Talk68issuu by talcmag

Inglesina: Σύστημα QUATTRO, σελ. 03

21.05.2018

21.05.2017

Εδώ μέσα υπάρχει μια ιστορία... Το να καλωσορίζουμε το μωρό σας και να είμαστε δίπλα του στην πρώτη του διαδρομή προς το σπίτι, στον πρώτο του μακρύ ύπνο και στα πρώτα του κατορθώματα, είναι μεγάλη τιμή και ταυτόχρονα μεγάλη ευθύνη. Είμαστε δίπλα σας για περισσότερα από 50 χρόνια, με προϊόντα και λύσεις που συντροφεύουν τα παιδιά στο ταξίδι τους για να ανακαλύψουν τον κόσμο.

Σύστημα QUATTRO Το καρότσι δεν είναι μόνο ένα μέσο μεταφοράς αλλά το μέρος στο οποίο το παιδί σας θα περάσει πολλές ώρες κατά την διάρκεια των πρώτων στιγμών της ζωής του. Γι’ αυτό σχεδιάσαμε το ιδανικό περιβάλλον που του προσφέρει την άνεση και την ασφάλεια που τόσο πολύ έχει ανάγκη. Το πορτ-μπεμπέ του συστήματος QUATTRO εγγυάται τον ιδανικό εξαερισμό και προστατεύει το μωράκι σας από τις ακτίνες UV. Παράλληλα, το βοηθάει να αισθανθεί άνεση και ασφά λεια, αφού διαθέτει το Welcome Pad ™, ένα ειδικό στρώμα στήριξης, που έχει σχεδιαστεί για να διευκολύνει τη σωστή στάση του σώματος του μωρού σας κατά τους πρώτους μήνες και ευνοεί τη σταθερή θέση της σπονδυλικής στήλης ενώ προσαρμόζεται και στην ανάπτυξη του μωρού όσο αυτό μεγαλώνει. Το Standup του συστήματος QUATTRO σας προσφέρει τη δυνατότητα να τοποθετήσετε το πορτ-μπεμπέ με ασφάλεια στο σπίτι μετά τη βόλτα, χωρίς να ξυπνήσετε το μωρό σας. Φυσικά, το σύστημα QUATTRO διαθέτει και παιδικό κάθισμα αυτοκινήτου κατάλληλο για χρήση από τη γέννηση έως τα 13 κιλά. Extra Καθώς οι συνθήκες υγιεινής είναι πολύ σημαντικές επειδή η αλληλεπίδραση με το παιδί σας είναι συνεχής οι σκελετοί της INGLESINA έχουν σχεδιαστεί ώστε η χειρολαβή τους να μην ακουμπά κάτω όταν είναι κλειστοί και έτσι τα χέρια σας να μην έρχονται σε επαφή με ακαθαρσίες και μικρόβια. Τα συστήματα μεταφοράς QUATTRO που διατίθενται φέτος στη συλλογή της Inglesina είναι τα Trilogy, Trilogy Plus και Quad.

www.inlesina.gr /InglesinaGR /inglesinagr

21.05.2018

ΠΕΡΙ ΕΧΟΜΕΝΑ

No 68 21.05.2018

www.facebook.com/talcmag @talcmag /talcmag

ΤΑΛΚ ΕΚΔΟΤΙΚΗ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε. NΙΚ.ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 1-3, 154 51, Ν. ΨΥΧΙΚΟ ΤΗΛ.: 210 6753180, ΦΑΞ: 210 6753189 Ε-ΜAIL: info@talcmag.gr

Πελιώ Παπαδιά (ppapadia@talcmag.gr)

γου, Χριστίνα Σανούδου

ΥΠΟΔΟΧΗ ΥΛΗΣ & ΔIAΦΗΜΙΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (m.dimou@talcmag.gr)

ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΔΙΑΝΟΜΗ: FREE SUNDAY

DESIGN: Nικόλας Κουκουράκης ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

ΦΩΤΟ ΘΕΜΑΤΩΝ: Shutterstock

TΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Δήμητρα Μήτρου (dmitrou@talcmag.gr) Γεωργία Γιώτη (ggioti@talcmag.gr) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Ελεάννα Γεωργίου, Ανθή Δοξιάδη, Παναγιώτα Καρλατήρα, Mαρίκα Λεβεντάκη, Κάρι Μπράτσο, Μυρτώ Πιταούλη, Ντίνα Νομικού, Πελιώ Παπαδιά, Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Σουζάνα Παπαφά-

Η διεύθυνση του περιοδικού Τaλκ δεν φέρει καμία ευθύνη και δεν υιοθετεί απαραίτητα τις απόψεις των επιστημόνων και άλλων ειδικών συνεργατών που ενυπόγραφα αρθρογραφούν στην έκδοση. Προτού χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε προϊόν διαφημίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στην εφημερίδα, ή ακολουθήσετε τις συμβουλές των ειδικών, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, χωρίς την προηγούμενη άδεια του εκδότη.

NΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Γιάννης Καλλές

21.05.2018

Συμπεράσματα

ε ένα τεύχος αφιερωμένο στα μωρά, 12 χρόνια μετά από την στιγμή που απέκτησα το πρώτο δικό μου (με το οποίο μόλις μοιραστήκαμε κρυφά από τα μικρότερα αδέρφια του μια κόκα κόλα μετά από την επίσκεψη στον ορθοδοντικό-ναι τα χρόνια περνούν, περνούν απελπιστικά γρήγορα), θεωρώ ότι δικαιούμαι, φύσει και θέσει και κούραση με υπογεγραμμένη στο η-και ο νοών νοείτω- να μοιραστώ τα δικά μου συμπεράσματα/αξιώματα για το τί σημαίνει να μεγαλώνεις ένα μωρό που γίνεται παιδί και μετά μεγάλος και μετά άλλο ένα και μετά και άλλο ένα. 1. Η ανατροφή ενός μωρού ΔΕΝ έχει να κάνει με ένστικτο, όπως κατά τη γνώμη μου τίποτα άλλο στη ζωή (#pestenamefate). Προσωπικά δεν πίστεψα ποτέ μου στο ταλέντο ή στο ένστικτο ή σε καμία άλλη μαγική ιδιότητα ή κληρονομικό χάρισμα, αλλά στη σκληρή δουλειά. Για μένα λοιπόν η ανατροφή ενός μωρού, από τις πρώτες μέρες της ζωής του-ειδικά τις πρώτες μέρες της ζωής του-είναι ένας αγώνας δρόμου εξαντλητικός, είναι μια δέσμευση, είναι πιο πολλές αγωνίες παρά χαρές. Είναι όμως οι λίγες χαρές τόσο σαρωτικές που σε κάνουν να ξεχνάς τις αγωνίες. Το ταξίδι της μητρότητας είναι το μάθημα που δίνω και ξαναδίνω στο Πανεπιστήμιο, το πτυχίο που αισθάνομαι ότι δεν θα πάρω ποτέ, ένα από τα μοναδικά αριστεία που δεν πιστεύω ότι μου αξίζουν, είναι η μία αποτυχία μετά την άλλη, γιατί γέννησα με καισαρική, γιατί θήλασα το γιο

μου λιγότερο από την κόρη μου, γιατί τους άφησα να πιπιλάνε πιπίλες και δάχτυλα, γιατί τους αφήνω να βλέπουν τηλεόραση, γιατί δεν τρώνε μόνο βιολογικά, γιατί δε μαθαίνουν βιολί, γιατί δεν πλένουν τα δόντια τους, γιατί παίζει να μείνουν άπλυτοι για κανένα μήνα αν δεν τους κυνηγήσω μέχρι το μπάνιο; Αυτές είναι οι εξετάσεις που δεν περνάω, ας πούμε. Και πολλές άλλες. Οι αγκαλιές τους όμως, τα πρώτα τους βήματα, το ζεστό τους δέρμα πάνω στο δικό μου, η μυρωδιά τους, αργότερα οι φίλοι τους και οι γονείς των φίλων τους, μια καλή κουβέντα από τους δασκάλους, οι βουτιές τους στη θάλασσα, το φιλί που μου δίνουν πεταχτά πριν φύγουν για το σχολείο, το «και γω» τους στο «σ’αγαπώ» μου, αυτά είναι μερικά από τα λίγα άριστα στο Πανεπιστήμιο της μαμαδοσύνης. 2. Η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν γονιό, το πιο δύσκολο πράγμα ίσως, και δεν ξέρω γιατί, είναι να μη ζει μέσα από τα παιδιά του, να μην προβάλει σε αυτά τις δικές του ανεκπλήρωτες φιλοδοξίες, τα δικά του όνειρα για το πώς θέλει τα παιδιά του να μοιάζουν, για το τι θέλει τα παιδιά του να θέλουν, για το τι εύχεται τα παιδιά του να πετύχουν. Δεν νομίζω ότι έχω γνωρίσει έναν τέτοιο γονιό-σίγουρα ούτε εγώ είμαι τέτοιος. Όλοι εμείς οι γονείς, άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο, ζούμε τη ζωή των παιδιών μας σαν να είναι δική μας. Διαλέγουμε για αυτά, τα πιέζουμε πολύ-πάρα πολύ-τα έχουμε μετατρέψει σε άλογα κούρσας και εμείς καθόμαστε στις κερκίδες και στοιχηματίζουμε πάνω τους. «Το δικό μου άλογο περπάτησε πέντε μηνών, το δικό μου μίλησε πριν γεννηθεί, το δικό μου φτιάχνει παζλ με το ένα χέρι, ενώ με το άλλο λύνει τον κύβο του

ρούμπικ, το δικό μου έχει ταλέντο στη ζωγραφική, το δικό μου είναι μαθηματική διάνοια, το δικό μου κάνει κρος το δικό σου μοτοκρός». Δεν ξέρω πώς και πότε και αν θα σταματήσουμε να ζούμε τη ζωή-που-δε-ζήσαμε μέσα από τα παιδιά μας, πότε θα τα αφήσουμε, επιτέλους, στην ησυχία τους, πότε θα συμφιλιωθούμε με το ενδεχόμενο να αποτύχουν, να βαρεθούν, να ασχημύνουν, να παχύνουν, να πετύχουν αυτό που πραγματικά θέλουν, αυτό που κάνει εκείνα ευτυχισμένα. Είμαι απαισιόδοξη. 3. Συμπέρασμα πολίτιμο στο οποίο οδηγούνται δυστυχώς μόνο οι γονείς που τρώνε κάποια στιγμή κάποιο ωραιότατο «χαστούκι», εκείνοι που έρχονται κάποια στιγμή αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα που κάνει όλα τα υπόλοιπα που νόμιζαν πως έχουν μέχρι τώρα αστεία, φαιδρά: Δεν υπάρχει τίποτα, μα τίποτα πιο πολύτιμο από την υγεία των παιδιών μας. Πολλές φορές η ζωή εκπλήσσει και τους πιο ανυποψίαστους με ένα μικρό τσαλάκωμα του σεντονιού της τελειότητας που στρώνουμε κάτω από το μονάκριβό μας και όλα μοιάζουν τόσο ασήμαντα: Οι φορές που του φωνάξαμε για τα λάθη της ορθογραφίας, για τα κορνφλέικς που έριξε στο πάτωμα, για τη σχολική γιορτή στην οποία ντρεπόταν να συμμετάσχει, για το αν έβρεξε το κρεβάτι του, για το αν πήγε αδιάβαστη... Αυτές που ένα «χαστούκι» μπορεί να μας κάνει να αναπολούμε. Είναι δύσκολο να είσαι γονιός, είναι το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο. Και ακόμη πιο δύσκολο είναι να γίνεις ο γονιός που θα ήθελες να έχεις.

Μαρκέλλα Δήμου

ΡΊΖΕΣ ΚΑΙ ΦΤΕΡΆ

Γαλάζια και ρόζ ανθρωπάκια ΤΗΣ ΑΝΘΗΣ ΔΟΞΙΑΔΗ

λπίζω τουλάχιστον ότι…πάνε και πίσω δεν γυρνάνε τα στερεότυπα του παλιού καιρού για τα αγοράκια και τα κοριτσάκια και τον τρόπο που τα μεγαλώνουν οι μοντέρνες μαμάδες και μπα-

μπάδες. Δεν μπορώ να σκεφτώ ότι σήμερα στο σπίτι οι γονείς με τη συμπεριφορά τους διαχωρίζουν τα ανθρωπάκια τους, κορίτσια ή αγόρια. Όλοι βοηθάμε να στρωθεί το τραπέζι, όλοι σηκώνουμε τα πιάτα, όλοι βάζουμε τα ρούχα στο πλυντήριο, όλοι τα διπλώνουμε και πάει λέγοντας. Να μου πείτε να κάνουμε διαχωρισμό ανάμεσα στα μικρά και τα μεγάλα ανθρωπάκια

μας να το καταλάβω. «Οι μικροί να στρώσουν το τραπέζι». «Οι μεγάλοι να σηκώσουν τα πιάτα». Αυτό μάλιστα το καταλαβαίνουμε, όπως καταλαβαίνουμε το «οι μικροί να βάζουν τα ρούχα στο πλυντήριο» και οι «μεγάλοι να τα βγάζουν και να τα διπλώνουν». Και όταν αργότερα τεθεί θέμα σιδερώματος, ναι, και τα δύο ανθρωπάκια σας έχουν να μάθουν να σιδερώνουν ένα πουκάμισο. Για το ανθρωπάκι-αγόρι που μπορεί να υπάρχει αμφιβολία, χρειάζεται να ξέρει, γιατί θα του χρειαστεί να πάει κάπου με σιδερωμένα ρούχα. Άσε που η γυναίκα του θα ευγνωμονεί την πεθερά της που του το έμαθε. Η ίδια πεθερά που του έμαθε να ράβει κουμπιά όχι μόνο σε πουκάμισο αλλά και σε παλτά...που ράβονται αλλιώς. Αυτό το ξέρουμε όλοι-άντρες και γυναίκες.... Αλλά γιατί και να κουβεντιάζουμε την σή-

21.05.2018

μερον ημέρα τέτοια αυτονόητα πράγματα, όπως το ότι πρέπει στα ανθρωπάκια μας να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε για να γίνουν αυτόνομοι, ανεξάρτητοι άνθρωποι που μπορούν με άνεση να φροντίσουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους; Γιατί μας απασχολούν ακόμα ίσως τα παλιά στερεότυπα, όσο και να καμωνόμαστε τους πιο σύγχρονους και μοντέρνους γονείς; Ίσως γιατί όταν κάνουμε ότι μιλάμε για πιάτα, πλυντήρια και κουμπιά, μιλάμε στην πραγματικότητα για την ταυτότητα των παιδιών μας. Η δημιουργία όμως της ταυτότητας των ανθρώπων, μικρών και ΜΕΓΑΛΩΝ δεν έχει να κάνει με πιάτα και κουμπιά. Είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που ακολουθεί την αναπτυξιακή της πορεία όπως ξέρει και όπως μπορεί. Δεν υπάρχει κίνδυνος φυσικά να μπλέξουμε τα ανθρωπάκια μας αν μάθουμε στα αγοράκια να ράβουν κουμπιά και στα κοριτσάκια να κόβουν ξύλα για το τζάκι. Αν επιτρέψουμε και στα δυό να κλαίνε όταν πονάνε σωματικά ή ψυχικά. Γιατί λέμε οτι οι άντρες δεν κλαίνε, παρακαλώ, σε ένα τρίχρονο αγοράκι ανθρωπάκι; Το αναφέρω γιατί περιέργως το ακούω να λέγεται πολύ ακόμα. Ακούω, όμως, με τα ίδια μου τα αυτιά, την ακόλουθη συζήτηση δυο τετράχρονων από οικογένειες "χωρίς στερεότυπα". Αγοράκι: Είμαι ο καπετάνιος. Κοριτσάκι: Κι εγώ είμαι ο καπετάνιος. Αγοράκι: Όχι δεν είσαι, όποιος δεν έχει πέος δεν είναι καπετάνιος. Τι να πω; Tο άκουσα. Υπάρχουν διαφορές φυσικά. Αλλά δεν έχουν να κάνουν με τα μικρά καθημερινά στερεότυπα. Και για καπετάνιους δεν ξέρω ομολογώ, αλλά υπάρχουν εξαιρετικοί πιλότοι γυναίκες...και τις καταλαβαίνεις συχνά, πριν τις δεις, γιατί προσγειώνονται τόσο...γλυκά και ήρεμα! Στο info@talcmag.gr κατεύθασε το εξής ερώτημα προς την Ανθή Δοξιάδη: Θα ήθελα να σχολιάσετε τα στερεότυπα και τις συντηρητικές αντιλήψεις των γονιών σχετικά με την ανατροφή των παιδιών εν έτει 2018 (για παράδειγμα, τα κορίτσια ετοιμάζουν το οικογενειακό τραπέζι και άντρες κάθονται).

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΦΡΟΝΤΊΔΑ

21.05.2018

PHARMASEPT Baby Care Η σειρά περιποίησης που λατρεύει τη βρεφική φροντίδα Τα προϊόντα της Pharmasept εδώ και χρόνια φροντίζουν όλη την οικογένεια και αποτελούν την επιλογή των μαμάδων που αναζητούν ελληνικά προϊόντα υψηλής ποιότητας. Κλινικά μελετημένα, με αγνές και φυσικές πρώτες ύλες, δεν προκαλούν ερεθισμούς και ανακουφίζουν από συγκάματα ή ερεθισμούς, ενώ ενυδατώνουν & τρέφουν σε βάθος την επιδερμίδα.

Καθαρισμός & Υγιεινή

Το Baby Extra Sensitive Bath 250ml είναι ένα εξαιρετικά απαλό βρεφικό αφρόλουτρο για χρήση από την 1η κιόλας μέρα με ήπιους επιφανειοδραστικούς παράγοντες χωρίς σαπούνι και SLES/SLS, που καθαρίζουν χωρίς διαταράσσουν τον υδρολιπιδικό φραγμό της ευαίσθητης βρεφικής επιδερμίδας. Περιέχει ενυδατικούς και καταπραϋντικούς παράγοντες, φυτικά εκχυλίσματα & βιταμίνες που θρέφουν & προστατεύουν το δέρμα του μωρού. Απαλλαγμένο από αλλεργιογόνα, parabens, συντηρητικά. Υποαλλεργικά & οφθαλμολογικά ελεγμένο.

Aλλαγή της πάνας

Το Baby Mild Bath 500ml είναι ένα απαλό βρεφικό αφρόλουτρο για χρήση από τον 3ο μήνα, που καθαρίζει σώμα και μαλλιά με φυσικούς ήπιους καθαριστικούς παράγοντες. Εμπλουτισμένο με εκχύλισμα Βρώμης, λάδι Καλέντουλας και ω3-ω6 λιπαρά οξέα, προσφέρει ενυδάτωση και καταπραϋντική δράση στην ευαίσθητη επιδερμίδα του μωρού. Απαλλαγμένο από αλλεργιογόνα, parabens, αλκάλια & σαπούνι.

Η Baby Extra Calm Cream 150ml της Pharmasept είναι μια φυσική προστατευτική κρέμα για κάθε αλλαγή της πάνας με απαλή υποαλλεργική σύνθεση σχεδιασμένη για το ευαίσθητο δέρμα του μωρού με 5% οξείδιο του ψευδαργύρου που δημιουργεί ένα φιλμ προστασίας στην επιδερμίδα και την προφυλάσσει από τη διαβροχή και τους ερεθισμούς. Εμπλουτισμένη με φυτικά εκχυλίσματα (Βρώμη, Χαμομήλι) που ανακουφίζουν και θρέφουν το δέρμα. Extra tip: Για επιπλέον προστασία σε κάθε αλλαγή πάνας, πριν τη χρήση της Baby Extra Calm Cream, απλώστε μια ποσότητα Baby Natural Oil και κάντε ελαφρύ μασάζ.

Τα Baby Soft Wipes (30τμχ) είναι απαλά υποαλλεργικά μαντηλάκια για τα χέρια και το πρόσωπο του μωρού, που καθαρίζουν αποτελεσματικά χωρίς να ξηραίνουν την επιδερμίδα, εμπλουτισμένα με Aloe vera, Βιταμίνη Ε & έλαιο χαμομηλιού. Δεν περιέχουν οινόπνευμα.

Περιποίηση & Φροντίδα Η Baby Soothing Cream 150ml της Pharmasept είναι μια απαλή ενυδατική κρέμα με 100% φυσική σύνθεση, που ενυδατώνει και καταπραΰνει από κοκκινίλες και ερεθισμούς το σώμα και το πρόσωπο του μωρού, χάρη στα φυσικά λιπαρά οξέα Ω3-Ω6, το έλαιο Καλέντουλας, το γάλα Βρώμης και τη Βιζαβολόλη που περιέχει. Σύνθεση χωρίς σιλικόνη.

Το Baby Natural Oil 100ml είναι ένα 100% φυσικό ενυδατικό λάδι για το σώμα και το πρόσωπο του μωρού, υποαλλεργικό, χωρίς παραφινέλαιο. Προσφέρει ελαστικότητα (Βιταμίνη Ε) και καταπραΰνει (έλαιο χαμομηλιού & καλέντουλας) την ευαίσθητη βρεφική επιδερμίδα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλο το σώμα και το πρόσωπο του μωρού, αλλά και για την περιποίηση της νινίδας.

www.pharmasept.gr /Pharmasept

Αντηλιακή Προστασία

Η απαλή αντηλιακή κρέμα προσώπου & σώματος, με 100% φυσικά φίλτρα, Baby Natural Sun Cream SPF30 100ml, με φυσική και υποαλλεργική σύνθεση, ενυδατώνει και καταπραΰνει από κοκκινίλες και ερεθισμούς το σώμα και το πρόσωπο του μωρού, χάρη στα φυτικά εκχυλίσματα (aloe vera, χαμομήλι) που περιέχει. Κατάλληλη από την 1η μέρα που θα υποδείξει ο παιδίατρος την έκθεση του μωρού στον ήλιο.

Η απαλή αντηλιακή κρέμα με ευρέως φάσματος φίλτρα, Baby Protective Sun Cream SPF50+ 150ml, προστατεύει από προστατεύει από τη UVA & UVB ακτινοβολία, ενυδατώνει και καταπραΰνει το ερεθισμένο δέρμα χάρη στα φυτικά εκχυλίσματα (aloe vera, χαμομήλι) που περιέχει. Κατάλληλη για χρήση από παιδιά 2+ ετών.

Πρωί μαμά. Νέα μαμά. Άυπνη μαμά. Ενοχική μαμά. Οικολόγος μαμά. Ατελής μαμά. Μια ζωή μέσα στις αντιθέσεις. Η πιο όμορφη καλημέρα. Δυο μάτια φως. Δυο ποδαράκια βουτηγμένα στο μέλι. Ευτυχία. Θηλασμός. Πρωινό. Ντύσιμο για δουλειά. Το στυλ αρχανθρώπου, μόδα προ πολλού θαμένη με τα λίθινα και χαλαζιακά εργαλεία στο Σπήλαιο των Πετραλώνων. Ντινγκ ντόγνκ. Ήρθαν ενισχύσεις. Η κοπέλα που με βοηθάει. Δεν την αγάπησα ποτέ περισσότερο. Λίγες πολύτιμες ώρες για δουλειά. Ελάχιστες. Ποτέ αρκετές. Το μυαλό γυρνά στο σπίτι, το μυαλό μαμά, το μυαλό νιανιά. Ακόμα είναι πολύ μικρή, περίμενε. Οι γυναίκες μπορούν να τα έχουν όλα. Κάποιες φορές, κάποιες μέρες, σε κάποιο παράλληλο σύμπαν σε ένα πλανήτη που λέγεται Κουδουκουάξ; Απαντώ e-mail. Κι άλλο. Κι άλλο. Τηλέφωνο. Τηλέφωνο. Τηλέφωνα. Συνεντεύξεις για το νέο βιβλίο και ένα άρθρο για το Τaλκ. 24 Ωρες Μαμά... Και επιτέλους... ξεκινώ το πρώτο κεφάλαιο του νέου βιβλίου! Μα πώς πέρασε η ώρα; Λίγες οι λέξεις στην σελίδα, ο άπληστος κέρσορας του ποντικιού αναβοσβήνει, ζητάει κι άλλες. Μου έλειψε. Πολύ. Συναντώ το χαμόγελό της στην πόρτα και ο χρόνος παγώνει. Έγινα και εγώ κλισέ. Τα κλισέ είμαι εγώ. Τα κλισέ δεν είναι πια κλισέ γιατί είναι αλήθεια. Στην λαϊκή. Αγαπημένη της μικρής. Στον μάρσιπο μέσα και τα χεράκια τεντώνονται έξω. Καθώς περνώ μπροστά απο τους πάγκους προσπαθούν να πιάσουν την ζωή. Ακουμπούν λεμόνια, ντομάτες και πιπεριές, ένας μαγικός κόσμος χρώματα, ένας μαγικός κόσμος αυτή. Έχει ζέστη, ήλιος, ευλογημένη μέρα να βγούμε βόλτα, σκέφτομαι... Δευτερόλεπτα μετά αισθάνομαι ενοχές. Πολλή ζέστη δεν έχει για αυτή την εποχή όμως; Τα ροδάκινα βγήκαν νωρίς. Το μυαλό μου στην κλιματική αλλαγή. Την εθελοντική Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, ώστε να μείνει η άνοδος της θερμοκρασίας κάτω απο 1.5 βαθμούς, που αποχαιρέτισε ο Τραμπ, δεν την πιάνουμε. Πάμε για τρεις βαθμούς. Δεν φταίει μόνο ο Τραμπ. Θυμός. Οι λύσεις υπάρχουν. Βούληση μηδέν. Ο Τζάστιν Γκρέι, πρωταγωνιστής του νέου βιβλίου μου, το καταλαβαίνει αυτό και

24 ΏΡΕΣ ΜΑΜΑ

Το 24ωρο της Ελένης Ανδρεάδη είναι μόνο δώδεκα! Ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο για να πείσει τους ηγέτες του κόσμου να κάνουν κάτι. Τα παιδιά βλέπουν πιο καθαρά το σωστό και λάθος. Κάπου οι ενήλικες το έχουμε χάσει. Ίσως για αυτό μου αρέσει να χάνομαι στην παιδική λογοτεχνία. Σέρνω το καρότσι και σκέφτομαι μήπως είναι κατάρα να ξέρεις πολλά για την περιβαλλοντική χρεωκοπία του πλανήτη μας προς την οποία οδεύουμε. Ο φυσικός Στιβεν Χόκινγκ το είπε καλύτερα λίγο πριν πεθάνει. Έχουμε αναπτύξει την τεχνολογία να καταστρέψουμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε αλλά όχι την δυνατότητα να τον εγκαταλείψουμε για κάποιον άλλο. Κοιτώ την μικρή και συχνά φοβάμαι πολύ. «Μην μου δίνετε πλαστική σακούλα», λέω στους παραγωγούς με νέα έμφαση. Έχω την δική μου. Το ψάρι μέσα στο πλαστικό και στον

υδράργυρο. Τα φρούτα μέσα στα φυτοφάρμακα. Οι κρέμες μέσα στις φθαλικές ενώσεις, τα ποτάμια και υπόγεια νερά γεμάτα με συνθετικά αρώματα και DEET. Όλα τα παιχνίδια μέσα στο πλαστικό, BPA και PVC. Στο στόμα των μωρών, στο σώμα των μωρών, εισπνέουν τα μωρά, ένας κόσμος που έχουμε δηλητηριάσει και νομίζουμε πως είναι ξέχωρος απο εμάς. Εμείς είμαστε ο κόσμος αυτός. Διώχνω την σκοτεινή σκέψη. Οι Φύλακες της Γης σώζουν τον πλανήτη στις σελίδες του βιβλίου μου. Μπορούμε και στην πραγματικότητα. Αυτό. Οι ευχές του παραγωγού για υγεία για την μικρή και ειρήνη στην χώρα μας. Στην Κρήτη θα πάμε αν έχει πόλεμο αποφασίζει η κυρία δίπλα μου και γνεύω καταφατικά. Ο Κρητικός εξάλλου έχει τα καλύτερα ντοματίνια. Έξω από τον μάρσιπο αναζητά την α-

21.05.2018 12.10.2016

γκαλιά σου η μικρή. Χαίρεσαι, ο χρόνος παγώνει. Κλισέ, κλισέ, κλισέ. Αγαπώ τα κλισέ. Ποιος θα το φανταζόταν; Γκουγκλάρεις άγχος αποχωρισμού. Γκουγκλάρεις τροφές με σίδηρο για μωρά. Γκουγκλάρεις πόνος απο δοντάκια στα μωρά. Γκουγκλάρεις αν το αγγούρι προκαλεί αέρια στα μωρά. Γκουγκάρεις αν κάνει να γκουγκλάρεις τόσο πολύ για τα μωρά. Σπίτι. Φαγητό. Μπάνιο. Θηλασμός. Ελπίζεις οτι σήμερα θα κοιμηθεί γιατί έχεις δουλειά. Το βράδυ συνεχίζεις μέχρι αργά για να προλάβεις. Το τηλέφωνο ήσυχο πια, χρόνος για συγκέντρωση. Μα πώς προλαβαίνεις σε ρωτούν; 300 σελίδες ήταν το νέο σου βιβλίο! Δεν ζω στην Κουδουκουάξ. Δεν προλαβαίνω. Ζω στην ατέλεια. Ζω στην στιγμή που παγώνει. Μέσα σε εκείνο το χαμόγελο κουρνιάζω. 24 ώρες μαμά. 24 ώρες ανησυχίας. 24 ώρες με τον σοφότερο μικρό δάσκαλο, που στις τρεις το πρωί απλώνει το χέρι να μου πιάσει το πρόσωπο. Μου λέει, ξέρω σε παιδεύω, αλλά έλα εδώ. Πιο κοντά. Πιο κοντά. Ζήσε εδώ μαζί μου αυτή την στιγμή, σσσσςςςς. Κι αυτό, ποιός θα το φανταζόταν, αλλά είναι αρκετό.

Η Ελένη Ανδρεάδη είναι μαμά μιας κόρης ενός έτους. Σπούδασε Περιβαλλοντική Πολιτική και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Έχει εργαστεί ως στρατηγικός και περιβαλλοντικός σύμβουλος και γράφει λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά, που τα ευαισθητοποιούν ώστε να αγαπήσουν και να φροντίσουν το περιβάλλον. Το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο «Ο Τζάστιν Γκρέι και οι φύλακες της Γης» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Και αυτό το καλοκαίρι πάμε VOLTA fun town στο Μαρούσι και στον Φλοίσβο

Καθώς το καλοκαίρι είναι προ των πυλών, η θερμοκρασία ανεβαίνει και τα σχολεία σύντομα κλείνουν, όλοι οι γονείς, όπως κάθε χρόνο, αναρωτιόμαστε πώς μπορούμε να απασχολήσουμε δημιουργικά τα παιδιά μας μέχρι να φύγουμε για τις διακοπές μας! Φυσικά και στο Τaλκ ξεκινήσαμε την αναζήτηση υπαίθριων πάρκων στην Αθήνα, όπου τα παιδιά (τα δικά μας και των αναγνωστών μας) θα μπορέσουν να εκτονώσουν την ενέργειά τους, ενώ εμείς, οι γονείς θα μπορούμε να απολαύσουμε τον καφέ μας ή το χυμό μας ή το Ice Tea μας ή το παγωτό μας ή το σνακ μας με την ησυχία μας (διαβάζοντας Τaλκ). Ξεκινάμε από το ανανεωμένο και άκρως καλοκαιρινό Volta fun town στο Avenue Mall στο Μαρούσι, που αποτελεί μία όαση για όλα τα παιδιά ηλικίας 1 έως 15 ετών, με δραστηριότητες που ενθουσιάζουν. Να ξέρετε ότι αν πάτε εκεί δεν πρόκειται να ακούσετε με τίποτα τη φράση «Μαμά βαριέμαι...», αλλά αντιθέτως θα ακούτε ανά πέντε λεπτά τη φράση «Άλλα πέντε λεπτά, πλιζ μαμά, πλιζ μπαμπά!» και «Θα ξανάρθουμε και αύριο;». Σας το λέμε εκ πείρας, καθώς είμαστε τακτικοί θαμώνες. Σε αυτόν τον υπέροχο χώρο, τα ζουζούνια σας θα κα-

Σημεία:

ταδιασκεδάσουν με πληθώρα φουκωτών με γνωστούς παιδικούς ήρωες, θα «χαθούν» για ώρες μέσα σε μία εντυπωσιακή, μαγική παιχνιδοκατασκευή κάστρο, θα κάνουν τρελά άλματα στο αθλητικό και στο baby τραμπολίνο, αλλά και θα μεταμορφωθούν σε οδηγούς, κάνοντας ατελείωτες βόλτες με τα Baby kart. Όσο για τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας; Και για αυτά το Volta Fun Town έχει εξασφαλίσει τις καλύτερες δραστηριότητες! Μπορούν να φορέσουν τα πατίνια τους και να ρολάρουν στην υπαίθρια πίστα Roller skating, ή να σκοράρουν αμέτρητα γκολ στο γήπεδο Mundialito. Μην ξεχνάτε ότι αυτό το καλοκαίρι, από τις 14 Ιουνίου μέχρι και τις 15 Ιουλίου, θα κινούμαστε όλοι στους ρυθμούς της στρογγυλής θεάς μιας και έχει Μουντιάλ! Ώρα, λοιπόν, να προπονηθούν και οι δικοί σας μικροί Messi! Αν είστε των… Νοτίων Προαστίων ή θέλετε και λίγη θάλασσα, προτείνουμε το Volta Fun Town στην Μαρίνα Φλοίσβου, που και αυτό διαθέτει μια ποικιλία δραστηριοτήτων σε εξωτερικό χώρο, για παιδιά από 1 έως 10 ετών. Ο πρώτος αγαπημένος προορισμός των παιδιών μας είναι η εντυπωσιακή Παιχνιδοκατασκευή-Καράβι. Έπειτα, τα παιδιά θα χοροπηδήσουν για ώρα στο παιδικό και αθλητικό Τραμπολίνο και μπορούν επίσης να ψαρέψουν, να κάνουν βαρκάδα με τα baby boats, να σκαρφαλώσουν ψηλά στην κατασκευή-Spider, να φορέσουν το κράνος τους και να

Avenue Mall Athens, Athens Metro Mall (2ος και 3ος όροφος), Athens Heart, Μαρίνα Φλοίβου και Sports Park στα Σπάτα

οδηγήσουν τα Baby Kart και να δοκιμάσουν την τύχη τους και να διασκεδάσουν σε μια σειρά από υπέροχες παιχνιδομηχανές. Όσο για μας; Γινόμαστε μαζί τους και πάλι παιδιά! Αν τώρα, το παιδί σας είναι «καλοκαιρινό» και έχει γενέθλια μέσα στους επόμενους μήνες, είναι πολύ τυχερό! Γιατί μπορεί να οργανώσει (ή μάλλον να οργανώσετε εσείς για αυτό) το πιο εντυπωσιακό παιδικό πάρτι στον πιο ιδανικό χώρο... Τα Volta fun town γνωρίζουν πώς να δημιουργήσουν ένα αξέχαστο πάρτι και σας παρέχουν προσκλήσεις για τους καλεσμένους, εορταστικό στολισμό του χώρου, service και party girl αποκλειστικά για εσάς, cake και donuts για τους γονείς, 1 δραστηριότητα δώρο για κάθε παιδί καθώς και birthday gifts στους εορτάζοντες. Φέτος το καλοκαίρι αξίζει να επισκεφτείτε τα Volta fun town! Have fun!

