Strefa Biznesu Jesień 2021 Łódź

EGZEMPLARZ BEZP ATNY

JesieŚ 2021 | Nr 03/2021 | dzienniklodzki.pl/strefa-biznesu

Zaczň a siň wielka bitwa o handlowe niedziele str. 10-13

LoŹa ódzka BCC obchodzi jubileusz 30-lecia str. 51

Nowy sezon kulturalny w cieniu czwartej fali pandemii str. 68-70

W kryzysie trzeba dzia ał!

FOT. ARCHIWUM GRUPA TRANSPORTOWA

Trzeba staĿ siň kowalem w asnego losu, zaczļĿ planowaĿ i zmusiĿ siň do dzia ania oraz budowania przysz oťci, gdyŹ jest to rzecz, którļ kontrolujemy – mówi Tomasz Macherowski, prezes Grupy Transportowej str. 20-23

dkryj Onasze nowe Biura

BIURA

RESTAURACJE

MUZEUM

TEATR

Strefa biznesu Rozmowa miery: Idiotň i Zombi. W jednym z dotychczas granych spektakli zagra Maria Seweryn. Jednym z g ównych partnerów wspierajĻcych teatr FKM jest nasz najemca biurowy firma Clariant. To pokazuje jak Monopolis sprzyja tworzeniu siň relacji pomiňdzy biznesem a kulturĻ. BňdĻ też w Scenie Monopolis spektakle goŧcinne teatrów przyjezdnych. W grudniu bogata oferta ŧwiĻteczna.

Dla dzieci i doros ych. Duża oferta eventowa zwiĻ zanĻ ze spotkaniami ŧwiĻtecznym sprzyjajĻcymi integracji pracowników, tak ostatnio zaniedbanej przez pandemiň. W najbliższych tygodniach MONOsfera otworzy swe podwoje dla najm odszych z ofertĻ warsztatowĻ i rozwojowĻ.

JAK BIZNES ½ðCZY SIü Z KULTURð Pandemia koronawirusa sprawi a, Ɓe pracownicy biur zostali wydelegowani do pracy zdalnej. Pojawi o siŌ uzasadnione pytanie, czy powierzchnie biurowe bŌdĿ jeszcze pracodawcom potrzebne. Czy w kompleksie Monopolis odczuwacie, Ɓe obawy siŌ nie potwierdzi y i powrót do pracy w biurach okaza siŌ niezbŌdny?

Obserwujemy od wielu tygodni proces powrotu pracowników do biur. Jest to proces d ugotrwa y ze wzglňdu na nasze nawyki, jakie siň przez ten okres wykszta ci y. Powrót do biur jest jednak niezbňdny – w jakiej formie, czy trzy dni w biurze, dwa w domu, czy w innych proporcjach, jest jeszcze przedmiotem opracowaŚ. Jestem przekonany, że atrakcyjnoŧľ naszego kompleksu sprzyja decyzjom o powrocie samych pracowników. Przez ponad rok pracy w domach wiňkszoŧľ z nas przyzwyczai a siň do tej formy pracy. Pozornie i nie tylko sta a siň ona wygodna. Zaoszczňdzamy czas na przemieszczanie siň do biura, pieniĻdze na podróże. Mamy wiňcej czasu dla siebie i bliskich. Także wydajnoŧľ pozornie nie spad a. Niemniej wszystko ma swoje plusy i minusy. Pracujemy w sypialni, czy ŧpimy w biurze? Nie każdy ma warunki do pracy w domu. Ma e mieszkanie, niewygodne biurko i krzes o, kanapa w salonie jako miejsce pracy z laptopem. Do archaizmów przesz o coŧ, co wczeŧniej nazywa o siň „duchem zespo u”, kulturĻ danej korporacji, motywacjĻ do pracy i lepszych wyników. Procesy wyd uży y siň z wczeŧniejszych kilku dni do kilku tygodni. I chyba najważniejsza u omnoŧľ obecnego stanu rzeczy – rozwój zawodowy i awans m odych ludzi. Wy awianie talentów, predyspozycji przywódczych w zespole przez ekran monitora to abstrakcja. Dlatego powrót do biur jest tylko kwestiĻ czasu.

BudujĿc biura podkreūlali PaŞstwo najnowoczeūniejsze technologie wykorzystywane do tworzenia i wyposaƁania tych przestrzeni. Czy to oznacza, Ɓe sĿ one takƁe bezpieczne i zdrowe? Jakie rozwiĿzania zosta y zastosowane w tym zakresie?

Nasze biura to najnowoczeŧniejsze przestrzenie, z jakimi mamy do czynienia na ŧwiecie. Infrastruktura, bezpieczeŚstwo pracy sĻ na najwyż szym poziomie. Pandemia postawi a oczywiŧcie przed nami nowe wyzwania, którym staramy siň sprostaľ. Dlatego też zdecydowaliŧmy siň na dużĻ inwestycjň i zastosowanie najnowszych roz-

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

Rozmawiamy z Krzysztofem Witkowskim, prezesem Virako S.A.

wiĻzaŚ zwalczajĻcych wirusy, bakterie czy grzyby w przestrzeni biurowej. W naszych biurach zdecydowaliŧmy siň na amerykaŚskie urzĻdzenia zatwierdzone przez FDA i NASA, które instalujemy w kana ach wentylacyjnych. UrzĻdzenia, dotĻd stosowane w nowoczesnych szpitalach na oddzia ach zakaŻnych, zabijajĻ 99% wirusów (w tym koronawirusów), bakterii i grzybów w przestrzeni, a także na klamkach, biurkach, blatach w niespe na cztery minuty. W przypadku Covid-19 czas ekspozycji wirusa, aby siň zaraziľ, to ŧrednio kilkanaŧcie minut. Te urzĻdzenia zabijajĻ koronawirusy zdecydowanie szybciej. SĻ jednoczeŧnie ca kowicie bezpieczne dla ludzi.

Coraz wyraƀniej widał, Ɓe miejsca pracy muszĿ był teƁ dziū wzbogacane o inne funkcje. W jaki sposób relacje miŌdzy biznesem, kulturĿ i rozmaitymi formami spŌ# dzania wolnego czasu zamierzacie teraz intensyfikował i wzbogacał?

Obok bezpieczeŚstwa pracy w przestrzeni biurowej, ca y czas pracujemy nad atrakcyjnoŧciĻ naszej oferty. W pandemii skoncentrowaliŧmy siň na tym, aby każdy nasz lokal gastronomiczny przetrwa . Wspieraliŧmy naszych najemców i byliŧmy z nimi w tych najtrudniejszych chwilach.

Warto wspomnieľ, że wiňkszoŧľ z nich to nowe firmy, które nie za apa y siň na żadne tarcze.

Przed wakacjami otworzyliŧmy w Monopolis kolejnĻ, szóstĻ już, restauracjň zee stekami i burgerami, jeszcze w tym roku otworzymy pizzeriň. Pracujemy nad kolejnymi lokalami. Kulturalnie też nie próżnujemy. Mamy za sobĻ dwa wydarzenia muzyczne zorganizowane w ramach Spirit of ódŻ. Music Festival. Koncerty Nancy Vieira i Richarda Bony&Alfredo Rodriguez Band przejdĻ do historii jako wydarzenia ŧwiatowego formatu, które zawita y do odzi. Przed nami jesieŚ i zima. W Scenie Monopolis ARTkombinat przygotowuje ofertň koncertowĻ i eventowĻ. Konferencje, przyjňcia, koncerty budzĻ siň do życia. Kamil Maľkowiak przygotowa na ten sezon dwie pre-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Czy w PaŞstwa ocenie tak waƁny dla miasta i województwa sektor gospodarki, jak centra biurowe bŌdzie siŌ dynamicznie rozwija . Jakie warunki trzeba spe nił?

WalczĻc o pracowników przysz ych firm bardzo ważna jest atrakcyjnoŧľ miasta. Tu nadal mamy dużo do zrobienia, aby przyciĻgaľ do siebie m odych, zdolnych. Aby spowodowaľ, by po studiach pozostali w naszym mieŧcie. Same biura nie wystarczĻ. Miasto musi siň rozwijaľ, inwestowaľ w swoje przestrzenie. W mojej ocenie dzieje siň to zbyt wolno. W walce o atrakcyjnoŧľ do życia przegrywamy już nie tylko z Trójmiastem, ale i Katowicami. Uczelnie zbyt wolno dostosowujĻ siň do potrzeb rynku. Potencja na budowň biur w odzi jest jeszcze bardzo duży, ale bez istotnego postňpu w jakoŧci życia bňdzie to proces powolny.

Rozwój biur to szereg us ug wspierajĻcych, pobocznych. Restauracje, hotele, konferencje, pralnie, dostawcy gastronomiczni, dostawcy sprzň tu i wyposażenia to poważne ga ňzie gospodarcze. I miejsca pracy. W odzi, gdzie turystyka nie jest g ównĻ ga ňziĻ gospodarki wspomniane sektory us ug bez biur nie bňdĻ siň rozwija y. Bňdziemy nadal w ogonku poŧród innych miast.

Jakie jest obecnie zainteresowanie potencjalnych klientów powstajĿcymi w kompleksie nowymi przestrzeniami? Czego od Was oczekujĿ?

Dziŧ widoczne jest istotne spowolnienie tych procesów. Przede wszystkim firmy wypracowujĻ model pracy po pandemii. Z tego powodu, a także z powodu ograniczeŚ w s użbowym podróżowaniu w korporacjach decyzje siň wyd użajĻ w czasie. Spodziewamy siň istotnego wzrostu zainteresowania biurami dopiero w przysz ym roku. Monopolis wówczas bňdzie gotowe do przyjňcia nowych firm i spe nienia ich wytycznych.

Monopolis juƁ udowodni o, Ɓe potrafi był liderem w wielu dziedzinach. Czy bŌdzie równieƁ liderem w powrocie do wymarzonej normalnoūci?

Robimy wszystko, aby tak by o. Ca y czas stawiamy czo a nowym wyzwaniom, jak zwiĻzanym ze zdrowym biurem, gdzie jesteŧmy znów liderem wprowadzajĻcym nowatorskie rozwiĻzania.

Wzbogacamy naszĻ ofertň, staramy siň odpowiadaľ na potrzeby i trendy na rynku. Nie zwalniamy.

003

Strefa biznesu Nadzór inwestorski

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

targowej. Kolejna faza to realizacja inwestycji, w ramach której nadzorujemy prace zwiĻzane z rozbiórkĻ budynku, zatwierdzamy kolejne etapy zgodnie z dokumentacjĻ projektowĻ. W ostatniej fazie prowadzimy koŚcowe odbiory obiektów i dopilnowujemy usuniňcia wskazanych usterek. Dobry nadzór inwestorski zabezpiecza nie tylko inwestora, ale również stanowi merytoryczne wsparcie dla wykonawcy, ponieważ eliminuje możliwoŧľ pomy ek, co z kolei czňsto przek ada siň na oszczňdnoŧci finansowe. Podczas ca ego procesu organizujemy szereg narad i spotkaŚ koordynujĻcych tempo prac. Archiwizujemy też ca Ļ masň niezbňdnej dokumentacji.

Robimy wszystko, aby budowa zakoŚczy a siň sukcesem.

