثچٍ ،ٵپَ ډیٽىڈ ىٍ كييى ٞٙز وٶَی ٽٍ ىٍ ډیيان ػهٿ ځَٵشیڈ ډب َڈ آُاىٙبن ٽىیڈ.
ٍٵَاوييڇ ٹبوًن إبٕی ٓ :آٹبی ىٽشَ ٹبٕمچً ،ډی ىاویي ٽٍ ٽبٍ ډؼچٔ هجَٿان سمبڇ ٙيٌ ي ٹبوًن إبٕی سييیه ٙيٌ ي آډبىٌ ثَای ٍٵَاوييڇ إزٙ .مب ىٍثبٌٍ ٹبوًن إبٕی وَ٪ی ىاٍیي؟ ىٽشَ ٹبٕمچً :ډه اڅجشٍ يٹز وياٙشڈ ىٍ ډؼچٔ هجَ ٿان َٙٽز ٽىڈ ،اڅجشٍ یيا ډیٽَىڇ ،ىٍثبٌٍ ٵٞڄَبی ډوشچٴ ٹبوًن اځَ ډه آوؼب ثًىڇ ي يٹز َڈ ح إبٕی ،اُ٩بٍ و َ٪ډیٽَىڇ .كبال ثبیي ایه 175ډبىٌ ٍا ډ٦بڅٮٍ ٽىڈ ي وَ٪ڇ ٍا هًإزَبی ډب ٌة َیؾيػٍ ٌ ٿيیڈ ،يڅی هًة ،ایه ًٍ٥ٽٍ هجَ ىاٍڇ ثٖیبٍی اُ ة وؼبوي ٌ وٚيٌ إز ،ډلييىیشُب یی ثَای آُاىی ة ٌ يػًى ىٍ ٹبوًن إبٕی ٿ آډيٌ ٽٍ ډب ډوبڅٴ آن َٖشیڈ ي اٝڄ هًىډوشبٍی ٽٍ اُ هًإشُبی ډب ثًى
،
ىٍ ٹبوًن إبٕی ویبډيٌ إز .ایه اٝڄ كشمبً ثبیي ىٍ ٹبوًن إبٕی سييیه ًٙى .ایه هًإشی إز ٽٍ ډَثً ٣ثٍ
ؽوي ډیچیًن وٶَ إز ،كبال اځَ
ډٌاٽَار وشیؼٍ ثيَي ،ثبیي ٌة ًٍٝر ډشمڈ ثب ؽوي اٝڄ ا١بٵی ي یب سج ٌَٞثٍ آن ا١بٵٍ ًٙى .ډب اډیيياٍیڈ َیأر كٖهویز ،ياٹٮبً كٖهویز هًى ٍا وٚبن ٿیَى .سب كبال ثيَي ي سب ٹجڄ اُ ٍٵَاوييڇ ،ٽبٍ ډب ٽٍ ٽبٍ یټ ٍيٌُ إز ،اوؼبڇ ة
213
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َمبو ًٍ٦ٽٍ ٭َ ٟٽَىڇ ډه هیچی ٽڈ ثب آوُب ډالٹبر ىاٙشڈ ،يڅی ډیياوڈ ػىبة ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی سب كبال ىيثبٍـ یپجبٍ ثب ػىبة ٵَيََ ي یپجبٍ َڈ ثب ٌ یأ ر ـ ؽويیه ٕب٭ز ٝلجز ٽَىوي .ډب ََؿٍ ٕٮی ٽَىیڈ یټ ؽَبٍ ؽيثی، یټ َ٥كی اُ َ٥ٳ آوُب دیٚىُبى ًٙى ،سبٽىًن هجَی وٚيٌ ،اځَ َیأر يیٌْ ، ایه ًٍ٥ٱیَػيی ثب ډٖئچٍ ٍيثَي ثبٙي ،ډ٦مئىبً سب ٍٵَاوييڇ
،ډٔئڅٍ كڄ
ووًاَي ٙي.
آُاىی ٣َٙومیهًاَي ىیيڇ ، ٓ :اُ ػمچٍ ٙٮبٍَبیی ٽٍ ډه ىٍ ډُبثبى ي ىیڂَ ََُٙبی ٽَىوٚیه ٙٮبٍ ىډًٽَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن إزٙ .مب ثَای ایؼبى ىډًٽَإی ىٍ ایَان ،ؽٹيٍ دی٘ ډیٍيیي ي سب ؿٍ اوياٌُ اُ ایه هًإز كمبیز ډیٽىیي؟ ىٽشَ ٹبٕمچً :ډب هًىډوشبٍی ٍا ثَای ٽَىٕشبن ایَان ډیهًاَیڈ ي ایه ٍا اُ ة و َ٪ډب اځَ ١بډىی ثَای هًىډوشبٍی يػًى ىډًٽَإی ػيا ومیىاویڈٌ . ىاٙشٍ ثبٙي ،ىډًٽَإی ثَای َمٍ ډَىڇ ایَان إزَ .مبو ًٍ٦ٽٍ اٙبٌٍ ٽَىیي ،ىٍ سمبڇ ٙٮبٍَبی ډب ایه هًإز ډَ٦ف إز ،ډب ىډًٽَإی ثيين ٍؽٕت ډیهًاَیڈ ،ډب آُاىی ثيين ثَ ؽٕت ڇیهًاٌ یڇ .ډ٦جً٭بر آُاى إز ة ډزٕٶبوٍ آن٣يٍ ٽٍ ډب ٕبثٺٍ سبٍیوی ٌة ٥َٙی ٽٍ ...ایه اٝالً آُاىی ویٖز .أ ىاٍیڈ ،ډٮمًالً ایه َ٣َٙب ،ثٍ ىیپشبسًٍی هشڈ ډیًٙى.
214
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٔصاحث ٝتا دوتش لاسّٕ ، ٛدتیشوُ حضب دٔىشات وشدستاٖ دس ٔٛسد ٔزاوش ٜتا دِٚت ویٟاٖ 1358/9/6
ٓ :آٹبی ٹبٕمچً ،ډمپه إز ٍاػ ٬ثٍ ډٌاٽَار ي ډٖبئڅی ٽٍ ډَ٦ف ٙيٌ، سً١یلبسی ثيَیي؟ یَيُی اوٺالة ایَان َ٥ ،ٵياٍ ایه ثًىیڈ ٽٍ عٌ :ة ًٍ٥ٽچی ډب اُ آٱبُ ح ډٖبئڃ ٽَىٕشبن ٍا اُ َ٥یٸ ډٌاٽٌَ ،اُ َ٥یٸ ډٖبڅمزآډیِ كڄ ٽىیڈ. َهٿاډیٽٍ ثٍ ىیياٍ ػىبة ډُىيٓ ثبٍُځبن ٍٵشیڈ ،ځٶشیڈ ثٍ و َ٪ډب ډٔ ئڅٍ ٽَىٕشبنٍ ،اٌكڄ و٪بډی وياٍى ،ثچپٍ ٍاٌكڄ ٕیبٕی ىاٍى .ډشإٔٶبوٍ ،اُ َ٥ٵی ٭يڇ ىٍٻ ډٖب ئڃ ٽَىٕشبن ىٍ ډیبن ٍَجَان ٕیبٕی ي ډٌَجی ىٍ سَُان ي ٭يٌای اٵَاى ٱیَ ډٔئيڃ ي دٔډبويٌَبی ٍّیڈ ٙبٌ َ ،مٍ ایىُب ډى٦ٺبً ثب َڈ وشیؼٍاٗ ایه ٙي ٽٍ ثبالهٌَ ،٭چیَٱڈ سمبیالر ي َٚياٍَبی ډب ٽٍ ثٍ يیٌْ ىٍ وبډٍ َٕٿٙبىٌ ای ثٍ اډبڇ همیىی وًٙشیڈ ي هیچی ػيی َٚياٍ ىاىیڈ ،ىٙمىبن هچٸ ٽَى ډًٵٸ ٙيوي ػهٿ اوُياډی ٍا ٭چیٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍاٌ ثیىياُوي
.
ايٌ ځٌٙز ،ومًوٍای اُ آن ثًى .٭چیَٱڈ َمٍ سمبیالر ،هًوَٖىی ي آوـٍ ىٍ ح ثَىثبٍی اوٺالثی ډب ،ثبالهٌَ سً٥ئٍ ٿٍان ي ىٙمىبن هچٸ ٽَى ډًٵٸ ٙيوي ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی ٍاٌ ثیىياُوي .ثبالهٌَ ډب ىٍ یټ ػهٿی ىٍٿیَ ٙيیڈ ٽٍ وِىیټ ثٍ 3ډبٌ اىاډٍ ىاٙز ي يٹشی َیأر ؽوي ٍيُ دی٘ ثٍ ډُبثبى آډيٌ ثًى ،ىٍ یټ ػچٍٖ ډٺيډبسی ،ثب ومبیىيځبن كِة ډب سمبٓ ځَٵز ي اڅجشٍ یټ َڈ
215
ؿه یه
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
سمبٕی ثب ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی َڈ ځَٵشٍ ٙي .ډب َمیَ٥ ٍٚٵياٍ ډٌاٽٌَ ثًىیڈ ،االن َڈ َ٥ٵياٍ ډٌاٽٌَ َٖشیڈ ي إشٺجبڃ َڈ ډیٽىیڈ اُ ډٌاٽٌَ ،يڅی و َ٪ډب ایه إز ٽٍ ډٌاٽٌَ ثبیي َٙای٦ی ىاٙشٍ ثبٙي ،ٹجڄ اُ ډٌاٽٌَ ،ډَكچٍ آس٘ثٔ إز ،ثَای ډب ډَكچٍ آس٘ثٔ
،ډَكچٍای إز ٽٍ ثٮ٢ی اُ
یيا ٽىي. هًإشٍَبی إبٕی ډب ٽٍ ډَثً ٣ثٍ ىيٍان ػهٿ إز ،ثبیي سلٺٸ ح ىيڇ ،هَيع دبٕياٍان ٱیَ ثًډی اُ ٽَىٕشبنًٕ .ڇ
،آُاىی ُوياویبن ي
ان ،ډوًٝٞبً ډشًٹٴٕبهشه ا٭ياڇَبیی ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ثَٿٍىاوين سجٮیيٙي ٿ اوؼبڇ ځَٵز ،اڅجشٍ ثٮي ،ډى ٬وٺڄ ي اوشٺبڃ اٍس٘ ي ویَيَبی ډٖچق ىٍ ىيٍان آس٘ثٔ ثٮي اُ ایىپٍ ىٍ یټ ػچٍٖ ډٺيډبسی ،ومبیىيځبن ډب ثب ومبیىيځبن ىيڅز ٝلجز ٽَىٌ ثًىوي ،ایى ًٍ٦ثٍ و َ٪ډب ٍٕیي ٽٍ ٙبیي ٹجًڃ ا٭الن ٍٕمیز كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثَای ىيڅز ي اډبڇ ىٍ ډَكچٍ ٽىًوی ډٚپڄ ثبٙي ،ثٍ ٭ىًان ىٍٻ ثٍ ا٦ٝالف ٍيانٙىبٕی َ٥ٳ ډٺبثڄ ،كبٙ َ١يیڈ اُ ایه َٝ ٣َٙٳو َ٪ٽىیڈ ي َمـىیه اُ ایه ٣َٙٽٍ ُوياویبن آُاى ثًٚوي َٝٵى َ٪ثپىیڈ ،ؽين ایه ډٖئچٍ ثٖیبٍ ډُمی ویٖز ،ؽين ىٍ ياٹ ٬ډب ٭يٌای ُوياوی ىٍ ُوياوُبی ٽ ًٍٚىاٍیڈ .اڅجشٍ ُوياویبن ثیٚشَ ىٍ اهشیبٍ ډب َٖشىي ،ثٍ ایه سَسیت ،ایه ىي ٍ ٣َٙا ٽٍ كٌٳ ثپىیڈ ،ىي ٣َٙثبٹی ډیډبوي ٽٍ یپی إياٍان ي $ىیڂَی #٭يڇ وٺڄ ي اوشٺبڃ اٍس٘ ي كبال َڈ ٣َٙآس٘ثٔ هَيع ح َمیه َٖز .اډب ثَای ډٌاٽٌَ ،ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ يٹشی ایه ىيسب ٣َٙٹجًڃ ثًٚى ي ډلی ٤ډٖب٭يسَی ثَای ډٌاٽٌَ ة ٌ يػًى ثیبیي ،ثٍ يیٌْ ډٖئچٍ إياٍان ٱیَثًډی ٍا ومیهًاَیڈ ،اځَ ىي ٣َٙډب إياٍان ایه ویٖز ٽٍ ډب ح ح ٹجًڃ ثًٚى ،آنيٹز ډب ډیسًاویڈ ىٍثبٌٍ هًإشٍَبیمبن ٽٍ هیچی ٍيٙه َڈ
216
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َٖز ،ډٌاٽٌَ ثپىیڈ .يڅی ثَای ډٌاٽٌَ ثبُ ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ثَای ایىپٍ ثب ډًٵٺیز ثٍ وشیؼٍ ثَٕیڈ ،ثبیي ؽوي ډٖئچٍ ډُڈ ٍا ىٍ و َ٪ةٿیَیڈ ي آن ایىپٍ ََ ىي َ٥$ٳٝ #الكیز ٽبډڄ ٍا ىاٙشٍ ثبٙىي ي ثشًاوىي سٞمیڈ ةٿیَوي .اځَ ٹَاٍ ثبٙي ٽٍ ډٖئچٍای ٽٍ اُ َ٥ٳ ډب ډَ٦ف ډیًٙى ىيثبٌٍ ثٍ سَُان یب ٹڈ ٿیَوي ،ایه ډٌاٽَار ثٖیبٍ ً٥الوی هًاَي ثَيى ي ىٍ آوؼب ىٍثبٌٍاٗ سٞمیڈ ة ثًى .هًٙجوشبوٍ ایى ًٍ٦ډیومبیىي ٩بََاً َیأسی ٽٍ سٮییه ٙيٌ ٝ ،الكیز ىيڅز ٙشیجبوی ٽَىٌاوي َ .ىًُ َڈ ٍيی ایه دیٚىُبىډبن ٍا ىاٍى ي هًى اډبڇ َڈ ح ة ٭ىًان ٙوٞیز ډٌَجی ي ٕیبٕی $ډَٖ #َٞشیڈ ٽٍ ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی ٌ ډًٍى اكشَاڇ ،ډیسًاوي ثب كِة ډب ىٍ ایه ډٌاٽَار َٙٽز ٽىي ي ځٶشیڈ ثٍ ٣َٙایىپٍ ٹجًڃ ثپىىي ٕوهٿيی اٝچی ىٍ ایه ډٌاٽَار
،كِة ىډپَار
ٍیز ٹَیت ثٍ اسٶبٷ ډَىڇ ٽَىٕشبن اُ ایه ٽَىٕشبن ثبٙي ٽٍ ىٍ ياٹ ، ٬اٽض ٙشیجبوی ډیٽىي .ځَيٌَبی ىیڂَ َڈ ډیسًان ن ى ىٍ ډٌاٽَار َٙٽز كِة ح ٽهنى ،یب ایىپٍ وَ٪ار هًى ٍا هال ٍٝٽَىٌ ،ثٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن یب ی ،هًإشٍَبی آوُب ٍا َڈ ډَ٦ف َیأر ومبیىي ٿی ثَٕبوىي ٽٍ َیأر ومبیىي ٿ ٽىي .ایىپٍ سب كبال آس٘ثٔ ٭مچی َٖز ،ایه اُ وَډ٘ ٕیبٕز ډب َٕ ؽٙڈ ٌ ة يػًى ثیبيٍیڈ ٽٍ َیأر ومبیىيځی ثشًاوي ثب ډیٿیَى ٽٍ هًإشیڈ ډلی٦ی ٌ ٿیَى ،يڅی مي ة ثب اكٖبٓ ډٔئيڅیشی ٽٍ وٖجز ومبیىيځبن ٽَىٕشبن سمبٓ ة ثٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ىاٍیڈ ،ثٍ َیؾيػٍ ُیَ ثبٍ سبٽشیپُبی ٕیبٕی ٽٍ ډٺًٞى ي ډى ،ًٍٗ٪ىٵ ٬يٹز یب ٽٖت يٹز ثبٙي ،ووًاَیڈ ٍٵز .ډب كبَ١یڈ ٝبىٹبوٍ ٙز ډیِ ډٌاٽٌَ ثَيیڈ ي اډیيياٍ َڈ َٖشیڈ ٽٍ ثٍ وشیؼٍ ي ثب اهال ٛٽبډڄ ،ح ډظجز ثَٕیڈ.
217
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
رٽیي ٽَى اځَ ي١ٮی دی٘ ثیبیي ٽٍ ثیه ٽَىَب ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىٍ ایه ځٶشڂً أ ة ًٍٝر هىيٹی هًى ٍا وٚبن ىَي ، ي ایَان ٵبٝچٍای ثیٶشي ي كشی ایه ٵبٝچٍ ٌ ٿٌ ډیٽىیڈ ٽٍ ََ هىيٹی ٍا دَ ٽىي. ىٕشُبیمبن ٍا ىٍاُ ډیٽىیڈ ي ثٍ َڈ ٍ ٹبٕمچً ىٍډًٍى اډبڇ ځٶز :ډه اٵپبٍ اډبڇ ٍا ٝبىٹبوٍ ډیٕشبیڈ ي ٵپَ ډیٽىڈ ډٮ٢الر ي ډٚپالسی ٽٍ ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ډٖئچٍ ٽَىٕشبن دی٘ آډي ي ډًػت نٿٍاوی اډبڇ ٙي ،وبٙی اُ اهجبٍ ٟى ي وٺی٢ی ثًى ٽٍ ثٍ ٿيٗ ٍَجَ اوٺالة ډیٍٕیي .ډب سؼِیٍ٥چت ویٖشیڈ ي اُ ثیٿانٿان ډشىٶَ َٖشیڈ" . ىٽشَ ٹبٕمچً ځٶز " :اځَ ډٖبئڄ ي ډٚپالر ٽَىَب ثََ٥ٳ ًٙى ،ٽَىَب ٽٍ یپی اُ ٹًیشَیه ویَيَبی و٪بډی َٖشىي ،ډیسًاوىي ىٍ ه ٤اډبڇ ي ثٍ ٵَډبن اډبڇ هًإشبٍ ٍإشیه اوٺالة ثبٙىي " .ٹبٕمچً ایه وپشٍ ٍا َڈ یبىآيٍ ٙي " :ٽڈڅ٦ٶی اډبڇ ثَای ډب هیچی ثُشَ اُ څ٦ٴ ثیٿانٿان آر" . ٓ :دیبډشبن ثَای ډچز ایَان ؿیٖز؟ ع :ډه ىٍ ياٹ ، ٬ىٍ ؽوي ػمچٍ ځٌٙشٍ دیبڇ هًىڇ ٍا ځٶشڈ .ډب هیچی ډشإٔٶیڈ ٽٍ یټ ؿىیه ػهٿ ي ثَاىٍٽٚیای ثٍ ډب سلمیڄ ٙيٌ إز .ایه ػه سلمیچی إز ي اُ َ٥ٳ ډب وبهًإشٍ إز
ٿ
،يڅی ََ اوٖبن َٙاٵشمىي
ی
٭ٺیيٌای ىاٍى ،ډب ثٍ ٭ىًان یټ اوٖبن ،ثٍ ٭ىًان یټ ډچز ُويٌ ،كٸ ىٵب ٫اُ وبډًٓ ي هًإشٍَبی هًى ٍا ىاٍیڈ .هًى اوٺالة ایَان ثٍ ډب ىٍ ایه ډٖئچٍ ٍاوجُبیی آډًهز ي ډب ایه ىٍُٕب ٍا ٵَاډًٗ ووًاَیڈ ٽَى .ثبیي ایه ىٍُٕبی ٿ كٸ ٍا ثٍ ډب ثيَىي ٽٍ كٸ ىاٍیڈ اُ هًىډبن ىٵب ٫ٽىیڈ ،یٮىی ډب وٍ ثٍ ٽٖی كمچٍ ٽَىیڈ ي وٍ ثوٚی اُ ایَان ٍا هًإشبٍیڈ ي وٍ هًإشٍایڈ وَ٪ار هًى ٍا ثٍ ٽٖی سلمیڄ ٽهیڇ ،ډب اُ ډًػًىیز ي وبډًٓ هًى ىٵب ٫ډیٽىیڈ ي ایه ٽبٍ
218
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍا اىاډٍ هًاَیڈ ىاى .ي٩یٶٍ َمٍ اوٖبوُبی َٙاٵشمىي ،هبٍع اُ اهشالٳ ٭ٺیيٌ ٕیبٕی ي ډٌَجیٚبن ایه َٖز ٽٍ ىٍ ایه َٙای ٤كٖبٓ سبٍیوی ،ایه كٺیٺز ٍا ثٶُمىي ٽٍ ډچز ٽَى وٍ ٭چیٍ إالڇ ٹیبڇ ٽَىٌ ي وٍ ٭چیٍ ػمًٍُی إالډی ٹیبڇ ٽَىٌ ،ثچپٍ سىُب ي سىُب اُ كٸ ډَٚي ٫هًى ىٵب ٫ډیٽىي ي آوُب َڈ ،ثىب ثٍ ،ثبیي اُ ایه كٸ ډَٚي ٫ډَىڇ
ي٩یٶٍ إالډی ي اوٖبوی ي ډچی هًىٙبن ٽَىٕشبن ىٵب ٫ٽىهى.
ٓٙ :مب ډ٦چجی ٵَډًىیي ىٍ ډًٍى إالڇ ،ایه ًٍ٥ٽٍ ثیه ډَىڇ ٙبی ٬إز ٙمب ٭ٺبیي ١يإالډی ىاٍیي ،یب ایىپٍ كشی ٙمب إڈ دَٖسبن
ٍا "څىیه "
ٿًاٙشٍایي .هًاَ٘ ډیٽىڈ ٍاعٌ ٫ة ایه ډً ٫ً١سً١یق ثٶَډبییي؟ ع :ډب وٍ سىُب ٭ٺیيٌ ١يإالډی وياٍیڈ ،ثچپٍ َمبو ًٍ٦ٽٍ ډالك ٍ٪ډیٽىیي ثیٚشَ ډَىڇ ٽَىٕشبن ،ډٖچمبن َٖشىي .كِة ډب اُ ا٭مبٷ ػبډٮٍ ٽَىٕشبن ص ا٭٢بی ډب َڈ ډٖچمبن َٖشىي ،ایمبن ٭میٸی َڈ ثٍ اًٝڃ ثیَين آډيٌ ،اٻٍ إالڇ ىاٍوي .ډب َڈ ثٍ ٭ىًان یټ كِة ٕیبٕی ،ثٍ ایه ایمبن ٭میٸ ډَىڇ ٽَىٕشبن ا٭شٺبى ىاٍیڈ .ىٍ ډؼمً ، ٫ډب ډٖچمبن َٖشیڈ ،اډب ىٍ ډًٍى دَٖ ډه ٽٍ ٵَډًىیي ،ايالً ډه دَٖ وياٍڇ ،إڈ ىهشَڇ َڈ "َیًا" إز ٽٍ ىٍ ٽَىی ډٮىی آن "اډیي" إز. %%%
219
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
دوتش لاسّٕ ٛدس ٔصاحث ٝاختصاصی تا خثشٍ٘اس ویٟاٖ: حفاظت اص ٔشصٞا ،فمط دس صالحیت دِٚت ٔشوضی است ویٟاٖ 1358/10/12
ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٍ ثو٘ ٿيی اهشٞبٝی هًى ثب ځٶز
ایبوی ح
"ٽیُبن " ،وٺٍ٦وََ٪بی٘ ٍا دیَاډًن ډٖبئڄ
إياٍان ،اٍسَ٘ ،یأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ،اٹشٞبى ي حح ٽَىٕشبن ،ډؼچٔٓ ،اٌ ٿ ثب ىٽشَ ٹبٕمچً اُ ػمچٍ َٕی ځٶز سٺٖیڈ ثًىػٍ ا٭الڇ ٽَى .ځٶزي
ٿيَبی
اهشٞبٝی ٽیُبن ثب ٍَجَان ٽَىٕشبن إز ٽٍ ٌة سيٍیغ ٌةؽ ا ح ډیٍٕي. ٓ :آٹبی ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىیٙ ،مب ٍا ډلپًڇ ثٍ هچٕ ٬الف ي ٱبٍر یټ ٕشًن اُ اٍس٘ ٽَىوي ـ ىٍ ډیبوييآة ي ثًٽبن ـ ي ځٶشىي كِة ىډپَار ثَسَی ٿٍيَی هًىٙبن ٍا ثٍ هچٸ ٽَى سَػیق ډیىَىي ،وٙ َ٪مب ؽیٖز؟ ٍيٌ ویٖز ،اځَ ٽٖی ىٍ ایهػب اٝالً ثٍ ثَسَی ع :كِة ىډپَار یټ ٿ ٍيَی ٵپَ وپىي ،كِة ىډپَار ډیثبٙي .ايالً ایه كَٳ ٿ
،كَٵی إز
آډیوز اوي ٽٍ ومیًٙى ٌ وبٝلیق ،ؽين كِة ىډپَار ثب هچٸ ٽَى ؽوبن ثٍ َڈ $آوُب ٍا #اُ َڈ ػيا ٽَىٙ .مب وشبیغ اوشوبثبر ٍا نٿاٌ ٽىیي ،ثجیىیي ىٍ َمیه َُٙډُبثبى ،ٽٍ كشی ډب یټ ډیشیهٿ َڈ ثَای اوشوبثبر وياٍیڈ
82 ،ىٍٝي
ډَىڇ ثٍ كِة ډب ٍأی ىاىوي .ىٍ دیَاو 91 َُٚىٍٝي ي ویِ آٹبی ډ٦ٞٶی َؼَی ٽٍ ٭ ً٢ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ډب َٖشىي ي ٽبويیيای وٺيٌ َڈ ثًىنى .ثٍ
220
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍيٌ إز .ٿٍيٌ آنَبیی َٖشىي ٽٍ یټ ؿىیه كِثی ىیڂَ ومیًٙى ځٶز ٽٍ ٿ ٿ ٽًډچٍ إز ي كشمبً ٍ 500أی آيٍىوي ي َڈؿىیه اى٭ب ىاٙشىي ٽٍ ثًٽبن ٕ ،ه ٍ ومبیىيٌ ٽًډچٍ اوشوبة هًاَي ٙي ،ډه هًىڇ ىٍ آوؼب ثًىڇ ،یټ ٍيُ ٹجڄ اُ ٍيٌ ٽًډچٍ ډیځٶز :ٽًډچٍ آنػب ثیه اوشوبثبر ،یپی اُ اٵَاى ثٖیبٍ ػيی ٿ 55سب 60ىٍٝي آٍاء ٍا هًاَي آيٍى ي ياٹٮبً ٽبويیيی َڈ ٽٍ ىاٙشىي یټ ٥جیجی َٖز ثبٙوٞیز ،ٽٍ ٕبڃَبی ٕبڃ إز ىٍ آن ػب ٵٮبڅیز ډیٽىي. ٽبويیي ډب ،ثب يػًى ایهٽٍ اَڄ ثًٽبن ثًى ي یټ ډبٌ ثیٚشَ وجًى ٽٍ ثٍ ثًٽبن ٙز ثًى ،ډب 57ىٍٝي آٍا ء ٍا آيٍىیڈ ي ىٍ ىيٍ ايڃ َڈ اوشوبة ٙيیڈ .ډب ثَٿ ٌ ا٥میىبن ٹب ٬٥ىاٍیڈ ٽٍ اځَ ىٍ ډَیًان ي ىٍ ٕىىيع َڈ اوشوبثبر ثًٚى
،ډب
یَيُ هًاَیڈ ٙي ي ایه وبډٍای إز ٽٍ هًى آٹبی ٭ِاڅيیه كٖیىی ثب ه٤ ح رییي ٽبويیي ٽًډچٍ ىٍ ډى٦ٺٍ سپبة ي ٙبَىيّ ،ثب َمٍ هًىٙبن وًٙشٍاوي ،ىٍ أ ایهَب ،ومبیىيٌ ډب ىٍ آنػب ٍ 20000أی آيٍى ي ومبیىيٌ ایٚبن ي ٽًډچٍ ٍيی َڈ ٍٵشٍ َِ 5اٍ ٍأی. ر ٽَىٌایي ي ػبییي ٓٙ :مب َمی ٍٚآٹبی ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی ٍا ىٍ َمٍ أ آٹبی ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی ُډبوی ٽٍ كِة هچٸ ډٖچمبن ىٍ سجَیِ ٍاىیً سچًیِیًن ٍا ځَٵشىي آنَب ٍا كمبیز ٽَى .ایه ډٔ ئڅٍ ٍا ؿڀيوٍ سًػیٍ ډیٽىیي؟ ع :ډب ډیهًإشیڈ آٹبی ٭ِاڅيیه كٖیىی ثیَ٥ٳ ثبٙي ،ډب ثٍ ٭ىًان كِة ىډپَار ،ثب آٹبی ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی َمپبٍیمبن $ىٍ ایه ؿُبٍؿًة #إز ٽٍ ایٚبن ٍ ئیٓ َیأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ډیثبٙي ي ىٍ ایه ؿبٍؿًة ٍوٍ ،ډب وٍ ډٔئيڃ ځٶشٍَبی ایٚبن َٖشیڈ ي وٍ ٭مڄ ایٚبن. َمپبٍی ىاٍیڈ ،ي ٿ
221
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اڅجشٍ ىٍ ډٖبئڄ ثٖیبٍی و َ٪ډٚشَٻ ىاٍیڈ ي آوـٍ ثیٚشَ ډب ٍا اُ َڈ ػيا ډیٽىي ،ىٍ ٙیًٌ ٽبٍ ي ٵٮبڅیز ي ٙیًٌ ثَهًٍى وٖجز ثٍ ډٖبئڄ إز .يڅی ٭مالً ایه وبډٍ وٚبن ډیىَي $اڅجشٍ ایه وبډٍ ډىل َٞثٍ ٵَى َڈ إز
،ىٍ
ٙشیجبوی ػبَبی ىیڂَ َڈ اُ ایه وبډٍَب ډیثبٙي #ٽٍ ایٚبن اُ ومبیىيٌ ٽًډچٍ ح ډیٽىىي .اڅجشٍ كٸ ډٖچڈ هًىٙبن إز ،ډب اى٭بیی وياٍیڈ ،يڅی ډب كب َ١ي آډبىٌایڈ ىٍثبٌٍ ډٖبئڄ ډٚشَٻ ثب ایٚبن َمپبٍی ثپىیڈ.
ُډبن ػهٿ ،ډب ثًىیڈ ٽٍ ډیػهٿیيیڈ آن ٙٮبٍَبی سىيی ٍا ٽٍ ځَيَُب #َٕ$ډیىَىي ي ٿاَی َڈ ٭مالً ،ثٮ٢ی اُ ٽبٍَب ٍا ډیٽىىي ٽٍ ثٍ و َ٪ډب ثٍ وٶ ٬ډَىڇ ٽَىٕشبن ویٖز ،ډب ایه ٽبٍ ٍا ٿ
ومیٽىیڈ ،ډب ډیىاویڈ ٽٍ اځَ ىٍ ٿیَی یب هيای ووًإشٍ ډؼيىاً ػه
یبیي ،ایه ډب َٖشیڈ ٽٍ َ٥ٳ اٝچی هًاَیڈ ثًى َ ،مبوًٍ٦ ثَاىٍٽٚی ٌة يػًى ة ٽٍ ىٍ ځٌٙشٍ َڈ ثًىیڈ ٙ .ٮبٍىاىن ىٍ ُډبن ٝچق ي ىٍ هبوٍ وٖٚشه ىٍ ُډبن ػهٿ ي ػهٿ ثٍٍاٌاوياهشه ٽبٍ إٓبوی إز ،يڅی ډب ډٔئيڅیز ىاٍیڈ .ىٍ ُډبن ػهٿ ،ډب ثًىیڈ ٽٍ ػهٿ ډیٽَىیڈ ي كبال ُډبوی إز ٽٍ ومیهًاَیڈ ػه ٿ ثًٚى ي االن اهشالٳ ډب ثب ىيٕشبن ،ثَ َٕ آډين اٍس٘ إز ي ُډبوی ٽٍ اٍس٘ ثٍ ډب هجَ ډیىَي ٽٍ ٵَ ٟٽىیي اُ اٍيډیٍ ډیٍيى ثٍ ډُبثبى
،ؽ ٍا
ػچًٿیَی ٽىیڈ ؟ اٍس٘ ډیهًاَي ثیبیي ،ډیهًاَي ثَيى ،يڅی ډیهًإشڈ ایه ٍا ىيٕشبن هًة ىٍٻ ثپىىي ٽٍ ډب ثب ایٚبن ىٍ ایه ډًٍى اهشالٳو َ٪ىاٍیڈ ٽٍ ډیثیىیڈ ،اٍس٘ ډیهًاَي ثب ُيٍ ثٍ ایه ډى٦ٺٍ ثیبیي ،ؽ ٍا ثب ُيٍ ډیهًاَیي ثیبییي؟
222
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډه ایه ٍا ثٍ آٹبی إشبوياٍ ځٶشڈ ،ځٶشىي" :اٍس٘ ډیهًاَي ىٍ اٙىًیٍ ډبوًٍ ثيَي" ځٶشڈ ٹَثبن ،كبال ٽٍ ىٍ اٙىًیٍ ىٍ ٿیَی َٖز ،ىٍٕز ىٍ آن ډى٦ٺٍ ٙز َٕ ٵئًىاڃَب ي اُ آنَب دٚشیجبوی ٽىیي؟ ډیهًاَي ډبوًٍ ثيَي ،ثَيیي ح ٙمب ؽوي ٍيُ ٝجَ ٽىیي ي ثٮي ََ ٽؼب ٽٍ اٍس٘ ډیهًاَي ،ثَيى .ثَهًٍى ډب ثب اٍس٘ ایه إز.
ٕیبٕز كِة ىډپَار ىٍ ډؼچٔ ٓ :ډٖچڈ ٙيٌ إز ٽٍ سٮياىی اُ ومبیىيځبن ٙمب ،ثٍ ډؼچٔ هًاٌ ن ى ٍٵزٕ .یبٕز ٽچی ٽبويیياَبی ٙمب ىٍ ډؼچٔ ؿٍ هًاَي ثًى؟ عٕ :یبٕز ډب َمبن ؽَبٍ اٝڄ إز ،ډجبٌٍُ ثَای آُاىی ي ىډپَإی ثَای ایَان ،ډجبٌٍُ ثَای هًىډوشبٍی ي ډجبٌٍُ ثٍ وٶ ٬ف ٷيٷ ُكمشپٚبن .ایه ؽَبٍ اٝڄ ٍا ٽهٿٌٍ سٮییه ٽَىٌ إز $ ،ٽهٿٌٍ ؽَبٍڇ كِة ډب ٽٍ ىي ډبٌ دی٘ سٚپیڄ ٙي #ایه ٕیبٕز ثَای كِة ډب سٮییه ٙيٌ ي ٽبويیياَبی ډب ٽٍ اډیيياٍیڈ ثشًاوىي ثٍ ډؼچٔ ثَيوي ،اُ ایه ؽَبٍ اٝڄ ىٵب ٫هًاَىي ٽَى. إياٍان ٽٍ اُ سمبڇ ډَىڇ ایَان ډیثبٙىي ،یټ حح ٓٙ :مب ډیىاویي ٽٍ ٓاٌ إياٍان ي دیٚمَٿان ٽَى ،یټ اٝچی إز ىٍ ٹبوًن إبٕی ،ثَای ایهٽٍ ثیهح سٶبَمی ٌة يػًى ثیبیي ،ؿٍ ثبیي ٽَى؟ ع :ډه ٵپَ ډیٽىڈ ٽٍ هیچی ٕبىٌ إز .هًإزَبی هچٸ ٽَى ٹجًڃ ثًٚى ، إياٍ ىٍٕز ثپىىي ثٮياً اځَ ٹَاٍ إز دبٕياٍ ثبٙي ،اُ هًى دیٚمَ ٿَب ح إياٍان اٝٶُبن وٍ ثَای ػهٿ ثب َچیٽً ثیىیي ٽٍ ح ٙمب ة ثیبیىي ٌة ٭ىًان ډُمبن ،ثجیهیى ؿٍ إشٺجبڅی هًاَي ٙي .
223
سَ ي سبوټ ،يڅی ح
،
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٓ َڈ یټ ح ٓٓ :حاٌ َڈ ډبوىي اٍس٘ إز ي اٍس٘ َمٍ ػب ډیٍيى ي ثبیي اٌ ح ؽیٖز؟ ؿىیه وٺٚی ىٍ ٽ ًٍٚډب ىاٙشٍ ثبٙي ي كبال وٙ َ٪مب ىٍثبٌٍ ٓاٌ ع :ډب وَ٪ډبن ىٍ ایه ثبٌٍ ٍيٙه إز ،ىٍكبڅیپٍ $ىٍ ایه اٝڄ ډیثیىیي ٽٍ# اٍس٘ ي كٶب٩ز ډََُب ٵٺ ٤ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی إز ،كٶ ٨اوش٪بډبر ة ىٕز هًى ډَىڇ ثبٙي ،ایه اځَ ٭مچی وًٚى ،كٖبٕیز ثٍ يػًى ىاهچی ثبیي ٌ ډیآيٍى ،ډوًٝٞبً ثب ایه ياٹٮٍای ٽٍ ىٍ ؽوي ٍيُ دی٘ ٍم ىاىٌ ،دٔ ثبیي ة يػًى ثیبیي ،ي اال ډب ثٍ ٭ىًان كِة ؽوي ډيسی ٵبٝچٍ ىاى سب ایه ا٥میىبن ٌ ىډپَار ٽَىٕشبن ،ثَهالٳ ځٶشٍَبی ٵَډبويٌ ٭مچیبر
إياٍان ،٭چیٍ ح
إياٍَب ثبیي یټ إياٍان ٽً ؽٽشَیه ٱَ ٟیب اوِػبٍی وياٍیڈ ،ثَ٭پٔ ح ح وُبى اوٺالثی ثَای كٶ ٨ىٕشبيٍىَبی اوٺالة ثبٙىي وٍ ثَای َٕٽًة ډَىڇ
.
إياٍان ډى٦ٺٍ ٱَة ،ډٞبكجٍای ٽَىٌ ثًى ىٍ حح یپی اُ ډٮبيوبن ٵَډبويٌ ٓاٌ ٍيُوبډٍ ٽٍ ډه ك ٠ٽَىڇ ََ ،ؿٍ $ٽٍ #آنػب ځٶشٍ ثًى ډًٍى ٹجًڃ ډب ثًى ي اسٶبٹبً ایه ډٔئڅٍ ٍا ځٶشٍ ثًى ٽٍ ؽ ًٍ٥ثبیي ٽبٍی ٽَى ٽٍ سٶبَڈ ډشٺبثڄ ة ٌ يػًى ثیبیي ،ډه اسٶبٹبً آن ُډبن هیچی ٽً ٘ٙٽَىڇ سچٶىی ثب ایٚبن سمبٓ ٿیَڇ ،يڅی ډشإٔٶبوٍ ډمپه وٚي .هًإشڈ سجَیټ ثٍ ایٚبن ة ة
ٿيیڈ ،ياٹٮبً
كَٳَبیی ٽٍ ایٚبن ُىوي ٽبډالً َمبن كَٳَبیی إز ٽٍ ډب ډیُویڈ. إياٍان ٍا ٙپىؼٍ ډیىاىیي؟ ٓ :آیب ٙمب ح إياٍَب #ٽٍ ٍٵشىي ي ایه ع :ډشإٔٶبوٍ ٍٕ ؽَبٍ وٶَ ثیٚشَ وجًىوي $ایه ح إياٍَب ،اًٝالً ٙپىؼٍ ٍا ىٍ ََ كَٳَب ٍا ُىوي ،ثٍ ًٍ٥ٽچی وٍ وٖجز ثٍ ح څجبٕی ٽٍ ثبٙي ډلپًڇ ډیٽىیڈ ،يڅی ایٚبن یټ ؿیَِبیی ډیځٶشىي ٽٍ سب كيی ياٹٮیز ىاٙز ي آن ایىپٍ ٵَ ٟٽىیي
،ٱٌایٚبن هًة وجًى
224
،ػبیی ٽٍ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډیهًاثیيوي ثي ثًى ،يڅی ای ٽبٗ آن
يٹز ٙمب ډیآډيیي ي ډب ٍا ىٍ
ٽًَٖشبن ډیىیي یي ٽٍ ډب َڈ َمبن يٍ ٬١ا ىاٙشیڈ .يڅی ثبيٍ ثٶَډبییي ََ ؿٍ إياٍَب َڈ ډیهًٍىوي ،ډه ځٶشڈ ٽٍ ىٍ ايایڄ یپی اُ ٽٖبوی ډب ډیهًٍىیڈ ،ح ٽٍ ډٔئيڃ ُويان ثًى ي ثيٍٵشبٍی ډیٽَى ثب ٭يٌای اُ
إياٍان ،ثالٵبٝچٍ ح
٭ً ٘١ٽَىیڈ. ٓ :ىي وٶَ اُ ػُبىٕبُوي ٿی ثٍ وبڇ وب َٝسَٽبن ي یټ وٶَ ىیڂَ ٽٍ ٿيییي ػَډٚبن ؿٍ ثًى؟ ډلبٽمٍ ٙيٌ ثًىوي ،ډیًٙى ة ع :ډه ومیىاوڈ. وغ ٘ٙوٶَ ىٍ ایهػب ،یپی اُ َمَاَبن آٹبی ىٽشَ ٹبٕمچً سً١یق ىاى ٽٍ ح ٍا اُ ىَبر ٽَىوٚیه ځَٵشىي ي آيٍىوي دی٘ ډب ي ډب ٽبٍر اي ٍا ىیيیڈ .یټ ح دبٕياٍان ي اځَ َڈ ایٚبن ٍيی ٽبٍر ،ػُبىٕبُويٿی ثًى ي َ٥ٳ ىیڂَ ٓاٌ ډیځٶز ٽٍ ډبڃ ػُب ى ٕ$بُويځی #وجًىٌ ،ایٚبن ٭مالً ىٍ ػه
ٿ ثًىٌ ي ىٍ
ػهٿٕ ،شیِ ٽَىٌ ثًى. ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ اىاډٍ ٕوىبن هًى اٵِيىٍ :ٵٺبی ډب اُ ثبوٍ هجَ ىاىوي ٽٍ ػُبى ٕبُويٿی آنػب ډیهًاَي ىٍ كييى َِاٍ سب ىي َِاٍ وٶَ ٍا إشوياڇ ٿ ي آنَب آوؼب ٽبٍ ٽىىي ،ځَيَُبی ىیڂَ ډوبڅٶز ٽَىوي ، ثپىي ثٍ ٭ىًان ٽبٍ ٍ ډب ځٶشیڈ سمبڇ ٽًٚٙمبن ثَای ایه إز ٽٍ ٍيُی ٽًٍٚډبن ٍا آثبى ٽىیڈ ځٶشیڈ ؽٍا وپىیڈ ؟ ي كبال آنَب ٽبٍ ډیٽىىي ،ػُبىٕبُويٿی َڈ َٖز ي يٹشی ٽٍ ډه ٍٵشڈ ثبوٍ ،آنَب آډيوي دی٘ ډب ځٶشىي ډب ډیهًاَیڈ ىٍ ډیشیه ٿ ٙمب اوٞي وٶَ َٙٽز ثپىیڈ ،ځٶشیڈ ؿٍ ثُشَ اُ ایه ،ثٮياً ىیيیڈ َِاٍ سب ىي َِاٍ ي ح َڈٿی ثیڄَبیٚبن ٍيی ىيٚٙبن ثًى آډيوي ىٍ ډیشیهٿ َڈ َٙٽز ٽَىوي ي
225
،
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډب َڈ هیچی هًٙلبڃ ٙيیڈ ي ډب سمبڇ ٿڅٍای ٽٍ ىاٍیڈ ایه إز ٽٍ
،ؽ ٍا
ثًىػٍای ومیىَىي ي ٽبٍ ٭مَاوی ومیٽىىي ؟ ىڅیڄ آنَب ،ایه إز ٽٍ ىٍ ډُبثبى اډىیز ویٖز ،يٹشی ٽٍ یټ وٶَ ٽبٍ ٽً ؽٽی اوؼبڇ ډیىَي
،ثٍِ ٿٗ
ډیٽىىي ي ٍاىیً َڈ ویِ ډی ٿيیي ٙ ،مب ډیهًاویي ىٍ ٵالن ػب ثَهًٍى ٙيٌ ثًى اوِىٌ ٍيُ دی٘ ىٍ ػبی ىیڂَ ،ډه ډیهًاَڈ ةٿيیڈ ىٍ َمٍ ػب َٖز ،ایه يح ٵٺ ٤ډَثً ٣ثٍ ٽَىٕشبن ویٖز ،يڅی ؽٍا ٹ٢یٍ ٽَىٕشبن ثبیي ثٍِ ٿ ًٙى ؟ اځَ ػُبىٕبُويٿی ثیبیي ثب ډب َمپبٍی ثپىيَ ،مٍ اډپبوبسمبن ٍا ىٍ اهشیبٍٙبن یای ٽٍ أڇیه ډیٽىیڈ ي ََ ٽبٍ ٕبُوي ٿ ډیځٌاٍیڈ ي اډىیشٚبن ٍا َڈ ٽبډالً ر ډیهًاَي ثپىي ،اوؼبڇ ىَي. ٓ :آیب اٵَاىی اُ ػُبىٕبُويٿی ٌة ٭ىًان ٿٍي ٿان وِى ٙمب َٖشىي یب وٍ؟ ع :سب ثٍ كبڃ اٵَاىی ٍا آيٍىٌاوي ي ىیيیڈ ثٍ ٭ىًان ػُبى
ٕ$بُويځی#
یَیڈ ،ډب ٽبٍی ثٍ ٽٖی ډیثبٗنى ،آُاى ٽَىٌایڈ ي ډب ایه اياهَ ٽٖی ٍا ومی ٿ وياٍیڈ. %%%
226
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
٘ظش دوتش لاسّٕ ٛدس ٔٛسد تمسیٓ تٛدجٝ إز ي ٬١اٹشٞبىی ئڅٍای ٽٍ ىٍ اډَ هًىډوشبٍی ډجُڈ ډبويٌ ، ٓ :یټ ډٔ یبىٌ هًاَي ٙي؟ ډیثبٙي ،ثٶَډبئیي ثٍ ؿٍ ًٍٝر ح ع :آٹبی ثىیٝيٍ ثیڅ٦ٶیٚبن هیچی ُیبى ثًى ،ثَای ایىپٍ ایٚبن ىٽشَ
ای
اٹشٞبى ډیثبٙىي .اُ ایه وٺٍ٦و َ٪ډب َمپبٍ ډیثبٙیڈ ،ډه َڈ ٍٙشٍ اٹشٞبى ٽبٍ ٽَىٌاڇ .ایٚبن ډیٵَډبیىي ٽٍ ایه آٹبیبن هًىډوشبٍی ډیهًاَىي،
څیٔ اُ ح
هًىٙبن ثبٙيّ ،اوياٍډَی اُ هًىٙبن ثبٙي ،اٍس٘ اُ هًىٙبن ثبٙي $ٽٍ اڅجشٍ يڃ َڈ اُ ډب ډیهًاَىي . ډب ؿىیه ؿیِی ووًإشٍایڈ ،#ثٮي ح ٿ ډب َڈٿی َمً٥ه ویٖشیڈ .ډب ي ٙمب یٮىی ايالً ایه ډٔئڅٍ ډب ي ٙمب ،ڇ ٍ يڅی ٽٍ آٹبی ثىیٝيٍ ډیهًاَي ثيَي ىٍ ٽَىٕشبن هَع ثًٚى ، ؽی؟ یٮىی ح يڃ َمٍ ایَان إز ،یب ٵٺ ٤ډبڃ هًُٕشبویَب ډیثبٙي ؟ يڃ ایٚبن ډیثبٙي ؟ ح ح يڃ سمبڇ ډَىڇ ایَان إز ،ډب َڈ ایَاوی ډب ډیهًاَیڈ ایه ٍيٙه ًٙى ،اځَ ح َٖشیڈ ،دٔ ډىشی وياٍیڈ ،اځَ ډبڃ هًُٕشبویَب ډیثبٙي ؽٍا ىٍ سَُان هَع ډیًٙى؟ ډٔئڅٍ ىيڇ ایىپٍ ًٍ٥ ،ی دیٚىُبى ٽَىٌ ثًىیڈ ي ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ ایَان اځَ ثوًاَي اُ و َ٪اٹشٞبىی دیَٚٵز ثپىي ،ثبیي ثًىػٍ ډٮمًڅی ٍا
اُ
ثًىػٍ ٕبُويٿی آن ػيا ثپىي ،ثَای ایىپٍ ډیىاویڈ ىٕز ٿاٌ اىاٍی ډب ؿىیه یَٝ ،ٳ كٺًٷ ډيیَ ٽچی ي آډي ي ٙيَب ٿاَی إز ٽٍ ثًىػٍ ٕبُوي ٿ ىٕز ًٙى ي ؿیِ ىیڂَی ثٍ ػب ومبوي .ډیًٙى ٕبُډبن ثَوبډٍ
،یټ ثًىػٍای
ډو ًٛٞهًى ىاٙشٍ ثبٙي ،ثَای دیَٚٵز ٽ ًٍٚػيا اُ ثًىػٍ اىاٍی ي ایه يڃ وٶز ي ىٍآډيَبی ډٔ َٕ ؽٙڈٌ سأډیه ثًٚى ،یٮىی ةٌ ثًىػٍ ډٮمًالً اُ ح
227
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
يڃ ٍا ٽٍ ٽبٍی ثٍ اىاٌٍ آن وياٍڇ صاً يٹشی ٽٍ ډب ایه ح ًٍٝر اٍُ ،اٻٍ
َ ،مٍ
إشبنَب ؿ٤يٍ اىاٌٍ ډیًٙى اُ څلب ٧اىاٍی َمٍ ډىب٥ٸ ایَان ،ٽَىٕشبن َڈ َمبن ًٍ٥اىاٌٍ ثًٚى ،يڅی يٹشی ٽٍ ایه ثًىػٍ ٕبُوي ٿی ػمٙ ٬ي ،ایه ٍا ډب وغ َِاٍ سًډبن ثٍ ََ ثیبيٍیڈ ٌة ًٍٝر َٕاوٍ سٺٖیڈ ثپىیڈ ،ٵَ ٟٽىیڈ ٽٍ ح وٶَی ډیٍٕي ،ىٍ ایَان ثٍ ًٍ٥ډشًٕ ٤ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ ثبیي ىٍ ایَان ٽبٍ ىیڂَی ٽَى ،ؿًن ٕ٦ق اٹشٞبىی إشبنَبی ډوشچٴ هیڄی ثب َڈ ٵَٷ ډیٽىي ، $إشبن #ٽَىٕشبن یپی اُ ٭ٺتاٵشبىٌسَیه إشبنَب ډیثبٙي ،يڅی ٭ٺتاٵشبىٌسَ اُ ٽَىٕشبن ویِ ىاٍیڈ ،ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ آن يٹز ثبیي ًٍ٥ی سٺٖیڈ ٽَى ٽٍ ثَای ََ وٶَی ډظالً
ىٍ ثچًؽٕشبن ډبَی
6000سًډبن ؽ ين اُ َمٍ
٭ٺتاٵشبىٌسَ ډیثبٙي ،ىٍ ٽَىٕشبن 5500سًډبن ،ډظالً ٽبٙبن 5000سًډبن ، ډشًٕ ٤ثٮي ىٍ سَُان 4000سًډبن ،ؿیِی ٽٍ ډب دیٚىُبى ډیٽىیڈ ایه إز ي ډب َیؾ اډشیبُ هبٝی َڈ ثَای ٽَىٕشبن ٹبیڄ ویٖشیڈ ،ىٍ ٵپَ َمٍ ایَان َڈ يڅی ٽٍ اُ وٶز ډیآیي ىٍ َٖشیڈ ،يڅی ٵپَ ډیٽىیڈ ٝلیق ویٖز ٽٍ ََ ح سَُان ي ډبُويٍان ي ثٮ٢ی ډىب٥ٸ ډٮیه هَع ثًٚى ًٍ٥ ،ی هَع ثًٚى ٽٍ سٶبير ٕ٦ق اٹشٞبىی ٽڈٽڈ اُ ثیه ثَيى ،اڅجشٍ ٽبٍ یټ ٍيُ ي ىي ٍيُ ویٖز ، اوٞي سًډبن ََ ؽٹيٍ ثًى ،ایه ثًىػٍ كبال اځَ آن 5000سًډبن وجًى ،ح ی ٌة ًٍٝر َٕاوٍ سٺٖیڈ ًٙى ٽٍ ٩چڈ وًٚى ،ياٹٮبً سب كبال ىٍٕز ٕبُويٿ ثَ٭پٔ آن ثًىٌ إز. ٓ :سَٽیت َیأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ثٍ ؿٍ ًٍٝر إز؟ آو ًٍ٦ٽٍ ډب صاً َ٥ٵياٍ كِة ىډپَار َٖشىي ي اوشوبثبر ویِ ثب ډَىڇ ٝلجز ٽَىیڈ اٻٍ آن ٍا وٚبن ىاى.
228
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
عٍ :ئیٔ َیأر ومبیىيځی آٹبی ٙین٭ِاڅيیه كٖیىی إز ي ثٮي ایه َیأر ٿ ىاٍى ي ٕوهٿيی َیأر ،كِة ىډپَار إز ي ىي ٕوه ي
ٿٍيٌ ىیڂَ ىٍ
ٿ اػبٌُ ةٿیَوي ،یبىىاٙز ػچٖبر يٹشی ډیسًاوىي و َ٪ثيَىي ٽٍ اُ ٕوه ي ٿ اځَ ٝالف ىیي اػبٌُ ىَي ٿ كَٳ آنَب ٍا ثِوي ،یب ٕوه ي ثيَىي ،یب ٕوه ي آنَب َٙٽز ٽىىي ،ډب ثٍ ایه ، ٣َٙكبٙ َ١يیڈ ىٍ ایه َ٥ف َٙٽز ٽىیڈ، ىٍ ياٹ ٬ډٖبئچی ٍا ٹجالً آډبىٌ ډیٽىیڈ ،ثٮي ډیٍيیڈ ثب َیأر ىيڅز ډیوٚیىیڈ ي اڅجشٍ ،یټ ػچٍٖ َڈ ثیٚشَ وىٖٚشیڈ ٽٍ آٹبی ٝجبٱیبن ځٶز :ٽٍ ىيڅز ثب آن ىي ٿٍيٌ كب َ١ویٖز ٝلجز ثپىي .اُ آن ډًٹ ، ٬آٹبی ٵَيََ سىٶٔ ىاىوي ي سب كبال سىٶٔ اىاډٍ ىاٍى. ىٍ كبڃ كب َ١٭يٌ ُیبىی اُ كِة ډب َڈ ا٭شَا ٟىاٍوي ٽٍ ومبیىيځی هچٸ ٿ یب ثبُسبة ػبډٮٍ ٽَى ویٖز ،ثَای ایىپٍ كِة ٽَى ثٍ ایه سَسیت ،ػًاةي ٙشیجبن آن َٖشىي ي ایىؼب ٍٕ ٿٍيٌ ىډپَار ثٍ سىُبیی َٚ ،شبى ىٍٝي ډَىڇ ح یَی ػچً ٿیَی ٽىیڈ ،آن ُډبن آډيوي ي َٙیټ ٙيوي ي ثَای ایهٽٍ ډب اُ ىٍ ٿ َیأر ىيڅز آس٘ثٔ ىاى ي ثٮي ىیڂَان َڈ ډؼجًٍ ٙيوي سجٮیز ٽىىي ،كبال َڈ َمیهَٖ ًٍ٥ز ،٭يٌای ٽٍ ډمپه إز ٽبٍ ډظجز اوؼبڇ ثيَىي ،ایه إز ٽٍ ډب ځٶشیڈ َمپبٍی ثپىیڈ ي ثٍ ًٍ٥ٽچی ایه ځَيَُب ٍا ډیًٙى ىٍ ؿبٍؿًة ومبیىيځی ثب آن َمپبٍی ٽَى ،ډظڄ اسلبىیٍ ٽمًویٖزَب ،ډظڄ
یپبٍ ،ډظڄ ح
ً٥ٵبن ،ایه وً ٫ځَيَُب ایهػب َٖشىي ٽٍ ډب ثٍ َیؾيػٍ ومیسًاویڈ ثب آنَب َمپبٍی ىاٙشٍ ثبٙیڈ. ٿيییي؟ ٓٙ :مب دیبډی ىاٍیي ٽٍ ثَای ډچز ایَان ة
229
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :ډه آٍُي ىاٍڇ ٽٍ كَٳَبی ډب ٍا ډىٮپٔ ثپىیي ،هیچی هًٙلبڃ هًاَیڈ ٙي .ثَای ایهٽٍ ډب ٵَیبىډبن ٿاَی ثٍ ډَٽِ ومیٍٕي .يڅی دیبڇ ډب دیبډی إز ٽٍ ثبٍَب ځٶشیڈ ،ډب آٍُي ىاٍیڈ ٽٍ َڈ ډَىڇ َٕإَ ایَان ي َڈ ُډبډياٍان ي ډٔئيڅیه ،ثبالهٌَ ىٍیبثىي ٽٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن َٕػهٿ ثب ثَاىٍان هًى ٍا وياٍوي ،ډب ډیهًاَیڈ ىٍ ؽ ٌ اٍؿًة ایَان ثَاىٍياٍ ُوي ٿی ثپىیڈ ،ثٍ ٭ىًان كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ػهٿ ٍا ٍى ډیٽىیڈٍ .اٌكڄ و٪بډی ٍا ٍاٌكڄ ومیىاوڈ ،آنؿیِی ٽٍ آٹبی ٽَډبوی ومبیىيٌ اډبڇ ىٍ ٱَة ٽ ًٍٚځٶز ي ثَای ډب ٹبثڄ ٹجًڃ ثًى ،ایٚبن ځٶز :ٹجڄ اُ ػه ٿ اكشمبڅی ىیڂَی ،ثىٚیىیڈ ي ډٌاٽٌَ ثپىیڈ ،وَٙ٪بن ایه ثًى ٽٍ اځَ ىٌ ٕبڃ ػه ٿ ٽىیڈ ي یټ ډیچیبٍى هٖبٍر ثيَیڈ ي یټ ډیچیًن وٶَ ٽٚشٍ ثًٚوي ،ثبالهٌَ ثبیي ثیبییڈ ىيٍ یټ ډیِ ثىٚیىیڈ ،كبال ٽٍ ایه ًٍ٥إز ؽٍا ایهٽبٍ ٍا وپىیڈ ،ډب إچلٍ ٍا
٭چیٍ
ثَاىٍان ٵبٍٓ ،سَٻ ،ثچًؽ ،٭َة ي سَٽمه ثَوياٙشیڈ ،ډب إچلٍ ٍا ثَای ىٵب٫ اُ اوٺالة ثَىاٙشیڈ ي ثٍ ٭ىًان یټ كِة ٕیبٕی ،يٹشی ٽٍ اډىیز ىاهچی ٽ ًٍٚثٍ ىٕز هًى ډَىڇ ٕذَىٌ ٙي ،هًإشٍَبی ډب آن ًٍ٥ٽٍ ځٶشڈ ثَآيٍىٌ ٙي ،ايڅیه كِثی َٖشیڈ ٽٍ ډوبڅٴ ایه هًاَیڈ ثًى ٽٍ یټٵَى ٍٕمی ي ٱیَډٔئيڃ ،إچلٍ كمڄ ٽىي .ایه و َ٪ډبٕز ي ٹب٥ٮبوٍ ځٶشیڈ.