ΓΎΡΩ-ΓΥΡΩ ΌΛΟΙ

21.05.2018

Αγαπητό ημερολόγιο Αγαπητό ημερολόγιο, ήταν πριν από 4 (και κάτι) χρόνια όταν το τεστ έδειξε θετικό. Τα τηλέφωνα ξεκίνησαν να βαράνε αλύπητα, οι ευχές, οι συμβουλές, πως θα ονομάσουμε το παιδί, που θα βαφτιστεί, γιατί να τον/την πούμε έτσι κι όχι αλλιώς, που θα πάει σχολείο, τι θα σπουδάσει, αν πάει για μεταπτυχιακό εις τα Λονδίνα και άλλα τέτοια σχετικά και άσχετα. Όλα κυλούσαν ο-ρμονικά καθώς περνούσαν οι εβδομάδες. Αξιαγάπητες στιγμές όπου τα νούμερα στο τζιν μεγάλωναν, η όρεξη αυξανόταν με μαθηματική ακρίβεια και το πρήξιμο των άκρων που είχε πεισμώσει και δεν κουνούσε ρούπι, ήταν η καθημερινότητα. Παρόλα τα σενάρια για το μέλλον του παιδιού που έπαιρναν και έδιναν για καιρό, η μικρή αποφάσισε -ότανήρθε η ώρα να βγει στον κόσμο- να «μιλήσει» η ίδια για τον εαυτό της. Περάσαμε από όλα τα στάδια: κατά καιρούς θέλει να γίνει πιλότος, αστροναύτης, ο κεραυνός Μακουίν, δασκάλα, playmobil, μεγάλη αδερφή, εκπαιδευτής σκύλων, μπαλαρίνα, κιθαρίστρια, ντράμερ και superήρωας. Με αυτή τη σειρά και δεν ακούει κουβέντα. Μεγαλώνοντας έβαλε από μόνη της στην άκρη τα σενάρια που ήθελαν όλοι οι άλλοι για εκείνη και εξελίσσεται σε λίγο απ' όλα. Την ώρα που φοράει την κάπα της και βγαίνει να σώσει τον κόσμο, ρίχνει και μια πιρουέτα στον δρόμο. Βάζει τα σκυλιά να κάτσουν (πάντα με την υπόσχεση μεζεδακίων) και τους κάνει μάθημα για το Ω της ώρας. Και αυτά, μειλίχια, κάθονται και την κοιτάνε με τις ώρες που κ που κουνώντας την ούρα, μπας και φιλοτιμηθεί η προφέσορα και τους δώσει νωρίτερα τον κεφτέ. Θα «παρασύρει» την ξαδέρφη της σε περιπέτειες δίχως προηγούμενο για να ανακαλύψουν παρέα πως θα ανέβουν στο δέντρο -χωρίς να τις πάρουμε χαμπάρι προφανώς- «για να σώσουν το μυρμηγκάκι και να το πάνε στο σπίτι του με ασφάλεια». Παρ’ όλες τις «προτάσεις» που τις κάνουν φίλοι και γνωστοί, εκείνη έχει τον δικό της σκοπό και στόχο. «Κλείνει» τα αυτιά της και πετάει ψηλά. Κι ας λέμε εμείςτα δικά μας. Θα τα συνδυάσει όλα και θα βγει νικήτρια. Γιατί ο κόσμος είναι δικός της. Και το ξέρει.

ΤΗΣ ΚΑΡΙ ΜΠΡΑΤΣΟ

συχία, αυτός ο άγνωστος Ήταν εψές πουρνό, θυμάμαι, που ο άρχων του οικογενειακού κοινοβουλίου, η κεφαλή του σπιτιού, ο διαγαλαξιακός άρχοντας των πέντε ηλιακών συστημάτων και σύζυγος της σκληρά εργαζόμενης -πλην τίμιας- μητερουλίτσας που γράφει το πόνο της, είχε την κατα-πλη-κτι-κή ιδέα να προτείνει στον Τζακ τον Σπαζοκεφάλη, την τετράχρονη κόρη μας, να μάθει ντραμς. Ξέρεις, αγαπητό ημερολόγιο, αυτό το κλαπατσίμπαλο που το παίζεις εδώ και χορεύουν καρσιλαμάδες μέχρι τα Γιαννιτσά; Το όνειρο κάθε μητέρας που ανυπομονεί να φτάσει σπίτι, για να ακούσει συναυλία κρουστών πριν ακόμα βάλει μια τόση δα μπουκίτσα φαγητό στο στόμα της. Όλοι το ξέρουν αυτό.

Όταν άκουσα την πρόταση, δεν μπορούσα να κρύψω τον «εκστασιασμό» και την «ανυπομονησία» μου για την πραγματικά υπέροχη αυτή ιδέα. Και πριν καλά-καλά βροντοφωνάξω μέσα από τα βάθη της ψυχής μου το «ΟΧΙ!», η ιδέα είχε μεταφερθεί με ταχύτητα φωτός, στον έτερο Καππαδόκη…την Νονά. Φυσικά, όπως πολύ καλά γνωρίζεις αγαπητό ημερολόγιο, το σύμπαν πάντα μας κάνει τα χατίρια (#not). Οπότε, παρά τις έξαλλες χειρονομίες και την άρνηση που ήταν χαραγμένη στο πρόσωπό μου, η νονά ξετρελάθηκε με την ιδέα και άρχισε να ψάχνει μανιωδώς για ηλεκτρονικά καταστήματα μουσικών οργάνων, ωδεία, αγγελίες συγκροτημάτων που ψάχνουν για ντράμερ-μέλη και όλα τα συναφή. Οι ώρες περνούσαν και η ολοκλήρωση του «εγκλήματος» πλησίαζε στην κορύφωσή του. Η συμμορία, αποτελούμενη από τον μπαμπά Καπόνε, την θυγατέρα Ηλέκτρα-Δε-

Κιντ και την νονά Νταρθ Βέιντερ, κανόνιζε για το πώς και πότε θα πέσει η νύχτα στο Παλέρμο ή στην δική μου περίπτωση, ωσάν άλλος αρχηγός Γαλατικού χωριού, ο ουρανός στο κεφάλι μου. Τα επιχειρήματά μου συνεχώς αντικρούονταν από το all time classic «Μα, αφού το θέλει το Παιδί!» και το «Είσαι υπερβολική!». Έτσι, τονισμένο και ειπωμένο κατά τέτοιο τρόπο που, ενώ ήξερα πως είναι η χειρότερη ιδέα όλων των εποχών (μετά τα ζιπ-κιλότ!), δεν κατάφερα να τους πείσω. Από τα επιχειρήματα, πέρασα στις υποσχέσεις επιδόρπιων σοκολάτας και από εκεί, στην προσπάθεια μου να τους ρίξω στο φιλότιμο. Μάταια. Την επόμενη κιόλας μέρα, η παραγγελία του βαρβαρικού οργάνου είχε δρομολογηθεί. Εγώ, από την άλλη, προμηθεύτηκα τα χαλαρωτικά αιθέρια έλαιά μου, έφτιαξα μια λίστα με chill out μουσική και έστρωσα στον αντρούλη μου για να κοιμηθεί. Στον καναπέ. Δίπλα στα ντραμς.

9 ΜΗΝΕΣ

21.05.2018

11 συστατικά της διαμόρφωσης του ανοσοποιητικού συστήματος, τόσο του εμβρύου όσο και της εγκύου. Επίσης, διακρίνονται για τις ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές τους, προστατεύοντας έτσι από μεγάλο πλήθος ασθενειών. Η ανάπτυξη, η λειτουργία και η δομή του εγκεφάλου του εμβρύου εξαρτώνται κατά πολαύ από τα συγκεκριμένα λιπαρά οξέα. Το μουρουνέλαιο (ηπατοϊχθυέλαιο) αποτελεί ένα είδος ιχθυελαίου, το οποίο εξάγεται από το συκώτι λιπαρών ψαριών. Το διατροφικό πλεονέκτημα του είναι ότι είναι πλούσιο σε βιταμίνη D (D3) και σε ω-3 λιπαρά (DHA και ΕΡΑ). Περιέχει δηλαδή έναν μοναδικό διατροφικό συνδυασμό τον οποίο δεν θα βρείτε πουθενά αλλού. Ταυτόχρονα, περιέχει σημαντική ποσότητα βιταμίνης Α και βιταμίνη Ε για αντιοξειδωτική προστασία των ω-3. Το μουρουνέλαιο Moller’s συνοδεύουν αυστηροί έλεγχοι ποιότητας και προδιαγραφές κατά πολύ αυστηρότερες από εκείνες που έχουν θεσπίσει τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και η Νορβηγία, όσον αφορά τις τοξικές ουσίες (βαρέα μέταλλα κ.λπ.) και τους οξειδωτικούς ρύπους. Τα υψηλά διατροφικά χαρακτηριστικά και η ασφάλεια του μουρουνέλαιου απαντούν θετικά και με σαφήνεια στο ερώτημα που μου υποβάλλουν συχνά οι εγκυμονούσες, για το εάν θα πρέπει να λαμβάνουν μουρουνέλαιο.

Απαραίτητο το μουρουνέλαιο στην εγκυμοσύνη ΤOY ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ

εν υπάρχει αμφιβολία ότι οι διατροφικές απαιτήσεις στην περίοδο της εγκυμοσύνης είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Η επάρκεια των θρεπτικών συστατικών είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την καλή υγεία της εγκύου όσο και του εμβρύου. Ένα από τα πολύ σημαντικά θρεπτικά συστατικά για την έκβαση της κύησης είναι η βιταμίνη D. Μελέτες σε εγκύους υπογραμμίζουν την

ισχυρή σχέση μεταξύ της ανεπάρκειας βιταμίνης D με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, με τη σκλήρυνση κατά πλάκα και τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου. Έχει μάλιστα αποδειχθεί ότι τα επαρκή επίπεδα της βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνδέονται θετικά με το βάρος γέννησης των νεογνών. Επίσης συσχετίζονται αντίστροφα με τον κίνδυνο για Σακχαρώδη διαβήτη κύησης. Ταυτόχρονα, τα ω-3 λιπαρά είναι πολύ σημαντικά στην περίοδο της εγκυμοσύνης, καθώς αποτελούν δομικά

Συμπερασματικά, το μουρουνέλαιο περιέχει έναν μοναδικό συνδυασμό συνύπαρξης φυσικών ωμέγα-3 λιπαρών και βιταμίνης D, τον οποίο δεν θα βρείτε σε κανένα συμπλήρωμα διατροφής. Με τον τρόπο αυτό λειτουργεί έμμεσα ως αντιφλεγμονώδης και ανοσοπροστατευτικός παράγοντας, θωρακίζοντας τον οργανισμό έναντι απειλητικών μολυσματικών παραγόντων. Βέβαια, προκειμένου να επωφεληθείτε μέγιστα από τα πολλαπλά οφέλη υγείας που προσφέρει είναι πολύ σημαντικό να καταναλώνετε μουρουνέλαιο υψηλής ποιότητας, όπως είναι το MÖLLER’S! Διατίθεται σε υγρό μουρουνέλαιο MÖLLER’S με φυσική γεύση, με γεύση λεμόνι και Tutti Frutti. Οι κάψουλες MÖLLER’S FORTE, περιέχουν μίγμα μουρουνέλαιου και ιχθυέλαιου ενώ τα ΨΑΡΑΚΙΑ - ΖΕΛΕΔ ΑΚΙΑ περιέχουν μόνο ιχθυέλαιο.

Ο Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης είναι κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος MSc, PhD, Διδάκτωρ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, επιστημονικός διευθυντής ομάδας ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

9 ΜΗΝΕΣ

21.05.2018

Το Αλφαβητάρι της Εγκυμοσύνης ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Βαλίτσα μαιευτηρίου: Καθώς πλησιάζει ο καιρός να γεννήσετε, πρέπει, μεταξύ άλλων,

Άγχος: Το άγχος κατά την εγκυμοσύνη έχει πολλά στάδια και δεν θα πρέπει να υποτιμάται. Κατά τη

διάρκεια της κύησης βγαίνουν στην επιφάνεια, εξαιτίας των ορμονών και των σωματικών αλλαγών, κρυμμένες, αλλά και νέες φοβίες. Φυσικά, το άγχος μπορεί να επηρεάσει και το έμβρυο. Επομένως, μην υποτιμήσετε τα άγχη σας, είναι απολύτως φυσιολογικά μεν, αλλά πρέπει να φροντίσετε ώστε να μην σας κατακλύσουν. Αναζητήστε βοήθεια και απαιτήστε προσοχή, στοργή και κατανόηση έγκαιρα. Επιπλέον, ξεκινήστε από νωρίς, είτε μόνη είτε με τη βοήθεια ειδικού, να προετοιμάζεστε για την στιγμή της γέννας συνειδητά. Μια καλή γνώση τόσο της ψυχικής όσο και της σωματικής σας κατάστασης θα σας βοηθήσει να γεννήσετε ευκολότερα και με αυτοπεποίθηση.

Γυναικολόγος: Ο/η γυναικολόγος θα είναι κοντά σας από την πρώτη στιγμή που θα μάθετε ότι είστε έγκυος και μέχρι τουλάχιστον το τέλος της λοχείας σας. Επομένως, φροντίστε να κάνετε σωστή επιλογή. Πρέπει καταρχάς να σας εμπνέει εμπιστοσύνη και που θα είναι διαρκώς διαθέσιμος για τα λογικά και τα παράλογα ερωτήματά σας. Συζητήστε μαζί το πλάνο που έχετε στο μυαλό σας, δείτε αν ταιριάζουν οι φιλοσοφίες σας, μάθετε με ποιο μαιευτήριο συνεργάζεται και πόσο θα σας κοστίσει. Αν στην πορεία της εγκυμοσύνης σας, διαπιστώσετε ότι κάτι δεν σας αρέσει, μιλήστε του/ της ανοιχτά και μη διστάσετε να αλλάξετε γιατρό αν αισθάνεστε ανασφαλής και προβληματισμένη.

Έμβρυο: Έμβρυο είναι το μωρό σας από τα πρώιμα στάδια ανάπτυξής του, από τη χρονική στιγμή, δηλαδή, που το γονιμοποιημένο ωάριο βρίσκεται στη μήτρα μέχρι τη γέννα. Πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν ότι τα έμβρυα έχουν αντίληψη των συναισθημάτων της μητέρας τους και εγγράφουν πληροφορίες από το περιβάλλον στην κυτταρική τους μνήμη. Γι΄ αυτό είναι απαραίτητο να είστε όσο το δυνατόν πιο ήρεμη και γεμάτη αγάπη και μαζί με τον σύντροφό σας να επικοινωνείτε και να αναπτύσσετε συναισθηματική σχέση με το μωρό ήδη από την πρώτη στιγμή που μάθατε ότι βρίσκεται στην κοιλιά σας με χάδια, λόγια και μουσική.

να φτιάξετε την περίφημη βαλίτσα του μαιευτηρίου, που θα έχετε μαζί σας για την τετραήμερη (περίπου) παραμονή σας εκεί. Η βαλίτσα θα πρέπει να είναι έτοιμη με το που θα μπείτε στον μήνα σας, μάλιστα εάν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη για πρόωρο τοκετό ακόμα νωρίτερα, και να περιέχει πράγματα τόσο για εσάς όσο και για το νεογέννητο. Μια έρευνα στο διαδίκτυο, αλλά και η ενημέρωσή σας για το τι σας παρέχει το μαιευτήριο που θα γεννήσετε, θα σας κατατοπίσουν πλήρως για το περιεχόμενό της.

Δοκιμασία Κυήσεως: Το γνωστό μας τεστ εγκυμοσύνης. Μπορείτε να το αγοράσετε από το φαρμακείο. Αν και είναι κατά 99% ακριβές, δεν είναι τέλειο και μπορεί να δώσει ψευδώς θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα. Ο καλύτερος τρόπος για να μάθετε αν είστε έγκυος είναι να κάνετε μια εξέταση αίματος για να δείτε τα επίπεδα της β-χοριακής γοναδοτροπίνης (β-Hcg), της ορμόνης που αρχίζει να παράγει ο οργανισμός λίγο μετά τη σύλληψη.

Ζάχαρο εγκυμοσύνης ή αλλιώς σακχαρώδης διαβήτης κύησης είναι μια μορφή διαβήτη που διαπιστώνεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κύησης. Είναι μια τελείως διαφορετική πάθηση από τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2 και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε γυναίκα. Το ζάχαρο στην εγκυμοσύνη δε συνοδεύεται απαραιτήτως από κάποιο σύμπτωμα και για αυτόν τον λόγο όλες οι έγκυες γυναίκες ελέγχουν τις τιμές τους μόλις επιβεβαιωθεί η κύηση. Αν είναι φυσιολογικές στο πρώτο τρίμηνο, ο επόμενος έλεγχος γίνεται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας με την «καμπύλη σακχάρου» (δοκιμασία γλυκόζης), μια εξέταση που αφορά την μέτρηση του σακχάρου πριν και μετά την πόση ενός υγρού με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Αν διαπιστωθεί ότι η γυναίκα έχει αυξημένες τιμές, τότε υπάρχει κίνδυνος για προεκλαμψία, πρόωρο τοκετό και μεγάλη αύξηση του βάρους του μωρού. Επομένως, οφείλει να ακολουθήσει συγκεκριμένη διατροφή με βάση ιατρικές οδηγίες και να μετρά συχνά το ζάχαρό της με το ειδικό μηχανηματάκι που θα προμηθευτεί. Θέση του μωρού Η θέση του μωρού είναι αυτή στην οποία εκείνο θα καταλήξει όταν δεν θα του μείνει πια

Ηλικία εγκύου: Δεν υπάρχει ιδανική ηλικία για να γίνει μητέρα μια γυναίκα.

Πάντως όσο μεγαλώνει τόσο μειώνεται η γονιμότητά της, αυξάνονται ορισμένοι κίνδυνοι για την ίδια και για το έμβρυο και εξαντλούνται οι αντοχές της. Παρόλα αυτά, παρατηρείται, λόγω των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, μία τάση αύξησης της μέσης ηλικίας στην οποία μια γυναίκα αποκτά το πρώτο της παιδί. Σε κάθε περίπτωση, εάν η γυναίκα ακολουθήσει τις οδηγίες του γιατρού της και κάνει τον πλήρη προγεννητικό έλεγχο, τότε κατά πάσα πιθανότητα όλα θα πάνε καλά και η κύησή της δεν θα έχει επιπλοκές, ανεξάρτητα από την ηλικία της.

χώρος να κινείται ελεύθερα μέσα στην μήτρα. Η δε προβολή του ορίζεται από το τμήμα του που βρίσκεται πιο κοντά στη λεκάνη. Μπορεί να είναι κεφαλική (με το κεφάλι προς τα κάτω) ή ισχιακή (με το κεφάλι προς τα πάνω) ή εγκάρσια ( το μωρό είναι ξαπλωμένο κατά μήκος της κοιλιάς). Η κεφαλική είναι η συχνότερη προβολή και μέχρι το τέλος της κύησης το 95% των μωρών θα έχουν πάρουν αυτή τη θέση. Μετά από την 35η-36η εβδομάδα η αλλαγή της προβολής είναι λιγότερο πιθανή επειδή δεν υπάρχει αρκετός χώρος ώστε να μπορέσει το μωρό να γυρίσει. Συνήθως, εάν υπάρχει πρόβλημα με την θέση και την προβολή του μωρού, ο γιατρός προχωρά σε καισαρική τομή. Στο διαδίκτυο μπορείτε να ανακαλύψετε τρόπους και ασκήσεις που μπορεί να βοηθήσουν το μωρό σας να πάρει τη σωστή θέση ακόμα και την τελευταία στιγμή.

Καισαρική τομή: Κάποιες φορές αναγκαία, κάποιες όχι. Παρόλα αυτά, είναι επιλογή σας να κάνετε αν θέλετε να Ιστορίες τοκετών: Όλες οι μανάδες έχουμε τουλάχιστον

μια να διηγηθούμε. Καθησυχαστική, τρομακτική, συγκινητική, υπερβολική… Και αρεσκόμαστε να τη μοιραζόμαστε με τις μέλλουσες μαμάδες, ανεξάρτητα από το αν μας το ζητάνε ή όχι. Μην μας ακούτε και μη μας διαβάζετε. Το πιθανότερο είναι ότι θα σας αγχώσουμε για τα τι τα πώς και τα γιατί, χωρίς να υπάρχει κανένας απολύτως λόγος. Φτιάξτε στο μυαλό σας το πώς θα θέλατε να είναι η δική σας γέννα και προχωρήστε σύμφωνα με το δικό σας πλάνο, παρέα με τον σύντροφο και τον γιατρό σας. Είναι το καλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας.

Λοχεία: Λοχεία είναι η περίοδος κατά την οποία ο οργανισμός προσπαθεί να επανέλθει

προοδευτικά, εντός ενός διαστήματος 40 ημερών, στην κατάσταση πριν από τον τοκετό (θεωρητικά, πάντα, ας μην κοροϊδευόμαστε). Πρόκειται για μία μεταβατική περίοδο κατά την οποία συντελούνται πολλές αλλαγές τόσο σωματικές όσο ορμονικές και ψυχολογικές. Να είστε προετοιμασμένες. Είναι δύσκολη. Πονάτε, αιμορραγείτε, πιθανόν θηλάζετε, οι ορμόνες σας κάνουν πάρτι, το μωρό έχει απαιτήσεις στις οποίες δεν είστε σίγουρες αν μπορείτε να αντεπεξέλθετε. Η ζωή σας είναι αλλιώς. Υπάρχουν λύσεις για να την κάνετε λίγο πιο εύκολη. Να έχετε φροντίσει εκ των προτέρων να έχετε εξασφαλίσει κάποια βοήθεια (από σύζυγο, μητέρα, αδελφή, δούλα, γυναίκα, φίλες) έστω για λίγες ώρες της ημέρας, να μιλήσετε με ψυχολόγο ή με ψυχίατρο αμέσως μόλις νιώσετε παράξενα ψυχολογικά (τα ποσοστά των γυναικών που περνούν επιλόχεια κατάθλιψη μόνες και υποφέρουν βουβά είναι τεράστια) και να δίνετε στον εαυτό σας λίγο χρόνο κάθε μέρα, έστω και μισή ώρα, για να κάνετε ένα μπάνιο, μια βόλτα, ένα τηλεφώνημα ή οτιδήποτε άλλο σας χαροποιεί.

κάνετε (ναι, φυσικά μπορεί να θέλετε να κάνετε, δεν είναι τόσο φοβερό) και να μην κάνετε αν δεν υπάρχουν σοβαροί ιατρικοί λόγοι. Τα τελευταία χρόνια, εύλογα, πολλοί γιατροί έχουν κατηγορηθεί ότι προχωρούν σε καισαρικές τομές για την ευκολία τους, με αποτέλεσμα πολλές γυναίκες να είναι πλέον τόσο καχύποπτες που συχνά θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο, αρνούμενες να ακούσουν τον γιατρό τους, ακόμα και αν έχει δίκιο. Σας προτείνουμε να ξεκαθαρίσετε εξ αρχής στον γιατρό σας τη θέση σας για την καισαρική και να δείτε αν είστε σύμφωνοι, να μη διστάσετε να ζητήσετε πληροφορίες από άλλους επαγγελματίες υγείας (ΠΡΟΣΟΧΗ: Όχι από διαδικτυακά γκρουπ μαμάδων) αν σας προταθεί να προχωρήσετε για ιατρικούς λόγους στην επέμβαση και σε περίπτωση που γεννήσετε με καισαρική να μην έχετε καμία μα καμία τύψη. Η καισαρική δεν σας κάνει λιγότερο μάνα. Μην ξεχνάτε πως χάρη σε αυτήν έχουν σωθεί τα τελευταία χρόνια εκατομμύρια ζωές, τόσο μαμάδων όσο και παιδιών.

Μήτρα Το πρώτο σπίτι του μωρού σας, για 40 περίπου εβδομάδες. Έχει σχήμα αχλαδιού, που σταδιακά γίνεται σφαιρικό και έπειτα ωοειδές και φιλοξενεί εκτός από το έμβρυο, τον αμνιακό σάκο, το αμνιακό υγρό και τον πλακούντα. Η μήτρα αποτελείται από ένα λείο μυ, φέρει αδένες και είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να τεντώνεται για να δεχτεί το μωρό που αναπτύσσεται αλλά και να συσπάται στον τοκετό για τη γέννησή του. Πριν από την εγκυμοσύνη ζυγίζει περίπου 70 γραμμάρια, ενώ η χωρητικότητα της είναι 10 ml. Όσο είστε έγκυος, μεγαλώνει σταδιακά τόσο σε όγκο όσο και σε χωρητικότητα ώσπου το βάρος της να ξεπερνάει το 1 ίσως και το 1,5 κιλό και η χωρητικότητά της τα 5 λίτρα. Ναυτία Η ναυτία στην αρχή της κύησης, όσο ενοχλητική και αν είναι, αποτελεί ένδειξη ότι οι ορμόνες αυξάνονται με φυσιολογικούς ρυθμούς για να εδραιώσουν τον πλακούντα στη μήτρα. Η λεγόμενη «πρωινή αδιαθεσία», συνηθέστερη το πρωί, αλλά υπαρκτή όλο το 24ωρο, είναι το πιο κοινό σύμπτωμα της πρώιμης εγκυμοσύνης, καθώς τη βιώνουν περίπου τα ¾ των κατά τη διάρκεια του πρώτου, κυρίως, τριμήνου. Η ένταση των συμπτωμάτων διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Συνήθως, οι ναυτίες και οι εμετοί σταματούν μετά την 14η εβδομάδα, όμως υπάρχουν γυναίκες, που συνεχίζουν να ταλαιπωρούνται μέχρι τη γέννα. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης των ναυτιών, άλλες φορές αποτελεσματικοί και άλλες όχι, τους οποίους θα σας υποδείξει ο γιατρός σας, αφού συζητήσετε τα συμπτώματά σας.

9 ΜΗΝΕΣ

21.05.2018

Ξεσπάσματα Είναι αρκετά πιθανό, κατά τη διάρκεια της κύησής σας, να έχετε πολλές συναισθηματικές μεταβολές, εξαιτίας των ορμονών, αλλά και του άγχους ενόψει των επερχόμενων αλλαγών. Με αποτέλεσμα να ξεσπάτε: είτε σε κλάματα, είτε με νεύρα. Συνήθως την πληρώνει ο σύντροφος ή η μητέρα (που όλο και κάποια συμβουλή θα τολμήσει να ψελλίσει). Ζητήστε τους, όταν είστε ήρεμη, να μην σας ξεσυνερίζονται. Ζητήστε τους υπομονή. Αλλά αν δείτε ότι το παρακάνετε και όλη την ώρα είτε κλαίτε είτε φωνάζετε, ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας, εξειδικευμένου στην περιγεννητική φροντίδα. Ραγάδες Οι ραγάδες της εγκυμοσύνης, στην κοιλιά,

στο στήθος και στους μηρούς, μάλλον είναι αναπόφευκτες, καθώς απασχολούν το 98% των εγκύων, και οφείλονται στην απότομη πρόσληψη βάρους, αλλά και στις ορμόνες (μειώνεται η δραστηριότητα των κυττάρων που παράγουν κολλαγόνο και ελαστίνη). Οι ραγάδες κάνουν την εμφάνισή τους οποιαδήποτε στιγμή, ακόμα και στο 1ο τρίμηνο Δυστυχώς, δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος για την πρόληψή τους. Προτείνεται η ενυδάτωση με ειδικές κρέμες, που φυσικά δεν κάνουν θαύματα, ενώ και η πλούσια σε φρούτα και λαχανικά διατροφή μπορεί να τις προλάβει, καθώς ενισχύει την επουλωτική ικανότητα του δέρματος.

Σεξ Η σεξουαλική επαφή επιτρέπεται όλους τους μήνες της εγκυμοσύνης, εφόσον αυτή διεξάγεται ομαλά και δεν συντρέχουν κίνδυνοι και επιπλοκές αν και αρκετά ζευγάρια φοβούνται ότι μπορεί να κάνουν κακό στο μωρό και απέχουν χωρίς να υπάρχει λόγος. Σε κάθε περίπτωση, ο γιατρός είναι ο μόνος αρμόδιος να απαγορέψει ή να επιτρέψει το σεξ κατά την κύηση. Οι oλοκληρωμένες σεξουαλικές επαφές απαγορεύονται πάντως σίγουρα σε επιπλεγμένες εγκυμοσύνες με προδρομικό πλακούντα, σε ρήξη εμβρυικών υμένων και ανεπάρκεια τραχήλου, όταν υπάρχουν πόνοι, αιμορραγία, πρόβλημα πρόσφυσης του πλακούντα, αν έχει προηγηθεί αποβολή ή πρόωρος τοκετός.

Προωρότητα Πρόωρο χαρακτηρίζουμε το νεογνό που γεννιέται μικρότερο των 37 εβδομάδων. Σε παγκόσμια κλίμακα, πρόωρη είναι η 1 στις 10 γεννήσεις. Η πλειονότητα των πρόωρων μωρών αναπτύσσονται φυσιολογικά και έχουν μια φυσιολογική ζωή, όμως ένα μικρό ποσοστό αντιμετωπίζει σημαντικά δια βίου προβλήματα, ενώ ελάχιστα, ιδιαίτερα τα πολύ πρόωρα γεννημένα παιδιά, δεν καταφέρνουν να επιβιώσουν, με την προωρότητα να αποτελεί την πρώτη αιτία θνησιμότητας για τα παιδιά κάτω των 5 ετών. Τα πρόωρα μωρά νοσηλεύονται για όσο χρειαστεί στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ), μέχρι να διορθωθεί η ηλικία τους και να είναι ασφαλή στο σπίτι. Η έγκυος, για να μη γεννήσει πρόωρα και για να παρατείνει την κύηση, οφείλει να προφυλάξει την εγκυμοσύνη της, ακολουθώντας τις οδηγίες του γιατρού της και μη θέτοντας τον εαυτό της σε κίνδυνο.

Ομφάλιος Λώρος Είναι ένας αγγειακός μίσχος περίπου 60 εκατοστών που συνδέει τον πλακούντα με το έμβρυο και του μεταφέρει οξυγόνο και όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται. Καθώς το έμβρυο μεγαλώνει, ο λώρος συστρέφεται και αρκετά μωρά γεννιούνται με το λώρο τυλιγμένο γύρω τους. Μετά τον τοκετό, γίνεται η απολίνωση, δηλαδή ο ομφάλιος λώρος κόβεται (μην ανησυχείτε, δεν έχει νεύρα, οπότε δεν θα πονέσετε ούτε εσείς ούτε το νεογέννητο) και η περιοχή από την οποία έβγαινε γίνεται σε λίγες ημέρες ο αφαλός του Υπερηχογραφήματα Τα βασικά υπερηχογραφήματα είναι τέσσερα (εκτός αν συντρέχουν λόγοι υγείας της βρέφους. μητέρας ή του εμβρύου, οπότε γίνονται περισσότερα). Το πρώτο γίνεται διακολπικά, συνήθως 5-8 εβδομάδες μετά τη σύλληψη και μας πληροφορεί αν η εγκυμοσύνη εξελίσσεται φυσιολογικά. Πιστοποιεί τη βιωσιμότητα του εμβρύου, ελέγχει την καρδιακή του λειτουργία, εντοπίζει πιθανή πολύδυμη ή έκτοπη (εξωμήτρια) κύηση, ενώ υπολογίζει την Τοκετός Ο τοκετός ξεκινά διαφορετικά σε κάθε γυναίκα. Το βασικότερο σημάδι πιθανή ημερομηνία τοκετού (ΠΗΤ). Η αυχενική διαφάνεια γίνεται μεταξύ 11ης και 14ης εβδομάδας. Πρόκειται για της έναρξής του είναι οι συχνές και περιοδικές συσπάσεις- συστολές της μήτρας τον πρώτο έλεγχο της ανατομίας του εμβρύου και αποτελεί τον πιο αξιόπιστο δείκτη πιθανού κινδύνου για σύνδρομο (ωδίνες). Η διάρκειά του διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Η μέση διάρκεια του Down και άλλες χρωμοσωμικές ή συγγενείς ανωμαλίες. Σε συνδυασμό με την ηλικία της μητέρας, τον ορμονικό πρώτου τοκετού είναι από 12 έως 14 ώρες, ενώ οι επόμενοι διαρκούν λιγότερο. Ο έλεγχο (PAPP-A και ελεύθερη β-hCG) και την ύπαρξη φυσιολογικού ρινικού οστού, η ακρίβεια της διάγνωσης είναι τοκετός μπορεί να γίνει φυσιολογικά, κολπικά δηλαδή, ή με καισαρική τομή. Χωιδιαίτερα υψηλή. Επίσης, το υπερηχογράφημα αυτό υπολογίζει –ή επαληθεύει– την ακριβή ηλικία της εγκυμοσύνης ρίζεται σε τρία στάδια, αυτό της διαστολής, αυτό της εξώθησης, όταν ο τράχηλος και την πιθανή ημερομηνία τοκετού. Το Υπερηχογράφημα Β’επιπέδου διεξάγεται μεταξύ 20ης και 24ης εβδομάδας είναι πλήρως διεσταλμένος και αυτό της υστεροτοκίας, που αρχίζει αμέσως μετά τη και ελέγχει ενδελεχώς την ανατομία του εμβρύου, με σκοπό την επιβεβαίωση της σωστής ανάπτυξής του και τη γέννηση του μωρού και διαρκεί έως ότου εξέλθει ο πλακούντας και οι υμένες που διάγνωση καρδιακών ή άλλων συγγενών ανωμαλιών. Εξετάζονται ο εγκέφαλος, το πρόσωπο, η σπονδυλική στήλη, βρίσκονται μέσα στη μήτρα. η καρδιά, το στομάχι και τα κοιλιακά όργανα, το έντερο, τα νεφρά και το ουροποιητικό σύστημα, τα άνω και κάτω άκρα. Καταγράφονται επίσης η ποσότητα του αμνιακού υγρού, η θέση του εμβρύου και του πλακούντα μέσα στη μήτρα και ο ομφάλιος λώρος. Τέλος, ελέγχεται το μήκος του τραχήλου της μήτρας για πιθανή ανεπάρκεια. Τέλος, το υπερηχογράφημα Doppler πραγματοποιείται στο γ΄ τρίμηνο της κύησης, περί την 32η εβδομάδα, και μελετά τη ροή των αγγείων σε πραγματικό χρόνο. Ταυτόχρονα ελέγχονται η σωστή ανάπτυξη του εμβρύου με μετρήσεις των βασικών ανατομικών μεγεθών και του αμνιακού υγρού, η θέση του πλακούντα, η κινητικότητα του εμβρύου, η καρδιακή λειτουργία και η ανάπτυξη και λειτουργία των διαφόρων εμβρυϊκών συστημάτων και οργάνων.

Φύλο Θεωρητικά σε κάθε εγκυμοσύνη οι πιθανότητες να αποκτήσετε αγόρι ή κορίτσι είναι 50% - 50%. Η φύση δηλαδή έχει προνοήσει ώστε να γεννιέται περίπου ίσος αριθμός αγοριών και κοριτσιών. Το φύλο του παιδιού καθορίζεται από τον πατέρα και το σπερματοζωάριο καθώς το ωάριο έχει πάντα χρωμόσωμα Χ. Έτσι αν ενωθεί με ένα σπερματοζωάριο με το χρωμόσωμα Χ θα γεννηθεί κορίτσι, ενώ αν ενωθεί με ένα σπερματοζωάριο με το χρωμόσωμα Υ θα γεννηθεί αγόρι. Η διαδικασία διαφοροποίησης και καθορισμού των γεννητικών οργάνων του εμβρύου ξεκινά την 7η εβδομάδα της κύησης και η ανάπτυξη των έξω γεννητικών οργάνων ολοκληρώνεται περίπου την 12η εβδομάδα, επομένως στο υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας υπάρχει πιθανότητα, αν η θέση του το επιτρέπει, να πληροφορηθούμε το φύλο του εμβρύου. Κάποιες φορές όμως, πρέπει να περιμένουμε μέχρι τις 16 εβδομάδες ή και αργότερα για να είμαστε απολύτως σίγουροι. Σε περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης, σύμφωνα με το νόμο, η επιλογή φύλου επιτρέπεται μόνο στην περίπτωση που συντρέχει σοβαρός ιατρικός λόγος. Χλόασμα ή μέλασμα ή μάσκα της εγκυμοσύνης. Πρόκειται για σκουρόχρωμα σημάδια που μοιάζουν με πανάδες, στο μέτωπο, στα μάγουλα, στο άνω χείλος, στη μύτη και στο πηγούνι. Είναι πιο συχνό σε γυναίκες με σκούρο χρώμα δέρματος λόγω της αυξημένης μελανίνης. Εμφανίζεται λόγω των ορμονικών αλλαγών και συνήθως εξαφανίζεται το αργότερο ένα χρόνο μετά τη γέννα. Για να αποτρέψετε την εμφάνισή του, αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο και χρησιμοποιήστε αντηλιακό με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας.