Firma, dziŌki której rewitalizacja koŞczy siŌ sukcesem Rozmawia: Alicja ZboiŞska Rozmawiamy z Andrzejem Miŧkiewiczem i Jakubem Pilarskim, wspó w aŧcicielami firmy Pilamis z odzi, która zajmuje siň nadzorem inwestorskim oraz kompleksowym zarzĻdzaniem inwestycjami budowlanymi. Firma dzia a od 2008 roku, a jej mocnĻ stronĻ jest wykwalifikowany, rzetelny i zgrany zespó , który dobrze zna realia branży budowlanej.

Trwa wielka rewitalizacja odzi. JakĿ rolŌ ma w niej do odegrania firma Pilamis, która zajmuje siŌ nadzorem inwestorskim?

Andrzej Miŧkiewicz: Rewitalizacja to wielowymiarowy proces przywracania do życia zdegradowanych obszarów miasta. Ma na celu poprawň jakoŧci życia mieszkaŚców oraz ożywienie zaniedbanych terenów. Kompleksowym remontom poddawane sĻ kamienice, ulice i parki.

Wprowadza siň też nowe funkcje, tak aby przestrzeŚ miejska by a bardziej dostňpna i przyjazna. Rewitalizacja odzi ma ogromne znaczenie dla wspó czesnego rozwoju naszego miasta, s uży nie tylko ochronie zabytków, ale również przezwyciňżaniu kryzysu spo ecznego. Nasza firma pe ni tu rolň – szeroko rozumianego – nadzo-

004

ru inwestorskiego. Sprawujemy kontrolň nad zgodnoŧciĻ realizacji z projektem, z uwzglňdnieniem przepisów prawa budowlanego oraz wymogów technicznych. Nasza firma reprezentuje na budowie inwestora, którym najczňŧciej jest miasto, a czasem również prywatni przedsiňbiorcy. Sprawujemy pieczň nad kolejnymi etapami inwestycji w zakresie różnych branż budowlanych, miňdzy innymi konstrukcyjnej, drogowej, sanitarnej, elektrycznej i telekomunikacyjnej. Zatrudniamy również specjalistów z zakresu konserwacji zabytków, zagospodarowania zieleni, zabezpieczeŚ przeciwpożarowych, a także ornitologów. Do naszych zadaŚ należy również prowadzenie dokumentacji, rozliczanie i kontrola procedur unijnych. PrzystňpujĻc do tego zadania, musimy mieľ ca y sztab wykwalifikowanych pracowników. MówiĻc fachowo, jesteŧmy tu inżynierem kontraktu.

A wszystko zaczyna siŌ od...

Jakub Pilarski: Najczňŧciej inwestycje przebiegajĻ w systemie zwanym „zaprojektuj&wybuduj”, w trakcie którego nadzorujemy wszystko od poczĻtku do koŚca. Rozpoczynamy od fazy projektowej, w której weryfikujemy koncepcje architektoniczne i konstrukcyjne oraz czuwamy nad spe nieniem warunków dokumentacji prze-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Jakie problemy najczŌūciej napotykajĿ pracownicy PaŞstwa firmy w tracie pe # nienia nadzoru?

AM: Najwiňkszym problemem projektów rewitalizacyjnych jest próba pogodzenia interesów wszystkich stron, które biorĻ udzia w realizacji inwestycji. Z oczywistych wzglňdów, każdy stara siň dbaľ o w asne zakresy, w zwiĻzku z tym czasami czujemy siň, jakbyŧmy stĻpali po polu minowym. Warunki stawiane przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, straż pożarnĻ, sanepid czy przepisy dotyczĻce obiektów zabytkowych wymagajĻ g ňbokiej znajomoŧci zagadnieŚ budowlanych oraz prawnych. G ównĻ rolň odgrywa inwestor, dzia ajĻcy na bazie umowy o dofinansowanie. Niestety, w umowie znajdujĻ siň bardzo sztywne zapisy, które należy bezwzglňdnie respektowaľ. Nie możemy zapominaľ o generalnych wykonawcach, zmagajĻcych siň z wymogami dzisiejszego rynku. MogĻ liczyľ na nasze wsparcie.

JP: Naszym zadaniem jest dbanie o jakoŧľ wykonywanych prac przy jednoczesnym zrozumieniu panujĻcych realiów. To praca na żywym organizmie, za każdym razem w nieco innym zespole. Poprzeczka zawieszona jest doŧľ wysoko, a pogodzenie interesów wszystkich ze stron wymaga sporej dawki dyplomacji.

Jak zmieniajĿ siŌ odnawiane budynki i inne obiekty? Jak sĿ zagospodarowywane?

JP: ZmieniajĻ siň diametralnie, można powiedzieľ, że zyskujĻ nowe życie. W odnawianych kamienicach zostajĻ odtworzone elewacje, przywraca siň oryginalne zdobienia i dawny kolor.

Czasami jest on dla nas ca kowitym zaskoczeniem! DawnĻ ŧwietnoŧľ odzyskujĻ też bramy, przeŧwity bramowe oraz klatki schodowe.

Oprócz komfortowych mieszkaŚ, powstajĻ tu miňdzy innymi lokale użytkowe, pracownie artystyczne oraz domy dziennego pobytu dla seniorów. Zaniedbane podwórka zmieniajĻ siň nie do poznania, zyskujĻ nowe place zabaw, skwery, alejki i awki otoczone zieleniĻ. Ciekawym elementem ma ej infrastruktury sĻ miejskie zdroje uliczne, czyli tak zwane poide ka. W parkach pojawiajĻ siň iluminacje ŧwietlne oraz fontanny.

Zmodernizowane drogi majĻ nowe chodniki

Strefa biznesu Nadzór inwestorski

Kamienica na ul. Roosevelta 17

W ťrodku takŹe prezentuje siň piňknie

ki” od strony podwórka, gdzie możemy podziwiaľ dwupoziomowy, ca oroczny ogródek.

Wiele inwestycji jest na poziomie projektu i prace rozpocznĻ siň lada chwila. Wŧród nich warto wymieniľ m.in. renowacjň starych pofabrycznych budynków przy ul. Sienkiewicza 61 i 63, przebudowň pasażu Schillera, placu Komuny Paryskiej oraz Skweru WiedŻmina. Z pewnoŧciĻ te miejsca stanĻ siň wizytówkĻ odzi. Przy ulicy Mielczarskiego też bňdziemy mieľ sporo pracy. Zamieni siň ona w nowoczesny woonerf, a niektóre kamienice odzyskajĻ dawny blask. Z niecierpliwoŧciĻ czekamy również na rozpoczňcie prac zwiĻzanych z odrestaurowaniem Muzeum Tradycji Niepodleg oŧciowych. To tylko niektóre z zadaŚ zwiĻ zanych z rewitalizacjĻ. Należy pamiňtaľ, że firma Pilamis ma też mnóstwo innych wyzwaŚ na terenie miasta, zwiĻzanych z nadzorem inwestorskim.

Nasze dzia ania majĻ ogromny wp yw na rozwój, atrakcyjnoŧľ i funkcjonalnoŧľ odzi.

Oczywiŧcie, sĻ takie, które wyróżniajĻ siň swojĻ oryginalnoŧciĻ. Z pewnoŧciĻ należy do nich Pasaż Róży, który skrad serca turystów i otrzyma Z otĻ Pinezkň. Warto wspomnieľ też o kamienicy przy Roosevelta 17, zg oszonej do konkursu Modernizacja Roku i Budowa XXI w. Bardzo ciekawym obiektem, przy którym niedawno zakoŚczyliŧmy prace, jest wyjĻtkowe, zadaszone targowisko, zwane Targiem Jaracza wraz z odnowionĻ kamienicĻ.

Z obiektów rewitalizowanych przez prywatnych przedsiňbiorców prym wiedzie znany i niezmiernie popularny pofabryczny kompleks OFF Piotrkowska.

Przyk ady można wyliczaľ w nieskoŚczonoŧľ, bo wszystkie te metamorfozy wymagajĻ od nas wiele wysi ku i pracy. Obserwowanie, jak zdegradowane obiekty „powstajĻ z popio ów”, jest bardzo fascynujĻce, a efekty tego procesu niezmiernie cieszĻ nasze inżynierskie serca.

Najbardziej udana rewitalizacja w mieūcie z udzia em firmy Pilamis to...

AM: Trudno wskazaľ najbardziej udanĻ, bo wszystkie traktujemy w szczególny i jedyny sposób.

FOT. PILAMIS

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

Nad czym obecnie pracuje PaŞstwa firma?

Jakie sĿ dalsze plany?

JP: Inwestycji jest ca kiem sporo i nie sposób wymieniľ wszystkich. Czňŧľ jest w fazie realizacji, trwajĻ tam prace budowlane. Miejscem, o którym warto wspomnieľ, jest kompleks fabryczny „Wigencja” z 1922 roku, zlokalizowany przy ul.

Sienkiewicza 75/77, który po przebudowie stanie siň nowĻ siedzibĻ Teatru Pinokio. Bardzo ciekawym przedsiňwziňciem jest też, niedawno rozpoczňta, rewitalizacja kamienicy przy ul. Legionów 37 A, która uznawana jest za jednĻ z naj adniejszych, bogato zdobionych kamienic. W koŚ cowej fazie sĻ również kultowe ódzkie „Siódem-

FOT. PILAMIS

Co pewien czas s yszy siŌ o róƁnych odkryciach w rewitalizowanych kamienicach lub ulicach. Co uda o siŌ odkrył?

Jak postŌpuje siŌ w takich przypadkach?

AM: To zawsze jest dla nas bardzo ciekawe doŧwiadczenie, bo znaleziska majĻ czňsto dużĻ wartoŧľ historycznĻ. W kamienicach natrafiamy na detale i elementy zabytkowe, np. różnego rodzaju sztukaterie, polichromie czy ŧlady z oceŚ. Odkrywamy fragmenty posadzek. SĻ to prawdziwe pere ki architektoniczne. W takim przypadku natychmiast informujemy s użby konserwatorskie. Przeprowadzane sĻ szczegó owe badania s użĻce odtworzeniu oryginalnych fragmentów.

W przypadku odkryľ archeologicznych zdarza siň odnaleŻľ cenne przedmioty, które przekazywane sĻ do muzeów. Ostatnio na jednej z obs ugiwanych przez nas budów odkopano szczelinň przeciwlotniczĻ oraz mury dawnej przňdzalni. Tego rodzaju znaleziska zostajĻ zwykle zinwentaryzowane, a nastňpnie zasypane. Podczas wykonywania prac wielokrotnie natrafialiŧmy na ludzkie koŧci, które poddawane sĻ badaniom antropologicznym. Niestety, odkrycia czňsto powodujĻ opóŻnienia, których nikt nie jest w stanie przewidzieľ.

FOT. PILAMIS

i przejŧcia dla pieszych oraz ŧcieżki rowerowe.

Wiele z tych zmian koordynuje nasza firma i za każdym razem jesteŧmy z tego niezmiernie dumni.