230
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
وٙفشا٘س ٔطثٛعاتی دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕٛ تأذاد 1358/10/12
دیَاوَُٚـ هجَوڂبٍ ثبډياى :٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثٍ دیَاو َُٚياٍى ٙي ي ىٍ یټ ٽىٶَاؤ ٽٍ ىٍ ډٖؼي ػبډ٬ ایه َُٙثَځِاٍ ٙيٌ ثًىَٙ ،ٽز ٽَى. ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ایه ٽىٶَاؤ ځٶز" :ډب َیؾٿاٌ سبث ٬ػه ٿ ي هًوَیِی وجًىٌ ي ویٖشیڈ ي ثب يػًى آوپٍ ډير آس٘ثٔ ځٌٙشٍ
،يڅی ډب َڈ ؽوبن
آس٘ثٔ ٍا كٶ ٨ٽَىٌایڈ". ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ٹٖمز ىیڂَی اُ ٕوىبو٘ ځٶز" :ډب ٥بڅت هًىډوشبٍی َٖشیڈ ي ثبیي كٸ هًىډوشبٍی $ثٍ ٍٕمیزٙ #ىبهشٍ ًٙى ي ىٍ ٹبوًن إبٕی ویِ ثٍ طجز ثَٕي". ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ثو٘ ىیڂَى اُ ٕوىبو٘
١ ،مه اٙبٌٍ ة ٌ َ٥ف
هًىځَىاوی َیئز يیٌْ ځٶز" :ایه َ٥ف ثب دیبڇ اډبڇ همیىی س٦جیٸ ومیٽىي ي ٌة ٝالف ډب ویٖز ٽٍ ډٌاٽَار ٍا اىاډٍ ىَیڈ ي ؽين َیئز ثَای ٽً ؽٽشَیه ٿیَى ،ډب ثبیي ډٖشٺیمبً ثب اډبڇ همیىی ډٖئچٍ ډیثبیٖز ثب سَُان ي ٹڈ سمبٓ ة ياٍى ډٌاٽٌَ ي ځٶشڂً ًٙیڈ.
231
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یس جٕٟٛسی سا اعالْ وشد دوتش لاسّٕ ،ٛدسخٛاست وشدٞا اص س ئ اطالعات 1358/11/9
ی ډلَُٙين اوشوبة "ىٽشَ اثًاڅلٖه ثىی ٝيٍ " ثٍ ٍیبٕز ػمًٍُی ىٍ ح إالډی ایَان ي اُ٩بٍار يی ىٍ حی يٹبی ٬ٽَىٕشبن ،٭ َٞىیَيُ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ىٍ دبٕن ایه ٓئياڃ ٽٍ اوش٪بٍار كِة ىډپَار اُ ووٖشیه ٍ ئیٔ ػمًٍُی ٽ ًٍٚایَان
ؿیٕز؟
دبٕن ىاى" :ډب اُ ٽڈ ي ٽیٴ ي ډلشًای ثَوبډٍَبی آٹبی ثىیٝيٍ ثٍ ًٍ٥ ٽبډڄ ا٥ال ٫وياٍیڈ ،اډب ىٍ ډؼمً ٫ډیسًاویڈ ةٿيییڈ ٽٍ ډب هًإشبٍ ٍٙي، ٙپًٵبیی ي سپبډڄ اوٺالة ي ىٍ ٭یه كبڃ$ ،كڄ #ډٖئچٍ هچٸ ٽَى ي ٍٵٕ ٬شڈ ډچی ثٍ ٙپڄ هًىډوشبٍی َٖشیڈ " .ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ځٶز" :ډب ػُز ا٥ال ٫آٹبی ثىیٝيٍ ،ثبٍ ىیڂَ ا٭الڇ ډیٽىیڈ ٽٍ ډظڄ َمی ٍٚډیهًاَیڈ رٽیي ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ،اُ َ٥یٸ ډٖبڅمزآډیِ ي اُ ٍاٌ ډٌاٽٌَ كڄ ًٙى ي ثبُ أ ډیٽىیڈ ٽٍ سىُب ٍاٌكڄ ډٖئچٍ ٽَىٕشبنٙ ،یًٌَبی ٕیبٕی ي ډٌاٽٌَ إز .ثَ ٍی ثَای اىاډٍ ػيی اډُبی ڇؤص ایه إبٓ ،اُ ٍ ئیٔ ػمًٍُی ډیهًاَیڈ ٽٍ ٿ ٽبٍ َیأر يیٌْ ا٭ِاډی ثٍ ٽَىٕشبن ي ىوجبڃٽَىن ډٌاٽَار ثَىاٍى " .ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ا١بٵٍ ٽَى:
"ثيين سَىیي ،ا٭٦بی هًىډوشبٍی ثٍ
ٽَىٕشبن ،ىٍ ٽًسبٌٽَىن ىٕز اډذَیبڅیٖڈ ثٍ ه ًٛٞاډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ي ؤص هًاَي ثًى ،هب ٍٝآوپٍ اډبڇ همیىی َمـىیه ىٍ دیٚجَى اوٺالة ایَان ڇ ٍ ٙشیجبن ٍٵٕ ٬شڈ ډچی ي ٍٵ٩ ٬چڈ اُ هچٸ ٍَجَ اوٺالة إالډی ایَانَ ،مًاٌٍ ح
232
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕشميیيٌ ٽَى ثًىٌاوي ي دیبڇ سبٍیوی 26آثبنډبٌ ٍا ویِ ىٍ ایه هٝ ًٛٞبىٍ ٽَىٌاوي" .ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً اٵِيى" :ثَ إبٓ ډلشًای دیبڇ اډبڇٍ ،ئیٔ ػمًٍُی ایَان ثبیي ډً ٬١ٹب ٬٥وٖجز ثٍ ډً ٫ً١ٽَىٕشبن اسوبً ٽىيُ ،یَا إياٍ ایَان إز يهًىډوشبٍی ډیسًاوي هچٸ ٽَىَٕ ،ثبُ ٍإشیه اوٺالة ي ح ١بډه إشٺالڃ ،كبٽمیز ډچی ي سمبډیز اٍ١ی ایَان ثبٙي".
٭يڇ كٖه ویز ډزٕٶبوٍ ډٌاٽٌَ ثب ىيڅز، ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىٍ ځٶشڂًی ىیڂَی اُ٩بٍ ىاٙز " :أ سبٽىًن ثٍ ٙیًٌای ٱیَاًٝڅی ي ٱیَډشٮبٍٳ ًٍٝر ځَٵشٍ إزَ .یأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ثب آډبى ٿی ٽبډڄ ي ثب إشٺجبڃ ٵَا يان اُ ٍاٌكڄ ٕیبٕی ډٖئچٍ ٽَىٕشبنُ ،ډیىٍ اوؼبڇ ډٌاٽٌَ ٍا ا٭ڈ اُ ثَٹَاٍی ٹًاویه ،آٍاډ٘ ىٍ ٽَىٕشبن ي ایؼبى ډلی٦ی ډمچً اُ كٖهویز ٵَاَڈ آيٍىٌ إز " .ىٽشَ ٹبٕمچً اٵِيى" :كِة ډب آس٘ثٔ ا٭الڇ ٽَى ي ٭چیَٱڈ ٭يڇ سلٺٸ هًإشُبی ډَٚي٫ ة ه ًٛٞكِة ىډپَار ،ثٮي اُ ډَىڇ ٽَىٕشبن ي ٌ
ایبنیبٵشه ډير ح
رډیه آٍاډ٘ ي اىاډٍ ُډیىٍَبی الُڇ ثَای ډٌاٽٌَ، آس٘ثَٔ ،مًاٌٍ ىٍ أ سالٗ ٵَايان ثٍ ٭مڄ آيٍىٌ إز .اډب ډزأ ٕٶبوٍ ،٭مڄی ډشٺبثڄ یٮىی اثَاُ كٖهویز الُڇ اُ ػبوت ىيڅز ًٍٝر وڂَٵشٍ إز".
آُاىی ُوياویبن ىٽشَ ٹبٕمچً ثب اٙبٌٍ ثٍ آُاىی ُوياویبن ځٶز" :ډب سٮياى ُیبىی اُ ُوياویبن ډزٕٶبوٍ اُ ٿیَ ٙيٌ ثًىوي آُاى ٽَىیڈ ،اډب أ ٍا ٽٍ ىٍ ػَیبن ػهٿ سلمیچی ىٕز
233
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
آُاىی ُوياویبن ٽَى ٽٍ ثٍ وبكٸ ي ثی ٿوبٌ ثبُىاٙز ٙيٌ ي ثٍ كجَٔبی ً٥یڄاڅمير ډلپًڇ ٿٍىیيٌاوي ،سبٽىًن هجَی وٚيٌ إز " .يی ا١بٵٍ ٽَى: "ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ثٍ ًٍٝسی ىٍ آډيٌ ا ٕز ٽٍ ر أ طیَ ٹب ٬٥ىٍ َٕوًٙز اوٺالة ایَان ىاٍى ي كڄ آنَڈ ٕبىٌ إز َ ،ڈ ثَای اىاډٍ اوٺالة ي
ویِ
ٿٕشَٗ ىٕشبيٍىَبی آن َ١يٍی ډیثبٙي ي ثبڅٮپٔ ،ثیسًػُی وٖجز ثٍ آن ،ثٍ ډَسؼٮیه ىاهچی ي ٭ًاډڄ اډذَیبڅیٖڈ ،اػبٌُ ٵٮبڅیز ١ياوٺالثی ىٍ ػُز سًٹٴ اوٺالة ٍا هًاَي ىاى ي ىٍ ډؼمً ٫ثبیي ځٶز ٽٍ ډٌاٽٌَ ،ياٍى ين وشیؼٍای ٽٍ ډٶیي ثٍ كڄ ډٖئچٍ ډَكچٍ هبٝی وٚيٌ ي ىٍ ياٹ ٬ثٍ َیؾ ٿ ٌ ٽَىٕشبن ي ا٭٦بی هًىډوشبٍی ثبٙي ،ویىؼبډیيٌ إز".
ػچًٿیَی اُ سؼيیي ػهٿ ىٽشَ ٹبٕمچً اٵِيى" :ثيیُی إز كِة ىډپَار ،ثب اكٖبٓ ډٔ ئيڅیز وٖجز ثٍ اوٺالة ایَان ي ثب ٭چڈ ثٍ سً٥ئٍَب یی ٽٍ ثيين سَىیي ىٍ َٙٳ یَی اُ سؼيیي ػه ٿ سلمیچی ىٍ سپًیه إزَ ،مٍ ٕٮی هًى ٍا ثَای ػچً ٿ ٽَىٕشبن ا٭مبڃ ډیومبیي ي اډیيياٍ َٖشڈ ٽٍ ىيڅز ویِ ایه ډًٹٮیز ه٦یَ ٍا ىٍٻ ومبیي ي ثَای دبٕنىاىن ي كَډز ځٌاٙشه ثٍ هًإشٍَبی ډَىڇ ٽَىٕشبن ي ویِ ثَای ٽًسبٌٽَىن ىٕز اډذَیبڅیٖڈ ي سً٥ئٍَبی آن ،ثب هًإز یٿیَ ىوجبڃ ٽَىٌ ي ثٍ سبٍیوی هچٸ ٽَى ډًاٵٺز ي آن ٍا ثٍ ٙیً ٌای ػيی ي ح وشیغٌ ډ٦چًة ثَٕبوي".
234
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٌفتٍ ٛتا دوتش لاسّٕ ٛدس ٔٛسد ٔتٛلف ضذٖ ٔزاوشات تا دِٚت اطالعات 1358/11/10
ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن
،ىیَيُ ىٍ
ډٞبكجٍای ثب هجَوڂبٍ ا٭ِاډی ٽیُبن اُ ىٵشَ َٕدَٕشی آًٍثبیؼبن ٱَثی $اٍيډیٍ #ثٍ ٕئًاالر اي دبٕن ىاى .ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ دبٕن ایه ٕئًاڃ ٽٍ :ډىًٍ٪ ٙمب اُ ٕٶََبی اهیَ ثٍ ََُٙبی ٽَىوٚیه ؽیٖز؟ ځٶز:
"ډب ثٍ ٭ىًان
ډٔئيالن كِثی ،ي٩یٶٍ ىاٍیڈ ػُز ثٍَٕی ډٚپالر ډَىڇ ٽَى ي آ ٿاٌٽَىن آوُب اُ سً٥ئٍ ١ياوٺالة ،ثٍ ََُٙبی ٽَىوٚیه ٕٶَ ٽىیڈ. ٕئًاڃ ىیڂَ ٽیُبن اُ ىٽشَ ٹبٕمچً ،دیَاډًن ٭چز ډشًٹٴٙين ډٌاٽَار َیأر يیٌْ ىيڅز ثب ومبیىيځبن ٽَىَب ثًى ٽٍ يی دبٕن ىاى" :ډب ډٌاٽَار ٍا ډشًٹٴ وپَىٌایڈ ،هچٸ ٽَى َمًاٌٍ آډبىٌ إز سب ډٖب ئڃ ډًػًى ،ثٍ َ٥یٸ ډٖبڅمزآډیِی كڄ ًٙى .٭چز ډشًٹٴٙين ډٌاٽَار ویِ ،ا٭شَا ٟآٹبی ډُىيٓ ٝجبٱیبن ثٍ سَٽیت ومبیىيځی هچٸ ٽَى ثًى .ىڅیڄ ىیڂَ آن ویِ ٩بََاً ٿی َیأر يیٌْ ىيڅز ثًىٌ إز ،سب ثٍكبڃ ویِ ډٌاٽٌَای ثٍ ډىٍ ًٍ٪ٵ ٬هٖز ثٍ آن ًٍٝر اوؼبڇ وٚيٌ ي ٵٺ ٤ػچٍٖای ثٍ ٭ىًان ډٮبٍٵٍ سٚپیڄ ٙيٌ إز". ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ىٍ دبٕن ایه ٕئًاڃ ٽٍ ىٍ وٖٚز ٙمب ثب َیأر يیٌْ ىيڅز ،ؿٍ ډٖبئچی ډَ٦ف ٙيٌ ي ایه وٖٚز سب ؿٍ اوياٌُ ًٕىډىي ثًىٌ إز ؟ ځٶز" :ىٍ ایه ػچٖبر َ ،یأر يیٌْ ىيڅز سًاوٖز سىُب َ٥ف هًىٿٍىاوی ٍا سَٚیق ٽىي ٽٍ ډب ویِ دٔ اُ ثٍَٕی َ٥ ،كی ىاىیڈ ٽٍ ىٍ
235
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍٕبوٍَبی ٿٍيَی ویِ ډىٮپٔ ٙي .ثٍ و َ٪ډب ،ىٍ ًٍٝسی ٽٍ ډٌاٽَار ،هبٍع ٍیز ٹَیت ثٍ ٙشیجبوی اٻص اُ َیأر سَٽیجی ومبیىيځبن هچٸ ٽَى ٽٍ ډًٍى ح ٍی ووًاَي ىاٙز" . یَى َ ،یؾ اص اسٶبٷ ډَىڇ ٽَىٕشبن إز اوؼبڇ ٿ ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍثبٌٍ َ٥ف هًى ٿٍىاوی َیأر يیٌْ ىيڅز ځٶز" :ډب ثٍ ًٍ٥ ډٶٞڄ و َ٪هًى ٍا ىٍثبٌٍ ایه َ٥ف ا٭الڇ ٽَىٌایڈ ي ایه و َ٪ىٍ ٍيُوبډٍَب ډىشٙ َٚيٌ ،يڅی ػبی سإٔٴ إز ٽٍ ایه َ٥ف ثٍ َیؾيع
ٌ ثب دیبڇ اډبڇ
همیىی ٍَجَ اوٺالة إالډی ایَان ډ٦بثٺز وياٍى ،ىٍ كبڅی ٽٍ ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ هًإز اٝچی ډب $هًىډوشبٍی #ىٍ ؿبٍؿًة دیبڇ سبٍیوی اډبڇ همیىی ٍىاوی ،یټ َ٥ف اىاٍی ثَای ىاىن ثَهی اُ وؼي .ىٍ كبڅی ٽٍ َ٥ف هًى ٿ ډیٿ اهشیبٍار ډلچی إز ي ایه َ٥كی إز ٽٍ اُ ًٕی َیأر يیٌْ ىيڅز ا٭الڇ ٙيٌ ،وٍ اُ ًٕی اډبڇ همیىی ".ٹبٕمچً َمـىیه ځٶز:
"ىٍ َٙای ٤كٖبٓ
ٵٮچی ،ډَىڇ ٽَى اُ ٭يڇ سًػٍ َیأر يیٌْ اُ٩بٍ نٿٍاوی ډیٽىىي ُ ،یَا ي٬١ یَی ًٍ٥ی إز ٽٍ اځَ ډٌاٽَار ثٍ َٕ٭ز ي ػيی ىوجبڃ وًٚى ،اډپبن ىٍ ٿ ثٖیبٍ ُیبى إز ي ایه ؿیِی إز ٽٍ وٍ اډبڇ همیىی ډیهًاَي ي وٍ ډب
".
ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،ىٍثبٌٍ هًإزَبی َیأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ځٶز" :ثَهی اُ ىٕزاويٍٽبٍان ،ثٍ يیٌْ ثيهًاَبن ،ٽً ٘ٙىاٍوي یؽیي ٌای إز ي ثيیه ػُز ایه ًٍ٥ياومًى ٽىىي ٽٍ هًىډوشبٍی ډٖئچٍ ح ٭مياً ا٦ٝالف هًىډوشبٍی ٍا ثب سؼِیٍ٥چجی ىٍ یټ ٍىیٴ ٹَاٍ ډیىَىي ،ىٍ كبڅی ٽٍ هًىډوشبٍی ،ٽًؽٽشَیه سٚبثُی ثب سؼِیٍ٥چجی وياٍى ي ىٍ ياٹ٬ ا٭٦بی هًىډوشبٍی ثٍ هچٸَبی ٕشميیيٌ ایَان ،ثُشَیه يٕیچٍ ثَای كٶ٨ يكير ٕیبٕی ي سمبډیز اٍ١ی ایَان إز .آوـٍ ىٍ هًىډوشبٍی ثَای ډب
236
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اَمیز ىاٍى ،ایه إز ٽٍ ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه ثٍ ٭ىًان یټ ياكي ػٲَاٵیبیی ،ىٍ ؿبٍؿًة ٽ ًٍٚایَان ٙىبهشٍ ًٙى ،ثيان ډٮىی ٽٍ ػِ ىٍ ؽَبٍ ډٖئچٍ إبٕی يڅی ي ؽا ح إپىبٓ ي ثَوبډٍَبی ٍياث ٤هبٍػی ،اىاٌٍ اډًٍ اٍسٕ٘ ،یبٕز ح اٹشٞبىی ىٍاُډير ٽٍ ثٍ َٕډبی ٌ ځٌ اٍی ٽالن ویبُ ىاٍى ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی إز ،ثٺیٍ اډًٍ ىاهچی ىٍ ٝالكیز اٍ
ي ډىلَٞاً ىٍ ٿانَبی
هًىډوشبٍ ثبٙي ي ډَىڇ ٽَىٕشبن ،ډؼچٔ یب ًٍٙا ٍا ډٖشٺیمبً اُ ًٕی هًى انَبی اػَایی ،سمبڇ اډًٍ ٍا ثٍػِ آوُبیی ٽٍ ىٍ ٝالكیز سٚپیڄ ىَىي ي اٍ ٿ ىيڅز ډَٽِی إز ٍا اىاٌٍ ٽىىي .ډظالً ىٍ كبڅی ٽٍ اىاٌٍ اډًٍ اٍس٘ انَبی هًىډوشبٍ ٝالكیز اٍ ٿ
،ىٍ
نثبٙي ُ ،ثبن ٽَىی ىٍ ډيآٍ ي اىاٍار
ٽَىٕشبن هًىډوشبٍ ثٍ ٍٕمیز ٙىبهشٍ ًٙى ي ثٮي اُ ٕبڃ ؽَبٍڇ اثشيایی، ُثبن ٵبٍٕی ویِ ىٍ ٽىبٍ ُثبن ٽَى یُ ،ثبن آډًُٙی ي َمـىیه ُثبن ډٚشَٻ ي ٍٕمی َمٍ ډىب٥ٸ ایَان اُ ػمچٍ ٽَىٕشبن ثبٙي". هجَوڂبٍ "ٽیُبن" ه٦بة ثٍ ىٽشَ ٹبٕمچً ځٶز" :ثَهیَب ایى ًٍ٦اُ٩بٍوَ٪ ډیٽىىي ٽٍ اځَ ثٍ هچٸ ٽَى هًىډوشبٍی ىاىٌ ًٙى
،دٔ اُ ډيسی ایه
هًىډوشبٍی ثٍ سؼِیٍ٥چجی هًاَي اوؼبډیي .وٙ َ٪مب ىٍ ایه ثبٌٍ ؽیٖز؟ ىٽشَ ٹبٕمچً دبٕن ىاى" :آوـٍ ىیڂَان ډی ٿيیىي ،ډَثً ٣ثٍ هًىٙبن إز . ډه َمبو ًٍ٦ٽٍ اٙبٌٍ ٽَىڇ ٍاٌ اٝچی ،ثَای كٶ ٨اسلبى هچٸَبی ایَان ي ىٵب٫ اُ يكير ٕیبٕی ي سمبډیز اٍ١ی ډیُه ډب ،سأډیه كٺًٷ ډچی هچٸَبی ٕشميیيٌ ىٍ ؿبٍؿًة ٽ ًٍٚایَان إز .يٹشی ډَىڇ ٽَىٕشبن
،ىٍ ىاهڄ
ایَان ثٍ كٺًٷ ډَٚي ٫هًى ثَٕىي ،ىیڂَ ىڅیچی ثَ سؼِیٍ٥چجی ثبٹی ومیډبوي ، ثچپٍ سأډیه ایه هًإشُب ثٍ سلپیڈ ډجبوی إشٺالڃ ایَان ٽمټ هًاَي ٽَى ي
237
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٻ ىٍ ثٖیبٍی اُ ٽًٍَٚب ،ثٍ هچٸَب كٸ هًىډوشبٍی ىاىٌ ٙيٌ ي ایه ویِ آ ن ٌ اډَ ٌة َیؾيػٍ ډىؼَ ثٍ سؼِیٍ آن ډمبڅټ وٚيٌ إز". ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ دبٕن ایه ٕئًاڃ ٽٍ اځَ ډٌاٽَار ٙمب ثب َیأر يیٌْ ىيڅز ثٍ وشیؼٍ وَٕي ،ؿٍ ٽبٍ هًاَیي ٽَى؟ ځٶز" :ډب ىٍ ياٹَ ٬ڈاٽىًن ویِ اُ ډٌاٽَار ثب َیأر يیٌْ ىيڅز ډأیًٓ َٖشیڈ ي ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ ٍاٌ هَيع اُ ة يػًى آيٍىٌ ،ډٌاٽٌَ ډٖشٺیڈ ثب اډبڇ یب ومبیىيځبن ثهثٖشی ٽٍ َیأر يیٌْ ٌ ډٖشٺیڈ ایٚبن إز". ایبن ،دیَاډًن ٍاث ٍ٦كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثب ٙین ٭ِاڅيیه ٹبٕمچً ىٍ ح كٖیىی ځٶز" :هًإشُبی هچٸ ٽَى ،ثیه كِة ډب ي ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی ثب سٶبَڈ ٽبډڄ ي يكير و َ٪ثٍَٕی ډیًٙى". %%% تُيساْ دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕ ٛت ٝحضٛس أاْ جٕٟٛسی اسالٔی 1358/11/15
آٍ ،ىیَيُ اُ َ٥ٳ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىثیَٽڄ ٌة ٿُاٍٗ هجَځِاٍی ح كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،سڄٿٍاډی ثٍ ك ًٍ٢اډبڇ همیىی ډوبثٌَ ٙي
.ىٍ
ٹٖمشی اُایه سچڂَاڇ آډيٌ آر: "كَ٢رآیزاهلل اڅٮ٪می همیىی ىاډز ثَٽبسٍ ،یټثبٍ ىیڂَ سً٥ئٍ يٕیٮی ٭چیٍ اوٺالة ایَان ي ٍَجَی آن كَ٢ر ي ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٍ كبڃ سپمیڄ ٿ ٌَ ،ڈ اٽىًن إياٍان ثٍ ٽبډیبٍان ي ٽٚشبٍ ډَىڇ ثی وب إز ،دٔ اُ كمچٍ ح
238
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
حٌ ػَیبن ىاٍى ،ىٍ ایه ىٍ ٿیَیُب ٽٍ اُ َ٥ٳ ىٍٿیَی ٙيیيی ىٍ ډى٦ٺٍ اي إياٍان ایؼبى ٙيٌ َ ،چیٽً سحَ ،سبوټ ي كشی ٵبوشًڇ َٙٽز ٽَىٌ ي ٍيٕشب ئیبن ح ثیىٵبٍ ٫ا ثمجبٍان ومًىٌاوي ،هبوٍَبی ثٖیبٍی يیَان ٙيٌ ي ُوبن ي ٽًىٽبن ډٮًٞڇ ٍا ٹشڄ٭بڇ ٽَىٌاوي". ىٍ ثو٘ ىیڂَی اُ ایه سڄٿٍاڇ آډيٌ إز " :ډه ثب اكٖبٓ ډٔئيڅیز ي ثب یَی اُ اٍٛاٍ اُ كَ٢ر اډبڇ هًاَ٘ ډیٽىڈ ىٕشًٍ ٵًٍی ي ػيی ثَای ػچً ٿ یَیُب ٍا ٝبىٍ ٵَډبیىي .ىٕشًٍ ثٶَډبئیي ٽٍ ٿٕشَٗ ىٍ ٿ
إياٍان ثٍ ح
یيا ٽىي ََ .ٿيوٍ ډلڄَبی إشٺَاٍ هًى ډَاػٮٍ ومبیىي سب ىٍ ٿیَیُب هبسڈ ٌ ح ٭يڇ سًػٍ ي أرهیَ ىٍ ایؼبى سٞمیڈ ػيی ثٍ ډى ًٍ٪ػچً
یَی اُ ػه ٿ ٿ
ثَاىٍٽٚی ،ډیسًاوي ٭ًاٹت يهیمی ثٍ ثبٍ آيٍى". ثب ىٍيى ٵَايان ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن %%% پیاْ وٍٙش ٜحضب دٔىشات وشدستاٖ ت ٝأاْ خٕیٙی اطالعات 1358/12/3
ډُبثبى ـ ٽهٿٌٍ ؽَبٍڇ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ٽٍ اهیَاً ىٍ ډُبثبى َٙي٫ ثٍ ٽبٍ ٽَىٌ ،دیبډی ثٍ اډبڇ همیىی ډوبثٌَ ٽَىٌ إز .ىٍ ایه دیبڇ ،ومبیىيځبن كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،آٍُيی ٍٵ ٬ٽٖبڅز ََؿٍ ُيىسَ ٍَجَ ان
ٷ الة
إالډی ایَان ٍا ٽَىٌاوي .ډشه دیبڇ اُ ایه ٹَاٍ إز" :ىٍ ایه څل٪بر ٽٍ ىٍ
239
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َٙای٦ی آُاى ي ىٍ آٍاډ٘ ي و٪می ډ٦چًة ،ٽهٿٌٍ ؽَبٍڇ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٍ َُٙډُبثبى ثَځِاٍ ډیًٙى ،ا٭٢ب ي ومبیىيځبن كِة آٍُي ىاٍوي ََؿٍ ُيىسَ ٽٖبڅز ٍَجَ اوٺالة ثََ٥ٳ ٿٍىى ي اډیيياٍیڈ ثبٍ ىیڂَ ایٚبن ٍا ىٍ ډیبن هًى ي ٕبیَ ثَاىٍان ي هًاََان ډٖچمبن ثجیىیڈ ي اُ َيایز ي ٍَجَی اوٺالثی ایٚبن ثَُډىي ثبٙیڈ .اوٺالة ایَان ٽٍ وشیؼٍ ٍَجَی ٹب٥ٮبوٍ اډبڇ همیىی ي ٵياٽبٍیُبی ثیىٍیٰ َمٍ هچٸَبی ایَان ثًىٌ ،طمَار ٭٪یمی ثٍ ثبٍ آيٍىٌ إز .ایه اوٺالة ثب اثٮبى يٕی ،٬ثبیي ډش ٠ڇن هیَ ي ثَٽز ثَای َمٍ هچٺُب ي َمٍ وُ٢زَب ىٍ ىاهڄ ي هبٍع ایَان ثبٙي.
اډبڇ همیىی ،ثب
ٍَجَیَبی هَىډىياوٍ ي دیبڇ سبٍیوی 26آثبنډبٌ ،ثٍ ػه
ٿ وبمي إشٍ
ایبن ىاى ي وًٍ اډیي ىٍ ىڅُب ٌة يػًى آيٍى ".ىٍ ایه دیبڇ سبٍیوی ٽَىٕشبن ح ٽٍ ٽهٿٌٍ ؽَبٍڇ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثَای آن اٍُٗ ٹبئڄ إز، ثٍ َٝاكز ثٍ ٍٵٕ ٬شڈَبی ٕیبٕی ،اٹشٞبىی ،ٵََهٿی ي اػشمب٭ی اٙبٌٍ ٙيٌ إز" :ثٮي اُ ٝييٍ ایه دیبڇ ،س ًٍٞډیٍٵز ٽٍ ڇٕئچٍ كٺًٷ ډچی هچٸ ٽَى ډزٕٶبوٍ ٭يڇ ٹب٥ٮیز ډٔ ئيڅیه اډًٍ ي اډَ اوشوبثبر كڄيٵٞڄ ًٙى ،اډب أ ٍیبٕز ػمًٍُی ثب٭ض ٙي ٽٍ ىٍ اػَای ىٕشًٍ ٽًسبَی ًٙى .ډب كبَ١ان ىٍ ایه ٽهٿٌٍ سبٍیوی ،اُ اډبڇ اوش٪بٍ ىاٍیڈ یټ ثبٍ ىیڂَ اُ ډٔ ئيڅیه اډًٍ ،ثَای كڄ وُبیی ډٔئڅٍ ٽَىٕشبن ،ىٕشًٍار الُڇ ٍا ٝبىٍ ٵَډبینىٍ .ٵ ٬ایه ډٚپڄ، ډٖچمبً یپی اُ ىٕشبيٍىَبی اوٺالة ایَان هًاَي ثًى ي ٝٶًٳ ډب
ٍا ثَای
ډجبٌٍُ ٹب٬٥سَ ثب ىٙمىبن اوٺالة إالډی ایَان ٵَٚىٌسَ هًاَي ٕبهز .ىٍ یَيُی ٽهٿٌٍ ؽَبٍڇ كِة ډبٍَ ،جَی اډبڇ همیىی ثٍ ٭ىًان ثٍِ ٿسَیه ٭بډڄ ح ٍیز ډًٍى أرییي ٹَاٍ ځَٵشٍ إز .ىٍ ایه ٽه ٿٌٍ ٭٪یڈ ٽٍ ومبیىيځبن اٻ ص
240
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ة سًٞیت ٍٕیيٌ إز ٽٍ ثَ اىاډٍ ٕبٽىبن ٽَىٕشبن ك ًٍ٢ىاٍوي ،ثَوبډٍای ٌ ٙشیجبوی ثیىٍیٰ اُ اوٺالة ایَان ثٍ ٍَجَی اډبڇ همیىی ٝلٍ ځٌاٙشٍ إز .ح اوٺالة ٭٪یڈ ایَان ٽٍ ثٍ ا٭شٺبى ډب ،هچٸ ٽَى ىٍ آن ثٍ كٸ هًىډوشبٍی هًاَي ٍٕیي ،ثٍ ٭ىًان ي٩یٶٍ إبٕی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ډًٍى أرییي ٹَاٍ ځَٵشٍ إز .ومبیىيځبن كِة ډب ،یپجبٍ ىیڂَ ثٍ اډبڇ همیىی ي َمٍ هچٸَبی ایَان ا٥میىبن ډیىَىي ٽٍ سب آهَیه وٶٔ ،ىٍ ٍاٌ يكير ٽًٍٚ ػمًٍُی إالډی ایَان ثٍ ډجبٌٍُ اىاډٍ هًاَىي ىاى. ثَٹَاٍ ثبى اسلبى ثَ إبٓ كٺًٷ ډشٖبيی ٽهٿٌٍ ؽَبٍڇ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٽشَ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً %%% دوتش لاسّٕ :ٛتذخٛاٞاٖ ٕ٘یٌزاس٘ذ ٔزاوشات سش بيیشد اطالعات 1358/12/13
ٕىىيع -هجَوڂبٍ ا٥ال٭بر :ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ډٖبئڄ ٽَىٕشبن ،ىٽشَ ٹبٕمچً ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ياٍى ٕىىيع ٙي ي ٕب٭ز
3ثٮياُ َُ٩
ىیَيُ ىٍ یټ ػچٍٖ ٕوىَاوی ٽٍ اُ َ٥ٳ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ـ سٚپیالر ٕىىيع ـ ىٍ ٕبڅه سوشی ایه َُٙسَسیت یبٵشٍ ثًىَٙ ،ٽز ٽَى .ىٍ ایه اػشمب ٫ٽٍ ٭يٌ ٽظیَی اُ اَبڅی ٕىىيع َٙٽز ىاٙشىي ،ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ٍي ٌ َبی ٹٖمشی اُ ٕوىبن هًى ،ىٍ دبٕن ثٍ اسُبډبسی ٽٍ اُ َ٥ٳ ثٮ٢ی اُ ٿ
241
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ؿخٍي ي اٵَا٥ی ٽَىٕشبن ثٍ كِة ىډپَار ُىٌ ډیًٙى ځٶزَ" :مبو ًٍ٦ٽٍ ٿیَى ي ډیهًاَىي اډبڇ همیىی ٵَډًىوي ،ثيهًاَبن ومیځٌاٍوي ډٌاٽَار َٕ ة ػهځی سلمیچی ثَای ٽَىٕشبن سياٍٻ ثجیىىي .ٵَٕشبىن َیأسی اُ ًٕی كِة ة َیؾ يػٍ وٶی َیأر ومبیىيځی ٽَى ثَای ډٌاٽٌَ ثب ډٔئيڅیه ثٍ سَُانٌ ، ویٖز .ډب ٵٺ ٤ډیهًإشیڈ ٍاٌ ثبُ ًٙى ي ایه ي" ٬١وٍ ػهٿ ،وٍ ٝچق" هبسمٍ یبثي .اكِاة ډى٦ٺٍ ٽٍ سُمز ډیُوىي ثبیي ثياوىي ٍاٌ ډجبٌٍُ ،ثَؽٕتُىن ثٍ ځَيَُبی ىیڂَ ویٖز ،ثچپٍ َمپبٍی إز " .ٹبٕمچً یبىآيٍ ٙي ٽٍ
"َ٥ف
٘ٙډبىٌای كِة ىډپَارَ٥ ،ف 26ډبىٌای َیأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ٍا وٶی ومیٽىي". %%% ٔصاحث ٝتا دوتش لاسّٕ ،ٛدتیشوُ حضب دٔىشات وشدستاٖ دس ٔٛسد ٘تایج ٔزاوشات اطالعات 1358/12/20
ىٍ ایه ډٞبكجٍ ،ىٽشَ ٹبٕمچً ثٍ ٹ ٬٦ثَوبډٍَبی ٽَىی اُ ٍاىیً ي سچًیِیًن ه٘ ٙي . اٙبٌٍ ٽَى ي َمـىیه وًاٍ ػَیبوبر ٽَىٕشبن ،ثَای هجَوڂبٍان ح ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ٽٍ اهیَاً َمَاٌ ثب َیأر ومبیىيځی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ثب اډبڇ همیىی ي كَ٢ر آیزاهلل اڅ٧ ٬ډی َٙیٮشمياٍی ډالٹبر ىاٙشٍ إزٍ ،يُ ځٌٙشٍ ىٍ یټ ډٞبكجٍ ډ٦جً٭بسی ٽٍ ثب ك ًٍ٢هجَوڂبٍان ىاهچی ي هبٍػی ثَځِاٍ ٙي ،ىٍ ډًٍى وشبیغ ایه ډٌاٽَار ي ویِ كًاىص اهیَ وٺيٌ ٕوه ځٶز.
242
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٽشَ ٹبٕمچً ،ٹجڄ اُ َ٥ف ٕإاالر هجَوڂبٍان ،اُ آوُب هًإز سب ثٍ وًاٍی ٽٍ ىٕشًٍار ٵَډبويٌ څٚپَ ىٍ ډًٍى سیَاوياُی ثٍ ډَىڇ وٺيٌ ىٍ آن ١ج٤ ٙيٌ ثًى ٿيٗ ىَىي . دٔ اُ ٙىیين ایه وًاٍ ،ىٽشَ ٹبٕمچً ٥ی ٕوىبوی ځٶز" :آوـٍ ٽٍ ثَای ډب ډٖچڈ إز ،ایه إز ٽٍ اٍس٘ ،آنډًٹ ٬ډٖشٺیمبً ىٍ كًاىص وٺيٌ ىهبڅز ىاٙشٍ ي ىٍ ػَیبن ىهبڅز ویَيَبی اٍس٘ ،آوُب ثیَ٥ٵی ٍا ٍ٭بیز وپَىٌاوي ، ؽين ىٍ وًاٍی ٽٍ ٙىیيیي ،ډَسجبً ٝلجز اُ ىٕشًٍ سیَاوياُی ثٍ َ٥ٳ ٽَىَب ٿیَی آوُبٕز ي ثَهالٳ آوـٍ ٽٍ ځٶشٍ ډیًٙى ،ډؼبَيیه اُ َ٥یٸ ي ىٕز سَ ىٍ اهشیبٍ سََب ثٍ ډَىڇ وٺيٌ سیَاوياُی ٽَىٌاوي ،سىُب اٍس٘ َچیٽً ح َچیٽًح ىاٍى ي سیَاوياُیَب سًٕ ٤ویَيَبی اٍس٘ ثًى وٍ ډؼبَيیه .ثىبثَایه ثَای ډب سََب َيٳ سیَاوياُی ډٖچڈ إز ٽٍ ویَيَبی اٍس٘ ،ډَىڇ وٺيٌ ٍا اُ َچیٽً ح ٹَاٍ ىاىٌاوي".
ٕإاالر هجَوڂبٍان ایبن ٕوىبن ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،هجَوڂبٍان ٕإاالر دٔ اُ ح هًى ٍا ډَ٦ف ٽَىنى: ٓ١ :مه ډالٹبر ثب اډبڇ همیىی ي كَ٢ر آیزاهلل اڅٮ٪می َٙیٮشمياٍی، َیأر ومبیىيځی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثٍ ؿٍ وشبیؼی ىٕز یبٵز؟ ع :ىٍ ایه ډالٹبر ،ډٖبئڄ ي ډٚپالر ٽَىٕشبن ډًٍى ثلض ي سجبىڃوَ٪ ٹَاٍ ځَٵزَ .یأر ومبیىيځی ىٍ ایه ىیياٍ ،اډبڇ ٍا اُ ي ٬١إٶىبٻ آياٍ ٿان
243
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
وٺيٌ ډ٦چ ٬ٿٍىاویي ي سٺب١ب ٽَى ٽٍ اډبڇ ٍَىمًىَبی الُڇ ٍا ىٍثبٌٍ ٽمټ ثٍ ان ي ثَ ٿٍىاوين آوبن ثٍ هبوٍَبیٚبن ي ویِ رأ ډیه اډىیز يآٍاډ٘ ىٍ آياٍٿ َُٙوٺيٌ ،ثٍ ىيڅز ي ٽمیشٍَبی اډبڇ ىٍ آن ډلڄ ثيَىي١ .مىبً َیأر ان ،اُ٩بٍ سٮؼت ي أرٕٴ ٽَى. ومبیىيځی اُ ٭يڇ سًػٍ ىيڅز وٖجز ثٍ آياٍٿ ٧ډی
َیأر ومبیىيځی ىٍ سٮٺیت ډٖبئڄ وٺيٌ ثٍ اډبڇ ي كَ٢ر آیزاهلل اڅ٬
َٙیٮشمياٍی سً١یق ىاى ٽٍ ٹجڄ اُ يٍيى اٍس٘،آس٘ثٔ ىٍ وٺيٌ ثَٹَاٍ ٙيٌ ثًى ،يڅی اٍس٘ ىٍ ٭مچیبر هًى ،ثیَ٥ٵی ٍا ډَا٭بر وپَى ي ثب َٙٽز ي ىهبڅز ٙو ٜٵَډبويٌ څٚپَ ،٭چیٍ ٽَىَب ياٍى ٽبٍُاٍ ٙيَ .یأر ومبیىيځی ، وبٍ١بیی هًى ٍا اُ ډلييىیزَب یی ٽٍ ىٍ ٍاىیً ي سچًیِیًن ثٍ يػًى آډيٌ إز اثَاُ ىاٙز ي ثٍ يیٌْ ثٍ ٹ ٬٦ثَوبډٍَبی ٽَىی ي ډمىً٭یز
ه٘ ح
ثَوبډٍَبی ٽَىی اُ ٍاىیً ـ سچًیِیًن ډُبثبى اٙبٌٍ ومًى .دٔ اُ ډالٹبر ثب اډبڇ همیىیَ ،یأر ومبیىيځی ٽَىٕشبن ىیياٍی ثب كَ٢ر آیز اهللاڅ٧ ٬ډی َٙیٮشمياٍی ىاٙز ٽٍ ٥ی ایه ىیياٍ ،ډٖبئڄ ډَثً ٣ثٍ كًاىص وٺيٌ ي آياٍٿان ایه َُٙډًٍى ثٍَٕی ي ډٌاٽٌَ ٹَاٍ ځَٵز ي كَ٢ر آیزاهلل َٙیٮشمياٍی ثب سأٽیي ثَ ثَاثَی ي ثَاىٍی ثیه ىي هچٸ سَٻ ي
ٽَى ،سًػٍ
هبٝی وٖجز ثٍ ایه ډٖبئڄ اثَاُ ىاٙشىي ي ي٭يٌ ىاىوي ٽٍ اُ وٶًً ٙوٞیز هًى ،ثٍ ډى ًٍ٪إشٺَاٍ آٍاډ٘ ي ٍٵ ٬ٽييٍر ډیبن ثَاىٍان ٽَى ي سَٻ، إشٶبىٌ ومبیىي. ٓ :ىٍ ډالٹبر ثب اډبڇ همیىی ،هًإز َبی هچٸ ٽَى ٍا ثٍ ؿٍ ٙپچی ډَ٦ف ٽَىیي؟
244
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :ډب ىٍ ډالٹبر ثب اډبڇ همیىی ،هًإزَبی هًى ٍا ثٍ ایه َٙف ثیبن ٽَىیڈ :ىٍهًإز ا٭الڇ ډًاٵٺز ثب هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن ىٍ ؽ
ٌ اٍؿًة
ٽ ًٍٚایَان اُ َ٥ٳ ٙو ٜاډبڇ ،هًىىاٍی ىيڅز اُ ٵَٕشبىن اٍس٘ ثٍ ډىب٥ٸ ٽَىوٚیه ي ػچً ٿیَی اُ سؼيیي ٵٮبڅیز ّاوياٍډَی ي َُٙثبوی ثٍ ٙپڄ ٕبثٸ ،اسوبً سٞمیڈ وٖجز ثٍ اػَای ثَوبډٍَبی ٽَىی اُ ٍاىیً ي سچًیِیًن ي ه٘ ثَوبډٍَبی ٽَىی اُ ٍاىیً ي سچًیِیًن ََُٙبی ٍٵ ٬ډمىً٭یز ح ٽَىٕشبن ،سٚپیڄ ویَيی اوش٪بډی ډَٽت اُ اٵَاى ثًډی ىٍ ٽَىٕشبن ي اسوبً سٞمیڈ ثَای سٚپیڄ ًٍٙای ډٚشَٻ اَبڅی سَٻ يٽَى ىٍ َُٙوٺيٌ. ٓ :وٍٕ َ٪می اډبڇ همیىی ىٍثبٌٍ ٽَىٕشبن ي هًإز َبی ډَىڇ ٽَى ؽیٖز؟ ع :ایٚبن ٌةًٍ٥ٽچیَ٥ ،ٵياٍ ډٖبيار ٽبډڄ ثیه سمبڇ هچٸَبی ایَان ي ٍٵ٬ ََٿيوٍ ٕشڈ ثٍ ایه هچٸَب َٖشىي .ډب اُ اډبڇ همیىی هًإشیڈ ٽٍ وَٙ٪بن ٍا ىٍډًٍى سٺب١بی ډب ډجىی ثَ هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن ثیبن ومبیىي ،يڅی ایٚبن ایه ا٭الڇ وٍ َ٪ا ثٍ ىيڅز ياځٌاٍ ٽَىوي ٽٍ ایه اڅجشٍ ٍاػ ٬ثٍ ايڅیه ډالٹبر ډب ثب اډبڇ همیىی ثًى ٽٍ ثٍ ىوجبڃ آن ،آٹبی ثبٍُځبن و َ٪ىيڅز ٍا وٖجز ثٍ ډٖئچٍ هًىډوشبٍی هچٸ ٽَى اُ َ٥یٸ ٍاىیً ـ سچًیِیًن ا٭الڇ ٽَىوي .ىٍ ډالٹبر ٍيُ ځٌٙشٍ ،ډب ډؼيىاً هًإز ٹجچی هًى ٍا ىٍ ډًٍى هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن ډَ٦ف ٽَىیڈ. یټ هجَوڂبٍ هبٍػی دَٕیي :آیب ىٍ ػمًٍُی إالډی ،ډٖئچٍ هًىډوشبٍی هچٸَب ډیسًاوي ډَ٦ف ًٙى؟آیب ثَای ىاىن كٸ هًىډوشبٍی ثبیي ٍّیڈ ٭ًٟ ًٙى؟
245
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ػًاة ځٶز :آوـٍ ٽٍ ثَای ډب ډُڈ إز
،ډلشًای
رډیه ٽىي ،ډب ػمًٍُی إالډی إز .اځَ ػمًٍُی إالډی هًإزَبی ډب ٍا أ ىٍ ؽٌ اٍؿًة ػمًٍُی إالډی ثبٹی هًاَیڈ ډبوي.آوـٍ ٽٍ ډب ٍيُ ځٌٙشٍ اُ ٕوىبن اډبڇ إشىجب ٣ٽَىیڈ ي هًىډبن َڈ ثَ ایه ٭ٺیيٌایڈ ایه إز ٽٍ س٢بىی ثیه ډٖئچٍ هًىډوشبٍی ي ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی يػًى وياٍى. ٓ :ىيڅز سبٽىًن ؿٍ اٹياډبسی ىٍ ػُز سلٺٸ ي٭يٌَبیی ٽٍ ثٍ ډَىڇ ٽَى ىاىٌ ثًى ،ثٍ ٭مڄ آيٍىٌ إز؟ ع :ډشإٔٶبوٍ ٭مالً ،سبٽىًن َیؾ اٹياډی اُ َ٥ٳ ىيڅز ًٍٝر وڂَٵشٍ إز. ځٌٙشٍ اُ ایه ،ثٮي اُ كًاىص وٺيٌ ،ډب ثب یټ وً ٫٭يڇ سًػٍ اُ َ٥ٳ ىيڅز ة ىوجبڃ ډالٹبسُبیی ٽٍ ثب اډبڇ وٖجز ثٍ كٺًٷ ډچی هچٸ ٽَى ډًاػٍ ٙيیڈٌ . همیىی ،كَ٢ر آیزاهلل اڅ٧٬ډی َٙیٮشمياٍی ي كَ٢ر آیزاهلل اڅ٬
٧ډی
٥بڅٺبوی ىاٙشیڈ ،ډشًػٍ ٙيیڈ ٽٍ ىٍ یټ ډٖئچٍ ډًٵٸ ٙيٌایڈ ي آن ایه ډ٦چت إز ٽٍ ٍَجَان ډشًػٍ ٙيٌاوي هًىډوشبٍی ثب سؼِیٍ٥چجی سٶبير ىاٍى .ډب ثَای ٍيٙهٽَىن اًَبن ٭مًډی ٍاػ ٬ثٍ ډٖئچٍ هًىډوشبٍی ثٍ ٽَار اُ ډٖئًڅیه ٍاىیً ي سچًیِیًن هًإشٍایڈ سب ثٍ ډب ایه اډپبن ىاىٌ ًٙى ٽٍ ٍاػ ٬ثٍ هًىډوشبٍی ثب ډَىڇ ٝلجز ٽىیڈ .وپشٍ ػبڅت ایىپٍ ،دٔ اُ ثبٍَب ډَاػٮٍ ثٍ ىٵشَ ٽبٍ آٹبی ٹ٦تُاىٌ ٽٍ ډى ًٍ٪اُ ایه ډَاػٮبر ،ىٍیبٵز ٵَٝشی ثَای ثیبن وٺٍ٦وََ٪بیمبن ثًى ،ډىٚی ایٚبن ثٍ ډب ځٶشىي ٽٍ ډه إڈ ٙمب ٍا ٽٍ ډیهًاَیي ٍاػ ٬ثٍ سؼِیٍ٥چجی ٽَىٕشبن ٝلجز ٽىیي یبىىاٙز ٽَىٌاڇ .ډشإٔٶبوٍ َىًُ ډٖئًڅیه ٍاىیً ي سچًیِیًن وٶُمیيٌاوي ٽٍ سٶبيرَبی
246
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثیه سؼِیٍ٥چجی ي هًىډوشبٍی ؽیٖز ي ثٍ ډب ٵَٝز سً١یقىاىن ٍاػ ٬ثٍ وٺٍ٦وََ٪بیمبن ىاىٌ ومیًٙى. ٙزاوي؟ آ ډبٍی ٽٍ ٙمب اُ سٮياى ٓ :آیب آياٍٿان وٺيٌ ثٍ هبوٍ َبی هًى ثَٿ ٌ ٽٚشٍٙيٿان كًاىص وٺيٌ ىٍ ىٕز ىاٍیي ،ؿٍ ٍٹمی ٍا وٚبن ډیىَي؟ ٍىويٍ .يُ ان وشًاوٖشٍاوي ثٍ هبوٍَبی هًى ثبُ ٿ ع :ډشإٔٶبوٍ َىًُ ایه آياٍ ٿ ثٮي اُ ػهٿ ٽٍ ثٍ وٺيٌ ٍٵشٍ ثًىڇ ،كييى 3760وٶَ اُ اَبڅی وٺيٌ ثٍ ډُبثبى وبَىي ٌ ٙيٌ ثًىوي .آوـٍ ٽٍ ىٍ ایه ډیبن یبى آيٍی آن الُڇ إز ،ایه إز ح ٽٍ ىيڅز ٽً ؽٽشَیه ٽمپی ثٍ آياٍ ٿان ٽَى وپَىٌ إز .ىٍ ػَیبن يٹبی٬ وٺيٌ ،ثیمبٍٕشبن ٙیَ ي هًٍٙیي ایه َُٙاُ دٌیَٵشه ډؼَيكبن ٽَى هًىىاٍی ٽَىٌ ي ډب ډؼَيكبومبن ٍا ثٍ اٍيډیٍ ډىشٺڄ ٽَىیڈ .ىٍ ډًٍى سٮياى سچٶبر ػهٿ َبی وٺيٌ،آډبٍی ٽٍ ډب سُیٍ ٽَىٌایڈٍ ،ٹڈ 200ٽٚشٍ ٍا وٚبن ډیىَي. ٓ :ثٍ وٙ َ٪مب ،٭بډڄ اٝچی ثَيُ كًاىص وٺيٌ ؿٍ ثًى؟ ع :آوـٍ ىٍ ٽَىٕشبن اسٶبٷ اٵشبى ،وٍ ثٍ وٶ ٬هچٸ آًٍثبیؼبن ي وٍ ثٍ وٶ٬ هچٸ ٽَىٕشبن ثًى .ډب ٭بډڄ اٝچی ایه كًاىص ٍا ًٕ ءویز اٵَاىی ډیىا نیڈ ٽٍ ی يیڈ ٽمیشٍ اوٺالة ٽًؽٽشَیه ٭الٹٍای ثٍ اوٺالة ایَان وياٍوي .ډشإٔٶبوٍ ثبیي ثڀ َُٙاٍيډیٍ ،وٺ٘ ډُمی ىٍ ثَيُ ثَاىٍٽٚیَبی وٺيٌ ىاٙشٍ إز .اٵَاىی اُ ٹجیڄ "كٖىی" اُ َٕٕذَى ٿان ٍّیڈ ٕبثٸ ي "ډٮجًىی" َٕٽَىٌ ؽډبٷىاٍان ١ياوٺالة ي ٙوٞی ثىبڇ "ٹ٦بٍی " ٽٍ َمٍ ډَىڇ دیَاو َُٚاُ ځٌٙشٍ ي ًٕاثٸ يی ا٥ال ٫ىاٍوي ،ثب وٶًً ىٍ ٽمیشٍ اوٺالة ډُبثبى ،ػهٿ وٺيٌ ٍا ثٍ ٍاٌ اوياهشىي .ډب ٽمیشٍ اوٺالة اٍيډیٍ ٽٍ اٵَاىی ١ياوٺالثی ثٍ آن ٍاٌ یبٵشٍاوي ٍا ٭بډڄ اٝچی ایه ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی ډیىاویڈ.
247
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٓ :ثیه كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ي ىیڂَ اكِاة ي ٕبُډبوُبی ٕیبٕی ؿٍ ٍاثٍ٦ای يػًى ىاٍى؟ ع :ډب ثب ځَيَُبی ډوشچٴ ٕیبٕی اُ ٹجیڄ ډؼبَيیه هچٸ ،ػجٍُ ىډپَاسیټ ډچی ایَانٕ ،بُډبن ؽٍیټَبی ٵيائی هچٸ ایَان ي كِة سًىٌ سمبٓ ځَٵشیڈ سب وٺ ٍ٦وََ٪بی هًىډبن ٍا ثَای ایه اكِاة ي ػمٮیزَب ٍيٙه ٽىیڈ .ىٍ ایه ډیبن ډً ٬١كِة سًىٌ ایَان ىٍ ٹجبڃ كًاىص وٺيٌ ،سٮؼت ي سإٔٴ ډب ٍا ة ٌ ىوجبڃ ىاٙز .كِة سًىٌ ىٍ وَٚیبر هًى ،وَ٪ی كشی ځٌٍا ثٍ كًاىص وٺيٌ اُ هًى وٚبن وياى. ایبن ایه ډٞبكجٍ ،ىٽشَ ٹبٕمچً هب َ٥وٚبن ٕبهز ،اځَ ىيڅز اٹياډی ىٍ ح َٕی ٬ي ٹبٍ ٬٥اػ ٬ثٍ آوـٍ ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ډیځٌٍى اُ هًى وٚبن ويَي ،ډب ثٍ آیىيٌ ٽَىٕشبن ومیسًاویڈ هًٗثیه ثبٙیڈ .ډب اډیيياٍیڈ ٽٍ َیأسُب
یی اُ
َ٥ٳ اډبڇ همیىی ي كَ٢ر آیزاهلل َٙیٮشمياٍی ثٍ ٽَىٕشبن ا٭ِاڇ ًٙوي سب ثشًاوىي ډٖبئڄ ډًػًى ىٍ ایه ٹٖمز اُ ٽًٍٚډبن ٍا ثب ٝچق ي ٝٶب كڄ ٽىىي ٽٍ ایه َڈ ثٍ وٶ ٬اوٺالة إالډی ایَان ي َڈ ثٍ وٶ ٬سمبڇ هچٸ َبی ایَان إز.
248
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
٘ظش دِٚت دس ٔٛسد ا٘تخاتات دس وشدستاٖ ٔساعذ ٘یست ویٟاٖ 1358/12/23
ثبوٍ ـ هجَوڂبٍ ٽیُبن :ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان٥ ،ی ٕوىبوی ىٍ ثبوٍ ،وٺٍ٦وََ٪بی ایه كِة ٍا دیَاډًن ډٖبئڄ ػبٍی ٽَىٕشبن ا٭الڇ ٽَى ي اٵِيى ٽٍ و َ٪ىيڅز ىٍ ډًٍى اوشوبثبر ٽَىٕشبن وبډٖب٭ي إز .يی َڈؿىیه ىالیڄ ٕٶَ َیأسی اُ ًٕی كِة ىډپَار ثٍ سَُان ي ډٌاٽٌَ ثب ٍئیٔ ػمًٍُ ٍا ثَای ډَىڇ سَٚیق ٽَى. ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىٍ ٕوىبن هًى ىٍ ډٖؼي ػبډ ٬ثبوٍ ١ ،مه اٙبٌٍ ثٍ سٲییَ سٮياى ومبیىيځبن اٍيډیٍٕ ،ٶَ ثٍ ثبوٍ ي ًٕډب ي ثَاىيٕز ي سًٹٴ اوشوبثبر ىٍ ٕىىيع ،ا٭الڇ ٽَى ٽٍ و َ٪ىيڅز ىٍ ډًٍى اوشوبثبر ىٍ ٽَىٕشبن ٻ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ډٖب٭ي ویٖز ي َمـىیه سبٽیي ٽَى ٌ
،سىُب ثٍ
ډَىڇ ياثٖشٍ إز ي َیؾ ٿيوٍ ياثٖزٿیای ةٌ ځَيَُب ي ٽًٍَٚبی هبٍػی وياٍى .يی دیَاډًن ٕٶَ َیأر ومبیىيځی كِة ىډپَار ځٶز" :ایه َیأر ثٍ ډى ًٍ٪هبٍعٕبهشه ډٌاٽَار اُ ثهثٖز ي سَٚیق وٺٍ٦وََ٪بی كِة ثَای ٍئیٔ ػمًٍُ ي هبٍعٕبهشه كِة اُ اولالڃ ،ثٍ سَُان ٕٶَ ٽَى.
