Geschiedenis van Haren

Binding 5

Geschiedenis van Haren

De geschiedenis van Haren werd bepaald door zijn ligging op de noordelijke uitloper van de Hondsrug, een lage heuvelrug in het oosten van Drenthe. Haren is de op een na noordelijkste plaats op de Hondsrug Groningen is de noordelijkste. De vroegste sporen van bewoning op het grondgebied van de huidige gemeente Haren gaan terug tot ongeveer 4500 jaar geleden. Archeologische opgravingen legden grafheuvels, een bekergraf en een hunebed bloot. Vondsten van munten en potscherven wijzen op bewoning in de Romeinse tijd en in de middeleeuwen. Die vondsten wijzen er op dat Haren sinds de vroege middeleeuwen al een permanente bewoning kende. De toevoeging 'haar' betekent hoge rug in het landschap begroeid met grassen en struikgewas. De dorpen van de voormalige gemeente Haren (Haren, Onnen, Glimmen en Noordlaren) waren in de middeleeuwen afzonderlijke buurtschappen. Ze maakten samen met andere buurtschappen deel uit van het rechtsgebied Gorecht, dat in 1040 door de toenmalige Duitse keizer werd geschonken aan de bisschop van Utrecht. Deze oefende sindsdien hier zowel het geestelijke als het wereldlijke gezag uit. Als plaats wordt Haren voor het eerst officieel genoemd in het jaar 1249. De plaats ligt aan de Rijksstraatweg, die een voortzetting vormt van de vroegere heirweg (Hereweg), de belangrijkste handelsroute tussen Groningen en de rest van het land. De oude Nicolaaskerk van Haren is gebouwd in de eerste helft van de 13e eeuw, waarschijnlijk op de plaats waar vroeger een heidens heiligdom stond. De kerk wordt voor het eerst vermeld in oude geschriften op 8 juni 1360. Rond 1600, na de reformatie, werd het een protestantse kerk. De toren is een aantal keren afgebrand, onder meer in 1465 en 1501. In 1914 werd de toren onder leiding van rijksbouwmeester C.H. Peters ingrijpend gerestaureerd. Het eenvoudige schilddak werd vervangen door een opvallende achtkantige houten torenspits, met leien gedekt, waarvan er maar weinig zijn in Nederland. De kerk beschikt over een Hinsz-orgel dat na restauratie in 2002 opnieuw in gebruik werd genomen. In 1392 kreeg de stad Groningen het Gorecht voor 100 jaar in pacht. Dit betekende onder andere dat de stad vanaf dat moment het Gorecht bestuurde en er rechtsprak. In 1460 kocht Groningen het Gorecht van de toenmalige bisschop. Aan het einde van de zestiende eeuw vormden de stad Groningen en de Ommelanden één provincie, waarvan ook Haren deel uitmaakt. Midden tussen het dorp Haren en de stad Groningen lag het in 1215 gestichte vrouwenklooster Yesse, een cisterciënzer-klooster. In 1594 werd het opgeheven, toen Groningen protestant werd.

(vervolg op pagina 11)