Ψευδοκύηση Υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις στις οποίες η γυναίκα εκδηλώνει όλα τα τυπικά συμπτώματα εγκυμοσύνης (διακοπή της περιόδου, πρήξιμο στην κοιλιά, ευαισθησία του μαστού, παραγωγή γάλακτος, ναυτία και τάση προς έμετο, αίσθηση κίνησης του εμβρύου μέσα στην κοιλιά, αύξηση βάρους κ.α.) αλλά δεν υπάρχει στην κοιλιά της έμβρυο. Το ψυχοσωματικό αυτό φαινόμενο ονομάζεται ψευδοκύηση. Τα ακριβή αίτιά του δεν είναι ξεκάθαρα, οφείλεται όμως σε ψυχολογικούς παράγοντες, που ξεγελούν το σώμα και το κάνουν να μιμείται μια πραγματική εγκυμοσύνη. Η ψευδοκύηση παρατηρείται σχεδόν αποκλειστικά σε γυναίκες που θέλουν πολύ να κάνουν παιδί και έχουν έντονη αγωνία γι' αυτό, είτε λόγω προβλημάτων γονιμότητας, είτε λόγω παλαιότερης αποβολής, είτε λόγω της εμμηνόπαυσης που πλησιάζει. Κατά την γυναικολογική εξέταση η μήτρα έχει φυσιολογικό μέγεθος και οι δοκιμασίες κύησης είναι αρνητικές. Τις περισσότερες φορές, όμως, η ασθενής αποφεύγει την ιατρική εξέταση. Με τη διαπίστωση της κατάστασης αυτής και την ανακοίνωσή της από τον γιατρό, συνήθως διαλύεται η πλάνη και όλα τα σημάδια υποχωρούν. Το πρόβλημα χρειάζεται ιδιαίτερο χειρισμό από τον γυναικολόγο και άμεση ψυχιατρική αντιμετώπιση.

Ωάριο Τη στιγμή της γέννησης της, κάθε γυναίκα περιέχει στις ωοθήκες της όλα τα ωάρια που θα έχει ποτέ, περίπου δύο εκατομμύρια. Από αυτά, μόνο 300.000 έως 500.000 θα επιβιώσουν μέχρι την εφηβεία και την έναρξη της περιόδου. Έπειτα, η συντριπτική πλειονότητα αυτών θα εκφυλιστεί και μόνο 400 με 500 θα καταφέρουν να απελευθερωθούν με σκοπό τη γονιμοποίηση. Η επιτυχής ένωση ενός ωαρίου με ένα σπερματοζωάριο οδηγούν στην αναπαραγωγή. Η γονιμοποίηση γίνεται στη σάλπιγγα. Το γονιμοποιημένο ωάριο παραμένει στη σάλπιγγα για τις επόμενες 5-6 ημέρες όπου και διαιρείται σε 2,4,8,16 κ.ο.κ. κύτταρα, καθώς η σάλπιγγα το καθοδηγεί προς την κοιλότητα της μήτρας. Στη συνέχεια, με τη μορφή της βλαστοκύστης (που απαρτίζεται από 60-120 περίπου κύτταρα) το έμβρυο μεταναστεύει στην κοιλότητα της μήτρας, εμφυτεύεται στο ενδομήτριο και συνεχίζει την ανάπτυξή του.

9 ΜΗΝΕΣ

21.05.2018

Ιατρικώς Yποβοηθούμενη Αναπαραγωγή: Όσα πρέπει να γνωρίζετε

ΤΗΣ ΕΛΕΑΝΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

εξωσωματική γονιμοποίηση, που ως μέθοδος εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1977 και το πρώτο «παιδί του σωλήνα» γεννήθηκε το 1978 στη Μ. Βρετανία, είναι πλέον ιδιαίτερα διαδεδομένη. Η αδυναμία του ζευγαριού να αποκτήσει παιδιά με φυσικό τρόπο αποτελεί ρητή προϋπόθεση για την προσφυγή στις μεθόδους Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΙΥΑ). Ως «αδυναμία» νοείται η ιατρική αδυναμία απόκτησης τέκνων, δηλαδή η υπογονιμότητα/στειρότητα. Ως υπογονιμότητα ορίζεται -σύμφωνα με τα σύγχρονα ιατρικά δεδομένα και την ιατρική βιβλιογραφία- η αδυναμία επίτευξης κύησης μετά από ένα διάστημα τουλάχιστον ενός έτους ελεύθερων σεξουαλικών επαφών. Το ποσοστό της υπογονιμότητας σε παγκόσμιο επίπεδο κυμαίνεται, όπως δείχνουν οι μελέτες και με βάση τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στο 15% . Ως ΙΥΑ ορίζεται κάθε περίπτωση κυοφορίας και τεκνοποίησης που επιτυγχάνεται με μεθόδους άλλες πλην της φυσιολογικής ένωσης άνδρα και γυναίκας και οι οποίες εφαρμόζονται σε ειδικά οργανωμένες μονάδες ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η υποβολή στις συγκεκριμένες μεθόδους πρέπει να αντιμετωπίζεται ως θεραπευτική

πράξη για το ζευγάρι, ανεξάρτητα από το ποιος από τους δύο αντιμετωπίζει το πρόβλημα υπογονιμότητας. Οι μέθοδοι της ΙΥΑ εφαρμόζονται με τρόπο που εξασφαλίζει το σεβασμό της ελευθερίας του ατόμου και του δικαιώματος της προσωπικότητας και την ικανοποίηση της επιθυμίας για απόκτηση απογόνων, με βάση τα δεδομένα της ιατρικής και της βιολογίας, καθώς και τις αρχές της βιοηθικής. Σε κάθε περίπτωση, οι διαδικασίες υποβοήθησης αναπαραγωγής διέπονται μετά το 2002 από αυστηρή και σαφή νομοθεσία. Το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο περιλαμβάνει διατάξεις του Αστικού Κώδικα καθώς και διατάξεις ειδικών Νόμων για την ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή. Ποιες είναι οι μέθοδοι ΙΥΑ και οι συναφείς τεχνικές; • η ενδομήτρια σπερματέγχυση, • η εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων, Τεχνικές συναφείς προς τις παραπάνω μεθόδους είναι ιδίως: • η ενδοωαριακή έγχυση σπερματοζωαρίου, • η κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού ή γονιμοποιημένου ωαρίου, • η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση. Μέχρι ποια ηλικία της μητέρας μπορεί να γίνει η διαδικασία. Η ηλικία του πατέρα

παίζει κάποιον ρόλο; Οι μέθοδοι Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής εφαρμόζονται σε ενήλικα πρόσωπα μέχρι την ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής του υποβοηθούμενου προσώπου. Στις γυναίκες, ως ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής νοείται το πεντηκοστό έτος. Η ηλικία του πατέρα δεν αποτελεί εμπόδιο για την υποβολή σε εξωσωματική. Αυτή η διαφοροποίηση οφείλεται στο ότι από τη φύση η αναπαραγωγική ικανότητα του άνδρα δεν έχει συγκεκριμένα χρονικά όρια. Η εφαρμογή των μεθόδων αυτών σε ανήλικα πρόσωπα επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση σε περιπτώσεις σοβαρού νοσήματος που επισύρει κίνδυνο στειρότητας, για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα τεκνοποίησης στο μέλλον. Υπάρχουν προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται σχετικά με την υγεία της μητέρας και του πατέρα; Πριν από την υποβολή σε μεθόδους ΙΥΑ. διενεργείται υποχρεωτικώς έλεγχος και στην υποψήφια μητέρα και στον σύζυγό της/ σύντροφό της ιδίως για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV-1, HIV-2, δηλαδή AIDS), ηπατίτιδα Β και C και σύφιλη. Αν τα πρόσωπα που μετέχουν στην εφαρμογή των μεθόδων ΙΥΑ. είναι οροθετικοί για τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (AIDS), απαιτείται, για την υποβολή σε μεθόδους Ι.Υ.Α., ειδική άδεια από την

21.05.2018

Εθνική Αρχή ΙΥΑ (Αρχή). Επομένως, ο γιατρός που καλείται να εφαρμόσει κάποια μέθοδο ΙΥΑ υποχρεούται βάσει του νόμου να προβεί προηγουμένως στον αναγκαίο ιατρικό έλεγχο, ούτως ώστε να διασφαλίσει ότι οι συμμετέχοντες στην εν λόγω διαδικασία δεν πάσχουν από τις συγκεκριμένες ασθένειες που ο νόμος ορίζει. Πόσα έμβρυα μπορούν να μεταφερθούν; Η ελληνική νομοθεσία περιορίζει τον αριθμό των γονιμοποιημένων ωαρίων που μπορούν να εμφυτευτούν στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Ο αριθμός των γονιμοποιημένων ωαρίων που μεταφέρονται στην ενδομήτρια κοιλότητα ορίζεται ως εξής: σε γυναίκες ηλικίας μέχρι και σαράντα ετών έως τρία γονιμοποιημένα ωάρια και σε γυναίκες ηλικίας άνω των σαράντα ετών έως τέσσερα γονιμοποιημένα ωάρια. Επιλογή φύλου. Σε ποιες περιπτώσεις επιτρέπεται; Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, επιτρέπεται μόνο για ιατρικούς λόγους και η μέθοδος που ακολουθείται είναι βιοψία των εμβρύων στο εμβρυολογικό εργαστήριο με την τεχνική της προεμφυτευτικής διάγνωσης (PGD) και τον καθορισμό του φύλου τους. Τέτοια περίπτωση που επιβάλλεται για ιατρικούς λόγους είναι όταν υπάρχει μια κληρονομούμενη ασθένεια που συνδέεται και μεταφέρεται με το φύλο, όπως για παράδειγμα η αιμορροφιλία κατά την οποία νοσούν μόνο τα αγόρια, ενώ τα κορίτσια απλά μεταφέρουν το κληρονομομούμενο γονίδιο, χωρίς όμως να αρρωσταίνουν. Δηλαδή, σε περίπτωση ιστορικού αιμορροφιλίας, η γυναίκα πρέπει να κυοφορήσει μόνο κορίτσια για να εξασφαλισθεί ότι θα αποκτήσει υγιές παιδί. Η επιλογή φύλου στις περιπτώσεις αυτές αποτελεί μια θεραπευτική πράξη. Η παράβαση των σχετικών νομοθετικών διατάξεων επισύρει σοβαρές ποινικές κυρώσεις και συγκεκριμένα προβλέπεται ότι οποιος προβαίνει σε αναπαραγωγική κλωνοποίηση, σε επιλογή φύλου για μη ιατρικούς λόγους, σε δημιουργία χιμαιρών και υβριδίων, τιμωρείται με ποινή κάθειρξης μέχρι δεκαπέντε ετών. Δότες ωαρίων και σπερματοζωαρίων. Τι ισχύει; Ο βασικός κανόνας που ισχύει για τη διάθεση γαμετών και γονιμοποιημένων ωαρίων είναι ότι επιτρέπεται χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα προς τον δότη. Ο σκοπός της δωρεάς είναι η υποβοήθηση στην απόκτηση τέκνου με μεθόδους ΙΥΑ και διενεργείται με τη συναίνεση των δοτών. Όταν οι δότριες είναι έγγαμες ή συζούν σε ελεύθερη ένωση απαιτείται και η έγγραφη συναίνεση του συζύγου ή συντρόφου. Η διάθεση γονιμοποιημένων ωαρίων πραγματοποιείται μόνο με πλεονάζοντα γονιμοποιημένα ωάρια, τα οποία έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο θεραπευτικής αγωγής ενός ζεύγους και δεν προορίζονται για μελλοντική χρήση από τους ίδιους. Οι δότες πρέπει να είναι ενήλικες, και να

9 ΜΗΝΕΣ έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα. Προκειμένου για διάθεση σπέρματος, ο δότης πρέπει να μην έχει συμπληρώσει το τεσσαρακοστό έτος της ηλικίας του, ενώ προκειμένου για διάθεση ωαρίων η δότρια πρέπει να μην έχει συμπληρώσει το τριακοστό πέμπτο έτος της ηλικίας της. Τα ανωτέρω όρια ηλικίας μπορούν να αυξηθούν μέχρι την ηλικία των πενήντα και σαράντα ετών αντίστοιχα σε περίπτωση διάθεσης γονιμοποιημένων ωαρίων, ή όταν συντρέχει σπουδαίος λόγος, ύστερα από απόφαση της Αρχής. Οι δότες υποβάλλονται υποχρεωτικώς σε κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο και δεν γίνονται δεκτοί αν πάσχουν από κληρονομικά, γενετικά ή μεταδοτικά νοσήματα. Η χρήση νωπού σπέρματος, που προέρχεται από τρίτο δότη, δεν επιτρέπεται. Βασική αρχή της ΙΥΑ είναι η ανωνυμία του δότη. Ειδικότερα, ιατρικές πληροφορίες που αφορούν τον τρίτο δότη φυλάσσονται με απόλυτη μυστικότητα και σε κωδικοποιημένη μορφή στην Τράπεζα Κρυοσυντήρησης και στο εθνικό αρχείο δοτών και ληπτών. Κρυοσυντήρηση ωαρίων και σπέρματος. Τι ισχύει; Η κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού, ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων πραγματοποιείται κατόπιν έγγραφης συναίνεσης των προσώπων που τα καταθέτουν. Αν πρόκειται για ζεύγος, απαιτείται η συναίνεση και των δύο συζύγων ή συντρόφων. Το σπέρμα και ο ορχικός ιστός, αν το σπέρμα έχει κατατεθεί από τρίτο δότη, παραμένουν κρυοσυντηρημένα μέχρι δέκα έτη, ενώ αν το σπέρμα ή ο ορχικός ιστός έχει κατατεθεί μόνο για μελλοντική προσωπική χρήση στο πλαίσιο εφαρμογής μεθόδων ΙΥΑ, μέχρι πέντε έτη. Ωάρια και ωοθηκικός ιστός παραμένουν κρυοσυντηρημένα ως πέντε έτη, ενώ ζυγώτες και γονιμοποιημένα ωάρια παραμένουν κρυοσυντηρημένα για πέντε έτη. Στις παραπάνω περιπτώσεις η διάρκεια της κρυοσυντήρησης μπορεί να παραταθεί με έγγραφη αίτηση των δικαιουμένων προσώπων για άλλα πέντε έτη. Σημειώνουμε ότι είναι πλέον δυνατή, με εφαρμογή νέας τεχνικής, η κρυοσυντήρηση ωαρίων πριν από την γονιμοποίησή τους. Αρχικά γίνεται η συλλογή των ωαρίων μετά από κατάλληλη ορμονική διέγερση των ωοθηκών. Στη συνέχεια τα ωάρια καταψύχονται σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία. Όταν είναι επιθυμητή η εγκυμοσύνη, τα ωάρια αποψύχονται και γονιμοποιούνται. Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται: • Πριν από τη θεραπεία για τον καρκίνο. Η χημειοθεραπεία και οι ακτινοβολίες προκαλούν μη αναστρέψιμη βλάβη των ωαρίων. Ο μόνος τρόπος για τη διατήρηση της γονιμότητας είναι η κατάψυξη των ωαρίων πριν από τη θεραπεία. • Όταν συντρέχουν άλλοι ιατρικοί λόγοι, όπως για παράδειγμα απαιτείται αφαίρεση των ωοθηκών. • Για να αυξηθούν τα ποσοστά επιτυχίας σε γυναίκες με χαμηλό αποθεματικό ωαρίων. Σε τέτοια περίπτωση, γίνεται η γονιμοποίηση όλων των ωαρίων μετά από

αρκετούς κύκλους διέγερσης των ωοθηκών. • Για τη διατήρηση της γονιμότητας είτε ανύπαντρων γυναικών μέχρι την εύρεση του κατάλληλου για αυτές συντρόφου, είτε ζευγαριών που αναβάλλουν την τεκνοποίηση για επαγγελματικούς ή άλλους προσωπικούς λόγους. Τι ισχύει για το πλεονάζον γενετικό υλικό; Το πλεονάζον γενετικό υλικό κρυοσυντηρείται για να αξιοποιηθεί σε επόμενο κύκλο θεραπείας, καθότι η δημιουργία ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων στο πλαίσιο νέου κύκλου θεραπείας δεν επιτρέπεται προ της εξαντλήσεως των υπαρχόντων κρυοσυντηρημένων, εφόσον ο αριθμός τους είναι επαρκής. Για τους όρους και τη διάρκεια της κρυοσυντήρησης ισχύουν όσα εκτέθηκαν στην προηγούμενη υποενότητα. Εάν δεν υπάρχει η παραπάνω κοινή δήλωση, καθώς και σε περίπτωση διαφωνίας ως προς τη χρησιμοποίησή του κρυοσυντηρημένου υλικού, διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου, διάστασης, λήξης της ελεύθερης ένωσης ή θανάτου, το γεννητικό υλικό, οι ζυγώτες και τα γονιμοποιημένα ωάρια διατηρούνται ή χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς ή καταστρέφονται, σύμφωνα με τους όρους του Νόμου, ύστερα από απόφαση της Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, κατόπιν αιτήσεως της Τράπεζας Κρυοσυντήρησης. Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (Preimplantation Genetic Diagnosis-PGD) είναι μια μέθοδος που επιτρέπει την ανίχνευση γενετικών ανωμαλιών του εμβρύου, όσο αυτό αναπτύσσεται σε συνθήκες καλλιέργειας στο εμβρυολογικό εργαστήριο. Αναζητούνται συγκεκριμένες γονιδιακές μεταλλάξεις ή χρωμοσωματικές ανωμαλίες που είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση στο έμβρυο γνωστών, συγγενών και κληρονομικών νοσημάτων. Τα προσβεβλημένα έμβρυα απομονώνονται και αποκλείονται από την εμβρυομεταφορά. Στη μήτρα μεταφέρονται επιλεκτικά μόνον τα υγιή. Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση πλεονεκτεί σε σχέση με τις συνήθεις μεθόδους προγεννητικού ελέγχου, δηλαδή την αμνιοπαρακέντηση και τη βιοψία τροφοβλάστης, γιατί αποφεύγεται το ενδεχόμενο διακοπής της κυήσεως αν ο έλεγχος δώσει θετικά αποτελέσματα για τη συγκεκριμένη πάθηση του εμβρύου. Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση διενεργείται με τη συναίνεση των ενδιαφερόμενων προσώπων και με άδεια της Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, για να διαγνωσθεί αν τα γονιμοποιημένα ωάρια είναι φορείς γενετικών ανωμαλιών, ώστε να αποτραπεί η μεταφορά τους στη μήτρα.

Με τη συνεργασία της Χριστιάνας Πατεραντωνάκη, δικηγόρου, διπλωματούχου μεταπτυχιακού Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδίκευση στο Αστικό Δίκαιο- Οικογενειακό Δίκαιο- Δίκαιο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

9 ΜΗΝΕΣ

21.05.2018

Το... φύλο της έριδος ΤΗΣ ΜΥΡΤΩΣ ΠΙΤΑΟΥΛΗ

ώς θα σου φαινόταν αν έπρεπε να παρηγορήσεις την έγκυο κολλητή σου μετά την επίσκεψη στον γυναικολόγο της, ο οποίος της ανακοίνωνε ότι τελικά περιμένει αγόρι και όχι κορίτσι; Πώς θα αντιδρούσες αν διάβαζες σε «μαμαδογκρούπ» την ανάρτηση μιας εγκύου που δηλώνει απογοητευμένη, επειδή ήθελε αγόρι και μόλις πληροφορήθηκε ότι περιμένει κορίτσι; Παραδέξου το, το πιθανότερο είναι πως-ό,τι κι αν έλεγες-μέσα σου (πιθανώς και έξω σου) θα έφριττες με την...αχαριστία της να μεμψιμοιρεί ανενδοίαστα για το φύλο του μωρού της, την ίδια στιγμή που άλλες γυναίκες παλεύουν χρόνια με την υπογο-

νιμότητα ή με τεράστια προβλήματα υγείας του παιδιού τους. Κι όχι μόνο να το νιώθει αλλά να το λέει κιόλας, αγνοώντας προφανώς την ευλογία που θα γίνει μητέρα. Κι όμως. Δεν είναι ζήτημα αχαριστίας αλλά κάτι πολύ πιο σκληρό και πολύπλοκο. Και έχει και όνομα: Gender disappointment ή στα ελληνικα απογοήτευση λόγω φύλου. Ή αν η απογοήτευση «προαχθεί» σε κατάθλιψη, εκεί πια λέγεται Gender depression. Γιατί δεν είναι καθόλου απλό, όταν όλοι γύρω σου εύχονται "γερό να ‘ναι κι ό,τι να ΄ναι" εσύ να υποφέρεις επειδή συμπληρώνεις από μέσα σου "ναι-αλλά ήθελα να κατουράει όρθιο". Μιλάω εκ πείρας. Έτος 2008. Είμαι ξαπλωμένη στο εξεταστικό κρεβάτι του γυναικολόγου, έγκυος στο πρώτο μου παιδί. Είναι η μέρα που θα

μάθω το φύλο. Οι παλμοί της καρδίας μου χτυπάνε 200αρι. Δαγκώνομαι. Έλα τώρα, πες ότι είναι αγόρι, σκέφτομαι. Δε μπορεί να είναι κάτι άλλο. Από τότε που σκίρτησε μέσα μου η επιθυμία της μητρότητας, με γιο με φανταζόμουν.Λαχταράω ως τρελή να το ακούσω τώρα από τα χείλη του γιατρού. «Κορίτσι!» ανακοινώνει ο γιατρός και νιώθω να μου κόβεται η ανάσα. Νιώθω να γκρεμίζεται κάτι μέσα μου. Καμώνομαι τη χαρούμενη και κρύβω από όλους την τεράστια απογοήτευση μου. Οι επόμενοι μήνες θα κυλήσουν με φιλότιμες προσπάθειες από μέρους μου να εμπεδώσω ότι κυοφορώ κόρη, πάει και τελείωσε, δεν αλλάζει και «άντε να γεννήσω, να περάσει ένα διάστημα και μετά να ξεκινήσω προσπάθειες για το γιο». Φυσικά, ντρεπόμουν, στεναχωριόμουν, βασανιζόμουν. Αναρωτιόμουν τι είδους μάνα

21.05.2018

9 ΜΗΝΕΣ ΓΙΑΤΊ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΚΑΘΌΛΟΥ ΑΠΛΌ, ΌΤΑΝ ΌΛΟΙ ΓΎΡΩ ΣΟΥ ΕΎΧΟΝΤΑΙ ΓΕΡΌ ΝΑ ‘ΝΑΙ ΚΙ Ό,ΤΙ ΝΑ ΄ΝΑΙ ΕΣΎ ΝΑ ΥΠΟΦΈΡΕΙΣ ΕΠΕΙΔΉ ΣΥΜΠΛΗΡΏΝΕΙΣ ΑΠΌ ΜΈΣΑ ΣΟΥ ΝΑΙ-ΑΛΛΆ ΉΘΕΛΑ ΝΑ ΚΑΤΟΥΡΆΕΙ ΌΡΘΙΟ.

θα γινόμουν γι΄αυτό το παιδί, τι σχέση θα αναπτύσσαμε οι δυο μας. Αποφάσισα να μιλήσω για όλο αυτό, κρυμμένη πίσω από την ασφάλεια ενός ψευδώνυμου, σε κάποιο από τα φόρουμ που υπήρχαν ήδη τότε, προπομποί των σημερινών... μαμαδογκρουπ του Facebook. Η ανταπόκριση ήταν αυτή ακριβώς που περίμενα: σκληρή κριτική. «Άλλες προσπαθούν χρονιά για ένα μωρό κι εσύ απογοητεύεσαι για το φύλο;», «Λυπάμαι ήδη το μωρό σου, που θα έχει μια τέτοια μάνα…» ήταν μόνο μερικά από τα σχόλια που δέχτηκα. Να όμως που, δειλά-δειλά, κάποιες αρχίσαν να μου ομολογούν, είτε δημόσια είτε σε προσωπικό μήνυμα, ότι έχουν βιώσει παρόμοια συναισθήματα. Άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι δεν ήμουν μόνη. Και όταν έκανα την αναζήτηση στα αγ-

γλικά είδα φως. Πληκτρολογώντας disappointment/baby/ pregnant/ gender ανακάλυψα με έκπληξη ότι στο εξωτερικό, όχι μόνο υπήρχαν άπειρες διαδικτυακές συζητήσεις πάνω σ΄αυτό αλλά είχε και όνομα: gender disappointment ή gender depression. Αυτό είχα λοιπόν. Μέχρι κι εγώ, που αισθανόμουν πως η απογοήτευση μου είχε φτάσει ταβάνι, έβρισκα κάποια από τα ποστς στα ξένα σαιτς πολύ ακραία. Αξέχαστα θα μου μείνουν αυτά που έγραφε μια έγκυος, που ήθελε τόσο πολύ κόρη, που δεν άντεχε να βλέπει τα…προσόντα του γιου της στο υπερηχογράφημα και γι΄αυτό μουτζούρωνε με στυλό το σημείο που φαινόταν το πουλάκι του στην εκτύπωση. Ο Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής Γιώργος Μπούρας σημειώνει: «Μια δυσκολία στη σχέση της εγκύου με τη μητέρα της, ένα τραυματικό γεγονός στην πατρική οικογένεια, όπως η απώλεια ενός αδελφού, πολλοί συνειδητοί ή ασυνείδητοι λόγοι μπορούν να προκαλέσουν τέτοια συναισθήματα κατά την κύηση, για το φύλο του μωρού.» Αμαρτίες γονέων, για άλλη μια φορά… Κι αυτές που υποφέρουν επειδή ήθελαν κόρη και περιμένουν γιο; «Και πάλι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική» τονίζει ο κύριος Μπούρας. «Μπορεί η γυναίκα να είχε τόσο κακή σχέση με τον πατερά της που η κυοφορία ενός αγοριού να της κινητοποιεί υποσυνείδητα προβλήματα. Ή μπορεί να ήθελε να αναπαράγει τη δική της σχέση με τη μητέρα της κάνοντας κόρη και να απογοητεύεται που αυτό δε θα γίνει». Και έρχεται η ώρα του τοκετού. Και γεννάω ένα υπέροχο, πανέμορφο, υγιέστατο μωρό. Και, παρά τους φόβους μου ότι θα το απορρίψω, αρχίζω σιγά σιγά να το ερωτεύομαι. Και τότε αρχίζουν άλλα ζόρια. Βλέπετε, οι ενοχές για όσα ένιωθα στην εγκυμοσύνη δεν αργήσαν να γίνουν φοβίες για την κόρη μου, ότι κάτι θα της συμβεί, ότι θα χτυπήσει σοβαρά και θα τη χάσω,ότι θα μου αρρωστήσει,ότι θα με μισήσει, χίλια δυο δεινά που θα συνέβαιναν για να πληρώσω ακριβά την ύβρι που είχα διαπράξει. Τα χρόνια περνούσαν κι η κόρη μου,η Ελπίδα, εξελισσόταν σε ένα υπέροχο, πανέμορφο κορίτσι, φιλότιμο και πάντα ειλικρινές. Δεν της άξιζα. Αισθανόμουν ανάξια να είμαι μητέρα αυτού του παιδιού που αρχικά είχα απογοητευτεί με το φύλο του. Έκανα άλλη μια κόρη, μετά ήρθε ο γιος (δε μπορώ να σας περιγράψω τη στιγμή που έμαθα φύλο, καταλαβαίνετε φαντάζομαι) και μετά άλλη μια κόρη. Παρ’ότι όμως και στα αλλά δυο μου κορίτσια πέρασα ένα ελαφρύ gender dissapointment, η μητρική αγάπη ερχόταν φυσικά να επουλώσει τις τύψεις.Ποτέ δεν έδειξα-και δεν ένιωσα-να έχω σε κάποιο ιδιαίτερη αδυναμία. Μα τη σχέση μου με τη μεγάλη μου κόρη τη σκίαζε πάντα η ενοχή του ανομολόγητου μυστικού. Μέχρι πρόσφατα. Είμαστε σε ένα πάρκο και ξαφνικά για ασήμαντη αφορμή ξεσπάει τρελός καυγάς ανάμεσα στην Ελπίδα, που είναι πια 10 χρονών και τον πεντάχρονο γιο μου. Εκείνη είναι σε έξαλλη κατάσταση, τον σφαλιαρίζει, μπαίνω

στη μέση να τους χωρίσω, γιατί βλέπω ότι αγριεύει το πράγμα και τότε το κορίτσι μου με κοιτάει με βλέμμα όλο οργή και παράπονο και μου φωνάζει: «Βέβαια, σώζεις τον αγαπημένο σου! Έμενα ΠΟΤΕ ΔΕ ΜΕ ΗΘΕΛΕΣ!Το ξέρω ότι όταν ήμουν μικρή ΔΕ ΜΕ ΗΘΕΛΕΣ!» Παγώνω. Πάω να ψελλίσω κάτι σαν «δεν είναι αλήθεια» αλλά σταματάω. Το ήξερε. Όλα αυτά τα χρόνια, με κάποιον τρόπο, κάπως, το ένιωθε. Κι υπέφερε κι εκείνη σιωπηλά όπως κι εγώ. Πώς να κρυφτείς από τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα… Κάθομαι κατάχαμα κι ας περνάει από διπλά μας κόσμος. Παιδάκια τρέχουν, ποδήλατα περνάνε ξυστά, ιπτάμενες μπάλες απειλούν τα κεφαλιά μας.Μα εκείνη τη στιγμή είμαστε μόνο εκείνη κι εγώ. «Έλα εδώ» της λέω «κι άκου τι έχω να σου πω. Έχεις δίκιο.» Και της τα είπα όλα. Ότι όταν ήμουν έγκυος σε εκείνη, ήθελα αγόρι. Ότι απογοητεύτηκα όταν έμαθα ότι περιμένω κορίτσι. Ότι δε φταίει αυτή, αλλά θέματα δικά μου, κρυμμένα βαθιά μέσα μου. Ότι παρόλα αυτά, την αγαπώ πολύ, πάνω κι από τη ζωή μου.Και τη θαυμάζω. Κλάψαμε πολύ εκείνη τη μέρα οι δυο μας. Κι ας μας κοιτούσαν όλοι παράξενα που καθόμασταν κάτω, αγκαλιασμένες. Αλλά για μένα και τη μεγάλη μου κόρη, την Ελπίδα μου, ήταν λύτρωση. Επιτέλους, το μυστικό είχε αποκαλυφθεί. Δεν υπήρχαν πια σκελετοί στην ντουλάπα μας. Αυτό που εκείνη ψυχανεμιζόταν κι εγώ έκρυβα επιμελώς όλα αυτά τα χρόνια, είχε ειπωθεί. Ημασταν έτοιμες να το λύσουμε και να προχωρήσουμε παρακάτω. Αν βιώνετε κι εσείς την απογοήτευση ή ακόμη και την κατάθλιψη επειδή το φύλο του μωρού που περιμένετε δεν είναι το επιθυμητό, μη νιώθετε κατακριτέα. Το θέμα σας έχει τις ρίζες του πιο βαθιά μέσα στις μνήμες σας. Μιλήστε γι΄αυτό, μην το κρατάτε μέσα σας. Αν το παραχώσετε βαθιά στην ψυχή σας και το κρύψετε, θα κακοφορμίσει σαν αφρόντιστη πληγή. Μην υποφέρετε σιωπηλά φοβούμενη ότι θα σας κατακρίνουν. Μιλήστε σε ανθρώπους που ξέρουν να ακούν κι αν δεν έχετε τέτοιους διαθέσιμους, σε κάποιον ειδικό της ψυχικής υγείας. Με τη δική του καθοδήγηση ίσως καταφέρετε να μιλήσετε για όλα αυτά και στο ίδιο το παιδί σας.Το οφείλετε στον εαυτό σας και στο ίδιο. Κι εγώ οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στις κόρες μου, που με έκαναν τελικά να αγαπήσω τη γυναικά που είμαι, τις γυναίκες που είμαστε, που με εξελίσσουν σαν άνθρωπο καθημερινά. Τις θαυμάζω γι΄αυτό που είναι, δε θα τις άλλαζα με τίποτα στον κόσμο. Και τους αφιερώνω, αν μου επιτρέπετε, αυτό το άρθρο-εξομολόγηση.