" ىٽشَ
ٹبٕمچً أرٽیي ٽَى ٽٍ ډب ٥بڅت ػهٿ وجًىٌ ي ویٖشیڈ ي إچلٍَبیی َڈ ٽٍ ىٍ ىٕز ىاٍیڈ ،ٵٺ ٤ثَای ٌة ىٕزآيٍىن كٺًٷ هًى $ډچز ٽَى #ثًىٌ إز. يی ١مه اٙبٌٍ ثٍ ٕوىبن َبٙڈ ٝجبٱیبن ٭َ ً٢یأر يیٌْ ىيڅز ،ځٶز :ٽٍ يی َ٥ف ٘ٙډبىٌای كِة ىډپَار ٍا سلَیٴ ٽَىٌ إز ي ٭ِیمز َیأر ډٌاٽٌَ كِة ىډپَار ویِ ثٍ ا٥الَ ٫یأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ٍٕیيٌ ثًى.
249
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
تمای ٞیأت ٕ٘ایٙذٌی خّك وشد أشی ضشٚسی است ویٟاٖ 1359/1/6
ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٍ یټ ځٶشڂً
ی
اهشٞبٝی ثب هجَوڂبٍ "ٽیُبن" ١مه ا٭الڇ ایه ډ٦چت ځٶز" :ومبیىيځبن ډب اُ ٍیز ٹب ٬٥ډَىڇ ٽَىٕشبن اوشوبة ٙيٌاوي ي ثَای كٺًٷ ایه ډَىڇ ص َ٥ٳ اٻ ىٍ ډؼچٔ ٵٮبڅیز ډیٽىىيَ ".مـىیه وبډجَىٌ اٵِيى:
"ؽ ين ایه اٵَاى اُ
َ٥ٳ ډَىڇ ٽَىٕشبن اوشوبة ٙيٌاويٙ ،ىبٕبیی ي ٝالكیز ومبیىيځی آنَب ىٍ ډؼچٔ ثٍ ٭ُيٌی هًى ایه ډَىڇ إز " .ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ٍاث ٍ٦ثب اٝڄ 6 ډبىٌای كِة ىډپَار ځٶز" :اځَ ایه َ٥ف ډًٍى سًٞیت ًٍٙای اوٺالة ٹَاٍ یَى ،ډٔئڅٍ هًىډوشبٍی ٹبثڄ كڄ ډیًٙى ي ؽين ایه 6اٝڄ ،اُ َ٥ف 26 ثڀ ډبىٌای َیأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ډٚشٸ ٙيٌ إزٍ ،يی ػِ ئیبر ایه َ٥ف َڈ ثبیي ثب ىيڅز ډٌاٽٌَ ٽَى.
" ىثیَٽڄ كِة ىډپَار
ىٍثبٌٍ َیأر
ومبیىيځی هچٸ ٽَى ځٶز" :ډب ٕوهٿيی ایه َیأر َٖشیڈ ي ثٺبی ایه َیأر ٍا ی" . اډَی َ١يٍی ډیىاویڈ ي ثٍ َیؾ يػٍ ٹٞي ثٍ َڈُىن ایه سَٽیت ٍا وياٍ ڇ ایبن ځٶز" :ډب ٍاػ ٬ثٍ ځَيَُبیی ٽٍ ىٍ ډى٦ٺٍ ٽَىٕشبن ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍ ح ځَٵز ي ډيرَب دی٘ َڈ هچٕ ٬الف ٌ وٺ٘ ٕبُويٌای وياٍوي ،سٞمیڈ وُبیی ٍا ایه ځَيَُب ٍا ثٍ َیأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى دیٚىُبى ٽَىیڈ
،يڅی ىيٕشبن
ٽًډچٍ ثٍ سىُبیی ىٕز ثٍ ایه ٭مڄ ُىوي ي اڅجشٍ ىٍ ایه ٽبٍ ډًٵٸ وٚيوي".
250
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
استٕذاد دوتش لاسّٕ ٛاص أاْ تشای جّٛيیشی اص تشادسوطی دس وشدستاٖ ویٟاٖ 1359/1/9
ډُبثبى ـ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ سڄٿٍاډی ٽٍ ثٍ ك ًٍ٢اډبڇ همیىی ٍَجَ اوٺالة ي ثىیبوڂٌاٍ ػمًٍُی إالډی ایَان ډوبثٌَ ٽَى ،اُ ایٚبن إشمياى ٽَى ثَای ػچً
یَی اُ ػه ٿ اٵَيُان ىٍ ٿ
١ی ٝبىٍ ٽىىي. ٽَىٕشبن ،ىٕشًٍار ډٸر ډشه سڄٿٍاڇ ثٍ ایه َٙف إز : كَ٢ر اډبڇ همیىیٍَ ،جَ ٭بڅیٹيٍ اوٺالة ایَان! یپجبٍ ىیڂَ كَ٢ر اډبڇ ٍا ډوب٥ت ٹَاٍ ډیىَیڈ .ایىټ ثيهًاَبن ىٍٝيىوي ػه ٿ ثَاىٍٽٚی ىیڂَی ثٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن سلمیڄ ومبیىي. یَی ىٍ ا ٍ ٣اٳ اٍيډیٍ اىاډٍ ىاٍى ي اٍس٘ َڈاٽىًن ىٍ ٿ
ّ ،اوياٍډَی ي
سَ ثٍ ٍيٕشبَبی ٽَىوٚیه كمچٍ ډیٽىىي. إياٍان ثب سبوټ ي سً ح ي َچیٽً ح ح ىٍ َُٙاٍيډیٍ ،ثٖیغ ي ػُبى ٭مًډی ٭چیٍ هچٸ ٽَى ا٭الڇ ٙيٌ إز. كَ٢ر اډبڇ! اځَ ایه ي ٬١ؽويی ىیڂَ اىاډٍ ىاٙشٍ ثبٙي ،ي ٬١هَ٦وبٽی دی٘ هًاَي آډي ي ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی ىیڂَی َٕإَ ٽَىٕشبن ٍا ٵَا هًاَي ځَٵز. كَ٢ر اډبڇ! دیبڇ ثیٖزيٚٙڈ آثبنډبٌ ٕبڃ 1358كَ٢ر٭بڅی ،ډب ٍا ثٍ كڄ ډٔئڅٍ ٽَىٕشبن اُ َ٥یٸ ډٌاٽٌَ اډیيياٍ ٕبهز .ډب ثالٵبٝچٍ ثٍ دیبڇ
251
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كَ٢ر٭بڅی څجیټ ځٶشیڈ ي ا٭الن آس٘ثٔ ىاىیڈ ،ډب اُ ٍَجَ اوٺالة ډَٞاً ٿیَوي . ډیهًاَیڈ ٽٍ ػچً ایه ػهٿ ثَاىٍٽٚی ٍا ة كَ٢ر اډبڇ ! سب ىیَ وٚيٌ ثٍ اٍس٘ ي ّاوياٍډَی ىٕشًٍ ثيَیي اُ ػهٿ اٵَيُی ثی٘ اُ ایه ىٍ ٽَىٕشبن ثذََیِ نى ،ىٍ ٱیَ ایهًٍٝر ډَىڇ ٽَىٕشبن ،ثب سمبڇ ٹًا اُ آُاىی ي ډًػًىیز هًی٘ ىٵب ٫هًاَىي ومًى .اٽىًن ىیڂَ سٞمیڈ ثب ثىیبنځٌ اٍ ػمًٍُی إالډی إز. ثب ىٍيى ٵَايان ـ ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىثیَٽڄ ـ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً %%% ٘ظش دوتش لاسّٕ ٛدس ٔٛسد ٔزاوش ٜتا ٕ٘ایٙذ ٜأاْ خٕیٙی ویٟاٖ 1359/1/14
هجَځِاٍی حآٍ ویِ ىٍ ډًٍى ایه ډٌاٽَار
ایبن ٿُاٍٗ ىاى .ىٍ ح
ډٌاٽَار ٍيُ ىيٙىجٍ كؼزاالٕالڇ كبع ٙین كٖیه ٽَډبوی ومبیىيٌ اډبڇ ىٍ ٱَة ٽ ًٍٚثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ي ؽوي سه اُ ٍَجَان ایه كِة ىٍ ډُبثبى ََ ،ىي وشبیغ ایه ډٌاٽَار ٍا ثٖیبٍ ډٶیي ،وًیيىَىيٌ ي ىٍ ډلی٤ی ٝمیمبوٍ ي ثب ٝٶب ا٭الڇ ٽَىوي. ایبن ایه ډٌاٽَار ىٍ ځٴسڀيیی اُ ًٕی ىیڂَ ،ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىٍ ح آٍ " ١مه اثَاُ هًٙلبڅی اُ ډالٹبر ثب هجَوڂبٍ ا٭ِاډی هجَځِاٍی "ح كؼزاالٕالڇ كبع ٙین كٖیه ٽَډبوی ځٶز:
"يی هًٙجوشبوٍ ىٍ ډٖبئڄ
ٽَىٕشبن ثٞیَر ٽبډڄ ىاٍى ي إشىجب٥ی ٽٍ اُ اي١ب ٫ٽَىٌ إز ډب ٍا
252
ثب
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اډیيياٍسَ ٕبهز ٽٍ كَٳَبی ډب ىٹیٺبً آوًٍ٦ی ٽٍ ډیهًاَیڈ
،ىٍ ډلَ٢
اډبڇًٍٙ ،ای اوٺالة ي وِى ٍئیٔ ػمًٍُی ډىٮپٔ هًاَي ٙي .ډب ډٖبئڄ ٍا ثب َٝاكز ٽبډڄ ي كٖهویز ډَ٦ف ٽَىیڈ " .ىٽشَ ٹبٕمچً اٵِيى:
"ىٍ ایه
ډٌاٽَار ىٍثبٌٍ ىي ډٔئڅٍ إبٕی ځٶشڂً ٙي ،یپی ډشًٹٴٕبهشه ىٍ ٿیَیَب ي رډیه كٺًٷ ډَىڇ ٽَىٕشبن ثٍ ىيڇ َ٥ف ډٖبئڄ إبٕی ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ثب أ ٙپڄ هًىډوشبٍی .ډب دیٚىُبىَبیی ىٍ ایه ُډیىٍ سٺيیڈ ٽَىیڈ ٽٍ اډیيياٍیڈ ثب َٕ٭ز ََؿٍ ثیٚشَ ،ثٍ آنَب ػًاة ىاىٌ ًٙى ،ؽين ي ٬١ٽ ًٍٚایه اډَ ٍا ایؼبة ډیٽىي. ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن اٵِيى" :ډب هًٙلبڅیڈ ٽٍ سًاوٖشیڈ یپجبٍ ىیڂَ ایه اكٖبٓ ٍا ثٍ يػًى ثیبيٍیڈ ٽٍ ثٍ َٕوًٙز ډیُه ٭ِیِډبن ایَان ي إشٺالڃ ٽ ًٍٚي ٍيىٍٍيیی ىٍ ډٺبثڄ سً٥ئٍَب ٭الٹمىيیڈ ي آوـٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ډیهًاَىي ،ىٍ ؽٌ اٍؿًة ٽ ًٍٚایَان اٷثڄ سلٺٸ إز .ىٍ ١مه اُ ٙشیجبوی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ٍا ٵَٝز إشٶبىٌ ٽَى ٌ ي یپجبٍ ىیڂَ ح اُ ٍَجَی اډبڇ اډز ا٭الڇ ٽىیڈ". آٍ اُ ىٽشَ ٹبٕمچً ٓئً اڃ ٽَى ٙمب ٵپَ ډیٽىیي ثب هجَوڂبٍ هجَځِاٍی ح ډٌاٽَار اډَيُ ،ىٍ ٿیَیَب ىٍ ډى٦ٺٍ ډشًٹٴ ثًٚى؟ يی ځٶز:
"ډب ٭الٹٍ
ىاٍیڈ ٽٍ ىٍ ٿیَیَب ډشًٹٴ ثًٚى ،ؿًن ىڅیچی ثَای ىٍ ځیٍیَب ومیثیىیڈ .اُ ٿیَی ىيٍ ثًٚى .ىٍ ډًٍى
و َ٪ډب ٽبٵی إز ٽٍ اٍس٘ اُ ډىب٥ٸ ىٍ
دیٚىُبىَبی َ٥فٙيٌ ،ځٶشٍ ٙي اډیيياٍیڈ ىٍ ػچٖبر آیىيٌ ،ثٍ ًٍ٥ډٚوٜ ٿیَى ". یَی ٹَاٍ ة دیٚىُبىَبی َ٥ٵیه ډًٍى ثلض ي سٞمیڈٿ
253
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اعالْ آٔاد يی دوتش لاسّٕ ٛتشای تحث تّٛیضی٘ٛی ویٟاٖ 1359/1/14
٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىٍ وبډٍای ثٍ ٝيا ي ٕیمبی ػمًٍُی إالډی ایَان ،آډبىٿی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٍا ثَای َٙٽز ىٍ ثلض آُاى ىٍ سچًیِیًن ا٭الڇ ٽَى. آٍ ،ډشه وبډٍ ثٍ ایه َٙف إز: ثٍ ٿُاٍٗ هجَوڂبٍ هجَځِاٍی ح ٝيا ي ٕیمبی ػمًٍُی إالی ایَان! دٔ اُ سٺيیڈ ٕالڇ ،ثيیه يٓ یڅٍ اُ َ٥ٳ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،آډبى ٿی ٽبډڄ هًى ٍا ثَا ی َٙٽز ىٍ ثلض آُاى ىٍ سچًیِیًن ،ىٍثبٌٍ ډٚپالر ٽَىٕشبن
ي َٕإَ ٽ ًٍٚا٭الڇ
ډیٽىیڈ .ومبیىيځبن كِة ډب ثَای َٙٽز ىٍ ایه ثلض آډبىٌاوي ي ډىشَ٪ سٮییه يٹز ي ډٮَٵی ومبیىيځبن ىيڅز ډیثبٙىي. ثب سٺيیڈ اكشَاڇ ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىثیَٽڄ ـ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً %%%
254
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
دوتش لاسّٕٔ :ٛا خٛدٔختاسی ٔی خٛاٞیٓ ٚدس سا ٜوسة آٖ ٔشدْ وشدستاٖ ٞضاساٖ ضٟیذ داد ٜا٘ذ ویٟاٖ 1359/1/16
ىٍ ًٍٝر ثَٹَاٍی ىډپَإی ،٭يڇ ىهبڅز ځَيَُبی ٱیَډٔئيڃ ي رأ ډیه كٸ هًىډوشبٍی ،كِة ىډپَار ثٍ ٭ىًان ووٖشیه كِة ٕیبٕی ثب ََ ٿيوٍ كمڄ إچلٍ ډوبڅٶز ډیٽىي. ډٔئڅٍ ٽَىٕشبن اځَ كڄ وًٚى ،٭چیٍٱڈ سمبیڄ ىٍيوی ډب ،یپجبٍ ىیڂَ ډىٶؼَ هًاَي ٙي. ډب هًىډوشبٍی ډیهًاَیڈ ي ىٍ ٍاٌ ٽٖت آن ،ډَىڇ ٽَىٕشبن َِاٍان ُٙیي ىاىٌاوي. ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً
،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ یټ
آٍ " ثٍ ډُبثبى ،دیَاډًن ځٶشڂًی اهشٞبٝی ثب هجَوڂبٍ ا٭ِاډی هجَځِاٍی "ح ٭چڄ ىٍٿیَیَبی اهیَ ،ډوبڅٶز كِة ىډپَار ثب هچٕ ٬الف ي ډٌاٽَار يی ثب ومبیىيٌ اډبڇ ىٍ ٱَة ٽٕ ،ًٍٚوه ځٶز. يی ىٍ ډًٍى ٭چڄ ىٍ ٿیَیَبی اهیَ آًٍثبیؼبن ٱَثی ځٶز:
"ډشإٔٶڈ
یټثبٍ ىیڂَ ډٺبډبر ٍٕمی ياٹٮیز ٍا سلَیٴ ډیٽىىي ،يڅی ٵپَ ډیٽىڈ ډَىڇ ایَان ًَٙیبٍسَ اُ آن َٖشىي ٽٍ
ٿيڃ ثوًٍوي .٭چز اٝچی ىٍ
یَیَب ، ٿ
ي٬١یشی إز ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن يػًى ىاٍى .ایه ي" ٬١وٍ ػهٿ ي وٍ ٝچق "، ومیسًاوي ثَای ډير ً٥الوی اىاډٍ یبثي .ډٖئچٍ ٽَىٕشبن اوجبٙز ٙيٌ ي اځَ
255
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كڄ وًٚى ،سجيیڄ ثٍ ٭ٺيٌ هًاَي ٙي ي ٭چیٍٱڈ سمبیڄ ىٍيوی ډب ،یپجبٍ ىیڂَ ٽَىٕشبن ډىٶؼَ هًاَي ٙي ".ىٽشَ ٹبٕمچً اٵِيى" :٭چز اٝچی ،٭يڇ سًػٍ ثٍ هًإشٍَبی ثَكٸ ډَىڇ ٽَىٕشبن إز ي ىٍ ایه ډیبن ،٭يٌای ٵَٝز٥چت ي ١ياوٺالة ،اُ ي ٬١ډًػًى ثٍ ًٕى هًى ي ٿٍيٌ هًى إشٶبىٌ ډیٽىىي ي ياٹٮیز ایه إز ٽٍ ثی٘ اُ یټ ٕبڃ إز ٽٍ ٵئًىاڃَبی اٍيډیٍ ٽٍ اٻ صٍ اً ٿ
ٍياث ٤وِىیپی ثب ٕبياٻ ىاٙشٍاوي ي كشی َٕىٕشٍ آنَب ٍٙیي ثی
ػُبنٿیَی اُ ډٺَثیه ٝیبىیبن ٍ ،ئیٔ ٕبياٻ ډلچی آًٍثبیؼبن ٱَثی ،ىَٺبوبن ٍا اُ هبوٍ ي ٽبٙبوٍٙبن اهَاع ٽَىوي ي ډٺبډبر سبٽىًن ثٍ هًإز اٝچی يوز هًى سًػٍ وپَىٌاوي .دٔ اُ ایهٽٍ آٹبی آنَب ثَای ډَاػٮز ثٍ ڇكڄ ٕټ َ٧یَوْاى ،ډؼيىاً اډپبن ٵٮبڅیز یبٵز ي ثٍ ٍیبٕز ّاوياٍډَی ٽڄ ٽًٍٚ ٍىیي ،ثالٵبٝچٍ ٍٙیيثیٿ ػُبنٿیَی ي ىاٍيىٕشٍاٗ ٍاَُبی ثیه ډىًٞة ٿ اٙىًیٍ ي ًٕډب ي ثَاىيٕز ٍا ډٖييى ٽَىوي ي ثٍ آُاٍ ډَىڇ دَىاهشىي ي ىَٺبوبن اُ ایه ػَیبن ،ٽبٍٕ ٝجَٙبن څجَیِ ٙي ي ٭چیٍ ایه ٵئًىاڃَب ٹیبڇ ٽَىوي ي ٽً ٘ٙٽَىوي سب ٍاَُب ٍا ثبُ ٽىىي .اڅجشٍ كِة ډب َڈ ؽوبن ٽٍ ىٍ یَیَبیی ر ي ىٍ وشیؼٍ ىٍ ٿ ثَوبډٍاٗ آډيٌ ،ثٍ ٽمټ ىَٺبنان ٙشبٳ
ٽٍ ىٍ
ډزٕٶبوٍ ډىؼَ ثٍ ٽٚشٍٙين ٭يٌای ٿٍ ثٍ يػًى آډي أ ٿٍ ي ډَ ي ډى٦ٺٍ سَ ي ثیٿوبٌ ٙيٌ ،اڅجشٍ ډًػت هچٕ٬الف ٭يٌای اُ ایه ډِىيٍان َڈ ٙي.
" يی
َمـىیه ځٶز" :وٺيٌ ٽٍ ډيسُبٕز ډَٽِ سً٥ئٍ ثٍ ٙمبٍ ډیٍيى ،ثٍ َٕ٭ز اُ ایه ٵَٝز إشٶبىٌ ٽَى ي كمچٍ ٍا ثٍ ًٕی اٙىًیٍ آٱبُ ومًى ي ىٍ ٍيٕشبی "ٹالسبن" ،ػَیبن ٽٚشبٍ ثیٍكمبوٍ "ٹبٍوب" ثٍ ٙپڄ ىیڂَ سپَاٍ ٙي ي 20وٶَ یَیڈ ىٍ ایه ىٌ ثٍ ٹشڄ ٍٕیي وي ٽٍ 17وٶَ آنَب ٱیَډٖچق ثًىوي .وشیؼٍ ډی ٿ
256
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یَی ىٍ ا ٍ٣اٳ اٍيډیٍ ،٭جبٍر إز اُ ثَهًٍى ثیه ویَيَبی اوٺالثی ي ىٍٿ نیٍيَبی ١ياوٺالة ٽٍ ډز أ ٕٶبوٍ اٍس٘ ي ّاوياٍډَی ٭چىبً اُ ویَيَبی ٙشیجبوی ډیٽىىي ". ١ياوٺالة ح َٙای ٤هچٕ ٬الف كِة ىډپَار ٓئًاڃ ٙي ٙمب ا٭الڇ ٽَىیي ٽٍ ډَىڇ ٽَى ،إچلٍ ٍا ثَ ُډیه ووًاَىي ٿ ایهٽٍ هًىډوشبٍی ثيَىي ،ىٍ كبڅی ٽٍ ډب ډیىاویڈ ډَىڇ ٽَى ځٌاٙز ،ڇ ٍ ػِي ډچز ایَان إز .كبال ٽٍ ډچز ایَان
،هًاَبن هچٕ ٬الف سمبڇ
ځَيَُبٕزٙ ،مب ثٍ ؿٍ ىڅیڄ ثب هًإز ډچز ډوبڅٶز ډیٽىیي؟ ىٽشَ ٹبٕمچً :هًإز ٽياڇ ډچز؟ هجَوڂبٍ ځٶز :ډچز ایَان ىٽشَ ٹبٕمچً :ډب ثٍ ٭ىًان هچٸ ٽَى ٕ ،بڃَبٕز ٽٍ ىٍ ٍاٌ كٺًٷ ڇڅی ثٍ ٙپڄ هًىډوشبٍی ىٍ ؽٌ اٍؿًة ایَان ډجبٌٍُ ډیٽىیڈ ،ډب ٭چیٍ ػمًٍُی إالډی إچلٍ ثَوياٙشٍایڈ ،يڅی اُ آٱبُ اوٺالة ایَان سبٽىًن
،ثبٍَب ډَىڇ
ډزٕٶبوٍ اٍس٘ ي ٽَىٕشبن ثٍ ٕوشی ډًٍى كمچٍ ځَيَُبی ٱیَډٔ ئيڃ ي أ ّاوياٍډَی ٹَاٍ ځَٵشٍاوي ي ىٍ وبډٍ َٕٿٙبىٌ هًى َڈ ثٍ آٹبی ىٽشَ ثىیٝيٍ وًٙشٍایڈ ٽٍ اځَ ډب إچلٍ ثَ ُډیه ثڂٌاٍیڈ ،آیب ایٚبن س٢میه ډیٽىىي ٽٍ ٹبٍوبی ىیڂَی یب ؽوي ٹبٍوبی ىیڂَ ثٍ يػًى ویبیي ي آیب ایٚبن س٢میه ډیٽىىي َڈؽوبن ٽٍ ىٍ ٽبډیبٍان اسٶبٷ اٵشبى ،ځَيَُبی ٱیَډٔئيڃ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ٹشڄ٭بڇ وپىىي؟ ثٍ ایه سَسیت سٺب١بی ډب هیچی ٕبىٌ إز ؛ ايالً ډب وَ٪ډبن ایه إز ٽٍ إچلٍ ایی ٍا ٽٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ىٍ اهشیبٍ ىاٍوي ،ډیسًاوي ٽبډالً ىٍ
257
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
$ایه إز ٽٍ#
ٿیَى .آوـٍ ډب ډیهًاَیڈ هيډز ػمًٍُی إالډی ٹَاٍ ة
اډىیز ىاهچی ثٍ ٭ُيٌ ډَىڇ ٽَىٕشبن ياځٌاٍ ًٙى .اٍس٘ ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی إز ي االن َڈ ىٍ َٕإَ ٽَىٕشبن ډٖشٺَ إز ي ٽٖی َڈ ډٮشَٟ اٍس٘ ومیًٙى .طبویبً ډب هًىډوشبٍی ډیهًاَیڈ .ىٍ یټ ػه ٿ ٍٕ ډبٍَ ، إياٍان ثب سمبڇ ویَيی هًى ،ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا ٽًثیيوي ، اٍسّ٘ ،اوياٍډَی ي ح كبڃ ثيين ډٺيډٍ اُ ډب ډیهًاَىي إچلٍ ٍا ثَ ُډیه ثڂٌاٍیڈ ي ډب ىٍ ػًاة ډی ٿيییڈ ،يٹشی ٽٍ اًٝڃ ىډپَإی ىٍ ایَان ثَٹَاٍ ٙي ي ځَيَُبی ٱیَډٔئيڃ ،كٸ ىهبڅز ىٍ َٕوًٙز ٽٍ ًٍٚا وياٙشٍ ثبٙىي
،يٹشی كٸ
هًىډوشبٍی ثَای ډَىڇ ٽَىٕشبن أرډیه ٿٍىى ي اوش٪بډبر ىاهچی ٽَىٕشبن ثٍ ىٕز دیٚمَ ٿان ٽَى ٕذَى ٌ ًٙى ،آوڂبٌ ډب ثٍ ٭ىًان ووٖشیه كِة ٕیبٕی ،آډبىٌایڈ ثب ََ ٿيوٍ كمڄ إچلٍ اُ َ٥ٳ ََ ډٺبڇ ٱیٍَٕمی ډوبڅٶز ٽىیڈ ،ؽٍاٽٍ ىٍ ایهًٍٝر ،ایه هًى ډَىڇ هًاَىي ثًى ٽٍ كپًډز هًاَىي ٽَى ي اډب اځَ ٽٖی ثٍ ُيٍ ثوًاَي ىٍ ٽَىٕشبن ،ډَىڇ ٍا هچٕ ٬الف ثپىي
،
ٿ ثبٙي ٽٍ ایه َٕآٱبُ ػهٿ ي ثَاىٍٽٚی إز. ثبیي ٽبډالً آ اٌ ٓئياڃ ٙي ٙمب ثب ٽياډیټ اُ ٽًٍَٚب ىٍ اٍسجبَٖ ٣شیي ي إچلٍ ي ډُمبر هًى ٍا اُ ٽؼب أرډیه ډیٽىیيُ ،یَا ځٶشٍ ډیًٙى ثب ٽًٍَٚبی هبٍع ىٍ اٍسجب٣ َٖشیي؟ ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ځٶز" :ایه اسُبډبر ،ياَی ي دٔډبويٌ ٍّیڈ ٙبَىٚبَی إز ،ایه اسُبډبر ثٍ اوياٌُای حي ؽ إز ٽٍ اكشیبع ثٍ ٙشیجبن اٝچی ډب ډَىڇ ٽَىٕشبن َٖشىي ػًاة وياٍى ،ح
،ډب هًى ٍا ایَاوی
ډیىاویڈ ي اُ ایَان ثٍ ٭ىًان ي٥ه هًى ،اُ إشٺالڃ ایَان ي اُ ىٕشبيٍىَبی
258
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اوٺالة ي اُ ډََُبی ډیُه ٭ِیِډبن َمی ٍٚآډبىٌایڈ ىٍ ډٺبثڄ سؼبيُ هبٍػی اُ ََ ٽؼب ٽٍ ثبٙي ىٵب ٫ٽىیڈ". ٕئًاڃ ٙي :اډَيُ ومبیىيٌ اډبڇ ىٍ ٱَة ٽ ًٍٚثٍ ډُبثبى آډيٌ ي ډالٹبسی ثب ٙمب ىاٙشٍ ،وشیؼٍ ډالٹبر ٍا ٙمب ؿڀيوٍ ډیثیىیي؟ ىٽشَ ٹبٕمچً ځٶز" :يٹشی ٽٍ ىٍ ٿیَیَب ىاٙز ٙير ډی ځَٵز ،ډه اُ َ٥ٳ ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ،سڄٿٍاډی ثٍ ك ًٍ٢اډبڇ ٵَٕشبىڇ ي سٺب١ب ٽَىڇ هًى اډبڇ ىٍ ایه ډٔئڅٍ ىهبڅز ٽىىي ،ؽٍاٽٍ ىٍ ٱیَ ایهًٍٝر ،ه َ٦ػه ٿ َٕإَی ىٍ ٽَىٕشبن ډیٍيى .هًٙجوشبوٍ َمبو ًٍ٦ٽٍ اوش٪بٍ ډیٍٵز ،اډبڇ ثٍ هًإز ډب ػًاة ډظجز ىاىوي ي ثٍ ډب هجَ ىاىوي ٽٍ كَ٢ر آیزاهلل ٽَډبوی ،ثَای ډالٹبر ثٍ ډُبثبى هًاٌ نى آډي ي ډب ٭میٺبً هًٙلبڅیڈ ،ثٍ يیٌْ ٽٍ ایٚبن ىٍ ځٌٙشٍ ویِ ثب ډٖبئڄ ٽَىٕشبن ،ثٍ ًٍ٥ياٹ٬ثیىبوٍای ثَهًٍى ىاٙشٍاوي .اډیيياٍیڈ ایه ډالٹبر ډىؼَ ثٍ سًٹٴ ىٍٿیَیَب ثًٚى ي طبویبً ثَای یبٵشه ٍاٌكڄ إبٕی ثَای ډٔئڅٍ ٽَىٕشبن ،ٽٍ َمبن أرډیه كٸ هًىډوشبٍی ٽَىٕشبن إز ،ٽمټ ومبیي". ثیڄ ثیه ایبن ٕئًاڃ ٙي اهیَاً سٮياىی اُ هبوًاىٌَبی ډشٮچٸ ثٍ ىٙز ، ىٍ ح اٙىًیٍ ي اٍيډیٍ ٱبٍر ٙيٌاوي ي ځٶشٍ ډیًٙى ایه ٱبٍرَب ٍا اٵَاى ډٖچق كِة ىډپَار ٽَىٌاوي؟ ىٽشَ ٹبٕمچً دبٕن ىاى" :ډه ٵپَ ډیٽىڈ ډَىڇ اٍيډیٍ ىٍ یټ ٕبڃ ځٌٙشٍ ىٍیبٵشٍاوي ٽٍ ا٭٢بی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثَهالٳ سجچیٲبر ًٕء ٿٍی ویٖشىي ي اڅجشٍ ډمپه إز ٽٖی ثٍ إڈ كِة ډب ؿىیه آىڇَبی ٱبٍر ٽبٍی ٽَىٌ ثبٙي ي ىٍ ػَیبن ثَهًٍى ي ػه
259
ٿ ډٮمًالً اُ ایه اسٶبٹبر
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕیبٍډیاٵشي ،يڅی ثب َمٍ اینَب ،اځَ ډب ثٍ ٭ىًان كِة ثٶُمیڈ ٽٍ ٽٖی اُ ة ًَاىاٍان یب ا٭٢بی كِثمبن ،هبوٍ ٽٖی ٍا ٱبٍر ٽَىٌ یب اځَ كشی ایه ٙوٜ آن ًٍ٥ٽٍ ډب ډی ٿيییڈ ډِىيٍ َڈ ثبٙي ،ثب َمٍ ایهَب ،كشمبً اډًاڃ دٔ ىاىٌ هًاَي ٙي". %%% ویٟاٖ 1359/1/27
ٔصاحث" ٝویٟاٖ " تا دوتش لاسّٕ ، ٛدتیشوُ حضب دٔىشات دس ٔٛسد دسٌیشیٟای ٔشصی ایشاٖ ٚعشاق الة الی ځٶز ي ٙىًى ٽیُبن ثب اډب ٕبیٍ ٍيٙه ډٖبئڄ ٽَىٕشبن ٍا ډیسًان ٌ ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ي ٙین ٭ِاڅيیه كٖیىی اُ ٍَجَان ډٌَجی ایه ډى٦ٺٍ سَٕیڈ ٽَى .ووٖشیه ثو٘ اُ ایه َٕی ځٶشڂًَب ٍا اډَيُ ډیهًاویي. ٓ :وَ٪سبن ٍاػ ٬ثٍ ىٍٿیَیَبی اهیَ ىٍ ډَُ ایَان ي ٭َاٷ ؽیٖز؟ ع :ٹجڄ اُ ٌ ٍؿیِ ،ډب سُيیيَبی ُډبډياٍان ٭َاٷ ٍا ثب ٹب٥ٮیز ٍى ډیٽىیڈ ي اڅجشٍ ََ سؼبيُی ٽٍ ثٍ ایَان ډیُه ډب ثًٚى ثب َمٍ ویَي ىٍ ډٺبثڄ آن سؼبيُ ، ډٺبثچٍ هًاَیڈ ٽَى ،ایه سؼبيُ اُ َ٥ٳ ََ ٽٔ ٽٍ ډیهًاَي ثبٙي .ىٍ ١مه ، ډب ٭مڄ اهَاع ایَاویبن ٍا ٽٍ اُػمچٍ سٮياى ُیبىی ٽَى َڈ ىٍ ډیبن آنَب ډیثبٙي ي ثٍ ًٍ٥ٽڄی ،٭مڄ اهَاع ٍا ٭مچی ٱیَاوٖبوی ډیىاویڈ ي ډلپًڇ ډیٽىیڈ .ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ ثٍ ًٍ٥ٽچی ىٍ ً٥ڃ سبٍین ،ٽَىَب ډَُىاٍان ثٖیبٍ هًثی ثًىٌاوي ي كبال َڈ ٽٍ َ١يٍر ایؼبة ٽىي ،ثب سمبڇ ویَي اُ ډََُب ىٵب٫
260
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هًاَىي ٽَى ي ډ٦چت ىیڂَ $ایىپٍ #اُ ځٶشٍَبی آٹبی ثىیٝيٍ ثٖیبٍ وبٍاكز ي ثٖیبٍ ىڃٿیَ ډیثبٙیڈ ،ثَای ایهٽٍ ایٚبن ځٶشٍاوي ډب ومیسًاویڈ اٍس٘ ٍا ثٍ ٙز ٭چیٍ آن سً٥ئٍ ثپىىي .ایه ٍا ډب اُ ٍيَبی ډٖچق ،اُ ح دی٘ ثٶَٕشیڈ ي ٿ َ٥ٵی سًَیه ثٍ هًىډبن ډیىاویڈ ،اځَ ډٺًٞى آٹبی ثىیٝيٍ ډبَب َٖشیڈ ٽٍ ډشإٔٶبوٍ َٖشیڈ ،ىٵٮٍی ايڃ ویٖز ٽٍ ایهؿىیه ىٍ ایه ثبٌٍ ٝلجز ډیٽىي ي طبویبً ،ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ىٍ َٙای ٤ٵٮچی ؽين ایٚبن ٵَډًىوي ٽٍ ثبیي ايڃ ٽًٍٚ ٿيیڈ ډب ٿٍيٌ ویٖشیڈٙ ،مب ثٶَډبییي اٻ ٽَى ،ثبیي ة ٍا اُ يػًى ایه ځَيَُب ح وغ ٘ٙ ،ډیچیًوی َٖشیڈ ي ډٖچق .ډب ٿيیىي ،ڇا یټ ډچز ح ىٍثبٌٍ ٽَىٕشبن ة یټ ٿٍيٌ ویٖشیڈ ىٍ ٽَىٕشبنَِ ،اٍ
ان اٵَاى ډٖچق ىاٍیڈ .ډب ىٍ وبډٍ
َٕٿٙبىٌ ای ثٍ آٹبی ثىیٝيٍ وًٙشیڈ ي كبال َڈ سپَاٍ ډیٽىیڈ ،ثَای ىٵب ٫اُ إشٺالڃ ایَان ي سمبډیز اٍ١ی آن ثب َمٍی ٹًا آډبىٌ َٖشیڈ ،ىٍ ثَاثَ سؼبيُ ََ ٽ ًٍٚهبٍػی ٽٍ ثبٙي ډٺبيډز هًاَیڈ ٽَى ي ٹيٍر ډٺبيډز
ٍا َڈ
ٙشیجبن ٕیبٕز كِة ىاٍیڈ .ډچز ٽَى ثٍ ًٍ٥ٽچی ،ډچشی إز ي٥هىيٕز ي ح ډب ٽٍ ٕیبٕز آن ىٵب ٫اُ إشٺالڃ ٽ ًٍٚإز .يڅی ىٍ ١مه اځَ ٹَاٍ ثبٙي ایه ډجبٌٍُ ٭چیٍ اډذَیبڅیٖڈ ٽٍ اكشیبع ثٍ يكير ىاٍى ثُبوٍ ٹَاٍ ىاىٌ ًٙى ٽٍ ىٕزيٍىَبی اوٺالة كمچٍ ًٙىَ ،ڈؿىیه ٽٍ ثبٍَب ځٶشیڈ ي كبال َڈ ثٍ ډب یب ا سپَاٍ ډیٽىیڈ ،اػبٌُ ؿىیه ٽبٍی ٍا ووًاَیڈ ىاى. ٓٙ :مب اٹياډبسی ثَای ډٺبثچٍ ثب سؼبيُ٭َاٷ اُ څلب ٧ویَي ٽَىٌایي؟ ع :ډب ویَي ىاٍیڈ ،ىٍ ډَُ ٵپَ ومیٽىیڈ ػبیی ٽٍ ډب ویَي ىاٍیڈ ٽٖی ػَأر ٽىي ثٍ آن ٹٖمز كمچٍ ٽىي ،ؽين ََ كمچٍای ،ثب ٙير ََ ؿٍ ثیٚشَ ػًاة ىاىٌ هًاَي ٙي .ىٍ ١مه ډب ثبٍَب ځٶشیڈ ،يٹشی اٍس٘ ثب كٖهویز ثٍ َُٙ
261
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډُبثبى آډي ؽويیه ثبٍ اسٶبٷ اٵشبى ٽٍ ډب اٍس٘ ٍا إپًٍر ٽَىٌایڈ ي كشی ثب ځَيَُب سب كي ثَهًٍى دی٘ ٍٵشٍایڈ ي يٹشی ٽٍ آٹبی ٽَډبوی ومبیىيٌ اډبڇ ح ٿان ٍٕمبً اُ ډب سٚپَ ٽَىوي .ثٍ ډب ایهػب ثًى ،هًى ایٚبن اُ َ٥ٳ ٵَډبويٌ اى هجَ ىاىوي ٽٍ ىیَيُ اٍس٘ اُ ٍٵٺبی ډب هًاَ٘ ٽَى
ٌ سب ثٍ "هبن " ي
"دیَاو "َُٚىٍ ډَُ ٭َاٷ ثَي نى ي ٍٵٺبی ډب ثب اٍس٘ ٍٵشىي ي ځٶشىي ٽٍ كبَ١وي اٵَاى ٍا َڈ ثَای ىٵب ٫ىٍ اهشیبٍ اٍس٘ ثڂٌاٍوي
ٍ ،ٵشىي ثب َڈ
ٙزاوي ،وٍ ثَهًٍىی ي وٍ وِا٭ی ٙيٌ ٙىبٕبیی ٽَىٌاوي ي ثب َمپبٍی ٽبډڄ ثَ ٿ ٌ إز ،دٔ ایه ډب ویٖشیڈ ٽٍ ثَهًٍى ایؼبى ډیٽىیڈ .اځَ ایه ثَهًٍى اٍس٘ وٖجز ثٍ ډب ثبٙي ،ثٍ و َ٪ډه ٽً ؽٽشَیه ثَهًٍىی ووًاَي ثًى ،يڅی اځَ ډظڄ ایه ثبٙي ٽٍ ٍ 15يُ دی٘ اسٶبٷ اٵشبى ي ثَای ىٵب ٫اُ یټ ډٚز ٵئًىاڃ ٕبياٽی ٕبثٸ ،اٍس٘ ٭چیٍ ىَٺبوبن ي ٭چیٍ ویَيَبی ٕیبٕی ىٕز ثٍ اٹياډبر ي ٭مچیبر و٪بډی ثِوي ي ّاوياٍډَی ډوًٝٞبً ،آن يٹز ډٮچًڇ إز ٽٍ ډَىڇ اُ هًىٙبن ىٵب ٫هًاَىي ٽَىَ ،مـىبن ٽٍ ىٵب ٫ٽَىٌاوي. ٓ :آٹبی ُ٩یَوْاى ؽويیه ثبٍ اُ ٙمب ى٭ًر ثٍ ډىب ٌَ٩سچًیِیًوی ٽَىٌ إز؟ ع :ډب ثب آٹبی ٍئیٔ ػمًٍُ ډىب ٌَ٩سچًیِیًوی هًاَیڈ ىاٙز وٍ ثب اٵَاىی ډظڄ ُ٩یَوْاى ،اي ٽٖی ویٖز ٽٍ ٹبثڄ ډىب ٌَ٩ثب ډه ثبٙي. ٓ :وٙ َ٪مب ىٍثبٌٍ َ٥ف هچٕ ٬الف ځَيَُبی ٕیبٕی ؽیٖز؟ یبىٌٽَىن َ٥ف هچٕ ٬الف ع :ىٍ ح
،ثيين سلٺٸ ثوٚیين ثٍ ر
أ ډیه
هًإشٍَبی ىډپَاسیټ یب ىډپَإی ي ٹجًڃ ٽَىن كٸ هًىډوشبٍی ي ٕذَىن
262
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اوش٪بډبر ىاهچی ثٍ دیٚمَ ٿان ٽَى ي ٱیَ اُ ایه َ٥ ،ف هچٕ ٬الف ثَای هًى آٹبی ثىیٝيٍ یٮىی ثَاىٍٽٚی ي َیؾ ډٮىبی ىیڂَی َڈ ومیىَي. َٓ٥ :ف ٘ٙډبىٌای ٽٍ ٙمب دیٚىُبى ٽَىٌایي ،ىٍ ٍاث ٍ٦ثب َیأر كٖهویز ي ومبیىيٌ اډبڇ ،سب ؿٍ اوياٌُ ډًٵٸ ثًىٌ ي اهشالٳ ٙمب ثب ىيڅز ثَ َٕ ؿٍ ډًً١٭ی ډیثبٙي؟ ع :ډشإٔٶڈ ٽٍ ایه كَٳ ٍا ډیُوڈ ،ډه ومیىاوڈ ٽٍ ثب ؿٍ ٽٖی َ٥ٳ َٖشیڈ .ؿىيیه ډبٌ ،اُ ٍيُ ا٭الڇ آس٘ثٔ سب كبال َ٥ ،ٳ ډب َیأر يیٌْ ىيڅز ثَای ٽَىٕشبن ثًىٌ ،ایه َیأر آډي ي ٍٵز ََ .ؿٍ ډب ځٶشیڈ ََ ،ؿٍ ډب ٕٮی ٽَىیڈ ٽٍ ثٍ یټ سًاٵٺی ثَٕیڈ َ ،میه ٽٍ آٹبی ٝجبٱیبن اُ ٽَىٕشبن هبٍع ٙيوي ،ډظڄ ایهٽٍ َمٍ $ؿیٍِ #ا ٵَاډًٗ ٽَى ي ٭مالً ثٍ اٙپبڃسَاٙی ي ٽبٍٙپىی دَىاهزٍ .يُ ايڃ ځٶشىي ثب ومبیىيځی هچٸ ٽَى ياٍى ډٌاٽٌَ ومیًٙوي ٽٍ ایه ٍا ډب ثُبوٍی ثی٘ ومیىاویڈ .ثٮياً كشی هًى ډب ي هیچی اُ ځَيَُبی ىیڂَ ،ثٍ ډب اسُبڇ ياٍى ٽَىوي ٽٍ ؽ ٍا سىُب ثب ىيڅز ياٍى ډٌاٽٌَ ٙيٌایي ي ډب ثَای ایهٽٍ ٭الٹٍ ي ٭ٺیيٌ ىاٍیڈ ي َىًُ َڈ ثَ َٕ ٭ٺیيٌ هًىډبن َٖشیڈ ٽٍ ډٔئڅٍ ٽَىٕشبن ٍاٌكڄ و٪بډی وياٍى
،ثبیي وٖٚز ي
ډٌاٽٌَ ٽَى ي ثيیه ػُز وٖٚشیڈ ي آن ٘ٙاٝڄ ٍا ىي ډبٌ دی٘ ثٍ اډبڇ ىاىیڈ .ىٍ َمبن ُډبن ځٶشىي ٽٍ ډًاٵٺز ٙي ي ثٮي ډشإٔٶبوٍ ،ڇٕئ څٍ ثیمبٍی اډبڇ دی٘ آډي ي ٹَاٍ ثًى َیأسی اُ َ٥ٳ هًى اډبڇ ثٍ ٽَىٕشبن ثیبیي .ایه َیأر ویبډي ي ث٬ىاً ٍئیٔ ػمًٍُ اوشوبة ٙي ي ډب ثٍ آٹبی ثىیٝيٍ ٍ
أی
وياىیڈ ،يڅی يٹشی اوشوبة ٙي ٍ ،ئیٔ ػمًٍُ آن ٽٖبوی ویٖز ٽٍ ثٍ يی ٍأی ىاىوي ،ثچپٍ ٍئیٔ ػمًٍُ ٽًٍٚی إز ي ډب ثٍ ٭ىًان یټ ډٺبڇ ٍٕمی ثٍ
263
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ایٚبن ٍػً ٫ٽَىیڈ ،سمبٓ ځَٵشٍایڈ .آٹبی كٖهُاىٌ ٽٍ ٭ ً٢ىٵشَ ٕیبٕی كِة ډب َٖشىي ،ػِي َیأسی ثًىوي ٽٍ ٍٵشىي ثب هًى ایٚبن ډٌاٽٌَ ٽَىوي ي آٹبی ٍئیٔ ػمًٍُ ایه 6اٝڄ ٍا ٹجًڃ ٽَىوي .اځَ سَٞیلبً ي یب َٝاكشبً ٹجًڃ وپَىٌ ثبٗنى ،سچًیلبً ٹجًڃ ٽَىٌاوي ي ډب ځٶشیڈ ٻٌ اځَ ایه 6اٝڄ ٍا ٭ىًان ٙشیجبوی ډیٽىیڈ اُ ٍیبٕز ثپىیڈ ،آن يٹز ىیڂَ ویبُی ثٍ ډٌاٽٌَ ویٖز .ډب ح ٍیز ٹَیت ثٍ ص ٙمب ي ډب ٭ٺیيٌ ىاٍیڈ ٽٍ اځَ ایه 6اٝڄ سًٞیت ثًٚى ،اٻ اسٶبٷ ډچز ٽَى اُ ایه 6اٝڄ َ٥ٵياٍی ډیٽىىي ،ؽٍاٽٍ هًإشٍَبی هچٸ ٽَى ىٍ ایه 6اٝڄ ٿوؼبويٌ ٙيٌ إز .یٮىی ډیهًاَڈ وشیؼٍ ةٿیَڇ ٽٍ ډب ص ٽً ٘ٙهًىډبن ٍا ،ثَای ایىپٍ اُ َ٥یٸ ډٖبڅمزآډیِ ډٔ ئڅٍ ٍا كڄ كياٻٍ ثپىیڈ ثٍ ٽبٍ ثَىیڈ .يٹشی ٽٍ ىٍ ٿیَیَبی اٍيډیٍ دی٘ آډي ،ډب ډشًػٍ ٙيیڈ ٽٍ ٭مالًَ ،ڈ آٹبی إشبوياٍ ٽٍ ىٍ كَٳَبی٘ ًٍ٥ی وٚبن ډیىاى ٽٍ ډوبڅٴ یَی إز ،٭مالً ىٍ ىٍ ځیٍیَب َٙٽز ىاٙز ي َڈ ٽٖبوی ٽٍ ؽويیهثبٍ ىٍٿ ىٍ ياٹ ٬ىٍ ٿیَی ثٍ يػًى آيٍىوي ،آٹبی كٖىی ثب آٹبی ُ٩یَوْاى ثًىوي ي ایه ىٍٿیَیَب ىٍٕز ىي ٍيُ ثٮي اُ ایهٽٍ آٹبی ُ٩یَوْاى ثٍ ٵَډبويَی ٽڄ ّاوياٍډَی ډىًٞة ٙي َٙ ،يٙ ٫ي ي سٞبىٵی وجًى .ثٍ و َ٪ډه ،ډب ياٹٮبً ىیيیڈ ٽٍ ىاٍوي یټ ػهٿ ثَاىٍٽٚی ٍاٌ ډیاوياُوي ،اُ آٹبی ثىیٝيٍ َڈ ٽٍ هجَ ی وٚي ،ىٍ وشیؼٍ َیؾ ٍاٌ ىیڂَی ٽٍ ډؼيىاً
ثٍ هًى اډبڇ ډَاػٮٍ ثپىیڈ
،
وياٙشیڈ .ایه ثًى ٽٍ سڄٿٍاٵی ٵَٕشبىیڈ ثٍ ك ًٍ٢اډبڇ ي ىٍ ٍيُوبډٍ "ٽیُبن " َڈ ؽا ح ٙي ،سمبډبً ثٍ َمبن ًٍٝسی ٽٍ ډَ٦ف ٽَىیڈ ي هًٙجوشبوٍ
،اډبڇ
ثالٵبٝچٍ ػًاة ىاى ي آٹبی كؼزاالٕالڇ ٽَډبوی ٍا ٵَٕشبى ثَای ډٌاٽٌَ ي ىٍ ياٹ ٬ایٚبن ثَای ډٌاٽٌَ ثب كِة ىډپَار ایهػب آډيوي ي ىٍ ػچٍٖای ٽٍ
264
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىاٙشیڈ ي ٕ 9ب٭ز ثٍ ً٥ڃ اوؼبډیي ،ډٌاٽٌَ ٽَىیڈ ي سٺَیجبً ثٍ سًاٵٸ ٽبډڄ ٍٕیيیڈ ي ایٚبن ایه سًاٵٸ ٍا َڈ ا٭الڇ ٽَىوي ي اهیَاً ٽٍ ایهػب ثًىوي دیٚىُبىَبی ڇٙوٍ ٜا ٽٍ ىاىٌ ثًىیڈ ثب هًىٙبن ثَىوي
،
،ٹَاٍ ثًى ٽٍ
ٍىوي ي ىٍ ٭ََ ٟمیه َٶشٍ ٽٍ ځٌٙز هجَی ثٍ ډب ثيَىي ،يڅی ډشإٔٶبوٍ ثَٿ اُ ایٚبن هجَی وٚي .ایه ي١ٮی إز ٽٍ االن يػًى ىاٍى ،ي" ِ٬١وٍ ع وڀ ي وٍ ٝچق" ٽٍ اڅجشٍ ثب آن اٹياډبسی ٽٍ ٭يٌای سً٥ئٍ
ٿٍ ىٍ اٍيډیٍ ،وٺيٌ ي
ٽَډبوٚبٌ ػمٙ ٬يٌاوي ي اډپبوبر ُیبىی َڈ ىٍ اهشیبٍ ىاٍوي
،ه َ٦ػه ٿ
ثَاىٍٽٚی َمی ٍٚيػًى ىاٍى. َٓ٥ :ف ٘ٙډبىٌای ٙمب ،آیب ډًٍى سًاٵٸ ځَيَُبی ىیڂَ ډیثبٙي ي اځَ ٙو ٜیب ٿٍيَی ثب آنَب اهشالٳ ىاٍى ثَ َٕ ؿٍ ډٖبئچی ډیثبٙي؟ ع :ډب يٹشی ٽٍ َیأر ومبیىيځی هچٸ ٽَى ٍا سٚپیڄ ىاىیڈ ،ايڅیه ثیبویٍای ٽٍ ىاىیڈ 8اٝڄ ىاٙز ،ایه 6اٝڄ اُ آن 8اٝڄ ډٚشٸ ډیثبٙي. یپی اُ آوُب ا٭٦بی هًىډوشبٍی ډیثبٙي ،یپی ىیڂَ اُ آن اٝڄ َب ،آُاىی ىډپَاسیټ ىٍ َٕسبَٕ ایَان إز .ىي سب اُ آنَب ٍا ځٶشڈ $ي ىٍ ياٹ٘ٙ #٬ اٝڄ ثبٹی ډیډبوي ي اُ ایه 6اٝڄ إز ٽٍ َ٥ف 69ډبىٌای ډٚشٸ ٙيوي ٽٍ ثٍ ٭ىًان َ٥ف ٹبوًوی دیٚىُبى ٙيٌ إز ي ایه ىي سب ثب َڈ ،ىٍ ياٹٙ ٬بیي ى ٍ ػِئیبر سٶبير ىاٙشٍ ثبٙي ،ؽين َ٥ف 26ډبىٌای ډٶٞڄ ډیثبٙي ي ایه ٘ٙ اٝڄ َمٍ $ػًاوت #هًىډوشبٍی ٍا ٙبډڄ إز .ډب ٭ٺیيٌډبن ایه إز ٽٍ اځَ ایه 6اٝڄ ٹجًڃ ثًٚى $ډب ثب ىيڅز ثٍ ځٶشڂً دَىاهشیڈ ي آنَب ځٶشىي ٽٍ َ٥ف ٹبوًوی ٍا ومیًٙى سًٞیت ٽَى ي ډؼچٔ ثبیي سًٞیت ثپىي# هًىډوشبٍی ٹجًڃ ٙيٌ إز ي اُ َ٥ٳ ىيڅز ي ومبیىيٌ اډبڇ
265
،ؽٌ اٍؿًة ،ایه دیبڇ ٍا
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىاىٌاوي ٽٍ ډب اًٝڃ هًىډوشبٍی ٍا ٹجًڃ ډیٽىیڈ .اډبڇ ا٭الڇ ډیٽىي ایىيڅز ا٭الڇ ډیٽىي ،ثٮي َ٥ف ٹبوًوی آن ډیٍيى ثٍ ډؼچٔ .ثٍ ایه سَسیت ،ایه 6 اٝڄ دیٚىُبى ٙيٌ إز ،ډب ٵپَ ډیٽىیڈ اهشالٳ إبٕی ویٖز ي ٕذٔ ډه ٿیَى هیچی َٝیق ډیهًاَڈ ٭َ ٟثپىڈ ٽٍ اځَ ایه 6اٝڄ ډًٍى ٹجًڃ ٹَاٍ ة ي ا٭الڇ ثًٚى َ ،یؾ ٿٍيَی ىٍ ٽَىٕشبن ومیسًاوي ثب ایه ٘ٙاٝڄ ډوبڅٶز ثپىي ي ََ ٿٍيَی ثب آن ډوبڅٶز ثپىي ،اڅجشٍ اُ ډَىڇ ثٍ ًٍ٥ٽچی ىيٍ هًاَي ٙي ي ٽبٍی َڈ اُ ىٕش٘ ثَ ووًاَي آډي.