Westerholm in de wijk actief

Misschien kent u het woonzorgcentrum van Westerholm, waar u een mooi appartement kunt bewonen in een groene omgeving. En waar u lekker kunt eten en drinken, elkaar kunt ontmoeten en hele goede zorg kunt ontvangen. Maar wist u dat Westerholm ook iets voor u kan betekenen als u in uw eigen huis in de wijk woont? Als u bijvoorbeeld bent gevallen of als u zich ineens niet goed voelt. Dan wilt u de zekerheid dat u iemand kunt bellen, zo snel mogelijk. Dan kunt u gebruik maken van de persoonsalarmering van Westerholm. De professionele hulp van Westerholm is er altijd binnen 30 minuten. Misschien lukt het niet meer om iedere dag een warme maaltijd zelf te koken, of heeft u er ook gewoon geen zin in. U kunt dan een complete maaltijd afnemen van Westerholm die met verse ingrediënten in de eigen keuken met eigen koks en keukenmedewerkers is bereid. De maaltijd wordt door vrijwilligers bij u thuisbezorgd. En natuurlijk kunt u ook eten in het restaurant van Westerholm, dan gaat u heerlijk uit eten. Zo is het ook mogelijk om koffie te drinken in Westerholm, als de dag voor u alleen soms wel heel erg lang lijkt en u het fijn vindt om andere mensen te ontmoeten. Of wilt genieten van de films die worden gedraaid, muzikale optredens die worden verzorgd of een expositie wilt bekijken. Tijdens deze coronaperiode is het helaas nog niet mogelijk voor wijkbewoners om deel te nemen aan activiteiten in Westerholm. Zodra de versoepelingen het mogelijk maken om u weer te ontvangen bent u weer van harte welkom. Op onze website www.westerholm.nl houden we u op de hoogte van alle ontwikkelingen. En natuurlijk is er nog ons wijkteam dat zorg verleent als u zorg nodig heeft. Dat kan gaan om lichte zorg, maar soms ook hele zware zorg. De medewerkers zijn professionals, verzorgenden en verpleegkundigen. Zij staan in nauw contact met uw medische behandelaren zodat u verzekerd bent van de zorg die u nodig heeft. U ziet het, Westerholm is veel meer dan het woonzorgcentrum. Als u nieuwsgierig bent geworden, kijk dan eens op de website van Westerholm www.westerholm.nl. Ook kunt u bellen met 050 5342122.

Dineke Katerberg

directeur-bestuurder

(vervolg van pagina 9) Nu ligt op de plaats van het klooster het gehucht Essen. Ook heeft Haren aan de Drentsche Aa jarenlang een haven gehad, die nu echter gedempt is. Bij Haren lag vroeger de buitenplaats Emdaborg. De voorganger van dit huis werd in 1680 verkocht door Popco Everardi d'Embda, heette in de volksmond Popkenhof en werd 1739 afgebroken (en werd na de sloop 'Oldenburg' genoemd in de volksmond), waarop huize 'Emdaborg' werd gebouwd. Bij het huis hoorde de hovinge (boerderij) Lusthorst.

De Emdaborg staat ingetekend op de kaart van Theodorus Beckeringh uit 1781, waarop ook de hovinge genoemd wordt. Koopman Izaäk Busch liet begin 19e eeuw Emdaborg slopen om er buitenhuis Zorgvrij te bouwen. Hij overleed in 1812, waarop zijn erfgenamen tevergeefs poogden het gebouw te verkopen. Ook een poging achttien jaar later in 1830 door Titia Gerardina, de vrouw van de Harense burgemeester Jacobus van Trojen, mislukte. Zij verkocht het daarop op afbraak in 1832, waarop het waarschijnlijk begin 1833 werd afgebroken. Op de plek van de Emdaborg werden later de kleedkamers van voetbalvereniging VV Gorecht gehuisvest en op de plek van de hovinge werd een manege aangelegd, die inmiddels niet meer bestaat. In de buurt ligt een boerderij die de naam Lusthorst draagt. In 2010 besloot de gemeente Haren om hieromheen een klein 'borgcomplex' aan te leggen. In het centrum van het dorp staat de monumentale molen genaamd De Hoop. De molen dateert van 1839 en is gebouwd als korenmolen, maar werd later als oliemolen ingericht. De andere molen bij Haren is de poldermolen De Helper op de oostelijke oever van het Paterswoldsemeer. Vanaf 2010 (en ook eerder al) stond de politiek in de voormalige gemeente Haren in het teken van de discussie over de toekomst. Zelfstandigheid, samengaan met buurgemeente Tynaarlo waren de voorkeursopties. Het verzet leidde tot grote verdeeldheid in politiek en samenleving met als dieptepunt de bedreiging van gedeputeerde Patrick Brouns van de provincie Groningen. Het verzet werd gebaseerd op het referendum van 2014 waarin een meerderheid van de kiezers (74%) aangaf niet samen te willen gaan met de gemeenten Groningen en Ten Boer. Uiteindelijk werd in de Tweede en Eerste kamer besloten de herindeling door te zetten. Burgemeester Pieter van Veen was de laatste burgemeester van Haren. Bron: Wikipedia