Nowy zadaszony Targ Jaracza

Andrzej Miťkiewicz (od prawej) i Jakub Pilarski, firma Pilamis

Strefa Biznesu JESIEę 2021

005

Edytorial Truizmem jest stwierdzenie, że nic tak nie wp ywa na rozwój nauki, a także – choľ nieco rzadziej – na wzrost gospodarczy, jak różnego rodzaju nieszczňŧcia dotykajĻce ludzkoŧľ. Jednym z czňŧciej przytaczanych argumentów na prawdziwoŧľ tej tezy jest dynamiczny rozwój lotnictwa i broni pancernej, w zaledwie 30 lat liczĻc od wybuchu I wojny ŧwiatowej do zakoŚczenia II wojny. To także wykorzystanie wielu nowinek technicznych, które pojawi y siň jako „wynalazki” stricte wojskowe, a zosta y szeroko wykorzystane na potrzeby „cywili”.

Dotyczy to m.in. urzĻdzeŚ radarowych, których pochodnĻ sĻ dzisiejsze kuchenki mikrofalowe.

Nieszczňŧcie jakim jest pandemia koronawirusa, też ma swoje skutki – także biznesowe. Moż na wyliczaľ branże, które straci y na pandemii najbardziej i sypaľ przyk adami firm, które upad y, gdy za ama y siň aŚcuchy dostaw towarów, a lockdown uniemożliwi klientom dostňp do towarów i us ug. SĻ jednak takie branże, dla których ograniczenia zwiĻzane z pandemiĻ, by y jak zwyciňski los na loterii – to e-handel.

Z wyliczeŚ specjalistów – o czym na 40 stronie tego wydania Strefy Biznesu pisze Stefan Koz owski – wynika, że w 2020 r. internetowa sprzedaż detaliczna wynios a 4,28 bln USD (a porównujĻc to z 2019 r jest to wzrost o 27,7 proc.). Wed ug prognoz, w 2021 roku ŧwiatowa branża e-handlu wzroŧnie o kolejne 14,3 proc.

A to oznacza, że firmy, które nie sprzedajĻ swoich towarów przez internet, godzĻ siň z tym, że liczba ich potencjalnych klientów nie jest o 40 proc. wyższa – choľ mog aby byľ. Czy warto wiňc pozostawaľ poza e-handlem?

E-handel nie może jednak funkcjonowaľ bez systemu odbioru przesy ek. A system ten jest budowany tak, by wyeliminowaľ z niego... kontakt miňdzyludzki – bo jest to taŚsze i niesie mniejsze ryzyko w przypadku kolejnych fal pandemii i lockdownów. Najpopularniejsze automaty paczkowe sĻ czňŧciĻ marki InPost, która to na poczĻtku wrzeŧnia pochwali a siň uruchomieniem swojego punktu z numerem: 14 tysiň cy. Pisze o tym Filip Wo ek na 42 stronie. O tym jak dynamicznie rozwijajĻ siň sieci automatów paczkowych niech ŧwiadczy fakt, że w ostatnich dwóch miesiĻcach liczba samych paczkomatów InPost w Polsce wzros a o tysiĻc. Również PKN ORLEN aktywnie dzia a nad us ugĻ ORLEN Paczka, która pozwoli aby na odbiór paczek w specjalnych automatach, punktach RUCH-u oraz na stacjach benzynowych.

Czy tň falň e-handlu jest coŧ w stanie zatrzymaľ? Nie sĻdzň. Tym bardziej, że wzrasta… poziom zwrotów towarów kupionych w sklepach internetowych. Jedna z platform odzieżowych „pochwali a siň”, że w wartoŧľ towarów zwraca-

006

nych przez jej klientów wzros a w ciĻgu roku aż o 6 proc. – z blisko 25 proc. do 31 proc. Szacuje siň również, że klienci w Polsce zwracajĻ już co trzeci zamówiony towar. Wydawaľ by siň mog o, że to dużo, ale gdzie nam do Niemiec, gdzie niezadowoleni z zakupów klienci odsy ajĻ aż po owň towarów. Czy to jest jednak dowód na to, że e-handel to pomy ka? SkĻdże znowu – wiele sklepów pozwala na bezp atny zwrot towarów w ciĻgu kilku dni bez podania przyczyny – oczywiŧcie najczňŧciej w aŧnie za poŧrednictwem automatów paczkowych. A to oznacza, że bň dzie ich tylko przybywaľ.

Tradycyjny handel nie zamierza jednak wywieszaľ bia ej flagi. StĻd „wielka bitwa o handlowe niedziele”, o czym pisze Alicja ZboiŚska na stronie 10. Wprowadzony od 1 marca 2018 r. zakaz handlu w niedziele by od samego poczĻtku g oŧno krytykowany przez handlowców, którzy twierdzili, że spowoduje wzrost bezrobocia i spadek popytu, a nawet upadek sieci handlowych. Jak wiadomo nic takiego siň nie sta o. To raczej popandemiczny rozwój e-handlu spowodowa , że dzisiaj zakaz handlu w niedziele omijajĻ Biedronka, Lidl i Kaufland, a do podobnego kroku przymierza siň sieľ marketów Carrefour. Sklepy korzystajĻ z jednego z 32 wyjĻtków od ustawy, która ogranicza niedzielny handel i na ten dzieŚ „stajĻ siň” placówkami pocztowymi przez co w niedziele mogĻ byľ czynne.

A ponieważ w ten sposób ustawa o zakazie handlu w niedziele staje siň fikcjĻ, to zapowiadana jest już nowelizacja ustawy.

Moim zdaniem zmiany, które zasz y w ostatnim roku w handlu nie sĻ skutkiem pandemii, a trendów konsumenckich. Pandemia te zmiany jedynie przyspieszy a. Teraz warto zastanawiaľ siň, jakie bňdĻ kolejne etapy rozwoju biznesu. Może automaty paczkowe wkrótce zastĻpiĻ drony roznoszĻce przesy ki wprost do rĻk klientów? Science fiction?

Możliwe. Ale kto 30 lat temu przewidywa , że by nadaľ paczkň nie trzeba bňdzie czekaľ w kolejce kilkadziesiĻt minut, a potem wys uchiwaľ narzekaŚ „pani z okienka”?

Miros aw Malinowski redaktor naczelny

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Spis treřci (27) Si a rodzinnych biznesów Co trzecia spó ka notowana na warszawskim parkiecie jest firmļ rodzinnļ. Na rynku g ównym jest ich 139. W okresie pandemii COVID-19 zapewnia y inwestorom wyŹszļ rentownoťĿ i mniejszļ zmiennoťĿ kursów niŹ spó ki nierodzinne.

(10-13) (28-29) Pomaga i gotuje z potrzeby serca Lilly Tran sta a siň znana, gdy podczas pandemii zorganizowa a akcjň wspierania medyków. Przygotowywa a dla nich posi ki i zbiera a ťrodki czystoťci. Teraz otworzy a autorski lokal Pho by Lilly Tran.

FOT. ARCHIWUM

Wojna o handlowe niedziele trwa w najlepsze

(14-16)

(42-43) Paczkomaty podbijajļ rynek W zesz ym roku najczň# ťciej wybieranļ formļ dostawy by o deklarowanie do maszyn paczkowych, g ównie za sprawļ zakupów poprzez Allegro oraz OLX.

(72-73)

Kogo chroniĿ, czytelnika i jego portfel czy w aťcicieli ma ych ksiňgarni, którzy swojļ dzia alnoťĿ uwaŹajļ za misjň?

JesieŚ 2021 | Nr 03/2021 | dzienniklodzki.pl/strefa-biznesu

Zaczň a siň wielka bitwa o handlowe niedziele str. 10-13

LoŹa ódzka BCC obchodzi jubileusz 30-lecia str. 51

Nowy sezon kulturalny w cieniu czwartej fali pandemii str. 68-70

W kryzysie trzeba dzia ał!

Trzeba staĿ siň kowalem w asnego losu, zaczļĿ planowaĿ i zmusiĿ siň do dzia ania oraz budowania przysz oťci, gdyŹ jest to rzecz, którļ kontrolujemy – mówi Tomasz Macherowski, prezes Grupy Transportowej str. 20-23

FOT. ARCHIWUM GRUPA TRANSPORTOWA

FOT. ARCHIWUM

2021 | NR 03 (20)

(78-79)

Kardiolog z odzi, dr Micha Chudzik bada , jak moŹe siň poprawiĿ wydolnoťĿ ozdrowieŚców po podaniu im preparatu z czļ# steczkļ 1-MNA. Wyniki sļ zaskakujļce.

Na zdjňciu: Tomasz Macherowski, prezes Grupy Transportowej

REDAKCJA Redaktor naczelny: Miros aw Malinowski Zespó redakcyjny: Alicja ZboiŚska, Matylda Witkowska, Patrycja Wac awska, Andrzej Gňbarowski, Dariusz Paw owski, Ryszard M. Perczak, Agnieszka Krystek

(84-85)

PopularnoťĿ imprez integracyjnych wťród pracowników w ciļgu ostatnich dwóch lat wzros a o 47 procent.

WYDAWCA Polska Press Sp. z o.o. ul. Domaniewska 45, 02-672 Warszawa, tel. 22 201 41 00 www.polskapress.pl Oddzia w odzi ul. Skorupki 17/19, 90-532 ódŸ; tel. 42 665 91 00 dziennik@dziennik.lodz.pl Prezes oddzia u Marcin Polak tel. 42 665 93 00 Wiceprezes oddzia u, Dyrektor Biura Reklamy Micha Frontczak biuroreklamy@dziennik.lodz.pl Strefa Biznesu – Biuro Reklamy Natalia Kostrzewa tel. 509664825 Marketing Krzysztof Druszcz marketing@dziennik.lodz.pl KolportaŹ Grzegorz Szaszkiewicz Projekt graficzny, dyr. artystyczny Tomasz BocheŚski Grafik prowadzļcy Agnieszka GawroŚska

GorĿczka na rynku powierzchni magazynowych

Dyr. zarzļdzajļcy Biura Reklamy: Maciej Kossowski Dzia wydawniczy: Izabela Marciniak Produkcja: Dorota Czerko Public Relations: Adrian Majchrzak FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

(24-26)

Kto straci , a kto zyska w czasie pandemii?

(28-29)

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Reklamy na stronach: 2, 3, 4, 5, 13, 17, 20, 21, 22, 23, 30, 31, 37, 39, 49, 52, 53, 54, 55, 67, 71, 77, 83, 97, 99, 100 Redakcja nie odpowiada za treťĿ reklam i nie zwraca materia ów niezamówionych. Wszelkie prawa zastrzeŹone. Przedruk i wykorzystywanie w jakiejkolwiek innej formie bez pisemnej zgody zabronione.

007

Strefa marki Media

Budujemy silne media Do koŞca 2024 roku chcemy był w sposób aktywny w kaƁdym powiecie – mówi Tomasz Przybek, prezes ZarzĿdu Polska Press Rozmowa: Artur Kie basiŞski

SkĿd wynikajĿ te k opoty?

To bardzo trudny rynek, na którym w ostatnim czasie bardzo dużo siň wydarzy o. Wp yw wywar a pandemia COVID-19, zaburzajĻc bieżĻcĻ dzia alnoŧľ. NastĻpi y też, szybciej niż przewidywano, zmiany w zakresie rozwoju internetu, a tym samym konsumpcji treŧci. Mam tu na myŧli ogromnĻ si ň rażenia mediów spo ecznoŧciowych, które na przestrzeni kilkunastu lat zyska y na popularnoŧci i obecnie sĻ dużym narzňdziem komunikacji pomiň dzy wydawcĻ a użytkownikami internetu. Swoje ogromne k opoty majĻ prasowe tytu y drukowane, które g ównie borykajĻ siň z k opotami dystrybucyjnymi. Trochň inne wyzwania stojĻ przed TV i radiem, ale wszystko Ļczy siň w dobrze przygotowanym i sprawnie zarzĻdzanym kontenciem redakcyjnym, którym w sposób logiczny należy zarzĻdzaľ. Jasno wskazaľ cele, rynki i grupy celowe.