266
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
فصُ 4 پیاْ آلای دوتش عثذاِشحٕاٖ لاسّٕٛ تٙٔ ٝاسثت ساَ ٘ٛ٘( ٛسٚص )1367
ٔصاحثٔ ٝطثٛعات فاسسی صتاٖ خاسج اص وطٛس تا دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕٛ
267
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
268
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
پیاْ آلای دوتش عثذاِشحٕاٖ لاسّٕٛ تٙٔ ٝاسثت ساَ ٘ٛ٘( ٛسٚص )1367 َمً٥ىبن ځَاډی! ٍٵٺبی ٭ِیِ! ثٍ ډىبٕجز ٍيُ ٵَهىيٌ وًٍيُ ٕبڃ ٝ ، میمبوٍ ثٍ ٙمب سجَیټ ډیځًیڈ .اډیيياٍڇ ٕبڃ وًٕ ،بڃ آُاىی ،دیَيُی ثَ إشجياى ي ٕبڃ ٝچق ي إٓبی٘ ثَای َمٍی ډَىڇ ایَان ثبٙي. َمً٥ىبن! وًٍيُ ٕبڃ َٕ ، 1367آٱبُ ىَمیه ٕبڅڂَى دیَيُی اوٺالة هچٸ َبی ایَان ثَ ٍّیڈ ٕشمڂَ ٙبَىٚبَی إزَ .مـىیه اډٖبڃ ،دب ثٍ ىَمیه ٕبڃ كبٽمیز آهًويَب ډی ځٌاٍیڈ ٽٍ ډًٵٸ ٙيوي اوٺالة سًىٌ َبی ډَىڇ ایَان ٍا ډٞبىٌٍ ٽىىي ي یټ ٍّیڈ اٍسؼب٭ی ٹَينيٕ٦بیی ٍا ىٍ ډیُه ډب ډٖشٺَ ٕبُوي. دٔ اُ سٖچ ٤همیىی ي ىاٍيىٕشٍ إٗ ََ ،بڃ اي١ب ٫ٽ ًٍٚډب آٙٶشٍ سَ ي ثيسَ ډیًٙى .ىٌ ٕبڃ كبٽمیز همیىی ،ٽًٍٚی يیَان ،ډَىډی ىٍثيٍٝ ،يَب َِاٍ ٽٚشٍُ ،همی ي وبٹ ٜاڅٮ ،ً٢ؿىيیه ډیچیًن آياٌٍ ،اٹشٞبىی ىٍَڈ ٍیوشٍ ي ثیثَوبډٍ ثٍ ػبی ځٌاٙشٍ إز٦ٕ .ق ُويځی سًىٌَبی ډَىڇ ىائمبً ډٖیَ وِيڅی ډی دیمبیي ي ځَاوی َٕٕبڇ آيٍ ي ٽمجًى ٽبالَبی َ١يٍی ،ډَىڇ ٍا ثٍ سىڀ آيٍىٌ إز .ىٍ ایَان اډَيُ وٍ اُ ُويځی ٙبیٖشٍ اوٖبن ٹَن ثیٖشڈ اطَی
269
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډبويٌ ي وٍ اُ آٍاډ٘ ي إٓبی٘ .ىیپشبسًٍی ثَ ىډپَإی ،ٹچيٍی ي ُيٍځًیی ثَ اكشَاڇ ي اثشياییسَیه كٺًٷ ث َٚي ػىڀ ثَ ٝچق ډٖچ ٤ځَىیيٌ إز. ٭چیَٱڈ اى٭بی ځَىاوىيځبن ٍّیڈ ي ثَهی اُ ځَيَُب ي ٙوٞیز
َبی
ادًُٕیًن ،وٍ سىُب و٪بڇ ػمًٍُی إالډی سظجیز وٚيٌ ،ثچپٍ ٵشًاَبی دی ىٍدی همیىی ىٍ ؿىي ډبٌ اهیَ ثیبوڂَ ٍيٙه ایه ياٹٮیز إز ٽٍ ثلَان اٹشٞبىی، اػشمب٭ی ي و٪بډی ٽٍ ؿىيیه ٕبڃ إز ځَیجبوڂیَ ٍّیڈ ٙيٌ ي ََ ٕبڃ ٙير ثیٚشَی ډی یبثي ،ایىټ ډًػت یټ ثلَان ٭میٸ ٕیبٕی ىٍ سمبډیز ٍّیڈ همیىی ځَىیيٌ إز. دیَډَىی ٕ 80بڅٍ ،ثیمبٍ ،ٽیىٍ سًُ ي ٕشمڂََٕ ،وًٙز ٽٍ ًٍٚا ىٍ ىٕز ىاٍى ي ؿىيیه وٶَ ثی ٙوٞیز ثٍ وبڇ ٍئیٔ ػمًٍٍُ ،ئیٔ ډؼچٔ ي ووٖز يُیَ ي ٱیٌَ ،ډبوىي وًٽَان ډِىيٍ اي ،اډَ ي ىٕشًٍار يی ٍا اػَا ډی ٽىىي .وٍ ډؼچٔ ًٍٙای إالډی ثٍ ډؼچٔ ډی ډبوي ي وٍ ىيڅز ثٍ ىيڅز ٙجبَز ىاٍى ي وٍ َٕىډياٍان ي ٹجڄ اُ َمٍ ٙو ٜهمیىی ٽٍ دبیٍ ځٌاٍان ػمًٍُی إالډی َٖشىي ،ٽًؿپشَیه ا٭شجبٍی ثَای ٹبوًن إبٕی َمیه ػمًٍُی ٹبئچىي. دیَډَى ثیمبٍ ػمبٍان ،یټ ٍيُ يٝیز وبډٍ هًى ٍا سٲییَ ډی ىَيٍ ،يُ ىیڂَ ثٍ ٍئیٔ ػمًٍُ سًىَىی ډی ُوي ي ثبالهٌَ ٍيُی َڈ ًٍٙای وڂُجبن ٍا ٽٍ سبٽىًن دچیٔ هًى يی ثٍ ډى ًٍ٪ډَاٹجز اُ ډؼچٔ ًٍٙا ثًى ،سجيیڄ ثٍ اٍځبوی ثیډلشًا ي ٵبٹي ٹيٍر ډی ٽىي ي اٍځبن ىیڂَی ٍا آٹبثبالَٕ ٹَاٍ ډیىَيٙ .بیي یپی اُ ٭چڄ ایه ٙشبثِىځی َب ي ثي٭ز ځٌاٍیُب ،كشی ىٍ ؿُبٍؿًة يالیز ٵٺیٍ ایه ثبٙي ٽٍ َڈ همیىی ي َڈ آهًويَبی ىيٍ ي ثَ ،ډَٿ اي ٍا وِىیټ ډیثیىىيَ .ڈاٽىًن ،ىٍ ُډبن كیبر هًى همیىی س٢بىَبی ىٍيوی ٍّیڈ ٍيُ ثٍ
270
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍيُ ثیٚشَ سٚيیي ډی یبثىي ي ٙیَاٌُ ػمًٍُی إالډی ٍا ثٍ اُ َڈ دبٙیين سُيیي ډی ٽىىي .اډَيُ ىیڂَ كشی ٙو ٜهمیىی ویِ ٹبىٍ ثٍ ٽىشَڃ ٽبډڄ ٍّیڈ هًى ویٖز. ىٍ ؿىیه اي١ب٭ی ػىڀ ثب ٭َاٷ اُ ًٕیی ي اوِيای ٽبډڄ ىٍ ٝلىٍ ٕیبٕز ثیهاڅمچچی اُ ًٕی ىیڂٍَّ ،یڈ همیىی ٍا ىٍ ؿىبن سىڂىبیی ٹَاٍ ىاىٌ ٽٍ ىٍ سبٍین ىٌ ٕبڅٍ ډًػًىیز آن ،ثی ٕبثٺٍ إز .ثب يػًى ایه ،ؿًن إبٓ ٍّیڈ يالیز ٵٺیٍ ثَ ٝييٍ اوٺالة إالډی ي ایؼبى آًٙة ي ػىڀ اٵَيُی إشًاٍ إز ،ځَىاوىيځبن ٍّیڈ ثب َمٍ ٹيٍر ىٍ سالٙىي سب ػىڀ يیَان ٽىىيٌ ٭چیٍ ٭َاٷ ٍا َمـىبن اىاډٍ ىَىي .ػىڀ ٭چیٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ویِ دب ثٍ ىَمیه ٕبڃ هًى ځٌاٙشٍ إز ي ََؿىي ٍّیڈ ىٍ ٽَىٕشبن دیَيُی ثٍ ىٕز ویبيٍىٌ ي ډَىڇ ٽَىٕشبن ،إشًاٍ ي یپذبٍؿٍ ىٍ ډٺبثڄ آن ایٖشبىځی ډی
ٽىىي ،څیپه
َٕىډياٍان ػمًٍُی إالډی ثبَُڈ آډبىځی دٌیَٗ َیـپياڇ اُ هًإز َبی ٭بىالوٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا وياٍوي ي َمـىبن ثَآوىي ٽٍ ثٍ ُيٍ ځچًڅٍ ،ػىج٘ ىډپَاسیټ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا َٕٽًة ومبیىي. ٭مچیبر دیٚمَځبن ىٍ ٕبڃ ، 1366ثٍ ٍيٙىی وٚبن ىاى ٽٍ ٍّیڈ همیىی وٍ سىُب ٹيٍر َٕٽًة ػىج٘ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٍا وياٍى ،ثچپٍ ََ ٕبڃ ٽٍ ډیځٌٍى ،ویَيَبی٘ ١ٮیٴ سَ ډیځَىى ي ٍيكیٍ ٙبن دبییىشَ ډیآیيَ١ .ثبر ٙيیي ي ډإطَ دیٚمَځبن ٹَُډبن كِة ىډپَار ىٍ ٕبڃ ځٌٙشٍ ىٍ اٱچت ډىب٥ٸ ٽَىٕشبنَ ،ڈ ثیبوڂَ إشلپبڇ ،و٪ڈ ي او٢جبٝ ٣ٶًٳ دیٚمَځبن ي َڈ وٚبوٍ ُثًوی ي ىٍډبويځی ویَيَبی ډٖچق همیىی إز.
271
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اوِيای ٕیبٕی ٍّیڈ ویِ ىٍ ٽَىٕشبن ثٍ ايع هًى ٍٕیيٌ إز .ىٍ َٕإَ ٽَىٕشبن ایَانٍّ ،یڈ ثٍ َیؾ يػٍ ډًٵٸ وٚيٌ دبیڂبٌ ٕیبٕی یب اػشمب٭ی ثَای هًى ىٕز يدب ٽىي .ىٍ َٕإَ ٽَىٕشبن ػِ سٮياىی ډِىيٍَ ،یؾ ځَيٌ یب كشی ٙوٞیز َبی ٕیبٕی كب َ١ثٍ َمپبٍی ثب ٍّیڈ آهًويی ویٖشىي .ایه هًى ثٍِځشَیه دیَيُی ػىج٘ اوٺالثی ډَىڇ ٽَىٕشبن إز ي ثيين سَىیي ىٍ ثٍ ُاوً ىٍآيٍىن ٍّیڈ وٺ٘ ډُمی ایٶب هًاَي ٽَى. َمً٥ىبن! ٍٵٺب! ىي ډبٌ دی٘ ىٍ ٍيُ ٵَهىيٌ ىيڇ ثُمه ډبٌ ،ٽىڂٌَ َٚشڈ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثٍ ٽبٍَبی هًى دبیبن ىاى .ایه ٽىڂٌَ ثٍ ځًوٍ
ای ډشلي ي
یپذبٍؿٍٕ ،یبٕز ٍَجَی كِة ٍا ډًٍى سًٞیت ٹَاٍ ىاى ي ثَای ٵٮبڅیز َبی آیىيٌ َمٍ اٍځبوُبی كِثیٍَ ،ىمًىَبی دَاٍُٙی اٍائٍ ومًى .سٲییَاسی ٽٍ ٽىڂٌَ ىٍ ٍَجَی كِة ثٍ ٭مڄ آيٍى ،ثيين سَىیي ډًػت هًاَي ٙي ٽچیٍ اٍځبوُب ي ٕبُډبوُبی كِثی ډى٪ڈ سَ ي اًٝڅی سَ ثٍ ٵٮبڅیز هًى اىاډٍ ىَىي ي سًان سلَٻ َمٍ سٚپیالر كِثی اٍسٺبء یبثي .دیبڇ ٽىڂٌَ َٚشڈ ٽبډالً ٍيٙه إز .ایه دیبڇ هًاَبن يكير ٝٶًٳ كِة إز ،ثَای ایىپٍ كِة ىډپَار ثشًاوي ثٍ ډظبثٍ ٕبُډبويٌ ي ٍَجَ ػىج٘ اوٺالثی ډَىڇ ٽَىٕشبنٍٕ ،بڅز ثٍ دیَيُیٍٕبوين ایه ػىج٘ ٍا ثٍ ولً اكٖه ثٍ اوؼبڇ ثَٕبويَ .مـىیه ٽىڂٌَ هًاَبن اسلبى َمٍ ٥جٺبر ي اٹٚبٍ ىډپَاسیټ ػبډٮٍ ٽَى إز ثَای ایىپٍ ٽَىٕشبن ثی٘ اُ دی٘ ٹبىٍ ثٍ ایٶبی وٺ٘ هًى ثٍ ٭ىًان ٕىڂَ آُاىی َٕإَ ایَان ځَىى ي ویِ ٽىڂٌَ هًاَبن اسلبى َمٍ هچٸ َبی ایَان ي َمٍ ویَيَبی
272
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اوٺالثی ي ىډپَار إز ،ثَای آوپٍ ىٍ یټ ػجٍُ يٕی ٬ىډپَاسیټ ځَىَڈ آیىي ي ډشٶٺبً َٙایَٕ ٤وڂًوی ٍّیڈ اٍسؼب٭ی همیىی ٍا ٵَاَڈ آيٍوي. اځَ ثَځِاٍی ٽىڂٌَ َٚشڈ ،ىٍ َٙای ٤ىًٙاٍ ٽىًوی ثَای كِة ډب یټ دیَيُی ثٍ ٙمبٍ ډی ٍيى ،ه ٤ډٚی ٕیبٕی ډًٞة ي سٞمیمبر اسوبًٙيٌ ىٍ ٽىڂٌَ ،دیَيُی ىیڂَی إز ٽٍ ثيين سَىیي سأطیَ ثٍ ِٕایی ثَ ٽڄ ٵٮبڅیز آیىيٌ كِة ډب هًاَي ځٌاٙز. َمً٥ىبن ٭ِیِ! َمٍ ثب َڈ ثپًٙیڈ سب ٕبڃ ،1367ىَمیه ٕبڃ دیَيُی هچٸ َبی ایَانٕ ،بڃ دبیبوی كبٽمیز ٍّیڈ همیىی ځَىىَ .مٍ ثب َڈ سالٗ ٽىیڈ سب ثُبٍ ٕبڃ آیىيٌ، ثٍ ثُبٍ آُاىی سجيیڄ ًٙى ي ډَىڇ ایَان دٔ اُ ىٌ ٕبڃ ثيثوشیٕ ،یٍ ٍيُی ي ػىڀ ي آياٍځیٍ ،يی آُاىیٝ ،چق ،إٓبی٘ ي ٙبىی ٍا ثجیىىي. ثٍ اډیي آن ٍيُ یټ ثبٍ ىیڂَ ثٍ ٙمب سجَیټ ډی ځًیڈ ي ثَای َمٍ ٕالډشی ،هًٙی ي دیَيُی ىٍ ډجبٌٍُ ٭چیٍ اٍسؼب ٫ي إشجياى ٍا آٍُي ډیٽىڈ. ډىج:٬ ٍيُوبډٍ "ٽًٍىٕشبن" ،اٍځبن ٽمیشٍ ډَٽِی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان، ٙمبٌٍ ،135إٶىي 1366 %%%
273
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
274
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٔصاحث ٝی دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕ ٛتا عاطفٌ ٝشٌیٗ دس پاییض ،1365دس وتاب فصّی دس ٌُ سشخ ٓ :هت ،آٹبی ٹبٕمچً اُ ٽؼب َٙي ٫ٽىیڈ؟ ع :اُ ََ ٽؼب ٽٍ ٙمب ډبیچیي ثٶَډبییي. ٓ :ثُشَ إز اُ ٽَىٕشبن َٙي ٫ٽىیڈ .څ٦ٶبً ثڂًییي وشیؼٍ وجَى ٙمب ثب ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ایَان َڈ اٽىًن ثٍ ٽؼب ٍٕیيٌ إز؟ عَ :مـىبوپٍ ډی ىاویي ىٍٕز َٶز ٕبڃ إز ٽٍ ٽَىٕشبن ىٍ ډٺبثڄ سُبػمبر ٱیَاوٖبوی ٍّیڈ همیىی ډٺبيډز ډی ٽىي٥ .ی ایه َٶز ٕبڃ ،ډب ډَاكڄ ډوشچٶی ٍا دٚز َٕ ځٌاٙشٍ ایڈ ،يڅی ډُڈ ایه إز ٽٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن دَؿڈ ډجبٌٍُ ٍا ىٍ ٽَىٕشبن ایَان َمـىبن ثَاٵَاٙشٍ وڂبٌ ىاٙشٍ
اوي ي
هًٙجوشبوٍ ٍّیڈ همیىی ثب َمٍ ٽًُٚٙبی٘ وشًاوٖشٍ إز ډٺبيډز ٍا ىٍ ٽَىٕشبن ىٍَڈ ٙپىي .اُ ًٕی ىیڂَ ډشإٔٶبوٍ ٽَىٕشبن سىُبٕز ي ٍّیڈ ٹبىٍ إز ثو٘ ډُمی اُ ویَيَبی ډٖچق هًى ٍا آوؼب ډشمَٽِ ٕبُىَ .ىڂبډی ٽٍ ٍّیڈ همیىی ىٍ ٕبڃ ، 1358ثَای ووٖشیه ثبٍ ػىڀ ٍا ٭چیٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن آٱبُ ومًى ،ىٍ ياٹ ٬سمبڇ ٽَىٕشبن ي ډىؼمچٍ ََُٙب ىٍ اهشیبٍ دیٚمَځبن ثًى، دٔ اُ ا٭الن ػُبى اُ ًٕی همیىی ىٍ ډَىاىډبٌ ،1358ىٍ ػىڀ ٍٕ ډبٌ ايڃ، ٍّیڈ ٙپٖز هًٍى ي دیٚمَځبن ډؼيىاً ثٍ ىاهڄ ََُٙب ثَځٚشىي .اُ وًٍيُ ٕبڃ ٍّ ، 1359یڈ ػىڀ ىیڂَی ٍا آٱبُ ومًى ٽٍ سبٽىًن اىاډٍ ىاٍى .ډب ثٍ ٭چڄ و٪بډی ـ اٹشٞبىی وبؿبٍ ٙيیڈ ََُٙب ٍا سَٻ ٽىیڈ ،ؿَاٽٍ ََ يٹز ىٍ
275
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىاهڄ َُٙىٍځیَی و٪بډی ثٍ يػًى ډی آډي ،ثًٕیچٍ دبىځبوُبیی ٽٍ ىٍ ىاهڄ ي یب ٽىبٍ ََُٙب ٹَاٍ ىاٍويٍّ ،یڈ ىٕز ثٍ ٽٚشبٍ ډَىڇ ثی ىٵب ٫ډیُى .اُ ًٕی ىیڂَََُٙ ،بی ٽَىٕشبن ىٍ ډلب ٌَٝاٹشٞبىی ٽبډڄ ٹَاٍ ىاٙشىي ي ٍّیڈ اُ يٍيى آًيٹًٍٕ ،هز ي كشی ىاٍي ثٍ ٽَىٕشبن ډمبوٮز ثٍ٭مڄ ډیآيٍى. اٽىًن ډب ىٍ ٽًَُبی ٽَىٕشبن ډٖشٺَ َٖشیڈٍّ .یڈ ویَيی ُیبىی ثپبٍ ډیثَى سب ثَ ٽَىٕشبن ٽبډالً سٖچ ٤یبثي .ثىبثَ ا٥ال٭بسی ٽٍ ىٍ اهشیبٍ ىاٍیڈ ىٍ كييى َٕ 200000ثبُ ،دبٕياٍ ،ثٖیؼی ،ػبٗ $ٽَىَبیی ٽٍ ثب ٍّیڈ ٭چیٍ دیٚمَځبن َمپبٍی ډی ٽىىي ي هًٙجوشبوٍ سٮياىٙبن ډَسجبً ٽبَ٘ ډی یبثي ،#ىٍ ٽَىٕشبن سمَٽِ یبٵشٍ اوي .ثب ایىُمٍ ٍّیڈ ٹبىٍ ویٖز وٍ ٽَىٕشبن ٍا ٽبډالً اٙٲبڃ ٽىي ي وٍ سلز ٽىشَڃ هًى ىٍآيٍى .ىٍ كبڃ كب َ١ىٍ ٽَىٕشبن ٍٕ وً ٫ډى٦ٺٍ ٍا ډی سًاویڈ ډٚو ٜٽىیڈ .یپی ډىب٥ٺی إز إشَاسْیټ ي ډُڈ ٽٍ ٙبډڄ ََُٙب ي ثٮ٢ی وٺب ٣ډی ًٙى ٽٍ َڈ اُ و َ٪ػىڀ ٭چیٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ي َڈ اُ و َ٪ػىڀ ٭چیٍ ٭َاٷ ثَای ٍّیڈ اَمیز ٵَايان ىاٍى ،ثٍ َمیه ىڅیڄ ایه ډىب٥ٸ سلز ٽىشَڃ ٙيیي ٍّیڈ ډی ثبٙي .ثب ایهَمٍ ،ػمًٍُی إالډی ىٍ ایه ډىب٥ٸ ٽبډالً سٖچ ٤وياٍى ي سؼَثٍ ډب ایه إز ٽٍ ََ يٹز دیٚمَځبن ثوًاَىي ،ډی سًاوىي ثٍ ىاهڄ ََُٙب وٶًً ٽىىي ٽٍ اڅجشٍ ایه ٽبٍ ٽمشَ اوؼبڇ ډی ځیَى ،ؿَا ٽٍ َمـىبوپٍ ځٶشڈ يٹشی ٽٍ ىٍ ىاهڄ ََُٙب ىٍځیَی ثٍ يػًى ډی آیيٍّ ،یڈ ډَىڇ ثی ىٵبٍ ٫ا َيٳ ٹَاٍ ډی ىَي .څیپه دیٚمَځبن ځبَی ثَای ىٵب ٫اُ ډَىڇ ي كٶٍ ٨يكیٍ ډٺبيډز ډَىڇ ي َمـىیه ثَای َ١ثٍ ُىن ثٍ دبیڂبَُبی و٪بډی ٍّیڈ ثٍ ىاهڄ ََُٙب وٶًً ډی ٽىىي ،ډظالً
276
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
٥ی ىي ډبٌ ځٌٙشٍ ثٍ ََُٙبی اٙىًیٍ ي ٽبډیبٍان وٶًً ٽَىوي ي ٭مچیبر ثٖیبٍ ډًٵٺیزآډیِی اوؼبڇ ىاىوي. ډى٦ٺٍ ىيڇ ،ډى٦ٺٍ ای إز ٽٍ ډب آوَا ډى٦ٺٍ ډوشچ ٤ډی
وبډیڈ .ىٍ ایه
ډى٦ٺٍٍّ ،یڈ اُ ٕب٭ز َٚز ٝجق سب دىغ ثٮي اُ َُ٩ػبىٌ َب ٍا ثٍ ډىًٍ٪ كمڄ وٶَار ي يٕبیڄ و٪بډی ډی
ثىيى ي ثب ځمبٍىن ډأډًٍیه ىٍ َٕإَ
ػبىٌَبی ډُڈ ،ٽىشَڃ آوُب ٍا ىٍ ىٕز ډی ځیٍ ى .ډأډًٍیه سأډیه ػبىٌَب ،ثبٍَب اُ ًٕی دیٚمَځبن ډًٍى كمچٍ ٹَاٍ ځَٵشٍ اوي ي َ١ثبر ٙيیيی ثٍ آوُب ياٍى آډيٌ إز .يڅی ثٮي اُ ٕب٭ز دىغ ثٮي اُ َُ٩سب َٚز ٝجق ٽٍ اٵَاى ډٖچق ٍّیڈ ثٍ دبیڂبَُبی هًى دىبٌ ډی ثَوي ،ډؼيىاً ٽىشَڃ ایه ډى٦ٺٍ ثٍ ىٕز دیٚمَځبن ډیاٵشي. ىٍ ایه ډىب٥ٸٍ ،ٵز يآډي دیٚمَځبن ٽبٍ ډٚپچی ویٖز .ثڂٌٍیڈ اُ ایىپٍ اٵَاى ثٖیبٍی اُ دبیڂبَُبیی ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن يػًى ىاٍى ثَ ٥جٸ ځٶشٍ ډٮَيٳ "ٍٵشبٍ ډیٽىىي" ،یٮىی ایه ٽٍ وڂبٌ ډی ٽىىي يڅی ومی ثیىىي ،ډٺًٞى ایه إز ٽٍ اُ ٍٵز ي اډي دیٚمَځبن آ٥ال ٫ىاٍوي ،څیپه ثَای كٶ ٨ػبن هًى ایه اٝڄ ٍا دٌیَٵشٍ اوي ٽٍ اځَ دیٚمَځبن ثٍ دبیڂبٌ آوبن كمچٍ ثپىىي ،آوُب ویِ ٽبٍی ثٍ آډي ي ٍٵز دیٚمَځبن وياٙشٍ ثبٙىي .ي ٙبیي سىُب دىغ ىٍٝي اُ دبیڂبَُب ٽٍ ٭ميسبً اُ اَمیز إشَاسْیټ ثَهًٍىاٍوي ي ٵَډبويَی آوُب ٍا دبٕياٍان كِةاڅچُی ثَ٭ُيٌ ىاٍوي ٽٍ ځبَی ثٍ ًٕی دیٚمَځبن سیَاوياُی ډی ٽىىي ي دیٚمَځبن ویِ دبٕن ډشٺبثڄ ثٍ ایه سیَاوياُیُب ٍا ډی ىَىي .ډىًٍ٪ڇ ایه إز ٽٍ يػًى ٍٕ َِاٍ دبیڂبٌ ٍّیڈ ثٍ َیؾ يػٍ ٹبىٍ ویٖز اُ ٍٵز ي آډي دیٚمَځبن ډمبوٮز ثٍ٭مڄ آيٍى.
277
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډى٦ٺٍ ًٕڇ ،ٽٍ ٽبډالً سلز ٽىشَڃ دیٚمَځبن إز ي ثیٚشَ ىٍ وًاٍ ډَُی ٹَاٍ ىاٍى .اُ ػىًة ٽَىٕشبن ىٍ ډَُ ٭َاٷ سب ٙمبڃ ىٍ ډَُ سَٽیٍ اډشياى دیيا ډی ٽىي .دیٚمَځبن ثب سٖچ ٤ٽبډڄ ىٍ ثٖیبٍی اُ ډىب٥ٸ ډٖشٺَ َٖشىي، ثَای ومًوٍ َُٙوًًٕى ٍا ډظبڃ ډی آيٍڇ ٽٍ اُ آٱبُ ػىڀ سبٽىًن ىٍ ىٕز دیٚمَځبن ٹَاٍ ىاٍى ي ٍّیڈ ثب آوپٍ َمیه اياهَ كمچٍ يٕیٮی ٍا ثَای دٔ ځَٵشه وًًٕى اوؼبڇ ىاى ،يڅی َیؾځًوٍ ډًٵٺیشی ثٍ ىٕز ویبيٍى. ٽالً يٕ ٬١یبٕی ٍّیڈ ىٍ ٽَىٕشبن ثَای ځَىاوىيځبن آن یأٓ آيٍ إز. َىًُ ثٮي اُ َٶز ٕبڃ ،ػمًٍُی إالډی وشًاوٖشٍ ٽًؿپشَیه دبیڂبَی ىٍ ډیبن ډَىڇ ٽَىٕشبن ٽٖت ٽىي .ىٍ ایه ډى٦ٺٍ ،ډَىڇ ََُٙب ٭مًډبً اُ َٙٽز ىٍ ومبُ ػمب٭ز ٽٍ ٍّیڈ ثَدبٽىىيٌ آن إز هًىىاٍی ډی
يٍُوي ،كشی یټ
ٙوٞیز ٽَى ومی سًان دیيا ٽَى ٽٍ ثب ٍّیڈ همیىی َمپبٍی ٽىي .ثَهی اُ ٍيكبویًن ٽَى ٽٍ ٕبثٺبً هیبڃ ډی ٽَىوي ډی سًاوىي ثب ایه كبٽمیز ٽٍ هًى ٍا إالډی ٹچمياى ډی ٽَى َمپبٍی ومبیىي .اٽىًن ثٍ ایه وشیؼٍ ٍٕیيٌ
اوي ٽٍ
َمپبٍی ثب كبٽمیز اهًويی ثٍ َیؾ يػٍ اډپبن وياٍى .سىُب ٭يٌ ډٮييىی اُ ډالَبی ىٍػٍ ىيڇ ي ًٕڇ ٽَىٕشبن ٽٍ ثٍ ٭ىًان دی٘ ومبُ یب اډبڇ ػمٮٍ سٮییه ٙيٌاوي٩ ،بََاً ثب ٍّیڈ ٽىبٍ آډيٌ اوي ،څیپه ایه اٵَاى ویِ ٽً ٘ٙىاٍوي اُ َ٥ٷ ډوشچٴ ثب ػىج٘ ٽَىٕشبن سمبٓ ثڂیَوي ي َمپبٍی هًى ٍا ثب ػمًٍُی إالډی اُ ٍيی وبؿبٍی ي اػجبٍ ٹچمياى ومبیىي .ثيیه سَسیت َیؾ ځَيٌ ٕیبٕی ي اػشمب٭ی ىیڂَی دیيا ومی ٽىیي ٽٍ ثب ٍّیڈ َمپبٍی ٽىي .سلز سأطیَ َٕان ثَهی اُ ٭ٚبیَ ،٭يٌ ای ثٍ وبڇ "ػبٗ" ىٍ آٱبُ ػىڀ ٭چیٍ ډَىڇ ٽَىٕشبنَ ،مپبٍی ډی ٽَىوي .هًٙجوشبوٍ سٮياى ایه اٵَاى ٍيُثٍ ٍيُ ٽبَ٘
278
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډییبثي .ىٍ ٹٖمز ٙمبڅی ي ډَٽِی ٽَىٕشبنٙ ،مبٍ ایه اٵَاى ثٍ كياٹڄ ٍٕیيٌ إز .ىٍ ػىًة ٽَىٕشبن ٽٍ وِىیټ ثٍ ثیٖز يدىغ ىٍٝي اُ ډَىڇ، اَڄ سٚی ٬ډی ثبٙىيٍّ ،یڈ ىٍ آٱبُ ػىڀ ٽًٙیي اُ اكٖبٕبر ډٌَجی اوبن ًٕءإشٶبىٌ ٽىي ي ثبیي اً٭بن ٽَى ٽٍ سب كيی َڈ ىٍ ایه اډَ ډًٵٺیز ثيٕز آيٍى ،څٌا َڈ اٽىًن آوُب ویِ ډظڄ اٽظَ ډَىڇ ایَان ثٍ ډبَیز ٍّیڈ دی ثَىٌ ي اُ ػمًٍُی إالډی ٍيی ځَىان ٙيٌاوي .ثيیه سَسیت ٍّیڈ اُ وٕ َ٪یبٕی ىٍ ٽَىٕشبن ٽبډآلً ډىِيی ځَىیيٌ ي دٔ اُ ثٍ ٽٚشه ىاىن ؿُڄ َِاٍ وٶَ ي َٶز ٕبڃ ػىڀ َیؾ ځًوٍ دبیڂبٌ ډَىډی ای وٍ ثٍِٿ ي وٍ ٽًؿټ ثٍ ىٕز ویبيٍىٌ إز. ٓ :ؿڂًوٍ آیىيٌ ای ٍا ثَای هچٸ ٽَى دی٘ثیىی ډیٽىیي؟ ع :آیىيٌ هچٸ ٽَى ٍا اُ آیىيٌ هچٺُبی ایَان ػيا ومی ىاویڈ .آیىيٌ هچٸ ٽَى ثٖشڂی ىاٍى ثٍ َٕوڂًوی ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ایَان .ىٍ آٱبُ ػىڀ ٍٕ ډبٍََ ،ىڂبډی ٽٍ ثٍ سبُځی ثٍ ٽًَٖشبن ٍٵشٍ ثًىیڈٍ ،ٵٺبی كِثی اُ ډه ٕإاڃ ومًىوي اٹبډز ي ډجبٌٍُ ډب ىٍ ٽًَٖشبوُب ؿٍ ډيسی ً٥ڃ هًاَي ٽٚیي ي ډه دبٕن ىاىڇ ثیٖز يدىغ ٕبڃ .ىٍ آن ډًٹ ٬ػًاة ډه ثَای ٭يٌ
ای ًٙهی
ثٍو َ٪ډی آډي ،كبال َٶز ٕبڃ سمبڇ اُ ایه دَٕ٘ ځٌٙشٍ إز ،اډب اٽىًن اځَ َمبن ٕإاڃ ٍا سپَاٍ ٽىىي ووًاَڈ ځٶز َؼيٌ ٕبڃ ىیڂَ ،ډه كبال ثی٘ اُ ٕبثٸ هًٙجیه سَڇ ،ؿَا ٽٍ دیٚمَځبن ي ډَىڇ ٽَىٕشبن وٚبن ىاىٌ
اوي ٽٍ
ؿٺيٍ دبیمَىی ىاٍوي ي ثب يػًى َٙایٕ ٤وز اٹشٞبىی ي ٵٚبٍ و٪بډی سب ؿٍ اوياٌُ كبَ١وي ٵياٽبٍی ومبیىي ي ػىج٘ ٍا یبٍی ىَىيَ .میه ٵياٽبٍی ي ځٌٙز إز ٽٍ یًٍُٙبی ٕیبٕی ـ و٪بډی ي كشی ٍياوی ٍّیڈ ٍا ثی
279
سأطیَ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ومًىٌ إز .ډب آیىيٌ ىٍهٚبوی ٍا دی٘ ٍي ىاٍیڈ ،ایه آیىيٌ ډشٮچٸ ثٍ سمبډی هچٺُبی ایَان إز .ؿَا ٽٍ َڈ اٽىًن ىيٍان ٝٮًى ػىج٘ آٱبُ ٙيٌ ٽٍ دبیبن یپی اُ سَاّیپشَیه ىيٍاوُبی سبٍیوی ډبٍا وًیي ډیىَي. ٓٙ :مب َڈاٽىًن اُ ػىڀ ػجٍُای ثٍ ػىڀ دبٍسیِاوی ٍيی آيٍىٌایي ،آیب دیٚمَځبن سًاوٖشٍ اوي هًى ٍا ثٍ سبٽشیټ ػىڀ دبٍسیِاوی ٭بىر ىَىي؟ ع :ىٍ ٽىڂٌَ ٚٙڈ كِة ٽٍ ٍٕ ٕبڃ دی٘ سٚپیڄ ٙي ،ثٮي اُ ػم ٬ثىيی سؼبٍة ځٌٙشٍ ،ډب ثٍ ایه وشیؼٍ ٍٕیيیڈ ٽٍ ثب ډٖشٺَ ثًىن
َِ 200اٍ وٶَ
ویَيَبی ډٖچق ٍّیڈ ىٍ ٽَىٕشبن ي ثب ىٍ و َ٪ځَٵشه اډپبوبر يٕیٮی ٽٍ ىٍ اهشیبٍ ىاٍوي ،ومی سًاویڈ ثب ىياُىٌ َِاٍ دیٚمَٿ ي ثب اډپبوبر ډلييى ثٍ ػىڀ ػجٍُای اىاډٍ ثيَیڈ .ثٍ َمیه ىڅیڄ سٞمیڈ ځَٵشیڈ ٽٍ سبٽشیټ و٪بډی هًى ٍا سٲییَ ىَیڈٙ .مب ډی ىاویي ٽٍ ََ ىځَځًوی ای ثب ډٚپالسی َمَاٌ إز ،ىٍ ػَیبن ایه سٲییَ ډب ځبَی َ١ثٍ هًٍىیڈ يڅی ثب ٽً ٘ٙٵَايان ډًٵٸ ٙيیڈ دَيٍٕ سٲییَ ٍا ثٍ دبیبن ثَٕبویڈ .ىٍ كبڃ كب َ١دیٚمَځبن ډب َڈ اًٝڃ ػىڀ دبٍسیِاوی ٍا دٌیَٵشٍ اوي ي َڈ آوَا ٵَا ځَٵشٍ اوي ي ػىڂُبیی ٽٍ اُ ثُبٍ ځٌٙشٍ آٱبُ ٙي ،وٚبن ډی ىَي ٽٍ ىٙمه إٓیت دٌیَسَ اُ ٹجڄ ډی ثبٙي .ثَ٭پٔ ،ډب ثُشَ ډی سًاویڈ ویَيَبیمبن ٍا كٶ ٨ٽىیڈ .اُ ًٕی ىیڂَ ٍيكیٍ اٵَاى ٍّیڈ ثٖیبٍ دبییه آډيٌ ي ىیڂَ وٍ ډبوىي ٕبثٸ ثٍ ه ٤اډبڇ ایمبن ىاٍوي ي وٍ آډبىٌ اوي ُٙیي ًٙويٕ .بثٸ ثَایه اٵَاى ٍّیڈ سب آهَیڈ ٵٚىڀ ډی
ػىڂیيوي ،يڅی ىٍ كبڃ
كب َ١هیچی ُيى سٖچیڈ ډی ًٙوي .ثٍ َمیه ػُز دیٚمَځبن ډی
سًاوىي ىٍ
٭َ ٟؿىي ٕب٭ز دبیڂبٌ 150 ،100وٶَی آوبن ٍا ثب ٽمشَیه سچٶبر سَٞٳ ٽىىي.
280
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕٓ :یبٕز اٹشٞبىی ي و٪بډی ػمًٍُی إالډی ایَان ىٍ ٽَىٕشبن ٍا ؿڂًوٍ اٍُیبثی ډی ومبییي؟ آیب ٍّیڈ ایَان ثٍ َيٵُبی هًى ىٍ ایه ډى٦ٺٍ ىٕز یبٵشٍ إز؟ عَ :يٳ اٝچی ٍّیڈ ٭جبٍر إز اُ َٕٽًة ػىج٘ ډَىڇ ٽَىٕشبن ،يڅی ثٖیبٍی اُ َٕىډياٍان ٍّیڈ ثٍ ایه وشیؼٍ ٍٕیيٌ اوي ٽٍ ىٕز
یبٵشه ثيیه
َيٳ اډپبندٌیَ ویٖز .اُ وٕ َ٪یبٕی ٍّیڈ ثٍ ٽچی ىٍ ٽَىٕشبن ٙپٖز هًٍىٌ ي اُ و َ٪اٹشٞبىی ویِ وشًاوٖشٍ ډب ٍا ىٍ سىڂىب ٹَاٍ ىَي ،ثٍ ىي ىڅیڄ، یپی ایىپٍ ٽَىٕشبن اُ و َ٪ٽٚبيٍُی هًىٽٶب ډی ثبٙي ي َمی ٍٚاُ ثوُٚبیی ثًىٌ ٽٍ ثٍ ٕبیَ ٹٖمشُبی ایَان ډلًٞالر ٽٚبيٍُی ٝبىٍ ٽَىٌ إز .ىيڇ ایىپٍ ٽَىٕشبن ىٍ ډَُ ىي ٽ ًٍٚ٭َاٷ ي سَٽیٍ ٹَاٍ ىاٍى ي ثٖیبٍی اُ ٽبالَب اُ َ٥یٸ ٹبؿبٷ ىٍ ٽَىٕشبن ثٍ ىٕز ډی آیي ٽٍ ىٍ ثوُٚبی ىیڂَ ایَان سُیٍاٗ ثٍ إٓبوی ډمپه ویٖز ،يڅی ثب يػًى ایه ،ي ٬١اٹشٞبىی ٽَىٕشبن َڈ ډبوىي ىیڂَ ثوُٚبی ایَان ثلَاوی إز ي ثَهی اُ ٽبالَبی َ١يٍی یب ثٍ ُكمز یبٵز ډیًٙى ي یب اٽظَ ډَىڇ ٹيٍر هَیي آوَا وياٍوي. ٓ :آیب ٝلز ىاٍى ٽٍ ٽَىٕشبن اُ َ٥ٳ ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ایَان ٽبډالً ډیچیشبٍیٌِ ډیًٙى $وِىیټ ثٍ ٍٕ َِاٍ دبیڂبٌ و٪بډی ىٍ آن ډٖشٺَ ٙيٌ إز#؟ ع :ثچٍ َمیه ځًوٍ إز ٽٍ ډیځًییي .ىٍ ياٹَ ٬یؾ ډى٦ٺٍ
ىیڂَی ػِ
ډى٦ٺٍ ػىًة ٽٍ وِىیټ ډَُ ٭َاٷ ٹَاٍ ىاٍى ي ډى٦ٺٍ ػىڂی ٽبډڄ ثٍ ٙمبٍ ډیٍيى ،ډبوىي ٽَىٕشبن ډیچیشبٍیٌِ وٚيٌ إز .اڅجشٍ ٽَىٕشبن ىٍ ُډبن ٙبٌ َڈ ډیچیشبٍیٌِ ثًى ،يڅی اٽىًن ٥جٸ ځٶشٍ ٍاىیً سَُانَِ ٍٕ ،اٍ دبیڂبٌ و٪بډی ىٍ
281
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽَىٕشبن يػًى ىاٍى.ىٍ ایه دبیڂبَُب ثٍ ًٍ٥ډشًٕ ٤دىؼبٌ سب ٞٙز سه اُ اٵَاى ډٖچق ٍّیڈ ډٖشٺَ ډی ثبٙىي ي ایى ًٍ٦ثٍ و َ٪ډی ٍٕي ٽٍ ىٍ ایه ډى٦ٺٍ ثيين ایىپٍ سٮياى دبیڂبَُب ٍا ٽڈ ٽىىي اُ اٵَاى و٪بډی آن ٽبٕشٍ اوي ،آوُڈ ثٍ ىڅیڄ ویبُ ٍّیڈ ثٍ ایه اٵَاى ىٍ ػجٍُ َبی ػىڀ ثب ٭َاٷ إز .څیپه ثٍ ٭چز َ١ثٍَبی ٙيیيی ٽٍ ٍّیڈ ىٍ ایه اياهَ اُ دیٚمَځبن هًٍىٌ ،ډؼيىاً ثٍ ایه ٵپَ اٵشبىٌ ٽٍ دبیڂبَُب ٍا ىٍ ٽَىٕشبن سٺًیز ومبیي. ٓ :ثب ایه ي ،٬١ػىڂیين دیٚمَځبن ډی ثبیٖز ثٖیبٍ ىًٙاٍ ٙيٌ ثبٙي. ؿڂًوٍ إز ٽٍ َ١ثبر دیٚمَځبن ثَ دیپَ ویَيَبی ډشوبٝڈ ٙيیيسَ ي ٽبٍایی آن ثیٚشَ إز؟ ع :اٵَاى ٍّیڈ ىٍ اثشيای ػىڀ اُ ٍيكیٍ هًثی ثَهًٍىاٍ ثًىوي يڅی ىٍ كبڃ كب َ١آن ٍيكیٍ ٹًی ٍا اُ ىٕز ىاىٌ اوي .اُ ایه َ٥ٳ دیٚمَځبن ثٮي اُ َٶز ٕبڃَ ،ڈ اًٝڃ ػىڀ دبٍسیِاوی ٍا هًة ٵَا ځَٵشٍ
اوي ي َڈ ثُشَ
ٕبُډبويَی یبٵشٍ اوي ،ىٍ ځٌٙشٍ ،دیٚمَځبن ََځًوٍ سٚپچی ٍا ٍى ډی ٽَىوي، ؿَا ٽٍ آوَا ثیبوڂَ ٕیبٕز ٕشمڂَاوٍ ىيڅز ډَٽِی ډی
ىاوٖشىي ،ډير
ً٥الویای ً٥ڃ ٽٚیي سب ډب ثشًاویڈ اُ و َ٪و٪بډی آوڂًوٍ ٽٍ الُڇ ثًى، دیٚمَځبن ٍا ٕبُډبويَی ٽىیڈٙ ،بیي كبال سٮياى دیٚمَځبن اويٽی ٽمشَ اُ دىغ ٕبڃ دی٘ ثبٙي يڅی اُ څلب ٧ٽیٶیز ي اُ و َ٪ٽبٍآیی ي سٖچ ٤ثٍ ٵىًن و٪بډی ي اُ وٍٙ َ٪ي ٕیبٕی ي ٵپَی ،دیٚمَځبن ٽىًوی كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ٹبثڄ ډٺبیٍٖ ثب ؿُبٍ ،دىغ ٕبڃ دی٘ ومی ثبٙىي .ایه اُ ٭چڄ إبٕی ډًٵٺیز دیٚمَځبن إز .٭چز إبٕی ىیڂَ ،دٚشیجبوی ډَىڇ اُ كِة ي دیٚمَځبن ډی ثبٙي .ډه ٵپَ ډی ٽىڈ وًى ىٍٝي اُ ډَىڇ ٽَىٕشبن ثب َمٍ
282
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اډپبوبسٚبن ي ثب ػبن ي ىڃ اُ دیٚمَځبن دٚشیجبوی ډی ٽىىي .ثٍ َمیه ىڅیڄ دیٚمَځبن ىٍ ىاهڄ ٽَىٕشبن َمی ٍٚډی سًاوىي ډلٶً ٧ثمبوىي ي اُ ىٙمه ٽمشَ څ٦مٍ ثوًٍوي. ٓ :ؿٍ ٍاث ٍ٦ای ثیه ػىج٘ اوٺالثی هچٸ ٽَى ي ػىج٘ َٕإَی اُ وَ٪ سبٽشیپی ثَٹَاٍ إز؟ ع :ػىج٘ اوٺالثی هچٸ ٽَى ََ ؿٺيٍ َڈ ویَيډىي ثبٙي ،ىٍ ثُشَیه كبڅز ډی سًاوي ٍّیڈ ٍا س٢ٮیٴ ٽىي ي َٙایَٕ ٤وڂًوی آن ٍا ٵَاَڈ ٕبُى يڅی ثٍ سىُبیی ثٍ َیؾ يػٍ ٍيی ووًاَي سًاوٖز آڅشَوبسیً ثبٙي .ثٍ َمیه ىڅیڄ ډب َمی ٍٚثَ ایه ٕٮی ثًىٌ ایڈ ٽٍ ٍياث ٤ػىج٘ اوٺالثی هچٸ ٽَى ي ػىج٘ هچٺُبی ىیڂَ ایَان ٍا كٶ ٨ٽىیڈ ،يڅی ډشإٔٶبوٍ سبٽىًن وشًاوٖشٍ ایڈ ثٍ ایه ٍاث ٍ٦ىٍيوی ي اٍځبویټ ٙپڄ ثيَیڈ ،يٹشی ىٍ ًٍٙای ډچی ډٺبيډز ثًىیڈ، ٵپَ ډی ٽَىیڈ ٽٍ ًٍٙا ٭مالً ایه ي٩یٶٍ سبٍیوی ٍا ثٍ ٭ُيٌ هًاَي ځَٵز ي ىٍ ياٹ ٬دڄ دیًويی ډیبن ډجبٌٍُ اوٺالثی هچٸ ٽَى ثب ډجبٍُار هچٺُبی ىیڂَ ایَان هًاَي ٙيَ .مـىبن ٽٍ ډی ىاویي ایه سؼَثٍ ډب ٙپٖز هًٍى يڅی ډب ډی سًاویڈ ایه ٍا ثٍ ٙمب ثڂًییڈ ي وِى ٙمب اٵٚب ٽىیڈ ٽٍ ثٖیبٍی اُ ٙوٞیشُب ي ٕبُډبوُبی ىاهڄ ایَان ثب ډب سمبٓ ډی ځیَوي ي ثٍ ىیين ډب ډی آیىي ي ثَای ډب دیبڇ ډیٵَٕشىي ،ثٍ ډب ډی ځًیىي ډب ثٍ ٽَىٕشبن اډیيياٍیڈ ي ډب َڈ دبٕن ډیىَیڈ ډبَڈ ثٍ ډَىڇ ایَان اډیيياٍیڈ. ٽىڈ ٙبیي ٓٙ :مب ځٶشیي ثب ادًُٕیًن ىاهڄ ایَان سمبٓ ىاٍیي .ډه ٵپَ ډی ډىًٍ٪سبن وُ٢ز آُاىی آٹبی ثبٍُځبن ثبٙي ،ىٍٕز إز؟ ع :ډب ثب وُ٢ز آُاىی ي آٹبی ثبٍُځبن َیؾ سمبٕی وياٙشٍایڈ.
283
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٓ :ډمپه إز وَ٪سبن ٍا ىٍثبٌٍ وُ٢ز آُاىی ي ٙو ٜآٹبی ثبٍُځبن ثڂًییي؟ ع :و َ٪ډب ثٍ ًٍ٥ٽچی ىٍثبٌٍ ادًُٕیًن ایَان ٍيٙه إز .ډب ثب ََ ویَيی ادًُٕیًوی ٽٍ ډوبڅٴ ٍّیڈ همیىی ثبٙي ي ثَای ثبُٕبُی ډؼيى ٕچ٦ىز ٽً ٘ٙوپىىي ،كب َ١ثٍ َمپبٍی َٖشیڈَ .مـىیه ادًُٕیًن ډی ثبیٖز ثٍ دچًٍاڅیٖڈ ٕیبٕی ا٭شٺبى ىاٙشٍ ثبٙي ،ډب ٵپَ ډیٽىیڈ ثٮي اُ َٕځٌٍاوين ىي إشجياى ثٖیبٍ ٙيیي ،إشجياى ٙبَىٚبَی ي إشجياى همیىی ،يٹز آن ٍٕیيٌ ٽٍ ىٍ ایَان یټ ٍّیڈ ىډپَاسیټ ثَ َٕ ٽبٍ ثیبیي. ثيیه سَسیت ډب ثب َیؾ ویَيیی ٽٍ َ٥ٵياٍ ىیپشبسًٍی ثبٙي كب َ١ثٍ َمپبٍی ویٖشیڈ ي ََ وً ٫ىیپشبسًٍی ٍا ٍى ډی ٽىیڈ .اډب آوـٍ ٽٍ ډَثً ٣ثٍ هًى آٹبی ثبٍُځبن ډی ثبٙي ،ایٚبن وٺ٘ هًی٘ ٍا ىٍ ٍيی ٽبٍ آيٍىن ٍّیڈ همیىی ثبُی ٽَىٌ إز .كبال َڈ ډب َیـڂًوٍ سًَمی وٖجز ثٍ وُ٢ز اُاىی ي ٙو ٜآٹبی ثبٍُځبن وياٍیڈ ي ٕبثٺٍ آوبن ٍا هًة ثٍ هب َ٥ىاٍیڈ ،يڅی ىٍ ١مه اُ ََ ډوبڅٶشی ثب ٍّیڈ همیىی ،ثٍ ََ ٙیًٌای ٽٍ ثبٙي إشٺجبڃ ډیٽىیڈ. ٓ :ثجیىیي آٹبی ٹبٕمچً ،ډه ثبالهٌَ وٶُمیيڇ ایه ٕبُډبوُب ي ٙوٞیشُبیی ٽٍ اُ ىاهڄ ٽ ًٍٚثَایشبن دیبڇ ډیٵَٕشىي ي ثٍ ىیيوشبن ډیآیىي ٽياڇ ویَيَب َٖشىي؟ ع :ډه ډٺًٞىڇ ویَيَبیی ډی ثبٙي ٽٍ ثَای َٕوڂًوی ٍّیڈ همیىی ډجبٌٍُ ډیٽىىي ي ؿىیه ویَيَبیی ىٍ ىاهڄ ایَان يػًى ىاٍوي ،اػبٌُ ثيَیي اُ آوبن وبڇ وجَیڈ.
284
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َٓ :مبوڂًوٍ ٽٍ ډیىاویي ٍّیڈ كبٽڈ ثَ ډیُىمبن ٍيَُبی ثٖیبٍ ثلَاویای ٍا ډیځٌٍاوي .ایه ثلَان سمبډی ډیُه ډبٍا ٵَا ځَٵشٍ ،ثلَان اٹشٞبىی ،ٵََىڂی ي ٕیبٕی .ٵپَ ومی ٽىیي ایه كبٽمیز آهَیه ٍيَُبی ٭مَ هًی٘ ٍا ٕذَی ډی ٕبُى؟ ٙمب ثبيٍ ىاٍیي ثٍ یټ ٹیبڇ ډٖچلبوٍ سًىٌای؟ ع :ثجیىیي هبوڈ ځَځیه ،ډه اُ آن ػمچٍ ٽٖبوی ویٖشڈ ٽٍ اُ ٹجڄ سٮییه ٽىڈ ٽٍ ٍّیڈ همیىی اُ ؿٍ َ٥یٺی َٕوڂًن هًاَي ٙي .اڅجشٍ ٵپَ ډی ٽىڈ ایه ٍّیڈ ٍا اُ ٍاٌ اوشوبثبر آُاى ي یب وًٙشه ؿىي ډٺبڅٍ ىٍ هبٍع ومی ًٙى َٕوڂًن ٽَى. ایه ٍّیڈ ٍا ډی ثبیٖز اُ َ٥یٸ ٹَُآډیِ َٕوڂًن ٽَى ،كبال ایه َ٥یٸ ٹَُآډیِ ،ٹیبڇ ډٖچلبوٍ ىاهڄ ََُٙب هًاَي ثًى ي یب سچٶیٺی اُ ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍ َُٙی ثب ػىڀ دبٍسیِاوی ٍيٕشبیی ي یب ا٭شٞبثبر ،س٪بََار ي ٹیبڇ ډَىڇ ىٍ ََُٙب ،ٵپَ ډی ٽىڈ ایه ٍا اُ ٹجڄ ومی ًٙى ډٚو ٜٽَى ي اډب ىٍثبٌٍ ایىپٍ ایه ٍّیڈ َٕوڂًن هًاَي ٙي ،آوُڈ اُ َ٥یٸ ٹَُآډیِ ،ډه َیؾ سَىیيی وياٍڇ. ثلَان ٍّیڈ ثٖیبٍ ٭میٸ إزٍّ ،یڈ ىٍ ياٹَ ٬مبو ًٍ٦ٽٍ ٙمب ٵَډًىیي اُ و َ٪اٹشٞبىی ،و٪بډیٕ ،یبٕی ي ٵََىڂی ىٍ ثلَان ثٍ َٕ ډی ثَىٍّ .یڈ وٍ سىُب وشًاوٖشٍ إز َیؾ یټ اُ ډٖبئڄ ي ډٚپالر ډُڈ ٽ ًٍٚډب ٍا كڄ ٽىي ،ثچپٍ ثٍ ایه ډٚپالر ویِ اٵِيىٌ ي ثَهالٳ آوـٍ ثٮ٢ی اُ ٕبُډبوُب ،اٵَاى ي ومبیىيځبن ىيڅشُبی ٱَثی ىٍ ىاهڄ ٽ ًٍٚاى٭ب ډی ٽىىيٍّ ،یڈ ثٍ َیؾ ٍيی سظجیز وٚيٌ ،ایه ٍّیڈ اُ و َ٪و٪بډی ثٍ ثه ثٖز ٽبډڄ ٍٕیيٌ ،وٍ ډیسًاوي ثٍ ػىڀ هبسمٍ ىَي ي وٍ ډی سًاوي دیَيُی ثيٕز آيٍى .اُ وٕ َ٪یبٕی َڈ اهشالٵبر ىٍيوی اٗ ايع یبٵشٍ ي ثٍ ٭چز ډٚپالر ٵَايان اػشمب٭ی ،اٹشٞبىی، ٕیبٕی ي و٪بډی ،دبیٍ َبی ٍّیڈ ٕٖز ٙيٌ إز .ٽبَ٘ ٹیمز وٶز ي دبییه
285
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
آډين ډیِان ٝييٍ آن هًى ډِیي ثَ ٭چز إز .وًىيدىغ ىٍٝي ىٍآډي اٍُی ٽ ًٍٚډب ٍا ٝبىٍار وٶز سأډیه ډی ٽىي٥ .جٸ دی٘ ثیىی ،ىٍ ٕبڃ ػبٍی ىٍآډي وٶز ٽمشَ اُ یټ ًٕڇ ىٍآډي ٕبڃ ٹجڄ هًاَي ثًىَ .مٍ ایه ٭ًاډڄٍّ ،یڈ آهًويی ٍا ثٖیبٍ س٢ٮیٴ ومًىٌ ،يڅی آیب ثَای َٕوڂًوی یټ إشجياى ٹَين يٕ٦بیی َمیه ٽبٵی إز؟ ثٍ و َ٪ډب هیَ ،اُ و َ٪ډب ډشإٔٶبوٍ ىٍ كبڃ كبَ١ ىٍ ٕ٦ق َٕسبَٕی ایَان آوـىبن ویَيیی يػًى وياٍى ٽٍ ثشًاوي ٍّیڈ ٍا َٕوڂًن ٽىي .ایه ٍا ثبیي ثٍ َٝاكز ځٶز ،ؿَا ٽٍ اځَ وڂًییڈ آن
يٹز
ٽً ٘ٙٽبٵی ثَای ایؼبى ؿىیه ویَيیی ووًاَیڈ ٽَى .ثٍ ََكبڃ ،ډب وَ٪ډبن ایه ویٖز ٽٍ ٍّیڈ سظجیز ٙيٌ إز ي ىٍ ٭یه كبڃ َڈ ډوبڅٴ سٮییه سبٍین ثَای ٕٺً ٣آن َٖشیڈ .ایه ٙٮبٍ ٍا َڈ ٹجًڃ وياٍیڈ ٽٍ ثَهی ډيسی إز سپَاٍ ډیٽىىي ي آن ایىپٍ ٍّیڈ ىٍ َٕاٙیت ٕٺً ٣ٹَاٍ ىاٍىَٕ ،اٙیت ٕٺً ٣ٽٍ ومیسًاوي ؿىيیه ٕبڃ ً٥ڃ ثپٚي. ٓ :ىٍثبٌٍ ىيٕشبن ځٌٙشٍسبنٕ ،بُډبن ډؼبَيیه هچٸ ایَان ي ًٍٙای ډچی ډٺبيډز ثڂًئیي .ٵپَ ډیٽىیي ایىڂًوٍ ٽٍ ایه ٕبُډبن ډیځًیي هًاَي سًاوٖز ثِيىی ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی ایَان ٍا َٕوڂًن ٽىي؟ آیب ٕبُډبن ډؼبَيیه ثب ویَيی ډٖچلی ٽٍ ىٍ اهشیبٍ ىاٍى ډیسًاوي ىٕز ثٍ یټ ٹیبڇ سًىٌای ثِوي؟ ع :ډٖبئڄ ٕیبٕی ٍا ٽٍ ثب َ٥ف ٙٮبٍ ي ٹَاٍ ىاىن آٍُيَب ثٍ ػبی ياٹٮیز ومیًٙى كڄ ٽَى .اڅجشٍ ََ ٽٔ ډیسًاوي هًإشٍَب ي آٍُيَبیی ىاٙشٍ ثبٙي يڅی ىٍ ٕیبٕزٙ ،مب ثب ياٹٮیز َ٥ٳ َٖشیي .ډب يٹشی ي ٬١ایَان ٍا سلچیڄ ډیٽىیڈ ثٍ ایه وشیؼٍ ډیٍٕیڈ ٽٍ وٍ سىُب ٕبُډبن ډؼبَيیه ،ثچپٍ َیؾ ٕبُډبن ىیڂَی ثٍ سىُبئی ،اُ ػمچٍ كِة ىډپَار ٽٍ سىُب ٕبُډبن ویَيډىي ي
286
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٵٮبڃ ىاهڄ ٽ ًٍٚثٍ ٙمبٍ ډیٍيى ،ىٍ كبڃ كب َ١ٹبىٍ ووًاَي ثًى ٍّیڈ ٍا َٕوڂًن ٕبُى ي سجيیڄ ثٍ آڅشَوبسیً ثًٚى .ىٍ ځٌٙشٍٍَ ،جَان ٕبُډبن ډؼبَيیه سبٍین ثَای َٕوڂًوی ٍّیڈ سٮییه ډیومًىوي يڅی َیؾ ٽياڇ ياٹٮیز دیيا وپَى .ډه وَ٪ڇ ایه إز ٽٍ ىٍ َٙای ٤ٵٮچی ثب ىٍ و َ٪ځَٵشه َ١ثبسی ٽٍ ایه ٕبُډبن ىٍ ىاهڄ ٽ ًٍٚهًٍىٌ ي ثب سًػٍ ثٍ ډٚپالر ٕیبٕی ثٖیبٍی ٽٍ ثب آن ٍيثَيٕز ،ىٍ آیىيٌ وِىیټ ووًاَي سًاوٖز ٹيٍر ٍا ىٍ ایَان ثيٕز ثڂیَى. ٕٓ :بُډبن ډؼبَيیه هچٸ ایَان ي كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،ىي ثبُيی اٝچی ي ډٖچق ػىج٘ اوٺالثی ایَان ډیثبٙىي ،آیب ثٍ هبَ َ٥يٵُبی ډٚشَٻ ثَ ایه سٞمیڈ ویٖشىي ٽٍ ډؼيىاً ثب یپيیڂَ ثٍ ٵٮبڅیز ثذَىاُوي؟ ع :سؼَثٍای ٽٍ ډب ىٍ ًٍٙای ډچی ډٺبيډز اُ َٕ ځٌٍاويیڈ ثٖیبٍ آډًُويٌ ثًى .ډب َمبوڂًوٍ ٽٍ ځٶشٍایڈَ ،می ٍٚكبَ١یڈ ثب َمٍ ویَيَبی ادًُٕیًن ٽٍ ٕچ٦ىز ٥چت وجبٙىي َمپبٍی ٽىیڈ .ډب ثب ٕبُډبن ډؼبَيیه هچٸ ایَان َڈ كب َ١ثٍ َمپبٍی َٖشیڈ يڅی ایه َمپبٍی ثبیي ىٍ ؿُبٍؿًة ثَوبډٍ ػيیي ي ثَ اطَ سًاٵٸ ډشٺبثڄ اوؼبڇ ثڂیَى. ٽىڂٌَ َٶشڈ ډب ىٍ آًٍډبٌ 1364سأٽیي ٽَى ٽٍ كِة ډب كب َ١ثٍ َمپبٍی ثب ٕبُډبن ډؼبَيیه ډیثبٙي ،يڅی ىٍ ؿُبٍؿًة ډٚوٞی ،ثَای َيٵُبی ډٚو ٜي ډٮیه ،ایه ٍا ډه ىٍ كبڃ كب َ١ویِ سپَاٍ ډیٽىڈ ،يڅی ثَای ایه َمپبٍی ډیثبیٖز َڈ ٕبُډبن ډؼبَيیه دی٘ ٹيڇ ثًٚى ي َڈ ىٍ ثٖیبٍی اُ ثَهًٍىَبیی ٽٍ ىٍ ځٌٙشٍ وٖجز ثٍ كِة ډب ي ثَهی اُ ویَيَبی ىیڂَ ىٍ ؿىي ٕبڃ ځٌٙشٍ ىاٙشٍ إز .سؼيیي و َ٪ومبیي.