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

21.05.2018

Τα… κίτρινα μωρά Μάθετε τα πάντα για τον νεογνικό ίκτερο ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

ο κοιτούσαμε καλά καλά, τέσσερις μέρες γονείς, που δεν ξέραμε τι μας γίνεται, το χαϊδεύαμε προσεκτικά να μη μας… σπάσει, το γαργαλούσαμε μετά με λίγη περισσότερη αυτοπεποίθηση, το μυρίζαμε, το κοιτούσαμε ξανά, και κάποια στιγμή ο Γιώργος ψέλλισε τις λέξεις που φοβόμουν να ψελλίσω εγώ… «Λίγο κίτρινο δεν είναι; Κουκλί, βέβαια, αλλά κίτρινο…» Αναγκάστηκα να συμφωνήσω, γνωρίζοντας, όμως, ότι ένα σημαντικό ποσοστό των μωρών παθαίνει ίκτερο. Το οποίο επιβεβαιώθηκε λίγο μετά, όταν μια νοσοκόμα μάς τον πήρε, για να τον βάλει στη λάμπα. Τον έβλεπα μόνο για να τον ταΐσω, γιατί ο ίκτερός του ήταν πολύ υψηλός και μείναμε ενάμιση εικοσιτετράωρο επιπλέον στο μαιευτήριο για φωτοθεραπεία, μέχρι να μας δοθεί η άδεια να φύγουμε, με οδηγίες για συνεχείς μετρήσεις τις επόμενες ημέρες. Θυμάμαι πως του τρυπούσαν την πατουσίτσα για αιμοληψία, ενώ φορούσε ένα ζευγάρι πάνινα γυαλάκια στα μάτια του, για να μην τον τυφλώνει το φως (τα έχω κρατήσει ακόμα). Θυμάμαι ακόμα πόσο ανησυχούσα, γιατί, όπως προανέφερα, ήξερα πως τα μωρά παθαίνουν ίκτερο. Δεν ήξερα, όμως, τι σήμαινε αυτό στην πράξη ούτε πόσο επικίνδυνο μπορεί να ήταν. Η μικρή μας περιπέτεια δεν τελείωσε με την

έξοδο από το μαιευτήριο, με το κίτρινο μωρό στο καλαθάκι του να σκούζει στη διαδρομή Μαρούσι-Παγκράτι κι εμείς να κοιταζόμαστε με απελπισία. Η επόμενη ημέρα σήμαινε επίσκεψη με το 6 ημερών βρέφος σε μικροβιολογικό κέντρο, με μια εξαιρετική αιμολήπτρια, που εγκατέλειψε την πατούσα για χάρη της φλέβας, αλλά ήταν ελαφροχέρα και ο Δημήτρης δεν κατάλαβε τίποτα. Όμως ο ίκτερος δεν το έβαζε κάτω και η χολερυθρίνη ήταν πια στο ταβάνι. Εκεί η ανησυχία έγινε τρόμος. Φυσικά, ακολουθήσαμε τις οδηγίες της παιδιάτρου και το μωρό ήταν 24/7 με βυζί και μπιμπερό στο στόμα και στρατηγικά τοποθετημένο, μαζί με εμένα φυσικά, στο τζάμι της μπαλκονόπορτας για να ρουφάει, εκτός από γάλα, και απριλιάτικο ήλιο. Έτσι, σταδιακά, ο ίκτερος πήρε την κάτω βόλτα και το μωρό άλλαξε χρωματάκι και έγινε ροδαλό, όπως και παραμένει μέχρι και σήμερα, 10 χρόνια και 1 μήνα μετά. Ακολούθησαν, πάντως, 3 ή 4 ακόμα αιμοληψίες- μετρήσεις μέχρι να πέσει ο ίκτερος και να πάρουμε κι εμείς βαθιά ανάσα. Ας δούμε τώρα όλες τις ιατρικές πληροφορίες για τον νεογνικό ίκτερο με την καθοδήγηση της παιδιάτρου Μαρίας Θ. Αυγέρη. Ο ίκτερος αποτελεί τη συχνότερη κατάσταση που μπορεί να απαιτεί ιατρική παρέμβαση στα νεογνά και επανεισαγωγή στο μαιευτήριο. Η συχνότητά του την πρώτη εβδομάδα της ζωής ανέρχεται σε 60% στα τελειόμηνα και

σε 80% στα πρόωρα νεογνά. Εκδηλώνεται με κίτρινο χρώμα του δέρματος και των ματιών, το οποίο οφείλεται σε αυξημένα επίπεδα χολερυθρίνης στο αίμα. Η χολερυθρίνη είναι μια κίτρινη ουσία που σχηματίζεται από την αποδόμηση της αιμοσφαιρίνης. Μεταφέρεται στο ήπαρ όπου γίνεται μετατροπή της σε ουσίες που εκκρίνονται ως μέρος της χολής. Εάν η επεξεργασία και η απέκκρισή της δε γίνεται αρκετά γρήγορα, τότε παρατηρείται συσσώρευσή της στο αίμα και καθώς τα επίπεδά της αυξάνονται, κιτρινίζουν πρώτα τα μάτια και έπειτα το δέρμα. Επιπλοκές ίκτερου Η επικινδυνότητα του ίκτερου εξαρτάται από το αίτιο που τον προκαλεί και από το πόσο υψηλά είναι τα επίπεδα της χολερυθρίνης στο αίμα. Επιπλέον, κάποια νοσήματα που προκαλούν ίκτερο είναι ιδιαίτερα επιβλαβή, ανεξάρτητα από τα επίπεδα της χολερυθρίνης. Από την άλλη πλευρά, εξαιρετικά υψηλά επίπεδα χολερυθρίνης είναι επικίνδυνα ανεξάρτητα από το αίτιό τους. Η σοβαρότερη πιθανή επιπλοκή είναι ο πυρηνικός ίκτερος. Πρόκειται για εγκεφαλική βλάβη λόγω συσσώρευσης χολερυθρίνης στον εγκέφαλο. Η πιθανότητα εμφάνισης αυτής της διαταραχής είναι υψηλή σε νεογνά που έχουν γεννηθεί πρόωρα, που είναι σοβαρά άρρωστα ή λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα. Αν δεν προληφθεί, ο πυρηνικός ίκτερος μπορεί να προκαλέσει σοβαρή εγκεφαλική βλάβη με βαριές επιπλο-

21.05.2018

κές. Στις μέρες μας απαντάται σπάνια και ευτυχώς σχεδόν πάντα προλαμβάνεται με έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της υπερχολερυθριναιμίας. Συχνά αίτια ίκτερου • Ο φυσιολογικός ίκτερος οφείλεται σε δύο λόγους. Πρώτον, τα ερυθρά αιμοσφαίρια στα νεογνά καταστρέφονται γρηγορότερα, με αποτέλεσμα αυξημένη παραγωγή χολερυθρίνης. Δεύτερον, το νεογνικό ήπαρ είναι ακόμα ανώριμο και δεν μπορεί να επεξεργαστεί και να απεκκρίνει τη χολερυθρίνη με γρήγορο ρυθμό. Στην πλειονότητα των νεογνών που παρουσιάζουν ίκτερο, αυτός είναι φυσιολογικός. Τυπικά εμφανίζεται 2 με 3 ημέρες μετά τον τοκετό. Ίκτερος που εμφανίζεται το πρώτο 24ωρο μετά τη γέννηση μπορεί να οφείλεται σε σοβαρή διαταραχή. Ο φυσιολογικός ίκτερος, πάντως, συνήθως δεν προκαλεί άλλα συμπτώματα και υποχωρεί μέσα σε μία εβδομάδα. Εάν το νεογνό παραμένει ικτερικό στις 2 εβδομάδες ζωής, οι παιδίατροι αναζητούν άλλα αίτια υπερχολερυθριναιμίας. • Ο ίκτερος μητρικού θηλασμού εμφανίζεται στο 1/6 των θηλαζόντων βρεφών τις πρώτες ημέρες ζωής και συνήθως υποχωρεί μέσα στην πρώτη εβδομάδα. Αφορά νεογνά που δεν καταναλώνουν αρκετό μητρικό γάλα, για παράδειγμα όταν ακόμα η μητέρα δεν παράγει αρκετό. Αυτά τα νεογνά έχουν λιγότερες κενώσεις και έτσι απεκκρίνουν λιγότερη χολερυθρίνη. Καθώς συνεχίζουν να θηλάζουν και να καταναλώνουν περισσότερο γάλα, ο ίκτερος εξαφανίζεται. • Ο ίκτερος μητρικού γάλακτος εμφανίζεται κατά το τέλος της πρώτης εβδομάδας ζωής και μπορεί να υποχωρήσει στις 2 εβδομάδες ή να επιμείνει για αρκετούς μήνες. Οφείλεται σε ουσίες του μητρικού γάλακτος που εμποδίζουν την επεξεργασία της χολερυθρίνης στο ήπαρ και συνακόλουθα την αποβολή της από τον οργανισμό. • Η μεγάλη καταστροφή ερυθρών αιμοσφαιρίων (αιμόλυση) επιβαρύνει το νεογνικό ήπαρ με περισσότερη χολερυθρίνη από όση αυτό μπορεί να αποβάλει. Οι αιτίες αιμόλυσης είναι αρκετές και κατηγοριοποιούνται με βάση το αν οφείλονται σε ανοσολογικές ή μη διαταραχές. Οι ανοσολογικές διαταραχές προκαλούν αιμόλυση όταν υπάρχουν στο αίμα του νεογνού αντισώματα που καταστρέφουν τα ερυθρά του αιμοσφαίρια. Αυτά δημιουργούνται όταν η ομάδα αίματος του νεογνού είναι ασύμβατη με της μητέρας ή, πιο σπάνια, είναι το αποτέλεσμα ασυμβατότητας Rhesus (Rh). Μη ανοσολογικές διαταραχές που προκαλούν αιμόλυση στο νεογνό περιλαμβάνουν τη κληρονομική έλλειψη του ενζύμου G6PD των ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς και κληρονομικές διαταραχές των ερυθρών αιμοσφαιρίων, όπως οι θαλασσαιμίες. Επίσης, νεογνά που τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια του τοκετού ενδέχεται να παρουσιάσουν συλλογή αίματος (αιμάτωμα) κάτω από το δέρμα. Η καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων σε ένα μεγάλο αιμάτωμα μπορεί να προκαλέσει ίκτερο. Τέλος, εάν ο ομφάλιος λώρος δεν αποκοπεί σύντομα μετά τον τοκετό, το νεογνό ενδέχεται να δεχτεί πλεονάζον αίμα από τον πλακούντα, και η επακόλουθη καταστροφή αυτού του αίματος μπορεί να προκαλέσει ίκτερο. Λιγότερο συχνά αίτια ίκτερου: • Σοβαρές λοιμώξεις (σηψαιμία) • Υποθυρεοειδισμός • Διαταραχές της υπόφυσης • Κληρονομικές διαταραχές • Παρεμπόδιση της ροής της χολής από το ήπαρ Οι περισσότερες από αυτές τις διαταραχές προκαλούν χολόσταση, δηλαδή μείωση της ροής της χολής από

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ το ήπαρ και κατά συνέπεια αύξηση των επιπέδων της χολερυθρίνης στο αίμα. Σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις του νεογνού, κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά τον τοκετό, μπορεί να προκαλέσουν ίκτερο. Σε κάποιες περιπτώσεις ίκτερο προκαλούν λοιμώξεις του εμβρύου μέσα στη μήτρα, όπως η τοξοπλάσμωση, η ερυθρά, η λοίμωξη από κυτταρομεγαλοϊό ή από τον ιό του απλού έρπητα. Κληρονομικά νοσήματα, που προκαλούν ίκτερο είναι η κυστική ίνωση, το σύνδρομο Dubin-Johnson, το σύνδρομο Rotor, το σύνδρομο Crigler-Najar και το σύνδρομο Gilbert. Η ροή της χολής από το ήπαρ μπορεί να μειωθεί ή να σταματήσει τελείως λόγω συγγενούς ανωμαλίας των χοληφόρων πόρων, όπως η ατρησία των χοληφόρων. Νοσήματα που προκαλούν απευθείας βλάβη στο ήπαρ, όπως η κυστική ίνωση, επίσης παρεμποδίζουν τη ροή της χολής και προκαλούν ίκτερο. Αξιολόγηση του νεογνού με ίκτερο Όσο τα νεογνά βρίσκονται στο μαιευτήριο ελέγχονται περιοδικά για ίκτερο. Ο ίκτερος είναι κάποιες φορές εμφανής στα μάτια και το δέρμα. Πριν από την έξοδο μετριέται η χολερυθρίνη στο αίμα. Εάν το νεογνό έχει ίκτερο ελέγχεται αν αυτός είναι φυσιολογικός και αν όχι, αναζητείται η αιτία του ώστε να αντιμετωπιστεί. Εάν ο ίκτερος επιμένει μετά τις 2 εβδομάδες ζωής, είναι σημαντικό να ελέγχονται τα νεογνά για τυχόν ύπαρξη σοβαρών νοσημάτων. Προειδοποιητικά σημεία: Στα νεογνά με ίκτερο τα ακόλουθα συμπτώματα είναι ανησυχητικά: • Ίκτερος το πρώτο 24ωρο ζωής • Ίκτερος σε νεογνά άνω των 15 ημερών • Λήθαργος, ανορεξία, ευερεθιστότητα, δύσπνοια • Πυρετός Άλλες ανησυχητικές ενδείξεις αποτελούν οι υψηλές τιμές αλλά και η ταχεία αύξηση των επιπέδων χολερυθρίνης. Επιπλέον ένδειξη σοβαρότητας του ίκτερου είναι η εργαστηριακή επιβεβαίωση διαταραχής της ροής της χολής από το ήπαρ. Πότε πρέπει να παρέμβει ο παιδίατρος Τα νεογνά με προειδοποιητικά σημεία πρέπει να εξετάζονται άμεσα. Αν το νεογνό βγει από το μαιευτήριο την πρώτη μέρα μετά τον τοκετό, πρέπει να προγραμματιστεί επάνοδος μέσα σε δύο ημέρες για μέτρηση χολερυθρίνης. Σε κάθε περίπτωση, αν οι γονείς παρατηρήσουν ότι τα μάτια ή το δέρμα του νεογνού είναι κίτρινα πρέπει να επικοινωνήσουν αμέσως με το γιατρό τους. Ο παιδίατρος αρχικά ρωτά σχετικά με τα συμπτώματα του μωρού και το ιατρικό ιστορικό του. Στη συνέχεια εξετάζει το νεογνό. Τα ευρήματα από το ιστορικό και την κλινική εξέταση συχνά αποκαλύπτουν το αίτιο του ίκτερου και τις εξετάσεις που χρειάζεται να γίνουν. Κατά τη λήψη του ιστορικού ενδιαφέρει πότε εμφανίστηκε ο ίκτερος και αν το νεογνό έχει άλλα συμπτώματα, όπως ληθαργικότητα ή ανορεξία. Ενδιαφέρει επίσης αν το μωρό λαμβάνει μητρικό ή/και τροποποιημένο γάλα αγελάδας, τι ποσότητα γάλακτος καταναλώνει ανά 24ωρο και πόσο συχνά τρέφεται. Άλλες σημαντικές πληροφορίες αφορούν το πόσο καλά θηλάζει το μωρό, αν η μητέρα νιώθει ότι υπάρχει γάλα στους μαστούς, αν το μωρό καταπίνει κατά το θηλασμό και αν ηρεμεί μετά το τέλος κάθε γεύματος. Ο αριθμός των κενώσεων και η παραγωγή ούρων είναι ένας έμμεσος τρόπος να εκτιμηθεί κατά πόσον το νεογνό τρέφεται επαρκώς. Αξιοσημείωτο είναι ότι αποχρωματισμένα (λευκωπά) κόπρανα είναι ένδειξη χολόστασης. Η μητέρα μπορεί να δώσει

19 πληροφορίες για λοιμώξεις ή άλλα προβλήματα κατά την εγκυμοσύνη, που ενδέχεται να προκαλέσουν ίκτερο στο μωρό. Ενδιαφέρει ακόμη η ομάδα αίματος της μητέρας και αν έπαιρνε φάρμακα κατά την κύηση. Από το οικογενειακό ιστορικό αναζητούνται κληρονομικές διαταραχές, που προκαλούν ίκτερο. Κατά τη φυσική εξέταση του νεογνού, ο παιδίατρος εξετάζει το δέρμα ώστε να διαπιστώσει πόσο έχει επεκταθεί η ικτερική χροιά. Επίσης, αναζητά στοιχεία που υποδηλώνουν το αίτιο του ίκτερου, ειδικά σημεία λοίμωξης, τραυματισμού, υποθυρεοειδισμού και διαταραχών του ήπατος. Θεραπεία ίκτερου Ο φυσιολογικός ίκτερος συνήθως δε χρειάζεται θεραπεία και υποχωρεί μέσα σε μία εβδομάδα. Στα μωρά που τρέφονται με τροποποιημένο γάλα αγελάδας, τα συχνά γεύματα μπορεί να συμβάλουν στην πρόληψή του ή να μειώσουν τη σοβαρότητά του. Η αυξημένη συχνότητα γευμάτων σε 10 με 12 ανά ημέρα, αυξάνει την εντερική κινητικότητα και έτσι αποβάλλεται περισσότερη χολερυθρίνη με τα κόπρανα. Ο ίκτερος μητρικού θηλασμού μπορεί επίσης να προληφθεί ή να μειωθεί με αύξηση της συχνότητας των γευμάτων. Εάν τα επίπεδα χολερυθρίνης συνεχίζουν να αυξάνονται, σπάνια, μπορεί να χρειασθεί και προσθήκη τροποποιημένου γάλακτος αγελάδας. Στην περίπτωση ίκτερου μητρικού γάλακτος, η μητέρα μπορεί να χρειασθεί να σταματήσει το θηλασμό μόνο για μία ή δύο ημέρες και να βγάζει τακτικά γάλα με θήλαστρο σε αυτό το διάστημα, ώστε να διατηρηθεί η παραγωγή γάλακτος. Στη συνέχεια ξαναρχίζει η σίτιση του μωρού με μητρικό γάλα, αφού μειωθούν τα επίπεδα χολερυθρίνης του. Τα υψηλά επίπεδα χολερυθρίνης αντιμετωπίζονται με: 1. Φωτοθεραπεία: Πρόκειται για έκθεση του νεογνού σε έντονο μπλε ή λευκό φως, που παράγεται από ειδικούς λαμπτήρες, τοποθετημένους σε απόσταση τουλάχιστον 40 εκατοστών. Το φως αυτό μετατρέπει τη χολερυθρίνη σε μια μορφή που απομακρύνεται γρήγορα από τον οργανισμό. Η φωτοθεραπεία μπορεί να διαρκέσει από δύο έως επτά ημέρες. Είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη θεραπεία και προλαμβάνει την εμφάνιση πυρηνικού ίκτερου, αλλά δεν είναι αποτελεσματική σε όλες τις περιπτώσεις. Για να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητά της μετριέται περιοδικά η χολερυθρίνη στο αίμα του νεογνού, καθώς το χρώμα του δέρματος δεν αποτελεί αξιόπιστο δείκτη. 2. Αφαιμαξομετάγγιση: Χρησιμοποιείται όταν τα επίπεδα της χολερυθρίνης είναι πολύ υψηλά και η φωτοθεραπεία δεν επαρκεί για τη μείωσή τους. Η αφαιμαξομετάγγιση αφαιρεί γρήγορα τη χολερυθρίνη από το αίμα. Μία μικρή ποσότητα από το αίμα του νεογνού αφαιρείται αργά και αντικαθίσταται με ίση ποσότητα από αίμα συμβατού δότη. Η διαδικασία διαρκεί περίπου δύο ώρες και μπορεί να χρειαστεί επανάληψη αν τα επίπεδα χολερυθρίνης παραμένουν υψηλά. Η ανάγκη πάντως αφαιμαξομεταγγίσεων έχει ελαττωθεί στις μέρες μας, λόγω της αποτελεσματικότητας της φωτοθεραπείας και της δυνατότητας να προληφθούν διαταραχές, που οφείλονται σε ασυμβατότητα ομάδας αίματος μεταξύ νεογνού και μητέρας.

Με τη συνεργασία της παιδιάτρου Μαρίας Θ. Αυγέρη.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

21.05.2018

«Κούκου ΤΣΑ»

ΤΗΣ ΣΟΥΖΑΝΑΣ ΠΑΠΑΦΑΓΟΥ

να μικρό παιδί παίζει με ένα καρούλι, πάνω στο οποίο είναι τυλιγμένο ένα σκοινί. Πετάει το καρούλι μακριά λέγοντας «πάει» και το τραβά ξανά πίσω λέγοντας με χαρά «να το». Αυτό επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Στο βιβλίο του "Πέραν της αρχής της ευχαρίστησης" ο πατέρας της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ περιγράφει την παραπάνω σκηνή, παρασύροντάς μας σε όσα βλέπει και ακούει πίσω από την σκηνή καθεαυτή. Αυτό το Fort (πάει) – Da (να το), το δικό μας «Κούκου ΤΣΑ», ήταν το κλειδί της

ευτυχίας για το παιδί. Ο Φρόιντ κατάλαβε αρκετά γρήγορα πως το καρούλι αντιπροσώπευε συμβολικά την μητέρα του μικρού που έφευγε και επέστρεφε μέσα στη μέρα. Η εξαφάνιση και η επαναφορά του χαμένου αντικειμένου έβαλε το παιδί σε μια συνθήκη ειρήνης με την απουσία της μητέρας του, μιας και με αυτό το παιχνίδι δημιούργησε μια ρουτίνα που το ανακούφιζε. Αρχαϊκό κρυφτό Τα μωρά ζουν σε ένα σύμπαν έτοιμο για εξερεύνηση. Για αυτά, ακόμη και το πιο αναμενόμενο συμβάν αποτελεί ένα μεγάλο γεγονός. Από τον 5ο-6ο μήνα της ζωής του -όταν το μωρό έχει αποκτήσει πια μια στοιχειώδη αντίληψη

του περιβάλλοντος και η όρασή του έχει βελτιωθεί- αρχίζει να κατανοεί την έννοια του κρυφτού, που δειλά δειλά έχει ξεκινήσει να παίζει με τους φροντιστές του. Η λέξη «κούκου» είναι μαγική μιας και αρκεί για να κάνει κάθε μωρό να χαμογελά. Το συγκεκριμένο παιχνίδι βοηθά τα βρέφη να αντιληφθούν τη μονιμότητα των αντικειμένων, ακόμη και όταν δεν τα βλέπουν. Παρατηρήστε ένα μωρό που παίζει με το κουκλάκι του και ξαφνικά εκείνο πέφτει κάτω. «Πάει χάθηκε». Η μαμά το μαζεύει και του το δίνει. Μαγικό! Το κουκλάκι εμφανίζεται και εξαφανίζεται. Ή μήπως η μαμά έχει μαγικές ιδιότητες; Με αυτό το «αρχαϊκό κρυφτό», όπως θα χαρακτήριζα το «Κούκου ΤΣΑ»,

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

21.05.2018

το μωρό ξεκινά να αλληλεπιδρά με τους γύρω του, οι «σημαντικοί άλλοι» κλείνουν τα μάτια, κρύβουν το πρόσωπό τους, και εκείνο αναζητά το κρυμμένο βλέμμα τους. Μόλις το βρίσκει είναι ενθουσιασμένο, είναι ευτυχισμένο… Χάνω- Βρίσκω Για εμάς τους ενηλίκους, ο χρόνος έχει εντελώς διαφορετική έννοια από ό,τι για τα παιδιά. Τα βρέφη και τα νήπια περνούν γρήγορα από τη μία δραστηριότητα στην άλλη, χωρίς να το πολυσκεφτούν, «χάνουν» ή κρύβουν μόνα τους τα παιχνίδια τους, και μετάως διά μαγείας- τα βρίσκουν. Το «χάνω-βρίσκω» είναι ένα απολαυστικό παιχνίδι για τα βρέφη και όσο «άσκοπο» κι αν δείχνει σε εμάς σε μια πρώτη ανάγνωση, δεν είναι. Σας προ(σ)καλώ να σκεφτείτε με πόση χαρά ξαναβρίσκετε χαμένα αντικείμενα ή αντικείμενα που οι ίδιοι κάποτε αποθηκεύσατε/ κρύψατε. Για να μην μιλήσω για το ωκεάνιο συναίσθημα που επικρατεί όταν ξαναβρείτε ανθρώπους που αγαπάτε και είχατε «χάσει»! Το απλό αυτό «μαγικό φίλτρο» με την ετικέτα «Κούκου ΤΣΑ» φέρνει το μωρό μας σε επαφή με την αναμονή και την προσδοκία. Του μαθαίνει να αισθάνεται την παρουσία μας, ακόμη κι όταν δεν βλέπει το πρόσωπό μας και το βοηθά να ωριμάσει μέσα του και να αντέξει βήμα βήμα την αίσθηση του αποχωρισμού. Άγχος αποχωρισμού Παρατηρήστε το μωρό σας όταν παίζετε μαζί του. Λέτε «Κούκου» και καλύπτετε είτε τα μάτια σας είτε τα δικά του. Στην αρχή γελάει και μετά θέλει ξανά και ξανά. Έρχεται όμως η στιγμή που, όταν αργήσετε να του εμφανιστείτε, πανικοβάλλεται και κλαίει με λυγμούς. Αυτή είναι και η πρώτη ένδειξη του άγχους αποχωρισμού. Πολλά παιδιά αρχίζουν να δείχνουν τέτοια σημάδια στην ηλικία των 6-7 μηνών, τα οποία κορυφώνονται στους 12-18 μήνες και εξαφανίζονται περίπου στην ηλικία των 2-2,5 ετών, τότε που πια το «Κούκου ΤΣΑ» έχει γίνει «Φτου και βγαίνω!», ένα κρυφτό στο οποίο συμμετέχει το παιδί με όλο του το σώμα και συμβολι-

κά δηλώνει πως βγαίνει ενεργά στον κόσμο/ φανερώνεται σαν οντότητα. Μέχρι εκείνη την ηλικία, τα μικρά μας δεν έχουν την αίσθηση της μονιμότητας του αντικειμένου, που σημαίνει ότι το αντικείμενο που είναι εκτός του οπτικού τους πεδίου, για εκείνα απλά δεν υπάρχει. Όπως λέει και η αγγλική παροιμία «out of sight, out of mind», {έξω από τα μάτια, έξω από το μυαλό} ή -ακόμα καλύτερα- όπως το λένε οι Ιταλοί «lontano dagli occhi, lontano dal cuore» {μακριά από τα μάτια, μακριά από την καρδιά} . Όταν κρυβόμαστε, το βρέφος πιστεύει ότι χαθήκαμε. Η χαρά που εκδηλώνει όταν μας βλέπει ξανά, έρχεται από την ανακούφιση ότι ο αποχωρισμός τελείωσε. Το παιχνίδι αυτό, αν «χορηγείται» σε σωστές δώσεις, μετατρέπει το άγχος αποχωρισμού σε χαρά. Τα παιχνίδια εξαφάνισης προετοιμάζουν το παιδί μας για τις πιο περίπλοκες σχέσεις που θα δημιουργήσει αργότερα στη ζωή, μιας και η ολοένα και μεγαλύτερη σιγουριά του πως θα ξαναβρεί το χαμένο αντικείμενο ή εμάς (που σύμφωνα με μια σημαντική θεωρία, λειτουργούμε ως αντικείμενα για το μωρό, κυρίως τους πρώτους μήνες της ζωής του) το βοηθά ώστε να μειωθεί το άγχος του αποχωρισμού. Επιπλέον, το βρέφος εξασκείται στην αυτονόμηση και δυναμώνει, ώστε να έρθει σε επαφή και να αντιμετωπίσει τους φόβους του. Άλλωστε, στη ζωή του θα έχει να αντιμετωπίσει πολλούς αποχωρισμούς και πολλές ματαιώσεις, ας το έχουμε πάντα στο μυαλό μας αυτό. Κρυψώνες- μεταβατικοί χώροι Πολύ συχνά, τα βρέφη -αλλά κυρίως τα νήπια- φτιάχνουν κρυψώνες με τα σκεπάσματά τους ή απολαμβάνουν να κρύβονται μέσα σε πλαστικά σπιτάκια ή κάτω από έπιπλα. Ένα μωρό ή ένα μικρό παιδί μπορεί εύκολα να απομονωθεί με τη βοήθεια του παιχνιδιού και να μεταφερθεί με τη φαντασία του σε ένα δικό του χώρο. Όταν ξεκινήσει να κρύβεται και να βουτά στα γάργαρα νερά της λίμνης του παιχνιδιού, δίχως να έχει την αγωνία να σας συμπεριλάβει (έστω

για μικρό χρονικό διάστημα, ανάλογα πάντα με την ηλικία) τότε μπορείτε να συγχαρείτε τον εαυτό σας για το ασφαλές περιβάλλον που του έχετε προσφέρει! Έχετε βάλει ένα από τα πιο σημαντικά λιθαράκια στην ψυχοσυναισθηματική δομή του ενήλικου ανθρώπου που θα γίνει στο μέλλον το παιδί σας! Ο παιδοψυχίατρος D. Winnicott ονομάζει τον χώρο αυτό «μεταβατικό», καθώς, για το παιδί, βρίσκεται κάπου ανάμεσα στον εσωτερικό και στον εξωτερικό κόσμο. Σε αυτόν τον χώρο γίνονται εξαιρετικά πράγματα! Εκεί το παιδί μεταβιβάζει όλα όσα αισθάνεται και προσλαμβάνει από το περιβάλλον και κατά κάποιο τρόπο τα διαφυλάσσει. Μάλιστα, το παιδί έχει ιδιαίτερη ευκολία να μπαινοβγαίνει στον χώρο αυτό, χωρίς να ενοχλείται από τους γύρω. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και στιγμές που επιθυμεί έναν ολόδικό του χώρο που να οριοθετείται. Αυτό του δίνει την αίσθηση της ασφάλειας, αλλά και είναι ένας τρόπος για να δείξει πως μεγαλώνει. Ψυχολογική πορεία στη ζωή Είναι, τέλος, σημαντικό να πούμε πως η ικανότητα του βρέφους να βάζει φυσική απόσταση ανάμεσα στον εαυτό του και στη μητέρα του αποτελεί βασικό σημείο εκκίνησης της ψυχολογικής του γέννησης. Οι άνθρωποι ξεκινάμε, λοιπόν, την πορεία μας στη ζωή με ένα απλό «Κούκου ΤΣΑ» και συνεχίζουμε με τη δυνατότητα αναπαράστασης του σημαντικού άλλου (της μαμάς ή όποιου έχει αυτό το ρόλο) ακόμα και όταν έχουμε κλειστά τα μάτια. Έπειτα δημιουργούμε νέες σχέσεις. Αν είμαστε τυχεροί, βιώνουμε και επιβιώνουμε από ματαιώσεις και αποχωρισμούς -σε σωστές δόσεις- και τότε, σταδιακά, αποκτάμε την ικανότητα να κάνουμε αρκετά καλές σχέσεις, μέσα στις οποίες αισθανόμαστε ασφάλεια. «Κούκου ΤΣΑ», λοιπόν, ας ξεκινήσει το παιχνίδι!

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος, ομαδική- οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

21.05.2018

Το χρονικό του κλάματος ΤΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

ι θέλει; Τι δεν κάνουμε σωστά; Ή μήπως ό,τι κι αν κάνουμε «μωρό είναι και κλαίει»; Κάπως έτσι είχα απαντήσει σε μια κυρία που με είχε ρωτήσει στο μετρό για το ασταμάτητο κλάμα, της κόρης μου όταν ήταν κάποιων μηνών. Λοιπόν ας προχωρήσουμε απλά και γρήγορα στο εξής αξίωμα : ΤΑ ΜΩΡΑ ΚΛΑΙΝΕ. Το κλάμα είναι η πρώτη φωνή μας. Ο πρώτος μας ήχος. Το πρώτο μήνυμα προς τον έξω κόσμο. Το αποτέλεσμα της πρώτης-επώδυνης όπως κάποιοι υποστηρίζουν-ανάσας ενός βρέφους έξω από την κοιλιά της μαμάς του, καθώς, τη στιγμή

που το νεογνό χάνει τη σύνδεση του με τον πλακούντα, λαμβάνει χώρα μια υποξική διαδικασία, διάρκειας περίπου ενός λεπτού η οποία οδηγεί το νεογνό στο κλάμα, ώστε με αυτόν τον τρόπο να γεμίσουν οι πνεύμονες με ατμοσφαιρικό οξυγόνο και να αδειάσουν από το αμνιακό υγρό της κύησης. Φανταστείτε τον εαυτό σας μετά από 60 δευτερόλεπτα χωρίς οξυγόνο να πρέπει να βρει τη δύναμη να ρουφήξει όσο περισσότερο οξυγόνο μπορεί για να ζήσει. Και μετά το πρώτο αυτό κλάμα έρχεται το δεύτερο, εκείνο των πρώτων ωρών, όταν το μωρό πεινά, κρυώνει και τρομάζει από την τραγικά απότομη αλλαγή στο εμβρυικό του ρου. Από την ήσυχη, ημι-σκοτεινή και θερμή μήτρα της μητέρας, βρίσκεται σε ένα περιβάλλον με φασαρία από συγκινημένες θείες και ξαδέρφες. Στα μάτια του πέφτουν

σαν χαστούκια τα φώτα κάποιου φλας (σημ: απαγορεύεται ως τον 12ο μήνα) ή το φως από τις νοσοκομειακές λάμπες φθορίου. Οι 37 βαθμοί Κελσίου που αισθανόταν μέσα στην μήτρα, είναι τώρα σαφώς λιγότεροι, ειδικά εάν έχει γεννηθεί με καισαρική τομή και είναι αναγκασμένο να ανεχτεί τις δροσερές συνθήκες του χειρουργικού χώρου. Από εκεί που κολυμπούσε σε αμνιακό υγρό τώρα ξαπλώνει σε ένα ίσιο στρώμα σε κάποιο κουνάκι που σέρνεται και τραντάζεται στον διάδρομο μιας κλινικής. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, είναι μακριά και από Εκείνη, που τόσο καλά ξέρει να αναγνωρίζει, να μυρίζει, να ακούει να αισθάνεται. Καταλάβαμε γιατί λοιπόν ενα μωρό κλαίει σε πρώτη και δεύτερη φάση; Μετά οι μέρες κυλούν και οι γονείς επιστρέφουν στο σπίτι με...ψευδαισθήσεις. Και εξη-

21.05.2018

γώ: Τις πρώτες ημέρες φυσιολογικά το νεογνό κοιμάται αρκετά και διατηρεί ένα κάποιο επίπεδο «σωστής συμπεριφοράς». Όμως, μόλις το μωρό πάει σπίτι όλα αλλάζουν και οι γονείς που μέχρι τότε διατυμπάνιζαν ότι απέκτησαν ένα πολύ ήσυχο μωρό, πρέπει να αντέξουν την πρώτη σοβαρή ματαίωση στη νέα τους ζωή. Όμως όλα έχουν την εξήγηση τους. Τις πρώτες ημέρες το νεογνό φυσιολογικά έχει μεγαλύτερα διαστήματα ύπνου ενώ καθώς μεγαλώνει, αυτά όλο και γίνονται πιο βραχέα σε διάρκεια. Ταυτόχρονα το ζευγάρι έχει επιστρέψει στο σπίτι και όλα είναι διαφορετικά. Και αυτά τα διαφορετικά γίνονται ακόμη πιο δύσκολα όταν έρχονται οι κoλικοί. Και είναι σαν να βρίσκεσαι πειραματόζωο σε αντιδραστήρα του CERN! Οι κoλικοί, αυτό το ανεξήγητο κλάμα, που είναι τόσο στερεότυπο κάθε ημέρα στον τρόπο και στον χρόνο που εμφανίζεται και αφήνει τους γονείς αμήχανους και με δεμένα τα χέρια. Απορροφητήρες, πιστολάκια για μαλλιά και white noise στο youtube γίνονται πλέον το “new wave” που παίζει στο σπιτι. Και ενώ η επιστήμη προχωρά, ακόμα δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως την αιτία τους. Η πιο σύγχρονη θεωρία λέει ότι είναι μια απόκριση του νευρικού συστήματος του μωρού απέναντι σε όλα αυτά τα νέα ερεθίσματα. Ίσως και γιαυτό έχει διατηρηθεί ως τις μέρες μας η δοξασία να μην βγει από το σπίτι το νεογνό ώσπου να σαραντίσει. Να ζει δηλαδή κάποιες μερες σε ένα ήσυχο και σταθερό περιβάλλον και να μην εκτίθεται σε πολλούς διαφορετικούς ήχους, φώτα και αγκαλιές. Ίσως να κρύβεται από κάτω και κάποιου είδους «δυσανεξία» στο αγελαδινό γάλα, είτε αυτό που πίνει, είτε αυτό που περνα στο μητρικό γάλα από τα γαλακτοκομικά που πίνει η θηλάζουσα μητέρα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα παρατημένα σε κάποιο ίδρυμα βρεφη δεν εμφανίζουν κoλικούς. Αυτό αποδεικνύει ότι το κλάμα των κoλικών ανατροφοδοτείται από το άγχος των γονιών, ενώ τα βρέφη που δεν τους δίνει κάποιος σημασία «ιδρυματοποιούνται» και σταματούν να κλαίνε, μιας και καταλαβαίνουν ότι δεν θα υπάρξει ανταπόκριση. Στην ψυχοφθόρο «απειλή» των κολικών πρέπει οι γονείς να απαντήσουν με ψυχραιμία. Ο εκνευρισμός δεν οδηγεί, παρά μόνο σε περισσότερο κλάμα και εκνευρισμό. Σε αυτή τη φάση οφείλει ο ένας να ξεκουράζει τον άλλον και να μοιράζονται διαλείμματα και στιγμές που θα μπορούν να πάρουν μια ανάσα. Ακόμη και να κλαίει γοερά το μωρό, δεν είναι λάθος οι γονείς να το αφήσουν κάποια δευτερόλεπτα μόνο του στην κούνια και να πάρουν μια βαθιά ανάσα, από το να το κρατάνε και να νιώθουν πως θέλουν να το...πνίξουν! Δυστυχώς, συχνό είναι το shaken baby syndrome, περιστατικό κατά το οποίο γονείς, και μάλιστα συχνότερα εκείνοι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και καριέρα, φτάνουν στο σημείο να κουνάνε βίαια το μωρό ώστε να πάψει να κλαίει, με μια κίνηση που το κεφάλι τραντάζεται μπρος πίσω και αυτό μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικές αιμορραγίες.