Media sprawiajĿ, Ɓe staliūmy siŌ globalnĿ wioskĿ, z globalnymi markami. A tu okazuje siŌ, Ɓe strategia Polska Press Grupy polega nie na budowaniu globalnych po ĿczeŞ, ale na schodzeniu na poziom powiatów. Nie jest to sprzeczne ze ūwiatowymi trendami?

Tu nie ma sprzecznoŧci, to jest wrňcz sytuacja, gdy te trendy idealnie siň komponujĻ. Jako Polska Press domykamy ca y globalny system. Mamy media globalne, krajowe, sĻ regionalne, a wejŧcie na poziom powiatów to logiczne uzupe nienie tego systemu. Powiem wiňcej – to dopiňcie systemu w sposób logiczny i zorganizowany.

To strategia, która pozwoli nam zagospodarowaľ Polskň lokalnĻ, tych odbiorców, którzy, moim zdaniem, sĻ kluczowi dla rynku mediów w Polsce.

A jaka jest ta Polska lokalna? Wiemy, czym róƁni siŌ czytelnik z miasta powiatowego od tego z metropolii?

008

FOT. SYLWIA D÷BROWA POLSKA PRESS

Jaka jest kondycja mediów w Polsce?

Media w Polsce, w mojej ocenie, majĻ swoje k opoty. G ówne z nich widzň w ich nie doŧľ dobrej sytuacji finansowej i organizacyjnej. To g ówne zadanie ich zarzĻdzajĻcych, aby tak dostosowali modele biznesowe, żeby zapewniľ stabilne funkcjonowanie na lata z dużĻ dywersyfikacjĻ przychodów. Si a mediów musi wynikaľ z ich wewnňtrznej jakoŧci, organizacji. Tylko dobrze zorganizowane od wewnĻtrz medium ma prawo funkcjonowaľ i realnie mieľ si ň.

Tomasz Przybek, prezes Zarzļdu Polska Press

Czytelnik z Polski lokalnej bardziej interesuje siň swoim najbliż szym otoczeniem. To otoczenie jest dla niego ważne. Chcemy dotrzeľ do mieszkaŚców powiatów z dostosowanymi do tych oczekiwaŚ dzia aniami redakcyjnymi, ale to nie wszystko. Chcemy na poziomie powiatów biznesowo wspó pracowaľ z tymi ŧrodowiskami. My chcemy ze spo ecznoŧciĻ lokalnĻ byľ na tyle blisko, żeby w pewnym sensie reprezentowaľ tň spo ecznoŧľ na zewnĻtrz.

Mamy możliwoŧľ np. pokazywaľ problemy lokalnych grup mieszkaŚców na szerszym forum. To powoduje, że zamierzamy czasami wrňcz byľ rzecznikiem tej lokalnej spo ecznoŧci, np. na arenie krajowej.

Mamy ok. 380 powiatów w Polsce. Obecnoūł w kaƁdym to ogromna operacja, takƁe logistyczna.

Tak, to jest potňżna operacja, ale nad tym w aŧnie teraz pracujemy.

Musimy doprowadziľ do synergii pomiňdzy powiatami, redakcjami, tytu ami, które wydajemy. Tu bardzo ważne, aby nasze dzia ania by y efektywne dla nas i lokalnej spo ecznoŧci. Ale chcň też jasno powiedzieľ, że Polska Press to jedyna grupa medialna, która jest w stanie w Polsce taki projekt przeprowadziľ.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Tomasz Przybek Prezes ZarzĻdu Polska Press od 18 maja 2021 r.

Ceniony menedżer o wieloletnim doŧwiadczeniu w realizowaniu procesów fuzji i przejňľ, również w branży wydawniczej, oraz zarzĻ dzaniu dużymi grupami medialnymi w Polsce.

Strefa marki Media Jaki jest horyzont czasowy tej operacji schodzenia na poziom powiatów?

To jest strategia obliczona na najbliższe 3 lata. Do koŚca 2024 r. chcemy byľ w sposób aktywny w każdym powiecie. Podkreŧlam, w sposób aktywny. Jeŧli spojrzymy dziŧ na nasze dzia ania, to już obs ugujemy praktycznie wszystkie powiaty, ale nie osobno, a np. w grupach. Nasza strategia zak ada, że docelowo bňdziemy aktywni w każdym powiecie i redakcyjnie, i biznesowo. Ale naszym celem bňdzie obecnoŧľ także w najwiňkszych miastach, które nie sĻ powiatami. Tam też jest ogromny potencja czytelniczy.

Zak ada Pan ekspansjŌ w ca ej Polsce. BŌdziecie obecni teƁ w powiatach, które sĿ s absze gospodarczo? Tam sytuacja gospodarcza moƁe był zbyt trudna, by lokalny biznes wspó pracowa z wydawcĿ na poziomie pozwalajĿcym utrzymał lokalne medium.

Nie wszystkie powiaty i lokalny biznes rozwijajĻ siň tak samo. Dlatego ten projekt jest roz ożony na 3 lata. Bňdziemy patrzyli, jak rozwijajĻ siň poszczególne regiony. Ten potencja biznesowy musi byľ wyliczony, to jest pewna podstawa. Zaczynamy od powiatów z najwiňkszym potencja em.

A spójrzmy inaczej. Czy potencja kulturalny, spo eczny Ɓycia w powiatach jest taki, Ɓe lokalne media sĿ tam oczekiwane?

Polska powiatowa jest w takim miejscu, że te mocne media lokalne sĻ jej potrzebne. Bez silnych mediów te spo ecznoŧci sobie nie poradzĻ, trudno im bňdzie siň rozwijaľ. One muszĻ wspó pracowaľ z mediami, które pomogĻ tym spo ecznoŧciom w rozwoju.

Ale też powiedzmy jeszcze jednĻ ważnĻ rzecz. To muszĻ byľ media lokalne, ale nie uwik ane np. w lokalne uk ady polityczno-biznesowe. To media, które bňdĻ też wspieraľ mieszkaŚców w sporach z lokalnymi w adzami.

Jednym z celów, które sobie stawiam, jest budowanie silnych mediów. Oprócz zasiňgów czytelnictwa, prenumerat, moim zadaniem jest budowa silnych mediów, stabilnych finansowo i wiarygodnych dla odbiorców. Tu nie chodzi o to, aby szybko osiĻgnĻľ okreŧlone zasiňgi, a pierwszy kryzys zniszczy ten projekt. Tu chodzi o budowanie stabilnych mediów, silnych swojĻ pozycjĻ lokalnĻ.

Odpornych na naciski lokalnych uk adów.

W tň stronň idziemy, tak to budujemy. A przez to, że mamy si ň ogólnopolskĻ, w poszczególnych powiatach nie bňdziemy tak bardzo uzależnieni od tych czasem toksycznych, lokalnych uk adów.

Pandemia przyspieszy a proces spadku sprzedaƁy prasy drukowanej. Jaki ma to wp yw na strategiŌ Grupy?

Prasa papierowa, tygodniki lokalne to co najmniej po owa naszego biznesu. Ale faktycznie, oprócz zmian cywilizacyjnych dosz a pandemia i te spadki sĻ szybsze, niż siň spodziewaliŧmy. Wdrażamy wiele koncepcji i pomys ów, by zapobiegaľ skutkom tej sytuacji. Z jednej strony to oczywiŧcie dzia ania zwiĻzane z rozwojem naszej obecnoŧci w internecie, z drugiej strony staramy siň choľby opóŻniľ procesy zachodzĻce na rynku prasy drukowanej.

Na rynku jest jeszcze miejsce dla prasy drukowanej? Uda siŌ opóƀnił proces jej odchodzenia w przesz oūł?

Próbujemy opóŻniľ ten proces, ale też próbujemy znaleŻľ miejsce dla mediów drukowanych. W moim odczuciu prasa drukowana nie umrze. Ale jej wydania bňdĻ musia y zmieniľ swojĻ formň.

I do tego musimy siň przygotowaľ. Odpowiedzieľ sobie, jak ma wyglĻdaľ dziennikarstwo internetowe, jak wydanie papierowe, jak elektroniczne. Musimy sobie jasno powiedzieľ, że spadek czytelnictwa prasy drukowanej to jest jeden z problemów. Ale problemem jest też k opot ze sposobem dystrybucji. Coraz trudniej jest

kupiľ prasň drukowanĻ, a dotyczy to szczególnie takiej Grupy jak nasza, koncentrujĻcej siň na mniejszych oŧrodkach. W wielkim mieŧcie jest wiňkszy wybór kiosków czy miejsc dystrybucji. W ma ej miejscowoŧci, jeŧli bňdzie ubywaľ miejsc dystrybucji, to bňdzie po prostu coraz ciňżej kupiľ prasň.

WchodzĿc w poszczególne powiaty, Polska Press bŌdzie g ównie budował oddzia y serwisu naszemiasto.pl, czy teƁ bŌdziecie wydawał tygodniki lokalne?

Bňdziemy analizowaľ potencja poszczególnych rynków lokalnych. Jeŧli okaże siň, że ten potencja nie wystarczy na wydawanie tygodnika drukowanego, to skupimy siň na obecnoŧci online. Ale to wymaga analizy dla każdego przypadku. InnĻ formĻ naszego wchodzenia do powiatów mogĻ byľ akwizycje, ca y czas przyglĻ damy siň sytuacji na rynku.

Skuteczna obecnoūł online dla medium moƁliwa jest wtedy, gdy moƁliwoūci techniczne pozwalajĿ na aktywne korzystanie z internetu. Polska lokalna gotowa jest na medium wy Ŀcznie internetowe? Nie bŌdzie k opotów z dostŌpem do sieci?

Jeszcze pojawiajĻ siň sygna y o k opotach w tym zakresie, ale obecnie to incydentalne zjawiska. W ostatnim czasie jest tu niesamowity postňp. Ta bariera technologiczna jest coraz mniejsza, widzimy to także po skali rozwoju naszych serwisów powiatowych.

Co bŌdzie g ównĿ dƀwigniĿ rozwoju w internecie? Serwisy regionalne czy te powiatowe, bardzo lokalne?

Powiatowe media bňdĻ bardzo blisko ludzi. W przypadku naszych „sreber rodowych”, czyli tytu ów regionalnych bňdziemy skupiali siň na budowaniu relacji – media regionalne powinny byľ szeroko rozumianym miejscem spotkaŚ. Czasem realnych, czasem wirtualnych, czasem dzia ajĻcych przez dyskusjň na amach.

Wchodzenie w serwisy powiatowe wiĿƁe siŌ z jeszcze jednym ryzykiem. Coraz wiŌksza czŌūł rynku reklamowego w internecie jest obs ugiwana automatycznie. Nie ogranicza to rozwoju rynku reklamowego na poziomie bardzo lokalnym?