287
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٓٙ :مب ٵپَ ومیٽىیي ىٍ ایه آٙٶشٍ ثبُاٍ ٕیبٕی ىٍ ایَان یټ ٽًىسب ًٍٝر دٌیَى؟ اځَ ؿىیه ًٙى ایه ٽًىسب ثٍ وٶ ٬ٽٍ هًاَي ثًى؟ ع :ىٍ َٙای ٤ٵٮچی َیؾ یټ اُ ویَيَبیی ٽٍ ٹٞي َٕوڂًوی ٍّیڈ ٍا ىاٍوي ٹبىٍ ثٍ ٽًىسب ویٖشىي .ىٍ ١مه ثبیي ځٶز ََ ویَيی ٕیبٕی ثىبثَ ډبَیز ي َيٵُبی هًىَ٥ ،ٷ ډوشچٶی ٍا ثَای َٕوڂًوی ٍّیڈ اوشوبة ومًىٌ إز .ډظالً ډب ډجبٌٍُ ډٖچلبوٍ ي ثٖیغ سًىٌای ډیٽىیڈٕ ،بُډبن ىیڂَی َڈ ٝلجز اُ ٹیبڇ ډٖچلبوٍ ډیٽىي .سىُب ویَيیی ٽٍ ٍاٌ ىیڂَی ػِ ٽًىسب وياٍى ٕچ٦ىز ٥چجبن ډیثبٙىي ،ؿًن ىٍ ثیه ډَىڇ دبیڂبَی وياٍوي ي ډبَیز آوبن ًٍ٥ی ویٖز ٽٍ اُ َ٥یٸ ٹیبڇ سًىٌَب،ا٭شٞبثبر ي س٪بََار ثوًاَىي ٹيٍر ٍا ىٍ ىٕز ځیَوي .ایه ٍاَُب اٝالً ثب َُ٥سٶپَٙبن ػًٍ ىٍ ومیآیي ،ثٍ َمیه ىڅیڄ یټ ٍاٌ ثیٚشَ ثَای آوُب يػًى وياٍى ي آن َڈ ٽًىسب إز .ٽًىسب َڈ ثبیي اُ َ٥یٸ اٍس٘ ثٍ اوؼبڇ ثَٕي .څیپه اٍس٘ ىٍ َٙای ٤ٵٮچی ٹبىٍ ثٍ اوؼبڇ ؿىیه ٽًىسبیی ویٖز ،اٍس٘ َڈ ډٚٲًڃ ػىڀ ثب ٭َاٷ إز ي َڈ ثب ډَىڇ ٽَىٕشبن ي اُ ًٕی ىیڂَ ډٺبډبر ٽچیيی اٍس٘ ىٍ ىٕز آهًويَب ي یب ومبیىيځبن ٕذبٌ دبٕياٍان ډیثبٙي ي اُ َ٥یٸ اىاٌٍ ډٮَيٳ ایيئًڅًّیټ ٽىشَڃ ٽبډڄ ډیًٙى؛ ډیډبوي ٕذبٌ دبٕياٍان ٽٍ ٹ٦ٮبً اځَ اٍس٘ ىٕز ثٍ ٽًىسب ثِوي ىٍ ډٺبثچ٘ ایٖشبىځی هًاَي ٽَى .ي اډب هًى ایه ٕذبٌ ٽٍ ٵَډبويَبو٘ آٍُيَبیی ىٍ َٕ ډیدَيٍاوىي ،سب ُډبوی ٽٍ همیىی اُ ٝلىٍ هبٍع وٚيٌ، ثمى ًٍ٪ٽٖت ٹيٍر ىٕز ثٍ َیؾ اٹياډی ووًاَي ُى. ٓٙ :مب ثٍ ؿٍ ىڅیڄ َ١يٍر سٚپیڄ ػجٍُ ىډپَاسیټ ١ي اډذَیبڅیٖشی ٍا ىٍ ىٕشًٍ ٽبٍ هًى ٹَاٍ ىاىٌایي؟
288
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :ډب ثٮي اُ اوٺالة دیٚىُبى ایه ػجٍُ ٍا ومًىیڈ ي ډيسی َڈ ثَای آن ٵٮبڅیز ٽَىیڈ ،يڅی ډشإٔٶبوٍ ٕبُډبوُبیی ٽٍ ډیثبیٖز ثٍ ويای ډب ػًاة ډظجز ثيَىي ٕپًر ومًىوي ،اُ ػمچٍ ٕبُډبن ډؼبَيیه هچٸ ایَان ي ٕبُډبن ؿَیپُبی ٵيائی هچٸ ایَان .ثٮيَب يٹشی هًى ایه ٕبُډبوُب ىٍ ادًُٕیًن ٽبډڄ ٹَاٍ ځَٵشىي ي ډٖئچٍ ػجٍُ ډؼيىاً ډَ٦ف ٙيٌ ثًى ٹجڄ اُ سٚپیڄ ًٍٙا ،ډب ثب ٕبُډبن ډؼبَيیه ىٍثبٌٍ سٚپیڄ ػجٍُ ډٌاٽٌَ ومًىٌ ي كشی ثٍ وشیؼٍ ٍٕیيٌ ثًىیڈ ،يڅی ٍيیياىَبی ثٮيی ي ایؼبى اسلبى ثیه آٹبی ثىی ٝيٍ ي ډؼبَيیه ي سٚپیڄ ًٍٙا ،ډب ٍا ىٍ ډٺبثڄ ٭مڄ اوؼبڇ ٙيٌ ٹَاٍ ىاى .ثيیه سَسیت دیٚىُبى ډب ثَای سٚپیڄ ػجٍُ سبُځی وياٍى يڅی ىٍ َٙای ٤كبى ٵٮچی َ١يٍر یټ ؿىیه ٽبٍی ٍا ثیٚشَ اكٖبٓ ډیٽىیڈ ،ثيیه ٭چز ٽٍ ویَيَبئی ٽٍ ٩بََاً ىٍ ٭مڄ ډیسًاوٖشىي ثٍ آڅشَوبسیً سجيیڄ ًٙوي ،ډًً١٭یز هًى ٍا اُ ىٕز ىاىٌاويٕ .چ٦ىز ٥چجبن ََځِ ثَای ډب آڅشَوبسیً وجًىٌاوي ََ .ؿٍ ٹيٍ َڈ آوبن ىٍثبٌٍ ډَٚيٍ٥هًاَی ي ىډپَإی ىاى ٕوه ثيَىي ي ایَان ٍا ثب ًٕئي ي اوڂچٖشبن ډٺبیٍٖ ٽىىي ،ډب سؼَثٍ سبٍیوی هًىډبن ٍا ىاٍیڈ ٽٍ ثَ ٥جٸ آن، ٕچ٦ىز ٭جبٍر إز اُ إشجياى ي ياثٖشڂی ،ؿىبوپٍ ډیىاویي ډير ً٥الویای ٕچ٦ىز ثٍ سَسیت ياثٖشٍ ثٍ ٍيٕیٍ سِاٍی ي اډذَاًٍ٥ی اوڂچٖشبن ي اډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ثًى .اډب ډب ٽَىَب یټ ىڅیڄ ىیڂَ َڈ ثَای ډوبڅٶز ثب ٕچ٦ىز ىاٍیڈ ي آن ٭جبٍر اُ ایه إز ٽٍ ٕچ٦ىز یٮىی سمَٽِ ٹيٍر ىٍ سَُان ،سمَٽِ سٞمیڈځیَی ىٍ ډَٽِ ٽٍ اُ ډبَیز ٍّیڈ ٙبَىٚبَی َٕؿٚمٍ ډیځیَى .ایه سمَٽِ وشیؼٍاٗ َمیَٕ ٍٚٽًة ََ وً ٫ډجبٌٍُ هچٺُبی ٕشڈ ىیيٌ ایَان ثًىٌ ،ثچًؿُب ٍا ډیٵَٕشبىوي ثٍ ػىڀ ٽَىَب ،٭َثُب ٍا ثٍ ػىڀ
289
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
سَٽمهَب ،ډب ډیهًاَیڈ یټ ثبٍ ثَای َمی ٍٚثٍ سمَٽِ ٹيٍر ىٍ سَُان هبسمٍ ثيَیڈ .ډَىڇ إشبوُبی ډوشچٴ ي هچٺُبی ډوشچٴ ایَان ،كٸ سٞمیڈ ځیَی ىاٙشٍ ثبٙىي ي ٵٺ ٤آوـٍ َ١يٍر ىاٍى ىٍ ٝالكیز ىيڅز ډَٽِی ٹَاٍ ثڂیَى ډظالً ٍياث ٤هبٍػی ،ىٵب ٫اُ إشٺالڃ ي سمبډیز ٽ ،ًٍٚاىاٌٍ ٕیٖشڈ دًڅی ي یب ثبوپی ،ثَوبډٍٍیِیَبی ىٍاُ ډير ٽٍ َٕډبیٍَبی ٽالن الُڇ ىاٍى .اُ ًٕاڃ ٙمب ىيٍ وًٚڇ ،ډیدَٕیي َ١يٍر سٚپیڄ ػجٍُ ٍا ؿَا الُڇ ىاوٖشیڈ ثيیه ىڅیڄ ٽٍ ٕبُډبن ډؼبَيیه هچٸ ایَان ،آڅشَوبسیً ًٍٙا ٍا ًُٕاوي ي ډب ىیڂَ ىٍ كبڃ كب َ١آڅشَوبسیًی وياٍیڈ .ثٍ َمیه ػُز ډب ثی٘ اُ ََ ډًٹ٬ ىیڂَیَ١ ،يٍر سٚپیڄ ػجٍُ ٍا اكٖبٓ ډیٽىیڈَ .ڈ ؿىبن ٽٍ ٙمب ځٶشیي ٍّیڈ ىٍ ثلَان ٭میٺی ٵَي ٍٵشٍ ،اځَ ىٍ ایه ي١ٮیز هب ٛسبٍیوی ،ویَيَب ي ٕبُډبوُبی ډشَٹی ي ىډپَاسیټ ثٍ هًى ویبیىي ي اٹياڇ وپىىي ،اډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ي ویَيَبی ىٕز ٍإشی اٍسؼب٭ی ،ډؼيىاً ٽً ٘ٙهًاَىي ومًى آڅشَوبسیًی ثَای ٍّیڈ همیىی ثٍ يػًى آيٍوي .ثَای ػچًځیَی اُ ؿىیه آڅشَوبسیًی ي ثَای وؼبر ډیُىمبن ،ډب دیٚىُبى ػجٍُ ٍا ومًىیڈ .ډب ځٶشٍایڈ ثٮي اُ ٍّیڈ همیىی ،ىي كبڅز ثیٚشَ يػًى وياٍى .كبڅز ايڃ ٭جبٍر إز اُ إشٺَاٍ یټ ٍّیڈ ىډپَاسیټ ثب كٶ ٨دچًٍاڅیٖڈ ٕیبٕی ي اكشَاڇ ثٍ كٺًٷ َمڂبن ي َٙٽز َمڂبن ـ اڅجشٍ ََ ٽٔ ثٍ ُٕڈ هًى ـ ىٍ اىاٌٍ اډًٍ ٽًٍٚ ثيين ٽً ٘ٙاُ َ٥ٳ ایه یب آن ویَي ثٍ ډى ًٍ٪سلمیڄ َْډًوی یب ىیپشبسًٍی. ایه ٍا َڈ ثبیي ثڂًئیڈ ٽٍ ډب َیؾ وًَْ ٫ډًویای ٍا ىٍ ػجٍُ ٹجًڃ ووًاَیڈ ٽَى ي ََ ویَيیی ٽٍ ٽً ٘ٙٽىي َْډًوی ىٍ ػجٍُ ایؼبى ٽىي ،ىٍ ډٺبثچ٘ ډیایٖشیڈ .يڅی ثٍ يػًى آيٍىن َْډًوی ىٍ ىاهڄ ٽ ًٍٚاُ َ٥یٸ ػچت
290
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
دٚشیجبوی ډَىڇ ،كٸ ډٖچڈ ََ ویَيئی إز .ډب ثٍ ٭ىًان كِة ىډپَار ا٭شٺبى ٍإن ىاٍیڈ ٽٍ ثی٘ اُ َٚشبى ىٍٝي اُ ډَىڇ ٽَىٕشبن َ٥ٵياٍ كِة ډب َٖشىي ي ىٍ یټ اوشوبثبر آُاى ،ثٍ ډب ٍأی هًاَىي ىاى .اځَ كبڅز ايڃ اډپبندٌیَ وًٚى ،یٮىی اځَ ىډپَإی ىٍ ایَان ٙپٖز ثوًٍى ،ډشإٔٶبوٍ آوڂبٌ إشٺَاٍ ىیپشبسًٍی ىٍ ٽ ًٍٚثب ََ إمی ٽٍ ثبٙي ،وشیؼٍاٗ ػىڀ ىاهچی هًاَي ثًى .ایه ٍا َڈ ډه ډوٶی ومیٽىڈ ٽٍ َیؾ ٕبُډبوی ىٍ ىاهڄ ایَان يػًى وياٍى ٽٍ ثُشَ اُ ډب ثَای ػىڀ ىاهچی ٽٚیيٌ وًٚى ،ؿَا ٽٍ ؿىیه ػىڂی ىٍ ایَان ٽٍ ىٍ ٙمبڃ ىاٍای ثی٘ اُ 2000ٽیچًډشَ ډَُ ډٚشَٻ ثب اسلبى ًٍٙيی ډیثبٙي ي ىٍ ػىًة آن ډى٦ٺٍ هچیغ ٵبٍٓ ٹَاٍ ىاٍى ٽٍ ىٍ هبيٍډیبوٍ ډى٦ٺٍ إشَاسْیټ ي ٽچیيی ثٍ ٙمبٍ ډیٍيى ،دیبډيَبی هَ٦وبٽی هًاَي ىاٙز .دیبډيَبیی ٽٍ َیؾ ٽٔ ومیسًاوي اثٮبى آوَا دی٘ثیىی ٽىي ي كشی اكشمبڃ ىاٍى سمبډیز إشٺالڃ ٽ ًٍٚډب ثٍ ه َ٦ثیٶشي. ٓٙ :مب ثَ ایه وَ٪یي ٽٍ ػِ ٕچ٦ىز ٥چجبن ،ثٺیٍ ادًُٕیًن ډیسًاوىي ىٍ ایه ػجٍُ َٙٽز ٽىىي ،آیب ىٕز ٍإشیُبئی ٽٍ ٕچ٦ىز ٥چت ویٖشىي َڈ ډیسًاوىي َڈ دیمبوبن ٙمب ثبٙىي؟ ع :ثجیىیيَ ،يٵُبی ػجٍُ ډٚو ٜإز ،ډب ؿُبٍ َيٳ ٽچی ٍا دیٚىُبى ومًىٌایڈ ،یپی ډٖئچٍ إشٺالڃ ایَان إز .ډب َ٥ٵياٍ ایؼبى ایَاوی ډٖشٺڄ ي ډشٮُي َٖشیڈ ،ٵپَ ډیٽىڈ ىٍ ایه ه ًٛٞثٖیبٍی اُ ویَيَب ثب ډب اسٶبٷ وَ٪ ىاٙشٍ ثبٙىي ،ویَيَبئی ٽٍ ٕچ٦ىز ٥چت ویٖشىي ي ډوبڅٴ ٍّیڈ همیىی ډیثبٙىي .ىيڇ ایىپٍ ډب ثٍ ىډپَإی ي آُاىی ا٭شٺبى ىاٍیڈ ،ډَىڇ ایَان ىٍ اوٺالةٞٙ ،ز َِاٍ ُٙیي ىاىوي سب آُاى ثبٙىي يڅی ډشإٔٶبوٍ ؿىیه وٚي .ىٍ
291
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
كبڃ كب َ١ثبیي ٍّیمی َٕٽبٍ ثیبیي ٽٍ آُاىی ٍا ډلشَڇ ثٚمبٍى ،آُاىی ثیبن، ډ٦جً٭بر ،اوشوبثبر ،دً ٘ٙي ٱیًٌَٕ .ڇ ٭ياڅز اػشمب٭ی إز ،ایه ٍّیڈ ډیثبیٖز ثٍ كٺًٷ اػشمب٭ی ُكمشپٚبن ٽٍ اٽظَیز ډَىڇ ٽٍ ًٍٚا سٚپیڄ ډیىَىي ،اكشَاڇ ثڂٌاٍى ي سبډیه آوَا ډي و َ٪ٹَاٍ ثيَي .ډٖئچٍ ؿُبٍڇ ٭جبٍر إز اُ سأډیه كٺًٷ ډچی هچٺُبی ٕشڈىیيٌ ایَان .ډب ًَاىاٍ ٙٮبٍ ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ٽَىٕشبن َٖشیڈ ،يڅی ؿًن ایَان اُ هچٺُبی ډشٮيىی سٚپیڄ یبٵشٍ ،اځَ ثوًاَیڈ اُ َ٥ٳ َمٍ هچٺُب ٕوه ثڂًئیڈ ثبیي ډٖئچٍ ػمًٍُی ٵيٍاسیً ٍا َ٥ف ٽىیڈ .ىٍ ػمًٍُی ٵيٍاسیًَ ،ڈ سمبډیز اٍ١ی ي يكير ایَان كٶ ٨ډیًٙى ي َڈ هچٺُب ثٍ كٺًٷ ډچی هًى ډیٍٕىي. ډب ایه ؿُبٍ َيٳ ٍا دیٚىُبى ٽَىٌایڈ يڅی ثَ ٍيی ٽچمبر اَٝاٍی وياٍیڈ. ثَ ٍيی إڈ ػجٍُ َڈ اَٝاٍی وياٍیڈ .سمبڇ ایىُب ٹجڄ اُ سٚپیڄ ػجٍُ ٹبثڄ ثلض ي ډىبٹ ٍٚإز .ثيیه سَسیت ََ ویَيی ػمًٍُیوًاٌ ًَاىاٍ دچًٍاڅیٖڈ ٽٍ ډوبڅٴ ٍّیڈ همیىی ثبٙي ي َيٵُبی ډٌٽًٍ ٍا ثذٌیَى ،ډیسًاوي ثٍ ػجٍُ ثذیًويى. ٓ :ثٍ وٙ َ٪مب اوٺالثی ي ىډپَار ٽیٖز؟ ي ١ي اوٺالة ي ٱیَ ىډپَار ؿٍ ٕبُډبوُب ي اكِاة ي اٵَاىی َٖشىي؟ ایه اسلبى ادًُٕیًن ٽٍ ٙمب ثٍ آن ٭الٹٍ ٵَايان وٚبن ډیىَیي ،ډظالً ىٍ ثَځیَويٌ كِة سًىٌ ي ویَيَبی ٱیَ ډَىډی ي ٱیَ هچٺی ىیڂَی َڈ ډیًٙى؟ ع :ثجیىیي اوٺالثی ثًىن ٍا ٙمب ډَ٦ف ډیٽىیي ،ډب آوَا ٣َٙيٍيى ثٍ ػجٍُ ٹَاٍ وياىٌایڈ .ډب ځٶشٍایڈ ٽٍ ََ ٙپچی اُ ډجبٌٍُ ،كشی ٙپڄ ډىٶی ډجبٌٍُ ٍا ىٍ ػبی هًى ډٶیي ډیىاویڈ ي ثيیه سَسیت اٝالً الُڇ ویٖز ََ ٽٔ ياٍى ػجٍُ
292
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډیًٙى اوٺالثی ثبٙي ،ډظالً ثٖیبٍی اُ هبومُب ثٍ َ٥یٺی ٭چیٍ كؼبة ډجبٌٍُ ډیٽىىي ي ٽً ٘ٙىاٍوي اُ ُیَ ثبٍ دً ٘ٙكؼبة هبٍع ًٙوي ،ډب ایه ٍا وً٭ی اُ ډجبٌٍُ ډیىاویڈ ي ثَای ایه ٽبٍ َیؾ الُڇ ومیىاویڈ هبومُب كشمبً اوٺالثی ثبٙىي یب اٵپبٍ اوٺالثی ىاٙشٍ ثبٙىي .ایه وً٭ی اُ ډجبٌٍُ ډىٶی إز .وً ٫ىیڂَ اُ ډجبٌٍُ ډىٶی ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن اوؼبڇ ډیدٌیَى ،٭يڇ َٙٽز ډَىڇ ىٍ ومبُ ػمب٭ز إز .ډٖؼيَب ىٍ ٕبثٸ ىٍ ٽَىٕشبن هبڅی وجًى يڅی ىٍ كبڃ كبَ١ هبڅی إز ،ځٖشَٗ ي سچٶیٸ اٙپبڃ ډوشچٴ ډجبٌٍُ إز ٽٍ ډیسًاوي ٍّیڈ ٍا َٕیٮشَ َٕوڂًن ٕبُىٙ .مب ویَيَبئی ٍا ١ي هچٺی وبڇ ثَىیي ،يڅی ډب ویَيی هبٝی ٍا إڈ ومیثَیڈ .ؿَا ثٍ ىڅیڄ ایه ٽٍ ډب هًى یټ ویَيی ػجٍُ َٖشیڈ ي ثٍ سىُبیی كٸ سٞمیڈ ځیَی ىٍ ډًٍى ویَيَبی ىیڂَ ٍا وياٍیڈ .يٹشی ػجٍُ سٚپیڄ ٙي ،آوًٹز اځَ ویَيَب ډٚشَٽبً سٞمیڈ ځَٵشىي ٽٍ ډظالً ٕبُډبن اڅٴ، ثٍ ایه ٭چز ٽٍ ١يهچٺی إز ي ٕبُډبن ة ،ثٍ ایه ٭چز ٽٍ ډظالً ډٖشٺیمبً ياثٖشٍ إز وجبیي ىٍ ػجٍُ َٙٽز ػًیي .آوًٹز ډب َڈ وَ٪ډبن ىٍ ایه ه ًٛٞثٍ َمبن ىڅیچی ٽٍ ځٶشیڈ ډً٬١ځیَی وپَىیڈ. ٓٙ :مب اُ ؿڂًوٍ ىډپَإی ای یبى ډی ٽىیي ،آیب ثٍ وٙ َ٪مب ىډپَإی ٽىیي ىٍ ٕمز ي ًٕ وجبیي ىاٙشٍ ثبٙي؟ ایه ىډپَإی ٽٍ ٙمب ثٍ آن سپیٍ ډی ػُز ډىبٵ ٬ٽياڇ ٥جٺٍ اُ ډَىڇ ډیُىمبن ډیثبٙي؟ ع :ثجیىیي ،هبوڈ ځَځیه ،ډب ثبٍَب ایه ًٕاڃ ٍا ٙىیيٌ ایڈ ،اُ ډب ډیدَٕىي ٽٍ ډب ډٮٺشي ثٍ ىډپَإی هچٺی َٖشیڈ ي یب ىډپَإی ثًٍّيائی .ډب ډی ځًئیڈ ،ٵٺ٤ ىډپَإی ،ٵٺ ٤ؿَا ،ثَای ایىپٍ اځَ ثڂًئیڈ ىډپَإی هچٺی ،ؿًن ویَيَبیی َٖشىي ٽٍ اُ و٥ َ٪جٺبسی هَىٌ ثًٍّيا ډی ثبٙىي ي ٙبیي َڈ ثًٍّيا يڅی اٵپبٍ
293
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىډپَاسیټ ىاٍوي ي ثٍ َٕوڂًوی ٍّیڈ همیىی ٭الٹمىيوي .ایىبن كبَ١وي ىٍ ؿُبٍؿًة َُ٥سٶپَ هًى ىٍ ایه اډَ ٽً ٘ٙٽىىي ،هًة ؿَا ډب آوبن ٍا ىيٍ ٽىیڈ ي وڂٌاٍیڈ ياٍى ػجٍُ ًٙوي. ٓ :يڅی ایىبن ىیڂَ ثٍ ډجبٌٍُ ١ي اډذَیبڅیٖشی ومی دیًويوي ،ډڂَ وٍ ایه إز ٽٍ ٙمب یپی اُ َيٳ َبیشبن ىٍ ایه ػجٍُ ،ډجبٌٍُ اډذَیبڅیٖشی ویِ ډیثبٙي. ع :ډب َيٳ َبیمبن ٍا ځٶشیڈٙ ،مب ٵَاډًٗ ٽَىیي .ډب ىٍ َيٳ ايڅمبن ځٶشیڈ ،ډب ایَاوی ډی
هًاَیڈ ډٖشٺڄ ي ډشٮُي ي ایه هًى ډلشًای ١ي
اډذَیبڅیٖشی َيٳ ډبٍ ډٚو ٜډیٕبُى. ٓ :آٹبی ٹبٕمچً ،وِىیټ ثٍ ٍٕ ٕبڃ إز ،یٮىی اُ 25آثبن ، 1363ثیه كِة ىډپَار ي ٽًډچٍ ىٍځیَیُبی ډٖچلبوٍ ي هًویىی آٱبُ ځَىیي ،سب آوؼب ٽٍ ډه ا٥ال ٫ىاٍڇ ،آهَیه آن سب اډَيُ ىٍسبٍین 5سیَډبٌ 1365ډیثبٙي ،ٽٍ ىٍ ایه ىٍځیَی ډشإٔٶبوٍ سىُب اُ ویَيَبی ٙمب ٙبوِىٌ وٶَ ثٍ ُٙبىر ىاویي ٽٍ ٍٕیيٌ اوي ي اُ ویَيَبی ٽًډچٍ ا٥ال٭ی ىٍ ىٕز وياٍڇٙ .مب هًة ډی هًإز سمبډی ډَىڇ ي ادًُٕیًن ډشَٹی ي اوٺالثی ایَان ي هًإز سًىٌ َبی هچٸ ي ډَىڇ ایَان ،دبیبن ایه ىٍځیَیَب ي ا٭الڇ آس٘ثٔ ثیه كِة ىډپَار ي ٽًډچٍ ډی ثبٙيًٕ .اڃ ډٚو ٜډه اُ ٙمب ایه إز ٽٍ ؿَا ٽً ٘ٙػيی ثَای دبیبن ایه ػىڀ ومی ٽىیي ،ي ثٍ آس٘ ثٔ ثی ٹیي ي ٣َٙٽًډچٍ دبٕن ډظجز ومیىَیي؟ ع :اځَ ډی هًاَیي ىڅیڄ ػىڀ ٽًډچٍ ي كِة ىډپَار ٍا هًة ثياویي ،ثبیي ثٍ ٭چز اٝچی ایه ىٍځیَی دی ثجَیي .سلچیچی ٽٍ ٽًډچٍ اُ ػبډٮٍ ٽَىٕشبن
294
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډیومبیي ي َيٳ َبیی ٍا ٽٍ ثَای هًى ډٚو ٜومًىٌ،
٭چز اٝچی ایه
یَی َب ٍا س٘ٽیڄ ډی ىَي .ٽًډچٍ وَ٪ار هًى ٍا ىٍ یټ سئًٍی ډٮَيٳ ثٍ ىٍٿ سئًٍی ډظچض ثٍ ٹچڈ آٹبی ٭جياهلل ڇٌ سيی ىٍ وَٚیٍ ٽمًویٖز ؿبح ي ٵَډًڅٍ ومًىٌ ،ىٍ ایه سئًٍی ٽًډچٍ اى٭ب ډی ومبیي ىٍ ٽَىٕشبن یټ ډظچض يػًى ىاٍى ٽٍ یټ ١چ ٬آن ثًٍّياُی ایَان ثٍ ومبیىيځی ػمًٍُی إالډی ي ١چ ٬ىیڂَ آن ثًٍّياُی ٽَىٕشبن ثٍ ومبیىيځی كِة ىډپَار ي ١چًٕ ٬ڇ آن دَيڅشبٍیب ثٍ ومبیىيځی ٽًډچٍ إز .ىٍ یپی اُ وَٚیبر ٽًډچٍ ډٺبڅٍ ای ٽٍ اُ َ٥ٳ یپی اُ ا٭٢بی ىٵشَ ٕیبٕی ثٍ ٍٙشٍ وڂبٍٗ ىٍآډيٌ ،ځٶشٍ ډی
ًٙى ٽٍ هَ٦
ثًٍّياُی هًىی ثیٚشَ إز ي ثٍ َمیه ىڅیڄ ىٍ ًٍٝر څِيڇ ثبیي اُ ػىڀ ٭چیٍ ٍّیڈ هًىىاٍی ومًى ي ثٍ ػىڀ ٭چیٍ كِة ىډپَار ايڅًیز ىاى .ؿىي ٕبڃ دی٘ ،ٹجڄ اُ ایىپٍ هًى ٍا كِة ٽمًویٖز ثىبڇ نىٍَ .جَان يٹز ٽًډچٍ، ؿىي ىٍځیَی ثب ډب ایؼبى ومًىوي ٽٍ ډب ٕٮی ومًىیڈ اُ َ٥یٸ سٶبَڈ آوَا كڄ يٵٞڄ ومبییڈ ي وڂٌاٍیڈ ځٖشَٗ دیيا ٽىي ،وِىیټ ثٍ ؿُبٍ ٕبڃ دی٘ آٹبی ٭جياهلل ډُشيی ىٍ وبډٍ ای ٽٍ ثَای ٕبُډبن ٽًډچٍ ىٍ َٕىٙز ٵَٕشبىٌ ثًى ي ثٍ ىٕز ډب اٵشبى ي ثٮيَب ایه وبډٍ ٍا ثٍ هًى ایٚبن وٚبن ىاىیڈ ،وًٙشٍ ثًى ٽٍ ػىڀ ثیه ٽًډچٍ ي كِة ىډپَار َٕاوؼبڇ ىٍ هًاَي ځَٵز ،دٔ ََ ؿٍ ُيىسَ ثُشَ ،ډب هیچی ٽً ٘ٙومًىیڈ ثٍ ٍَجَان ٽًډچٍ ثٶُمبویڈ ٽٍ ػىڀ ثٍ ٍَ١ػىج٘ ىډپَاسیټ ٽَىٕشبن ي َٕإَ ایَان إز يڅی ثٍ َیؾ ٙپچی ځٶشٍَبی ډب ٍا ٹجًڃ وپَىوي. يٹشی ىٍځیَی 25آثبن 1363دی٘ آډيٍ ،ٵٺبی ىٵشَ ٕیبٕی ډب ٽً٘ٙ وياٙز ٌ ،ة ََكبڃ اٵَاى ٌ ومًىوي ډؼيىاً ٹَاٍځبٌ ٕبُډبن ٽًډچٍ ىٍ آوؼب دبیڂبٌ
295
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٽًډچٍ ٍا ثٍ َمبن ډى٦ٺٍ وًًٕى ثَځَىاويوي ي َمپبٍی ثٍ ػبیی ٍٕیي ٽٍ ثَای ػچًځیَی اُ وٶًً ٫ډبڃ همیىی ىٍ ډیبن ىي ٕبُډبن إڈ ٙت ځٌاٙشیڈ، يڅی اٵَاى ٽًډچٍ ثب إشٶبىٌ اُ َمیه إڈ ٙتٙ ،ت ىیَ يٹز وڂُجبوبن كِة ډب ٍا ځَٵشىي ،ايڃ آوُب ٍا ٽٚشىي ي ٕذٔ ثب آٍ.دی .ػی ثٍ ډٺََبی كِة كمچٍ ومًىوي ي ػىبیز ثٍِځی ٍا ثجبٍ آيٍىوي .ډه آن ډًٹ ٬ىٍ هبٍع اُ ٽ ًٍٚثًىڇ، يٹشی ثبُځٚشڈ ٽًٚٙڈ ایه ثًى ٽٍ ثب سمبڇ ٽٚشبٍی ٽٍ ٙيٌ ثشًاوڈ ٍاٌ كچی ثَای دبیبن ىاىن ثٍ ایه ىٍځیَی َب ثٍ ٍَجَان ٽًډچٍ دیٚىُبى ٽىڈ ،ٵپَ ډیٽَىڇ اځَ ٍَجَان كِة ٽًډىیٖز ٽًډچٍ ٍٕمبً ا٭الڇ ومبیىي ٽٍ اُ ایه ػىبیز ثیا٥ال ٫ثًىٌ اويٙ ،بیي ثشًان ثٍ سًاٵٸ ٍٕیي يڅی ډشإٔٶبوٍ ثبَُڈ وَٚیٍ ٽمًویٖز آة دبٽی ٍيی ىٕز ډب ٍیوز ي آٹبی ډُشيی ىٍ ایه وَٚیٍ وًٙز ٽٍ ىٍ ډًٍى ایه ٽبٍ یٮىی آوـٍ ډب آوَا ثٍ كٸ ػىبیز ٚٙڈ ثُمه ډی وبډیڈٍَ ،جَ كِة ٽمًویٖز وٖٚشٍ ي سٞمیڈ ځَٵشٍ ي اٹياڇ ومًىٌ إز ي كشی ثٍ آن آٵشوبٍ َڈ ډی ٽىي .ػبڅتسَ ایه ثًى ٽٍ سٮياى ُٙيای ډب ٍا ثیٚشَ اُ آوـٍ ياٹٮیز ىاٙز ػچًٌ ډی ىاىوي ،ثيیه سَسیت ٽًډچٍ ٍاٌ ډٌاٽٌَ ثب كِة ىډپَار ٍا ثٖز يڅی اُ آن ډًٹ ٬ٽٍ ٽًډچٍ ٵُمیيٌ ومی سًاوي ثب كِة ډب ثؼىڂي ،هًإشبٍ ٝچق ثی ٹیي ي ٙ ٣َٙي .ډب ىٍ ػَیبن ىٍځیَی َب ډياٍٽی اُ ٽًډچٍ ىاٍیڈ ٽٍ َٝاكشبً ثیبن ډی ٽىي ٽٍ ٽًډچٍ ثبیي ثب كِة ثؼىڂي ي ثٮي ثبُ ډؼيىاً دٔ اُ ػم ٬آيٍی ویَي ،ػىڀ ٍا آٱبُ ومبیي .ایىُڈ ثيیه ىڅیڄ إز ٽٍ ٽًډچٍ ویَيی ٽبٵی وياٍى ي ٹٞي ىاٍى ثب ایه ػىڀ يځَیِ ،ویَيَبی هًى ٍا ٕبُډبن ىَي .ىٍ كبڃ كب َ١ٽًډچٍ سىُب ىٍ یټ وٺ ٍ٦اُ ٽَىٕشبن ډٖشٺَ ډیثبٙيي آن ډى٦ٺٍ َٕٙیً ،ياٹ ٬ىٍ ثیه ثبوٍ ،ډَیًان ي ٕٺِ إز .ایىبن اُ
296
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َمٍ ٽَىٕشبن ػىًثی ي ډَٽِی ي ٙمبڅی ٍاويٌ ٙيٌ اوي ،ثٍ َمیه ىڅیڄ ٵَیبى ٝچق َٕ ىاىٌ اوي ،يڅی ومی هًاَیڈ ثب ٽًډچٍ ٝچق ثَٹَاٍ ٽىیڈ ٽٍ سىُب یپی ىي ډبٌ ً٥ڃ ثپٚي ي ډؼيىاً ىٍ یپی اُ ډىب٥ٸ ٽَىٕشبن ػىبیشی ډبوىي ػىبیز ايٍاډبوبر ثجبٍ ثیبيٍوي .ىٍ ١مه ډب ثب ثٖیبٍی اُ ٕبُډبن َب ٝلجز ومًىٌ ایڈ يڅی َیؾ یټ ،كب َ١ثٍ ىاىن س٢میىی ىٍ ډًٍى ایىپٍ ٽًډچٍ ىیڂَ ىٕز ثٍ ػىبیز ووًاَي ُى ،وٚيٌاويٙ .ین ٭ِاڅيیه كٖیىی ٽٍ ٕبثٺبً اُ ٽًډچٍ ىٵب٫ ډی ومًى ،وٍ سىُب كب َ١ثٍ ىاىن ؿىیه س٢میىی وٚيٌ ،ثچپٍ ٕیبٕز ٽىًوی كِة ٽمًویٖز ٽًډچٍ ٍا ډلپًڇ ډیٽىي. ٓ :آٹبی ٹبٕمچً ډمپه إز ثٶَډبییي ىٍ كبڃ كب َ١ثب ٍّیڈ همیىی سمبٓ ي ډٌاٽٌَ ای ىاٍیي ،ډىًٍ٪ڇ ایه ډی ثبٙي ٽٍ ٍاث ٍ٦ای ثیه ٙمب ي كبٽمیز ایَان ثَٹَاٍ إز؟ ع :ىٍ َٙای ٤ٵٮچی وٍ ،ډٌاٽٌَ ای ثیه كِة ىډپَار ي ٍّیڈ همیىی ػَیبن وياٍى ي و َ٪ډب ىٍ ډًٍى ٍّیڈ همیىی َمبن إز ٽٍ ثبٍَب ځٶشٍ ي كبال َڈ سپَاٍ ډی ٽىڈ ي آن ایىپٍ ،ىٍ ؿُبٍؿًة ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی َیـپياڇ اُ هًإشُبی إبٕی ډب ،ىډپَإی ي هًىډوشبٍی ٹبثڄ سلٺٸ ویٖز .ایه ٍا َڈ ا١بٵٍ ډیٽىڈ ٽٍ كِة ىډپَار ثٍ ٭ىًان ومبیىيٌ اٽظَیز ډَىڇ ٽَىٕشبن ََ يٹز َ١يٍی ثياوي ،كٸ ىاٍى ىٍ ډًٍى هًإز َبی هچٸ ٽَى ثب ایه یب آن ٍّیڈ ډٌاٽٌَ ٽىي ي اًٝالً ډٌاٽٌَ ٍا ویِ ٙپچی اُ ډجبٌٍُ ډیىاویڈ. ٓ١ :مه سٚپَ اُ ٙمب ثٍ هب َ٥اوؼبڇ ایه ډٞبكجٍ ،ډمپه إز ثٍ ىي ًٕاڃ ىیڂَ ډه دبٕن ثڂًئیي؟ ع :ثچٍ ،ثٶَډبئیي.
297
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٓ :ىٍ ثبٌٍ ػىڀ ایَان ي ٭َاٷ ثڂًییي .ایه ػىڀ ىٍ ؿٍ َٙای٦ی ثٍ هبډًٙی هًاَي وٖٚز؟ ع :ایه ػىڀ ثَای ډَىڇ ایَان ي ٭َاٷ ثٖیبٍ ځَان سمبڇ ٙيٌ ،وِىیټ ثٍ یټ ډیچیًن ٽٚشٍ ي ډٮچًڃ ىٍ ایَان ي دبوٞي َِاٍ وٶَ ىٍ ٭َاٷ ي يیَاوی ثو٘ ثٍِځی اُ ََُٙب ي ډإٕٖبر اٹشٞبىی ََ ىي ٽ ،ًٍٚؿىیه إز ثیالن وبٹ ٜایه ػىڀ ثی َيٳ .اځَ سأطیَ ٍياوی ُیبن آيٍ ایه ػىڀ ٽٍ ىٍ ٍيكیٍ ػًاوبن ي ىٍ ُويځی هبوًاىٌ َب ي ثٍيیٌْ ُوبن ػًاوی ٽٍ ًََٙان هًى ٍا اُ ىٕز ىاىٌ اوي ٍا ویِ ىٍ و َ٪ثڂیَیڈ ي ىٍیبثیڈ ٽٍ ډشإٔٶبوٍ ایه سأطیَ ىٍاُ ډير هًاَي ثًى ،آوڂبٌ ثٍ ٭٪مز ٵبػٮٍ ای ٽٍ ػىڀ وبڇ ىاٍى دی هًاَیڈ ثَى. ياٹٮیز ایه إز ٽٍ همیىی ُډیىٍ ؿىیه ػىڂی ٍا سياٍٻ ډیىیي ي َڈ اٽىًن ٕ ٘ٙبڃ دٔ اُ آٱبُ آن ،ٽبډالً يا١ق ځٚشٍ ٽٍ ػىڀ اٵَيُ اٝچی همیىی إز .یټ ياٹٮیز ىیڂَ َڈ ایه إز ٽٍ سؼبيُ آٙپبٍ ثٍ هبٻ ډیُه ډب اُ ًٕی ٭َاٷ آٱبُ ٙي .ثب ایىپٍ ډب اٽىًن ا٭شٺبى ٍإن ىاٍیڈ ٽٍ اځَ ٭َاٷ ػىڀ ٍا آٱبُ وپَىٌ ثًى ،ػمًٍُی إالډی دی٘ ٹيڇ ډی ٙي .ىٍ ََ ًٍٝر ایىُب ياٹٮیزَبی سبٍیوی إز يڅیپه يكٚشىبٻ سَیه اُ ایىُب ،یټ ياٹٮیز ىیڂَ إز ي آن ایىپٍ اىاډٍ ىَىيځبن ایه ػىڀ ،ثوٚی اُ آهًويَبی كبٽڈ َٖشىي ٽٍ ىٍ ٍأٓ آوُب همیىی ٹَاٍ ىاٍى .ثٍ َمیه ػُز ډجبٌٍُ ىٍ ٍاٌ ٝچق ،ىٍ ياٹ ٬وً٭ی اُ ډجبٌٍُ ىٍ ٍاٌ َٕوڂًوی ٍّیڈ همیىی إزٍّ .یڈ همیىی ىٍ ډٖأڅٍ ػىڀ ىٍ ثه ثٖز ٽبډڄ ٹَاٍ ځَٵشٍ إز .اىاډٍ ػىڀ ،دیَيُی ډی ٥چجي ٽٍ سبٽىًن ډیَٖ وجًىٌ ي ىٍ آیىيٌ َڈ اكشمبڃ آن ثٖیبٍ اويٻ إز .ډشًٹٴ ٕبهشه ػىڀ اُ ًٕی كبٽمیز آهًويی ،ثٍ ډٮىی وٶی ٵچٖٶٍ يػًىی ي
298
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ایيئًڅًّی ٍّیڈ يالیز ٵٺیٍ إز ٽٍ ػىڀ ٍا يٕیچٍ ٝييٍ اوٺالة إالډی ډیىاوي .ثيیه سَسیت ىٍ َٙای ٤سيايڇ كبٽمیز آهًويَب ،سىُب ىٍ ًٍٝسی ٝچق اډپبن دٌیَ إز ٽٍ یب ٍّیڈ ٙپٖز ٵبكٚی ىٍ ػىڀ ډشلمڄ ًٙى ي یب ٙو ٜهمیىی اُ ٝلىٍ هبٍع ځَىى .ډشإٔٶبوٍ سب آن ډًٹ ٬ػىڀ اىاډٍ هًاَي یبٵز ي ىَُب َِاٍ وٶَ ىیڂَ ٹَثبوی هًاَىي ٙي ي اډب ثُشَیه ٍاٌ كڄ ډشًٹٴ ٕبهشه ػىڀَ ،مبوب َٕوڂًوی ٍّیڈ ػمًٍُی إالډی إز ٽٍ َڈ ٝچق ي َڈ آُاىی ثَای ډَىڇ ډیُه ډب ثٍ اٍډٲبن هًاَي آيٍى. ٓ :وٙ َ٪مب ىٍثبٌٍ سَيٍیٖڈ ؿیٖز؟ ع :ډب سَيٍیٖڈ ٍا اٹياډی ډی ىاویڈ ٽٍ ُويځی ي آُاىی ډَىڇ ثی ىٵبٍ ٫ا ثٍ ډوب ٌَ٥ډیاوياُى .ىٍ ٽًٍَٚبی ٱَثی ،سمبیڄ ىاٍوي سَيٍیٖڈ ٍا ډىل َٞثٍ ځَيځبنځیَی ي ثمت ځٌاٍی ىٍ ََُٙبی ثٍِٿ ثپىىي ،اڅجشٍ ډب ویِ ایىُب ٍا ٭مڄ سَيٍیٖشی ډی ىاویڈ ي آوَا ډلپًڇ ډی ٽىیڈ .ډير َٶز ٕبڃ إز ٽٍ ډب ٭چیٍ ٍّیڈ ػىبیشپبٍی ؿًن ٍّیڈ همیىی ډی ػىڂیڈ ،څیپه َمی ٍٚاُ ثٍ هَ٦ اوياهشه آُاىی ي ُويځی ډَىڇ ثی ىٵب ٫دََیِ ومًىٌ ایڈ .وٍ سىُب ََځِ ثٍ ځَيځبوڂیَی ډشًٕڄ وٚيٌ ایڈ ثچپٍ ثٍ آُاىی ؿىي ځَيځبن اُ ٽًٍَٚبی اٍيدبیی ثٍ يیٌْ ٵَاوٍٖ ٽمټ ومًىٌ ایڈ .ثٍ و َ٪ډب ثمت ځٌاٍی ي ځَيځبوڂیَی ىٍ ٽًسبٌ ډير ،ډًػت سجچیٲبر ثَای ایه یب آن ځَيٌ ډی ًٙى ي څیپه ىٍ ىٍاُ ډير ثٍ ا٭شجبٍ ػىج٘ ٝيډٍ ډی ُوي ،آوَا اُ ٍاٌ اًٝڅی ډىلَٳ ډی ٕبُى ي اُ ىاهڄ ډشالٙی ډی ومبیي .ثٍ َمیه ػُز كِة ىډپَار اًٝالً ډوبڅٴ ثمت ځٌاٍی ي ځَيځبوڂیَی إز ٽٍ ُويځی ي آُاىی اٵَاىی ٽٍ َیـڂًوٍ ډٖئًڅیشی وياٍوي ٍا ډًٍى سُيیي ٹَاٍ ډیىَي.