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ ΤΟ ΜΌΝΟ ΣΊΓΟΥΡΟ ΕΊΝΑΙ ΌΤΙ ΤΑ ΠΑΡΑΤΗΜΈΝΑ ΣΕ ΚΆΠΟΙΟ ΊΔΡΥΜΑ ΒΡΕΦΗ ΔΕΝ ΕΜΦΑΝΊΖΟΥΝ ΚOΛΙΚΟΎΣ. ΑΥΤΌ ΑΠΟΔΕΙΚΝΎΕΙ ΌΤΙ ΤΟ ΚΛΆΜΑ ΤΩΝ ΚOΛΙΚΏΝ ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΕΊΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟ ΆΓΧΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΙΏΝ, ΕΝΏ ΤΑ ΒΡΈΦΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΔΊΝΕΙ ΚΆΠΟΙΟΣ ΣΗΜΑΣΊΑ «ΙΔΡΥΜΑΤΟΠΟΙΟΎΝΤΑΙ» ΚΑΙ ΣΤΑΜΑΤΟΎΝ ΝΑ ΚΛΑΊΝΕ, ΜΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΑΒΑΊΝΟΥΝ ΌΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΥΠΆΡΞΕΙ ΑΝΤΑΠΌΚΡΙΣΗ. Όμως ο καιρός περνά και οι κολικοί φεύγουν και το μωρό, παρότι μεγαλώνει, κλαίει ακόμα. Και ενώ το βρέφος είναι πάνω από 6 μηνών, αρχίζει να εμφανίζει δυσκολίες στον υπνο. Και είναι πάλι οι γονείς που απορούν πώς γίνεται, ενώ μεγαλώνει, να κοιμάται πιο δύσκολα. Είναι ίσως η οδοντοφυία ή ακόμη και η εισαγωγή των στερεών τροφών που πρέπει να συνηθίσουν, αλλά σίγουρα είναι και το άγχος αποχωρισμού, το οποίο αρχίζει μετά τους 6 μήνες ζωής. Μέχρι τότε υπάρχουμε για τα μωρά μας μόνο για όσο μας βλέπουν μπροστά τους. Μετά όμως αρχίζει η αίσθηση τη «μονιμότητας του αντικειμένου», όπως λέμε. Δηλαδή κατανοούν πλέον ότι υπάρχουμε ακόμα και αν λείπουμε. Και έτσι, το βράδυ που ξυπνούν και δεν μας βλέπουν μπροστά τους, τρομάζουν και κλαίνε, γιατί νιώθουν τον αποχωρισμό. Όλα αυτά που ανέφερα είναι λόγοι για κλάμα-σε έναν βαθμό φυσιολογικοί. Οι γονείς όμως θα πρέπει να μάθουν-σε συνεργσία με τον παιδίατρο τους-να αναγνωρίζουν τα παθολογικά αίτια ενός κλάματος. Ο πυρετός, η δυσανεξία σε κάποια τροφή, η γαστροοισοσφαγική παλινδρόμηση, η δυσκοιλιότητα, μία λοίμωξη όπως η ωτίτιδα ή η ουρολοίμωξη, είναι λόγοι που ένα μωρό ίσως κλαίει και δεν πρέπει να ξεφύγουν, γιατί τότε το μωρό κινδυνεύει. Επίσης, η έλλειψη ύπνου αλλά και η ανεπαρκής σίτιση είναι αιτίες για να κλάψει ένα μωρό. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το βρέφος αφουγκράζεται την ψυχολογία της μάνας, αλλά και του ζευγαριού. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς μού περιγράφουν μια δύσκολη νύχτα με πολλές αφυπνίσεις του παιδιού τους μέσα στα δάκρυα, ύστερα από ένα απόγευμα τσακωμού μεταξύ τους. Γι' αυτό και όταν ένα μωρό είναι ανήσυχο, ειδικά τους πρώτους μήνες, ο παιδίατρος πρέπει να είναι σε θέση να μην ξεχνά πως η μητέρα μπορεί (άθελα της) να περνά απο τη φάση της κατάθλιψης της λοχείας. Υπάρχει και η άποψη ότι τον πρώτο καιρό που ακόμη δεν έχει κατακτήσει το γέλιο, ένα βρέφος μπορεί να κλαίει, ακόμα και σαν μια προσπάθεια να γελάσει. «Τα παιδιά είναι εγωϊστές», όπως λέει και μια εξαίρετη συνάδελφος και έμπειρη μάνα. Έτσι είναι. Τα θέλουν όλα δικά τους. Και με το κλάμα τα απαιτούν. Όμως σκεφτείτε: πόσο μακριά είναι αυτή η χειριστική συμπεριφορά τους από τη δική μας, των ενηλίκων, στις διαπροσωπικές μας σχέσεις; Εκείνα, τουλάχιστον, ειναι παιδιά.

Ιορδάνης Παπαδόπουλος Παιδίατρος στο νοσοκομείο Σύρου, iordanispapado@hotmail.com fb: μικρό νοσοκομείο

Λόγοι για... κλάματα Πρώτη ανάσα Πείνα Αίσθημα κρύου Προσαρμογή στο νέο περιβάλλον Έλλειψη ύπνου Υπερένταση (ερεθίσματα, ένταση ενδο-οικογενειακή) Κoλικοί Οδοντοφυία Δυσανεξία σε τροφές Γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση Άγχος αποχωρισμού Πυρετός – Λοίμωξη (εδώ περιλαμβάνονται πολλές υποπεριπτώσεις) Ωταλγία Συνάχι Δυσκοιλιότητα Εγκολεασμός – ειλεός εντέρου Παράτριμμα (σύγκαμα) Υπερβολική ενδυμασία Γεμάτη πάνα με ούρα ή κόπρανα Επιλόχειος κατάθλιψη της μητέρας

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

Ο τραυματικός τοκετός μου ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Ήμουν ανυποψίαστη. Μάλλον ήμουν σίγουρη ότι όλα θα πήγαιναν καλά. Άλλωστε, στις αρχές του 2008, οι διαδικτυακές πληροφορίες για μαμάδες ήταν ελάχιστες και ομολογώ ότι ποτέ δεν είχα μπει στη διαδικασία να ψάξω τι μπορεί να πάει στραβά σε μια γέννα. Ο γιατρός μου ήταν καθησυχαστικός. Όλα πήγαιναν μια χαρά. Επομένως, όταν έφτασα στο μαιευτήριο με τους πόνους να έχουν ξεκινήσει και να γίνονται όλο και πιο τακτικοί, είχα μεν άγχος, αλλά θεωρούσα ότι σε 4-5 ώρες, θα έχω γεννήσει. Φυσιολογικά. Εύκολα. Θα έχω στην αγκαλιά μου το μωρό μου. Θα θηλάζω. Θα πλέω σε πελάγη ευτυχίας. Και σε 3-4 μέρες θα είμαστε στο σπίτι μας, μια ευτυχισμένη οικογένεια. Κούνια που με κούναγε. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Θα πω όμως ότι γέννησα 15 ώρες μετά. Με καισαρική. Δύσκολα. Το μωρό μπήκε στη ΜΕΝΝ και άργησα δυο μέρες να το πάρω αγκαλιά. Ο τρόπος που μου ανακοινώθηκε ότι το μωρό ήταν στη μονάδα σηκώνει μήνυση. Την πρώτη φορά που άγγιξα το παιδί μου ήταν μέσα από το φινιστρίνι της θερμοκοιτίδας. Ήμουν στο δωμάτιο χωρίς μωρό, κενή, ένα φάντασμα, από το σοκ, την ταλαιπωρία και τα φάρμακα, υποχρεωμένη από το savoir vivre να υποδέχομαι κόσμο που δεν είχα την παραμικρή όρεξη να δω, χωρίς καν να μπορώ να εκτιμήσω την καλή τους διάθεση. Δεν θήλασα, αλλά υπέφερα για μήνες το επώδυνο θήλαστρο. Αργήσαμε να πάμε σπίτι μας. Οι πρώτες μέρες ήταν βγαλμένες σαν από ταινία τρόμου. Κατέρρευσα. 10 χρόνια μετά, όταν σκέφτομαι τον πρώτο μου τοκετό, ξέρω πως δύσκολα θα μπορούσα, λόγω ιδιαίτερων συνθηκών που δεν είναι της παρούσης, να έχω αποτρέψει κάτι από όλα όσα συνέβησαν, αν ήμουν πιο «διαβασμένη». Ίσως θα έπρεπε να έχω προετοιμαστεί περισσότερο ψυχολογικά… Ίσως πάλι και

όχι. Γιατί στον δεύτερο τοκετό, που πήγαν όλα τέλεια και by the book, ήμουν τόσο τρομαγμένη από τις αναμνήσεις του πρώτου, είχα προετοιμαστεί τόσο πολύ ψυχολογικά για μια κακή έκβαση, που και πάλι δεν κατάφερα να χαρώ τις στιγμές, αγωνιώντας για το τι θα πάει αυτή τη φορά στραβά. Επομένως, και ο δεύτερος τοκετός μου θα μπορούσε να θεωρηθεί τραυματικός. Φυσικά επιβίωσα και όλα κυλούν μια χαρά. Όμως, πέρασα έντονο μετατραυματικό στρες και δεν νομίζω ότι θα μπορέσω ποτέ να ξεπεράσω τα όσα έζησα. Που φυσικά δεν ήταν και τα χειρότερα. Ήταν, όμως, δύσκολα. Καμιά φορά νιώθω τύψεις, ακούγοντας ή διαβάζοντας πολύ πιο δύσκολες ιστορίες από τη δική μου και με θεωρώ αχάριστη. Όμως, δεν μου φέρομαι σωστά. Όπως μας εξηγεί η κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια κ. Σουζάνα Παπαφάγου, ένας τραυματικός τοκετός μπορεί να συμβεί σε όλες τις γυναίκες και φυσικά να προκαλέσει μετατραυματικό σύνδρομο, η ένταση του οποίου συχνά εξαρτάται και από το πόσο δυσκολεμένη έχει υπάρξει η διαδρομή της γυναίκας στην πορεία της ζωής της, τόσο σε ψυχοσεξουαλικό όσο και σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο. Ο τραυματικός τοκετός, πέρα από το ψυχοσυναισθηματικό ανακάτεμα σε ατομικό ασυνείδητο επίπεδο, φέρνει σε επαφή τις γυναίκες, αλλά και τους συντρόφους τους, με πολύ έντονες υπαρξιακές αγωνίες. Αγωνίες που αφορούν σε θέματα ζωής και θανάτου. Και κάτι που ίσως ακούγεται παράδοξο. Η κ. Παπαφάγου εξηγεί πως όσο πιο καλά, τελικά, καταλήξουν τα πράγματα σε έναν τραυματικό τοκετό τόσο δυσκολότερο θα είναι να εντοπιστούν τα τρομαχτικά και μπερδεμένα συναισθήματα των ανθρώπων που έχουν ταλαιπωρηθεί. Και δίνει ένα παράδειγμα. Μια γυναίκα σε θεραπεία τής είχε εμπιστευτεί πως ακόμα και μετά από δύο χρόνια έκλαιγε κάποια βράδια και έχε αγωνία πως κάτι δεν είχε γίνει σωστά στην αποθεραπεία της (κατά την καισαρική τομή κινδύνεψε να χάσει τη ζωή της και εκείνη και το βρέφος) ντρεπόταν όμως να το μοιραστεί με τους γύρω της αλλά

21.05.2018

και με τον σύντροφο της, γιατί τελικά πήγαν όλα καλά και έπρεπε να αισθάνεται τυχερή για αυτό! Έτσι, λοιπόν, η κ. Παπαφάγου είναι της άποψης, και εκ των υστέρων συμφωνώ απόλυτα μαζί της, πως όχι μόνο οι γυναίκες αλλά και οι σύντροφοι τους θα πρέπει να μπαίνουν σε κάποιο είδος θεραπείας όταν πρόκειται να γίνουν γονείς, ώστε να μπορούν να στηριχτούν και να στηρίξουν ο ένας τον άλλον με τον ερχομό του βρέφους, πόσω μάλλον σε περιπτώσεις τραυματικού τοκετού. Δυστυχώς, συνεχίζει η κ. Παπαφάγου, ζούμε σε μια εποχή στην οποία μητέρα σημαίνει «εκείνη που με ενσυναίσθηση τα δίνει όλα στο παιδί της όταν γίνεται μάνα» και αυτό μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο και για εμάς αλλά και για το ίδιο το παιδί, γιατί αυτή η αγωνία να τα κάνουμε όλα όπως πρέπει και ακόμα παραπάνω, μας απομακρύνει από την πραγματικότητα… Η ζωή έχει και ματαιώσεις και μια από αυτές είναι να μην μπορέσουμε να φέρουμε εις πέρας έναν τοκετό όπως θα θέλαμε ή όσο ρομαντικά μας τον έχουν περιγράψει. Προφανώς αυτό συνέβη και με μένα. Ματαιώθηκα και το τρομερό είναι ότι συχνά, μέσα σε αυτά τα δέκα χρόνια που έχουν περάσει, στα όνειρά μου αναβιώνω τον πρώτο μου τοκετό, αλλιώς. Όπως θα ήθελα να έχει προχωρήσει. Και προσπαθώ να τα κάνω όλα σωστά. Να διορθώσω ό,τι πήγε λάθος. Και με ψυχικό κόπο, η κοιμωμένη, γεννώ μέσα σε λίγα λεπτά, χωρίς ταλαιπωρία, παίρνω αμέσως το μωρό στα χέρια, θηλάζω και υποδέχομαι συγγενείς και φίλους κερνώντας σοκολατάκια και κάνοντας small talk. Ομολογώ ότι δεν είναι εύκολο, σαν διαδικασία ψυχικής επούλωσης, όσο και να έχω δουλέψει πάνω σε αυτό το τραύμα (αν και καθυστέρησα για διάφορους λόγους). Δεν ξυπνώ ανακουφισμένη. Ματαιωμένη και πάλι ξυπνώ, γιατί όλο αυτό το ονειρικό σενάριο είναι πράγματι ένα όνειρο. Η κ. Παπαφάγου, ως ψυχολόγος, και εγώ, ως παθούσα, έχουμε μια μάλλον κοινή συμβουλή να δώσουμε στις γυναίκες που βίωσαν έναν τραυματικό (με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για εκείνες) τοκετό. Ακούστε το σώμα σας και την ψυχή σας, μοιραστείτε το βίωμά σας όσες φορές χρειαστεί, μέχρι να αισθανθείτε καλύτερα. Η φράση «άστα αυτά, περασμένα ξεχασμένα» είναι άκρως επικίνδυνη. Μην διστάσετε να αναζητήσετε ψυχοθεραπευτική βοήθεια. Υ.Γ.1. Προσοχή. Πολλοί γιατροί δίνουν ηρεμιστικά ή άλλες φαρμακευτικές αγωγές όταν εκφράζεται μεγάλη αγωνιά από τις γυναίκες! Συμβουλευτείτε ΠΡΩΤΑ έναν ψυχολόγο και θα σας συστήσει εκείνος συνάντηση με ειδικό ιατρό, αν χρειαστεί! Υ.Γ.2. Οι διαδικτυακές συζητήσεις με άλλες γυναίκες που έχουν παρόμοια βιώματα μπορεί να ανακουφίσουν, όχι όμως να αντικαταστήσουν την συνομιλία με κάποιον ειδικό. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, κάθε άνθρωπος διαφορετικός και τέλος κάθε τραύμα γίνεται αντιληπτό από κάθε άνθρωπο μέσα από διαφορετικά προσωπικά βιώματα.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

Digital μαμάδες εν δράσει

21.05.2018

ΆΛΛΕΣ ΜΟΙΡΆΖΟΝΤΑΙ ΤΟ ΠΆΘΟΣ ΤΟΥΣ ΥΠΈΡ ΤΟΥ ΑΝΤΙΕΜΒΟΛΙΑΣΤΙΚΟΎ ΚΙΝΉΜΑΤΟΣ, ΆΛΛΕΣ ΨΆΧΝΟΥΝ ΣΥΝΟΔΟΙΠΌΡΟΥΣ ΣΤΟΝ ΘΗΛΑΣΜΌ ΜΈΧΡΙ ΤΟ ΠΑΙΔΊ ΝΑ ΠΆΕΙ ΦΑΝΤΆΡΟΣ, ΆΛΛΕΣ ΑΝΑΖΗΤΟΎΝ ΣΥΜΜΆΧΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΚΑΒΓΆΔΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΘΕΡΆ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΥΝΙΆΔΑ ΤΟΥΣ

ΤΗΣ ΜΑΡΚΕΛΛΑΣ ΔΗΜΟΥ

να παλιό ρητό έλεγε πως χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί. Και, όντως, παλιότερα ο ερχομός ενός παιδιού ήταν κάτι που άγγιζε μικρές κοινωνίες, γειτονιές, οικογένειες. Το…θείο βρέφος έμπαινε από την αρχή σε μια μεγάλη αγκαλιά με πολλά χέρια που το τάιζαν, το κοίμιζαν, το έπαιζαν, του τραγουδούσαν, του μιλούσαν, το μάλωναν. Όλα αυτά τα χέρια συνέθεταν ένα πεδίο, αν όχι πιο εύκολο, σίγουρα λιγότερο αγχωτικό για τις νέες μαμάδες τότε. Γιατροσόφια και συμβουλές που ως δια μαγείας δούλευαν-μπορεί και ως placebo-σε συνδυασμό με mini sessions απενοχοποιημένου baby sitting, έκαναν τις μαμάδες να αισθάνονται ότι δεν είναι μόνες. Οι κοινωνίες άλλαξαν, τα χωριά έχουν αδειάσει και τα σπιτάκια στις γειτονιές έχουν μεταμορφωθεί σε διαμερίσματα με τις πόρτες κλειστές. Η μητρότητα είναι πλέον υπόθεση του ζευγαριού και το μεγάλωμα ενός μωρού μοιάζει να έχει βαθμό δυσκολίας διδακτορικής διατριβής. Το ενστικτώδες αντικαταστάθηκε από το επιστημονικά τεκμηριωμένο. Και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, μάλλον είναι σίγουρα καλύτερο, όμως το επιστημονικά ή το –πολλές φορές-«σαν» επιστημονικά τεκμηριωμένο, είναι διάχυτο παντού και ανεξέλεγκτα. Στο ψηφιοποιημένο ταξίδι της ανατροφής, οι μαμάδες έρχονται αντιμέτωπες με πολλές και διαφορετικές...διαμεσολαβημένες Σειρήνες. Οι ψηφιακές κοινότητες έχουν αντικαταστήσει το χωριό, τη θεία, τη γιαγιά, τη γειτονιά. Στο διαδίκτυο οι νέες μαμάδες συνδέονται μεταξύ τους, επικοινωνούν, μοιράζονται χαρές και λύπες, προβληματισμούς και ανησυχίες, γνώσεις και ανασφάλειες. Κυρίως όμως αισθάνονται ότι

δεν είναι μόνες. Αυτά τα σύγχρονα ψηφιακά χωριά, έχουν και τις παγίδες τους. Μαμαδοπόλεμοι, mommy shaming, εμμονές, εμπάθειες, κόντρες. Η ανωνυμία, το προσωπείο που προσφέρει το διαδίκτυο, η έλλειψη αλληλεπίδρασης, αφαιρούν κάθε επίφαση ευγένειας και ορίων στην επικοινωνία και καθιστούν τρομακτικά εύκολη την εκφορά οποιασδήποτε μη εμπεριστατωμένης άποψης. Κάθε τι διαφορετικό από αυτό που εφαρμόζει μια μαμά στην ανατροφή του παιδιού της θεωρείται λάθος εν γένει. Ένα απλό ερώτημα μιας θηλάζουσας μητέρας για το αν πρέπει να δώσει συμπλήρωμα στο μωρό της που δεν παίρνει βάρος μπορεί αυτόματα να εγείρει σχόλια περί ανεπάρκειας, ανευθυνότητας, οκνηρίας, «μα δε μελετάς», «η σκόνη κάνει κακό στο μωρό», «είσαι ανεύθυνη», «μόνο αν θηλάζεις προσφέρεις το καλύτερο στο παιδί σου», «είσαι κακή μαμά», φράσεις που –λόγω ανωνυμίας λέγονται πολύ πιο εύκολα. Μαμάδες που κάνουν τους γιατρούς, πραγματοποιούν ψηφιακές διαγνώσεις και...συνταγογραφούν, αφορίζοντας τις συμβουλές των παιδιάτρων, απαντούν σε εκείνες που μοιράζονται ερωτήματα και προβληματισμούς με τις διαδικτυακές φίλες τους και όχι με τον επιστήμονα που έχουν επιλέξει για τη φροντίδα του παιδιού τους. Άλλες μοιράζονται το πάθος τους υπέρ του αντιεμβολιαστικού κινήματος, άλλες ψάχνουν συνοδοιπόρους στον θηλασμό μέχρι το παιδί να πάει φαντάρος, άλλες αναζητούν συμμάχους στους καβγάδες με την πεθερά και την κουνιάδα τους. Η Χριστίνα Κοπανά, ιδιοκτήτρια διαφημιστικής και υπεύθυνη επικοινωνίας γνωστής φαρμακευτικής εταιρείας που-μεταξύ άλλων- διαθέτει βρεφικές τροφές, λέει χαρακτηριστικά πως «κάτω από μια διαφημιστική ανάρτηση στο facebook, που αφορά έτοιμα γεύματα της

εταιρείας, μπορεί να ξεσπάσει...μαμαδοπόλεμος χωρίς τελειωμό». Η διατροφή μάλιστα είναι ίσως και το πιο δημοφιλές θέμα συζήτησης στα...μαμαδογκρούπ. Ένα επίσης ιδιαίτερα δημοφιλές και-ταυτόχρονα-πολωτικό θέμα, είναι ο θηλασμός. Και εκεί, οι αναγωγές είναι πολύ συγκεκριμένες. Θηλάζεις αποκλειστικά-είσαι καλή μάνα, δίνεις συμπλήρωμα-σκέφτεσαι τον εαυτό σου και βλάπτεις το μωρό σου, θηλάζεις μέχρι το παιδί σου να γίνει πέντε-θα του δημιουργήσεις ψυχολογικά προβλήματα. Τι κάνει τελικά τις μαμάδες του σήμερα να αναζητούν διαδικτυακή συντροφιά, λόγω της οποίας-πολλές φορές-αμφισβητούν τον ειδικό; Η Μαρία Χ., μητέρα μιας κόρης 2,5 ετών μάς λέει: «Η Ελένη είναι το πρώτο μου παιδί και οι απορίες που γεννιώνται καθημερινά σε μένα ακούγονται ίσως παιδιάστικες. Υπάρχουν φορές που ντρέπομαι να τις εκστομίσω στον παιδίατρο. Οπότε προτιμώ να τις μοιράζομαι με τα μέλη του γκρουπ. Εκεί βλέπω ότι υπάρχουν και άλλες με τις ίδιες απορίες και δεν ακούγομαι τόσο παράλογη τελικά». Η Κατερίνα Κ. έγινε μέλος ενός αντίστοιχου γκρουπ αναζητώντας συμπαράσταση και όχι ιατρικές συμβουλές για την καθημερινότητα με τον 5 ετών αυτιστικό Παναγιώτη. «Είναι πολύ καθησυχαστικό για μένα να ξέρω ότι υπάρχουν και άλλες οικογένειες που περνούν τα ίδια, αισθάνομαι ότι δεν είμαι μόνη». «Ζω στην επαρχία, έχω ελάχιστους ανθρώπους γύρω μου που αισθάνομαι ότι μπορούν να με βοηθήσουν, να κουβεντιάσω, να απευθυνθώ. Το βράδυ χαλαρώνω μιλώντας με τις φίλες μου στο γκρουπ, ακούω τα νέα τους, γελάω, κλαιω, βλέπω φωτογραφίες των παιδιών τους. Αισθάνομαι ότι τις ξέρω πραγματικά». Απέναντι σε όλη αυτή τη διαμεσολαβημένη επαφή, η επιστημονική κοινότητα προφανώς και στέκεται αρκετά αμήχανη. «Σήμερα συμβαίνει το εξής παράδοξο: στα ραντεβού με τους γονείς που μας επισκέπτονται αισθανόμαστε ότι συνομιλούμε όχι μόνο με την μητέρα και τον πατέρα, αλλά με ένα άγνωστο πλήθος που έχει γεμίσει το κεφάλι τους με αγωνίες, ερωτήσεις, ανησυχίες και αμφισβήτηση. Πρέπει να απαντήσουμε σε όλα αυτά λοιπόν, κάποια είναι βάσιμα, κάποια όχι. Τίθεται λοιπόν υπό αίρεση αυτή η σχέση εμπιστοσύνης με τον γιατρό, αυτή που θα οδηγήσει τον γονιό σε οργανωμένες αποφάσεις», μοιράζεται μαζί μας η Ιφιγένεια Μπότσου, παιδίατρος. Πού μπορεί να βρεθεί σήμερα η πολυπόθητη ισορροπία ανάμεσα στην απεραντοσύνη της θάλασσας των πληροφοριών που μπορεί να βρει ένας γονιός και σε όλα όσα πραγματικά χρειάζεται να γνωρίζει; Στην αγκαλιά, απαντάμε. Περισσότερες ώρες αγκαλιά με το μωρό σας, εντός της αγκαλιάς των ανθρώπων που αγαπάτε-μικρών και μεγάλων-και εκτός οθόνης.

ΠΙΤΣΙΛΕΣ

Κρεμαστό διακοσμητικό σύννεφο

Ένα διπλής όψης ροζ συννεφάκι, που θα διακοσμήσει το παιδικό δωμάτιο. Διαθέτει κλωστή για να κρεμάστε τις σταγόνες. www.babyway.gr

Καπέλο Banana Split της Little Hotdog WatsonΤα

Καπέλο με αντιηλιακή προστασία UPF50 + εξαιρετικής αντοχής, επικαλυμμένο με έξυπνο ενσωματωμένο απωθητικό κουνουπιών. Από ύφασμα Goldilocks για να διατηρήσετε το κεφάλι του παιδιού σας σε τέλεια θερμοκρασία. Φτιαγμένο από 100% βαμβάκι εξωτερικά και 70% βαμβάκι και 30% βισκόζη εσωτερικά. https://www.macawkid.com

Μπλούζα COCONUT

21.05.2018

Βαλιτσούλα- λιοντάρι

Το μέγεθος της είναι ιδανικό για αποθήκευση πραγμάτων (κάλτσες, κοκαλάκια, ρούχα για την εκδρομή, είδη ζωγραφικής). Ταυτόχρονα αποτελεί και όμορφο διακοσμητικό για το παιδικό δωμάτιο! www.babyway.gr

Μπλουζάκι από 100% οργανικό βαμβάκι ζέρσεϊ της Koolabah, για ηλικίες από 12 μηνών έως 7 ετών. https://www.macawkid.com

MatchStick Monkey Dancing Teether

Από σιλικόνη τροφίμων & ΒΡΑ free, αυτή η μαϊμουδίτσα, που θα γίνει ο αχώριστος φίλος των μωρών, είναι το πιο ασφαλές παιχνίδι οδοντοφυίας! Σε ποικιλία υφών, για να απαλύνει τα μωρά σας από τον πόνο. www.kindergallery.gr

Φόρμα GAUDI

Ολόσωμη φόρμα από 100% οργανικό βαμβάκι, της Nadadelazos, για ηλικίες από 6 μηνών έως 6 ετών. https://www.macawkid.com

Βρεφικό Doudou Carlo της Kathe Kruse

Ένα απαλό πανάκι παρηγοριάς που τα μωρά δεν θα αποχωρίζονται με τίποτα! Κατάλληλο και για νεογέννητα! www.kindergallery.gr

ΠΙΤΣΙΛΕΣ

21.05.2018

Αυτοκόλλητα τοίχου Stick2Stick

Διακοσμήστε το παιδικό δωμάτιο με πρωτότυπα σχέδια από αυτοκόλλητα βινυλίου, τα οποία δεν καταστρέφουν τον τοίχο και είναι πανεύκολα στην τοποθέτηση. Επιλέξτε τα χρώματα και τις διαστάσεις που επιθυμείτε ή δημιουργήστε το δικό σας, μοναδικό, αυτοκόλλητο! www.stick2stick.eu

Kounia Bella Θήκη βιβλιαρίου

Υφασμάτινη θήκη για βιβλιάριο με κάρτες επιβράβευσης και ιατρικά εργαλεία ώστε το παιδί σας να απασχολείται δημιουργικά κατά τη διάρκεια αναμονής στον γιατρό! www.dimiourgoume-mazi.gr facebook.com/dimiourgoume.mazi

Χειροποίητη κούνια – αιώρα από φυσικά υλικά, που δημιουργήθηκε για να αγκαλιάσει το παιδάκι σας με ιδιαίτερη φροντίδα, από την στιγμή της γέννησής του μέχρι την ηλικία των 2-3 ετών, χαρίζοντας εύκολο, γλυκό και διαρκή ύπνο στα μωράκια, και πραγματική «παιδική χαρά» στα μεγαλύτερα παιδάκια, είτε εντός σπιτιού, είτε στις βόλτες και τις διακοπές σας. www.kouniabella.com

Φωτάκι αστέρι κίτρινο

Tα υπέροχα φωτάκια νυκτός- αστεράκια είναι ιδανικά για το δωμάτιο του μικρού σας! Λειτουργούν με μπαταρίες και διαθέτουν και χρονοδιακόπτη για να ορίζετε εσείς για πόση ώρα θα μείνουν αναμμένα. www.vintagelovers.gr

Mini φωτάκι νυκτός

Το ολοκαίνουριο LED φωτάκι μονόκερως από τη Little Lovely Company θα ξετρελάνει κάθε μικρή πριγκίπισσα. www.vintagelovers.gr

Μαγιό-πάνα με φλαμίνγκο Close Μαξιλάρι θηλασμού Nobodinoz

Το Luna είναι ένα άνετο και πρακτικό μαξιλάρι θηλασμού με μαλακή γέμιση, που παίρνει οποιοδήποτε σχήμα, για ξεκούραση και καλό ύπνο. Μπορεί να μετατραπεί σε φωλίτσα για το μωρό. Με δύο διαφορετικές πλευρές: ποπλίνα ή απαλό ζέρσεϊ. www.cozykids.gr

Τα μαγιό-πάνες της Close είναι φτιαγμένα από ειδικό συνθετικό υλικό το οποίο προσφέρει αντιηλιακή προστασία SPF20+ . Ταυτόχρονα είναι πλενόμενες πάνες που συγκρατούν κανονικά κακάκια και τσισάκια και είναι ιδανικά και για την παραλία και για την πισίνα. www.babymou.gr

Καρότσι Blink

Το ιδανικό ελαφρύ καρότσι για τα ταξίδια και τις διακοπές σας από την Inglesina! Σε Green ή Coral χρώμα. www.inglesina.gr

21.05.2018

Έρχονται φυσικά, σαν την αγάπη της μαμάς.. ...όπως το καλοκαίρι που πλησιάζει και βρίσκει εμάς και τα μωρά μας έξω: στα πάρκα, στην παιδική χαρά, στις πρώτες βουτιές, στις πλατείες. Η τσάντα μας μονίμως έτοιμη για ξέγνοιαστες και χαλαρές εξορμήσεις. Τη γεμίζουμε με καλοκαιρινή διάθεση, παιχνίδια, αντηλιακό και το αγαπημένο του bio-bébé. Λαχταριστοί συνδυασμοί φρούτων ή θρεπτικών λαχανικών, δημητριακά, κοτόπουλο ή μοσχάρι, δημιουργούν υπέροχα βιολογικά γεύματα που μπορείτε να έχετε πάντα και παντού μαζί σας. Οι αυστηροί έλεγχοι των πρώτων υλών, των διαδικασιών που ακολουθούνται και του τελικού προϊόντος, εγγυώνται ότι προσφέρετε στο μωρό σας το καλύτερο.

www.bio-bebe.gr https://www.facebook.com/biobebegr

Γιατί κάθε βιολογικό γεύμα bio-bébé κάνει ένα ταξίδι όλο αγάπη και φροντίδα.

https://www.instagram.com/biobebe.gr

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΊΝΩ 05

31 LIKE

2018

Βόλτα: Ζήσε τον Κήπο και τα Πάρκα αλλιώς

13.02.2013

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

Η επιστροφή του Καραγκιόζη στην πατρίδα

Βόλτα

Ζήσε τον Κήπο και τα Πάρκα αλλιώς

Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας δήμου Αθηναίων πραγματοποιεί για δεύτερη συνεχή χρονιά το πρόγραμμα «Ζήσε τον Κήπο και τα Πάρκα αλλιώς», μεταμορφώνοντας τους πνεύμονες δροσιάς της πόλης σε σημεία συνάντησης πολιτισμού, άθλησης και δημιουργικής μάθησης για όλους. Φέτος, το πρόγραμμα διευρύνεται, και μαζί με τον Εθνικό Κήπο, ο ΟΠΑΝΔΑ δίνει πολιτισμική πνοή στο Πάρκο Ελευθερίας, το Άλσος Παγκρατίου και το Άλσος Προμπονά, εμπλουτίζοντας τους προορισμούς και τις επιλογές των κατοίκων και των επισκεπτών της πόλης για την καλοκαιρινή τους ψυχαγωγία. Το πρόγραμμα, το οποίο θα πραγματοποιηθεί από 1 έως 30 Ιουνίου 2018 με ελεύθερη συμμετοχή για όλους, θα γεμίσει για έναν ολόκληρο μήνα τον Κήπο και τα Πάρκα της Αθήνας με μουσική, θέατρο, ξεναγήσεις, yoga, pilates, γυμναστική για μητέρες με παιδιά, αλλά και μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα για όλη την οικογένεια, που προσδίδουν πολιτισμική και αθλητική ταυτότητα στις καλοκαιρινές αποδράσεις των πολιτών στην καρδιά της Αθήνας. Οι εκδηλώσεις για τα παιδιά θα ενθουσιάσουν και φέτος τους μικρούς μας φίλους, οι οποίοι μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, θέατρο και άθληση στον Κήπο και τα Πάρκα, θα ζήσουν τη δική τους ξεχωριστή εμπειρία δημιουργικής απασχόλησης και διασκέδασης. Παιχνίδι και γνώση, μάθηση και ψυχαγωγία είναι ο πετυχημένος συνδυασμός στις δράσεις για όλη την οικογένεια, ενώ άθληση και ευεξία στα πιο εναλλακτικά «γυμναστήρια» της πόλης είναι η απόλυτη πρόταση για τους λάτρεις του αθλητισμού και όχι μόνο.

21.05.2018

Θέατρο Σκιών

Καραγκιοζοπαίκτης: Αλέξανδρος Μελισσηνός Τραγούδι: Έλενα Κρασάκη (υψίφωνος) Μουσικοί: Θεόδωρος Κίτσος (θεόρβη, μαντολίνο, μπουζούκι), Ιάσων Ιωάννου (μπαρόκ βιολοντσέλο, λαϊκή κιθάρα) Πότε: Σάββατο και Κυριακή 26 και 27 Μαΐου, 11:00 Πού: Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Πληροφορίες & εισιτήρια: www.nationalopera.gr

τις 26 και 27 Μαΐου στις 11 το πρωί, η επιτυχημένη παράσταση «Η επιστροφή του Καραγκιόζη στην πατρίδα» έρχεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Μικροί και μεγάλοι θα έχουν την μοναδική ευκαιρία να ταξιδέψουν στον μαγικό κόσμο της όπερας σκιών. Η πρωτότυπη όπερα σκιών επιφυλάσσει για το κοινό της μια αναπάντεχη συνάντηση: του δικού μας Καραγκιόζη με τον Αρλεκίνο της κομέντια ντελ άρτε. Η παράσταση είναι βασισμένη στην όπερα του Κλάουντιο Μοντεβέρντι «Η επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα» και έχει ως σκοπό να εξερευνήσει τα κοινά στοιχεία του ελληνικού θεάτρου σκιών και του ιταλικού θεάτρου μαριονέτας. Τις μαριονέτες και τις φιγούρες πλαισιώνει μια ομάδα ερμηνευτών, διακεκριμένων στον χώρο της μπαρόκ μουσικής, αλλά και με βαθιά γνώση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής και ιδιαίτερα της μουσικής παράδοσης του ελληνικού θεάτρου σκιών. Αρνούμενος να υπηρετήσει τον Σουλτάνο στον Κρητικό Πόλεμο, που ξεκίνησε το 1645, ο Έλληνας Τσάνι, ο γνωστός σε όλους μας Καραγκιόζης, το σκάει αμέσως μετά την αποβίβαση των οθωμανικών στρατευμάτων στην Κρήτη. Στην προσπάθειά του να επιστρέψει στην οικογένειά του, και ύστερα από περιπλάνηση και περιπέτειες σε θάλασσες και χώρες μακρινές, η μοίρα τον φέρνει στη Βενετία. Εκεί θα συναντήσει τον Ιταλό ομόλογό του, τον Αρλεκίνο, ο οποίος για να τον εμψυχώσει του διηγείται, με τον δικό του μοναδικό τρόπο, την ιστορία της Επιστροφής του Οδυσσέα στην πατρίδα. Ο αξιαγάπητος ξυπόλητος ήρωας, φορώντας μανδύα και σανδάλια, μεταμορφώνεται σε Οδυσσέα, η Αγλαΐα σε Πηνελόπη, το κολλητήρι σε Τηλέμαχο, ο Χατζηαβάτης σε Εύμαιο και η γνωστή παρέα των: μπάρμπαΓιώργου, Σταύρακα, Νιόνιου, Μορφονιού και Εβραίου σε μνηστήρες… σε ένα γαϊτανάκι ήχων και σκιών που περιπλανιέται σε παράγκες και παλάτια αλλά και το φοβερό νησί του Κύκλωπα Πολύφημου.