Faktycznie, ta reklama automatyczna bňdzie mia a coraz wiňksze znaczenie, bez wzglňdu na to, czy mówimy o dzia alnoŧci w skali globalnej, czy krajowej. Reklama programatyczna bňdzie też obecna w powiatach i na poziomie lokalnym. W tej sytuacji kluczowe staje siň to, kto bňdzie mia wiňksze zasiňgi. Jesteŧmy piĻtĻ si Ļ w polskim internecie, jeŧli chodzi o polskie spó ki mediowe, pomijajĻc graczy globalnych. I w tym TOP 5 musimy byľ. Natomiast mierzymy w TOP 3, chociaż to trudne do osiĻgniňcia.

Co musia oby siŌ wydarzył, by Polska Press trafi a do tego TOP 3? Zapewni to rozwój powiatowy?

Obecnoŧľ we wszystkich powiatach to jedno. Drugie, to mocne inwestycje technologiczne. Musimy obudowaľ nasze media technologiami umożliwiajĻcymi ŧwiadczenie różnych us ug.

Bardzo mocno myŧlimy też o rozwoju handlu online. Tu możemy dużo poprawiľ, bo nie jesteŧmy tu liderami rynku.

Z punktu widzenia rozwoju – kogo uwaƁacie za g ównĿ konkurencjŌ? Lokalnych wydawców czy graczy na poziomie ogólnopolskim?

My akurat mamy konkurentów ze wszystkich stron. Tu trzeba patrzeľ na wszystkie kategorie osobno. Jesteŧmy liderem rynku, jeŧli chodzi o informacje i publicystykň. Jesteŧmy mocni i rozpoznawalni w Polsce lokalnej. I trzeba walczyľ o tň pozycjň na rynku. A najlepiej to robiľ budujĻc naprawdň mocne media, odporne na kryzysy. I to jest nasz najważniejszy cel.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

009

Strefa handlu Niedziele wolne, czy juƁ handlowe?

Carrefour ma byĿ 20. sieciļ sklepów, która dziňki „pocztowemu patentowi” otworzy czňťĿ sklepów we wszystkie niedziele, takŹe te niehandlowe

Wielka bitwa o handlowe niedziele, czyli kiedy sklep staje siļ pocztİ Tekst: Alicja ZboiŞska ķarty siň skoŚczy y: Carrefour ma byľ 20. sieciĻ sklepów, która dziňki „pocztowemu patentowi” otworzy czňŧľ sklepów we wszystkie niedziele, także te niehandlowe. Wszystko dziňki umowie z firmĻ Pointpack, która umożliwia odbieranie i nadawanie przesy ek. Tak Carrefour stanie siň pocztĻ, a ta z kolei może byľ czynna w niedziele. I można siň tylko dziwiľ, że dosz o do tego tak póŻno.

JednĻ z pierwszych by a franczyzowa ķabka, która mog a skorzystaľ z innego wyjĻtku

010

od podziurawionej ustawy ograniczajĻcej niedzielny handel: sklepy franczyzowe sĻ wy Ļczone z zakazu, o ile za ladĻ stanie ich w aŧciciel. To jednak nie wystarczy w sytuacji, gdy jedna osoba prowadzi dwa czy piňľ takich sklepów, a wcale nie sĻ to wyjĻtki. Tak ķabka sta a siň pocztĻ, a za niĻ poszli inni, poczĻtkowo nieŧmiale.

OtwierajƖ siƌ, gdyœ nie majƖ wyjŭcia?

Zawrza o jednak, gdy po pocztowy patent siň gnň a najwiňksza sieľ detaliczna w Polsce, czyli Biedronka. O ile w niehandlowĻ niedzielň

Strefa Biznesu JESIEę 2021

w po owie lipca otworzy a nieco ponad 50 sklepów w kraju, a tydzieŚ póŻniej już 240, to obecnie ma ich ponad 600, a lista wyd uża siň z tygodnia na tydzieŚ. Hamulce puŧci y też innym sieciom, od poczĻtku wrzeŧnia na zakupy na poczcie zapraszajĻ Lidl i Kaufland. I t umaczĻ, że nie majĻ innego wyjŧcia.

– W zwiĻzku z nieustannie rosnĻcĻ liczbĻ placówek otwieranych w niedziele przez konkurencjň, sieci handlowe nieprowadzĻce handlu siedem dni w tygodniu znajdujĻ siň w mniej korzystnej sytuacji oraz sĻ narażone na utratň klientów – t umaczy Maja Szewczyk, dyrektor

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Strefa handlu Niedziele wolne, czy juƁ handlowe?

Zakaz handlu w niedziele omijajĿ Biedronka, Lidl i Kaufland. Do podobnego kroku przymierza siŌ sieł marketów Carrefour. Sklepy korzystajĿ z jednego z 32 wyjĿtków od ustawy, która ogranicza niedzielny handel.

Chodzi o placówki pocztowe, które tego dnia mogĿ był czynne, co mia o umoƁliwił dzia anie Poczcie Polskiej.

Dzia u Komunikacji Korporacyjnej Kaufland Polska. – Z tego też wzglňdu Kaufland, jako jeden z ostatnich uczestników rynku, podjĻ decyzjň o otwarciu wybranych sklepów także w niedziele niehandlowe w godzinach od 8 do 20, poczĻwszy od 5 wrzeŧnia.

Po podobne argumenty siňgajĻ przedstawiciele Lidla.

– Do decyzji o otwarciu czňŧci placówek zostaliŧmy zmuszeni w wyniku dzia aŚ innych uczestników rynku – informuje Aleksandra Robaszkiewicz, przedstawicielka Lidl Polska. – Ta zmiana poprzedzona by a d ugotrwa ymi wni-

kliwymi analizami wielu uwarunkowaŚ, takich jak dzia ania konkurentów oraz proŧby i oczekiwania konsumentów.

Co z powagƖ paŹstwa?

Niewiele od tego rozwiĻzania dzieli już Carrefour Polska. I choľ oficjalne decyzje jeszcze nie zapad y (lub nie zosta y og oszone), to pracownicy sieci już wyrażajĻ ogromne niezadowolenie, a Organizacja Zak adowa NSZZ „Solidarnoŧľ” Carrefour Polska sp. z o.o. wystosowa a list otwarty. Jego adresatami sĻ premier, marsza ek Sejmu, minister rodziny i polityki spo-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

ecznej oraz parlamentarzyŧci. Czytamy w liŧcie: „... sieci wielkopowierzchniowe omijajĻ przepis o ograniczeniu handlu w niedziele, tworzĻc w swoich placówkach handlowych tak zwane punkty pocztowe, co pozwala im w ŧwietle prawa otwieraľ sklepy dla klientów w niehandlowe niedziele objňte zakazem. Narusza to tym samym powagň paŚstwa”.

Autorzy – Pawe Skowron oraz Alicja Forysiak – odpowiednio przewodniczĻcy oraz wiceprzewodniczĻca zwiĻzku zaznaczajĻ, że pracownicy sieci przyjňli tň wiadomoŧľ z oburzeniem i rozgoryczeniem, a widmo pracy w każdĻ niedzielň stanň o

011

Strefa handlu Niedziele wolne, czy juƁ handlowe? przed nimi tylko dlatego, że sĻ wykorzystywane luki w ustawie. WspominajĻ również o ponadnormatywnym obciĻżeniu pracĻ w handlu, stresie, jaki jej towarzyszy. Autorzy listu piszĻ: „ķadne prawo czy swobody obywatelskie nie mogĻ ograniczaľ praw innych obywateli. Uważamy, że dĻżenie do maksymalizacji zysku przez korporacje nie może byľ przedk adane nad dobro rodziny i godny odpoczynek od pracy. Obecny rzĻd oraz popierajĻcy ich pos owie czňsto mówiĻ o godnoŧci Polaków i poprawie warunków życia polskich rodzin. Przed rzĻdzĻ cymi test na prawdziwoŧľ tych deklaracji”.

Za i przeciw ApelujĻ o niezw oczne rozpatrzenie nowelizacji, która sprawi, że nie wystarczy podpisaľ umowy na odbiór przesy ek, by móc nazwaľ siň placówkĻ pocztowĻ.

Janusz Ģniadek, pose PiS, autor nowelizacji chce, by na takie miano mog a zas użyľ jedynie firma lub placówka, w której po owa przychodów jest generowana z dzia alnoŧci pocztowej.

Przepisy trafi y już do Sejmu, ale nie wiadomo, kiedy zajmĻ siň nimi pos owie, projekt jest bowiem konsultowany.

ZwiĻzkowcy z Carrefour Polska mogĻ liczyľ miňdzy innymi na poparcie Joanny Lichockiej, pos anki Prawa i Sprawiedliwoŧci.

– Jestem zwolenniczkĻ ca kowitego zakazu handlu w niedziele i przestrzegania praw pracowniczych, które wywalczy a Solidarnoŧľ – mówi Joanna Lichocka. – Sprawdzň, jak mogň wesprzeľ inicjatywy zmierzajĻce do uszczelnienia przepisów, by sklepy by y tego dnia zamkniňte.

ZwiĻzkowcy nie mogĻ za to liczyľ na wsparcie Katarzyny Lubnauer, pos anki Koalicji Obywatelskiej, która jest zwolenniczkĻ zniesienia zakazu handlu w niedziele. Uważa, że zosta on wprowadzony z pobudek ideologicznych, a nie gospodarczych. Pos anka KO proponuje, by pracownicy dostawali wyższe wynagrodzenie za pracň w niedziele i mieli zagwarantowane dwie wolne niedziele w miesiĻcu.

Ustawa ograniczajĻca handel w niedziele mia a byľ uk onem nie tylko w stronň pracowników dużych sklepów, ale także niewielkich polskich handlowców, którym trudno jest konkurowaľ z handlowymi gigantami. Im możliwoŧľ otwarcia sklepów wtedy, gdy silniejsi nie mogĻ tego zrobiľ, mia a umożliwiľ nawiĻzanie wyrównanej walki. Na w pe ni legalne zakupy bez żadnych sztuczek prawnych siedem dni w tygodniu zaprasza na przyk ad Centrum Handlowe Retkinia, które tworzy ponad 120 wyspecjalizowanych stoisk reprezentujĻcych 25 branż.

Handel nadal walczy o klientów Kolejna bitwa o niedzielny handel nieco usunň a w cieŚ pandemiczne perypetie handlowców.

Drugi rok walki z wirusem sprawi , że konsumenci zmienili swoje nawyki i teraz to w aŧciciele dużych sieci muszĻ siň do nich dostosowaľ. Co prawda klientów przybywa, ale...

Polska Rada Centrów Handlowych od poczĻtku pandemii sprawdza aktualnĻ liczbň odwiedzajĻcych w poszczególnych dniach miesiĻca.

Dane zbierane sĻ z systemów kamer znajdujĻ cych siň w centrach handlowych, a klienci sĻ liczeni z dok adnoŧciĻ do 98 proc.

Okazuje siň, że w lipcu tego roku w porównaniu do analogicznego okresu z lipca 2020 roku, w każdym tygodniu odnotowywany by wzrost liczby odwiedzajĻcych. W pierwszym tygodniu wakacji centra handlowe odwiedzi o o 8 procent osób wiňcej niż rok temu w podobnym okresie, w pozosta e tygodnie by o ich od 3 do 7 procent wiňcej. Trzeba jednak pamiňtaľ o tym, że w pierwszym roku pandemii obostrzenia by y wprowadzane liczniej i na d użej, nie by o jeszcze akcji szczepieŚ i czňŧľ osób zrezygnowa a z odwiedzania potencjalnie zat oczonych miejsc.