299
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اډب ثٍ و َ٪ډب ىيڅز آډَیپب ٽٍ هبٻ ٽ ًٍٚځَيوبىا ٍا ثٍ ُيٍ سَٞٳ ٽَىٌ ي یب ثٍ ٽًوشَا ٽمټ ډی ٽىي ٽٍ ىٍ هبٻ ویپبٍاځًئٍ ٭مچیبر سَيٍیٖشی اوؼبڇ ىَي ویِ سَيٍیٖز ثٍ ٙمبٍ ډی ٍيى .ىيڅز آٵَیٺبی ػىًثی ٽٍ ډجبٍُان ١ي سجٮی٠وْاىی ٍا ثٍ ځچًڅٍ ډی ثىيى سَيٍیٖز إزٍّ .یڈ همیىی ٽٍ ډَىڇ ٍيٕشبَبی ٽَىٕشبن ٍا ٹشڄ ي٭بڇ ډی ٽىي ي سَيٍیٖڈ ٍا ٭مالً ي ٍٕمبً سب ٕ٦ق ٕیبٕز ىيڅز اٍسٺبء ىاىٌ ،ثَ٦یٸ ايڅی سَيٍیٖز ډلًٖة ډی ځَىى .ىٍ ياٹ٬ ٽًٍَٚبی ػُبن ًٕڇ ي ثٍ يیٌْ ػىج٘ َبی آُاىیجو٘ ٍا سَيٍیٖز ٹچمياى ٽَىن ،یپی اُ ٙڂَىَبی اډذَیبڅیٖز َبٕز .ىيڅز إَائیڄ َڈ ٽٍ ٽمخ دىبَىيځبن ٵچٖ٦یىی ٍا ثمجبٍان ډی ٽىي ثبیي سَيٍیٖز ٙىبهشٍ ًٙى .اځَ ثمتځٌاٍی ىٍ ٽىٖز إشبډجًڃ ٽٍ ثب٭ض ٽٚشٍ ٙين 24وٶَ ٙيٌ ٭مڄ سَيٍیٖشی ثٚمبٍ ډی ٍيى ي ثبیي آوَا ډلپًڇ ٽَى ،ثبیي ىيڅز سَٽیٍ ٍا َڈ سَيٍیٖز ىاوٖز ي ډلپًڇ ومًى ٽٍ هبٻ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ٍا ثمجبٍان ډی ٽىي ي ډًػت ٹشڄ ثی٘ اُ 250وٶَ اُ ډَىڇ ثیيٵب ٫ډیځَىى. اُ ًٕی ىیڂَ ایه ياٹٮیز ٍا وجبیي اُ و َ٪ىيٍ ىاٙز ٽٍ سب ٍی ٍٚسَيٍیٖڈ اُ ډیبن وَيى ،سَيٍیٖڈ ٍی ٍٚٽه ووًاَي ٙي .سَيٍیٖڈ ډٮچًڃ إز ،وٍ ٭چز، ٭چز سَيٍیٖڈ $اڅجشٍ ډٺًٞى سَيٍیٖڈ ٕیبٕی إز #ىٍ ثی
٭ياڅشی ،ثلَان
ػبډٮٍٕ ،شڈ ډچی ،سجٮی ٠وْاىی ي ٱیٌَ وُٶشٍ إز .اُ ثیه ثَىن ایه ٭چڄَ ،ڈ ٽبٍی ثٔ ډٚپڄ إز ي َڈ اٍاىٌ ي اوَّی ي يٹز ٵَايان الُڇ ىاٍى .اځَ هبيٍډیبوٍ َٕؿٚمٍ سَيٍیٖڈ ډلًٖة ډی ځَىى ثيیه ٭چز إز ٽٍ ثی٘ اُ ََ ډى٦ٺٍ ىیڂَی ډَٽِ س٢بىَب ي ثَهًٍىَبی إشَاسْیټٕ ،یبٕی ،اٹشٞبىی، ډٌَجی ي ډچی ډی ثبٙي .سب ایه س٢بىَب اُ ثیه وَيىُ .ډیىٍ سَيٍیٖڈ ثبٹی هًاَي
300
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډبوي ،سب آن ډًٹ ٬ثَای ډجبٌٍُ ثب سَيٍیٖڈ ىٍ ٕ٦ق ثیه
اڅمچچی وٍ سىُب ثب
ځَيَټَب ،ثچپٍ ثیٚشَ ثب ىيڅز َبیی ٽٍ آوُب ٍا سلَیټ ډی
ٽىىي ،ثبیي ثٍ
ډجبٌٍُ دَىاهز .سَىیيی ویٖز ٽٍ ىٍ ٍأٓ ایه ىيڅز َبٍّ ،یڈ همیىی ٹَاٍ ىاٍى .ډًٵٺیز ؿىیه ډجبٌٍُ ای ىٍ ځَي َمجٖشڂی َمٍ هچٸ َبی ٙیٶشٍ آُاىی ىٍ َٕإَ ىویب ي ثٍ يیٌْ هچٸ َبی ػُبن ًٕڇ ي ػىج٘ َبی آُاىی ثو٘ اٝیڄ ي ىډپَار إز. %%%
301
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٔصاحث ٝدبیسوُ حضب دٔىشات وشدستاٖ ا یشاٖ تا پیاْ آصادی وَٚیٍ ًٍٙای ډشلي ؿخ ثَای ىډپَإی ي إشٺالڃ ٙمبٌٍ ،119اٍىیجُٚز 1362 ثب سٚپَ اُ ا یىپٍ ىٍ ایه ٍيَُبی دَډٚٲچٍ ،ٹٖمشی اُ يٹز اٍُٙمىي ىاىیي ثب اػبٌُ ٙمب ايڅیه ٕئًاڃ ٍا . هًىسبن ٍا ثَای اوؼبڇ ایه ځٶشڂً اهشٞبٛ ٌ٣ثب َؼًڇ اهیَ ٍّیڈ همیىی ثٍ هچٸ ډَ٦ف ډیٽىڈ .ايڃیه ٕئًاڃ ډه ىٍ ٍاة ٽَى ي اى٭بی دیَيُی ٍّیڈ إز .اى٭بیی ٽٍ سب ډيسُب ځًٗ ٵچټ ٍا ٽَ ٽَىٌ یبڇ ٍاىیً یی اهیَسبن ،اٍُیبثیای ثَإبٓ اٍٹبڇ ي آډبٍ اُ وشبیغ ثًىٙ .مب ىٍ ح ایه َؼًڇ ثيٕز ىاىیي .ثب ایه يػًى اځَ ؿپیيٌ ایه اٍُیبثی ٍا ثبٍ ىیڂَ ثبُځً ٽىیي ،ډمىًن هًاٌ یڈ ثًى. ىٽشَ ٹبٕمچًٌ :ةن َ٩ډب ٍّیڈ همیىی ة٣يٍٽچی ىؿبٍ یټ
ثلَان ٭مًڇ ی
إز ي ایه ٍّیڈ ثَای كٶ ٨ػً ػىڀ ي ىٍ ياٹ ٬ثَای َٕدًٗ ٿ ً اٙشه ثَ ډٚپالر ثٖیبٍی ٽٍ ىٍ ىاهڄ ثب آوُب ٍيثَي إز ي اُ آوؼب ٽٍ اكشیبع ثٍ ثبال وڂبٌىاٙشه ٍيكیٍ ٍ٣ٵياٍان هًى ىاٍى ،ثب ىٍوَ٪ځَٵشه ایه ياٹٮیشُب ،ډیثبیٖز ىٍ یپی اُ ػجٍَُب ڇيٵٸیشی یب دیَيُی ای ثيٕز ثیبيٍى .اډب ٍّ یڈ همیىی اُ ةَیؾيػٍ ىٍ ػجٍَُبی ٕیبٕی ٍّیمُبیی إز ٽٍ ٌ
،اػشمب٭ی یب ٵََىڂی
ٹيٍر ثيٕز آيٍىن َیؾ وً ٫دیَيُیای وياٍى .سىُب ػجٍُا ی ٽٍ ىٍ آن ٙبیي
302
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثشًاوي ډًٵٺیشی ثيٕز ثیبيٍى ،ػجٍُ ن٩بډی إز ،ػجٍُ ػىڀ إزَ .مـىبوپٍ ا٣ال ٫ىاٍ یي ىٍ ؿىي ډبٌ ٿً ٙشٍ ٍّیڈ ثب يػًى كمالر دیىٍدی ثٍ هبٻ ٭َاٷ ،وشًاوٖز دیَيُیای ثيٕز ثیبيٍى ي ثب ىاىن سچٶبر ثٖیبٍ ،ډؼجًٍ ثٍ ٭ٺتو٘یىی ٙي .دٔ اُ ا یهَٕ ،ىډياٍان ٍّیڈ ثٍ ایه وشیؼٍ ٍٕیيوي ٽٍ ٙبیي ىٍ ٽَىٕشبن ؿىیه دیَيُیای ثيٕز ثیبيٍ وي .يڃ ی ایه سىُب ،یپی اُ ٭چڄ إبٕی یًٍٗ ځٖشَىٌ ٍّیڈ ثٍ ٽَىٕشبن ثًى .یپی ىیڂَ اُ ایه ٭چڄ ،ایه ثًى ٽٍ ىٍ ياٹ ٬ٽٖبوی ٽٍ ىاٍوي ىيٍان ثٮي اُ $ډَٿ #همیىی ٍا آډبىٌ ډیٽىىي ڇیهًاَىي ثيٕز ٍّیڈ همیىی
،نیَيَبی ٍاىیپبڃ
،
ي نیَيَبی اوٺالثی ٍا
َٕٽًة ثپىىي ي ٍاٌ ٍا ثَای یټ آڅشَوبسیً آډَیپبئی ثبُ ٽىهى. ىٍ ََ ًٍٝر ٍّ ،یڈ یًٍٗ ځٖشَىٌای ٍا ٽٍ اُ ثُبٍ اډٖبڃ آٱبُ ٽَىٌ ثًى ، سٚيیي ٽَى ي ؿىيیه ىٌ َِاٍ وٶَ اُ دبٕياٍان ي ثٖیؼیَب ٍا َمَاٌ ثب څٚپَ 64اٍيڇیٍ ثٍ ػىڀ ډَىڇ ٽَىٕشبن ٵَٕشبى ٍّ .یڈَ ،یبًَی ثٖیبٍی دیَاډًن ة ٍاٌ انىاهز ي اډپبوبر ډبڃ ی ي و٪بډی ثٖیبٍی ىٍ اهشیبٍ ایه ایه كمچٍ ٌ ٿ اٙز يڅی وشیؼٍای ٽٍ ٍّیڈ اُ كمچٍ ځَٵز ٌ ،ة ٌ یؾ يػٍ ػًاثڂًی ویَيَب ً اډپبوبسی وجًى ٽٍ ثَای ایه َيٳ ثٖیغ ٽَىٌ ثًى .ىٍ ياٹ ٬سىُب ډًٵٸیز ٍّیڈ ، ثبُځٚبیی ډلًٍ دیٍاو َُٚـ َٕىٙز ثًى ٽٍ اڅجشٍ ثبُځٚبیی َمیه ډلًٍ ٌ
ڇ
ثَای ٍّیڈ ثٖیبٍ ځَان سمبڇ ٙي .ڇ٣اثٸ آډبٍ وبٹٞی ٽٍ ډب ىٍ اهشیبٍ ىاٍیڈ
،
ٍّیڈ ىٍ ایه ػبىٌ ،ثی٘ اُ َِ 6اٍ وٶَ ٽٚشٍ ىاى ي ة ی٘ اُ َِ 8اٍ وٶَ اُ نیَيَبی ډٖچق ٍّیڈ ُهمی ٙيوي .ډٺياٍ ُیبىی إچلٍ ي ډُمبر ثيٕز یٚمَځبن اٵشبى ي ثٖیبٍی اُ سؼُیِار ٍّیڈ ىٍ ا یه ػبىٌ ډىُيڇ ٙي .يڃی ح َيٳ ٍّیڈ اُ ایه كمچٍ سىُب ثبُځٚبئی ٍاٌ دیَاو َُٚـ َٕىٙز وجًىَ .يٳ
303
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍّیڈ اُ ایه كمچٍ ٭جبٍر ثًى اُ ثبُځٚب ئی ٍاٌ دیَاو َُٚـ َٕىٙزٕ ،ذٔ ثبُځٚبئی ٍاٌ َٕىٙز ـ ډُبثبى ي ٍاٌ ډُبثبى ـ ثًٽبن اُ ٍ٣یٸ ٍيٕشبی ثََبن ي َمـىیه كمچٍ ثٍ ډَٽِ ىٵشَ ٓیبٕی كِة ي سَٞٳ ایه ډَٽِ ي كمچٍ ثٍ ډه٣ٹٍ "ىيڅٍ سًي" ،يڃی اُ ډؼمً ٫ایه َيٵُب ٍّیڈ ٵٸ ٣سًاوٖز َيٳ ايڃ ٍا ثوٚي ،سبٌُ َڈ یه ٽٍ ٭جبٍر ثًى اُ ثبُځٚبیی ٍاٌ دیَاو َُٚـ َٕىٙز ،سلٺٸ ة َيٳ َڈ ،ٽبډالً ي آن٣يٍ ٽٍ ٍ ّیڈ ډیهًإز یب آٍُي ىاٙز
سلٺٸ ویبٵشٍ
إز. ٹَ یجبً 4سب 4/30ثٮياُ ،َُ٩ویَيَبی ډٖچق ٍّیڈ ثب اُ ٕب٭ز ٝ 9جق سب ر سَٓ ي څَُ اُ ایه ػبىٌ ٭جًٍ ډیٽىىي ي اُ ٕب٭ز 5ثٮياُ َُ٩سب ٕب٭ز
8
ٝجق ا یه ػبىٌ ىٍ ياٹ ٬ىٍ ٽىشَڃ دیٚمَځبن ٹَاٍ ىاٍى َ ،مـىبن ٽٍ هًى ٙمب َڈ ٙبَي ثًى یي ،ثً یٌْ ٙجُب آډي ي ٙي ي ٭جًٍ اُ ایه ػبىٌ ىٍياٹ ٬یټ ؿیِ ثٖیبٍ ډٮمًڅی آر. هال ٍٝڇیٽىڈ ،اكشیبع ٍّیڈ ثٍ دیَيُی ٍا اُ َمیه ػب ډیًٙى ٵُمیي ٽٍ یَاو َُٚـ َٕىٙز سجڄیٲبر ٽَى ي ؿٍ َیبًَی سجچیٲبسی ؿٺيٍ ىٍثبٌٍ ډلًٍ ح یچًډشَ ایه یچً ډشَ اُ ا یه ػبىٌ ،ؿًن 20ٻ ثٍ ٍاٌ اوياهز .يڃی ثبُځٚبئی 70ٻ ػبىٌ اُ دیَاو َُٚثٍ ٍ٣ٳ َٕىٙز ي اُ َٕىٙز ة ٌ ٍ ٣ٳ حیَاو َُٚىٍ یچًډشَ آن ىٍ ىٕز دیٚمَځبن ثًى ي ثبُځٚبئی ایه ىٕز ٍّیڈ ثًى ي 50ٻ یچًډشَ ایه َمٍ َیبًَ الُڇ وياٙز ي ډب ثب سًػٍ ثٍ آن َمٍ سچٶبسی ٽٍ 70ٻ ٍّیڈ ىاى ،ایه ثبُځٚبیی ٍا وٍ اُ و َ٪و٪بډی ي وٍ اُ وٕ َ٪یبٕی
،دیَيُی
ثٍِځی ثَای ٍّیڈ ومیىا نیڈ ٍّ .یڈ َمٍ اډپبوبر هًى َ ،مٍ سًاوبئ ی هًى ٍا ىٍياٹ ٬ػم٬آيٍی ٽَىٌ ثًى سب ثٍ ُ٭ڈ هًىٗ یب آن٣يٍی ٽٍ ٍٵٖىؼبوی ځٶز ،
304
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یَيُ وٚي ي یټ ڇٍىڇ ٽَىٕشبن ٍا ثٚپىي ،يڃی ىٍ ایه ٍاٌ ح ٽمَ ػىج٘ ىډپَار اػجبٍاً ثٍ یټ ډًٵٺیز ډلييى اٽشٶب ٽَى. ٓ :ٽبٻ ىٽشَ ،ثَا ی ا٥ال ٫ٽٖبویپٍ س ًٍٞوبىٍٕشی اُ اي ٟا ٫ٽَىٕشبن ة ایه ډٖأڅٍ ىاٍوي ي سٮياىٙبن َڈ ډشإٔٶبوٍ ٽڈ ویٖز ،ثي نیٖز اٙبٌٍای ٌ ىاٙشٍ ثبٙیي ٽٍ ډىب٣ٷ آُاى ٙيٌ ٽىًوی ٽَىٕشبن ،كييىاً ؿىي ىٍٝي هبٻ یڄ ډیىَي إز ٍا سٚټ ٽَىٕشبن ایَان $ډهًٍ٩ڇ ٽَىٕشبن اُ ٙمبڃ سب ػىًة # ي ىٍ ډىب ٣ٷی ٽٍ ٌة ا٣ٛالف ُیَ ٽىشَڃ ٍّیڈ ٹَاٍ ىاٍى ي دبٽٖبُی ٙيٌ ، یٚمَځبن ؿڂًوٍ إز؟ سلَٻ ح ىٽشَ ٹبٕمچً :ىٍ إبٓ ََُٙ ،ب ی ٽَىٕشبن ي ػبىٌَبی اٝچی ىٍ ٽىشَڃ ویَيَبی همیىی إز ي سبٌُ ایه ٽىشَڃ َڈ
،ػىجٍ وٖجی ىاٍى .ڇ طالً ٙمب
ڇیىاویي ٽٍ دیٚمَځبن ََ يٹز ثوًاَىي ياٍى ََُٙبی ٽَىٕشبن ډیًٙوي ي ٭مچیبر ثٖیبٍ يٕیٮی َڈ ىٍ ََُٙب اوؼبڇ ډیىَىي
َ .مـىبوپٍ ىٍ ٍيُ
یٚمَځبن كِة ىډپَار ٻائی ډؼچٔ هجَځبن ي ډیبنىيٌٍای ،ح اوشوبثبر ً یَاو ، َُٚډُبثبىَٕ ،ىٙز ي ثًٽبن ٽَىٕشبن ،ثً یٌْ ىٍ ََُٙبی اٙىًیٍ ،ح ٭مڄیبر و٪بډی اوؼبڇ ىاىوي ي ایه ىٍٕز َمبن ډلًٍی إز ٽٍ ٍّیڈ اى٭ب ډیٽَى ٽٍ ٽبډالً سلز ٽىشَڃ هًى ىٍ آيٍىٌ إز .ة ٌ ایه سَسیت ،اځَ اُ ََُٙبی ٽَىٕشبن ي اُ ػبىٌَبی اٝچی ٽٍ ثڀً ٍیڈ ،دیٚمَځبن آُاىی ٽبډڄ آډي ي ٙي ىٍ َمٍ ډىب ٣ٷ ٽَىٕشبن ٍا ىاٍوي .اڅجشٍ ٍّیڈ ي ٭ًاډڄ ٍّیڈ ،ځبَی ثٍ ٭ىًان دبٽٖبُی ثٍ ٍيٕشبَبی ا ٍ٣اٳ ػبىٌَب كمچٍ ډیٽىىي ي ډَىڇ ٍا ثًیٌْ ډَىڇ ُكڈسپ٘ ي اَبڃ ی ٍيٕشبَب ٍا ډًٍى آُاٍ ٹَاٍ ډیىَىي
، .يڃی
ٻىٍ ډٔیَ ػبىٌَب ایؼبى ٽَىٌاوي ي ػِ ویَيَبی همیىی ػِ ىٍ دبیڂبَُب یی ٌ
305
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
َمـه ن ىٍ ىٕز ا ىٍ ىاهڄ ََُٙب ،ىٍ ٽَىٕشبن كبٽمیز وياٍوي ي كبٽمیز ٍیز هبٻ ډَىڇ ي دیٚمَځبن ٽَىٕشبن إز ي ډیسًان ځٶز ٽٍ ىٍياٹ ٬اٻص ٟء ٍىٕشبنَ ،ڈیه كبال ىٍ ٽىشَڃ دیٚمَځبن إز ي دیٚمَځبن ي ډَىڇ ي ا ٫ا ٻ كِة ي َمٍ ډجبٍُان كشی ٯیَٽَى ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ثَٖ ډیثَوي ثٍ آُاىی ډیسًاوىي اُ ٙمبڃ سب ػىًة كَٽز ي آډي ي ٙي ثپىىي
.اڅجشٍ وٍ اُ ٍ٣یٸ
ٍاٌَبی إٓٶبڅز ي ٍاٌَبی اٝچی ،يڅی اُ ٍ٣یٸ ٍاَُبئی ٽٍ َمی ٍٚدیٚمَځبن ىٍ اهشیبٍ ىاٙشٍاوي ي كبال َڈ ىٍ اهشیبٍ ىاٍوي. یىیي ٌ ،ة ََ ٍي ىٍ َؼًڇ امیَ ثوٚی اُ ډىب٣ٷ آُاى ٙيٌ ٓ :ٽبٻ ىٽشَ ثت ة وَ٪ ٽَىٕشبن ثب اكيا ص دبیڂبَُب یی سًٓ ٣ډِىيٍان همیىی وب اډه ٙيٌ ي ٌ ډیٍٕي ٽٍ ٭چز َمیه ډًٵٺیزَبی ثٖیبٍ ډلييى َڈ سىُب سمَٽِ ثی٘ اُ كي ویَي سًٍّٓ ٣یڈ ي سٚپیڄ ٹَاٍځبٌ كمٌِ وجًى .آیب ٙمب ىٍ وب اډهٙين ا یه ډىب٣ٷ آُاىٙيٌ ،سٺٞیَاسی ٍا ویِ ډشًػٍ كِة ىډپَار ي ویَيَبی دیٚمَٿ ډیىاویي ي ؿٍ اوشٺبىاسی ٍا ثَ هًى ياٍى ډیىاویى؟ یىیي یپی اُ هًٝٞیبر كِة ىډپَار ایه ثًىٌ ي َٖز ىٽشَ ٹبٕمچً :ثت ٽٍ ٍَجَی كِة ٌ ،ة ٌ یؾ يػٍ ٭الٹٍ وياٙشٍ ىٍ ٌ یؾ َٙای٣ی ياٹٮیسُب ٍا اُ ی ثپىي .ډب َڈی ٍٚياٹٮیشُب ٍا ،آن٣يٍ ٽٍ ثًىٌ ثَای ډَىڇ ثبُځً ډَىڇ ډوٴ ٽَىیڈ ي ٵپَ ڇیٽىیڈ ٽٍ ٍاُ ډلجًثیز كِة َڈ یب یٻی اُ ٭چڄ ډلجًثیز كِة ډب ىٍ َمیه ثَهًٍى ىٍٕز ثب ٭مچپَى هًى كِة وُٶشٍ إز
.اڅجشٍ
ٍّیڈ ویَيی ثٖیبٍ ٭٪یمی ٍا ثٖیغ ٽَىٌثًى ي ٕذٔ ػىڀ یټ ػىڀ ػجٍُای ثًى .ىٍ ػىڀ ػجٍُا یٙ ،مب اكشیبع ُیبىی ثٍ ډُمبر ي إچلٍ ٕىڂیه ي اٵَاى ىاٍیي ٽٍ اڅجشٍ وٖجز ثٍ ٍّیڈ ،ډب اُ ا یه څلبٟ ٧٭یٴسَیڈ .يڃی ػِ ایىُب ،
306
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ياٹٮیز ایىٖز ٽٍ ډب ىٍ اٍُیبثیای ٽٍ اُ ایه یًٍٗ ٽَىیڈ ،ةٌ ایه وشیؼٍ ٍٕیيیڈ ٽٍ وٺب ٟ ٣٭ٴ ثٔیبٍی َڈ ىٍ ویَيَبی ډب يػًى ىاٙشٍ ي وٍ سىُب ومیهًاَیڈ ایه وٺب ٟ ٣٭ٴ ٍا ډوٶی ثپىیڈ ،ثچپٍ سٞڈ یڈ ځَٵشیڈ ٽٍ ىٍ ػِيٌای سمبډی ایه وٺب ٟ ٣ٱٴ ٍا ،اٙشجبَبر هًىډبن ٍاَ ،مٍ ٍا ػم٬ثىي ثپىیڈ ي ثَای ٕبُډبوُبی كِثی ،ثَا ی ىٕشٍَبی دیٚمَځبن ثٶَٕشیڈ ي
ی ثَا ی
آوُب سًٟیق ثيَیڈ سب اُ ٿً ٙشٍ ثَای آیىيٌ ىٍٓ ثڂیَوي .ډه ٵٸ ٣ثٍ ؿىي سب اُ ا یه وٺب ٟ ٣٭ٴ اٙبٌٍ ډیٽىڈ .یپی سؼَثٍ ٽڈ ٵَډبوي َبن ن٩بډی ډبٕز . ٣يٍٽڄی ډب ډؼمً٭بً سىُب ٕ 3بڃ ي نیڈ إز ٽٍ ډیػىڂیڈ ي ایه ډير ثَای ة ٽٖت سؼَثٍ ،ٽبٵی ویٖز ،ثًیٌْ ایىپٍ ثٔیبٍی اُ ٵَډبويَبن ډب اٵَاى ػًاوی ة٣يٍٽچی ډب اُ وَ٪ َٖشىي ٽٍ ٕبثٺٍ و٪بډیثًىن ٍا َڈ وياٍوي ٌ .ةایه سَسیت ٌ ٵَډبويَی ٟ٭یٴ ثًىیڈ ي َىًُ َڈ ٟ٭ٴ ىاٍیڈ .وٸٟ ٌ٣٭ٴ ىیڂَ ډب ٽٍ ة كٸ ثٖیبٍی اُ اٟ ٫ا ی اٽىًن ثٖیبٍ ډًٍى و َ٪إز ي ىٍياٹ ٬ډًٍى اوشٺبى ٌ كِة ٹَاٍ ځَٵز ٕ ،بُډبويٌ ی إز .ډب ىٍ ٕبُډبويٌ ی اٵَاى كِثی ي ةٌ يیٌْ دیٚمَځبن َىًُ َڈ اكشیبع ثٍ يٹز ي َٝٳ اوَّی ُیبى ی ىاٍیڈ .ډب َىًُ ی آن ویَيی ٕبُډبن ىاىٌ ٙيٌای ٍا ثًػًى ثیبيٍیڈ ٽٍ ػًاثڂًی وشًاوٖشٍا ڇ ي ٫ٟٽىًوی ػىج٘ ىډپَاسیټ ٽَىٕشبن ثبٙي ي ٵپَ ډیٽىیڈ ٽٍ ىٍ آ یىيٌ ، ثبیي ثٍ ډٖئچٍ ٕبُډبويَی سًػٍ ٽبٵی ثپىیڈ ي ٽً ٘ٙثپىیڈ سب ویَي ي اوَّیای ٍا ٽٍ ىٍ اهشیبٍ ىاٍیڈ ،ثُشَ ٕبُډبن ىاىٌ ثًٚى سب وز یؼٍ ٽبٍ ي ٵٮبڅیز ویَيَبیمبن ثیٚشَ ثبٙي ي ػًاثڂًی ي ٫ٟكٖبٕی ثبٙي ٽٍ كبال ډب ىٍ ډیڀٍانیڇ ٕ .ذٔ ٭يڇ آٙىبیی ٽبٵی ة ا اًٝڃ ًٍ٥ٽچی ىٍ ایَان ً ٽَىٕشبن ي ة ػىڀ دبٍسیِاوی ،ثً یٌْ اُ و َ٪سئًٍیټ ،یپی اُ وٺب ٟ ٣٭ٴ ډبٕزٙ .مب هًىسبن
307
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٙبَي ثًىیي ٽٍ دیٚمَځبن ډب اُ وٙ َ٪ؼب٭ز ي اُ ن َ٩آډبىځی ٟ٭ٶی وياٍوي ، يڃی یټ وٺ ٜثٍِٿ ىٍ ٽبٍ ډب ثًى ٌ ي َٖز ي آن ایىپٍ ََ دیٚمَٿ یب ث٤يٍٽچی ََ ٽَىی ،ثبڅٺًٌ یب ٣ثیٮشبً هًى ٍا یټ دبٍسیِان آډبىٌ كٖبة ډیٽىي ي سًػٍ ثٍ ډٖبئڄ سئًٍیټ ػىڀ دبٍسیِاوی ي یب ٵَاځَٵشه اًٝڃ ػىڀ دبٍسیِاوی ويا ٍى ي ا یه َڈ ثٍ و َ٪ډه ،یپی اُ وٺُٞبی ډبٕز ٽٍ ىٍ آیىيٌ ثبیي ی ثٍ ٭يڇ ٽً ٘ٙثپىیڈ ٽٍ آوَا ٍٵ ٬ثپهیڇ ٕ .ذٔ اځَ ثوًاَڈ اىاډٍ ىَڈ ،ثب ى ی ىٍ ػَیبن ػىڀ اٙبٌٍ ثپىڈ ،ثب ا یىپٍ اُ ایه څلب ٧ومًوٍَبی سلَٻ ٽبٳ ثٖیبٍ هًثی َڈ ىاٍیڈ ،يڃی ثَای ډب ٍيٙه ٙي ٽٍ ىٍ ایؼبى اٍسجب ایؼبى َمبَىڂی ثیه ثوُٚبی ډوشچٴ دیٚمَځبن
٣ار ،ىٍ
،ىٍ ایؼبى َمبَىڂی ثیه
ډىب٣ٷ ډوشچٴ َىًُ ٽمجًىَبی ثٖیبٍ ُیبىی ىا ٍیڈ ي یًٍٗ ٍّیڈ ىٍياٹ ٬ایه ٽمجًىَب ٍا ٽبډالً ثٍ ډب وٚبن ىاى .اڅجشٍ وٺب ی ٛى یڂَی َڈ ىٍ ٽبٍ ډب ثًىٌ ٽٍ ػمٮجىيی ٙيٌ يڅی ىٍ ٟډه ایه یًٍٗ وٶ ٬ثٖیبٍ ځَاوجُبئی َڈ ىٍياٹ ٬ثَای ډب ىاٙز .یپی ایىپٍ ډًػت ٙي ٭يٌ ٽمی اُ اٵَاى ډشِڅِڃ ٽٍ ىٍ ىاهڄ ٟء كِة یب ٍ٣ٵياٍان كِة ثًىوي ،هًى ٍا آوـىبوپٍ ىٍياٹ٬ دیٚمَځبن یب ا ٫ا ٭ياىٙبن ثٖیبٍ ٽڈ ثًى ،يڃی ثب ایه َمٍ ىٍياٹ٬ َٖشىي وٚبن ثيَىي ،ثب ا یىپٍ ر ًٕ یٍ ٭مچی ىٍ ٝٶًٳ ډب ایه یًٍٗ ىٍ ډىب ٣ٹی ٽٍ اوؼبڇ ځَٵز ،یټ وً ٫ر ایؼبى ٽَى ٽٍ ٌة و َ٪ډه وشبیؼ٘ ثٖیبٍ ٍٟایشجو٘ إز .اُ ٍ٣ٳ ى یڂَ ډب ىٍُٕبی ُیبىی َڈ اُ ایه یًٍٗ آډًهشیڈ ي ثًیٌْ ثب سبٽشیټ و٪بډی ىٙمه ثی٘ اُ دی٘ آٙىب ٙيیڈ ي كبال ډیياویڈ ٽٍ ویَيَبی ډٖچق
هڈیىی يٹشی
ٽىهى ،اُ ؿٍ وً ٫سبٽشیپُب یی إشٶبىٌ ډیٽىىي ي ؿڂًوٍ ایه ثوًاَىي كمچٍ ة سبٽشیپُب ٍا ىٍ ډىب ٣ٷ ډوشچٴ ثپبٍ ډیثَوي .يڃی ٵپَ ډیٽىڈ ٽٍ ایه َڈ ثَای
308
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډب ثٖیبٍ ًٕىډىي إز ي ثيين سَىیي ىٍ آیىيٌ ډًٍى إشٶبىٌ ٹَاٍ هًاَي ځَٵز. ٣يٍٽڄی ډه ٵپَ ډیٽىڈ ٽٍ اځَ ىيڅشی ثب َمٍ اډپبوبسی ٽٍ ىٍ اهشیبٍ ىاٍى ، ة ثوًاَي ػبىٌا ی ٍا اُ دبٍسیِاوُب دٔ ثڂیَىٌ ،ة ٣َٙی ٽٍ آډبىٌ ثبٙي ثُبی ایه ٟ ٣يٍٽڄی ٹبىٍ ثٍ ایه ٽبٍ هًاَي ثًى ي ٍّیڈ همیىی كب ٍ دیَٚيی ٍا ثذَىاُى ،ة ثًى ایه ثُب ٍا ثذَىاُى ي َمؾ وبوپٍ ڇ یياویي ي ىٍ آډبٍی َڈ ٽٍ ډب آيٍىٌ یٚمَٿ ٍّ ،یڈ 23وٶَ سچٶبر ثًىیڈ ،اٙبٌٍ ٽَىٌ ثًىڇ ىٍ اُاء ََ یٻ وٶَ ح ی٘ اُ َِ 6اٍ وٶَ اُ نیَيَبی ډٖچق یچًډشَ ،ة ىاىٌ ي ثَا ی دیَٚيی ىٍ 70ٻ ٍّیڈ ٽٚشٍ ٙيوي ٌ ،ة ایه سَسیت ثب ثپبٍځَٵشه إچلٍ ٕىڂیه ٌ ،ةيیٌْ سًدوبوٍ ي نیَيی ًَا یی ي یب سؼُیِ ٽبډڄ ویَيَب ي ثٖیغ سٮياى ُیبىی ویَي ،ثبالهٌَ اډپبن ایه َٖز ٽٍ ٍّیڈ ثشًاوي ىٍ ډلًٍی دیَٚيی ثپىي ي اځَ ىٍ ن َ٩ثڂیَیڈ ٽٍ یَاو َُٚـ َٕىٙز ٍا ثبُځٚب یی ٍّیڈ ىٍياٹ ٬سىُب ثٮي اُ 6ډبٌ سًاوٖز ٍاٌ ح یبوڂَ ایه ياٹ٬یر إز ٽٍ ایه ٽبٍ ثَای ٍّیڈ ثٖیبٍ ځَان سمبڇ ٽىي ،هًى ة ة ة َمیه ػُز ٙيٌ ي ىٍياٹ ٬ویَيَبی ٍّیڈ ٍا ىٍ ٽَىٕشبن رٟ٭یٴ ٽَىٌ ي ٌ یٚمَځبن ثیٚشَ إز ٽٍ ٙمب ډیثیىیي ٽٍ ثٮي اُ ثبُځٚبئی ایه ٍ اٌ ،سلَٻ ح ٍىن دیٚمَځبن ثٍ دبیڂبَُب ي ویَيَبی ٍّیڈ نٌ سىُب ٙيٌ ي اډپبن ٍٟثٍ ياٍى ٻ ٻسَ وٚيٌ ،ثچپٍ ثبال ٍٵشٍ ي ٍٟثبر ثٔیبٍ هَىٽىىيٌای ثٍ ٍّیڈ ىٍ ىاهڄ ڇ ََُٙب ي دبیڂبَُبی ډوشچٴ ياٍى ٙيٌإز. ٓ :ٽبٻ ىٽشَ ٙمب ىٍ اٍُ یبثیای ٽٍ اُ ایه َؼًڇ ٽَى یي یپی اُ ىالیڄ كمچٍ ٍا آډبىٌٕبُی ډلی ٣ثَا ی یټ آڅشَوبسیً آډَیپبیی ًٽَ ٽَىیي .هًة هًى ډب َڈ امیَاً ًٙاَي ثٔیبٍ ىیڂَی اُ َمپبٍی ویَيَبی ياثٖشٍ ثٍ آډَیپب
309
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثب ٍّیڈ همیىی ىٍ َٕٽًة ویَيَبی اوٺالثی ؿٍ ىٍ سَُان ؿٍ ىٍ ثچًؿٖشبن ي ؿٍ ىٍ ٕبیَ ػبَب ډ٘اَيٌ ٽَىٌا یڈ .آیب ثىٙ َ٪مب ایه إشَاسْی ياثٖشڂبن ثٍ اډذَیبڅٖڈ اًٝالً ڇیسًاوي ثَای آوُب ډًٵٺیشی ٌة َمَاٌ ىاٙشٍ ثبٙي؟ یىیي ،ػًاة ٌة این ٕئًاڃ ٙمب ،ىٍياٹَ ٬ڈ ٙبډڄ اثٮبى ىٽشَ ٹبٕمچً :ثت ىاهچی إز ي َڈ اثٮبى ثیهاڅمچچی .ډه اڅجشٍ ػًاثڈ ٍا ثٍ اثٮبى ىاهڄ ی ډلييى ڇیٽىڈ .س ًٍٞٽهیي ٽٍ اډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ډیهًاَي ىٍ ایَان آڅشَوبسیًی َٕٽبٍ ثیبيٍى ٽٍ ایه آڅشَوبسیً َ ،ڈ ثشًاوي ډٖشٺَ ثًٚى ي َڈ ډىبٵ ٬آډَیپب ٍا كٶ ٨ثپىي .اڅجشٍ ٌة ن َ٩ډه ٍّیڈ همیىی االن َڈ ثٖیبٍی اُ ػًاوت ډىبٵ٬ ٍّیی إز وبدبیياٍٍّ ،یمی إز ٽٍ آیىيٌ آډَیپب ٍا كٶ ٨ډیٽىي ،يڃی ؿًن ڇ وياٍى ،آډَیپب اُ سَٓ ایىپٍ ٕٺً ٍّ ٣یڈ همیىی ىٍياٹ ٬ډًػت ٍيی ٽبٍآډين یټ ٍّیڈ ىډپَاسیٻ یب ٍاىیپبڃ ىٍ ایَان وًٚى ،ٽً ٘ٙڇیٽىي ٽٍ ثٍ ډًٹ٬ ثٍ ػبی ایه ٍّیڈ ،یټ ٍّیڈ وٖجشبً دبیياٍ يڅی ثیٚشَ ة ٌ ا٣ٛالف ٍ٣ٵياٍ آډَیپب َٕ ٻاٍ ةیبيٍى ي ثؼبی ایه ٍّیڈ ،یټ ؿىیه ٍّیمی ٍا ىٍ ایَان ډٖشٺَ ٫ٟیٴ ًٙى ،ٽٍ ثًیٌْ ثٮي اُ ة ػبیی ثَٕي ٽٍ ٽبډالً ر ثپىي .اځَ ٍّیڈ همیىی ٌ ډَٿ هڈیىی ؿىیه ي ٟ٭ی دی٘ هًاَي آډي ،آنيٹز آډَیپب اځَ ثوًاَي ىٍ آن ډًٹٍّ ، ٬یمی ثٍ ػبی ٍّیڈ همیىی ثڂمبٍى ىؿبٍ ډٚپالر ةٓیبٍ ُیبىی هًاَي ٙي .اُ آن ػمچٍ ډوبڅٶز ویَيَبی ٍاىیپبڃ
ٟ ،ى اډذَیبڅیٖز ي
ىډپَاسیپی ٽٍ اٽىًن ىٍ ایَان يػًى ىاٍوي ،ډبوىي ف ُة ىډپَارٕ ،بُډبن ډؼبَيیه ي ویَيَبی ؿخ ىیڂَ .ةٌ ایه ػُز ٹجڄ اُ
اُ ثیه ٍٵشه ٍّیڈ
همیىیَٕ ،ٽًة ایه ویَيَب ي آوُڈ سبٌُ ٌة ىٕز هًى ٍّیڈ
هڈیىی ،ثَای
آډَیپب یټ ٭مڄ ثٖیبٍ ایيٌآڅی آر ،اډب سب ؿٍ اوياٌُ ٭ًاډڄ آډَیپبئی یب هًى
310
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
آډَیپب ىٍ ایه ٭مڄ ډًٵٸ هًاَىي ٙي ،ډه ٵپَ ڇیٽىڈ ٽٍ ٙبؤ ډًٵٺیز اډذَیبڅیٖڈ آډَیپب ىٍ ایه ډًٍى ُیبى ویٖز .ؿَا ٽٍ نیَيَب یی ٽٍ ٕبڅُبی ٕبڃ ٣يٍٽچی ٟ٭یٴ ٙيٌاوي. ثب آډَیپب َمپبٍی ډیٽَىوي ،ىٍ ایَان ة ٣يٍٽچی ثبال ٍٵشٍ ي ثًیٌْ ثٮي اُ ډَىڇ ایَان ًَٙیبٍوي ،آځبَی ډَىڇ ایَان ة سلمڄ ىي وً ٫ىیپشبسًٍی ،یپی ىیپشبسًٍی ٙبَىٚبَی ي ىیڂَی ىیپشبسًٍی ٹَين يٓ٣ائی همیىی ،ډَىڇ سٚىٍ آُاىی ي آُاىیُبی ىډپَاسیټاوي ي ا ځَ ىٍ ایَان ٵَىا ،آُاىیُبی ىډپَاسیټ يػً ى ىاٙشٍ ثبٙي اډذَ یبڅیٖڈ آډَیپب ووًاَي سًاوٖز اٍاىٌ هًى ٍا ثَ ډَىڇ سلمیڄ ٽىي ي ٌة َمیه ػُز ٵپَ ډیٽىڈ ٽٍ ٙبؤ ډًٵٺیز آډَیپب ىٍ سلمیڄ یټ ٍّیڈ ٽبډالً آډَیپبئی ډبوىي ٍّیڈ ٙبٌ یب ډٚبثٍ آن ُیبى ویٖز ي ډه ثٍ سلَٻ ي
یڂَی ي سًاوبئی ویَيَبی اوٺالة
ىډپَاسیٻ ا یَان ىٍ آیىيٌ اډیيياٍڇ ي اډیيياٍ َٖشڈ ٽٍ ایهثبٍ ىٍ ایَان ،ياٹٮبً یټ ٍّیڈ ىډپَاسیټ ثَإبٓ یټ دچًٍاڅیٖڈ ياٹٮی ډٖشٺَ ثًٚى. ٓ :ٽبٻ ىٽشَ! ثه َ٩ډیآیي ٽٍ ٍّیڈ همیىی َمبن٣يٍی ٽٍ اُ ویَيَبی ډٮَيٳ ثٍ "ػبٗ" ىٍ ٽَىٕشبن ي هبئه ىٍ َٕإَ ایَان یب و٪یَ كِة سًىٌ صٍیز إشٶبىٌ ډیٽىي ،ومًوٍاٗ ایه دیبڇ اهیَ همیىی ي ثوًٚىځیای ٽٍ ي اٻ ٙبډڄ كبڃ ٕبياٽیُب ٙي ٽٍ ثبڃ٣ثٕ ٬بياٽیُب ثٮىًان ةىسَ یه ومًوٍ ىٍ وَ٪ ځَٵشٍ ٙيٌ سب ٍاٌ َمپبٍی ثٺیٍ ویَيَبی ياثٖشٍ ثٍ ٍّیڈ ځـ ً ٙشٍ ثب ٍّیڈ همیىی ثبُ ًٙى .يڃی ثى َ٪ډیآیي ٽٍ َمبن َٕوًٙز سًىٌایُب ىٍ اوش٪بٍ ایىُب ص إشٶبىٌ اُ ایىُب ٍا هًاَي ثًى .یٮىی ٍّیڈ ثٍ ډق ٟایىپٍ سًاوٖز كياٻٍ ثپىي آوُب ٍ ا ٽىبٍ هًاَي ځـ ً اٙز ي َٕٽًة هًاَي ٽَى .آیب ثىٙ َ٪مب َڈ َمیه٣يٍ إز؟
311
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یىیي ،اڅجشٍ ثبيٍ وڈیٽىڈ ٽٍ ٍ٣ٵياٍان ٍّیڈ ٙبَىٚبَی یب ىٽشَ ٹبٕمچً :ثت ٕڄ٣وز ٣څجبن كَٵُبی همیىی ٍا ثبيٍ ثپىىي ،ؿًن ایىُب ٽٖبوی َٖشىي ٽٍ سبٽىًن ٍٟثٍ ٽبٵی اُ ًٕی ٍ٣ٵياٍان همیىی ىیيٌاوي ي ٙمب ډیىاویي ٽٍ ٕڄ٣وز ٣څجبن ډٮمًالً اٵَاىی َٖشىي ٽٍ ڇسٮچٸ ثٍ ډَٵٍسَ یه ٹَ َٚبی ػبډٮٍ ٍٙبن ىٍ هبٍع ُويځی ډیٽىىي ،٭يٌ ُیبىی ٍا َڈ اُ وَ٪ ډب ډیثبٙىي .ایىُب اٽض ٟویٖشىي ٽٍ ُويځی ډَٵٍ هًى ٍا سٮياى سٚپیڄ ومیىَىي ي ثٍ َیؾ يػٍ كب ٍ ىٍ هبٍع ٍَب ثپىىي ي سه ثٍ ایه ٽبٍ ثيَىي ٽٍ ثٍ ایَان ثَځَىوي ي اډیيياٍ اٙىي ثٍ ا یىپٍ همیىی ي٭يٌَب ی٘ ٍا ٭مچی ثپىي .ؿًن ثب سؼَثٍ ٽبٳ ی ٽٍ ة َڈاٽىًن ٹََٚب ي ویَيَبی ٕیبٕی ایَان اُ ٍّیڈ همیىی ىاٍوي ،ٵپَ ڇ یٽىڈ ٽٍ ،وٍ ٕڄ٣وز ٣څجبن كَٳ همیىی ٍا ځًٗ ثپىىي ي وٍ سبٌُ اځَ كَٳ همیىی ٍا َڈ ځًٗ ٽَىوي ي ثٍ ایَان ثَځٚشىي ،ثشًاوىي ٽبٍی اُ حی٘ ثجَوي .ىٍ ََ ًٍٝر ،آوـٍ ثَای ډب ډٖچڈ إز $ایه إز #ٽٍ ٍّیڈ همیىی ٍّیمی إز ٍیبٽبٍ ٽٍ ىٍياٹ ٬ىٍيٯ ٍا سب كي ٕیبٕز ٍٕمی ىيڅز اٍسٺب ء ىاىٌ ي آوٺيٍ ىٍ ي٣ن ډب ىٍيٯ ځٶشٍ ٽٍ ٽمشَ ٽٖی كَٵُبی آهًويَب یی ڇصڃ همیىی ٍا ثبيٍ یيا ثًٚى ي ثٍ ي٭يٌ َبی همیىی ىڃ هًٗ هًاَي ٽَى ي اځَ ٽٖی َڈ اكیبوبً ح ثپىي ،اي ىیڂَ ثبیي َمبن َٕوًٙشی ٍا ىٍ اوش٪بٍ هًى ثجیىي ٽٍ ثٺًڃ ٙمب
،
سًىٌای َب ىیيوي یب ىیڂَ ٕبُډبوُبئی ٽٍ سب ؿىيی دی٘ ثَای ٍّیڈ همیىی ٕیىٍ ډیُىوي. ٓ :ٽبٻ ىٽشَ! دي یيٌ ػيیي ىٍ سبٍین ډجبٍُار اهیَ هچٸ ٽَى َٙ ،ٽز نیَيَبی دیٚمَٿ اسلبىیٍ ډیُهی ٽَىٕشبن ٭َاٷ ثٍ ٍَجَی ٽبٻ ػالڃ ٣اڅجبوی ،ٽٍ ىٍ ایىؼب ثٍ ویَيی دٚشیجبن ډٮَيٳ ٙيٌاوي ىٍ ىٵب ٫اُ ډىب ٣ٷ
312
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
آُاىٙيٌ إز .اٍُ یبثی ٙمب اُ ایه ډٚبٍٽز ؿیٖز؟ ػًاوت ڇصثز ي افیبوبً ی آوَا ؿڂًوٍ اٍُیبثی ډیٽىیي؟ ډىٴ ىٽشَ ٹبٕمچً :اڅجشٍ ډه ىٍ ا یه َٙٽز ثٍ َیؾ يػٍ ػًاوت ډىٶیای ومیثیىڈ. ٵپَ ڇیٽىڈ ٽٍ ایه یټ ٽبٍ ثٖیبٍ ٣ثیٮی إز ٽٍ يٹشی ډب ثٮىًان یټ كِة ىډپَار ي اوٺالثی ،اُ َمٍ ویَيَبی اوٺالثی ػُبن
،اُ َمٍ ػىجُٚبی
ص ډب ثٮىًان ٽَىَبی یىڈ ٽٍ ڇ الً آُاىیجو٘ ػُبن دٚشیجبوی ډیٽىیڈ ،ىڃیچی ومی ة آُاىیوًاٌ ایَان اُ ډجبٌٍُ ٽَىَبی آُاىیوًاٌ ٭َاٷ دٚشیجبوی وپىیڈ ي ةٌ َمیه سَسیت ىڅیچی ومیثیىڈ ٽٍ ثٍ ډًٹ ، ٬هًى ٽَىَبی آُاىیوًاٌ ٭َاٷ اُ ډجبٌٍُ ډَىڇ ٽَىٕشبن ایَان ىٍ ٍاٌ ىډپَإی ثَای ایَان ي هًىډوشبٍی ثَای ی
یجبوی وپىىي .ثىبثَا یه ډه َٙٽز دیٚمَځبن اسلبىیٍ ډیُه ٽَىٕشبن دٚز
ٽَىٕشبن ٭َاٷ ٍا ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ،ثٍ ٭ىًان دٚشیجبوی اُ دیٚمَځبن كِة ىډپَار ،یټ ٭مڄ ثٖیبٍ ٣ثیٮی ډیىاوڈ ،ثًیٌْ $ایىپٍ #ایه ٭مڄ ٍا ډه كمڄ ثَ آځبَی ٍَجَی اسلبىیٍ ډیُهی ٽَىٕشبن ډی ثیىڈ ٽٍ ثٍ م ٍ ٣اٝڄی ىٍ هبيٍڇیبوٍ ٽٍ ٭جبٍسٖز اُ ٍّیڈ همیىی
،
،ةٌ ٭ىًان اٍسؼب٭یسَیه
٭ٺتاٵشبىٌسَیه ي ىٍويٌسَیه ٍّیڈ دی ثَىٌ إز ،ىٍ كبڅیپٍ ىٍ ٭َاٷ ثَای كٺًٷ ډَىڇ ٽَىٕشبن ډجبٌٍُ ډیٽىي ،ىٍ َمبن ډًٹَ ٬ڈ ،ثٔیبٍی اُ ویَيَبی هًى ٍا يٹٴ ٽمټ ثٍ دیٚمَځبن كِ ة ىډپَار ٽَىٕشبن ا یَان ډیومبیي ي ډب اُ ایه ٭مڄ اسلبىیٍ ډیُهدَٕشبن ٽَىٕشبن ٽبډالً إشٺجبڃ ڇیٽهیڇ ي ىٍ ٟډه ایه ٍا وٚبوی اُ ثبال ٍٵشه آځبَی ٕیبٕی ٕبُډبوُبی ٽَىٕشبوی ډیىاوڈ
.ىٍ
سبٍین ډچز ٽَى ثبٍَب اسٶبٷ اٵشبىٌ ٽٍ اٵَاىی اُ ثوٚی اُ ٽَىٕشبن ثٍ ٽمټ ػىج٘ی ىٍ ثو٘ ىیڂَ ٽَىٓسبن ثَيوي ،يڃی ایه ووٖشیه ثبٍ إز ٽٍ ىٍياٹ٬
313
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
یټ ٕبُډبن ٕیبٕی ،سٞمیڈ ځَٵشٍ ٽٍ ثٍ ػىج٘ ىډپَاسیټ هچٸ ٽَى ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ٽمټ ثپىي ي ډیهًاَڈ ا
ٟاٵٍ ثپىڈ ٽٍ سىُب اسلبىیٍ
ډیُهدَٕشبن ٽَىٕشبن ٭َاٷ وجًى ٽٍ ایه ٽبٍ ٍا ٽَى ،ثچپٍ كِة ًٕٓیبڅیٖز ٽَىٕشبن سَٽیٍ َڈ َڈیه ٽبٍ ٍا ٽَى ،ثب ایىپٍ ویَيی ُیبىی ثٍ ٽَىٕشبن ایَان وٶَٕشبى ،يڅی َڈ اډپبوبر ي دیٚمَځبن هًى ٍا ىٍاهشیبٍ كِة ىډپَار ٹَاٍ ىاى ي َڈ ىٍ ډجبٌٍُ ٭چیٍ ٍّیڈ همیىی َٙٽز ٽَىوي
.ػىج٘ ٽَى
٣يٍٽڄی سٚوی ٜىاىٌ ٽٍ ٍّیڈ همیىی اٍسؼب٭یسَیه ي يكٚیسَیه ٍّیمی ة إز ٽٍ ىٍهبيٍډیبوٍ يػًى ىاٍى ي ډجبٌٍُ ثب ایه ٍّیڈ ،ىٍ ياٹ ٬ي٩یٶٍ َمٍ اوٖبوُبی آُاىیهًاٌ ي َمٍ ىډپَاسُب ی ډه٣ٹٍ هبيٍڇیبوٍ إز . ٓ :ٽبٻ ىٽشَ! امیَاً ٙبیٮبر ثٖیبٍی ٍاػ ٬ثٍ ڇً اٽٌَ ډبڇ ػالڃ ٣اڅجبوی ي اسلبىیٍ ډیُهدَٕشبن ٽَىٕشبن ٭َاٷ ثب ډٺبډبر ىيڅز ٭َاٷ دیَاډًن سلٺٸ هًىډوشبٍی ىٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ثڂًٗ ډیٍٕي .ىًٍٍٝر ٝلز ا یه ٙبیٮبر ،ډًٵٺیز اكشمبڅی ایه ډٌاٽَار ٍا سب ؿٍ ڇیِان اٍُیبثی ډی ٽهیي ي ة ډجبٍُار ٽَىٕشبن یَی ٍ ىًٍٍٝر ډًٵٺیز ډٌاٽَار ٵپَ ډیٽىیي ؿٍ سأ ص ایَان هًاَي ځـً اٙز؟ ڃ ٙمب اُ ا یه ٙبیٮبر ا٥ال ٫دیيا ٽَىیڈ ي ډه ىٽشَ ٹبٕمچً :اڅجشٍ ډب َڈ ڇص ٵپَ ډیٽىڈ ٽٍ ایه ډٌاٽَار اُ ؿُبٍؿًة ٙبیٮبر َڈ هبٍع ٙيٌ ي ٍَجَا ن اسلبىیٍ ډیُهدَٕشبن ٽَىٕشبن َڈ ؿىیه ډٌاٽَاسی ٍا ډوٶی ومیٽىىي .سب ؿٍ اوياٌُ ډب ثٍ ډًٵٸیز ایه ډٌاٽَار اډیيي اٍیڈ یب هًٙجیه َٖشیڈ ،ایه ٍا ىٍياٹ٬ ثبیي ٍ٣ٵیه كڄ ثپىىي ،ؿًن ا یه ډٖئچٍ ډَثً ٣ثٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ إز ي ایه ډَىڇ ٽَىٕشبن ٭َاٷ َٖشىي ٽٍ ثبیي ىٍثب ٌٍ ایه ډٌاٽَار و َ٪ثيَىي ي
314
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هًإشٍَبی هًى ٍا آن ؿىبوپٍ ٍٟيٍی ي ثؼب ډیىاوىي ډَ٦ف ثپىىي ،اډب سب آوؼبیی ٽٍ ثٍ ډب ډَثً ٣إز ،هًة ډب اڇیيياٍیڈ ي هًٙلبڃ هًاَیڈ ٙي اځَ ؿىیه اسٶبٹی ثیبٵشي. %%% اهجبٍ ٍاىیً إَائیڄٕ ،ب٭ز 6ثٮي اَُُ٩ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان
ٵز: ٿ
"ٍّیڈ ػمًٍُى إالډى ایَان اهی ٍاً سٮياىى اُ ویَيَبى هًى ٍا ٻ ٌ ٭چی ٌ ة ػجٌٍ َبى ٭َاٷ ډىشٺڄ ٕبهز ٌ إز" . هًىډوشبٍی٥چجبن ٽَى ڇیػهٿويٌ ، ٵز ،اٵِيى: ٵَاؤ ىٍ حاٍیٔ ٕوه ڇ یٿ ٌ ٿا ٍى ٻ ثب ومبیىي ٌ هجَ ُ ٹبٕمچً ٌ إياٍان ىيڅشى ىٍ ٽَىٕشبن ثَ ىيیٖز َِاٍ وٶَ ثبڅٰ "َڈاٽىًن سٮياى ح ٓ َِاٍ ٹَاٍ ځبٌ و٪بډى ډٖشٺَ َٖشىي. ٻ ىٍ ٌ ڇیًٙى ٌ
ٵزٌ ٹبٕمچً ، " ةٌ ٿ
ٓ اُ كمالر ٿٕشَى ٌ ویَيَبى ىيڅشى ىٍ ٘ٙډب ٌ هًىډوشبٍی٥چجبن ٽَى ح ة ویَيَبى ٍٵزاوي .آوُب ىٍ ٕب٭بر ٍيُ ٌ ی٘ ٿ ٌ إشَارى ػيیيى ىٍ ح ّ ځٌٙشٍ، آُاىان ىٍ ػبىٌَب ٍٵزيآډي ٽىىي ،يڅى ثب ٵَإٍیين ٌ ىيڅشى اډپبن ڇیىَىي ٙت ،ػهٿػًیبن ٽَى ثَ َڈٌ وٺب ٣ډٖچ ٤ڇیثبٙىي. ٵز" :اُ ٽمټ يى سٮياى ػهٿػًیبن هًى ٍا ى ٌ َِاٍ وٶَ ثَآيٍى ٽَى ي ٿ ٵزٌ ٹبٕمچً ،ثُبى إچق ٌ ى ٍ ٿٕشَى ٌ اَبڅى ٍيٕشبَب ثَهًٍىاٍ َٖشىي .ةٌ ٿ یبٵز ُیَا ثيوجبڃ ٭ٺت وٚیىى ډبَُبى اهیَ ویَيَبى ٽَىٕشبن اهیَاً ٽبَ٘ ٌ، ایَاوى اُ ٙمبڃ ٭َاٷ ،ډٺبىیَ ُیبىى ٕالف ثيٕز ٽَىَب اٵشبىٌ إز". %%%
315
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
يٚى سادیB.B.C ٛ يفت تا دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕ ٛدتیشوُ حضب دٔىشات وشدستاٖ ایشاٖ ٕب٭ز ٙ 8/30ت ـ 1365/4/12 ٌ ّ یَ سیمًٍیبن :آٹبی ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچًٙ ،مب ثٍ ٭ىًان ٍَجَ كِة یثیىیي یب ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،آیب ثَٹَاٍى ىډپَإى ىٍ ایَان ٍا ډمپه ڇ هیَ؟ ٿٵشٍ ٙيٌ ٽٍ
ػًاة :ثجیىیي ،ايالً ایىپٍ ىٍ ٽًٍَٚبى إالډى ایىًٍ٦
یبىٌ وٚيٌ ،ډَثً ٣ثٍ إالډى ثًىن آوُب ویٖز ،ډَثً ٣ثٍ ایه َٖز ىډپَإى ح ٽٍ َمٍ ٽًٍَٚبى إالډى ،ىٍ ياٹ ٬ػِي ٽًٍَٚبى ػُبن ًٕڇ ثٚمبٍ ڇیٍيوي ،یٮىى ػِي ٽًٍَٚبى ٭ٺت اٵشبىٌ َٖشىي اُ و َ٪اٹشٞبىى ي اػشمب٭ى ي ٿ اُ و َ٪اٹشٞبىى ي اػشمب٭ى ػچً ثیٶزنى َٙ ،ای ٤ایؼبى ىډپَإى ة ٌ يػًى اٍ هًاٌ ى آډي ي اډب آنؽٌ ډَثً ٣ثٍ ایَان آیىيٌ إز ََ ،ایَاوى ډیُه دَٕز ي آُاىیوًاٌ ثبیي ایه ياٹٮیز ٍا ىٍٻ ثپىي ٽٍ ثٮي اُ َٕ$وڂًویٍّ #یڈ ٽىًوى ىي كبڅز ثیٚشَ ىٍ ایَان يػًى ووًاَي ىاٙز :یب ثبُ َڈ ىٕشُب
یى ٹيٍر ٍا
یبىٌ هًاَي ٽَى ٽٍ ثٍ ثيٕز هًاَي ٿٍٵز ي ىیپشبسًٍى ٍا ډؼيىاً ىٍ ایَان ح و َ٪ډب یټ ؽویه ىیپشبسًٍ ای ىٍ َٙای ٤ٵٮچى ډىؼَ ثٍ ػه ٿ ىاهچى هًاَي ی٘ ثیىى ٽىي .ي یب ایىپٍ ډیُه دَٕشبن ي ٙي ٽٍ ٭بٹجش٘ ٍا َیؽٽٔ وڈیسًاوي ح آُاىیوًاَبن ثٍ ایه وشیؼٍ هًاَىي ٍٕیي ٽٍ ڇ یسًاوىي ثب َڈ َمپبٍى ٽىىي ي څًٍاڅیِڇ ىډپَاسیټ ثب ََ ٕبُډبوى ي ََ ىٕشٍ ثَإبٓ ح
اى آُاىوٍ ثشًاوىي
وَ٪ار هًىٙبن ٍا اثَاُ ٽىىي ي ىٍ اىاٌٍ اډًٍ ٽَٙ ًٍٚٽز ٽىىي .ډب ثٍ ٭ىًان كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان آډبى ٿى ٽبډڄی ثَاى ىډپَإى ىاٍیڈَ .میه
316
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
االن ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ىډپَإى ثَٹَاٍ إز ي يٹشى ٽٍ $ىٍَٙ #ای ٤ػهٿى ډى٦ٺٍاى ،ثشًان ىٍ ٽ ًٍٚ٭ٺت اٵشبىٌاى ىډپَإى ٍا ډٖشٺَ ومًى ،ؽٍا وڈیًٙى ىٍ ایَان آیىيٌ ىډپَإى ٍا ډٖشٺَ ٕبهز .ي ٙپڄ ىيڇ ػهٿ ىاهچى إز ،اُ و َ٪و٪بډى ٵپَ وڈیٽىیڈ ٽٍ َیؽ ٕبُډبوى ثٍ اوياٌُ ډب آډبى ٿى ثَاى ػه ٿ ىاهچى ىاٙشٍ ثبٙي ،اډب آٍُيى ډب ایه إز ٽٍ ایَان ى ؽاٍ ػهٿ ىاهچى و ًٚى. ثبٍى ایىپٍ آیىيٌ ایَان ي َٕوًٙز ایَان
ٍا ثب ؽویه ػه ٿى ي ثب ي٬١
إشَاریپى ٽٍ ٽًٍٚډبن ىاٍى ،ثٍ ه َ٦هًاَي اوياهز. ّ اډیياياٍٽىىي ٌ ٓئياڃ :آنؽٌ ثوًاَیي آٹبى ىٽشَ ،آیىيٌ ٽًٍَٚبى ٵٺیَ ُیبى ویٖز ،اٽظَیز ایه اٹچیشُب آىډُبى ػًان ثب ٕه ٽمشَ اُ ٕ 15بڃ َٖشىي ،كي اوش٪بٍ هیچى ُیبى $إز #ي ٿډبن وپىڈ َیؽ ىيڅشى ثشًاوي ایىُب ٍا ىٍ ډير ٽمى ثٍ آٍُيَبیٚبن ثَٕبوي .ىٍ وشیؼٍ ٭ٞجبوى هًاَىي ٙي ي ثٍ سَيٍیِڇ ي ډٖبئچى $ایىـىیه #ىٕز هًاَىي ُى؟ ػًاة :ډب ثٍ ٭ىًان كِة ىډپَار ثٍ ىډپَإى ایمبن ٭میٸ
ی ىاٍیڈ ي
ٍيٍٕ ػُبوى َڈ وٚبن ډیيٌ ٽٍ ثٖیبٍى اُ ٽًٍَٚب ََ ؽوي ثشيٍیغ ي ََ ؽوي ح ی٘ ڇیٍيويٙ .مب ثٍ ٽًٍَٚبى آَٖشٍ ،يڅى ىٍ وُبیز ٌة َ٥ٳ ىډپَإى ح آډَیپبى السیه نٿاٌ ثپىیي ،هًاَیي ىیي ٽٍ اٽظَیز ایه ٽًٍَٚب سب ؽوي ٕبڃ ٍٵشبٍ ثًىوي ،االن ثٍ وً٭ى اُ ىډپَإى ی٘ ىٍ ىٕز ىیپشبسًٍَبى و٪بډى ٿ ح ٍٕیيٌاوي .ؽٍا یټ ؽویه ي١ٮى ىٍ ایَان ډب ډمپه وجبٙي ،ثب ىٍو َ٪ٿٍٵشه اٍى ایىپٍ ډَىڇ ایَان ٵََهٿى ٭بڅى ىاٍوي ي ډَىڇ ایَان ثًٍ٦ٽچى ډَىڇ ٕبُ ٿ َٖشىي ي ایه ؽیِى إز ٽٍ ٵَنٿیُب ثُ٘ ڇ یٿيیىي .ىٍ ایَان ډب ػِ ىٍ ىيٍان اهیَ ػمًٍُى إالډى ،ىٍ ثیه ډَىڇ ثٔیاٍ وٶًً ىاٙشٍ ي ثيیه سَسیت
317
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ډب َٙای ٤ایؼبى ىډپَإى ىٍ ایَان ٍا ىاٍیڈ ي ډه اډیيياٍڇ ٽٍ
ؽویه
ىډپَآیای ىٍ آیىيٌ ىٍ ایَان ياٹٮبً ډًٵٸ ثًٚى. %%% يٚى جاْ جٟاٖ ٕ٘اى سادیB.B.C ٛ يفت تا دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕٛ ٕب٭ز ٙ 8/45ت 65/5/29 ٿي یى ثب ٭مَ ایچوبوى ُاىٌ ،٭ ً٢ٽمیشٍ ٵز ىٍ ػبڇ ػُبنومبى ىیٚت ،ٿ ډَٽِى ٽًډچٍ ي كِة ٽمًویٖز ایَان ىاٙشیڈ ي ٹَاٍ ٿـٌاٙشیڈ ٽٍ اډٚت َڈ ٝلجشى ثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ىاٙشٍ ثبٙیڈ .ؽٍیپُبى ٽًډچٍ ي كِة ىډپَار ډيسُبٕز ٽٍ ثوبَ٥ یَ ثَهًٍىَب یى هًویه َٖشىي ي ىٍ ؽوي ٍيُ ٿـٌٙشٍ اهشالٵبر ٭ٺیيسى ىٍ ٿ ویِ هجَ ٍٕیيٌ ٽٍ ُى يهًٍىَبى ػيیيى ډیبن آن ىي ٍم ىاىٌ إز .ٽًډچٍ ًیَٗ آس٘ ثٔ إز ي كِة ىډپَار ڇ یٿيیي ٽٍ ڇیٿيیي ٽٍ كب َ١ثٍ ح ٓ اُ ایىپٍ ؽويیه ډبٌ ػهٿ ثیه ىي َ٥ٳ ىٍ نٿٍٵشٍ ثًى ،ىيثبٌٍ ثٍ ٽًډچٍ ح ؽٍیپُبى كِة ىډپَار كمچٍ ٽَىٌ ي آس٘ ثٔ ٍا سىُب ثَاى سؼيیي ٹًا ڇیهًاَي .كِة ىډپَار َڈ ؽویه ډي٭ى إز ٽٍ
یٚمَ ٿَبی٘ اهیَاً ح
٭مچیبر سُبػمى يٕیٮى ٍا ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ٭چیٍ ویَيَبى ىيڅز ډَٽِى آٱبُ ٽَىٌ اوي .ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٍٕیي: ی٘ ىٍ څىين ثًى .ثبٹَ ډٮیه ٟډه ډٞبكجٍ اى اُ اي ح ایَان ؽوي ٍيُ ح ٽٍ ٵٮالً اي١ب ٫و٪بډى ٽَىٕشبن ثَ ؽٌ ډىًاڃ إز؟
318
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ػًاة :اُ و َ٪و٪بډى ،ډب ىٍ ٽَىٕشبن كبال ٍٕ ډى٦ٺٍ ډوشچٴ ىاٍیڈ. ډىب٥ٺى ٽٍ سلز ٽىشَڃ ٙيیي ٍ ّیڈ َٖشىي ،ډظڄ ََُٙبى ثٍِ
ٿ ي وٺب٣
إشَاریټ ي ٍاَُبى إشَارّ یټ .ډى٦ٺٍ ىيڇ ډى٦ٺٍ اى إز ٽٍ اُ ّ ثٖیبٍ ٕب٭ز ٝ 8جق سب ،َُ٩ 5اٵَاى ډٖچق ٍ ّیڈ ایه ډى٦ٺٍ ٍا ىٍ ٽىشَڃ هًى ٍىوي ي اُ 5ثٮياُ َُ٩سب ایٿاَُبى هًىٙبن ثَ ڇ یٿ ٓ ثٍ ح یَوي ي ٓح ڇیٿ ٿ ان إز .یټ ډى٦ٺٍ ىی ٍ یٚمَ ٿ ٝجق ٍيُ ثٮي ،ىٍ ياٹ ٬ایه ډى٦ٺٍ ىٍ اهشیبٍ ح ان ډب یٚمَ ٿ َڈ يػًى ىاٍى ثٍ ٭ىًان ډى٦ٺٍ ًٕڇ ،ٽٍ ثٍ ًٍ٥ٽچى ىٍ ٽىشَڃ ح ٌ ٕز ٽٍ یټ َُٙٽً ؽٽى َڈ َىًُ ىٍ اهشیبٍ ډبٕز ،ثب ایىپٍ 2ډبٌ حی٘ هیچى ٽًٙیي ٽٍ ایه ٍ َُٙا اُ سَٞٳ ډب ىٍ ثیبيٍى ٽٍ ډًٵٸ وٚيٌ ،ایه ، َُٙ "وًًٕى" ىٍ إشبن ٽَډبوٚبٌ إز. ًٕاڃ :آ و ًٍ٦ٽٍ ومبیىيٌ َب ي ا٭٢بى ٽًډچٍ ڇیٿيیىي سٮياى ویَيَبى آوُب ىٍ ىاهڄ ٽَىٕشبن ٙمبڅى اُ ویَيَبى ٙمب ثیٚشٌَ ،وٙ َ٪مب ٍاػ ٬ثٍ ایه ؽیٍ؟ ع :ايالً ىٍ ٽَىٕشبن ٙمبڅى آوُب اٝالً يػًى وياٍوي ،اُ ٽَىٕشبن ډَٽِى َڈ ٍاويٌ ٙيٌاوي .ٽًډچٍ االن ٵٺ ٤ىٍ ډى٦ٺٍاى ثٍ إڈ "َٕٙیً" ٽٍ ډى٦ٺٍ اى إز ىٍ ډیبن ٕٺِ ي ثبوٍ ي ډَیًان ،ك ًٍ٢ىاٍى ي اٿٍ وٺ ٍٚایَان ٍا هًة یيا ٽَىٌ ثٍ ىاهڄ ٿى ح ىٹز ثپىیي ،آوؼب یی ٽٍ ډٺياٍى اُ هبٻ ٭َاٷ ٵَيٍٵز هبٻ ایَانَٕٙ" ،یً" آوؼب ياٹٙ ٬يٌ إز. ًٕاڃ :اُ يٹشى ٽٍ ډؼبَيیه ډٺَٙبن ٍا ثٍ ثٲياى آيٍىوي ٍاثٙ ٍ٦مب ثب آوُب ؽٌ سٲییَى ٽَىٌ؟
319
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :ډب اُ يٹشى ٽٍ اُ ًٍٙاى ډچى ډٺبي
ڇ ر هبٍع ٙيیڈٍ ،اثٍ٦
اى ثب
ډؼبَيیه وياٙشیڈ .كبال ٽٍ ډٖئًڃ ډؼبَيیه ثٍ ثٲياى ٍٵشٍ َ ،ىًُ سب آوؼبیى ٍٵشٍ وٚيٌ إز. ٽٍ ډه ا٥ال ٫ىاٍڇ سمبٓی ثب كِة ډب ٍٕمبً ٿ ٿ ىاٍوي ي ډٚٲًڃ یٚمَ ٌ ٓ :ډؼبَيیه ډي٭ى َٖشىي ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ح ډجبٌٍُ َٖشىي .آیب ایه كَٳ ىٍٕشٍ؟ ع :ډٺًٞىسبن ىٍ ٽَىٕشبن ایَاوٍ؟ ثچٍ .سب ػبئى ٽٍ ډه ا٥ال ٫ىاٍڇ االن ىٍ َٙای ٤ٵٮچى ،ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ډؼبَيیه ك ًٍ٢وياٍوي. ٓ :ىٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ؽًٍ٥؟ ثًیٌ ك ًٍ٢وياٍنى. ع :ىٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ،ىٍ ََُٙبى ٽَىٕشبن ٭َاٷ ّ ٍٓ :اث ٍ٦ډؼبَيیه ثب ٽَىَبى ٭َاٷؽًٌٍ٥؟ آو ًٍ٦ٽٍ ډه ٙىیيڇ ٩بََاً ٥بڅجبوى ؽويان ، ٍاثٍ٦ا ٙبن ثب اسلبىیٍ ډیُىى ٽَىٕشبن ٭َاٷ ثٍ ٍَجَى ػالڃ هًة ویٖز؟ ع :ثچٍ ،ډب َڈ ایه ٍا ٙىیيیڈ .ڇیىاویڈ ٽٍ آوؼب ډشإٔٶبوٍ ثَهًٍىَبیى َڈ ثیه ایه ىي ٕبُډبن ٍيی ىاىٌ ي ثٍ ایه سَسیت ،ىٍ ډىب٥ٸ آُاى ٽَىٕشبن ٭َاٷ االن ډؼبَيیه ك ًٍ٢ىاٍوي. ٍٓ :اثٙ ٍ٦مب ثب ٍ ّیڈ ٭َاٷ ؽًٌٍ٥؟ آیب ٵپَ ومىپىیي ٽٍ ٙمب ثب ٍ ّیڈ ٭َاٷ ثٍ ََ كبڃ یټ ينٍ ٫اث ٍ٦ىاٍیي ٽٍ ىٍ َُ٥ٵپَ ٽَىَب وٖجز ثٍ ٙمب ٿًاٍ ى؟ اطَ ة عٍ :اث ٍ٦ډب ثب ىيڅز ٭َاٷ ثٖیبٍ ٍيٙه إز .ډب االن ٭چیٍ ىٙمه ډٚشَٻ ڇیػهٿیڈ .ػهٿ ډب ثب ػهٿ ىيڅز ٭َاٷ $٭چیٍ ایَان #ٵَٷ ىاٌٍ .ډب ىٍ ىاهڄ اٍسیِاوى ڇیٽىیڈ ي ثَاى "ىډپَإى ثَاى ایَان ي ایَان ڇیػهٿیڈ ،ػهٿ ح
320
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هًىڇهشبٍى ثَاى ٽَىٕشبن " ڇیػهٿیڈ .ىيڅز ٭َاٷ ىٍ ډَُ ڇ یػهٿى ،یټ ی٘ ڇیثَى ي ثَاى ٝچق ڇ یػهٿى .ثيیه ػهٿ ډيٍن ثب إچلٍ ٕهٿیه ٍا ح سَسیت ،ډب ىٍٕشٍ ٽٍ ىٙمه ډٚشَٻ ىاٍیڈ ،يڅى َيٵُبیمبن ي ٙپڄ ډجبٌٍُډبن ثب َڈ ٵَٷ ىاٍى .ىٍ ١مه َمٍ ڇ ىاوىي ٽٍ ػهٿ ٍّیڈ ٭چیٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن سٺَیجبً یټ ٕبڃ ٹجڄ اُ ػهٿ ٭چیٍ ٭َاٷ آٱبُ ٙيٌ .اكشمبڃ َڈ ىاٌٍ یيا ٽىي ي ػهٿ ډب ٭چیٍ ٍ ّیڈ َڈ ؽوبن ٽٍ ػهٿ ثیه ایَان ي ٭َاٷ ،هبسمٍ ح ثبٗ . اىاډٍ ىاٙشٍ ى ٓ :ثب سًػٍ ثٍ ایىپٍ ٙمب ثٍ ََكبڃ ډٺَسبن ىٍ كبڃ كب َ١ىٍ ٭َاٷ َٖز ،ٵپَ وڈیٽىیي ٽٍ ٙمب َمبو ًٍ٦ٽٍ ډال ډ٦ٞٶى ثبٍُاوى يػٍ اڅمٞبڅلٍ ٿیَیي؟ ٝچق ثیه ایَان ي ٭َاٷ ٹَاٍ ٿٍٵز ٙ ،مب َڈ ي ػٍ اڅمٞبڅلٍ ٹَاٍ ة ةای َمپبٍى ثب ََ ىيڅز ىیٿٍى َٙای٦ـى ٹبئڄ ع :ډب ثَاى هًىډبن ٍ ، ٙيیڈ ،یپی ایىپٍ ثٍ َیؽ يػٍ ،هًىډبن ٍا ياثٖشٍ ثٍ َیؽ ىيڅشى وڈیٽىیڈ .ىيڇ ایىپٍٍ ،اث٦ـٍ ډب ثب ٭َاٷ ثٍ َیؽ يػٍ ثٍ ٍَ١ډَىڇ ٽَىٕشبن ٭َاٷ وجبیي سمبڇ ثًٚى ي سمبڇ وٚيٌ .ډه ٵپَ وڈ
یٽىڈ ٽٍ ٽَىَبى ٭َاٷ ىٍ ایه ډًٍى
ٽًؽٽشَیه ٿالیٍ اى اُ ډب ىاٙشٍ ثبٙىي .ډب اڅجشٍ ىٍ ډى٦ٺٍ اى َٖشیڈ ىٍ ډَُ ایَان ي ٭َاٷ ىٍ هبٻ ٽَىٕشبن ٽٍ سىُب سلز ٽىشَڃ هًىډبن إز
َ ،ی ؽ
ٽٔ ىیٿٍى ػِ ډب ایه ډى٦ٺٍ ٍا ٽىشَڃ وڈیٽىي. ٓ :ي ثبالهٌَ ڇیهًإشیڈ اُ ٙمب ایه ًٕاڃ ٍا ثپىیڈ ٽٍ آیب سلز َی ؽ یيا ث ٍٚٽٍ ٙمب َٙای٦ى ٵپَ ڇیٽىیي ثیه ٙمب ي ىيڅز ایَان یټ وً ٫سًاٵٺىح ثشًانیى ىٍ ىاهڄ هبٻ ایَان ډؼيىاً ثٍ ٵٮبڅیز ةحٍىاُیي؟
321
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :ايالً ىيڅز ایَان ىٍ ثلَان ٽبډڄ ثَٖ ڇ
یثَى $ ،ثٍ څلب #٧اي١ب٫
ان ډب اُ ثُبٍ یٚمَ ٿ اٹشٞبىى ،و٪بډى ،اػشمب٭ى ي ٕیبٕى .ىٍ َٙایـ ٤ٵٮچى ،ح اډٖبڃ وٚبن ىاىوي ٽٍ ىيٍان سُبػڈ يٕی ٬ډب ٵَا ٍٕیيٌ ي
دیٚمَځبن ډب
دبیڂبَُبی ثٖیبٍی ٍا سَٞٳ ٽَىٌ اوي ٽٍ ثٍ و َ٪ډب آٱبُ ډَكچٍ ػيیيى إز .ثَاى ایىپٍ وٚبن ډی ىَي ٽٍ ٍيكیٍ اٵَاى ٍ ّیڈ ثٖیبٍ حاییه آډيٌ .ډب سچٶبسمبن ثٖیبٍ ٽڈ َٖز ي ایه هًى وٚبوٍ ایه َٖز ٽٍ اٵَاى ٍّیڈ ډظڄ 6ـ ٿ ایمبنی ثٍ ایه ٍ ّیڈ وياٍوي .ثٍ ٕ 5بڃ ٹجڄ ،سب آهَیه ٵٚهٿ وڈیػهٿوي ي ىی ٌ ایه سَسیت ٍّ ،یڈ ىٍ ياٹ ٬ىٍ كبڅز ١ٮٴ ٹَاٍ ىاٍى .ثب ایه َمٍ ډب َمیٍٚ ا٭الڇ ٽَىٌ ایڈ ٽٍ كب َ١ثٍ ډٌاٽٌَ َٖشیڈ ي و َ٪ډه ایه َٖز ٽٍ ډٖئچٍ ٽَىٕشبن ٍا اُ َ٥یٸ و٪بډى وڈ یًٙى كڄ ٽَى .يڅى اڅجشٍ هًإشٍ َبى ډب ثٍ ػبى هًىٗ ثبٹى ٌ ٕز ََ .يٹز ٍ ّیڈ ٽىًوى كب َ١ثًٚى هًإشٍ َبى ډب ٍا ٿيیڈ ٽٍ ىٍ ٹجًڃ ثپىي ،ډب كب َ١ثٍ ډٌاٽٌَ َٖشیڈ .ثب ایه َمٍ ،ډشإٔٶبوٍ ثبیي ة ؽَبٍؽية ایه ٍ ّیڈ ثب سَٽیت ٽىًنیاٗ ،ثٍ َی ؽ يػٍ ٵپَ وڈ یٽىڈ ٽٍ ًیَى. ح هًإشٍَبى اٝچى ډب سلٺٸ ة %%% ٓ ٙىجٍ 1366/2/22 ٌ سادی ،B.B.C ٛتش٘أ ٝچٞشٜٞا ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٍَ ،جَ ٕ 55بڅٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان، ىٍ هبوًاىٌاى ډشًڅي ٙي ٽٍ ٕبثٺٍ ٵٮبڅیز ٕیبٕى ٿٕشَىٌ اى وياٙز .ٽً٘ٙ ىٍ اي ثَ آن ثًى ٽٍ ٭چیَٱڈ ٍيٗ ډٮمًڃ ٽَىٕشبن ىٍ آن ُډبن ،ٵَُويان ح هًى ٍا ثٍ ډيٍٍٕ ثٶَٕشىي ي ٭جياڅَكمه سىُب ٽٖى ثًى ٽٍ ىٍ هبوًاىٌ
322
اٗ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٿى اي ثٍ ٕیبٕز اُ ډيٍٍٕ آٱبُ ٙي، ډٖشٺیمبً ثٍ َ٥ٳ ٕیبٕز ٍٵز .ىڅجٖز اي اوٚب یى ىٍثبٌٍ آسُ٘ىن سوز ػمٚیي ثٍ ىٕز إپىيٍ وًٙشٍ ثًى ٽٍ ثَويٌ ػبیٌِاى ٙي .ػبیٌِ ایه اوٚب یټ ٽشبة څىیه ،ثٍِٿسَیه ډَى اوٺالثى ىویب ثًى ي یوز ي ثَ ثیى٘ ٕیبٕى اي سأطیَ ایه ٽشبة ٭الٹٍ ثٍ ٕیبٕز ٍا ىٍ اي ثَا وڀ ٿًاٙز .اډب َٙف كبڃ ي ػِئیبر ُوي ٿى ٹبٕمچً ٍا اُ ُثبن هًى اي ثٚىًیي. ىٽشَ ٹبٕمچً :ډه ىٍ ٕبڃ 1309ىٍ اٍيډیٍ ډشًڅي ٙيڇ؛ سلٞیالر ایبن ٍٕبويڇ ،ثٮياً ثَاى سلٞیڄ ثٍ ٽ ًٍٚٵَاوٍٖ ىثیَٕشبنیاڇ ٍا ىٍ ایَان ثٍ ح ٍٵشڈ ،ډشإٔٶبوٍ ایه ډٞبىٳ ٙي ثب ًٕ ءٹٞي 15ثُمه ٭چیٍ ٙبٌ ىٍ ىاو٘ٿاٌ ي ډه ٵٮبالوٍ ىٍ س٪بََاسى ىٍ ٵَاوٍٖ َٙٽز ٽَىڇ ،ثٮياً ىيڅز ایَان ىیٿٌ ثٍ ډه ثًٍٓ وياى ي ىٍ وشیؼٍ ډؼجًٍ ٙيڇ ٵَاوٍٖ ٍا سَٻ ثپىڈ ي ثًٍٕى ىٍیبٵز ٽَىڇ اُ اسلبىیٍ ثیه اڅمچچى ىاوٚؼًیبن ىٍ ؽٽٖچًاٽى ي ثٍ ایه سَسیت ایبن ٍٕبويڇ .ثٮي سلٞیالسڈ ٍا ىٍ حٍا ٿ ثٍ ح
اً ىٍ ٕبڃ 1331ثٍ ایَان
وغ ٕبڃ ىٍ ایَان ٵٮبڅیز ٕیبٕى ىاٙشڈ ٽٍ ؽَبٍ ٕبڅ٘ ٵٮبڅیز ثبُٿٙشڈ .ح ډوٶى ثًى ي ډؼيىاً ثٍ اٍي
دب ثَٿٙشڈ ي ىٽشَایڈ ٍا ىٍ ٭چڈ اٹشٞبى ىٍ
ایبن ٍٕبويڇ ي ډير ٕ 15بڃ ىٍ ىاو٘ٿاٌ حٍا ٿ ثٍ سيٍیٔ ؽٽٖچًاٽى ثٍ ح ٍىاهشڈ .ووٖز اٹشٞبى ٕیبٕى سيٍیٔ ڇ ح
ٓ َ٥ف ٍیِى، یٽَىڇ ي ٓ ح
ثًی ٌ ثَوبډٍ ٍیِى ىٍاُډير ٍا سيٍیٔ ڇ یٽَىڇ ٽٍ ىٍ ایه ثَوبډٍٍیِى ي ّ یيا ٽَىڇ .ىٍ ٕبڃ 1357ؽوي ډبٌ ٹجڄ اُ اوٺالة م ٜٝح ثًیٌ ر ډًّ ٫ً١ ایَان ،ثٍ ایَان ثبُ ٿٙشڈ ي اُ آن ډًٹ ٬ىٍ ٽَىٕشبن ایَان َٖشڈ .ىٍ ډير ایه ٕ 7بڃ ،ؽويیه ثبٍ ثٍ اٍي
ح ډٖبٵَر ٽَىڇ ،ي اال ثٺیٍ ُوي ځیاڇ ٍا ىٍ ا
ٽًَٖشبوُبى ٽَىٕشبن ڇیٿًٍاويڇ.
