Simurq beynəlxalq jurnalı 2012 Simurg İnternational Cultural journal 2012

Page 114

"Симург" №3, 2011

МЯДЯНИЙЙЯТ, ЪЯМИЙЙЯТ, ИДАРЯЕТМЯ

олунмасыны гачылмаз едир. Дцнйада мювъуд олан дювлятляр артыг еля бир инкишаф мярщялясиня чатмышлар ки, идеоложи, сийаси, яхлаг системляри арасындакы фяргляр силинир, ямякдашлыг мцнасибятляри йени мащиййят кясб едир. Мцасир дювлятляри фяргляндирян эюстяриъилярин бу шякилдя тяснифатыны апармаг мцмкцндцр: 1. Рягабятлилик баъарыьы. 2. Динамик инкишаф. 3. Билийя, елмя ясасланан игтисадиййат. 4. Тяряггидя олан мяшьуллуг. 5. Даим йцксялян, йахшылашан щяйат тярзи. 6. Эенишлянян сосиал имканлар. Бу эцн елм, тящсил, дин глобаллашан дцнйамызын предментиня чеврилдийиндян бцтцн бу хцсусиййятляри юзцндя ещтива едян културолоэийа фяргли дцнйаэюрцшлярин, идеолоэийаларын, яхлаг, давраныш нормаларынын, чохъящятли гаршылыглы мцнасибят формаларынын щяйат тярзинин юйрянилмясини ваъиб етмишдир. Эюркямли алим, педагоэика елмляри доктору, профессор Защид Гаралов “Елм, саф яхлаг дцнйасына ачылан гапы” адлы ясяриндя йазыр: “Бу эцн артыг бцтцн юлкялярдя инсанлар баша дцшцрляр ки, юз щцгуг вя азадлыгларыны тямин етмяк щяр шейдян цстцндцр. Демократийа бцрократик мцщитдян даща файдалыдыр. Юзцнцидаряетмя идаряетмядян йахшыдыр. Ашкарлыг гапалылыгдан цстцндцр. Хцсуси мцлкиййят дювлят мцлкиййятиндян чох йахшыдыр. Пешя азадлыьы, мяъбури иш шяраитиндян чох цстцндцр. Фикир, сюз азадлыьы, “главлит” нязарятиндян гат-гат йцксякдир вя инсан мящдудиййятлярдян сярбястлийя доьру инкишафы даща ялверишли сайыр вя бу истигамятдя ирялилямяйя даща ъан атыр” (2, ЫЫ ъ. с. 551). Глобаллашма ялейщдарларынын милли мяняви дяйярлярин силиниб эедяъяйи барядя наращатлыьына ъаваб олараг гейд едирик ки, щармонийа, интеграсийа, йашадыьымыз дюврцн сяъиййяви хцсусиййяти кими юзцнц даща чох доьрулдур. Милли мядяниййятляр, щям дя цмумбяшяри ма112

щиййят кясб етдийиндян гаршылыглы мараг вя нцфузетмя елементляринин дашыйыъысына чеврилирляр. Мядяниййят чохаспектли щадися кими халгларын гаршылыглы мцбадиля, юйрянмя вя зянэинляшмяси цчцн бюйцк ящямиййят дашыйыр. Мядяниййятин цнсиййят васитяси кими чевик вя даща еффектив тясиря малик сащяси инъясянят вя ядябиййатдыр. Ряссамлыг, мусиги, тясвири инъясянятин бцтцн формалары халгларарасы мцнасибятляри даща да асанлашдырыр, дил вя сярщяд танымадыьындан даща тез гавранылыр. Шяргя мяхсус муьам классик гярб мусигиси иля синтезляшяряк симфоник ясяря чеврилир, камера мусиги алятляриндян сцзцлян еъазкар мусиги мюъцзяси истянилян халгын нцмайяндясини риггятя эятирир, бяшяри чаларлары юзцндя ещтива едян фолклор вя халг мцсигиси щамы тяряфиндян анлашылыр. Мядяниййят юлкяляр, халглар, нясилляр арасындакы дисщармонийаны арадан галдырыр, йцксяк сянят нцмуняляри рущ йцксяклийи, хош овгат йарадыр. Инсанын щяйат гайяси, йашайыш тярзи, йашам фялсяфяси културоложи ганунлара риайят етмякля тянзимлянярся, конфронтасийа диалога, ядавят ямякдашлыьа, дцшмянчилик достлуьа чевириля биляр. Эениш анламда мядяниййят бяшяриййятин ниъат йолу, хилас нюгтясидир. Эюркямли културолог, проф. Фуад Мяммядов “Идаряетмя мядяниййяти” адлы фундаментал елми ясяриндя “мядяни ъямиййят” анлайышынын дцрцст тярифини вермишдир: “Бу - интеллектуал мядяниййят вя щуманист етика, инам вя хейирхащлыг, йцксяк профессионаллыг, рягабятядавамлы игтисадиййат, инсанын щцгуг вя азадлыгларынын горунмасы, камил ганунлар, мцдрик сийасят вя ядалятли идаряетмядян ибарятдир” (1, с. 47) . Културолоэийа- инсанын йарадыъы фяалиййятинин, техники тяряггинин нятиъяси олан йени технолоэийаларын щяйатын йахшылашдырылмасына йюнялдилмяси иля йцксяк рифащ вя тяминатлы щяйат щаггында биликляр системидир. Културолоэийанын ъямиййятин идаряетмя системиня дцзэцн тятбиг олунмасы дцнйанын бир сыра юлкяляриндя ялдя олунан уьурларда юз тясдигини тапмышдыр.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.