Klientów w lipcu tego roku by o także wiňcej w porównaniu do czerwca 2021 i to o 5 procent.

FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK

Pandemiczny trend zakupowy?

Lista sklepów czynnych w niedziele wyd uŹa siň z tygodnia na tydzieŚ

012

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Wzrost liczby klientów odnotowano we wszystkich regionach Polski, ale by on zróżnicowany. KupujĻcych najbardziej przyby o w centrum Polski, czyli miňdzy innymi w województwie ódzkim i to aż o 12 procent. W regionie wschodnim by o ich wiňcej o 8 procent, a w po udniowym i zachodnim o niemal 7 procent. Same statystyki wizyt nie mówiĻ jednak wszystkiego.

Manufakturň, czyli najwiňksze centrum handlowe w odzi i regionie, w lipcu ciĻgle odwiedza o mniej klientów niż przed pandemiĻ, ale w aŧciciele centrum i tak uważali, że powinni mieľ powody do zadowolenia. A wszystko za sprawĻ decyzji zakupowych klientów.

– Liczba klientów w porównaniu do 2019 roku jest niższa o ok. 9 procent, za to generowane przez nich obroty sĻ wyższe niż przed pandemiĻ – mówi Monika Langner, rzecznik Manufaktury.

– Zauważyliŧmy także, że klienci odwiedzajĻ nas rzadziej, na przyk ad raz w tygodniu, zamiast dotychczasowych dwóch lub trzech razy i wówczas robiĻ wiňksze zakupy.

Zdaniem dra Paw a Kowalskiego, eksperta ds. marketingu Uniwersytetu ódzkiego, zmiana zachowaŚ klientów to efekt pandemii, która sprawi a, ze wiele osób ogranicza przebywanie w przestrzeni publicznej.

– Centra handlowe przesta y byľ miejscami spňdzania wolnego czasu, a sta y siň g ównie miejscami robienia zakupów – mówi naukowiec. – Dochodzi do kumulacji zakupów, klienci zachowujĻ siň w sposób bardziej racjonalny.

Strefa handlu Niedziele wolne, czy juƁ handlowe?

FOT .MATERIA Y PRASOWE

Apel o solidarnoŭƔ

Otwarte sklepy to odpowiedŸ na oczekiwania klientów

CiĻgle jednak sĻ problemy z podstawowymi zasadami bezpieczeŚstwa, gdyż wŧród klientów nastĻpi o rozluŻnienie w przestrzeganiu tzw. reżimu sanitarnego. Pod koniec sierpnia Polska Rada Centrów Handlowych zaprosi a klientów galerii oraz ca e spo eczeŚstwo do solidarnego noszenia maseczek i zachowania zasad sanitarnych, aby zapobiec kolejnej fali pandemii.

– Powodem tych dzia aŚ jest wyraŻne zmniejszenie liczby osób używajĻcych masek na terenach obiektów handlowych, w ŧrodkach transportu publicznego i innych publicznych miejscach – zaznaczajĻ handlowcy. – Jest to kolejne dzia anie podjňte przez branżň w celu przeciwdzia ania pandemii i jej konsekwencjom.

PrzystňpujĻce do kampanii centra majĻ za ożyľ na swoje manekiny maseczki ze znaczkami z has ami akcji, czyli „Bezpieczna witryna, bierz przyk ad z manekina. Maskň noszň, nie roznoszň”.

A Jan Dňbski, prezes Polskiej Rady Centrów Handlowych , dodaje: – Zachňcamy do za ożenia maski każdĻ osobň wchodzĻcĻ do publicznej strefy. Zapraszamy do udzia u ca Ļ branżň, solidarnie mówiĻc jednym g osem, że nie chcemy dopuŧciľ do rozwoju pandemii i kolejnego lockdownu.

Podobne apele p ynĻ też z innych instytucji, które zrzeszajĻ handlowców, w tym Polskiej Organizacji Handlu i Us ug. Wkrótce okaże siň, na ile te obawy siň sprawdzi y...

W soboty i w niedziele giełda elektroniczna i superbazar

Czynne 7 dni w tygodniu nawet w NIEDZIELE niehandlowe!

GODZ. OTWARCIA: pn.-pt. 8.00-18.00, sob. 8.00-14.00, nd. 9.00-14.00

Centrum stosuje się do wszelkich zasad bezpieczeństwa w okresie pandemii. U nas zrobisz bezpiecznie i sprawnie wszystkie zakupy!

SZUKASZ atrakcyjnych powierzchni handlowych? =$.á$'$6= G]LDâDOQRğý JRVSRGDUF]Ć " NIE WIESZ MDN SRPQRī\ý ]\VNL" 0DP\ GOD &LHELH DWUDNF\MQH ZDUXQNL QDMPX VSU]HGDī\ SRZLHU]FKQL KDQGORZ\FK Z ğZLHWQLH VNRPXQLNRZDQ\P Centrum Handlowym!

35=<-'Ĩ =$'=:2Ĕ 80Ð: 6327.$1,( :,Ċ&(- 6=&=(*ÐáÐ: TEL. 662-065-311

Strefa nieruchomoūci Logistyka

GorĿczka na rynku magazynów.

Pandemia jeszcze jĿ podnosi RosnĿcego popytu na powierzchnie magazynowe chyba nic nie zatrzyma.

PoczĿtek roku przyniós kilkudziesiŌcioprocentowy wzrost zapotrzebowania na magazyny.

Tekst: Mateusz Tkarski pierwszej po owie 2021 roku popyt na magazyny wyniós 3,3 mln mkw., czyli aż o 36 proc. wiňcej w porównaniu rok do roku. Najwiňksze transakcje dotyczĻ najemców z sektora e-commerce, który dynamicznie rozwija siň w czasach ograniczeŚ zwiĻzanych z pandemiĻ - wynika z danych CBRE. - KoŚcówka poprzedniego roku okaza a siň rekordowa dla rynku magazynowego. Popyt prze ama barierň 5 mln mkw. Jednak nic nie wskazuje, żeby rekordowy trend mia siň zatrzymaľ. Otwarcie nowego roku okaza o siň znacznie lepsze niż można siň by o spodziewaľ. Motorem napňdowym rynku logistycznego w Polsce pozostaje handel internetowy, który nie tylko odpowiada za najwiňksze transakcje najmu, ale też wyznacza trendy w tym sektorze. Już teraz widzimy, że popyt na nieruchomoŧci starsze i o gorszym standardzie bň

W 014

dzie maleľ z powodu atwoŧci w dostarczeniu nowoczesnych obiektów i preferencji klientów, którzy chcĻ nowoczesnych budynków z uwzglňdnieniem „zielonych” rozwiĻzaŚ – mówi Beata Hryniewska, szefowa Dzia u Powierzchni Magazynowych i Logistyki w CBRE.

Pandemia motorem napƌdowym Pandemia wciĻż przyczynia siň do rekordowego zainteresowania wynajmem magazynów. Najwiňcej magazynów wynajňto w regionach Poznania i Katowic. W województwie wielkopolskim podpisane zosta y umowy na ponad 600 tys. mkw., co oznacza skokowy wzrost, o 130 proc. rok do roku. W przypadku woj. ŧlĻskiego wolumen by podobnie wysoki jak w Wielkopolsce i osiĻgnĻ 590 tys. mkw., co jest wynikiem o 44 proc. wyższym niż rok wczeŧniej.

Podpisywane sĻ coraz wiňksze umowy najmu, co jest trendem zauważalnym już od jakie-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

goŧ czasu. W I po owie 2021 roku podpisano 19 umów o wielkoŧci powyżej 30 tys. mkw. każ da. Najwiňksza transakcja to Panattoni BTS PoznaŚ zawarta na 109 tys. mkw. z DHL w I kwartale 2021 roku. Natomiast w II kwartale 2021 roku odnotowane zosta y dwie umowy na ponad 82 tys. mkw. w P3 PoznaŚ i Panattoni BTS Gorzyczki. Obie umowy podpisano z najemcami z sektora e-commerce.

W po owie 2021 roku poziom powierzchni magazynowej w budowie wyniós ponad 3,1 mln mkw. i jest to niespotykany dotĻd wynik na tym rynku. Dwa najbardziej aktywne regiony, czyli Katowice oraz PoznaŚ, stanowiĻ oko o jednĻ trzeciĻ tej powierzchni, czyli w sumie 1,1 mln mkw. Tylko oko o 30 proc. powierzchni w budowie jest niezabezpieczone umowami najmu.

Najwiňksze dwie inwestycje znajdujĻ siň w woj. lubuskim. To Panattoni BTS Ģwiebodzin (203,5 tys. mkw.) oraz Hillwood Rokitno (112,5 tys. mkw.).

FOT. MATERIA Y PRASOWE

Strefa nieruchomoūci Logistyka

- Zesz oroczna ostrożnoŧľ deweloperów w analogicznym okresie spowodowana pandemiĻ, która objawia a siň wolumenem powierzchni w budowie o 40 proc. niższym niż obecnie, zdecydowanie minň a. Potwierdza to fakt, że ponad 1 mln mkw. nowych magazynów ruszy o z budowĻ w aŧnie w drugim kwartale tego roku. Stopa pustostanów jest bardzo niska i wynosi 5,7 proc., podczas gdy rok temu by a o 1 pp. wyższa. To oznacza, że powierzchnie aktualnie budowane i niewynajňte, po dostarczeniu do użytkowania, bňdĻ wch aniane stosunkowo szybko – komentuje rynkowĻ sytuacjň Beata Hryniewska, szefowa Dzia u Powierzchni Magazynowych i Logistyki w CBRE. Czynsze umowne za powierzchniň magazynowĻ po II kwartale nie uleg y zmianie w Polsce regionalnej i wynosi y 2,7-3,9 euro za mkw. za miesiĻc, natomiast w Warszawie poziom czynszów lekko wzrós ze wzglňdu na rosnĻcy popyt na lokalizacje miejskie i znajduje siň w przedziale 4,2-5,5 euro za mkw. za miesiĻc.

W po¾owie roku w budowie by¾o 3,1 mln mkw. powierzchni magazynowej i jest to niespotykany wynik na tym rynku Poziomy zachňt i standardowe okresy najmu nie uleg y zmianie.

Jak na gorƖczkƌ magazynowƖ reaguje Pomorze?

Zw aszcza w okolicach Trójmiasta zapotrzebowanie na powierzchnie magazynowe jest duże. Najemcy podpisujĻ nowe umowy, operatorzy dystarczajĻ kolejne tysiĻce metrów nowoczesnych powierzchni magazynowych.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Ruch w interesie widaľ m.in. jadĻc obwodnicĻ Trójmiasta, zw aszcza na ocinku z A1 do GdaŚ ska. Inwestycje w infrastrukturň logistycznotransportowĻ i w magazyny wzajemnie siň napňdzajĻ.

Jednym z celów rozbudowy po ĻczeŚ intermodalnych oraz inwestycji portowych jest również zwiňkszenie zainteresowania PolskĻ wŧród firm logistycznych z po udnia Europy oraz rozbudowa korytarza Ba tyk – Adriatyk.