21.05.2018

2130109325, 2130109300 Δευτέρα έως Παρασκευή, 11.00-16.00

Summer Camp

Summer Camp στην Τεχνόπολη

πό τις 18 Ιουνίου έως τις 13 Ιουλίου 2018, η πιο σούπερ δροσερή καλοκαιρινή εμπειρία δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά επιστρέφει για 5η συνεχόμενη χρονιά! Για τέσσερις εβδομάδες, η Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων και το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, σε συνεργασία με το εργαστήριο παραστατικών τεχνών Artfygio, διοργανώνουν ένα πλούσιο καλοκαιρινό πρόγραμμα για παιδιά 6-11 ετών, με πολύ παιχνίδι, μουσική, χορό, ζωγραφική και εικαστικές τέχνες, εκπαιδευτική ρομποτική, φυσικές επιστήμες, ακροβατικά και όχι μόνο… Το Summer Camp περιλαμβάνει τέσσερις περιόδους, με διαφορετικές θεματικές ανά εβδομάδα. Την 1η εβδομάδα (18-22 Ιουνίου), με θέμα «Σώμα και Διατροφή», μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες, πολύ χορό, γυμναστική, ακροβατικά μα και μαγειρική και ζαχαροπλαστική μαζί, μαθαίνουμε να τρώμε σωστά και να ζούμε καλύτερα. Τη 2η εβδομάδα (25-29 Ιουνίου), με θέμα «Τέχνες και κατασκευές», τα παιδιά αγγίζουν πρώτες ύλες, μέταλλα, ξύλο και διαφορετικά υλικά, πειραματίζονται με μικτές τεχνικές και νέους τρόπους έκφρασης, ζωγραφίζουν με μπογιές και σπρέι, φτιάχνουν με τα χέρια τους κατασκευές, και όλα αυτά φυσικά διασκεδάζοντας! Την 3η εβδομάδα (2-6 Ιουλίου), με θέμα «Ρομπότ και μηχανές», παίζουμε με τις επιστήμες και τις νέες τεχνολογίες. Συναρμολογούμε και προγραμματίζουμε ρομποτάκια σε εργαστήρια εκπαιδευτικής ρομποτικής, ενώ γνωρίζουμε λίγο καλύτερα το περιβάλλον, την επιστήμη της φυσικής και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η 4η εβδομάδα (9-13 Ιουλίου) είναι η πιο ξεχωριστή κι έχει τίτλο «Τεχνο…πολύ!». Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με ό,τι συμβαίνει καθημερινά στην Τεχνόπολη: φεστιβάλ, μουσικές συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, ραδιοφωνικές εκπομπές, αγαπημένα εκπαιδευτικά προγράμματα του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου, ενώ έχουν την ευκαιρία να διοργανώσουν τις δικές τους εκδηλώσεις και να τις παρουσιάσουν στο κοινό. Extra tip: Το Summer Camp στην Τεχνόπολη παρέχει καθημερινά στους μικρούς του φίλους πεντανόστιμο και ισορροπημένο μαγειρευτό φαγητό!

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

21.05.2018

Δημιουργική Απασχόληση

Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα στο www. technopolis-athens.com Η είσοδος σε όλες τις δράσεις είναι ελεύθερη με απαραίτητη τηλεφωνική κράτηση: 2130109327 (Δευτέρα – Παρασκευή, 11:0016:00) Πότε: Κυριακή 27 Μαΐου, 11:00-14:00 Πού: Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Γκάζι, 213 0109300

Η τέχνη είναι στους δρόμους!

ην Κυριακή 27 Μαΐου η Τεχνόπολη γίνεται μικρογραφία της πόλης όλης και μας μυεί στις τέχνες που συναντάμε στους δρόμους! Από τις 11.00 έως τις 14.00, οι λιλιπούτειοι φίλοι μας έρχονται σε επαφή με τον μαγικό κόσμο του τσίρκου, τη συναρπαστική τέχνη του graffiti, το street dance και την capoeira αλλά και την αρχιτεκτονική! Στη γνωστή κι αγαπημένη Παιδική Χαρά, μαζί με το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, φτιάχνουμε την πιο πολύχρωμη μακέτα εργοστασίου ενώ την ίδια ώρα στους Νέους Φούρνους, με τους εκπαιδευτές του Athens Circus, γινόμαστε μικροί ζογκλέρ και ακροβάτες. Με την ομάδα Imaginary Rooms, από το Innovathens – Αεριοφυλάκιο 2 κάνουμε επίθεση σε όλες τις επιφάνειες της Τεχνόπολης και γνωρίζουμε την τέχνη του graffiti μέσα από ένα εργαστήριο-ωδή στη φαντασία. Η ομάδα Abada-Capoeira μας βάζει στο κλίμα και μας μεταφέρει την ενέργεια μιας “roda” μετατρέποντας τις Δεξαμενές Καθαρισμού σε… δρόμους της Βραζιλίας. Στο SkyWalk, μικροί και μεγάλοι απολαμβάνουμε μία χορευτική street dance performance από το Artfygio σε συνεργασία με την ομάδα A(r)ct και για το τέλος μας περιμένει μία παράσταση επίδειξης από το παιδικό τμήμα του Athens Circus!

Πότε: Κυριακή 27/05 | 21.00 Πού: Ξέφωτο, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Επιμέλεια προγράμματος: Ηλίας Φραγκούλης

Σινεμά

Ψάχνοντας τον Νέμο στο ΚΠΙΣΝ

ια τρίτο συνεχόμενο καλοκαίρι, το Park Your Cinema, η ενότητα υπαίθριων κινηματογραφικών προβολών του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, επιστρέφει προσφέροντας την ευκαιρία στους επισκέπτες του να ανακαλύψουν για πρώτη φορά ή και να ξαναδούν σε μεγάλη οθόνη έργα που γέννησαν αναμνήσεις και χάρισαν στιγμές ψυχαγωγίας σε ολόκληρο τον κόσμο εδώ και δεκαετίες. Η αυλαία ανοίγει στις 27 Μαΐου με την προβολή της κλασικής πλέον ταινίας του 2003 «Ψάχνοντας τον Νέμο / Finding Nemo», των Andrew Stanton και Lee Unkrich. Ο μικρούλης Νέμο, ένα ψάρι κλόουν, έχει χάσει τη μαμά του, αλλά ζει ευτυχισμένος με τον μπαμπά και τους φίλους του στον μεγάλο κοραλλιογενή ύφαλο. Για κακή του τύχη, θα πέσει θύμα… απαγωγής από άγνωστο scuba diver και θα καταλήξει σε ένα ενυδρείο οδοντιατρείου στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας! Η ταινία απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων το 2004 και ήταν η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία όλων των εποχών (μέχρι τότε) για το είδος της. Σήμερα συγκαταλέγεται στο top 10 των καλύτερων animated φιλμ για το American Film Institute. Φυσικά, δεν ξεχνάμε πως εδώ γνωρίσαμε για πρώτη φορά και την Ντόρι… Η ταινία θα προβληθεί με ελληνική μεταγλώττιση και η είσοδος είναι ελεύθερη. Προτείνεται οι επισκέπτες να έχουν μαζί τους εντομοαπωθητικό, ψάθα ή κάποιο ύφασμα για το έδαφος.

21.05.2018

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

Summer Camp

Summer Science Camp στο Μουσείο Πειραμάτων

ια 8η χρονιά, μόλις τα σχολεία κλείσουν, ξεκινάει το Summer Science Camp του Μουσείου Πειραμάτων. Σε ένα χώρο σύγχρονο, ασφαλή και πολύ οικείο για τα παιδιά, οι μικροί επιστήμονες από 6 έως 10 ετών συμμετέχουν σε ποικιλία δραστηριοτήτων, με πειράματα, ομαδικά παιχνίδια και εξορμήσεις σε εξωτερικούς χώρους, που σχεδιάζονται και υλοποιούνται αποκλειστικά από εμψυχωτές υψηλής εκπαιδευτικής και επιστημονικής κατάρτισης. Κάθε ημέρα στο summer camp, επιφυλάσσει εκπλήξεις από μία διαφορετική επιστήμη (Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Τεχνολογία Μηχανική, Ρομποτική, Οικολογία, Περιβαλλοντική Αγωγή), ενώ τα πειράματα και οι δραστηριότητες είναι διαφορετικά κάθε εβδομάδα.

Κέντρο Επισκεπτών Θησείου: 2103490055 – 2103490112 – drasi. noa@gmail.com Κέντρο Επισκεπτών Πεντέλης: 2108109107

Χώρος διεξαγωγής: Στο νέο χώρο του 2ου Μουσείου Πειραμάτων – Θάλειας 3, 17343, Άγιος Δημήτριος. Προσέλευση: Στο παράρτημα του Αγίου Δημητρίου ή στο παράρτημα της Καισαριανής. Στην περίπτωση προσέλευσης στο παράρτημα της Καισαριανής, παρέχεται δωρεάν μεταφορά προς/ από το παράρτημα του Αγίου Δημητρίου. Για περισσότερες πληροφορίες: 2107610038, 210-7210105, 2109761030, www. mouseiopeiramaton.gr

Summer Camp

Astrocamp- Οι μικροί εξερευνητές στη γειτονιά του Ήλιου!

ο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών συνεχίζει το πρόγραμμα ξεναγήσεων σε μαθητές Δημοτικού και μετά το πέρας του σχολικού έτους. Πιο συγκεκριμένα, οι μικροί μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε ένα… Astrocamp, ένα πρόγραμμα εκτεταμένων ξεναγήσεων στα Κέντρα Επισκεπτών στο Θησείο και την Πεντέλη, με τίτλο «Οι μικροί εξερευνητές στη γειτονιά του Ήλιου!». Οι εκπαιδευτικές εκτεταμένες ξεναγήσεις απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας από 8 έως 11 ετών και θα πραγματοποιούνται καθημερινά από τις 9:00 έως τις 14:00 κατά το χρονικό διάστημα από 18 Ιουνίου έως 22 Ιουνίου 2018. Το περιεχόμενο των δράσεων αφορά τη Διαστημική Φυσική, την Αστροφυσική, τη Γαλαξιακή και Εξωγαλαξιακή Αστρονομία.

BOΛΤΑ

21.05.2018

Διαβάζοντας, μεγαλώνουν. Τα βρέφη και τα νήπια έχουν πλέον τη δική τους βιβλιοθήκη

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

επαφή του μωρού με το βιβλίο από τον πρώτο χρόνο της ζωής του και η απόλαυση που νιώθει όταν ο γονιός το παίρνει αγκαλιά και του διαβάζει μια ιστορία είναι πολύτιμα εργαλεία για την καλή ανάπτυξή του και την πορεία του στη ζωή. Η Βρεφική-Νηπιακή Βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων, που δημιουργήθηκε μόλις πριν από δύο χρόνια, το 2016, βρίσκεται στο Πάρκο για το Παιδί και τον Πολιτισμό (πρώην Κ ΑΠΑΨ) στους Αμπελόκηπους και αποτελεί την πρώτη βιβλιοθήκη στην Ελλάδα που απευθύνεται αποκλειστικά στα μωρά, στα πολύ μικρά παιδιά και στις οικογένειές τους. Ανήκει στον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού & Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔ Α) και λειτουργεί με τη συνεργασία του διεπιστημονικού σωματείου «Διαβάζοντας Μεγαλώνω». Είναι ένας μικρός «παράδεισος», διαμορφωμένη στα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών

χωρών, όπου η ανάγνωση του βρεφικού βιβλίου παροτρύνεται όλο και συστηματικότερα τα τελευταία χρόνια ως σημαντικό εργαλείο ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού. Εξάλλου, αυτό είναι και ο στόχος των αναγνωστικών δράσεων «Διαβάζοντας μεγαλώνουν», που πραγματοποιούνται στη βιβλιοθήκη και απευθύνονται στα παιδιά 12-36 μηνών. Το Τaλκ έκανε μια βόλτα σε αυτόν τον ξεχωριστό χώρο και σας τον συστήνει. Αναγνώστες από… κούνια Μέλη της βιβλιοθήκης μπορούν να γίνουν παιδιά ηλικίας 0-6 ετών και αυτή τη στιγμή ο μικρότερος σε ηλικία αναγνώστης είναι… 2 μηνών. Όπως μας εξηγεί η… ξεναγός μας, η βιβλιοθηκονόμος και υπεύθυνη της βιβλιοθήκης κ. Φωτεινή Μπαλαγιάννη, η βιβλιοθήκη είναι χωρισμένη σε δύο τμήματα. Το πρώτο τμήμα απευθύνεται στα πολύ μικρά παιδιά (από λίγων ημερών έως και 3 ετών) και στις οικογένειές τους και διαθέτει όλα όσα χρειάζονται για την άνετη παραμονή των παιδιών και των ανθρώπων που τα συνο-

δεύουν: συσκευή για το ζέσταμα του μπιμπερό, ειδικά καρεκλάκια για το φαγητό των μωρών, πολυθρόνες για τις μητέρες που επιθυμούν να θηλάσουν και χώρο για την αλλαγή της πάνας. Το δεύτερο τμήμα απευθύνεται στα μεγαλύτερα παιδιά (από 3 έως 6 ετών) και διαθέτει ένα μικρό αμφιθέατρο, στο οποίο πραγματοποιούνται εκδηλώσεις. Ο χώρος είναι προσβάσιμος σε άτομα με κινητικά προβλήματα, ενώ δίπλα στη Βρεφική-Νηπιακή Βιβλιοθήκη στεγάζεται η βιβλιοθήκη για τα μεγαλύτερα παιδιά. Οι δύο βιβλιοθήκες λειτουργούν ενιαία και στελεχώνονται από τέσσερα άτομα. Η συλλογή της Βρεφικής-Νηπιακής Βιβλιοθήκης περιλαμβάνει περίπου 3.000 τίτλους ελληνικών και ξενόγλωσσων παιδικών βιβλίων και εμπλουτίζεται συνεχώς. Το 80% των βιβλίων προέρχεται από αγορές, ενώ το υπόλοιπο 20% από δωρεές εκδοτικών οίκων, φορέων, αλλά και μεμονωμένων αναγνωστών. Στη βιβλιοθήκη υπάρχει και μικρή συλλογή με βιβλία που απευθύνονται στους γονείς και αφορούν θέματα ανατροφής των παιδιών. Στη διάθε-

21.05.2018

ΒΟΛΤΑ κατανοήσουν ότι στη βιβλιοθήκη δεν κάνουμε τα ίδια πράγματα που κάνουμε στην… παιδική χαρά ή στον παιδότοπο. Αυτό, όμως, είναι φυσικό και αναμενόμενο, καθώς τα παιδιά είναι πολύ μικρά και δεν υπάρχει εμπειρία στη χώρα μας από την λειτουργία βιβλιοθηκών για αυτές τις ηλικίες. Σε κάθε περίπτωση, τα προβλήματα λύνονται όταν υπάρχει καλή συνεργασία του προσωπικού με τους συνοδούς των παιδιών.

ση των μικρών αναγνωστών βρίσκονται ακόμα και επιλεγμένα ξύλινα παιχνίδια, που κάνουν την εμπειρία τους στο χώρο της βιβλιοθήκης ακόμα πιο διασκεδαστική. Η βιβλιοθήκη είναι δανειστική και οι υπηρεσίες της παρέχονται δωρεάν. Την αίτηση για την εγγραφή του παιδιού καταθέτει ο γονιός ή ο κηδεμόνας του με την παρουσίαση εγγράφου με τα στοιχεία της ταυτότητάς του, καθώς και λογαριασμού ΔΕΚΟ με τη διεύθυνση κατοικίας. Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να δανειστεί έως δύο βιβλία για μια βδομάδα. Εκπαιδευτικά προγράμματα Στη βιβλιοθήκη πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου εκπαιδευτικά προγράμματα για νηπιαγωγεία, που φυσικά περιλαμβάνουν και τη γνωριμία των μαθητών με τη λειτουργία της βιβλιοθήκης. Επίσης διοργανώνονται για το κοινό ποικίλες δράσεις φιλαναγνωσίας και σειρά εκδηλώσεων, όπως παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις, αφηγήσεις κ.ά. από το προσωπικό της βιβλιοθήκης και του ΟΠΑΝΔ Α ή με τη συνεργασία άλλων φορέων. Τι διαβάζουν τα μωρά μας; Επισκεπτόμενα τη βιβλιοθήκη, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με πολλά και διαφορετικά είδη βιβλίων και φυσικά το απολαμβάνουν. Τα μικρότερα σε ηλικία ενθουσιάζονται πολύ με τα εικονοβιβλία, τα βιβλία με ήχους καθώς και με τα βιβλία με κινούμενα μέρη. Αγαπημένα τους είναι οι ιστορίες του Τικ και της Τέλα, τα βιβλία του Eric Carle κ.ά. Τα μεγαλύτερα παιδιά, από 3 έως 5 ετών, δείχνουν τη προτίμησή τους σε ιστορίες με ζώα, σε κλασικά παραμύθια, στον αγαπημένο τους ΤΟΠΟΤΙΠ, αλλά και σε γνωστούς συγγραφείς, όπως ο Ευγένιος Τριβιζάς. Τα παιδιά, με το που πατούν το πόδι τους στη βιβλιοθήκη, ενθουσιάζονται αμέσως μιας και πρόκειται για ένα χώρο φιλικό, χαρούμενο και γεμάτο χρώματα. Τα μεγαλύτερα παιδιά εντυπωσιάζονται κυρίως από το αμφιθέατρο, ενώ τα μικρότερα και οι γονείς τους προτιμούν να καθίσουν άνετα στην ειδικά διαμορφωμένη γωνιά με τα στρώματα για να ψάξουν βιβλία και να τα διαβάσουν παρέα. Παράλληλα η βιβλιοθήκη αποτελεί και ένα χώρο κοινωνικοποίησης τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς τους, στον οποίο γνωρίζουν έτερους συν-αναγνώστες. Τα περισσότερα παιδιά αντιλαμβάνονται γρήγορα τις ιδιαιτερότητες και τους κανόνες λειτουργίας της βιβλιοθήκης, ιδίως αυτά που είναι ήδη εξοικειωμένα από το σπίτι με το βιβλίο, εξηγεί η κ. Μπαλαγιάννη. Υπάρχουν, βέβαια, και ορισμένοι μικροί αναγνώστες που δυσκολεύονται να

Οι στόχοι της βιβλιοθήκης Στόχος της δημιουργίας της συγκεκριμένης βιβλιοθήκης είναι η έκθεση του παιδιού από τη βρεφική κιόλας ηλικία στα βιβλία, ώστε μεγαλώνοντας να γίνει συστηματικός αναγνώστης. Όπως τονίζει η κ. Μπαλαγιάννη, η εξοικείωση του παιδιού με το βιβλίο και το χώρο της βιβλιοθήκης μπορεί και θα ήταν καλό να αρχίσει από τους πρώτους μήνες της ζωής του. Η αγάπη για την ανάγνωση που ξεκινά από… κούνια αποτελεί θεμέλιο λίθο για την καλή ανάπτυξη των παιδιών και να διευκολύνει την μελλοντική εξέλιξή τους σε κριτικούς και επαρκείς αναγνώστες. Η ανταπόκριση του κόσμου δικαιώνει τους ανθρώπους της βιβλιοθήκης. Μετά τα δυο πρώτα χρόνια λειτουργίας της, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Τα μέλη της ήδη ανέρχονται σε 850 και η επισκεψιμότητα και ο δανεισμός αυξάνονται διαρκώς. Αυτό που χαροποιεί ιδιαίτερα την κ. Μπαλαγιάννη είναι το γεγονός ότι οι γονείς είναι ενημερωμένοι για τη βιβλιοθήκη, καθώς και το ότι αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα της ύπαρξης του βιβλίου στη ζωή του παιδιού τους από την πιο τρυφερή του κιόλας ηλικία και έτσι την επισκέπτονται μαζί και περνούν δημιουργικά τον κοινό τους χρόνο. Είναι ενδεικτικό, άλλωστε, ότι έρχονται στη βιβλιοθήκη άνθρωποι από όλες τις περιοχές της Αττικής, όπως για παράδειγμα από τον Πειραιά, το Κερατσίνι, κ.ά. και όχι μόνο από τις κοντινές γειτονιές. Τι γίνεται όταν οι λιλιπούτειοι αναγνώστες μεγαλώσουν λίγο; Αρκετά παιδιά, όταν ξεκινάει το Δημοτικό σχολείο και αρχίζουν οι πολλές υποχρεώσεις και δραστηριότητες, μειώνουν σταδιακά το διάβασμα. Αδιαμφισβήτητα, φταίει και ο συσχετισμός του με το υποχρεωτικό σχολικό διάβασμα. Το βασικό, όμως, πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στο Γυμνάσιο. Η άποψη της κ. Μπαλαγιάννη είναι ότι η σταδιακή εγκατάλειψη της ανάγνωσης οφείλεται στο ότι, όταν ξεκινούν το δημοτικό, τα παιδιά σταματάνε να διαβάζουν με παρέα. Η μαμά και ο μπαμπάς θεωρούν ότι μπορούν να το κάνουν πια και μόνα τους και το διάβασμα από τον γονιό πριν από τον

ύπνο γίνεται μάλλον εξαίρεση από κανόνας, που ήταν μέχρι τότε. Και κάπως έτσι το διάβασμα γίνεται για το παιδί μια μοναχική δραστηριότητα. Η αλήθεια είναι, συμπληρώνει η κ. Μπαλαγιάννη, ότι και οι νέες τεχνολογίες έχουν κατακλύσει τη ζωή μας και η εξοικείωση των παιδιών με αυτές γίνεται από πολύ μικρή ηλικία, εις βάρος της ανάγνωσης. Θα πρέπει, λοιπόν, να κάνουμε χώρο και για τα δύο. Στον Δήμο Αθηναίων λειτουργούν επίσης άλλες δύο βιβλιοθήκες, μια για τα μεγαλύτερα παιδιά και μια για τους εφήβους. Η πρώτη βρίσκεται δίπλα στη Βρεφική-Νηπιακή, στους Αμπελόκηπους, και η δεύτερη στον Σταθμό Λαρίσης, δίπλα στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του Δήμου. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά καθώς μεγαλώνουν, να συνεχίσουν να επιλέγουν τα βιβλία που τους αρέσουν πραγματικά, μέσα από μια μεγάλη συλλογή ελληνικών και ξενόγλωσσων τίτλων Παράλληλα στις βιβλιοθήκες αυτές υπάρχουν και ηλεκτρονικοί υπολογιστές για ασφαλή πλοήγησή τους στο διαδίκτυο.

Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, στη βιβλιοθήκη θα πραγματοποιηθούν δράσεις φιλαναγνωσίας για τα μωρά και τα νήπιά μας. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές το πρόγραμμα δεν έχει οριστικοποιηθεί, αλλά σύντομα θα το πληροφορηθείτε στη facebook σελίδα @ToddlersLibra ryofMunicipalityofAthens Βρεφική- Νηπιακή Βιβλιοθήκη ΟΠΑΝΔΑ Πάρκο για το Παιδί & τον Πολιτισμό (πρώην ΚΑΠΑΨ), Λάμψα & Τριφυλίας, Αθήνα Τηλέφωνο: 21 0882 9735 Email: vrefikilibrary@gmail.com Ώρες λειτουργίας : Τρίτη 11:00-19:00 Τετάρτη 10:00-17:00 Πέμπτη 10:00-17:00 Παρασκευή 11:00-19:00 Σάββατο 10:00-14:00 https://www.opanda.gr/index.php/ vivliothikes/item/vrefiki-nipiakivivliothiki

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

βιβλίο Ω, αυτή η μαγική ώρα, τότε που το παιδί ανακαλύπτει ότι μπορεί να διαβάσει λέξεις τυπωμένες πάνω σε χαρτί! -Μπέτι Σμιθ ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν δυο βιβλία του αγαπημένου Άξελ Σέφλερ, του δημιουργού του Γκρούφαλο, σε μετάφραση Φίλιππου Μανδηλαρά, με όμορφα στιχάκια φτιαγμένα αποκλειστικά για πολύ μικρούς αναγνώστες. Στο «Μουου, μπεε... στο αγρόκτημα» τα παιδιά θα λατρέψουν τα ζωάκια, θα ψάξουν να τα βρουν εκεί όπου είναι κρυμμένα και θα προσπαθήσουν να μιμηθούν τον ήχο που κάνει το καθένα τους. Στο «1, 2, 3... στη ζούγκλα», τα παιδιά θα αναζητήσουν και πάλι ζωάκια και θα μάθουν να τα μετράνε σελίδα τη σελίδα. Δυο βιβλία του Eric Carle επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Με αφορμή μια πραγματική ιστορία, ο Carle δημιουργεί τα «10 κίτρινα παπάκια», ένα εικαστικό ταξίδι στα πέρατα της γης, που θα δώσει την ευκαιρία στους μικρούς του φίλους να γνωρίσουν νέα ζώα, να μετρήσουν έως το δέκα και να ανακαλύψουν πολλά μυστικά των ωκεανών. Στο «Κρυφό μήνυμα γενεθλίων», πρωταγωνιστεί ο Τιμ, που το βράδυ πριν από τα γενέθλιά του βρήκε έναν παράξενο φάκελο κάτω απ’ το μαξιλάρι του. Μισοσηκώθηκε στο κρεβάτι του κι άνοιξε το γράμμα. Ήταν ένα κρυφό μήνυμα! Οι μικροί αναγνώστες ακολουθούν τα ίχνη σελίδα-σελίδα, για να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα που θα τους οδηγήσει στο δώρο γενεθλίων. Μια τρυφερή ιστορία που παίζει και με τα σχήματα, ιδανική για… δώρο γενεθλίων. Από τις εκδόσεις Διόπτρα, κυκλοφορούν τρία νέα βιβλία της Judith Koppens, που παρουσιάζουν στα μικρά παιδιά ορισμένες από τις πρώτες εμπειρίες και τα συναισθήματά τους. Πρωταγωνιστούν η Κίτι η Γατούλα, η Μίνα το Ποντικάκι, η Νάταλι η Καμηλοπάρδαλη, ο Μίμο το Μαϊμουδάκι, η Λίνα το Κουνελάκι και ο Ρίκι το Σκυλάκι, έξι καλοί φίλοι που ζουν μαζί στην ίδια γειτονιά και πάντα βοηθούν ο ένας τον άλλο. Το βιβλίο «Μια τούρτα για το κουνελάκι» είναι μια απολαυστική ιστορία για τα παιδιά που δεν μοιράζονται τα πράγματά τους. Η Λίνα το κουνελάκι πεινάει. Άραγε θα μοιραστεί κάποιο από τα ζωάκια το φαγητό του μαζί της; Στο βιβλίο «Αντίο ψαράκι», μια όμορφη ιστορία για την απώλεια, τον θυμό και την ελπίδα, η Κίτι η Γατούλα είναι ανήσυχη, γιατί ο Ψαρούλης δεν κολυμπά πια. Στο βιβλίο «Ένα γενναίο ποντικάκι», η Μίνα δεν κάνει κούνια γιατί φοβάται το ύψος. Φοβάται να σκαρφαλώσει στα δέντρα γιατί νομίζει ότι θα πέσει κάτω. Φοβάται τα πάντα! Όταν όμως αποκτήσει έναν… ατρόμητο φίλο, θα γίνει το πιο γενναίο ποντικάκι! Και πάλι από τις εκδόσεις Διόπτρα, μια τριάδα εκπαιδευτικών βιβλίων για τις πρώτες φορές που έχουν να αντιμετωπίσουν τα παιδιά μας, με πολύχρωμες εικόνες, παραθυράκια και χαρτονένιες σελίδες! Στο πρώτο βιβλίο, οι μικροί αναγνώστες επισκέπτονται για πρώτη φορά το «Εμπορικό κέντρο» και εξερευνούν διάφορα μικρά μαγαζάκια. Στο δεύτερο βιβλίο τα παιδιά επισκέπτονται για πρώτη φορά το «Νοσοκομείο», μαθαίνουν

21.05.2018

πώς λειτουργεί και γνωρίζουν τους γιατρούς. Στο τρίτο βιβλίο, τα παιδιά επισκέπτονται για πρώτη φορά το «Σχολείο» και κάνουν τα πρώτα τους βήματα στη γνώση. Η νέα σειρά των εκδόσεων ΚΑΛΕΝΤΗ με τίτλο «Διπλό ποδήλατο – Δύο ιστορίες που ταξιδεύουν μαζί» συνοδεύει τα παιδιά στο όμορφο ταξίδι τους για την κατάκτηση της ανάγνωσης. Το κάθε βιβλίο περιέχει δύο ιστορίες, με αυξανόμενο βαθμό δυσκολίας. Η πρώτη είναι σύντομη και απλή για να ξεκινήσουν και να αποκτήσουν σιγουριά στην ανάγνωση. Η δεύτερη, μεγαλύτερη σε έκταση, θα τα οδηγήσει στον προορισμό τους. Τα βιβλία, όπως και η γραμματοσειρά τους, έχουν σχεδιαστεί ώστε να διευκολύνουν τα παιδιά στα πρώτα τους αναγνωστικά βήματα, προσθέτοντας παράλληλα αυτοπεποίθηση στην επαφή τους με τη γραφή. Οι ιστορίες και η εικονογράφησή τους είναι ευχάριστες και τα παιδιά ταυτίζονται άμεσα με τους ήρωές τους. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται καλύτερα η κατανόηση του κειμένου και η ανάγνωση μετατρέπεται σε μια χαρούμενη διαδικασία που θα κατακτήσουν και δεν θα εγκαταλείψουν ποτέ. Στη σειρά κυκλοφορούν οι τίτλοι: «Ουφ, αυτοί οι μεγάλοι!», που περιλαμβάνει τις ιστορίες «Όταν μεγαλώσω» και «Η εισβολή των μεγάλων», «Ευγένιος η ιδιοφυία», που περιλαμβάνει τις ιστορίες «Ευγένιος ο εφευρέτης» και « Ο Ευγένιος και η τούρταουρανοξύστης», «Ο γίγαντας κάτω από το κρεβάτι μου», που περιλαμβάνει τις ιστορίες «Ο γίγαντας και οι κιμωλίες της νύχτας» και «Ένα ’’μήλι’’ για όνειρα γλυκά» και «Τα λάθη του κροκόδειλου», που περιλαμβάνει τις ιστορίες «Στον δρόμο για το σχολείο» και «Λάθος ή άθλος». Τρία ξεκαρδιστικά βιβλία της πρωτοεμφανιζόμενης ταλαντούχου συγγραφέα και εικονογράφου Ελίζ Πάρσλι παρουσιάζουν στα μικρά παιδιά οι Εκδόσεις Ψυχογιός. Στο "Αν ποτέ θελήσεις να φέρεις έναν αλιγάτορα στο σχολείο, ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ!" γνωρίζουμε την Μερσίνα, ένα ιδιαίτερο κορίτσι που θέλει να μοιραστεί κάτι στην παρουσίαση στην τάξη της που θα την κάνει να ξεχωρίζει από τα άλλα παιδιά. Ναι, καλά καταλάβατε, θέλει να φέρει έναν αλιγάτορα στο σχολείο. Αλλά αν η δασκάλα της έχει δίκιο; Αν όντως οι αλιγάτορες είναι πρόβλημα; Θα καταφέρει η Μερσίνα να αποτρέψει μια πιθανή καταστροφή; Αν τώρα η μαμά σου σου λέει να ετοιμαστείς να παίξεις στην παραλία, εννοεί μ’ ένα καραβάκι, ένα φρίσμπι ή ένα φτυαράκι. Δε μιλάει για το πιάνο. Όμως η Μερσίνα, όπως θα έχετε ήδη καταλάβει, είναι ένα κοριτσάκι με ιδέες. Ένα παιδί με όνειρα και αποφασιστικότητα και με ένα πολύ βαρύ πιάνο. Τι είναι το χειρότερο που μπορεί να της συμβεί; Δεν είναι ότι θα χάσει και το πιάνο. Σωστά; Ανακαλύψτε τι θα γίνει στο βιβλίο "Αν ποτέ θελήσεις να φέρεις ένα πιάνο στην παραλία, ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ!" , έναν ξεκαρδιστικό καλοκαιρινό οδηγό για το τι να μη σέρνεις μαζί σου στην άμμο! Τέλος, αν δεις μια αφίσα που λέει «Μπορείς να κάνεις τα πάντα στη βιβλιοθήκη», δε σημαίνει ότι σου δίνει την άδεια να στήσεις ένα τσίρκο. Αλλά η Μερσίνα, όπως φαντάζεστε, δε βλέπει πού είναι το πρόβλημα να οργανώσει εκεί το δικό της. Έχει γούστο και ταλέντο! Και μπορεί να γίνει ο πιο Φανταστικός Άνθρωπος Κανόνι. Τι κι αν η μεγαλύτερη παράσταση στον κόσμο δε χωράει ανάμεσα στα ράφια με τα βιβλία; Δε θα ’ρθει κι η καταστροφή. Σωστά; Οι απαντήσεις στον ξεκαρδιστικό και εγκεκριμένο από βιβλιοθηκονόμους οδηγό για το πώς μπορεί να επικρατήσει το χάος σε μια βιβλιοθήκη, με τίτλο «Αν ποτέ θελήσεις να φέρεις ένα τσίρκο στη βιβλιοθήκη, ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ!». Στο βιβλίο «Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη…», σε κείμενο και εικονογράφηση της Τζαν Φέρνλι, οι μικροί αναγνώστες θα απολαύσουν μια διασκεδαστική ιστορία στην οποία πρωταγωνιστούν δυο γάτες και ένας αρουραίος. Η Ίντιθ πεινάει κι έτσι ο αδερφός της ο Έντγκαρ πηγαίνει στην αγορά, για να της φέρει ένα πλουσιοπάροχο γεύµα. Όµως ο Επιθεωρητής έχει άλλα σχέδια... και είναι ένας αρουραίος που έχει συνηθίσει να παίρνει