323
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٿاٌ ٓٙ :مب ٿٵشیي ٽٍ اين ډًٹ ٬ثٮي اُ ایىپٍ ٵبٍٯاڅشلٞیڄ ٙيیي اُ ىاو٘ ح ٿ ،ثَ ٿٙشیي ثٍ ایَان ي ؽوي ٕبڅى ٍا ٵٮبڅیز ٕیبٕى ڇیٽَىیي ي ډوٶى ٍا حٍٕڈ ٽٍ ىٍ ؽٌ ٹبڅجى ٙمب ٵٮبڅیز ٕیبٕى ڇ یٽَىیي؟ آیب ثًىیي ،ڇی ٍٙة ډٖشٺیمبً ىٍ اٍسجب ٣ثب ٽَىٕشبن ثًى؟ یب ایىپٍ ىٍ ٍاث ٍ٦ثب اكِاة َٕإَى. ډظالً ثب ٽياڇ یټ اُ اكِاة ي ٕبُډبوُب ٵٮبڅیز ڇیٽَىیي؟ ع :اڅجشٍ ډٖشٺیمبً ىٍ اٍسجب ٣ثب ٽَىٕشبن ثًى ،ډه ٵٮبڅیز ٕیبٓیاڇ ٍا ثٮي اُ ؽوي ډبَى ٽٍ ىٍ سَُان ثًىڇٍ ،ٵشڈ ثٍ ٽَىٕشبن ي ىٍ ٽَىٕشبن ٵٮبڅیشڈ ٍا اىاډٍ ىاىڇ .ىٍ آن ډًٹَ ، ٬ڈؽوبوپٍ ڇ یىاویي ؽوي ډبَى نٿًٙز ٽٍ ٽًىسبى 28ډَىاى اسٶبٷ اٵشبى ي ډه اػجبٍاً ډوٶى ٙيڇ ي ىٍ ٽَىٕشبن َڈ ډظڄ ثوُٚبى ىیٿٍ ایَان ٍّ ،یڈ ٙبٌ ثٍ سٮٺیت آُاىیوًاَبن
ډی دَىاهز ي
ٕبُډبوُبى كِثى ډب َڈ ىٍياٹ ٬ډًٍى َؼًڇ ٕبياٻ ياٹٙ ٬يوي .آن ډًٹ ٬اڅجشٍ ٵَډبوياٍى و٪بډى ثًى َ ،مبو ًٍ٦ٽٍ ډىياویي ٕبياٻ ؽوي ٕبڅى ثٮي اُ ٽًىسبى 28ډَىاى سإٔیٔ ٙي ي ډه آن ډًٹ ٬ىٍ ىَبر ٽَىٕشبن ٵٮبڅیز ڇ یٽَىڇ، َيٳ ډب ایه ثًى ٽٍ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ٍا ډؼيىاً اكیب ء ثپىیڈ ي سب كيى َڈ ډًٵٸ ٙيیڈ .ثٮيَب ډبوي نڇ ىٍ ایَان ثٖیبٍ ډٚپڄ ٙيٌ ثًىٍ .ٵٺبى َمپبٍڇ سٞمیڈ ٿٍٵشىي ٽٍ ثُشَ إز ثَاى ډيسى ثٍ هبٍع ثَيڇ ي ایه ثًى ٽٍ ىٍ ٕبڃ 1336ثٍ هبٍع ډٖبٵَر ٽَىڇ .ثٮي ثَاى ډير سٺَیجبً
ح ٕ 15بڃ ىٍ اٍي ا
ډبويځبٍ ٙيڇ ،اڅجشٍ ىٍ ٕبڃ 1958ثٮي اُ اوٺالة ٭َاٷ ٽٍ ة
ٌ يٕیچٍ
ٍٵز ثٍ ٭َاٷ ثَ ٿٙشڈ ي ثَاى اكیب ء ٕبُډبوُبى كِة ٭جياڅپَیڈ ٹبٕڈ اوؼبڇ ٿ ىډپَار ٽٍ ډشالٙى ٙيٌ ثًىوي ىٍ ىاهڄ ٽً ٘ٙومًىڇ ي ىي ٕبڃ ىٍ ٭َاٷ ثبٹى ډبويڇ .ډشإٔٶبوٍ ثٮيَب ىيڅز ٭َاٷ يػًى ډَا ىٍ ٭َاٷ ډ َ٢سٚوی ٜىاى
324
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ي ډه ٍا اُ ٭َاٷ اهَاع ٽَىوي ي ډؼيىاً ثٍ ؽٽٖچًاٽى ثَ ٿٙشڈ .اُ ٕبڃ 1336 سب 1349ىٍ ؽٽٖچًاٽى ډبويڇ ي $ډيٍٻ #ىٽشَایڈ ىٍ ٭چڈ اٹشٞبى ٍا ثيٕز آيٍىڇ ي ثٮي َٙي ٫ثٍ سيٍیٔ ٽَىڇ ي َڈ ؽوبوپٍ ٿٵشڈ ىٍ ٹٖمشُبى ډوشچٴ سيٍیٔ ڇیٽَىڇ. ٓ :اُ آن ُډبوى ٽٍ ٙمب ثَٿٙشیي ثٍ ایَان ي ٵٮبڅیز ٕیبٕى ڇیٽَىیي ىٍ ٽَىٕشبن ،سب كبال ٕى ٕبڃ ي هًٍىٌ اى ٿًٙشٍٙ .مب هًىسبن ٵپَ ڇ یٽىیي ؽٹيٍ سٲییَ ٽَىٌ اين اٵپبٍى ٽٍ ىاٙشیي ثَاى ٽَىٕشبن ي یب ثَاى ایَان ي یب آ ن آٍډبوُبسًن یب َٙای ٤ؽٹيٍ ثُشَ ٙيٌ ىٍ ایه ٕ 30بڃ ثَاى ٙمب ي ٵپَ یيا ٽَىٌ ایي؟ ٵپَ ڇیٽىیي؟ ڇیٽىیي هًى ٙمب سلًڃ ح ع :یټ ډٖأڅٍاى ثَاى ډه إبٕى ثًى ي آن ایىپٍ ثَاى ٍٵٕ ٬شڈ ـ ََٿيوٍ ٕشمى ـ اُ آٱبُ ػًاوى ډجبٌٍُ ٽَىٌاڇ ي ياٹ٬ثیهسَ ٙيٌاڇ ي یب ثپچى ياٹ ٬ثیه ٙيٌاڇ .ډه ىٍ ُوي ٿى َمی ٍٚهًٙجیه ثًىٌاڇ ،ىٍ ٕوزسَیه َٙایَ ٤میٍٚ ٍيكیٍ هًىڇ ٍا كٶ ٨ٽَىٌ اڇ ،كبال َڈ َمیىَٖ ًٍ٦شڈ .ډه هیچى ٭الٹٍ ثٍ ډ٦بڅٮٍ ىاٍڇَ ،ڈٌ ډؼالر ي ٍيُوبډٍ َبى هبٍػى ي ایَاوى ٍا ىٍ ٽَىٕشبن ڇیٿیَڇ ي ډ٦بڅٮٍ ڇیٽىڈ ي هیچى ٭الٹٍ ثٍ ډ٦بڅٮٍ ٽشبثُبى ٭چمى ي ٍډبن ىاٍڇ. ٓ :ډظالً ٍډبوى ٍا اهیَاً هًاويٌایي؟ یب ؽٌ ٽشبثى ٍا اهیَاً هًاويٌ ایي؟ عٍ :ډبوى ٍا ٽٍ اهیَاً ډ٦بڅٮٍ ٽَىٌاڇ ٭جبٍر ثًى اُ ٍډبوى ىٍثبٌٍ آډَیپبى السیه ٽٍ ثٍ ٵبٍٕى َڈ سَػمٍ ٙيٌ ٝ" ،ي ٕبڃ سىُبئى" .يڅى ډه ٙٮَ هیچى ُیبى ىيٕز ىاٍڇ ،ډب ٙت َبى ٙٮَ سى٪یڈ ڇ
یٽىیڈ ىٍ ٽَىٕشبن ي ٙٮَ
ڇیهًاویڈ .ډه ثٍ اٙٮبٍ ٽالٕیټ ایَاوى هیچى ٭الٹٍ ىاٍڇ ٙ ،ٮَ كبٵٕ ،٨ٮيى،
325
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
هیبڇ ،ثبثب٥بََ ي ٵَىيٕى ي اڅجشٍ ثٍ اىثیبر ي اٙٮبٍ ٽَىى
،ثًیّ ٌ ٙب٭َى
َٖز ډچٺت ثٍ "ٿيٍان " ٽٍ ثٍِٿسَیه ٙب٭َ ٹَن ثیٖشڈ ٽَىٕشبن إز ي يٍ اكمي هبوى ٽٍ ٙب٭َ ٽالٕیټ ٽَىَب إز .اُ ٙٮَاى ػيیي اڅجشٍ وبىٍ وبىٍ ح ٍيیه ا٭شٞبډى ٍا هیچى ىيٕز ىاٍڇ ي ي اكمي ٙبډچً ،ىیًان ايوُب ٍا ىاٍڇ ي ح ياٹٮبً ٙٮََبی٘ ٍا ،ٵپَ ڇیٽىڈ ٽٍ هیچى ثٍ ُوي ٿى ډب وِىیټ إز ىٍ َٙای٤ يیٌ يٹشى ٽٍ ٙمب ډٖئًڃ ٵٮچى ي ػِ ایىُب اڅجشٍ ڇیىاویي ډجبٌٍُ ٕیبٕى ٌ ،ة ّ ی٘ ڇ یآيٍى ٽٍ ثبٙیي ي ػهٿ ىاهچى َڈ ىٍ ٽبٍ ثبٙي ،اٙپبالسى ثَاى ٙمب ح هًىرن وٖجز ثٍ ٙٮَ یب ا ډشإٔٶبوٍ وڈیسًاویي ثٍ ٕ ًٍ٥یٖشمبسیټ ،ثٍ ٭الٹٍ ډًٕیٺى اىاډٍ ثيَیي .یپى اُ اٙپبالسى ٽٍ ىٍ ُوي ٿى ډه االن َڈ يػًى ىاٍى ، ډٖأڅٍ ُٙبىر ٍٵٺبى وِىیټ إز .ایه یپى اُ ثٍِ ٿسَیه وبٍ اكشىَبیى إز ٿیَڇ ، ٿ ډه االن هًىڇ ڇ یسًاوٖشڈ سٞمیڈ ة ٽٍ ډه ىٍياٹ ٬ىٍ ُوي ځیاڇ ىاٍڇ .ا ٍ ىڅڈ ڇیهًإز ډٚٲًڃ ٭چڈ ثبٙڈ یب ثٍ ډٖبئڄ ٵََه ٿى ي اىثیبر ي ایىُب يیٌ ىڅڈ ڇیهًإز ٽٍ ىٍ ٍٙشٍ هًىڇ ډ٦بڅٮٍ ثپىڈ ي ة ّ ٍىاُڇٌ ، ح ة
ډ٦بڅجی
وًن ىٍ ٽَىٕشبن َٖشڈ ي آوؼب هًىڇ ٍا ډً٩ٴ ڇ یىاوڈ ثىًیٖڈ .يڅى ډه اٻ ثَاى ایىپٍ اكٖبٓ ډٖئًڅیز ڇیٽىڈ ىٍ ډٺبثڄ ډَىڇ ٽَىٕشبن ي ډَىڇ ایَان. ٓ :آیب ىٍ سبٍین ٕیبٕى ،ثیٚشَ سبٍین ډٮب َٝایَان ي ثًٍ٦ٽچى ىٍ سبٍین، ٙوٞیز َبیى َٖشىي ٽٍ ٙمب ثٍ ٭ىًان ثٍ ا٦ٝالف یٍ ػًٍ َٕډٚٸ ثًُٚن یَیي ة نٿاٌ ثپىیي یب ایىپٍ ٵَ ٟثپىیي ٽٍ ثوًاَیي ٍاٌ ايوُب ٍا ثَیي یب ىٍٓ ٿ اًُٙن؟ ع :اڅجشٍ ٙوٞیز َبى ثٖیبٍى يػًى ىاٍويٙ ،وٞیشُبى ډوشچٴ .اُ ََ ٍٵز ،ډظالً ٵَ ٟٽىیي ىٍ ٙوٞیشى ڇیٗيى ثٍ َ٥یٸ ىی ٿٍى ىٍٓ ٿ
326
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٿى
ٽَىٕشبنٙ ،وٞیشى ډظڄ ٹب١ى ډلمي ٽٍ ډه اي ٍا ٙوٞیز ثٖیبٍ ثٍِ
ڇیىاوڈَ ،ڈ اُ وٕ َ٪یبٕى ي َڈ اُ و َ٪ایىپٍ ٍيٙىٶپَ ثٖیبٍ ٵُمیيٌ اى ثًىٌ ي یو٪یَ ثًىٌ ،ثَاى ډه ومًوٍ إز ،ومًوٍ ٙبیي ىٍ ىيٍان هًى ىٍ ٽَىٕشبن ة ثٍ ایه څلب ٧ٽٍ سب آهَ وٖجز ثٍ آٍډبو٘ يٵبىاٍ ثًى ي ثٍ ډَىڇ ي آٍډبو٘ هیبوز وپَى .یب ٵَىى ډظڄ ىٽشَ ډٞيٷ ثَاى ډه ومًوٍ إز ي ٵپَ ڇ یٽىڈ ٽٍ ََ اوٖبن ٕیبٓیای ىٍ ایَان ،ڇیسًانى ثٖیبٍى اُ سؼَثیبر $هًىٍ #ا اُ ډجبٌٍُ هًى ىٽشَ ډٞيٷ ٽٖت ثپهى . ٿ ٍا َڈ اُ ٙمب ڇیٽىڈ ي اين ایه َٖز ٽٍ ٙمب ٵپَ ٓ :ډه یټ ٕإاڃ ىیٍ ڇیٽىیي 15 ، 10یب ٕ 25بڃ ثٮي ډٚٲًڃ ؽٌ ٽبٍى ثبٙیي ي ىٍ ٽؼب ثبٙیي؟ ی٘ ثیىى ثپىڈ .ىٍ ایه َٙای٦ى ٽٍ ډب َٖشیڈ اٝالً ع :ډه ٽٍ وڈیسًوڈ ح ی٘ ثیىى ٽبٍ ثٖیبٍ ډٚپچى إز ،يڅى ډه ىڅڈ ڇیهًإز ٽٍ ثٮي اُ ح ٕبڅى ،ا ځَ ثشًاوڈ ډٚٲًڃ ٽبٍ ٭چمى ي وًٙشه ثبٙڈ .ډه هیچى
ؽوي
$ثُ٘ #٭الٹٍ
ىاٍڇ .ؽين ٽٍ االن وِىیټ ثٍ ٕ 40بڃ إز ٽٍ ډه ىٍ ډجبٌٍُ َٙٽز ىاٍڇ ٽٍ ثشًاوڈ سؼَثیبسڈ ٍا ثىًیٖڈ ثَاى ػًاوُب ي ىٍ ١مه ٭الٹٍ ىاٍڇ ٽٍ ٽبٍ ثپىڈ .ډه يٹشى ٽٍ ىٍ ىاو٘ٿاٌ ثًىڇ ٽشبثُبى ثٖیبٍى ىٍثبٌٍ ډٖبئڄ اٹشٞبىى وًٙشٍاڇ .ٵپَ ڇیٽىڈ ٽٍ االن َڈ ثشًاوڈ ىٍ ایه ُډیىٍ ٽبٍ ثپىڈ .يڅى ىٍ ََ كبڃ ،٭الٹٍ ىاٍڇ ٽٍ ىٍ ثیه ډَىڇ ثبٙڈ ي ثب ايوُب ُوي ٍٵشٍ اڇ ٽٍ ثَاى ډه كبال ىٍ َٙای ٤ٵٮچى اوياٌُاى اؤ ٿ
ى ثپىڈ .ىیٿٌ ثٍ ٿ ،ىيٍى اُ ډَىڇ
٭بىی ثٖیبٍ ډٚپڄ إز ي اډیيياٍڇ ٽٍ َٙای٦ى حی٘ ثیب یى ٽٍ ایَان ډب سجيیڄ ثٍ یټ ٽ ًٍٚډٖشٺڄ ي آٍاڇ ث٘ يى ي ىٍ آن َٙای ٤ډه ىٍ یپى اُ ٍيٕشبَبى ٽَىٕشبنٙ ،بیي ىٍ ٍيٕشبى ٹبٕمچً ـ ٙبیي وياویي َڈؿىیه ٍيٕشبئى
327
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ة وڈ ي سب آهَ ٭مَ ثوًاوڈ ٍٵشٍ ایڈ ـ ډب يػًى ىاٌٍ ،يڅی ډب اُ ايوؼب إممًن ٍا ٿ ي ثىًیٖڈ. %%% جاْ جٟاٖ ٕ٘اى سادیB.B.C ٛ 1367/5/27 ثبٹَ ډٮیه ،ډٞبكجٍ اى ثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٍَ ،جَ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثٍ ٭مڄ آيٍىٌ إز ٽٍ ثب ایه ٕإاڃ َٙي ٫ڇیًٙى: ًیَٗ ٹ٦ٮىبڇٌ آس٘ثٔ ًٍٙاى اډىیز ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ٓ :ثٍ ىوجبڃ ح سًٕ ٤ایَان ،ي ٬١كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ؿڀيوٍ إز؟ ع :ډب ثٍ ٭ىًان كِة ىډپَار َ ،میَ٥ ٍٚٵياٍ ٝچق ثیه ایَان ي ٭َاٷ ٿ ىٍ ٽَىٕشبن ،ٹجڄ اُ ػهٿ ایَان ي ٭َاٷ ثًىیڈ ،يڅى ىٍياٹ ٬یټ ػهٿ ىیٍ َٙيٙ ٫يٌ ثًى ٽٍ كبال َڈ اىاډٍ ىاٍى ،ډب ویَيَبیمبن ىٍ ىاهڄ ٽ ًٍٚهیچى ٿيیڈ اُ ٕبڅُبى ٹجڄ ٵٮبڃسَوي ،ؽٍا ٽٍ ٍيكیٍ اٵَاى ډٖچق ٵٮبڅىي ،ڇیسًاوڈ ة يیٌ ٽٍ آن ٝالثز ي اثُشى ٽٍ ٍ ٍّیڈ ثٖیبٍ احییه آډيٌ ٌ ،ة ّ
ّیڈ ػمًٍُى
ى ثَىٌاوي ٽٍ وٍ إالډى ي ٙو ٜهمیىى ىاٙز ٙپٖشٍ ي سًىٌ َبى ډَىڇ ح همیىى آن ٍَجَ ىائمى ي وبثٲٍ إز ي وٍ ػمًٍُى إالډى آن ویَيیى إز ٽٍ ٱیَ ٹبثڄ ٙپٖز ثبٙي. ٓ :ثب سًػٍ ثٍ ایىپٍ ثٍََكبڃٙ ،مب ثَ ٵََ ٟڈ یټ َ١ثٍاى ثٍ ویَيَبى ػمًٍُى إالډى ثِویي ،ثبُ ډؼجًٍ َٖشیي ٭ٺتوٚیىى ثپىیيَ ،يٳ ٙمب اُ ایه ٵٮبڅیشُب ؽیٍ آٹبى ىٽشَ؟
328
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :ډب ډشًػٍ َٖشیڈ ٽٍ ٽَىٕشبن سىُب وڈیسًاوي آڅشَوبسیً ثبٙي ىٍ آیىيٌ ایَان ،ثٍ َمیه ػُز َيٳ ٽىًوى ډب اُ ٭مچیبر و٪بډى ،س٢ٮیٴ ٍّیڈ إز ي ياىاٍٽَىو٘ ثٍ ٭ٺت وٚیىى .كبال ٽٍ ٍ ّیڈ ثب ٹجًڃ ٹ٦ٮىبډٍ 598٭ٺت وٚیىى ٽَىٌ ،ثٍ و َ٪ډب َٙای ٤آډبىٌ ٙيٌ ثَاى ایىپٍ ٍ ّیڈ ٍا ياىاٍ ثٍ ٭ٺت وٚیىیُبى ثیٚشَى ثپىیڈ. ٓٙ :مب آیب ثٍ ََكبڃ ثب ػىبف ٵٮچى ػمًٍُى إالډى ٽٍ ٍيى ٽبٍ َٖز ي ثٍ ََكبڃ َمٍ ىٍ ٱَة ایه ػىبف ٍا یټ ػىبف ډیبوٍٍيى ڇیىاوىي ،كبَ١ ثٍ ډٌاٽٌَ َٖشیي؟ ي آیب َیؽ اٹياډى ىٍ ایه ٍاٌ ٙيٌ یب وٚيٌ؟ ع :ثجیىیي ،ډب َمیٍ ٍٚاٌ ډٌاٽٌَ ٍا ثبُ ٿًاٙشیڈ .٭چیَٱڈ َمٍ اوشٺبىاسى ٽٍ ثٍ ډب ياٍى ٙيٌ ،ډب وَ٪ډبن ایه َٖز ٽٍ ډٌاٽٌَ یپى اُ ٙیًٌ
َبى ډجبٌٍُ
إز .ثٍ و َ٪ډب ٵٮالً ٽٖى ىٍ ایَان يػًى وياٍى ٽٍ ثشًاوي ډوب٥ت ىٍٕشى ان ،ٵپَ ډىپىیڈ ثٮي اُ همیىى ي ثٮي اُ ایىپٍ ثَاى ډب ثبٙي .ایه ٙو ٜیب اٍ ٿ سًاوٖز ثَ ٍٹیت َبى هًىٗ ډٖچ ٤ثًٚى ،ډمپه إز ثًػًى ثیبیي .آن يٹز ډب ىٍ ٭مڄ هًاَیڈ ىیي ٽٍ آیب ٽٖى َٖز ٽٍ كب َ١ثبٙي ىٍثبٌٍ َمبن ،ىٍ ىي ٽچمٍ هال ٍٝډىًٚى "ىډپَإى ثَاى ایَان ي ا هًإشٍَبى ډب ٽٍ هًىډًهشبٍى ثَاى ٽَىٕشبن" ثب ډب ډٌاٽٌَ ثپهى یب وٍ؟ ٓ :ػىبكى ٽٍ ٩بََاً اُ كِة ىډپَار ػيا ٙيٌٙ ،مب ٍا سب كيى ډشُڈ ثٍ ٿیَیي ي ثب ٍ ّیڈ ایه ڇیٽىٍ ٽٍ ٙمب ٹٞي ىاٙشیه ډیبوٍ ٍيى ىٍ حی٘ ة إن ٙمب ثٍ اسُبډبر ایىُب ؽیٍ ي ٭چز ػمًٍُى إالډى ډٌاٽٌَ ثپىیي .ح ػياٙين آوُب ؽى ثًىٌ؟
329
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :هبٍع اُ ډٖبئڄ هًٝٞى ٍ ،ياث ٤ي ایىُب ،اٝچى ٽٍ َمٍ ایه ٌ ا یی ٽٍ ىٍ ياٹ ٬اُ كِة ٽىبٍ ٍٵشهى ،ىٍ یټ ؽیِ ډٚشَٽهى ي آن ایه إز ٽٍ اُ ډجبٌٍُ هٖشٍ ٙيٌ اوي ي اډب آوؾٌ ىٍثبٌٍ ایىپٍ ډب ثٍ ا٦ٝالف ډیبوٍ ٍي َٖشیڈ ،وڈیىيوڈ يوٍ سٶٖیَ ڇیٽىیي؟ يڅى ډب ىٍ ٕیبٕز ٭بىر ٽَىٌ ایڈ ي ٽچمٍ ډیبوٍٍي ٍا ؿڀ ٍٵشٍ ایڈ ٽٍ ياٹ ٬ثیه ثبٙیڈ$ .ثبٹَ ډٮیه :ایه كَٳ ډه وجًى ،كَٳ یبى ٿ
آوُب
ثًى #.ډب ڇیهًاَیڈ ياٹ ٬ثیه ثبٙیڈ ،ثَاى ایىپٍ آٍُيَب ٍا ڇ یٗيى ثٍ ػبى ياٹٮیشُب ٿًاٙز ،يڅى آن يٹز ،آىڇ َٕٗ ؽوبن ثٍ ٕهٿ ڇیهًٌٍ ٽٍ ٿاَى كشى وڈیسًوٍ ثچىي ث.ٍٚ ٓ :ثٍ وٙ َ٪مب ك ًٍ٢ویَيَبى وب َ٩ثَ آس٘ ثٔ ٕبُډبن ډچڄ ىٍ ډََُبى ایَان ي ٭َاٷ ،ؽٌ سأطیَى ثَ ٵٮبڅیشُبى ٙمب هًاَي ٿًاٙز؟ ع :ډب ا٭ال ڇ ٽَىٌایڈ ي ایىؼب ډه سپَاٍ ڇیٽىڈ ٽٍ ٝچق ثیه ایَان ي ٭َاٷ یټ ٝچق ىائمى ووًاَي ثًى ،ڇځَ ایىپٍ ىٍ ػَیبن ډٌاٽَار ي ىٍ ػَیبن إشٺَاٍ ؽویه ٝچلى ،ډٖئچٍ ٽَى َڈ ي آنؽٌ ډَثً ٣ثٍ ډبٕز ،ډٖئچٍ ٽَى ىٍ ٿیَ ى ،ؽين ٙمب ڇ یىاویي ٽٍ ډََُبى ایَان ي ایَان ىٍ ياٹ ٬ډي و َ٪ٹَاٍ ة ٭َاٷ وِىیټ ثٍ 500ٽیچًډشَٗ ىٍ ٽَىٕشبوٍ ي ٽٖى ٽٍ ثوًا ٌ ى ىٍ ایه ډََُب ٝچق ٍا ډٖشٺَ ثپهى ثيين ډًاٵٺز ػىج٘ ٽٍ ثو٘ ثٖیبٍ ُیبىى اُ ایه ډََُب ٍا ٽىشَڃ ډىپىٍ ،ٽبٍ ٭مڄیای ووًاَي ثًى. ٓ :يڅى آٹبى ىٽشَ ٙمب هًىسًن َٕوًٙز ډال ډ٦ٞٶى ثبٍُاوى ٍا ٽٍ ثٍ ٻ االن ىٍ ٭َاٷ َٖشه ،ؽٌ ٙمب ،ؽٌ ډؼبَيیه، هب َ٥ىاٍیه ي سمبڇ ٽٖبوى ٌ ثٍ ََكبڃ اُ َ٥ٳ ىيڅز ٭َاٷ اػبٌُ ووًاَیي ىاٙز ٽٍ اُ ىاهڄ هبٻ ٭َاٷ ی٘ هًاَیي ٿٍٵز؟ ثٍ هبٻ ایَان كمچٍ ثپىیيٙ .مب ؽٌ ٽبٍى ىٍ ح
330
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ع :يڅى اػبٌُ ثي ٌ یي ٽٍ سٞلیق ثپىڈ كَٳ ٙمب ٍا ،ډب ثٍ َی ؽ يػٍ ىٍ یٚمَ ٿان ډب ىٍ ىاهڄ هبٻ ایَاوىي ٵشڈ ،سمبڇ ح ٭َاٷ ویٖشیڈ ي َڈا وًٍ٦ى ٽٍ ٿ ي ډب ىٍ ډَُ ،ىٍ ډَُ ایَان ،ىٍ ٽًَٖشبوُب ،آن َڈ هبٍع اُ ډى٦ٺٍ سلز ٽىشَڃ ایٿاَُب یى ىاٍیڈ .اڅجشٍ ىؽاٍ ډٚپالسى هًاَیڈ ٙي ،ډب ایه ٍا ڇ یىاویڈ، ٭َاٷ ح ی٘ ثٌَ ؟ يڅى هًة ٽياڇ ډجبٌٍُ َٖز ٽٍ ثيين ډٚپالر ح ٍٓ :اثٙ ٍ٦مب ثب ډؼبَيیهؿیٌ؟ ي آیب ٵپَ ډىپىیه ثٍ ٭ٺتوٚیىیُبیى ٽٍ يُیٖیًن ایَان ،ډوًٝٞبً ايوُبیى ٽٍ ىٍ ٭َاٷ َٖشىي ى ؽاٍ ٙيٌ اوي؟ یټ اح وً ٫اسلبى ډیبو٘ان ثَٹَاٍ هًاَي ٙي؟ يُٕیًن ٍياث٤ ح
ع :ډب َمی ٍٚٽً ٘ٙٽَىیڈ ٽٍ ثب َمٍ ٕبُډبوُبى ا
ىيٕشبوٍ ىاٙشٍ ثبٙیڈ .ثٮياُ ایىپٍ اُ ًٍٙا ثیَين آډيیڈ ،ٽً ٘ٙٽَىیڈ ثب ډؼبَيیه ٍياث٦ڈا ن ٍا كٶ ٨ٽىیڈ ،يڅى ډشإٔٶبوٍ ډؼبَيیه َڈ ٿ ٍٵشبٍ ٽَىنى ،ثب ډب َڈ كب َ١وٚين ٕبُډبوُبى ىیٌ
ؽوبوپٍ ثب
ى ٍياثًٚ٦ن ٍا اىاډٍ
ثيَىي ي اډب ىٍثبٌٍ كمچٍ ًٙن ،ډب ٭ٺیيٌ ډًن ایه َٖز ٽٍ ایه كمچٍ ٽبٍ ثٖیبٍ وبثوَىاوٍ ي وٖىؼیيٌاى ثًى ـ اڅجشٍ ىٍثبٌٍ كمچٍ إالڇ
آثبى ي ٽَوي كَٳ
ڇیُوڈ ـ ثَاى ایىپٍ وٚبن ىاى ٽٍ ډؼبَيیه َیؽ سلچیڄ ىٍٕشى اُ ي ٬١ایَان و٘ن ىاى ٽٍ اٵَاى ي ٍَجَان ډؼبَيیه ،ثٖیبٍ ٱیَ ډٖئًڃ َٖشىي ،ي وياٍوي ي ا َڈؽویه وٚبن ىاى ٽٍ ثَهالٳ سًَم٘ا ن ،ډَىڇ ایَان آوًٍ٦ى ٽٍ ايوُب هیبڃ ڇیٽَىوي ثٍ إشٺجبڅًٚن هًاَىي ٍٵز ،وَٵشىي ي ػبڅجشَ اُ ایه
،ډى٦ٺٍ اى ٍا
اوشوبة ٽَىوي ٽٍ آوؼب ډى٦ٺٍ "اَڄ كٸ" َٖز ي َُ٥سٶپَ اَڄ كٸ ثٍ َی ؽ يػٍ ثب َُ٥سٶپَ ي ایيئًڅً ّى ډؼبَيیه ٽٍ هًاَبن یټ ػمًٍُى إالډى َٖشىي ،ػًٍ ىٍویبډيٌ.
331
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
%%% يصاسش سادی ٛآٔشیىا ـ ساعت 6/30تأذاد وٺڄ ٹًڃ ثًیٌ ٭الٹمىي إز ٽٍ ثب ىيڅز ٍیٿان سمبٓ ثَٹَاٍ ٽىي . ىٽشَ ٹبٕمچً؛ اي ّ ىٽشَ ٹبٕمچً :ډب إچلٍ وڈیهًاَیڈ ،سىُب هًإشبٍ كمبیز ٕیبٕى َٖشیڈ ي ٽىیڈ ُ ،یَا سىُب ٿٍيٌ ډوبڅٶى َٖشیڈ ډىوًاَیڈ وٺ ٍ٦وََ٪بى هًى ٍا سَٚیق ة ٽٍ اُ َ$مبن #آٱبُ ثب ٍّیڈ همیىى ػهٿیيٌ ایڈ. ٍا سًٝیٴ ڇیٽىي ،اډب ڇیٿيیي ٽمًویٖز ىٽشَ ٹبٕمچً ػىج٘ هًى ٍا ؿذڀ ویٖز ي ڇیاٵِایي :ثَوبډٍ اي ثَ $إبٓ #ىډپَإى ثَاى ایَان ي هًىډوشبٍى ثَاى ٽَىٕشبن سلپیڈ یبٵشٍ إز .ٹبٕمچً ڇ
یٿيیي :ډب ایَاوى َٖشیڈ
ڇیهًاَیڈ ىٍ ىاهڄ ٽ ًٍٚایَان ثبٹى ثمبویڈ ي َيٳ اٝچى ډب َٕنٿيوى ٍّیڈ آیزاهلل همیىى إز. %%%
332
،
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍاىیً ٝياى آډَیپبٕ ،ب٭ز ٙ 10/15ت 1367/6/1 ٔصاحث ٝتا دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕٛ دتیشوُ حضب دٔىشات وشدستاٖ ایشاٖ ٿيیى ثب هجَن ٿاٍ ثو٘ ٵبٍٕى ٝياى ٵز ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىٍ ٿ ٵشٍ اٍیٔ ،اُ آیىي ٌ ي سأطیَ ػهٿ ایَان ي ٭َاٷ ثَ ٽَىَب ٕوه ٿ آډَیپب ىٍ ح ویڈ. ُاٍٗ ػچت ڇیٻ إز .سًػٍ ٙمب ٍا ثٍ ایه ٿ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثٍ اٍیٔ ٿٵز ٽٍ اٽىًن ىٍ َٙای ٤٭ٺت هجَنٿاٍ ٝياى آډَیپب ىٍ ح
وٚیىى ي
١ٮٴ ي ٙپٖز ٍ ّیڈ ػمًٍُى إالډى ،اٙپبڃ ډوشچٴ ایه ډجبٍُار ؽ ٌ ىٍ یَى .ىٽشَ ٹبٕمچً اُ ىي اٙشجبٌ ٿ ڇیسًاوي ثبال ٿ ٽَىٕشبن ي ؽٌ ىٍ وٺب ٣ىی ٍ ٍَیِ ڇیٽىي ،یپى ایىپٍ ثٍ َی ؽ يػٍ ٭ٺیيٌ وياٍى ٽٍ ىٍ َٙایٝ ٤چق ح ٿ ایىپٍ َڈؽویه ٭ٺیيٌ وياٍى ٽٍ ػمًٍُى إالډى ثالٵبٝچٍ ٕبٹًٙ ٤ى ي ىیٍ ىٍ َٙایٝ ٤چق ٍّ ،یڈ ػمًٍُى إالډى ثَاى َمی ٍٚسظجیز ٿٍىى ي ډٖشٺَ ًٙى. ډبن ڇ یٽىىي ٝچق ډمپه إز ٍيٌ ىیٿٍى ٍا ٽٍ ٿ ىٽشَ ٹبٕمچً و َ٪ٿ ىيڅشمَىاوى اُ ثو٘ ډیبوٍ ٍيَبى ػمًٍُى إالډى ٍا ثٍ ٹيٍر ډٖشٺَ ویِ ثَٕبوي ،ډًاٵٸ ویٖز ي ایه وٍ َ٪ا ویِ اٙشجبٌآډیِ سًٝیٴ ڇیٽىي. يوٍ ٹٞي ىاٍیي ىٍ آیىيٌ وِىیټ ىٍ ػًاة ایه ٕإاڃ ٽٍ ؿڀ
،ډجبٍُار
ډٖچلبوٍ ٍا ٭چیٍ ویَيَبى ػمًٍُى إالډى ٿٕشَٗ ىَیي؟ ٹبٕمچً ڇ یٿيیي:
333
،
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٿ اين ًٍٙي ًٙٷ ٕبثٸ ٍا وياٍوي ي آوبن ٍُډىيٿان ػمًٍُى إالډى ىی ٌ ىیڀٍ ډظڄ ٕبثٸ سب آهَیه ٵٚه
ٿ وڈ یػهٿوي .ىٍ آن ُډبن يٹشى ډب
ُهمىُبیٚبن ٍا ثَاى ډٮبڅؼٍ ثٍ ىٍډبن ٿاَُبډًن ڇ یثَىیڈ ،اٙشیبٹى ثٍ ډٮبڅؼٍٙين وياٙشىي؛ ُیَا ثَاى ډَىن آډيٌ ثًىوي .اډب ىٍ ؽوي ډبٌ اهیَ ىیٿٍ اُ آن ػهٿػًیبن وٚبوى ویٖزُ ،يى ٵَاٍ ڇ
یٽىىي ي ُيىسَ ایىپٍ سٖچیڈ
ڇیًٙوي. ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً سأٽیيٽىبن ڇیٿيیي ٽٍ اٵپبٍ ٭مًډى ایَان ي ػُبن وجبیي ىؽاٍ اٙشجبٌ ًٙوي ٽٍ ثب ثَٹَاٍى ٝچق ډیبن ایَان ي ٭َاٷ
،ډجبٍُار
یَى .يى ثب سأٽیي ا٭الڇ ڇ یىاٍى ٽٍ ایبن ڇیٿ هًىډوشبٍی٥چجبوٍ ډَىڇ ٽَى ح یَيُى اىاډٍ هًاَي ډجبٌٍُ ډچز ٽَى ثَاى اكٺبٷ كٺًٷ ډچى ي ٥جیٮى هًى سب ح یبٵز .ایه يَڈ ي ٿډبن وجبیي ٽٖى ٍا ثٶَیجي ٽٍ ثَٹَاٍى ٝچق ډی ا ن ٝياڇ ی٘ هًاَي آيٍى ٽٍ سًاٵٸ ٝياڇ كٖیه ي كٖیه ي همیىى َ ،مبن ي١ٮى ٍا ح يیي ی٘ آيٍىٌ ثًى .يى سأٽیي ڇ یٽىي ي ڇیٿ ٙبٌ ىٍ ٕبڃ 1975ىٍ اڅؼِیٌَ ح ٽٍ َٕوًٙز ډال ډ٦ٞٶى ثبٍُاوى ي َٕوًٙز آن ىيٌٍ اُ ډجبٌٍُ ٽَى َب ،سپَاٍ ووًاَي ٙي. ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىٍثبٌٍ اډپبن ائشالٳ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثب ٿ ډوبڅٶبن ٍ ّیڈ همیىى ڇیٿيیي" :ډٮیبٍى ٽٍ ډب ىاٍیڈ ىیٍ
َ ،مبن ډٮیبٍ
ىډپَإى ي هًىډًهشبٍى إزََ .ٽياڇ اُ ایه ٙوٞیشُب ي ایه ٕبُډبوُب ایه ىي سب ٍا ٹجًڃ ىاٙشٍ ثبٙىي ،ډب كبَ١یڈ ثبَبًٙن َمپبٍى ثپىیڈٙ .مب ڇ یىاویي ٣يٍٽچى هًىډوشبٍى ٍا ٍى ڇیٽىىي .ثٍ ایه سَسیت ٍاٌ ٍا ٽٍ ٕچ٦ىز٥چجُب ة ثَاى ایىپٍ ډب ثشًاویڈ ثبَبًٙن َمپبٍى ثپىیڈ ثٖشٍ اوي .ٵَ ٟٽىیي يٹشى ٽٍ ډب
334
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٍ ډٺبثڄ ًٍٙاى ډچى ډٺبيډز ثًىیڈ ،آٹبى ثىىٞيٍ آن َ٥ف هًىډوشبٍى ٍا ٽٍ ًٍٙاى ډچى ډٺبيډز ىاىٌ ثًى ،اډ٢بء ٽَىوي .ثٮي اُ ایىپٍ اُ ًٍٙا آډيیڈ ثیَين ،ډؼبَيیه ىٍ ياٹ ٬آن َ٥ف ٍا ثٍ ًٍ٥ٽچى ٽىبٍ ٿًاٙشىي ي ًٍ٥ى ثٍ ا٦ٝالف وٚبن ىاىوي ٽٍ آن َ٥ف ٵٺ ٤يٹشى اٍُٗ ىاٙز ٽٍ كِة ىډپَار ىٍ ًٍٙا ثًى ،یٮىى اًٝالً ا٭شٺبىی ثٍ هًىډوشبٍى وياٍوي". ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثٍ اكشمبڃ ثٖیبٍ ُیبى ،ثٍ ّوً ٕٶَ هًاَي ٽَى سب ىٍ ػَیبن ډٌاٽَار ٝچق ایَان ي ٭َاٷ ك ًٍ٢ىاٙشٍ ثبٙي .يى ثب ایه كًٍ٢ یبڇ ٽَى ٍا ثٍ ػُبویبن اثالٯ ٽىي .ىٍ ایه ثبٌٍ ڇ یٿيیي" :االن ثیٚشَ ٹٞي ىاٍى ح ثَٓوڈ ي آن ایه إز ٽٍ ا ٿٍ یبڇ ٍا ا َيٵڈ ایه َٖز ٽٍ یټ ډٖأڅٍ ٍا ،یټ ح ایَان ي ٭َاٷ ٝچق ڇیٽىىي ،ایه ثٍ ایه ډٮىى ویٖز ٽٍ ػىج٘ ٽَىٕشبن یبڇ ډب ایه َٕٽًة هًاَي ٙي ،ثٍ ډظبثٍ ٕبڃ 1975ي اُ ثیه هًاَي ٍٵز .ح َٖز ٽٍ ثٍ ََ ٍ٣یٺى ٽٍ َٖز ډجبٌٍُ ٍا اىاډٍ هًاَیڈ ىاى .ډمپه إز َٙایٕ ٤وز سَ ثب ،ٍٙيڅى ډب ىیځَ ثٍ َٙایٕ ٤وز ٭بىر ٽَى
ٌایڈ ي ىٍ
یبڇی ثٍ ػبډٮٍ ثٍ ا٦ٝالف ثیه اڅمچچى ثَٓ ا وڈ ،اُ ىثیَٽڄ ١مه ډیهًاَڈ ح ٍٵشٍ سب ىیٿٍان ٽٍ ثيين كڄ ډٖئچٍ ٽَى ٝچلى يػًى ووًاَي ىاٙز .ایه ٿ ٿ ٽٖى ثٍ ایه سًَڈ ى ؽاٍ ٙيٌ ٽٍ ىٍ ډَُ 500ٽیچًډشَى یبڇ یٮىى ایىپٍ ا ٍ ح ثیه ایَان ي ٭َاٷ ،ٽٍ ایه ډَُ 500ٽیچًډشَى ىٍ ٽَىٕشبن ٹَاٍ ىاٍى ،ا ٿٍ ٽٖى هیبڃ ڇیٽىي ىٍ ایه ډَُ ڇیٗيى ٝچق ٍا ډٖشٺَ ٕبهز ،ثيين ایىپٍ سًػُى ثٍ ډٖأڅٍ ٽَى ي هًإز ٽَىَب ث ٍٚـ $اڅجشٍ #ډه ىٍثبٌٍ ٽَىَبى ایَان كَٳ ډىِوڈ ـ ٽبډالً اٙشجبٌ ڇیٽىي.