– Dziňki prowadzonym inwestycjom oraz suchym portom, w przysz oŧci Trójmiasto ma szansň konkurowaľ z portami z Niemiec czy Holandii. Nasze porty charakteryzujĻ duża dostňpnoŧľ oraz zdecydowanie niższe ceny obs ugi niż na Zachodzie. Dlatego też z każdym rokiem przybywa firm, które swoje cele logistyczne postanawiajĻ realizowaľ na Pomorzu – mówi Micha Rafa owicz.

JednĻ z najważniejszych inwestycji w regionie jest modernizacja linii kolejowych sieci bazowej TEN-T, prowadzĻcych do portów w GdaŚsku i Gdyni, w korytarzu Ba tyk – Adriatyk. Inwestycja poch onie ok. 2,5 mld z i w prawie 40 proc. zostanie sfinansowana z unijnego programu „ ĻczĻc Europň”, a zakoŚ czenie prac planowane jest jeszcze w tym roku.

Inwestycje portowe oraz coraz lepsze po Ļ czenia intermodalne z Pomorzem nie pozostajĻ bez znaczenia dla rynku nowoczesnej powierzchni logistyczno-magazynowej w regionie. Już od d uższego czasu analitycy Cresy obserwujĻ tutaj wzmożone zainteresowanie – tak najemców, jak i deweloperów magazynowych.

Ca kowita podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej w Trójmieŧcie wynosi 952.600 mkw., a kolejne 166.700 mkw. znajduje siň w budowie, co oznacza, że już nied ugo trójmiejski rynek magazynowy przekroczy swój pierwszy milion metrów kwadratowych i umocni siň na szóstym miejsu wŧród regionów.

Do piĻtego wielkopolskiego brakuje jeszcze ponad 1 mln mkw.

Najbardziej aktywnymi deweloperami w okolicach portu gdaŚskiego sĻ: GLP, Panattoni oraz 7R, a jednĻ z najwiňkszych inwestycji jest Pomorskie Centrum Logistyczne (GLP), po ożone w bezpoŧrednim sĻsiedztwie G ňbokowodnego Terminala Kontenerowego. Park bňdzie docelowo oferowa najemcom 505 tys. mkw.

Przy porcie bňdzie siň również znajdowa Park GdaŚsk Port, budowany przez 7R, z planowanym zakoŚczeniem budowy w drugim kwartale 2022 r. W dwóch budynkach powstanie tam Ļcznie ok. 119 tys. mkw. powierzchni.

KolejnĻ inwestycjĻ wartĻ uwagi sĻ parki przemys owe Panattoni, przy ul. ElblĻskiej, w okolicach rafinerii Lotosu. Dziňki po udniowej obwodnicy stanowiĻ dobrĻ alternatywň dla firm, które korzystajĻ z portu, ale nie muszĻ mieľ magazynu przy samym terminalu. Inwestycie magazynowe realizowane sĻ także przy lotni-

015

Strefa nieruchomoūci Logistyka

Mateusz Tkarski redakcja@polskapress.pl

FOT.MATERIA Y PRASOWE

sku. Panattoni Park GdaŚsk Airport, który liczy ponad 100 tys. mkw., jest już zrealizowany w 86 proc., dziňki czemu deweloper zbliża siň do ok 345 500 mkw. powierzchni dostarczonej w regionie.

GLP, wiodĻcy inwestor i deweloper nieruchomoŧci logistycznych i przemys owych, otrzyma pozwolenie na budowň kolejnego etapu Pomorskiego Centrum Logistycznego w GdaŚsku. W sĻsiedztwie terminala kontenerowego DCT GdaŚsk powstanie dodatkowe 38 920 mkw. powierzchni magazynowo-produkcyjnej. Nowy budynek bňdzie realizowany zgodnie z GLP Design Standard, czyli najlepszymi praktykami w zakresie zrównoważonego rozwoju.

- Nasze centrum dystrybucyjne obok terminala kontenerowego DCT GdaŚsk jest idealnym miejscem dla firm korzystajĻcych z frachtu morskiego, które ceniĻ udogodnienia zwiĻzane z prze adunkiem czy procedurami celnymi.

Nowy obiekt o podwyższonym standardzie zapewni im realne oszczňdnoŧci i efektywniejsze wykorzystanie zajmowanej powierzchni” – mówi Magdalena Górska-Wojtas, Business Development Manager GLP. W Pomorskim Centrum Logistycznym istniejĻ już cztery budynki o Ļcznej powierzchni 150 tys. mkw. Kolejny obiekt bňdzie gotowy latem 2022 roku

Inwestycja 7R zlokalizowana na zapleczu gdaŚskiego portu

FOT. MATERIA Y PRASOWE

Wielkie pieniĻdze na kolejne nowe magazyny W 2020 roku zasoby nowoczesnej powierzchni magazynowej zwiňkszy y siň o ponad 2 mln mkw. w Polsce. Tym samym ca kowita podaż osiĻgnň a w Polsce 20,6 mln mkw. W porównaniu z 2019 r. to wzrost o ponad 10 proc.

Pomimo nietypowej sytuacji wywo anej pandemiĻ koronawirusa, wiňkszoŧľ inwestycji w fazie budowy by a realizowana zgodnie z za ożonym wczeŧniej harmonogramem.

Do najwiňkszych projektów oddanych w 2020 r. zaliczyľ należy: A2 Warsaw Park firmy Panattoni w Grodzisku (103,7 tys. m kw.), Hillwood Wroc aw Wschód II (63,9 tys. m kw.), kolejny etap Elite Mszczonów Logistic Park/d. P3 Mszczonów/ (58,5 tys. m kw.), Panattoni Park Ruda ĢlĻska II (56 tys. m kw.), Hillwood Oleŧnica (53 tys. m kw.), oraz 7R Park GdaŚsk II (51,8 tys. m kw.).

W 2020 roku najemcy wykazali siň rekordowĻ aktywnoŧciĻ – roczny popyt osiĻ gnĻ poziom 5,4 mln m kw.

Dla porównania w 2019 r. ca kowity wolumen wynajňtej powierzchni wyniós 4,3 mln m kw., a zatem jest to wzrost o blisko 26 proc. rok do roku.

Magazyny Panattoni w okolicach portu lotniczego

016

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Strefa biznesu PrestiƁ

Per a Piotrkowska w samym centrum miasta

BezpieczeŹstwo i jakoŭƔ Per a Piotrkowska ma wszystkie udogodnienia i atrakcje, jakie oferuje miasto. To bezpieczne, rodzinne osiedle z nowoczesnĻ architekturĻ. Każ dy detal zosta tu starannie dobrany. Do budowy mieszkaŚ wykorzystywane sĻ najwyższej jakoŧci materia y budowlane i wykoŚczeniowe. Dla tych, którzy potrzebujĻ wiňcej miejsca, jest moż liwoŧľ po Ļczenia kilku lokali.

Ceny mieszkaŚ w odzi sĻ nadal bardzo korzystne dla inwestorów. Dlatego Per a Piotrkowska przygotowa a również ofertň z opcjĻ zarzĻ dzania najmem.

Prestiżowa lokalizacja, centrum odzi, zieleŚ, przestrzeŚ… Jeŧli tego szukasz, to adres: Piotrkowska 252/256 może byľ Twój.

Per a Piotrkowska to idealne miejsce do życia dla rodzin z dzieľmi, m odych ludzi, przedsiňbiorców i seniorów. To pe ne s oŚca, nowoczesne apartamenty. Znajdziemy tu zarówno kawalerki, jaki i 1-, 2-, 3- i 4-pokojowe mieszkania. Jest parking podziemny, wewnňtrzne zielone patia, miejsca relaksu, a nawet ogródki do uprawy zió i warzyw. Nie może zabraknĻľ oczywiŧcie placu zabaw dla najm odszych i miejsca na fitness. Blisko stĻd do sklepów, galerii, restauracji, muzeów, teatrów, szkó wyższych.

ZieleŹ i przestrzeŹ Per a Piotrkowska doskonale zna potrzeby odzian. Nie znajdziemy tutaj zalanej betonem powierzchni. Jest za to przestrzeŚ i zieleŚ. Z analiz Per y Piotrkowskiej wynika, że odzianie bardzo

FOR. MATERIA Y INWESTORA

Tekst: Agnieszka Krystek

Piotrkowska Per a oferuje atrakcyjne mieszkania z ogródkami lubiĻ zamkniňte osiedla. CzujĻ siň tu bezpiecznie. Tak w aŧnie jest pod adresem Piotrkowska 252/256. Poza tym odzianie polubili parter.

W Perle Piotrkowskiej parterowe mieszkania majĻ 50-80-metrowe ogródki. Dziňki temu możemy na przyk ad zjeŧľ ŧniadanie lub wypiľ kawň na ŧwieżym powietrzu.

Prestiœowe i dobre sƖsiedztwo Per a Piotrkowska to inwestycja dla wymagajĻ cych mieszkaŚców, którzy ceniĻ sobie nie tylko życie w centrum miasta i dobrĻ komunikacjň, ale również architekturň. To miejsce do życia bňdzie pe ne wspólnych przestrzeni i udogodnieŚ dla mieszkaŚców. Znajdziemy tu również podwyż szony standard wyposażenia. Natomiast wspólne przestrzenie majĻ pomóc w budowaniu wiň zi spo ecznych oraz tworzeniu i umacnianiu relacji sĻsiedzkich.

Co miesiĻc Per a Piotrkowska oferuje nowe promocje i drzwi otwarte. Wszyscy zainteresowani mogĻ zg aszaľ siň do biura sprzedaży przy ul. Sienkiewicza 171 w godzinach 10 -18.

Trudno przejŧľ obojňtnie obok tego miejsca. Kusi przechodnia niesamowitym wnňtrzem, które zobaczyľ można przez wielkie witryny. W ŧrodku jest równie ciekawie: dyskretne oŧwietlenie, dobiegajĻcy z g oŧników blues i uŧmiechniňta obs uga. Pijana Wiŧnia to nowe miejsce na mapie odzi. To, co jako pierwsze rzuca siň w oczy po wejŧciu do mieszczĻcego siň przy Piotrkowskiej 85 baru, to niezwyk y wystrój. W rogach przestronnej sali dostrzec możemy ŧcienne lampy skonstruowane z... butelek. Butelki zobaczyľ możemy również na suficie. Ļcznie jest ich aż 9 tysiňcy.

Ca oŧľ skĻpana jest w wiŧniowym ŧwietle, które pog ňbia wrażenie niezwyk oŧci tego pomieszczenia. Wiŧnie sĻ zresztĻ motywem przewodnim ca ego lokalu. Nie przez przypadek: Pijana Wiŧnia to miejsce, gdzie serwuje siň wy Ļcznie trunek wykonany z tych owoców. Produkt sprowadzany jest z lwowskiej wytwórni, która poszczyciľ siň może wieloletnimi tradycjami jego produkcji.

KolejnĻ zwracajĻcĻ uwagň rzeczĻ jest... brak krzese . Goŧcie lokalu kosztujĻ jego specjalnoŧci przy wysokich stolikach. Uk ad baru sprawia, że

Pijana Wiťnia kusi goťci atrakcyjnym wnňtrzem

mogĻ zarówno pogrĻżyľ siň w intymnej rozmowie, jak i wpaŧľ w pogawňdkň z innymi klientami. To wszystko sprawia wrażenie spójnej i dobrze przemyŧlanej ca oŧci. – To wszystko owoc wieloletnich doŧwiadczeŚ nabytych w wielu miejscach w Polsce i w Europie – mówi menedżer lokalu. – PijanĻ Wiŧniň spotkaľ można w Warszawie, Krakowie czy Wroc awiu, ale też we Lwowie, Bukareszcie i innych europejskich miastach.