40 πάντα αυτό που θέλει… Όμως, ο Έντγκαρ δεν σκοπεύει να αντέξει για πολύ την αδικία. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται! Ο λαγός Πίτερ είναι ένα άτακτο, µικρό λαγουδάκι, που µπήκε κρυφά στον κήπο του κύριου ΜακΓκρέγκορ για να φάει µαρούλι. Όταν όµως εκείνος θα αρχίσει να τον κυνηγάει για να τον πιάσει, θα χάσει τα παπούτσια και το µπλε σακάκι του. Τι θα πει η µαµά του; Τώρα µόνο ο ξάδερφός του, το τολµηρό λαγουδάκι Μπένζαµιν, µπορεί να τον βοηθήσει... «Ο λαγός Πίτερ και οι φίλοι του» είναι αγαπητοί στα παιδιά όλου του κόσµου για περισσότερο από εκατό χρόνια. Στο βιβλίο αυτό, που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από την Brainfood, θα βρείτε τέσσερις από τις πιο συναρπαστικές και διάσηµες ιστορίες από τον µαγευτικό κόσµο της σπουδαίας Μπέατριξ Πότερ, που συνοδεύονται από τις ιδιαίτερες εικονογραφήσεις της. Την τρυφερή ιστορία της μικρής Μαντλίν αφηγείται το βιβλίο «Πώς έγινα αστέρι στην ανάγνωση», σε κείμενο και εικονογράφηση της Lisa Papp, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος. Στη Μαντλίν δεν αρέσει καθόλου να διαβάζει δυνατά. Είναι που δεν μπορεί να βρει τις λέξεις ή νιώθει πως οι προτάσεις κολλάνε μες στο στόμα της και δεν μπορούν να βγουν. Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη όταν αντιλαμβάνεται πως κάποιος συμμαθητής της χασκογελά όταν κάνει λάθος. Παρόλο που θέλει όσο τίποτα άλλο να λάβει ένα αστέρι από τη δασκάλα της, εξακολουθεί να παίρνει αυτοκόλλητες καρδιές με το μήνυμα «Προσπάθησε κι άλλο». Η Μαντλίν ξέρει πως τα αστέρια είναι για όσους διαβάζουν καλά. Ωστόσο, τα αστέρια είναι και για να κάνει ευχές – και η δική της είναι να πάρει ένα αστέρι όλο δικό της. Εκείνο που δεν περιμένει με τίποτα η Μαντλίν είναι πως η ευχή της μπορεί να γίνει πραγματικότητα όταν γνωρίσει τη σκυλίτσα Μπόνι και αρχίσει να της διαβάζει δυνατά! Πρόκειται για μια ευαίσθητη ιστορία για τη δύναμη της επιμονής και της υπομονής με πρωταγωνίστρια μια ηρωίδα με την οποία μπορούν εύκολα να ταυτιστούν οι μικροί αναγνώστες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στα μαθήματα. Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν δυο βιβλία που υπόσχονται να απασχολήσουν δημιουργικά τους μικρούς μας φίλους, ώστε να μην βαριούνται τώρα που τα σχολεία κλείνουν. Τα «Παιχνίδια αντι-βαρεμάρας για μικρά παιδιά», με αποσπώμενες σελίδες, είναι γεμάτα με παιχνίδια απλών λέξεων, αριθμών ή εικόνων, ειδικά σχεδιασμένα για τα μικρά παιδιά, που θα αναπτύξουν τις δεξιότητές τους στη γραφή, στην ανάγνωση, στην αριθμητική και στην παρατηρητικότητα, απλά διασκεδάζοντας! Τα «Παιχνίδια αντι-βαρεμάρας με την προπαίδεια» βοηθούν τους μικρούς μαθητές να γίνουν άσοι στους πολλαπλασιασμούς. Να λένε την προπαίδεια απέξω κι ανακατωτά και να τη χρησιμοποιούν για να λύσουν γρήγορα προβλήματα πολλαπλασιασμού και διαίρεσης. Στο βιβλίο «Η πρώτη μου Πηνελόπη Δέλτα: Τρελαντώνης», η Τζέμη Τασάκου διασκευάζει το διαχρονικό αριστούργημα της Πηνελόπης Δέλτα, σε εικονογράφηση της Αιμιλίας Κονταίου. Ο Αντώνης, ο Τρελαντώνης, ο αγέραστος, πολυαγαπημένος ήρωας αποφασίζει να µοιραστεί µε τα παιδιά του 21ου αιώνα τις περιπέτειές του, τις σκανταλιές, τις αταξίες του. Αφηγείται όσα έζησε ένα καλοκαίρι στην Καστέλα µαζί µε την αδερφή του την Πουλουδιά: πώς κατέστρεψε τον κήπο του θείου του, πώς έσπασε όλα τα κανάτια του µπαρµπα-Γιάννη του κανατά, πώς βρέθηκε µονάχος του µε µια βάρκα στο πέλαγος… Ένα παραµύθι για τα παιδιά που λατρεύουν τις σκανταλιές. Ένα παραµύθι για τους µεγάλους που νοσταλγούν τις αταξίες. Η σειρά των εκδόσεων Μεταίχμιο «Η πρώτη μου λογοτεχνία» περιλαμβάνει λογοτεχνικά διαμάντια της παγκόσμιας και ελληνικής λογοτεχνίας, κλασικά, διαχρονικά και αξεπέραστα έργα, γραμμένα από την αρχή για μικρά παιδιά από τους καλύτερους Έλληνες συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας. Πριν κάποια χρόνια και καιρούς, μικρό μου αγαπημένο,/ζούσαν λυράρηδες άξιοι, δεινοί και ξακουσμένοι, που λέγαν πως την

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

21.05.2018

τέχνη τους τόσο καλά τη μάθαν/ από νεράιδες όμορφες, νύχτα δίχως φεγγάρι. H Αγγελική Δαρλάση συνεχίζει να μας μαγεύει με τις αφηγήσεις της! Στο πλαίσιο της σειράς «Ιστορίες Νεοελληνικής Μυθολογίας» κυκλοφορεί «Ο λυράρης και οι νεράιδες», σε εικονογράφηση του Βασίλη Γρίβα (εκδόσεις Μεταίχμιο). Για μία ακόμα φορά η συγγραφέας μάς καλεί να θυμηθούμε και να γοητευτούμε ξανά από τα λόγια αλλοτινών καιρών, λόγια που παρηγορούσαν, συντρόφευαν, λόγια που προσπαθούσαν να εξηγήσουν όσα φόβιζαν ή μάγευαν κάποτε τους ανθρώπους. Αυτή τη φορά μάς αφηγείται μια ιστορία από την εποχή που ζούσαν ξακουστοί λυράρηδες οι οποίοι μάθαιναν την τέχνη τους από τις νεράιδες. Μια ιστορία βασισμένη στην παράδοσή μας, που πέρασε προφορικά από γενιά σε γενιά… για να τη διαβάσουμε μαζί με τα παιδιά μας σήμερα, σήμερα που- δυστυχώς- δεν αφηγούμαστε όπως άλλοτε. «Τα όνειρα του γάτου», της Maumy González, είναι ένα μοναδικό βιβλίο για παιδιά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πάπυρος. Αργά το απόγευμα ο γάτος ξυπνά. Τεντώνει το σώμα του και περιεργάζεται το δωμάτιο. Αισθάνεται πολλά μικρά μάτια στραμμένα επάνω του. Να τα ονειρεύεται άραγε; Είναι μια μαγική ιστορία και ταυτόχρονα μία πρόσκληση για παιχνίδι. Είναι τρία βιβλία σε ένα. Το παιδί διαβάζει το παραμύθι... Ποια μπορεί να είναι τα όνειρα του γάτου, ένα ήρεμο απόγευμα, τριγυρίζοντας μέσα σ’ ένα σαλόνι; Η συνέχεια είναι δική του. Ζωγραφίζει τις εικόνες...Κι άλλα μαγικά πλάσματα κρύβονται στις ασπρόμαυρες σελίδες του βιβλίου και περιμένουν να τα χρωματίσει. Τέλος, φαντάζεται την ιστορία του… Οι λευκές σελίδες περιμένουν για να γράψει το παιδί το δικό του παραμύθι, γεμίζοντάς τις με τη φαντασία του και φτιάχνοντας έτσι τα δικά του όνειρα! Η (συνονόματη της κόρης μου) µικρή Ελεάννα, η ηρωίδα του νέου βιβλίου του Φίλιππου Φιλίππου «Η Ελεάννα στο νησί της Ευτυχίας» (εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Μυρτώ Δεληβοριά), ζει µε τη µαµά και τον µπαµπά της άλλοτε σ’ ένα κόκκινο καράβι που το λένε Οδυσσέα, άλλοτε σ’ ένα πράσινο που το λένε Αλέξανδρο κι άλλοτε σ’ ένα άσπρο που το λένε Περικλή. Ταξιδεύει στη Βραζιλία και στον Αµαζόνιο, σε ζούγκλες και νησιά, εξερευνώντας γύρω της τον κόσµο, παρασύροντας κι εµάς στις φανταστικές της περιπέτειες. Μαζί της, ανακαλύπτουμε τη διαφορετικότητα του κόσµου που µας περιβάλλει, σ’ ένα θαυµάσιο όσο και απολαυστικό ταξίδι σε µακρινές θάλασσες. Το βιβλίο «Άρμστρονγκ. Το περιπετειώδες ταξίδι ενός ποντικού στο φεγγάρι», του Τόρμπεν Κούλμαν (εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Μαρία Αγγελίδου- Άγγελος Αγγελίδης), είναι ένα υπέροχο παραμύθι που θα ταξιδέψει τους μικρούς αναγνώστες στο φεγγάρι, μια εικονογραφημένη ιστορία υψηλής αισθητικής, που αποδεικνύει ότι τα όνειρα καθορίζονται από τη φαντασία και οι μεγαλύτεροι πρωτοπόροι είναι τελικά οι… μικρότεροι από όλους. Μέσα από την περιπέτεια ενός πολυμήχανου ποντικού, γεμάτου περιέργεια, μαθαίνουμε για τα επιτεύγματα του ανθρώπου στο Διάστημα και τη δύναμη της επιμονής. Μια φανταστική διασκευή της ιστορίας του πρώτου ταξιδιού στη Σελήνη, κατά το μεγαλύτερο μέρος της αληθινή. Οι προκλήσεις και η επίλυση των προβλημάτων∙ η εφευρετικότητα και η αφοσίωση∙οι δοκιμές και οι αποτυχίες και, ναι, η τραγωδία και, τελικά, οι επιτυχίες: όλα αυτά συνέβησαν κατά μεγάλο βαθμό όπως περιγράφει το βιβλίο. Ακόμα περισσότερο και από τις λέξεις, οι πλούσιες σε λεπτομέρεια εικόνες αποκαλύπτουν πώς οι πρώτοι ταξιδιώτες του Διαστήματος έλυσαν έναν έναν χιλιάδες γρίφους σχετικά με την κατασκευή διαστημόπλοιων και τον σχεδιασμό διαστημικών στολών,και κατάφεραν να προσσεληνωθούν. Ακροβατώντας μεταξύ λογοτεχνίας και βιβλίου γνώσεων, το παραμύθι αυτό είναι ιδανικό για παιδιά από 7 ετών και άνω και θα ενθουσιάσει όσους γοητεύονται από το Διάστημα, κάνουν μεγάλα όνειρα και δεσμεύονται να τα υλοποιήσουν, όπως όλοι όσοι βρήκαν τον τρόπο να πάνε στο φεγγάρι και να γυρίσουν πίσω.

42 «Πώς έμαθαν οι άνθρωποι να περπατάνε όρθιοι;» ρωτάει η Μυρτώ. Ο Νίκος Ποταμιάνος, για να της απαντήσει, έγραψε το βιβλίο «Γιατί οι πρωτόγονοι δεν ήξεραν τίποτα και άλλες ιστορίες από την Προϊστορία όπως τις είπα στην κόρη μου», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος, σε εικονογράφηση του Πέτρου Χριστούλια. Από το τι ανάγκασε τον άνθρωπο να σταθεί στα δυο του πόδια, μέχρι τις πρώτες του ανακαλύψεις, και από εκεί στις σπουδαίες εφευρέσεις, στην τεράστια αλλαγή που έφερε στη ζωή του η γεωργία και η εξημέρωση των ζώων, μέχρι τη δημιουργία των πρώτων κοινωνιών, τα ερωτήματα, το ένα μετά το άλλο, μαζί με τις απαντήσεις συγκροτούν μια αφήγηση απολαυστική, ένα ταξίδι στην Προϊστορία με ξεναγό... τον ιστορικό μπαμπά της μικρής Μυρτώς, με τις εύλογες απορίες. Για παιδιά από 7 χρόνων, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο η ιστορία της Ιωάννας Μπαμπέτα «Το όνειρο της Μανταλένας», σε εικονογράφηση της Χρύσας Σπυρίδωνος. Η Μανταλένα όλη μέρα κι όλη νύχτα ονειρευόταν. Κοιτούσε τη θάλασσα από την αυλή του καπετάν Νικόλα κι αναστέναζε. Τι κι αν ήταν ολόκληρη γαϊδούρα. Ήθελε να γίνει καπετάνισσα και να ταξιδέψει με το καράβι της στο απέραντο γαλάζιο. Δεν ήξερε πώς θα το καταφέρει, ώσπου ένα βράδυ ο καπετάν Νικόλας έδειξε ένα πεφταστέρι στον εγγονό του. «Τα αστέρια πέφτουν για έναν και μόνο λόγο. Για να πραγματοποιούν ευχές» του είπε. Αυτό ήταν. Η Μανταλένα κάθε βράδυ κοιτούσε ψηλά στον ουρανό και περίμενε. Κι όταν τελικά κάτι έπεσε στο καπέλο της, ένιωσε πως είχε έρθει η ώρα να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα. Και να ταξιδέψει στη θάλασσα. Το επιτυχημένο συγγραφικό δίδυμο Άγγελος Αγγέλου και Έμη Σίνη επιστρέφουν στις Εκδόσεις Παπαδόπουλος με το εικονογραφημένο βιβλίο «Ο μικρός Κοπέρνικος και ο Πόλεμος των Άσπρων», που αποτελεί τον πρώτο τίτλο της νέας σειράς βιβλίων «Οι περιπέτειες του μικρού Κοπέρνικου». Κεντρικός ήρωας της σειράς είναι ο μικρός Κοπέρνικος ο οποίος έχει τρεις πολύ καλούς φίλους: τον Φοίβο, τη Δάφνη και τον Μιχαήλ. Η παρέα του Κοπέρνικου έρχεται συχνά αντιμέτωπη με τους Πιλάφηδες, μια συμμορία που απαρτίζεται από τους Πελοπία, Πουλχερία, Πίπη και Προκόπη. Το πρωινό της ιστορίας μας, ο πρωταγωνιστής μας και η παρέα του πηγαίνουν στο σπίτι του θείου του Κοπέρνικου, του Παντελή, με σκοπό να αναλάβουν το βάψιμο του σπιτιού του. Και γιατί πρέπει να βάψουν οι τέσσερις μικροί φίλοι το σπίτι του θείου Παντελή; Μα γιατί εκείνος δεν μπορεί να αποφασίσει με τίποτα τι χρώμα να επιλέξει! Ο μικρός Κοπέρνικος και οι φίλοι του όμως έχουν ένα σωρό ιδέες για πολύχρωμους συνδυασμούς και, μόλις διώξουν τον αναποφάσιστο θείο Παντελή από το σπίτι, ρίχνονται αμέσως δουλειά. Ωστόσο, δεν έχουν υπολογίσει πως οι Πιλάφηδες καραδοκούν και είναι έτοιμοι για επίθεση. Παρά το αρχικό ξάφνιασμα, ο Κοπέρνικος και οι φίλοι του αποδεικνύονται έτοιμοι για μάχη και κάπως έτσι ξεκινά αυτό που θα μείνει στην ιστορία ως… Ο Πόλεμος των Άσπρων! Η αλήθεια είναι πως το μπλε, το κόκκινο, το κίτρινο και το πράσινο είναι υπέροχα χρώματα, αρκεί να μη βρίσκονται πασαλειμμένα πάνω σε μαλλιά, ρούχα και παπούτσια, όπως ακριβώς συνέβη στον μικρό Κοπέρνικο και την παρέα του! Ο Πόλεμος των Άσπρων κάποια στιγμή τελειώνει και η έκβασή του θα είναι πραγματικά απρόσμενη! Με «όπλα» τους το χιούμορ και τη δράση, ο Άγγελος Αγγέλου και η Έμη Σίνη γράφουν μια ιστορία που διαβάζεται απνευστί. Σύμμαχός τους η εικονογράφος Λίλα Καλογερή, η οποία «επιστρατεύει» τα πιο έντονα χρώματα για να «δώσει ζωή» στην περιπέτεια του μικρού Κοπέρνικου και της παρέας του. Ο δωδεκάχρονος Θωμάς γεννήθηκε με πνευματική υστέρηση. Οι γονείς του τον αγάπησαν πολύ, έγινε η χαρά της ζωής τους. Καθώς μεγάλωνε, τον βοηθούσαν να ανταποκρίνεται μόνος του τις καθημερινές του ανάγκες. Στο Ειδικό Σχολείο που πήγε έκανε πολλούς φίλους και έμαθε πολλά: να γράφει, να διαβάζει και να φτιάχνει όμορφα πήλινα αντικείμενα. Το ταλέντο του στο τρέξιμο τον οδήγησε στους Ειδικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, στην Αμερική. Κι εκεί έγινε φίλος με τα παιδιά από όλες τις χώρες που

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

21.05.2018

συμμετείχαν και την ώρα που αγωνιζόταν ανέδειξε τις αξίες της ευγένειας και του «Ευ Αγωνίζεσθαι» των Ολυμπιακών Αγώνων. Η αγαπημένη συγγραφέας Λίτσα Ψαραύτη, βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών, φέρνει μια πολύ προσωπική και αγαπημένη ιστορία της στις Εκδόσεις Ψυχογιός. «Ο Θωμάς» μιλάει στα παιδιά 7-8 ετών για τη δύναμη της ανθρωπιάς, τα άτομα με νοητική υστέρηση, αλλά και τους Ειδικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, δίνει αφορμή για πολλές συζητήσεις και προβάλλει τη μάχη που δίνουν οι οικογένειες για να διεκδικήσουν για τα παιδιά τους με ειδικές ανάγκες τα αυτονόητα δικαιώματά τους. Όποτε εμφανίζεται κάποιος κίνδυνος, η Πριγκίπισσα Μανόλια, ακόμα κι αν πίνει τη ζεστή σοκολάτα της, ακόμα κι αν έχει πάρτι γενεθλίων, ακόμα κι αν τρέχει στα λιβάδια με το πόνι της, αφήνει στην άκρη το ροζ φόρεμα και τα γυάλινα γοβάκια της, φοράει τη μαύρη στολή της και μεταμορφώνεται. Γιατί στην πραγματικότητα είναι «Η πριγκίπισσα με τη μαύρη μάσκα», η ηρωίδα των Dean και Shannon Hale, που αποδεικνύει ότι οι πριγκίπισσες δεν χρειάζεται να φοράνε πάντοτε ροζ. Στη νέα περιπέτειά της, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Τατιάνας Γαλάτουλα, "Η πριγκίπισσα με τη μαύρη μάσκα πάει διακοπές". Φτάνει στην παραλία με το ποδήλατό της. Ξαπλώνει σε μια αιώρα και κλείνει τα μάτια της. Τι φανταστικές διακοπές! Ξαφνικά ακούγεται ένα δυνατό μούγκρισμα… κι ένα θαλάσσιο τέρας ξεπροβάλλει από το νερό. Η Μανόλια χρειάζεται τώρα αμέσως τη στολή και τη μαύρη μάσκα της, προτού προλάβει το τέρας να καταστρέψει τις διακοπές που ονειρευόταν τόσο καιρό… Με τη Σόφη ήμαστε φίλες από πάντα. Κολλητές. Κάθε φορά που έπαιρνε ένα καινούργιο παιχνίδι, αμέσως μου τηλεφωνούσε. Μεμιάς έτρεχα στο σπίτι της για να το δω. Η Σόφη έπαιζε και εγώ κοίταζα. Όταν εκείνη κουραζόταν, έπαιζα και εγώ. Ωραία ήταν! Ποτέ δεν μαλώναμε. Κάναμε αυτό που ήθελε, τρώγαμε αυτό που της άρεσε και βλέπαμε πάντα τις ταινίες που αγαπούσε. Περνούσαμε τέλεια! Τη μέρα όμως που η δασκάλα μας, η κυρία Όλγα, μας ζήτησε να κάνουμε μια εργασία, όλα άλλαξαν... Τι είναι αυτό που οδήγησε δυο κολλητές φίλες να… πάψουν να είναι κολλητές; Οι απαντήσεις στο νέο βιβλίο της Τζένης Κουτσοδημητροπούλου «Μια ομάδα για τη ΣΟΦΗ», που μόλις κυκλοφόρησε από την Ελληνοεκδοτική, σε εικονογράφηση της Μαρίας Μανουρά και θα δείξει στα πιτσιρίκια μας πόσο σημαντικό είναι να μοιράζεσαι και να αγαπάς. Η Μάρω Θεοδωράκη γνωρίζει στα μικρά παιδιά, από 8 ετών, τα άγνωστα παιδικά χρόνια του Μίκη Θεοδωράκη, μέσα από το βιβλίο της «Βάρκα στον γιαλό», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας, σε εικονογράφηση του Λαυρέντη Χωραΐτη. Ξεκινώντας από τη Σμύρνη της μαμάς και την Κρήτη του μπαμπά, ταξιδεύουμε στη Σύρο, την Τζια, τη Χίο, τη Μυτιλήνη, την Αθήνα, την Κεφαλονιά όπου ο Μίκης πήγε πρώτη φορά σχολείο, την Πάτρα, τον Πύργο, την Τρίπολη. Έτσι μαθαίνουμε για το μικρό αγόρι που ήθελε να φτάσει πάνω στα ψηλά κατάρτια, να γνωρίσει τον κόσμο, να παλέψει για τον Άνθρωπο, το Δίκιο και την Ελευθερία και να χαρίσει παντού απλόχερα τη μουσική του. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ένας από τους σπουδαιότερους συνθέτες του αιώνα που έχει επηρεάσει με τη μουσική του και το μοναδικό του έργο γενιές και γενιές, ανοίγει πανιά και με τη βάρκα του ταξιδεύει τους μικρούς αναγνώστες σε στιγμές, εικόνες και σταθμούς που συνδέονται με την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Άραγε, έχουν συνειδητοποιήσει τα παιδιά μας ότι πριν γίνει «Μέγας», ο Αλέξανδρος ήταν ένα παιδί σαν αυτά και τους φίλους τους; Ότι πριν γίνει πρώτος των Αθηναίων, ο Περικλής ήταν ένα παιδί που έπαιζε στις αυλές της πόλης. Το ίδιο κι ο Θεµιστοκλής, ο Δηµοσθένης, ο Αλκιβιάδης… Η Νένα Κοκκινάκη, στα «Παραμύθια από την ιστορία μας», παρουσιάζει στους μικρούς αναγνώστς δέκα ιστορίες µε πρωταγωνιστές προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας στην καθηµερινή ζωή τους, πριν αποκτήσουν τη φήµη που τους ακολουθεί ως σήµερα.

21.05.2018

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Δέκα ιστορίες που µας ταξιδεύουν στον αρχαίο ελληνικό κόσµο, ανοίγοντας νέους δρόµους στην ιστορία µας. Έχετε κορίτσι ηλικίας 8-12 χρόνων, που ίσως έχει αρχίσει να… φρικάρει βλέποντας αλλαγές στο σώμα της και στη συμπεριφορά της; Μην ανησυχείτε! Το βιβλίο της Καζ Κουκ και των εκδόσεων Ψυχογιός «Μόνο για κορίτσια ηλικίας 8-12» είναι ένας οδηγός για κουλ προεφηβικά χρόνια που έχει γραφτεί ειδικά για εκείνη, για να τη βοηθήσει και να της δώσει λύσεις στα προβλήματά της. Είναι γεμάτο πρακτικές συμβουλές από ειδικούς και αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με όλα όσα την απασχολούν: από τις σχέσεις με τους κολλητούς, τους συμμαθητές και την οικογένειά της, τη χρήση κινητών και κοινωνικών δικτύων, μέχρι την άσκηση και την υγιεινή διατροφή, τις… τρίχες και τα σπυράκια. Θα αποκτήσει τη δική του μόνιμη θέση στο κομοδίνο της και θα τη βοηθήσει να γίνει η νεαρή γεμάτη αυτοπεποίθηση κοπέλα που ονειρεύεται.

ο Φελίξ; Ένα βιβλίο για μεγάλους ή ένα βιβλίο για μικρούς; Ένα αστείο παραμύθι ή μια συνοφρυωμένη ιστορία του κόσμου; Ένα αγόρι που ζει στην Πολιτεία των Ανθρώπων με τα γαλάζια μάτια ή ένα αγόρι που ζει σήμερα στη δική μας Πολιτεία; Το Φελίξ, ένα παραμύθι και η ιστορία του κόσμου είναι ένα αλληγορικό παραμύθι για τη διαφορετικότητα, την κοσμογονία, για ένα ταξίδι αυτογνωσίας και γνώσης του κόσμου που μας περιβάλλει. Μια κλασική σειρά βιβλίων, που με μύησε προ πολλών ετών στην αστυνομική λογοτεχνία, επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Μιλάμε, βέβαια, για τους θρυλικούς «Τρεις Ντετέκτιβ», του Ρόμπερτ Άρθουρ, τους οποίους θα μπορείτε να γνωρίσετε και εσείς μέσα από τους πέντε πρώτους απολαυστικούς τίτλους «Ο πύργος της φρίκης», «Ο τραυλός παπαγάλος», «Η μούμια που ψιθύριζε», «Το νησί των θησαυρών» και «Ο χαμένος σκελετός», σε μεταφράσεις της Αθηνάς Κακούρη και της Κίρας Σίνου. Σας εγγυώμαι ότι ο Τζούπιτερ Τζονς, ο Πιτ Κρένσοου και ο Μπομπ Άντριους θα κλέψουν την καρδιά μικρών και μεγάλων αναγνωστών.

Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησε το τέταρτο βιβλίο της σειράς του Έντουαρντ Μπέρι «Η ωραιότερη ιστορία που γράφτηκε ποτέ», για παιδιά από 9 ετών, με τίτλο «Η Αλίκη στη Χώρα της Βαρεμάρας», σε εικονογράφηση Στέφανο Τουρκόνι και μετάφραση Κλεοπάτρας Ελαιοτριβιάρη. Το άσπρο κουνέλι ήταν πολύ βιαστικό, μέχρι που το απήγαγε μια τρομακτική μούμια… Ένας μοχθηρός κακός προσπαθεί να καταστρέψει τις κλασικές ιστορίες και να εξαφανίσει τη λογοτεχνία. Έτσι, στα τρία πρώτα βιβλία της σειράς, ένα πιστόλι λέιζερ βρέθηκε στα χέρια του Κάπτεν Χουκ, ένας γκρινιάρης νάνος έγινε σωματοφύλακας και ένας δράκος επιτέθηκε στον Δον Κιχώτη. Και τώρα ήρθε η σειρά της καημένης της Αλίκης! Η Άλμπα και ο Ντιέγκο πρέπει να βρουν έναν τρόπο να σώσουν το Άσπρο Κουνέλι και να μην επιτρέψουν η Χώρα των Θαυμάτων να μετατραπεί σε Χώρα της Βαρεμάρας! Τα παιδιά θα τους ακολουθήσουν πίσω από τον καθρέφτη και θα απολαύσουν το πιο… επικό τσάι με κουλουράκια στην ιστορία της λογοτεχνίας! Ο Φελίξ έχει μαύρα μάτια, αλλά στη χώρα του όλοι έχουν γαλάζια. Έτσι πηγαίνει στον μάγο Τατά, που ζει μόνος του σε μια καλύβα και κάποιοι λένε ότι είναι αυτός που έδωσε σε όλα τα πράγματα το χρώμα και το σχήμα που έχουν. Κι επίσης ότι μπορεί να βρει για κάθε πρόβλημα τη λύση του. Αλλά γιατί το μαύρο να είναι πρόβλημα και το γαλάζιο η λύση; Μια αγελάδα, ένα αγόρι, ένας μάγος μια νύχτα, το πρώτο αστέρι του κόσμου. Αυτό δεν είναι απλώς ένα παραμύθι, αλλά η ίδια η ιστορία του κόσμου. Το βιβλίο του Σταμάτη Κεσόγλου «Φέλιξ. Ένα παραμύθι και η ιστορία του κόσμου» (εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Κατερίνα Σισκοπούλου) είναι ένα βιβλίο που θέτει πολλές ερωτήσεις, αλλά σίγουρα δεν έχει όλες τις απαντήσεις. Αν τις είχε, το βιβλίο αυτό θα ήταν ένα άλλο βιβλίο: ο Φελίξ όμως το πήρε από νωρίς απόφαση ότι δεν ήθελε να είναι ένα άλλο βιβλίο κι ότι το πιο σωστό είναι να είσαι πάντα αυτό που είσαι. Και τι είναι λοιπόν

Κι άλλα καλά νέα για τους λάτρεις της αστυνομικής λογοτεχνίας, καθώς κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Διόπτρα δυο νέοι τίτλοι της Ομάδας Δράσης Κλου, του Jorn Lier Horst. Στο «Μυστήριο του Ιστιοφόρου», τα παιδιά βρίσκουν μια εφημερίδα από την οποία κάποιος έχει κόψει επιλεγμένες λέξεις. Διαπιστώνουν ότι έχουν χρησιμοποιηθεί για ένα εκβιαστικό γράμμα και ψάχνουν τα ίχνη του αποστολέα, ενώ την ίδια ώρα στη βραχονησίδα είναι αγκυροβολημένο ένα μυστηριώδες ιστιοφόρο και σε ένα ξέφωτο του δάσους βρίσκεται παρκαρισμένο ένα ύποπτο αυτοκίνητο σκεπασμένο με ξερά φύλλα. Η Ομάδα Δράσης ανακαλύπτει τον συνδετικό κρίκο των δύο υποθέσεων, αλλά ο κίνδυνος πλησιάζει… Στο «Μυστήριο του Ορυχείου», η Κιάρα, ο Λίο, η Οκτάβια και ο Ύγκον εξερευνούν το παλιό ορυχείο Εσμεράλντα, που βρίσκεται στην πλαγιά πίσω από το πανδοχείο Μαργαριτάρι. Τα παιδιά ανακαλύπτουν ίχνη από μπαρούτι και παλιά κασόνια με δυναμίτη κι υποπτεύονται ότι σχετίζονται με το μεγάλο δυστύχημα που συνέβη πριν από χρόνια στο ορυχείο. Την ίδια στιγμή, κάποιοι δύτες ερευνούν ένα ναυάγιο του προηγούμενου αιώνα και ανελκύουν ένα παλιό σεντούκι που περιέχει ρούχα, φλιτζάνια, πιάτα, μερικά μπουκάλια κι ένα δερματόδετο ημερολόγιο πλοίου. Οι τέσσερις φίλοι υποψιάζονται ότι το σκάφος των δυτών στον κόλπο σχετίζεται με το ορυχείο Εσμεράλντα και αποφασίζουν να το εξερευνήσουν… Γιατί μια αινιγματική λέσχη περιλαμβάνει μόνο κοκκινομάλληδες; Ποια είναι η πραγματική ταυτότητα ενός παράξενου ζητιάνου; Kαμιά υπόθεση δε μένει ανεξιχνίαστη από τον διασημότερο ντετέκτιβ όλων των εποχών. Για τα παιδιά που θέλουν να μυη-

Καράβια που έπαιξαν µε τη φωτιά Καράβια που ταξίδεψαν την περιέργεια Εικονογράφηση: Χρήστος Κούρτογλου

Οι δηµιουργοί της βραβευµένης σειράς βιβλίων «Καράβια», επανέρχονται µε δύο νέους τίτλους! Τα καράβια είναι γεµάτα περιέργεια, σαλπάρουν για θάλασσες άγνωστες, ανεξερεύνητες και γυρίζουν πάντα φορτωµένα ιστορίες, έτοιµα να τις αφηγηθούν σ’ όποιον θέλει να ακούσει, να µάθει, να ταξιδέψει µαζί τους. ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ / Βουλής 4, Σύνταγµα / T 210 3225152 / www.ikarosbooks.gr

44 θούν στην κλασική αστυνομική λογοτεχνία, οι εκδόσεις Μίνωας, εκδίδουν στη σειρά «Γαλάζια Βιβλιοθήκη» τις «Περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς», έξι μυστηριώδεις αστυνομικές ιστορίες του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, με ήρωα τον πιο έξυπνο ντετέκτιβ του κόσμου. Ο Σέρλοκ Χολμς, με την εκπληκτική του ικανότητα να συλλέγει στοιχεία, να συνδυάζει γεγονότα και να παρατηρεί λεπτομέρειες που οι υπόλοιποι αγνοούν, καταφέρνει να φτάσει στα σωστά συμπεράσματα και να λύσει ακόμα και τις πιο δύσκολες υποθέσεις.. Μαζί με τον καλό του φίλο και συνεργάτη, δόκτορα Γουάτσον, καλούνται να ξεδιαλύνουν υποθέσεις που κρύβουν πολλά παράξενα γεγονότα, απρόοπτα και ανατροπές. Το νησί της Ίμβρου βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο, κοντά στα Δαρδανέλλια και τον Ελλήσποντο ενώ αναφέρεται και στην Ιλιάδα του Ομήρου, στη ραψωδία Ν. Στο βιβλίο «Παραμύθια της Ίμβρου», σε λογοτεχνική απόδοση και επιμέλεια της Εύης Τσιτιρίδου- Χριστοφορίδου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σαΐτη, θα διαβάσετε 15 υπέροχα λαϊκά παραμύθια, μύθους, θρύλους και παραδόσεις της Ίμβρου, που προέρχονται από πρωτότυπο αρχειακό υλικό και απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες. Το βιβλίο περιλαμβάνει πρόλογο του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, καθώς η Ίμβρος είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του. Περιέχει επίσης, παράρτημα με ιστορική αναδρομή πλαισιωμένη από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, γλωσσάρι και βιβλιογραφία – πηγές. Ένα βιβλίο–κόσμημα που έχει εικονογραφήσει υπέροχα ο πολυβραβευμένος Νικόλας Ανδρικόπουλος. Μια πρώτη γνωριμία με την ιστορία και τον πολιτισμό της Ίμβρου και των αυτοχθόνων κατοίκων της. Ένας φόρος τιμής στην προσπάθεια κάθε ανθρώπου να διατηρήσει τα δικαιώματα, τη μνήμη και την ταυτότητά του, όπου γης. Το βιβλίο συνοδεύεται από μουσικό δίσκο (CD) με το τραγούδι «Ίμβρος» σε μουσική Δημήτρη Κάσσαρη, στίχους Εύης Τσιτιρίδου-Χριστοφορίδου και ενορχήστρωση-ερμηνεία από τον Γιώργο Νταλάρα. Μέρος των εσόδων από την πώληση του βιβλίου θα διατίθεται στο Σύλλογο, για την ενίσχυση των σκοπών του. Αν έχετε διαβάσει τα δυο πρώτα βιβλία με πρωταγωνιστή τον Ιούλιο Ζέβρα, τότε πιθανόν νομίζετε ότι ξέρετε τα πάντα για αυτόν. Όπως, για παράδειγμα, ότι είναι μονομάχος πρωταθλητής. Απελευθερωτής σκλαβωμένων θηρίων! Ένας επαναστάτης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας! Α και ότι έχει και μεγάλο κεφάλι… Στο τρίτο βιβλίο της ιδιαίτερα επιτυχημένης σειράς graphic novel του Γκάρι Νόρθφιλντ και των εκδόσεων Ψυχογιός «Ιούλιος Ζέβρα. Μπερδέματα με τους Αιγυπτίους», ο Ιούλιος ναυαγεί στις ακτές της αρχαίας Αιγύπτου, όπου τον νομίζουν για ΘΕΟ ΑΛΟΓΟ. Τότε, όπως καταλαβαίνετε, η τύχη του αλλάζει και σύντομα βρίσκεται να κάνει μπάνιο σε γάλα γαϊδάρας και να στέφεται… φαραώ. Αλλά πόσο, άραγε, θα κρατήσει αυτή η τύχη; Τέσσερα παιδιά. Ένα μυστηριώδες αέριο που απειλεί τον πλανήτη. Εννιά μέρες διορία για να σώσουν τον κόσμο. Τι κάνεις όταν η αποστολή σου είναι το ακατόρθωτο; Οι απαντήσεις στο νέο βιβλίο της Ελένης Ανδρεάδη «Ο Τζάστιν Γκρέι και οι φύλακες του κόσμου», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου. Ο δωδεκάχρονος Τζάστιν Γκρέι έχει βαρεθεί τους υπερήρωες και τα απίστευτα κατορθώματά τους. Στην αληθινή ζωή -σίγουρα πάντως στη δική του ζωή- οι κακοί και οι νταήδες είναι εκείνοι που πάντοτε νικούν. Όταν όμως έξω από το παράθυρό του ανακαλύπτει έναν άκρως απόρρητο φάκελο με αινιγματικά στοιχεία για ένα επικίνδυνο αέριο που απειλεί τον πλανήτη, θα κληθεί ο ίδιος να σώσει τον κόσμο. Με τη βοήθεια του κολλητού του Πραβ, της αντιδραστικής Ζόι και της δημοφιλούς μπλόγκερ του σχολείου Λάνα, ο Τζάστιν ρίχνεται στο κυνήγι των στοιχείων που θα αναγκάσουν τον Πρόεδρο της Αμερικής να πάρει μέτρα για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη. Θα μπορέσουν τέσσερα συνηθισμένα παιδιά να καταφέρουν το αδύνατο, την ίδια ώρα που ένας απειλητικός άντρας τα καταδιώκει στα πέρατα της Γης; Όταν η Φρού Λαφάν μπλέκει άθελά της σε μια ληστεία στο σού-