335
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍاىیً ٝياى آډَیپب1367/6/6 ، يصاسش يصاسشيس صذاى آٔشیىا اص ط٘ٛ ُاٍ ٽَىٌ اوي ،ثٍ سَٚیق ایه آٹبى ٹبٕمچً ىٍ ډٞبكجٍ اى ډ٦جً٭بسى ٽٍ ثَ ٿ ٍىاهشٍ اوي ٽٍ سٺَیجبً 500ٽیچًډشَ ډَُ ډٚشَٻ ثیه ایَان ي ٭َاٷ ٹ٢یٍ ح يػًى ىاٍى ي ٽَىَب ُیبوُبی هیچى ُیبى ی ٍا سلمڄ ٽَىٌ اوي ي ََ وًٝ ٫چلى ٿ كٺًٷ ٽَىَب ىٍ ایه َ٥ف ډلٶً ٧ي ډىًٍ٪ ٽٍ ثیه ىي ٽ ًٍٚثَٹَاٍ ث٘يى ،ا ٍ اثَػب ثمبوي .ثبُ ڇ یٿٵشىي ٽٍ ډب هًإشبٍ هًىډوشبٍى وٚيٌ ثبٙي ،وڈیسًاوي ح ىٕشٍػمٮى اُ ایه ٹجیڄ ویٖشیڈ ،ډب ٵٺ ٤ڇ یهًاَیڈ ٽٍ كٺًٷ ډب ډلٶً٧ ثمبوي ...ىٍ ٹ٦ٮىبډٍ ٕ 598بُډبن ډچڄ ،اًٝالً ََؽوي إڈ ډب آيٍىٌ وٚيٌ ،يڅى ایىؼب ډٖئچٍ ٽَىَب ډَ٦ف ٌ ٕز ...ىٍ ٹ٦ٮىبډٍ 598ٿٵشٍ ٙيٌ إز ٽٍ َ٥ٵیه ًیىٶ ،٬ثىبثَایه ډب ػِي ایه ٹ٦ٮىبډٍ َٖشیڈ ي ثبیي ډى ًٍ٪ثبٙیڈ. %%% ٍاىیً ٝياى آډَیپب 67/6/25 فشٗٞي ٚادب وشدٞا "وٺڄ ٹًڃ" ىٍ ٽىٶَاؤ ډ٦جً٭بسى ىٍ دبٍیٔ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،ثَ كٶ ٨ٵََهٿ ُ ،ثبن ي ًَیز ٽَُى سأٽیي ٽَى ي ٵز :ډچز ٽَُى ٝبكت ٵََهٿى ډٖشٺڄ إز ،اډب ایه ٵََه ٿ ډچى ډإٽياً ٿ ٿ ،ىٍ كبڃ وبثًىى إز ي ڇیٍيى ٵََهٿ ایه ٹَوُب سلز ٕی ٌَ٦ډچشُبى ىیٍ ن اى آٍیبیى ،ىٍ سبٍاع سٖچ٤ػًیى ٭َة ،ٵبٍٓ ي سَٻ وبثًى وًٚى. ّ
336
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٝياى آډَیپب 67/6/29 ،ـ ٕب٭ز ٙ 10/5ت يٚى تا دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕ ،ٛسٞثش حضب دٔىشات وشدستاٖ يفت ایشاٖ دس ٔٛسد ج ًٙتا وّٝٔٛ ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچًٍَ ،جَ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان،
ؽوي
َٶشٍاى إز ٽٍ ىٍ اٍي احثٍ َٕ ڇیثَى .يى ثب هجَنٿاٍ ثو٘ ٵبٍٕى ٝياى ٿيیى سچٶىى ىاٙشٍ إز ٽٍ ىٍ آن ثٍ سَٚیق ډً٬١ ٵز اٍیٔ ٿ آډَیپب ىٍ ح ٍىاهشٍ إز. كِة هًى ي َيٵُبى آن ح ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ىٍثبٌٍ ىٍ ٿیَیُبیى ٽٍ كِة ثب ٽًډچٍ ،ډَٽت اُ یَيان ٙیًٌ ٽَىَبى ډجبٍُ ٽًډًویٖز ىاٙشٍ إز ،آوبن ٍا ح
"حڃ حر " ىٍ
ٽبډجًع ڇیىاوي ي ػيایى وُبیى اُ ٽًډچٍ ٍا ثٍ ُډبوى ډَثً ٣ڇ یٕبُى ٽٍ آن یًٕشىي .ىثیَٽڄ كِة ٍيٌ اُ ٽَى َبی ایَاوى ،ثٍ كِة ٽًډًویٖز ایَان ح ٿ ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ،اُ ائشالٳ ثب ًٍٙاى ډچى ډٺبيډز ایَان ثٍ ٍَجَى ډٖٮًى ٍػًى ،یبىثًى آُاٍىَىيٌ اى ىاٍى ي ٵَډبويٌ ډؼبَيیه هچٸ ٍا یټ يڃی ٵٺیٍ اُ وً ٫آیز اهلل همیىى ڇیىاوي ٽٍ اُ ىډپَإى ي آُاىډىٚى وٚبوى ىٍ يى ىیيٌ وڈیًٙى .ىٽشَ ٹبٕمچً ىٍثبٌٍ ٍػًى ى ؽاٍ سًَڈ ٙيٌ ثًى ،آنؽوبن ٽٍ ډبن ڇیٽَى ٽٍ ثٍ ٍإشى ٕبُډبن ډؼبَيیه هچٸ ي ًٍٙاى ډچى يیي ٿ هًى ڇیٿ ډٺبيډزًٍٙ ،ا ي ٕبُډبوى ىډپَار إز .ثب ایه كبڃ ٕ 4بڃ ډبٌ ٭ٖڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ي ًٍٙاى ډچى ډٺبيډز
337
٣يڃ ٽٚیي .٭جياڅَكمه
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٿيیى ٽٍ ىاٙشیڈ ،ىٍثبٌٍ ډٖبئڄ ٵز ٹبٕمچً ،اډَيُ ىٍ ٿ
ٵشٍ ين ٕوه ٿ ٿيوب ٿ
ٿ ػچت ڇیٽىیڈ. ٵزي إز ٽٍ سًػُشبن ٍا ثٍ ایه ٿ ى.ٹبٕمچً :ػهٿ ډب ثب ٍ ّیڈ ػمًٍُى إالډى ٹجڄ اُ ػه ٿ ایَان ي ٭َاٷ آٱبُ ٙي .يٹشى ٽٍ ىٍ ػَیبن ػه ٿ ثب ػمًٍُى إالډى ایَان ،ىٍ ياٹ٬ ػمًٍُى إالډى سلَیپبسى ٍا ٭چیٍ ٭َاٷ آٱبُ ٽَى ،يڅى يٹشى ٽٍ ٭َاٷ كمچٍ ٽَى ثٍ ایَان ،ډب هیچى َٝیق ثٍ َٕان ػمًٍُى إالډى ٿٵشیڈ ٽٍ كبَ١یڈ ٿًٙشٍ ٍا ٽىبٍ ةٿًاٍیڈ ي ىٍ ٽىبٍ ویَيَبى ډٖچق ػمًٍُى إالډى ٭َاٷ ثؼهٿیڈ ،ثٍ ٥َٙى ٽٍ ثٍ هًإشٍ َبى ډب سًػٍ ثًٚى
،٭چیٍ
،يڅى ا ٿٍ ثٍ
ٍيَُب ٽٍ هًإشٍَبى ډب سًػٍ وًٚىَ ،مبن ډًٹ ٬ٿٵشیڈ ثَهالٳ ثٮ٢ى اُ ٿ ٍٵشىي ثَاى ػمًٍُى إالډى ػهٿیيوي ،ٿٵشیڈ ي َٝاكشبً َڈ
ٿٵشیڈ كبَ١
ویٖشیڈ اُ كبٽمیز آهًويَب ىٵب ٫ٽىیڈ .االن َڈ ډٖأڅٍ َمیه إز ،ډب ثڂًی ،ثٍ ٽٖى اػبٌُ ڇ ٿ َڈ هًىډبن ٍا ایَاوى ڇیىاویڈ ،ڇیهًاَڈ یټ ثبٍ ىیٍ وڈیىَیڈ ٽٍ هًىٗ ٍا اُ ډب ایَاوىشَ ثي انى .ډب ىڅیچى ثَاى ایه ٽبٍ وڈیثیىیڈ، ََ هًإشى َڈ ٽٍ ىاٍیڈ ،ىٍ ؽاٍ ؽية ٽ ًٍٚایَان ،ىٍ
ؽ اٍ ؽية إشٺالڃ
ایَاوٍ ي ثٍ َیؽ يػٍ هیبڃ ػيایى اُ ایَان ٍا َڈ وياٍیڈ .يڅى ىٍ ١مه ډب ىٍ یټ ي٬١یز ّئًدًڅشیټ ٹَاٍ ىاٍیڈ ي آن ایىپٍ َیؽ ٍاَى ثٍ هبٍع وياٍیڈ. ٿ ٵَ ٟٽىیي ډه اډپبن نىاٙشٍ ثبٙڈ اُ َ٥یٸ یپى اُ ٽًٍَٚبیى ډظڄ سَٽیٍ اٍ ي ٭َاٷ ثٍ هبٍع ٕٶَ ثپىڈ ،آن يٹز هًة اٝالً وڈیسًإشڈ ثٍ هيډز ٙمب ثَٕڈ .ثٍ َمیه سَسیت ډب $ایه ٍا #كٸ ډٖچڈ هًىډبن ڇیىاویڈ ٽٍ اُ اډپبوبر یٚجَى َيٵُبیمبن إشٶبىٌ ثپىیڈ ٽًٍَٚبى َمٖبیٍ ثَاى ح
،يڅى ىٍ ١مه
ڇیهًاَڈ ا١بٵٍ ثپىڈ ٽٍ ډب ثٍ َیؽ يػٍ ـ كشى ىٍ ػَیبن ػهٿ ـ ٽًؽٽشَیه
338
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
إياٍان اوؼبڇ وياىیڈ. حح َمپبٍىای ثب اٍس٘ ٭َاٷ ٭چیٍ اٍس٘ ایَان یب ٓ اٌ ؽٍا؟ ثَاى ایىپٍ ػهٿ ډب ثٍ ًٍ٥ٽچى اُ ػه ٿ ایَان ي ٭َاٷ ،ىٍ ياٹَ ٬ڈ ډبَیش٘ ػيإز ي َڈ َيٵُبی٘ .ډب ثَاى ىډپَإى ي هًىډوشبٍى ڇیػهٿیڈ ،٭َاٹیُب اٹالً ىٍ ایه اياهَ كَٵًٚن ایه ثًى ٽٍ ثَاى ٝچق ڇیػهٿوي .ډب ىٍ ىاهڄ ایَان ڇ یػهٿیڈ ،٭َاٷیَب ىٍ ډَُ ڇیػهٿوي .ډب ػه ٿ ی٘ ڇیثَیڈ ،ىٍ كبڅى ٽٍ ٭َاٹی َب ػه ٿ اٍسیِاوى ٍا ىاٍیڈ ىٍ ٽَىٕشبن ح ح ػجٍُاى ٽالٕیټ اوؼبڇ ڇیىَىي .ثٍ ایه سَسیت ،ایه ىيسب ػهٿ ثب َڈ ،اُ ََ څلب ٧ٽٍ ثوًاَیي ٵَٷ ىاٍ نى .ػهٿ ایَان ي ٭َاٷ یټ ػه ٿ ثیًُىٌ ي ثى ډٮىى إز ٽٍ اٝالً َيٵ٘ ٍيٙه ویٖز .ىٍ كبڅیپٍ ػه ٿ ډب ،یټ ػه ٿ آُاىیجو٘ إز ي ثَاى آُاىى ډچشى ىاٍیڈ ڇ یػهٿیڈ .سبٌُ ډب سىُب ثَاى ٵشٍ ایڈ ي ٙمب َڈ كشمبً ىٹز ٽَىٌ ایي آُاىى ٽَىٕشبن وؼهٿیيٌ ایڈ .ډب َمی ٍٚٿ ٽٍ ىٍ ٙٮبٍڇان ،ىډپَإى ٍا ٹجڄ اُ هًىډوشبٍى ٹَاٍ ڇیىَیڈ .ؽ ٍا؟ ثَاى ایىپٍ وَ٪ډبن ایه إز ٽٍ ثيين ىډپَإى ىٍ ٕ٦ق َٕإَى ایَان ،ا ٿٍ ډب ٍيُى هًىډوشبٍى َڈ ثيٕز ثیبيٍیڈ ،ایه هًىډوشبٍى س٢میىى ثَاى ثٺب
ء
ووًاَي ىاٙز. ٓ :ؽویه ثٍ و َ٪ڇ یٍٕي ٽٍ ٭مالً ثَاى ایؼبى ائشالٳ ،ثَاى َمجٖزٿى ویَيَبى ډچى ي آُاىیجو٘ ي َ٥ٵياٍ ىډپَإى ،ٽً ٘ٙؽوياوى اُ ػبوت كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ثٍ ٭مڄ وڈیآیي؟ ع :ایىؼب ٙمب ثى څ٦ٶى ڇیٽىیي ،ؽين ډب ثب َمٍ ٕبُډبوُب ي ٙوٞیشُبیى ٽٍ هًاَبن َمپبٍى ثب ډب َٖشىي ،ىٍ ياٹ ٬سمبٓ ٿٍٵشیڈ ي كب َ١ثٍ َمپبٍى ٿ سؼَثٍ ًٍٙاى ډچى ډٺبيډز سپَاٍ َٖشیڈ .يڅى ډب وڈیهًاَیڈ یټ ثبٍ ىیٍ
339
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ایياٍ ثبٗى ي ىٍ ياٹ٬ ثًٚى .ڇیهًاَیڈ ایه َمپبٍى ثَ اًٝڅى إشًاٍ ثبٙي ٽٍ ح آن وشیؼٍاى ٍا ٽٍ ٙمب ثٍ آن اٙبٌٍ ٽَىیي ،یٮىى َٕنٿيوى ػمًٍُى إالډى ٍا ثَاى ډب سأډیه ثپىي .ډب ثَاى َمپبٍى ثب َمٍ ػمًٍُیوًاَبن آډبىٌ ایڈ$ ،اډب# ثب ٕچ٦ىز ٥چجبن كب َ١ثٍ َمپبٍى ویٖشیڈ .ثٍ ىڅیڄ ایىپٍ ٕچ٦ىز ىٍ ایَان ، ډٺيډٍ ىیپشبسًٍى إز ،ىیپشبسًٍى َڈ ډٺيډٍ ياثٖزٿى ثٍ هبٍع إز ي ډب ٿ َڈ ثَاى ډوبڅٶز ىاٍیڈ ،ؽين ٕچ٦ىز ىٍ ياٹ ٬٭جبٍر ٽَىَب یټ ىڅیڄ ىی ٍ إز اُ سمَٽِ ٹيٍر ىٍ سَُان .ىٍ كبڅى ٽٍ هًىډوشبٍى ىٍ ة ٣ن هًىٗ یيا ٽىي .یٮىى ایىپٍ ایه ډٮىى ٍا ىاٍى ٽٍ ىٍ ياٹ ، ٬ٹيٍر ثبیي ٭يڇ سمَٽِ ح ٹيٍرَ ،مٍ ٹيٍر ثٮي اُ ایه وجبیي ىٍ سَُان ػم ٬ثًٚى ،ثچپٍ ډظڄ ثٖیبٍى ایى ،ډَىڇ هًىٙبن اډًٍ ىاهچى اُ ٽًٍَٚب اُ آډَیپب ٿٍٵشٍ سب ٽًٍَٚبى اٍي ح هًىٙبن ٍا اىاٌٍ ثپىىي ي ىٍياٹ ٬ثٍ ایه ػُز ډب ډوبڅٴ ٕچ٦ىز
٥چجبن ي
ٕچ٦ىز َٖشیڈ .ایه ٍا ٽٍ ٿٵشڈ ثٍ َیؽ يػٍ ډٮىىبٗ ایه ویٖز ٽٍ ډب وَ٪ډبن ایه إز ٽٍ ٕچ٦ىز ٥چجبن ٍا ثٍ ا٦ٝالف وجبیي ایَاوى ىاوٖز،
$یب
ایىپٍ #ثبیي آوُب ٍا ٿٍٵز ي ُوياوى ٽَى ي یب آُاٍ ىاى ،وٍ هیَ .آوُب َڈ ثٍ ٭ىًان َڈډیُىبن ډب ڇیسًاوىي ىٍ ایَاوى ٽٍ ػمًٍُى إزُ ،وي هًإشىي هًة ډظالً و َ٪ډه هیچى َٝیق إز ،آٹبى ٍ١ب
ٿى ثپىىي ي ا ٿٍ َچًى ا ٿٍ ثٍ ح
٭ىًان یټ َُٙيوي ایَاوى ٵَىا ثیبیي ىاهڄ ٽ ًٍٚي ىٍ آوؼب ثَاى هًىٗ ثوًاَي سجچیٲبر ثپىٍ ٽٍ ثٍ ٭ىًان ٍئیٔ ػمًٍُ اوشوبة ثًٚى ،ډب ثٍ َی
ؽ
يػٍ ډوبڅٶشى ثب ایٚبن وياٍیڈ .يڅى ىیځَ ٕچ٦ىز ثٍ و َ٪ډب ثب اوٺالة ایَان ،ثب یاٗ ٽٍ ایه اوٺالة ثٍ ثبٍ آيٍىٌ ،ثَاى َمی ٍٚډيٵًن ٙيٌ. سمبڇ ػًاوت ډىٴ ډه ٵٺ ٤ڇیسًاوڈ ٙمب ٍا ډ٦مئه ثپىڈ ٽٍ كِة ىډپَار ىٍ ایه ډًٍى اُ َی ؽ
340
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
اٹياډى ٽًسبَى ووًاَي ٽَى .ٵٺَ ٤مٍ آوُبیى ٽٍ ىډپَاسىي ،ا٭شٺبى ثٍ څًٍاڅیٖڈ ىاٍوي ي ػمًٍُیوًاَىي ،هًىډوشبٍى ٍا ٹجًڃ ىاٍوي ،ثب َمٍ آوُب ح ثيين إشظىبء ډب كبَ١یڈ َمپبٍى ثپىیڈ ي ډه ٵپَ ڇ یٽىڈ ٽٍ سمبُٕبیى ٽٍ ډب ٍٵشیڈ ،وٚبن ىاى ٽٍ ڇیًٙى ىٍ ایه ٍاٌ إٍبڃ ٿ ح
اډُبی ىیٿٍى ثٍ ػچً ٿ
يی ٌ كبال ٽٍ َٙای ٤ىٍ ىاهڄ ٽ ًٍٚثیٚشَ ثَاى ایه َيٳ آډبىٌ ثَىاٙز ،ثٍ ّ ٙيٌ ،يڅى اڅجشٍ سٚپیڄ ایه ػجٍُ ٽبٍ ُیبى ڇیهًاَي. يٍ ثوشیبٍٍَ ،جَ وُ٢ز ډٺبيډز ډچى ایَان ،ثٍ وٙ َ٪مب ىٍ ٓ :آٹبى ٙبح ٿ ٍيُى ډًٵٸ ث ،ٍٚػبیى ىاٍى ثَاى ٵٮبڅیز یب وٍ؟ ایه ائشالٳ اكشمبڅى ا ٍ يٍ ثوشیبٍ ؽويثبٍ سمبیڄ وٚبن ىاىوي ٽٍ ثب ډه ډالٹبر ثپىىي. ع :آٹبى ٙب ح ٿ اُ ٕچ٦ىز ٥چجُب ثجَُوي ي ا٭الڇ ثپىىي ػًاة ډه َمی ٍٚایه ثًىٌ ٽٍ ایٚبن ا ٍ اٝڄ هًىډوشبٍى ٍا ٹجًڃ ىاٍوي ،ډب اڅجشٍ كبَ١یڈ ثب ایٚبن َڈ ډظڄ ىی ٿٍان ثىٚیىیڈ ي ىٍثبٌٍ ػجٍُ ٝلجز ٽىیڈ. ىٽشَ ٹبٕمچً سأٽیي ڇیٽىي ٽٍ ٝچق ایَان ي ٭َاٷ ىٍ ػه ٿ ٕ 8بڅٍ ،ثٍ َیؽ يػٍ ډجبٍُار ٽَىَبى ایَان ثَاى ویڄ ثٍ هًىډوشبٍى ٍا ډشًٹٴ ووًاَي ٽَى ي اٵِين ثَ ایه ٭ٺیيٌ ىاٍى ٽٍ: "ډب ثبالهٌَ ،ثٍ ایه سًاٵٸ ثب ىيٕشبن ٽَىډبن ىٍ ٭َاٷ ٍٕیيٌ ایڈ ٽٍ ي٬١ حڃسیټ ډب ایؼبة ڇیٽىي ٽٍ ډب ٍاث ٍ٦ډبن ٍا ثب ٭َاٷ كٶ ٨ثپىیڈ ي آوُب ّئً ي $ویٍِ #اثٙ ٍ٦بن ٍا ثب ایَان كٶ ٨ثپىىي .يڅى یټ ډً ٫ً١ػيیي ،یټ
ىیيٌء ح
یيا ٙيٌ ي آن ایه إز ٽٍ ىٍ ٭یه كبڃ ،ډب ػيیي االن ىٍ ػىج٘ ٽَىٕشبن ح ٍاثٍ٦ډبن ٍا ثب آٹبى ٥بڅجبوى ي اسلبىیٍ ډیُىى ٽَىٕشبن ي ثٮ٢ى ىی
341
ٿٍ اُ
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٕبُډبوُبى ٽَى ٭َاٹى كٶ ٨ٽَىٌ ایڈ ي هیبڃ ىاٍیڈ ایه ٍاثٍ ٍ٦ا َڈ كٶ٨ ٽىیڈ. %%% ثَوبډٍ ٙجبنٿاَى 1367 /9/16 B.B.C ٘طست ا٘تش٘اسی٘ٛاَ سٛسیاِیست ًٍٙاى ډَٽِى اكِاة ًٕٕیبڃ ىډپَار ٽٍ ٭يٌ اى اُ اكِاة ًٕٕیبڃ ىډپَار ي ډىؼمچٍ كِة كبٽڈ ٵَاوٍٖ ىٍ آن ٭ً٢یز ىاٍوي ،ىیَيُ ي اډَيُ اٍیٔ وٖٚز ىاٙز .یپى اُ ٕوىَاوبن ىٍ ح
،ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً،
ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ثًى .سىُب كِة ٽَى ىی ٿٍ ی ٽٍ ىٍ اػالٕیٍ َٙٽز ىاٙز ،اسلبىیٍ ډیُىى ٽَىٕشبن سلز ٍَجَى آٹبى ػالڃ ٥بڅجبوى ثًى. ***
كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان یټ ٹ٦ٮىبډٍ 4ثىيى سًٞیت ٽَى ٽٍ ىٍ آن اُ ىيڅشُبى سَٽیٍ ،ایَان ،٭َاٷ ي ًٍٕیٍ هًإشٍ ڇ یًٙى كٺًٷ ډچى
25
ډیچیًن ٽَى ٍا ډلشَڇ ثياٍوي ي ثَاى اُ ثیه ثَىن ًَیز ایه ډچز وپًٙىي. "ډٮًٞډٍ َ٥ٵٍ" اډَيُ ډپبڅمٍ ای سچٶىى ثب ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ثٍ ٭مڄ
342
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
آيٍى ي اُ اي هًإز ىٍثبٌٍ ٕبُډبن ثیه اڅمچچى ًٕٕیبڅیٖز َب یب اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز سً١یق ثيَي. ىٽشَ ٹبٕمچً :ڇیىاویي ٽٍ اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز ثٮي اُ ػه
ٿ ىيڇ
ػُبوى سٚپیڄ ٙيٌ إز ي وِىیټ ثٍ ٝي كِة ًٕٕیبڅیٖز ،ىډپَار ي ٕبُډبوُبى آُاىیجو٘ ىٍ ایه اوشَوبٕیًوبڃ یب ٭ً٢یز ىاٍوي یب َمپبٍى ڇیٽىىي. ٓ :ډشىى ٽٍ اُ َ٥ٳ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ىٍ ػچٍٖ ډؼم ٬٭مًډى یٚىُبى ي ثٮي َڈ سًٞیت ٙيٌ ،ؽٌ ثًىٌ إز؟ ایه اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ح ٙشیجبوى اُ كٺًٷ ډچى ،ىډپَاسیټ ي اوٖبوى ىٽشَ ٹبٕمچً :ډشه آن ىٍ ياٹ ٬ح هچٸ ٽَى إز ي َڈؽویه ٭جبٍر اُ ایه إز ٽٍ ډَىڇ ٽَىٕشبن ثًٍ٦ٽچى َ٥ٵياٍ ٝچلىي ،يڅى ایه ٝچق وجبیي ثٍ َ ٍَ١یؽ یټ اُ هچٺُبى هبيٍډیبوٍ ي اُ ػمچٍ هچٸ ٽَى ثبٙي. ٓ :اُ ُډبوى ٽٍ ثیه ایَان ي ٭َاٷ ٝچق ا٭الڇ ٙيٌ ي آس٘ ثٔ ثًىٌ ،ىٍ ي ٬١ٽَىَب ؽٌ سٲییَى ثًػًى آډيٌ إز؟ ىٽشَ ٹبٕمچً :اُ يٹشى ٽٍ آس٘ ثٔ ٙيٌ إز ،ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ٍّ ،یڈ یٚمَ ٿان ثًى؛ يڅى ایه كمچٍ ، همیىى ىٍ ٝيى آډبىٌ ٽَىن یټ كمچٍ يٕی ٬ثٍ ح اییه آډيٌ إز ثب ثَاى ایىپٍ ثٮي اُ ػهٿ ثًٍ٦ٽچى ٍيكیٍ اٵَاى ډٖچق ٍّیڈ ح ډًٵٺیز ٍيثَي وٚي ي ىٍ وشیؼٍ ىٍ ٽَىٕشبن ایَان سٲییَ ُیبىى ٍيى وياىٌ إز. ٓ :ىٍ ٽَىٕشبن ٭َاٷ ؿ٤يٍ؟ ډظالً ٙمب ٽٚشبٍ ٙیمیبیى ٽَىَب ٍا ډلپًڇ ٽَىیي؟
343
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىٽشَ ٹبٕمچً :ثچٍ ډب ٽٍ ایه ٍا ٿٵشیڈ ٹجالً ،ثچٍ .یٮىى ډب اًٝالً ثٍ ًٍ٥ٽچى ةىٌ ثًى؛ يڅى اڅجشٍ ََ ٽٚشبٍ ٙیمیبیى ٍا ډلپًڇ ٽَىیڈ ،ؽين ایَان َڈ ثپبٍ ٍ وٍ ثٍ آن يٕٮز. ٓ :ي ٬١ٽَىَبى ٭َاٹى االن ؿ٤يٍ إز؟ ىٽشَ ٹبٕمچً :ډه اُ ي ٬١ٽَىَبى ٭َاٷ ُیبى ا٥ال ٫وياٍڇ ،يڅى ډی ىاوڈ ٽٍ وٖجز ثٍ ٕبڃ ٹجڄ ،ي١ٮٚبن ثُشَ ٙيٌ إز .ؽ ين ىٍ ایه ػچٍٖ
ًٍٙاى
اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز ،ومبیىي ٿان اسلبىیٍ ډیُىى ٽَىٕشبن َڈ َٙٽز ٽَىٌ ثًىوي. ٓ :ٿٍيَُبى ډوشچٴ ٽَى ایَاوى ،آیب اهشالٵٚبن ٍا ثب َڈ سب كيى كڄ ٽَىٌاوي یب وٍ؟ ع :ىٍ ٽَىٕشبن ایَان ة ٌ ػِ ىي ٕبُډبن ،ډه ٕبُډبن ىی
ٿٍى ٍا
وڈیٙىبٕڈ ،آوُڈ ٭جبٍسىي اُ كِة ىډپَار ي ٽًڇ ڃ ٌ .ډشإٔٶبوٍ ىٍ ٕبڅُبى ٿًٙشٍ ،ثَهًٍىَبى ډٖچلبوٍ ثیه ایه ىي ٕبُډبن ٍيى ىاى ٽٍ ػبى سإٔٴ ثًى .يڅى كبال ډيسى إز ٽٍ ٭مالً ثَهًٍىى وٚيٌٙ ،بیي ٭چش٘ ایه ثبٙي ٽٍ ٿ ٵٮبڅیز ؽوياوى ىٍ ىاهڄ ٽَىٕشبن ایَان وياٍى. ٕبُډبن ٽًډچٍ ىیٍ ٓ :كبال ٽٍ ٝچق ثیه ایَان ي ٭َاٷ ٹَاٍ إز ثَٹَاٍ ثًٚى ،آیب ٍاَى ثَاى ډٞبڅلٍ ثیه ٙمب ي ىيڅز ایَان يػًى ىاٍى؟ ع :ثجیىیيٙ ،مب كشمبً ا٥ال ٫ىاٍیي ٽٍ ډب َمی ٍٚډشُڈ ٙيٌ ایڈ ثٍ ایىپٍ ڇیهًاَیڈ ثب ىيڅز ایَان ډٌاٽٌَ ثپىیڈ ،يڅى ىٍ ياٹ ٬سبٽىًن َی
ؿڀيوٍ
ډٌاٽٌَاى ٍم وياىٌ ي ىيڅز ایَان َ$ڈٕ #یبٕز هًى ٍا وٖجز ثٍ هچٸ ٽَى ىٍ ٽَىٕشبن ایَان سٲییَ وياىٌ إز .ىٍ ا٭ياڇ َبى اهیَى ٽٍ ىٍ ایَان
344
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ًٍٝر ٿٍٵشٍ ،ثٖیبٍى اُ ًَاىاٍان ي ا٭٢بى كِة ډب َڈ ا٭ياڇ ٙيٌ اوي .ثيیه يوٍ ڇیسًان ثب ٍّیڈ ډٌاٽٌَ ٽَى ي ثَ سَسیت ثب ایه ٕیبٕز ډه وڈیىاوڈ ؿڀ ٍيى ؽٌ إبٕى ؟ ٓ :آن يٹز ٵٮبڅیز ٙمب ؿڀيوٍ إز؟ یٮىى آیب سٰییَى ىٍ ولًٌ ثَهًٍى ٙمب ،ولًٌ ٵٮبڅیز ٕیبٕى ي ٵٮبڅیز و٪بډی ٙمب ثًػًى آډيٌ إز؟ ع :سٲییَ ُیبىى َڈؿهاوپٍ ٭َ ٟٽَىڇ ثًػًى ویبډيٌ ،ثَاى ایىپٍ ٍ
ّیڈ
همیىى ىٍ ياٹ ٬وشًاوٖز آنٍ ً٥ى ٽٍ ىٍ ثَوبډٍ ٿوؼبويٌ ثًى ،ػىج٘ ٽَىٕشبن ٍا ىٍ ایَان َٕٽًة ٽىي .ىٍ وشیؼٍ ډب ٵٮبڅیز هًى ٍا اُ و َ٪و٪بډى ىٍ ٍيٕشبَب ي ىٍ ٽًَٖشبن َب ي اُ وٕ َ٪یبٕى ىٍ ىاهڄ ََُٙب َڈ ؽوبن اىاډٍ ىاىٌایڈ ي ٵپَ ڇیٽىڈ ٽٍ ٍيُثَيُ َڈ ي ٬١ډب ثٍ يیٌْ اُ وٕ َ٪یبٕى ىاٍى ثُشَ ڇیًٙى .ثَاى ایىپٍ ٍ ّیڈ االن ١ٮٴ َبی٘ ٍيُثَيُ ثیٚشَ آٙپبٍ ح ؽ ٌ ىٍ ڇیًٙوي ي ډَىڇ ٽَىٕشبن ٽٍ اُ اثشيا ډوبڅٴ ٍّیڈ ثًىوي ،كبال یټ اٍ ٍٵشٍ اوي. ډٺبثڄ ٍّیڈ ٹَاٍ ٿ ٙشیجبوى اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ثیه اڅمچڄ یب اًٝالً ٓ :ٵپَ ڇیٽىیي ٽٍ ح ٕبُډبوُب ي ٿٍيَُبى ٱَثى ٽٍ ثو ًٛٞثٮي اُ ٽٚشبٍ ٙیمیبیى ٽَىَب هیچى ثیٚشَ ٙيٌ ،ؽٌ سأطیَى ڇ یسًاوي ىٍ ي ٬١ٽَىَب ىاٙشٍ ثبٙي؟ ع :ثجیىیي ډب ىٍ ٽَىٕشبن ډَظَچى ىاٍیڈ؛ ڇیٿيییڈ ٽٍ یټ ىٙمه ثٖیبٍ إز یيا ٽىیڈ ي ََ ٽٖى ٽٍ ي َِاٍ ىيٕز ٽڈ .ډب اكشیبع ىاٍیڈ ثٍ ایىپٍ ىيٕز ح ٙشیجبوى ثپىي ،اڅجشٍ ډب إشٺجبڃ ڇیٽىیڈ .ډه ٵپَ ڇ اُ ډجبٌٍُ ډب ح
یٽىڈ ٽٍ
ٵشڈ اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز ٽٍ ٕبُډبن ثٖیبٍ يٕیٮى إزَ ،ڈ ؽوبوپٍ ٿ وِىیټ ثٍ 17كِة ىٍ ایه ٕبُډبن $اىاٌٍ #ىيڅشُب ٍا ثيٕز ىاٍوي ي اكِاة
345
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ًٕٕیبڅیٖز ثبوٶًًى َڈ ٽٍ َىًُ ٹيٍر ٕیبٕى ٍا ثيٕز نٿٍٵشٍ اوي ،ىٍ ایه ٕبُډبن ٵٮبڅیز ىاٍوي؛ َمیه ؽوي ٍيُ حی٘ ثًى ٽٍ ډظالً اُ َ٥ٳ كِة ٍی ٓر ػمًٍُى ډىشوت ٙي. ًٕٕیبڅیٖز يوِيئال ٽبويیياى ایه كِة ثٍ ا ٙشیجبوى ٙشیجبوى اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ي ىډپَار ي اڅجشٍ ََ وً ٫ح ثيیه سَسیت ح ٿ ثَاى ډب اَمیز ثِٖایى ىاٍى ي َيٳ ډب ایه إز ٽٍ ىٍ ياٹ ٬اٵپبٍ ىیٍ ٿ ثپىیڈ اُ آنؽ ٌ ٽٍ ىٍ ٽَىٕشبن ڇ ٭مًډى ػُبن ٍا ٽبډالً آ اٌ
یځٌ ٍى ،ٽٍ
ډشإٔٶبوٍ ا٥ال٭بر ډَىڇ ػُبن ىٍثبٌٍ ٽَىٕشبن ثٖیبٍ ٽڈ إز. ***
ٙمبٌٍ ٝ ،1567ياى آډَیپب 68/3/16 ایىټ سًػٍ ٙمب ٍا ثٍ ٕوىبن ىٽشَ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ،ىٍثبٌٍ ىٍٿًٙز آیز اهلل همیىى ػچت ڇیٽىیڈ. ىٽشَ ٹبٕمچً :ډَ ٿ آیز اهلل همیىى ثَاى ډب َٕآٱبُ
ایبن یپى اُ ح
سبٍیپشَیه ىيٍاوُبى سبٍین ایَان إز ي ٵپَ ڇیٽىیڈ ٽٍ ثب ډَ ٿ اي ٍاٌ ثَاى ٿٿيوى َبى إبٕى ىٍ ډیُه ډب َمًاٍ ٙيٌ ،ؽٍا؟ ثَاى ایىپٍ ٍ ّیڈ همیىى ىٍ ثیٚشَ ثٍ يػًى همیىى ثٖزٿى ىاٙز سب ٍّیڈ ٙبٌ ثٍ ٙوٙ ٜبٌ .ډب ډَ
ٿ
همیىى ٍا َٕآٱبُ ي١ٮى ڇیىاویڈ ٽٍ ٙبؤ ػيیيى ثَاى َمٍ هچٺُبى ایَان ثًیٌ ثَاى ډَىڇ ٽَىٕشبنٍ .يكیٍ ویَيَبى ي ویَيَبى ٕیبٕى ایؼبى ٙيٌّ ، ان اوؼبڇ یٚمَ ٿ ی٘ ٭مچیبسى ٽٍ ح ډٖچق ٍّیڈ ثٖیبٍ ثي ثًىَ ،میه یټ ډبٌ ح اییه سَ هًاَي آډي، ڇیىاىوي ثٖیبٍ ډًٵٺیز آډیِ ثًى ي كبال كشمبً ایه ٍيكیٍ ح
346
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ان ډب یٚمَ ٿ ثيسَ هًاَي ٙي ي ثٍ ایه سَسیت اډپبوبر ثٖیبٍ ٿٕشَىٌ اى ثَاى ح ثًػًى هًاَي آډي. %%%
347
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٍيُوبډٍی څًډًويٙ ،مبٌٍ 1579 ّ 15$ 68/3/30يئه #1989 وٺڄ ٹًڃ ٔشي خٕیٙى ٔ ٚسأِ ٝوشد دس ایشاٖ آٹبى ىٽشَ ٹبٕمچً ،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ڇ یٿيیي ٽٍ َمی ٍٚآډبىٌ ډٌاٽٌَ ثب سَُان إز .وِىیټ ثٍ ٕ 10بڃ إز ٽٍ ؽٍیپُبى هًىډوشبٍی٥چت ٽَى ىٍ ایَان ،٭چیٍ ویَيَبى ىيڅشى ػهٿى ٍا اىاډٍ ڇیىَىي ٽٍ اٱچت ثٍ ٭ىًان "ػهٿ ٵَاډًٗ ٙيٌ " اُ آن وبڇ ثَىٌ ڇ یًٙى .ډٮٌڅټ، ایه ػهٿ ډًػت ثٖیغ سٺَیجبً َِ 250اٍ وٶَ َٕثبُ كپًډشى ٙيٌ ٽٍ ىٍ ایٿاٌ و٪بډى ىٍ ٽَىٕشبن ډٖشٺَ ٙيٌ اوي. وِىیټ ثٍ 3000ح یٚمَ ٿان ٽَى سلز ٵٚبٍ ویَيَبى ىيڅشى اُ اُ ٕبڃ 1984ثٍ ثٮي ،ح إشَارى "ػهٿ ډً١ٮى" ىٕز ٽٚیيٌ ي ثٍ ٭مچیبر ؽٍیپى ٍيى آيٍىٌ اوي ّ ي ػِ ډىب٥ٸ آُاىٙيٌ ،ثَػبى ىیٿٍى ٽىشَڃ وياٍوي .ډَٿ همیىى سب ؽٌ اوياٌُ ثَ ي ٬١آوُب سأطیَ هًاَي ٿًاٙز ؟ آٹبى ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً
،ىثیَٽڄ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان،
یٚمَ ٿ ایَاوى ،ىٍ ایه ثبٌٍ هًى ٍا وٖجشبً هًٙجیه وٚبن ډُمشَیه ٕبُډبن ح ډىىَي ي ڇیٿيیي" :ډَٿ همیىى ډٖبئچى ثًػًى ڇ یآيٍىٍ ،يكیٍ ویَيَبى ىيڅشى ٍا ٽٍ اُ ُډبن آس٘ ثٔ ثب ٭َاٷ ډشِڅِڃ ٙيٌ إز ،ثبَُڈ ١ٮیٴ
سَ
هًاَي ٽَى .ایه ویَيَب سمبیچى ثٍ ٭مچیبر وياٍوي ي ٭مالً ډیڄ ىاٍوي اُ ثَهًٍى اػشىبة ٽىىي".
348
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ثبيػًى ایه ،آٹبى ٹبٕمچً ډٮشٺي إز ٽٍ ثَاى $كڄ #ډٖأڅٍ ٽَى ىٍ ایَان ، ٍاٌكڄ و٪بډى يػًى وياٍى .يى سأٽیي ڇ یٽىي ٽٍ ثَاى ډٌاٽٌَ ثب سَُان، ثَإبٓ هًإشُبیمبن ٽٍ ىيسب اُ ډُمشَیه آوُب ىډپَإى ي هًىډوشبٍى ٿ كپًډز ایَان ٓ ڇیاٵِایي" :ا ٍ یًٕشٍ آډبىٌ ثًىٌ ي هًاَي ثًىٓ .ح َٖشىي ،ح ا٭الڇ ٽىي ٽٍ كب َ١إز هًىډوشبٍى ثٍ ډب ثيَي ،كِة ډب ثٍ ډظبثٍ ومبیىيٌ ٿ ٍا ٍى ٽىي" . ٵزي هچٸ ٽَى وڈیسًاوي ٿ ىٍ ایه ؽَبٍؽية ،ي٬١یز ثٮي اُ $ډَٿ #همیىى اډیيياٍ ٽىىيٌ إز .اي ڇیٿيیي" :ٵَاډًٗ وپىیڈ ٽٍ همیىى اُ َمبن آٱبُ ډوبڅٴ ََ ٿيوٍ ډٌاٽٌَ اى ٿ ٭ٺیيٌ هًى ٍا سٲییَ وياى .اډب ی٘ ډب ٍا ډلپًڇ ىاوٖز ي ىی ٍ ثًى .اي ىٌ ٕبڃ ح یيا هًاَىي ٙي ٽٍ ثوًاَىي ٍاٌ كڄَبى ىٍ ثیه ػبوٚیىبو٘ كشمبً ياٹ ٬ثیىُبیى ح یيا ٽىىي ،ٽٍ ډٖأڅٍ ٽَىٕشبن یپى اُ ډٚوٞى ٽٍ ٽ ًٍٚثب آوُب ٍيثَي إز ح آوُب إز ".ثٍ ٭اليٌ آٹبى ٹبٕمچً ٭ٺیيٌ ىاٍى ٽٍ :سًػیٍ كبڅز ػه ٿ ىٍ ٽَىٕشبن ،ىٍ كبڅى ٽٍ ػهٿ ثب ٭َاٷ سمبڇ ٙيٌ إز ،ثی٘ اُ حی٘ ډٚپڄ هًاَي ثًى". یًٕز، ثىبثَایه آٹبى ٹبٕمچً ٭ٺیيٌ ىاٍى ٽٍ" :سٲییَاسى ثٍ يٹً ٫هًاَي ح اډب وجبیٖشى ثٖیبٍ هًٙجیه ثًى " .ثٍ ٭ٺیيٌ اي ٽٖبوى ٽٍ ٍيى َٕنٿيوى َٕی٬ ى ڇیٽىىي .يى سأٽیي ڇیٽىي ٽٍ: ػمًٍُى إالډى ٹمبٍ ڇیٽىىي ،اٙشجبٌ ثٍِ ٿ "ػمًٍُى إالډى َ ،ىًُ َڈ ویَيَبى ًهیٌَ ُیبىى ىاٍى ي ڇ یسًاوي ثبُ َڈ ُډبن ٽڈيثی٘ ىٍاُى ثٍ ٭مَ هًی٘ اىاډٍ ىَي " .اي اُ٩بٍ سإٔٴ ڇ یٽىي اُ يُٕیًوى يػًى وياٍى ٽٍ ثشًاوي ٍ ّیڈ سَُان ایىپٍ ىٍ كبڃ كبَ َ١یؽ ویَيى ا ح يُٕیًوى اكشمبڃ ىاٍى ىٍآیىيٌ ثًػًى ٍا ٕبٹ ٤ٽىي .اډب ڇیاٵِایي ٽٍ ؽویه ا ح
349
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
آیي" :ډه ډ٦مئىڈ ٽٍ اٽظَیز ایَاویبن وٍ َ٥ٵياٍ ٕچ٦ىز اوي ي وٍ َ٥ٵياٍ ػمًٍُى إالډى .آوبن هًاَبن یټ ػمًٍُى َٖشىي ٽٍ یټ ٹبوًن إبٕى ىډپَاسیټ ىاٙشٍ ثبٙي .ډَىڇ ایَان هًاَبن ٝچق ي اډىیزاوي". %%%
350
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٙمبٌٍ ،1581سبٍین 68/4/2 ػبڇ ػُبن ومبى ٍاىیً B.B.C ٔصاحث ٝوسشى ٘اجى تا دوتش عثذاِشحٕٗ لاسّٕٛ ًٕٕیبڅیٖز ثیهاڅمچڄ $ػىج٘ ًٕٕیبڅیٖز ي ٽبٍ
ٍىَ #ٶشٍ ٿًٙشٍ ٿ
ُاٍ ٽَى .ىٍ ایه ٽهٿٌٍ ٽٍ ىٽشَ ٽهٿٌٍ اى ٍٕ ٍيٌُ ىٍ َُٙإشُپچڈ ًٕئي ثَٿ ٭جياڅَكمه ٹبٕمچً ٍَجَ كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان َڈ َٙٽز ىاٙز، ډٖبئڄ ډوشچٶى اُ ػمچٍ ډٖأڅٍ ٽَىَب ویِ ډَ٦ف ٙي. ٓ :څ٦ٶبً ٕبثٺٍ ي اَياٳ ػىج٘ ًٕٕیبڅیٖز ثیهاڅمچڄ ٍا سَٚیق ومبییي؟ ی٘ سٚپیڄ ٙي ي ډى ًٍ٪اُ ع :اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز ىٍٕز ٝي ٕبڃ ح سٚپیڄ ایه اوشَوبٕیًوبڃ ىٍياٹ ٬ػم ٬آيٍى َمٍ ٕبُډبوُبى ًٕٕیبڅیٖشى ي ٍى ثًى .سب ٕبڅُبى اهیَ ىٍ آن ثیٚشَ اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ي ًٕٕیبڃ ٽبٍٿ ىډپَار اٍي احَٙٽز ىاٙشىي .ىٍ ٽهٿٌٍ "څیمب" ٽٍ ٍٕ ٕبڃ
حی٘ ىٍ حٍي
سٚپیڄ ٙي ،سٮياى ُیبىى اُ اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ٽًٍَٚبى ػُبن ًٕڇ ي ثٍ يیٌ آډَیپبى السیه َٙٽز ٽَىوي .ىٍ ٽه ٿٌٍ اى ٽٍ اډٖبڃ ىٍ إشُپچڈ ّ سٚپیڄ ٙي ،اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ٽًٍَٚب
یى ډبوىي سًؤ ،ډ َٞي كِة
ًٕٕیبڃ ىډپَار سَٽیٍ ثٍ ٭ً٢یز اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز ىٍ آډيوي .ىٍ ایه ٽهٿٌٍ ،اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ىډپَار ي ٕبُډبن َبی آُاىیجو٘ َٙٽز ىاٙشىيَ ،ڈؽویه ىٍ ایه ٽهٿٌٍ ثَاى ووٖشیه ثبٍ اكِاة ٻ ڇيویٖز اسلبى ػمبَیَ ًٍٙيى ،ډؼبٍٕشبن ،څُٖشبن ي ٕبُډبن آُاىیجو٘ ٵچٖ٦یه َڈ ثٍ ٭ىًان وب َ٩ى٭ًر ٙيٌ ثًىوي .كِة ىډپَار ٽَىٕشبن ایَان ډبوىي ٽه ٿٌٍ
351
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
څیمب ثٍ ٭ىًان ډُمبن ى٭ًر ٙيٌ ثًى ٙ .ٮبٍ اٝچى ٽهٿٌٍ ٭جبٍر ثًى اُ:
"ثٍ
یًٚاُ ٹَن ػيیي " ي سمبڇ ثَوبډٍ اى َڈ ٽٍ ىٍ ایه ٽهٿٌٍ ىٍثبٌٍ آن ثلض ح ٙي ،ډَثً ٣ثٍ ٕیبٕز ٽچى ٽه ٿٌٍ ي اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ي اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز ىٍثبٌٍ آیىيٌ ثًى. َٓ :میه ٍا ڇیهًإشڈ اُ هيډششبن ٕإاڃ ٽىڈ ٽٍ اډٖبڃ ىٍ ایه ٽهٿٌٍ ؽٌ ډٖبئچى ډَ٦ف ٙي؟ ع :ډٖبئچى ٽٍ ډَ٦ف ثًى ٭جبٍر ثًى اُ :ايڃ اډىیز ډٚشَٻ ىٍ ػُبن ٽىًوى ،ډجبٌٍُ ىٍ ٍاٌ ٝچق ي اډىیز ي َڈ ؽویه كٺًٷ ث َٚي ډٖأڅٍ َمپبٍى ثیه َٙٷ ي ٱَة ،ډٖأڅٍ ٍياث ٤ثیه ٙمبڃ ي ػىًة .ډٖأڅٍ ىیٿٍى ٽٍ ىٍ ثبٌٍاٗ ثلض ٙي ،٭جبٍر اُ إشَارّ ىای ثًى ٽٍ اكِاة ًٕٕیبڅیٖز ىٍ ډًٍى ډلیُ ٤یٖز ثبیي ثب َڈ ىاٙشٍ ثبٙىي ي ىٍ ایه ٽه ٿٌٍ َڈؽویه یټ ا٭الډیٍ ډُمى ثٍ ٭ىًان "ا٭الډیٍ اًٝڃ اوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز" ډىشٙ َٚي وؼبويٌ اوي. ٽٍ َمٍ ایه ډٖبئچى ٽٍ ٝلجش٘ ٍا ٽَىڇ ،ىٍ ایه ا٭الډیٍ ٿ ٓ :ٿُاٍٗی ىاٙشیڈ ٽٍ ىٍ ٽهٿٌٍ اډٖبڃ یپى اُ ډُمشَیه ډٖبئڄ ،ډٖبئڄ هبيٍډیبوٍ ثًىٌ .ډمپه إز ىٍ ایه ډًٍى سً١یق ثيَیي؟ ع :ډٖبئڄ هبيٍډیبوٍ ،اڅجشٍ ىٍ ٭َٳ ایه #ًٍ٥$إز ٽٍ يٹشى اُ هبيٍډیبوٍ ٝلجز ڇیًٙى ،ډٮمًالً اُ وِا ٫ثیه ٵچٖ٤ینیَب ي إَئیڄ ٝلجز ڇیًٙى .ىٍ ایه ډًٍى ىٍ اوشَوبٕیًوبڃ ثٖیبٍ ٝلجز ٙيٌ إز .ثٍ ٭چز ایىپٍ ثَاى ووٖشیه ثبٍ ٕبُډبن آُاىیجو٘ ٵچٖ٦یه ثٍ ٭ىًان وب َ٩ى٭ًر ٙيٌ ثًى، ٿ إَائیڄ اُ َٙٽز ىٍ ٽهٿٌٍ هًىىاٍى ومًى ،يڅى كِة "ډبحاڇ " كِة ٽبٍ ٍ ٽٍ كِة ىیٿٍى إز اُ اكِاة ًٕٕیبڅیٖز إَائیڄ ،ىٍ ایه ٽهٿٌٍ َٙٽز
352
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ىاٙز ي ىٍ ا٭الډیٍ اى َڈ ٽٍ ىاى و َ٪هًى ٍا ىٍثبٌٍ َمپبٍى ي سمبٓ ثب ٕبُډبن آُاىیجو٘ ٵچٖ٦یه ا٭الڇ ومًى. ٓ :ىٍ ډًٍى ډٖأڅٍ ٽَىَب ؽٌ ٝلجشى ٙي ي ؽٌ سٞمیمبسى ٿٍٵشٍ ٙي؟ ان ٽهٿٌٍ ثٍ ډٖأڅٍ ٽَىَب ع :ىٍثبٌٍء ډٖأڅٍ ٽَىَب ،ثٖیبٍى اُ ومبیىي ٿ ی ډًٍيا" ،ووٖز يُیَ ٕبثٸ ٵَاوٍٖ ي ىثیَ یٍ اٙبٌٍ ٽَىوي ،ډىؼمچٍ آٹبى "ح ٍی٘ ثٍ َ٥یبن څًی ، ٠اُ كِة ًٕٕیبڅیٖز ا ر ايڃ ٽىًوى كِة ًٕٕیبڅیٖز ،ح ومبیىيٿى اُ ٽمیٖیًن كٺًٷ ث َٚاوشَوبٕیًوبڃ ًٕٕیبڅیٖز
،يڅیي ػىجال ى،
یَٚي څجىبن ي ىیٿٍان .ایىُب َڈٿى ثٍ ٕشڈ ډچى ىٍ ٍَجَ كِة ًٕٕیبڅیٖز ح ٙشیجبوى اُ ػىج٘ ډًٍى ٽَىَب ي وٺ ٠كٺًٷ ث َٚىٍ ٽَىٕشبن ي َ١يٍر ح ډچى ٽَىٕشبن اٙبٌٍ ومًىوي .اُ َمٍ ډُمشَ آوپٍ ىٍ ٹ٦ٮىبډٍ ٍٕمى ٽهٿٌٍ ـ ٿيیڈ ٽٍ ٵٺ ٤یټ ٹٮ٦ىبډٍ سًٞیت ٙيٌ ي ىٍثبٌٍ ىیٿٍ ٽًٍَٚبى اڅجشٍ ثبیي ة ډوشچٴ ،ٹ٦ٮىبډٍَبى ډوشچٴ سًٞیت وٚيٌ ـ اُ وٺ ٠كٺًٷ ث َٚىٍ اٍسجب ٣ثب ٽَىَب ،ثٍ ٭ىًان یټ اډَ سَاّىیټ یبى ٙيٌ إز. %%%
353
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ػبڇ ػُبن ومبى ٍاىیً B.B.Cـ ٙمبٌٍ 1601 "وٺڄ ٹًڃ" سبٍین 68/4/25 ؽوي ٍيُ ٹجڄ اُ ياٹ ٌ ٬سَيٍ آٹبى ىٽشَ ٹبٕمچًٝ ،ٶب كبئَى ٍيُوبڇ ٌ نٿاٍ ٻ ىٍ ػَیبن آن ،آٹبى ٹبٕمچً ډٞبكتاى ٽَىٌ ثًى ٌ ٌ اٍیٔ ایَاوى ثب يى ىٍ ح ان ىيڅز ایَان إز .اډَيُ ثٮياُ، َُ٩ ٻ آډبى ٌ ډٌاٽَ ٌ ثب ومبیىي ٿ سأٽیي ٽَى ٌ ٌ ٵز: اٍیٔ سمبٓ ٿٍٵشڈ ي اي ىٍایه ثبٌٍ ٿ سچٶىى ثب ٝٶب كبئَى ىٍ ح ٵز$ ،اُ ایٗان وٺڄ ٻ ثب ایٚبن ىاٙشڈ ٿ ٝٶب كبئَى :ىٍ آهَیه ډالٹبسى ٌ حٿډبسیٖڈ آٹبى ٍٵٖىؼبوى ،اډیيياٍ إز ٻ ٌ ٻ ثب سًعٌ ٌة ٍا ٹًڃ ڇیٽىڈٌ # ٍئیٔ ډؼچٔ ثشًاوي ثب ٽمټ ٍَجَ ػيیي ،یٮىى هبډهٌ اى ،ثلَان ٽَىٕشبن ٍا ٻ ىٍ ٽَىٕشبن ػهځٍ ، ایىټ ٕ 10بڃ إز ٌ اڅجز ثٮي اُ ٌ ٻ ٌ كڄ ٽىي ي اٵِيى ٌ ٻ َیؽ ٍاٌكچى و٪بډى وياٍ ى ي اُ ایه َ٥ٳ كِة ىډپَار ٍّیڈ ٵُمیي ٌ ٌ ٻ ایه ٍّیڈ ٵٮالً ډبويوى إز ي ٹبٕمچً اٵِيى ٻ ٌ ٽَىٕشبن َڈ ډٮشٺي إز ٌ ٌة ََكبڃ ثَاى ډٌاٽٌَ آډبىٌ إز ي آډبىٌ ثيٌ ي ثٖشبنیَبیى َٖز. ٓ :ایىٌ ًٍ٦ة و َ٪ڇیآیي ٻ ٌ آٹبى ٹبٕمچً ىٍ ډًٍى اي١ب ٫ایَان ىاٙزاوي .ؿٍ اوش٪بٍى ي ؿٍ سلچیچى ا ُ اي١ب ٫ایَان ثٮي اُ ٌ اډیيياٍیُبیى ىٍٿـٌٙز آیز اهلل همیىى ىاٙشىي؟ عٌ :ة سلچیڄ آٹبى ٹبٕمچًٍَ ،جَى ػيیي ىٍ ډؼمًٕ ٫ٮى هًاَي ٽَىٻ ٌ ٻ ٍاٌ همیىى ٍا ڇ یٍيى ،يڅى ىٍ كٺیٺز اُ ډلشًاى ىٍ ٩بََ وٚبن ثيَي ٌ ٻ ًٙزاٗ ثیَين ڇیآیي ي إمى اُ آن ثیٚشَ ثَػبی ووًاَي ډبوي .ایىُب ٍا ٌ ٿ ٌ ىاٍڇ ڇیٿڇ ،٭یه كَٵُبى هًى ٹبٕمچً إز.
354
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
ٻ آٹبى ٹبٕمچً اډیيياٍ ثًىوي ثشًاوىي ٓ :اٙبٌٍ ٽَىیي ٌة ثيٌ ي ثٖشبوُبیى ٌ ة سًاٵٸ ثَٕىي ،اٙبٍ ٌ ٌة ایه ثي ٌ ي ثٖشبوُب ي ٽیٶیش٘ ىٍ ډًٍىٗ ثب ایَان ٌ ٽَىوي؟ ٿ ثوًاَي هًىډوشبٍى ة ٌ ٻا ٍ ة ایه وشیغٌ ٍٕیيٌ ثًى ٌ ع :آٹبى ٹبٕمچً ٌ ٻ ةٌ ََ كبڃ َمی ٍٚایَاویُب ٍا ٿیَ ى ،ٽچڈٌ اى ٌ ډٮىبى ٽبډڄ ٹ٢یٍ ٙپڄ ة سَٕبويٌٙ ،بیي ایه وً ٫ٽچمبر ي ایه وً ٫يا ٌَّب ٍا ثبیي ثَىاٍى ي
ثىبثَایه اُ
ځًیڇ آډبىٌ ثًى ثَاى آن َ٥ٳ ٍّ ،یڈ آډبى ٿى وٚبن ثيَي .یٮىى ڇیسًاوڈ ة كياٹڄ هًىډوشبٍى ،ثٍ ػبى كياٽظَ هًىډوشبٍى ي اُ آوَي َڈ اډیيياٍ ثًى ٍٵشٍ ٽٍ ٍّیڈ إالډى َڈ اُ ایه سىيٍي یاى ٽٍ وٖجز ثٍ ٽَىَب ىٍ حی٘ ٿ ىٕز ثَىاٌٍ ي آوُب َڈ كب َ١ثًٚوي یټ ډٺياٍ اډشیبُى ثٍ كِة ىډپَار اٌٍ اى اُ اډًٍ ثيَىي ،كياٹڄ ثَاى ك ًٍ٢ىاٙشه ىٍ ٽَىٕشبن ي ثَاى $اىاٌٍ #ح ډى٦ٺٍاى ثٍ يٕیچٍ هًى ٽَىَب ،وَډ٘ وٚبن ثيَىي. ٓ :آٹبى ٹبٕمچً اٙبٌٍاى ثٍ اي١ب ٫هًى ٽَىٕشبن ىٍ كبڃ كب َ١ٽَىوي؟ ع :ثچٍ ،ثٮي اُ آس٘ ثٔ ي ثو ًٛٞثٮي اُ $ډَٿ #آٹبى همیىى ،آٹبى إياٍَب ثو ًٛٞي ویَيَبى ډٖچق ٵز :ٽبډالً اي١ب ٫٭ًٙ ٟيٌ ،ح ٹبٕمچً ٿ ٵز ىٍ كي ُیبىى ٍيكیٍ اٙبن ٍا اُ ىٕز ىاىٌ اوي ،ډظڄ ٕبثٸ وڈ ػهٿوي ي ڇ یٿ اوُبیٚبن ي یب حٿ اَُب ي اى إياٍَب اُ ٹَاٍ ٿ ٽٍ ثو ًٛٞثٮي اُ ډَ ٿ همیىى ،ح ځَٵزاوي ،سٺَیجبً ثیَين وڈ یآیىي .اڅجشٍ ٌ ّیپی ٽٍ ىٍ ىٍٕز ٍيٕشبَبى إشَار یٚمَ ٿَبٕز ٽٍ ٍاكز ڇ یآیىي ي َڈؽوبن ٽىشَڃ ډىب٥ٸ ٙ ،جُب ىٍ اهشیبٍ ح ڇیٍيوي ي ٍيَُب ٽىشَڃ ڇ یاٵشي ىٕز ویَيَبى اٍسٚى ،ثٍ ه ًٛٞٽٍ یټ إياٍَب اهشالٳ ٙيیيى ىٍ ډًٍى وپشٍ ٍا ُیبى سًػٍ ڇیىاى ٽٍ ثیه هًى ح
355
ثوٚی اُ ډٺبالر ي ډٞبكجٍَبی ىٽشَ ٹبٕمچً
إياٍانِ سلز اډَ ٹَاٍ ٿاٌ ٽَىٕشبن يػًى ىاٍ ى ،یٮىى اُ و َ٪آٹبى ٹبٕمچً ،ح ٍډ٢بن ،هًاَبن كڄ ډٖبڅمز آډیِ ثلَان ٽَىٕشبن َٖشىي ،ىٍ كبڅى ٽٍ إياٍان سلز ٵَډبويَى ٹَاٍځبٌ كمٌِ ٕ$یي اڅُٚيا ،#هیچى سىيٍيسَ َٖشىي ي ح يُٕیًن ىٍ ٽَىٕشبن ڇیثبٙىي. هًاَبن ٹچ٬يٹم٬ٽَىن ٽبډڄ ویَيَبى اح %%%
356