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

21.05.2018

περ μάρκετ της γειτονιάς, χάρη στα μαθήματα Τae Κwon Do στα οποία την έχει γράψει η μαμά της, θα μεταμορφωθεί σε ηρωίδα της ημέρας και θα κερδίσει μια εβδομάδα δωρεάν διακοπές σ’ένα υπερπολυτελές θέρετρο. Πώς, λοιπόν, θα βρεθεί η Φρού ξαφνικά στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού; Τι ζητάει ένα κορίτσι σαν και αυτή παρέα με τον γοητευτικό Ίαν Μακλάουντ και την εκνευριστικά τέλεια Γιουβένα Κράουν, δυο νεαρούς μυστικούς πράκτορες; Και ποιος την προσέλαβε για να προστατεύσει το πολυτιμότερο αντικείμενο της Βασίλισσας της Αγγλίας; Στο νέο βιβλίο της Φανής Τερζόγλου «Η Φρού Λαφάν στην Υπηρεσία του Στέμματος» (εκδόσεις Ψυχογιός, εικονογράφηση Λέλα Στρούτση) μια νέα υπερκατάσκοπος γεννιέται! Η δυναμική Φρου Λαφάν υπόσχεται ατελείωτη περιπέτεια και δράση ενώ παράλληλα διδάσκει στα παιδιά από 9 ετών τις αξίες της ζωής, την αγάπη, αλλά και την επιμονή για να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο. Από τα Ελληνικά Γράμματα κυκλοφορούν δυο ξεχωριστά βιβλία του Giuseppe Zanetto, που θα φέρουν τους νεαρούς αναγνώστες σε επαφή με την Αρχαία Ελλάδα. «Η Οδύσσεια του Ομήρου» παρουσιάζει το ταξίδι της επιστροφής του Οδυσσέα από την Τροία στην Ιθάκη, στο οποίο αντιμετωπίζει τέρατα, τρικυμίες, μάγισσες και σειρήνες, και χάνει όλους του τους συντρόφους. Σε αυτή την ευρηματική Οδύσσεια, πιστή στο ομηρικό έπος, την αφήγηση των γεγονότων την κάνουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές και αυτόπτες μάρτυρες, με γλώσσα συναρπαστική και απλή: ο Τηλέμαχος, ο γιος του Οδυσσέα, η Αρήτη, η βασίλισσα των Φαιάκων, ο Εύμαιος, ο πιστός δούλος, η Πηνελόπη, η γυναίκα του βασιλιά της Ιθάκης, και ο ίδιος ο Οδυσσέας. Στο βιβλίο «Ταξίδι στην Ελλάδα», ένας Ιταλός παππούς, καθηγητής Ελληνικής Λογοτεχνίας, ταξιδεύει με τα τέσσερα εγγονάκια του στη χώρα μας. Έτσι έχουμε μια μοναδική ευκαιρία, ακολουθώντας τις διαδρομές τους, να γνωρίσουμε κι εμείς τις ρίζες του πολιτισμού μας. Αθήνα, Δελφοί, Ολυμπία, Ιθάκη και Μυκήνες είναι οι σταθμοί της περιήγησής τους. Υπέροχα τοπία που διατηρούν ακόμα και σήμερα πανάρχαια ίχνη, άλλα φανερά κι άλλα κρυμμένα, όλα άμεσα συνδεδεμένα με την ιστορική μνήμη. Ο παππούς εξηγεί στον Τζιόρτζιο, τη Λουτσιάνα, τον Αντρέα και τη Σάρα –ή αλλιώς στον Γιωργάκη, τη Φωτεινούλα, τον Αντρίκο και τη Σαρούλα, όπως του αρέσει να τους φωνάζει– όλα όσα συναντούν. Η αφήγησή του μας ταξιδεύει στην ιστορία και στα έπη που γεννήθηκαν στα μέρη αυτά. Ένα συναρπαστικό ταξίδι που μπορούμε όλοι να κάνουμε από το σπίτι μας διαβάζοντας το βιβλίο, και κάποια μέρα να το πραγματοποιήσουμε στ’ αλήθεια. Ο Πολυχρόνης Κουτσάκης γράφει ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα για εφήβους, που θα γοητεύσει και τους ενήλικες. Στους «Ακροβάτες του χρόνου» (εκδόσεις Πατάκη) η ιστορία ξεκινάει το 1933. Ο Λεώ και η Ειρήνη είναι δύο έφηβοι που κουβαλούν από ένα φοβερό μυστικό ο καθένας. Μέσα στα επόμενα χρόνια, θα δημιουργήσουν μαζί ένα πολύ μεγαλύτερο μυστικό: πίσω από τις πιο ερωτικές, τις πιο τρομακτικές, τις πιο αστείες, τις πιο περιπετειώδεις και τις πιο θλιβερές στιγμές που σημάδεψαν τον εικοστό αιώνα, βρίσκονταν όλοι κι όλοι δύο άνθρωποι. Αυτή είναι η ιστορία τους. Η ιστορία του πιο μεγάλου έρωτα που γεννήθηκε ποτέ και των ανθρώπων που συνάντησαν τους δύο ερωτευμένους και άλλαξαν πορεία ζωής. Μερικοί απ’ αυτούς ήταν: Οι ιδρυτές του μαγικού τσίρκου Σκοτ. Οι δημιουργοί του Σούπερμαν, Τζο Σούστερ και Τζέρι Σίγκελ. Ένας γέρος που δεν έτρωγε τα μπισκότα του. Μια πονόψυχη νεαρή μαγείρισσα. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Πάμπλο Πικάσσο και ο Ανρί Ματίς, ο Μάρκος Βαμβακάρης, η Άγκαθα Κρίστι, ο «άγγελος του θανάτου» Τζόζεφ Μένγκελε, ο παρ’ ολίγον δολοφόνος του Χίτλερ, Γκέοργκ Έσλερ, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο διάσημος ψυχίατρος Καρλ Γιουνγκ. Έτσι, φτάνουμε στο 2018. Ο Λεωνίδας και η Αφροδίτη είναι ένα ερωτευμένο ζευγάρι εφήβων που δεν μπορούν με τίποτα να τα βρουν με τους γονείς τους και δυσκολεύονται να τα βρουν μεταξύ τους. Οι απαντήσεις που ψάχνουν ίσως βρίσκονται μέσα στην απίθανη ιστορία του παππού και της γιαγιάς του Λεωνίδα.

21.05.2018

ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ MOLLER’S ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΆΣΕΙΣ

Αυτό που χρειάζεται ένας μαθητής για να έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας στις εξετάσεις είναι η καλή σωματική και ψυχολογική του κατάσταση, παράλληλα με τη σωστή διαχείριση του χρόνου του. Το μουρουνέλαιο MOLLER’S (σε υγρό ή κάψουλες) βοηθάει, σύμφωνα με κλινικές μελέτες, στην καλή ψυχολογία και στην καλή σωματική κατάσταση, πράγμα που συνεπάγεται μεγαλύτερες αντοχές και καλύτερη συγκέντρωση και μνήμη. Για καλύτερη υγεία/ λειτουργία σώματος/εγκεφάλου το μουρουνέλαιο MOLLER’S μπορεί να αποδειχθεί ένας πολύτιμος σύμμαχος του μαθητή – και όχι μόνο! Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα http://www.mollers.gr Apollonian Nutrition, 16χλμ. Λεωφ. Σπάτων, Αθήνα, τηλ. 210-8100008

BEPANTHOL® SUN ΒΡΕΦΙΚΉ ΑΝΤΗΛΙΑΚΉ ΚΡΈΜΑ SPF 50+ ΜΕ ΔΏΡΟ BEPANTHOL BABY BALM

100% φυσικά φίλτρα για την εύθραυστη βρεφική επιδερμίδα

ΑΥΤΟΚΌΛΛΗΤΑ STICK2STICK ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΌ ΔΩΜΆΤΙΟ

Το σπίτι μας είναι ο πιο «δικός μας» χώρος. Πρέπει να μας γεμίζει θετική ενέργεια, να είναι φιλόξενος και να μας ξεκουράζει μετά από μια δύσκολη μέρα. Ειδικά το παιδικό δωμάτιο πρέπει να παρέχει θαλπωρή, αίσθηση ασφάλειας και οπτικά ερεθίσματα που να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του παιδιού. Η stick2stick σχεδιάζει μοναδικές, πρωτότυπες προτάσεις για κάθε χώρο σας βασισμένη σε αυτές τις αρχές. Όλα τα αυτοκόλλητα προάγουν την μάθηση, είναι μη τοξικά, τοποθετούνται χωρίς εργαλεία και αφαιρούνται εύκολα, χωρίς να προκαλούν φθορά στον τοίχο. Ανακαλύψτε υπέροχες ιδέες για τη διακόσμηση του παιδικού δωματίου αλλά και κάθε χώρου σας, σε πολύ προσιτές τιμές και απλά... ανανεωθείτε! Σχεδιάζονται και παράγονται στην Ελλάδα. Shop Online: Stick2stick.eu Fb: Stick2stick

Η Bepanthol® Sun Βρεφική Αντηλιακή Κρέμα προσφέρει μέγιστη προστασία SPF 50+ από τις ακτίνες UVA+UVB με 100% φυσικά φίλτρα που προσφέρουν ιδανική προστασία της ευαίσθητης βρεφικής επιδερμίδας σε κάθε έξοδο του μωρού. Με υποαλλεργική σύνθεση υψηλής ανεκτικότητας, χωρίς parabens/συντηρητικά, αλκοόλ, άρωμα ή χρωστικές, η Bepanthol® Sun Βρεφική Αντηλιακή Κρέμα SPF 50+ δεν επιβαρύνει το δέρμα των μωρών και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης αλλεργικών αντιδράσεων. Περιέχει προβιταμίνη Β5, γνωστή για την ενυδάτωση του δέρματος και την υποστήριξη της φυσικής διαδικασίας ανάπλασής του, έχει αντιοξειδωτική δράση χάρη στη βιταμίνη Ε που περιέχει, δεν αφήνει λευκά σημάδια, είναι κατάλληλη για χρήση στο πρόσωπο και στο σώμα, έξτρα αδιάβροχη και εξαιρετικά ανθεκτική στο νερό. Με την αγορά της Bepanthol® Sun Βρεφική Αντηλιακή Κρέμα SPF 50+, παίρνετε δώρο τη Bepanthol® baby balm, που προσφέρει διπλή διάφανη προστασία από τα συγκάματα στα μωρά με 5% προβιταμίνη Β5. Η Bepanthol® baby balm είναι φιλική ακόμα και για το δέρμα των πρόωρων νεογνών, υποαλλεργική, χωρίς parabens, συντηρητικά, άρωμα και χρωστικές ουσίες. Θα τα βρείτε σε φαρμακεία και σε καταστήματα καλλυντικών.

CRAZY ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ ΑΠΌ ΤΗ ΔΑΝΊΑ- ΣΥΝΔΥΆΣΤΕ ΔΙΑΣΚΈΔΑΣΗ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑ!

Οι περιπέτειες χρειάζονται ασφάλεια και άνεση, ώστε να είναι διασκεδαστικές και γλυκές! Η Crazy Safety μάς εξασφαλίζει ένα ελαφρύ κράνος που κρατά το κεφάλι ασφαλές και δροσερό. Επιλέγοντας μέσα από τα μοναδικά σχέδια, το παιδί θα βρει έναν καλό φίλο για να μοιράζεται τη διασκέδαση μαζί του. Τα κράνη της Crazy Safety είναι εύκολα και άνετα στη χρήση – ακόμα και κατά τη διάρκεια μεγάλων διαδρομών. Ανεξάρτητα από τον τελικό προορισμό, τα κράνη της Crazy Safety θα δώσουν στο παιδί την ευκαιρία να αναπτύξει τον κινητικό του συντονισμό, αλλά και να μάθει από πολύ νεαρή ηλικία πως δεν πάμε πουθενά χωρίς το κράνος μας! Θα τα βρείτε στο www.cozykids.gr

PHARMASEPT: Η ΚΑΛΎΤΕΡΗ ΠΕΡΙΠΟΊΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΊ ΣΑΣ

NEWTON 1.2.3 IFIX, ΤΟ ΚΆΘΙΣΜΑ ΑΥΤΟΚΙΝΉΤΟΥ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΊΤΑΙ ΑΠΌ 1 ΈΩΣ 12 ΈΤΗ

Το Newton είναι ένα κάθισμα αυτοκινήτου τελευταίας γενιάς, που έχει εγκριθεί για τις ομάδες 1, 2 και 3 δηλαδή από τα 9 έως τα 36 κιλά κατά προσέγγιση από 1 έως 12 ετών. Σχεδιασμένο για την μεταφορά του μωρού σε αυτοκίνητα εξοπλισμένα με υποδοχές Isofix και άνω σημείο πρόσδεσης για να παρέχει ασφάλεια και άνεση. Το παιδικό κάθισμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς προσαρμόζεται στην ανάπτυξη του παιδιού. Το ανατομικό κάθισμα έχει τη δυνατότητα ρύθμισης της κλίσης της πλάτης σε τέσσερις θέσεις, εξασφαλίζοντας ένα άνετο και ξεκούραστο ταξίδι. Διαθέτει ένα μαλακό μαξιλάρι το οποίο κάνει το κάθισμα άνετο για τα μικρά παιδιά. Το προσκέφαλο διαθέτει ρυθμιζόμενο ύψος 9 θέσεων για να ακολουθεί την ανάπτυξη του παιδιού, ενώ το εργονομικό και κεκλιμένο σχήμα του εμποδίζει το κεφάλι του παιδιού να πέσει μπροστά κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το κάθισμα είναι επίσης εξοπλισμένο με τεχνολογία Side Head Protection και πλευρικά ένθετα από EPS για μεγαλύτερη προστασία σε περίπτωση πλευρικών συγκρούσεων. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε το www.inglesina.gr

Με απόλυτο σεβασμό και γνώμονα την ευαίσθητη επιδερμίδα των παιδιών, η Pharmasept δημιούργησε μια εξειδικευμένη σειρά παιδικής περιποίησης, βασισμένη σε κλινικά μελετημένες φόρμουλες, με αγνές & φυσικές πρώτες ύλες, που καλύπτει τις ανάγκες της παιδικής & προεφηβικής ηλικίας. Τα προϊόντα της σειράς Pharmasept Kid Care περιλαμβάνουν πολύτιμα φυτικά συστατικά και βιταμίνες (βιομιμητικά φωσφολιπίδια, βιταμίνη F, aloe vera, πρωτεΐνες μεταξιού) που τα καθιστούν ιδανικά για καθημερινή χρήση. Παρέχουν ενισχυμένη καταπραϋντική δράση και περιποιούνται την παιδική επιδερμίδα αφήνοντάς την ενυδατωμένη και απαλή. Τα προϊόντα Pharmasept παρασκευάζονται με ειδικά σχεδιασμένα συστατικά ανώτερης ποιότητας, απόλυτα ανεκτά, ασφαλή και αποτελεσματικά για την παιδική επιδερμίδα. Το Kid Soft Bath είναι ένα υποαλλεργικό παιδικό αφρόλουτρο για σώμα και ευαίσθητη περιοχή, ιδανικό για καθημερινή χρήση. Δεν περιέχει SLES/SLS. Χάρη στους ήπιους καθαριστικούς παράγοντες που περιέχει, απομακρύνει τους ρύπους και απαλλάσσει από τις οσμές, χωρίς να ξηραίνει ή να ερεθίζει την ευαίσθητη παιδική επιδερμίδα. Τα βιομιμητικά φωσφολιπίδια, τα ω3-ω6 λιπαρά οξέα και η προβιταμίνη Β5 βοηθούν στην ενυδάτωση της επιδερμίδας, και η βιζαβολόλη, το έλαιο χαμομηλιού και η αλόη στην καταπράυνσή της, παρέχοντας επίσης αντιμικροβιακή δράση. Δοκιμασμένο σε ευαίσθητες επιδερμίδες. Η Kid Soft Hair Lotion είναι παιδική λοσιόν καθημερινής χρήσης που ξεμπερδεύει και περιποιείται τα μαλλιά, συμβάλλοντας στην υγιή όψη τους. Δεν περιέχει σιλικόνη και οινόπνευμα. Τα βιομιμητικά φωσφολιπίδια που περιέχει περιποιούνται και θρέφουν τα μαλλιά χωρίς να τα βαραίνουν, ενώ η προβιταμίνη Β5 και οι πρωτεΐνες μεταξιού ενυδατώνουν την τρίχα. Η πρόπολη και το εκχύλισμα χαμομηλιού ανακουφίζουν από τυχόν ερεθισμούς στο τριχωτό της κεφαλής. Χρησιμοποιείται σε βρεγμένα μαλλιά χωρίς να χρειάζεται ξέβγαλμα. www.pharmasept.gr

ΑΘΛΗΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΙΟΝΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ «AΘΛΗΤΙΚΌ ΚΑΛΟΚΑΊΡΙ ‘18’»

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, η ΙΟΝΙΟΣ ΣΧΟΛΗ, σε μία προσπάθεια εποικοδομητικής και δημιουργικής απασχόλησης των παιδιών στο ξεκίνημα των διακοπών τους, διοργανώνει το Καλοκαιρινό - Αθλητικό της Πρόγραμμα από τις 18/6/2018 έως τις 13/7/2018, που περιλαμβάνει 4 υποπρογράμματα. A. Παιδί & Παιχνίδι: Παιδικό Πρόγραμμα με στόχο τη γνωριμία των παιδιών ηλικίας 4 έως 7 ετών με διάφορα αθλήματα, τη φύση, την πισίνα και τη θάλασσα. B. Παιδί & Άθληση: Προσφέρει τη δυνατότητα στα παιδιά 8 έως 11 ετών να γνωρίσουν και να συμμετάσχουν σε αθλήματα με σκοπό να προάγουν την ομαδικότητα και τη συνεργασία. Γ. Παιδί & Δράση: Η επαφή με τη φύση δίνει στα παιδιά ηλικίας 12 έως 15 ετών την ευκαιρία να αποκτήσουν νέες εμπειρίες γεμάτες δράση, όπως ποδήλατο βουνού, τοξοβολία, αναρρίχηση - καταρρίχηση - πεζοπορία, ιππασία, ποδόσφαιρο 5x5, windsurfing κ.ά. Δ. Εξειδικευμένα Αθλήματα: Football - Basketball Camp, ποδόσφαιρο 5x5, κολύμβηση, εκδρομές για μπάνιο στη θάλασσα, ποδηλασία, τοξοβολία, αναρρίχηση, κ.ά. Girls’ Activities ειδικά για τις «μικρές κυρίες». Aerobic, μοντέρνοι χοροί, ενόργανη & ρυθμική, κολύμβηση, εκδρομές για μπάνιο στη θάλασσα, ποδηλασία, τοξοβολία, αναρρίχηση, κ.ά. Στις 18 Ιουνίου ξεκινά το «Αθλητικό Καλοκαίρι ‘18» στην ΙΟΝΙΟ ΣΧΟΛΗ. Δηλώστε μέχρι 14 Ιουνίου τη συμμετοχή σας στο τηλέφωνο 210 613 6693 ή στο www.ionios.gr

21.05.2018

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ

ΒΑLLOONS: ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ 129, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 396, ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 49, Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟY ΜΑΡΙΝΟΥ ΑΝΤΥΠΑ 60 – 64, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 1, ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 16 & ΓΡΙΒA, ΒΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 6, BALLOONS– CAROUSEL ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 199, BALLOONS – CAROUSEL ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 16, ΚΑΛΑΜΑΚΙ ΚΑΛΑΜΑΚΙΟΥ 87 ΩΔΕΙΟ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ: ΑΘΗΝΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 422, ΑΙΓΑΛΕΩ ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ 240, ΚΗΦΙΣΙΑ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 281 & ΣΟΛΩΜΟΥ, ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΟΜΗΡΟΥ 68, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 7 – 9, ΓΛΥΦΑΔΑΣ Σ. ΛΑΖΑΡΙΔΗ 1 & Ν.ΖΕΡΒΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ: ΚΟΛΩΝΑΚΙ ΚΟΥΜΠΑΡΗ 1 T.G.I FRIDAYS: KOΛΩΝΑΚΙ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΒΑΜΒΑ 2, ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 43 ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: ΙΑΤΡΕΙΟ ΤΣΕΝΙΚΛΙΔΗ ΕΡΜΙΟΝΗ (ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΣ), ΚΡΥΣΤΑΛΛΗ ΚΩΣΤΑ & ΚΥΠΡΟΥ 2 ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΚΟΝΙΚΟΣ ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 170, ΩΡΑ ΤΕΧΝΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ 46 & ΠΩΓΩΝΙΟΥ 2, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΑΡΑΒΑΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΤΣΙΜΠΑ 37, VOLTA FUN TOWN Λ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 276 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: DYSLEXIA CENTER ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 421Β, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΡΜΑΣ (ΓΙΑΤΡΟΣ) ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ 53, BALLOONS ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΗΘΡΕΣ ΤΣΙΜΙΣΚΗ 13, MONTESSORY WAY OF LIFE ΚΩΝ. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ 9, STEM EDUCATION ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΜΑΡΟΥΛΗ 7, ΑΙΓΑΛΕΩ: ICE N’ SCATE ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΠΑ 7 AΛΙΜΟΣ: ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ 4, ΜΠΟΡΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: ΑΠΟ ΤΟ Α ΕΩΣ ΤΟ Ω ΜΠΟΥΣΙΟΥ 34, ΚΕΝΤΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ «ΕΝ ΓΝΩΣΕΙ» ΒΟΛΑΝΑΚΗ 17 & ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΙΟΥ, ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ (ΓΡΑΦΕΙΟ) ΛΑΚΩΝΙΑΣ 16, ΘΕΑΤΡΟ ΠΟΡΤΑ ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 59, ΚΑΠΑΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ) ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑ 5 & ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ: ΠΑΙΞΕ ΓΕΛΑΣΕ ΚΥΠΡΙΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ 14 ΒΑΡΗ-ΒΑΡΚΙΖΑ: ΦΟΥΡΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 98 & ΑΦΡΟΔΙ-

ΤΗΣ, PAPERCLUB ΒΑΣ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 1, ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΒΑΡΗΣ ΚΥΡΓΙΩΝ 15, ΒΟΥΛΑ: ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΦΡΑΓΚΟΛΙΝΟ ΘΑΣΟΥ 1 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ: ΜΠΟΤΣΟΥ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ (ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ) Λ. ΠΕΝΤΕΛΗΣ 39Α , ΑΓΡΙΟΚΥΚΝΟΙ ΓΡΑΜΜΟΥ 14, PLAYGYM, ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ 18 ΒΥΡΩΝΑΣ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΜΠΟΥΡΑ ΧΡΥΣΑΝΘΗ Ν. ΕΛΒΕΤΙΑΣ 31, ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΣΓΟΥΡΩΣ ΦΟΡΜΙΩΝΟΣ 137, ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΧΟΡΟΥ ΝΤΑΝΚΑΝ ΧΡΥΣΑΦΗΣ 34 ΓΑΛΑΤΣΙ: ΣΤΑΣΙΝΑΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ 139 & ΒΕΪΚΟΥ 1 ΓΕΡΑΚΑΣ: ΜΕΛΛΙΣΑΝΘΗ ΛΕΩΦ.ΜΑΡΑΘΩΝΟΣ 176 ΓΛΥΦΑΔΑ: FLEXASHOP ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ 2, MY PLAYCE ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 32, ΡΟΖΥ ΚΥΘΝΟΥ 22 & ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 6, ART & HOBBY ΛΑΖΑΡΑΚΗ 10, BABY BEAUTY ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 24-26, FRIDAYS ΛΑΖΑΡΑΚΗ 43, ΦΡΑΓΚΟΛΙΝΟ (ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ) ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 55, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΣΚΡΕΚΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ 94, BALUX CAFE (ΑΣΤΕΡΑΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ) ΑΣΤΕΡΙΑ ΓΛΥΦΑΔΑΣ, LAPIN MAGIC LAND ΛΕΩΦ.ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 97, OLIVER FAMILY HOUSE (ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ PLAZA) Λ.ΔΗΜ.ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 37, ΔΑΦΝΗ: 3ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΑΦΝΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 74, ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΔΑΦΝΗΣ ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ 146 ΖΩΓΡΑΦΟΥ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΚΟΛΤΣΙΟΥ (ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ – ANAΠΤΥΞΙΟΛΟΓΟΣ) ΟΥΛΩΦ ΠΑΛΜΕ 33, KENTΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ LINGUALAND ΓΑΛΗΝΗΣ 34 ΙΛΙΟΝ: Β. & Π. ΚΩΤΟΥΛΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 43 ΙΛΙΣΙΑ: ΚΕΝΤΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΠΑΠΑΒΑΛΣΑΜΗ ΚΡΑΤΕΡΟΥ 36, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ -ΚΡΕΚΑ Η. ΠΟΤΑΜΙΟΥ 2, ΔΑΜΑΛΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ) ΛΕΩΦ. ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 86 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΣΙΒΡΙΣΣΑΡΙΟΥ 6, ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 144, ΩΡΑ ΓΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΕΘΝ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ 1, 1ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ, 2ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ, ΚΑΛΛΙΘΕΑ: ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΟΥΝΤΖΗ ΔΟΪΡΑΝΗΣ 8-10, ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ (ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ) ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΟΥΣ & ΣΑΧΤΟΥΡΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑ: EVEREST ΠΕΙΡΑΙΩΣ 141, ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΜΑ-

ΛΕΙΑΣ 2-4, ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΦΩΚΙΑΝΟΥ ΒΑΣ. ΟΛΓΑΣ 1, ΙΑΝΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 24, ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΟΔΡΟΥ 9, ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΕΡΕΧΘΕΙΟΥ 22, ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΡΑΤΖΑ 7 & ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΣΟΥ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ 16, ΑΤΤΕΝΙUM ΩΔΕΙΟ ΑΔΡΙΑΝΟΥ 3, ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΗΒΗΣ 23, ΣΟΚΟΛΑΤΑ 56 ΕΡΜΟΥ 56, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 94, ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΛΙΒΑΝΗ ΣΟΛΩΝΟΣ 98, ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 59-61, ΘΕΑΤΡΟ 104 ΕΥΜΟΛΠΙΔΩΝ 41, ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 100, ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 12, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 65, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 118, ΚΑΦΕ ΚΟΡΝΑΡΟΥ ΚΟΡΝΑΡΟΥ & ΕΡΜΟΥ, ΘΗΣΕΙΟ ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥΡΝΑΒΙΤΟΥ 7, ART & HOBBY ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ 31, BIOS ΠΕΙΡΑΙΩΣ 84, ΑΓΚΥΡΑ (ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ) ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΘΕΑΤΡΟ ΑΒΑΤΟΝ ΕΥΠΑΤΡΙΔΩΝ 3, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΝΗΣ (ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΣΟΛΩΝΟΣ 52, ΡΟΙΝΙΩΤΗ ΣΤΑΜΑΤΙΑ (ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 96, ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΙΑΝΤΖΟΓΛΟΥ (ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ – ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ) ΠΑΣΤΕΡ 11, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 10-12, ΘΕΑΤΡΟ ΚΙΒΩΤΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 115, ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΠΠΑ ΚΥΨΕΛΗΣ 2, ΤΣΙΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΚΥΨΕΛΗΣ 80, FOKA NEGRA Cafe-Bistrot ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΝΕΓΡΗ 32, ΚΟΥΚΛΟΣΠΙΤΟ ΠΡΑΣΣΕΙΝ ΑΛΟΓΑ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 60 ΚΟΛΩΝΑΚΙ: EΡΓΑΣΤΗΡΙ ΘΕΑΤΡΟΥ ΠΟΡΤΑ – ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΛΙΝΑΣ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 54, ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ (ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 5, ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΔΟΥΚΑ 4, ΜΑΡΙΑ ΔΑΜΟΛΗ(ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΟΣ) ΒΑΣ.ΣΟΦΙΑΣ 25, IFA ΣΙΝΑ 31, CAKE ΗΡΟΔΟΤΟΥ 15, ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ – ΛΙΛΙΑΝ ΒΟΥΔΟΥΡΗ ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ & ΚΟΚΚΑΛΗ, YOLENIS ΣΟΛΩΝΟΣ 9, ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΑΜΤΣΑ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ) ΔΕΙΝΟΚΡΑΤΟΥΣ 11, JACK IN THE BOX, ΧΑΡΗΤΟΣ 13 ΚΟΥΚΑΚΙ: ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 70, ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ: ΠΑΛΑΤΑΚΙ ΣΥΡΟΥ 48, ΠΛΑΣΤΕΛΙΝΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΜΑΡΚΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ 3 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ ΜΥΣΤΡΑ 51 ΚΗΦΙΣΙΑ: PLAYMOBIL FUN PARK

ΑΜΑΛΙΑΔΟΣ 4 & ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, LITTLES ΕΛΑΙΩΝ 23, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΕΥΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΚΥΡΙΑΖΗ 6-8, ΜΟΥΣΕΙΟ ΟΤΕ ΠΡΩΤΕΟΣ 25, LAPIN MAGIC LAND 17Ο ΧΛΜ ΕΘΝ. ΟΔΟΥ ΑΘΗΝΩΝ-ΛΑΜΙΑΣ MAΡΟΥΣΙ: PASTIS EMΠΟΡΙΚΟ «GOLDEN HALL», EVITA ΑΓ. ΦΙΛΟΘΕΗΣ 1 & ΠΑΡΝΗΘΟΣ, ΜΙΚΥ ΔΩΡΙΕΩΝ 17 (ΕΝΑΝΤΙ ΟΛΥΜΠ. ΣΤΑΔΙΟΥ), ΙΑΝΟΣ GOLDEN HALL ΜΑΡΟΥΣΙ, MAIK ARTISTIC TEAM(KOMMΩΤΗΡΙΟ) ΚΗΦΙΣΙΑΣ 41-47 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ AVENUE, VOLTA FUN TOWN Λ.ΚΗΦΙΣΙΑΣ 41-45 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ AVENUE, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΔΟΥΚΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 151, ΜΟΣΧΑΤΟ: JUNIORS ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 84 Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟ: ΜΑGENTA ARTY WORKSHOP ΑΓ.ΤΡΙΑΔΟΣ 8 Ν. ΚΟΣΜΟΣ: KENTΡO ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΖΙΑΝΙΚΑ ΑΓΛΑΟΝΙΚΗΣ 9, LINA DANCE STUDIO ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΤΙΜΟΞΕΝΟΥΣ 17, Ν. ΣΜΥΡΝΗ: MARK & ALICE ΚΟΡΑΗ 31, ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ 2ας ΜΑΙΟΥ 3, ΚΕNTΡΑ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ SO EASY ΚΑΛΛΙΠΟΛΕΩΣ 1, ΓΥΑΛΙΝΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΛΕΩΦ. ΣΥΓΓΡΟΥ 143, CAKE 22 2(ΟΣ) ΜΑΪΟΥ, ΙΔΕΕΣ-ΦΡΟΥ ΦΡΟΥ-ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ 26, ΧΗΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 86 Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ: GYMBOREE PLAY & SING (ΔΗΜ.ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ) ΤΑΤΟΙΟΥ 102, DANCING SCISSORS (ΚΟΜΜΩΤΗΡΙΟ) ΤΑΤΟΙΟΥ 102 ΝΙΚΑΙΑ: ΡΙΖΑΚΗ ΣΟΦΙΑ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) Κ. ΓΙΕΜΕΛΟΥ 323, ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ 7Ης ΜΑΡΤΙΟΥ 57 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: ΦΡΟΥΤΟΠΛΑΝΗΤΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ «ATHENSMILLENIUM» YMHTTOY 110, BABY HAIR ART GK. ΣΠΥΡΟΥ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 25, STEP BY STEP ΠΛΩΤΙΝΟΥ 5, FACE STRANE ΛΕΩΦ. ΒΑΣ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 5-7, ΘΕΑΤΡΟ SCROW ΑΡΧΕΛΑΟΥ 5, ΛΕΞΙΚΟΠΩΛΕΙΟ ΣΤΑΣΙΝΟΥ 13, ΠΛΕΙΑΔΕΣΣΠΥΡΟΥ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 62 ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ: ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ, ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ, ΑΟΠΦ ΦΑΛΗΡΟΥ (ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟ Π.ΦΑΛΗΡΟΥ) Δ.Α.Κ ΠΑΛΑΙΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ, VOLTA FUN TOWN ΜΑΡΙΝΑ ΦΛΟΙΣΒΟΥ, BOOKTALKS ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ 47 & ΑΓΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 58 ΠΑΠΑΓΟΥ: VERDE ΑΛΣΟΣ ΠΑΠΑΓΟΥ, ΣΤΡ. ΑΛ. ΠΑΠΑΓΟΥ & ΠΕΝΤΕΛΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΛΙΛΗ ΜΕΛΑ (ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 5, ΜΑΓΕΜΕΝΗ ΠΥΞΙΔΑ ΑΛΚΙΒΙΑΔΟΥ 165, ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΕΧΝΗ ΑΛΚΙΒΙΑΔΟΥ 57 & ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΑΣ, ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΡΑ-

ΟΛΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 43 & ΚΑΡΑÏΣΚΟΥ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΡΩΜΑ ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 46-48, MINI SPORT SCLUB ΣΩΤΗΡΟΣ 39 & ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ 159, ΗΑPPY HIPPIE MEΣΟΛΟΓΓΙΟΥ 16 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: MIND THE GAP ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΒΕΑΚΗ 29, ΑRT & HOBBY ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 65 ΠΕΥΚΗ: WONDERLAND ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 3 ΣΕΠΟΛΙΑ: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΒΡΕΦΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΡΟΔΟΥ 181 ΣΠΑΤΑ: EMΠΟΡΙΚΟ ΠΑΡΚΟ «SMARTPARK» ΕΜΠΟΡ. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΥΛΑΚΗ, SMART PLAYLAND ΕΜΠΟΡ. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΥΛΑΚΗ ΤΑΥΡΟΣ: ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗKAKOYIANNIS FOUNDATION ΠΕΙΡΑΙΩΣ 206, EMΠΟΡΙΚΟ «ΑΤΗΕΝSHEART» ΠΕΙΡΑΙΩΣ 180, VOLTA FUN TOWN ΠΕΙΡΑΙΩΣ 180, ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 254, ΦΙΛΟΘΕΗ: ΠΑΛΙΑ ΑΓΟΡΑ ΚΕΧΑΓΙΑ 26, ΝΗΠΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 1 & ΒΑΣ. ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗΣ XAÏΔΑΡΙ: PROSKALO ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ 31, BALLOONS-COCO LIGO ΧΙΟΥ 16 ΧΑΛΑΝΔΡΙ: ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ KATΣΟΥΛΙΕΡΗ 4, Ι LOVEDYSLEXIA ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 107 & ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ, ΚΑΦΕ ΜΠΑΡ «ΤΟ ΣΠΙΤΙ» ΑΝΔΡ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 9, ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΕΣ ΜΕΡΕΣ (DANCEVACUUM), ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ 42, ΤΡΙΚΥΚΛΟ ΛΕΩΦ.ΠΕΝΤΕΛΗΣ 104, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΑΛΠΟΓΙΑΝΝΗ-ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ ΔΑΝΑΙΔΩΝ 2- ΠΛ.ΦΛΥΑΣ, ΚΕΝΤΡΟ ΝΟΗΣΗ ΔΙΟΝΥΣΟΥ 46, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ ΟΛΥΜΠΟΥ 25 ΧΟΛΑΡΓΟΣ: ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΑΕΤΙΔΕΩΝ 15, 1ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΧΟΛΑΡΓΟΥ, 2οςΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΧΟΛΑΡΓΟΥ ΨΥΧΙΚΟ: FROG AND THE CROWN OΜΗΡΟΥ 14, ΧΑΡΤΟΠΟΛΙΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 1 & ΛΕΩΦ.ΚΗΦΙΣΙΑΣ, GYMBOREE PLAY & MUSIC ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 198(1ος ΟΡΟΦΟΣ), SAFE BEBE ΔΗΜ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 13Α, ART & HOBBY ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 4, MY PLACE ΑΔΡΙΑΝΕΙΟΥ 44

Γίνετε συνδρομητές στο Taλκ. Πληροφορίες στο www.talcmag.gr