Teraz również ódŻ ma swojĻ PijanĻ Wiŧniň i ŧwietnie wpisuje siň ona w atmosferň ulicy Piotr-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

kowskiej. O tym, że taka formu a lokalu siň sprawdza, ŧwiadczĻ opinie zadowolonych klientów, które przeczytaľ można w sieci. Ten lokal pasuje do Pietryny, tak jakby by tu od zawsze i już teraz – mimo że od jego otwarcia minň o niewiele czasu – sta siň obowiĻzkowym punktem w każ dej wycieczce po reprezentacyjnej ulicy odzi.

Wiňcej informacji o Pijanej Wiŧni i jej ofercie znaleŻľ można na stronie internetowej https://pijanawisnia.pl/.

017

FOT. MATERIA Y PROMOCYJNE

Pijana Wi¶nia wreszcie w odzi

Strefa biznesu TOP 10 Nowy ranking najlepszych lotnisk na ŧwiecie w roku 2021 w konkursie „World Airport Awards” przyniós kilka niespodzianek.

1

Doha Hamad (Katar)

Najlepsze lotnisko na ŧwiecie poszybowa o na miejsce pierwsze z trzeciej lokaty, na której by o w ubieg ym roku. Powsta o w kwietniu 2014 roku, zastň pujĻc użytkowane, które zlokalizowane by o 5 km od obecnego. Ze wzglňdu na duży ruch pasażerski oraz organizacjň Mistrzostw Ģwiata w Pi ce Nożnej w 2022 roku, w adze katarskie planujĻ budowň nowego terminalu (na razie jest jeden oraz dwie drogi startowe). Swój wňze majĻ tu katarskie linie lotnicze: Qatar Airways, Qatar Airways Cargo oraz Qatar Executive. Wed ug danych firmy ch-aviaton.com lotnisko Doha Hamad obs uguje dziŧ 37 przewoŻników z ca ego ŧwiata, którzy latajĻ stamtĻd na 198 kierunkach do 91 paŚstw.

2

Tokyo Haneda (Japonia)

ne), oraz Muzeum Kultury Korei. Powsta o w marcu 2001 roku.

TOP10 LOTNISK NA ĘWIECIE

5

Tokio Narita (Japonia)

Miňdzynarodowy port lotniczy Japonii, po ożony 65 km od centrum Tokio. PrzejĻ niemal ca y ruch miňdzynarodowy z drugiego tokijskiego lotniska – Haneda. Otwarty w roku 1978 po 12 latach budowy.

G ówny hub All Nippon Airways i Japan Airlines.

Nowoczesne, piŌkne i zapierajĿce dech w piersiach.

WyglĿdem i kubaturĿ przypominajĿ miasta, przez które przewijajĿ siŌ setki tysiŌcy pasaƁerów z ca ego ūwiata

6

Munich Airport (Niemcy)

Miňdzynarodowe lotnisko im. Franza Josefa Straußa.

Jest to drugi pod wzglňdem wielkoŧci port lotniczy Niemiec, po Frankfurcie. Po ożony jest 28 km na pó nocny wschód od Monachium. Otwarty w maju 1992 r. Ma dwa terminale pasażerskie (i dodatkowy terminal ŧrodkowy) oraz tyle samo dróg startowych.

Zurich Airport (Szwajcaria)

7

Port lotniczy po ożony na wybrzeżu Zatoki Tokijskiej (czňŧciowo na sztucznie utworzonej wyspie) w dzielnicy Ĝta, w stolicy Japonii – Tokio. W latach 2002–2007 by na czwartym miejscu na ŧwiecie pod wzglňdem ruchu pasażerskiego, a w 2008 roku wysunĻ siň na trzeciĻ pozycjň. Powsta w 1931 roku. Do 1978 roku by jedynym, obs ugujĻcym Tokio.

W 1978 otwarto port lotniczy Narita, który przejĻ prawie ca y ruch miňdzynarodowy z portu Haneda.

Posiada trzy terminale pasażerskie oraz cztery drogi startowe. Firma ch-aviation.com wylicza, że samoloty 35 przewoŻników startujĻ stĻd do 106 portów lotniczych w 27 krajach. Port obroni swojĻ pozycjň w rankingu.

Miňdzynarodowy port lotniczy po ożony 13 km na pó noc od Zurychu. Jest najwiňkszym portem lotniczym w Szwajcarii. Ma trzy pasy startowe i dwa terminale pasażerskiej. Dzia a od czerwca 1948 r.

Londyn Heathrow (Wielka Brytania)

8

Port lotniczy na zachodnim skraju Londynu, po ożony 24 km od centrum miasta, bňdĻcy najwiňkszym lotniskiem Europy. Posiada 5 terminali lotniczych.

Jest obs ugiwane przez ok. 90 linii lotniczych. Lotnisko oferuje po Ļczenia z ponad 90 krajami ŧwiata. Powsta o w 1946 r.

Changi Airport (Singapur)

3

9

Kansai International Airport (Japonia)

Miňdzynarodowe lotnisko miasta-paŚstwa Singapuru, uważane jest za jedno z piňciu najważniejszych lotnisk Azji. Lotnisko jest stale powiňkszane. Jego budowň rozpoczňto w latach siedemdziesiĻtych XX wieku, zaŧ oficjalne otwarcie mia o miejsce 29 grudnia 1981. Ma cztery terminale. W 2013 rozpoczňto budowň specjalnego kompleksu pomiňdzy terminalami 1, 2 i 3 nazwanego Klejnot. To po Ļczenie ogrodu, terminala pasażerskiego (ze stanowiskami do odprawy i sprzedaży biletów) oraz centrum handlowo-rozrywkowego. Klejnot zosta ukoŚczony i oddany do użytku na poczĻtku 2019 roku.

FOT. 123RF

Jest najwiňkszym na ŧwiecie lotniskiem wzniesionym na sztucznej wyspie. Leży 5 km od brzegów Honsiu oraz 28 km od Kobe. Z lĻdem Ļczy je najd uższy na ŧwiecie most dwukondygnacyjny (3,7 km). Lotnisko oddane w 1994 roku.

Doha Hamad (Katar)

Incheon International Airport (Korea Poêudniowa)

4

G ówne miňdzynarodowe lotnisko Korei Po udniowej, po ożone na wyspie opodal miasta Inczon, 52

018

km na zachód od Seulu. Jest zdecydowanie także najwiňkszym portem lotniczym kraju i jednym z najruchliwszych portów przesiadkowych Azji.

Posiada pole golfowe, spa, prywatne pokoje do spania, lodowisko, kasyno, ogrody (zadaszo-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

10

Hongkong International Airport (Chiny)

Posiada jeden z najwiňkszych terminali pasażerskich ŧwiata. Jest g ównym wňz em linii lotniczych Cathay Pacific i Dragonair. Ma dwie wieże kontrolne i dwie 3800-metrowe równoleg e drogi startowe pozwalajĻce na równoczesne starty i lĻdowania.

Oprac. na podstawie rankingu SKYTRAX https://www.worldairportawards.com//Wikipedia Magdalena Nowacka-Goik

Strefa biznesu Rozmowa

W PRZYSZ½YM ROKU RÓWNIEĭ CZYMĘ ZASKOCZYMY FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Z dr AnnĻ MiderĻ, prezes Portu Lotniczego ódŻ rozmawia Alicja ZboiŚska Z ódzkiego lotniska moƁna polecieł do Kijowa liniĿ lotniczĿ SkyUp, która debiutuje w Polsce.

Co zdecydowa o, Ɓe postawi a w aūnie na ódƀ?

Zdecydowa a liczba UkraiŚców, którzy mieszkajĻ w odzi i regionie. Szacuje siň, że w odzi i regionie mieszka nawet 67 tysiňcy obywateli tego kraju. Wielu osiedli o siň u nas na sta e, mieszkajĻ z rodzinami, a ich dzieci chodzĻ do polskich szkó . To potňżna diaspora. PrzewoŻnik zna te dane i dlatego zdecydowa siň otworzyľ po Ļczenie miňdzy odziĻ a Kijowem.

We wrzeūniu mieszkaŞcy Ukrainy otrzymali zgodŌ na wjazd do Polski w celach turystycznych. Co oznacza to dla lotniska?

Od 9 wrzeŧnia Polska szerzej otworzy a siň na obywateli Ukrainy. MogĻ wjeżdżaľ na terytorium naszego kraju bez obowiĻzku posiadania wizy i okazywania pozwolenia na pracň lub karty pobytu. To duża zmiana, która spowoduje, ze UkraiŚcy bňdĻ przylatywaľ do Polski nie tylko „za chlebem”, ale w celach turystycznych. Ta zmiana pozwoli rodzinom na odwiedziny bliskich, którzy wyemigrowali lub czasowo pracujĻ w Polsce. Nam, Polakom mog o wydawaľ siň, że to tylko nieduża korekta wprzepisach przyjazdowych, ale UkraiŚcy zareagowali bardzo entuzjastycznie. Czekali na to od dawna. Dla naszego lotniska wiadomoŧľ przysz a w samĻ porň – tuż przed otwarciem po Ļczenia z Kijowem.

Czy dla Polaków po Ŀczenie teƁ jest tak atrakcyjne, jak dla UkraiŞców?

Oczywiŧcie, że tak. Dla Polaków stolica naszych wschodnich sĻsiadów wydaje siň bardzo atrakcyjna turystycznie. Kijów to trzymilionowe, nowoczesne miasto po ożone nad Dnieprem, pe ne zabytków: cerkwi, soborów, muzeów. Można zwiedziľ dom Michai a Bu hakowa, przejŧľ siň ulicĻ Andriejewski Zjazd, czy zobaczyľ kijowskie metro, które jest jednym z najg ňbszych na ŧwiecie – stacja Arsenalna znajduje siň na g ňbokoŧci 105 metrów! Dodajmy do tego znakomitĻ kuchniň i niskie ceny, a Kijów może byľ hitem jeŧli chodzi o wyjazdy turystyczne i krótkie wypady weekendowe tzw. city breaki. Bilety lotnicze sĻ tanie – ceny zaczynajĻ siň od 23 euro, w cenň wliczony jest 9 kg bagaż kabinowy.

Oferta, którĻ przygotowaliŧmy, wydaje siň idealna na polski rynek turystyczny i rynek pracowników zza wschodniej granicy. Samoloty SkyUp wożĻ także cargo w „brzuchach” samolotów, wiňc po Ļcze-

nie ma także znaczenie dla przedsiňbiorców, którzy handlujĻ ze Wschodem.

Czyli to takƁe szansa dla ódzkiego Cargo?

Tak. Dziňki temu po Ļczeniu uzyskujemy dostňp nie tylko do samego rynku ukraiŚskiego, ale dziňki rozbudowanej siatce po ĻczeŚ SkyUp, także do innych rynków wschodnich takich jak, Gruzja, Armenia, Emiraty Arabskie, Turcja czy Kazachstan. Wszyscy prowadzĻcy biznesy ze Wschodem bňdĻ mogli liczyľ na szybki transport swoich towarów.

Latem z odzi moƁna by o lecieł do Turcji. Jakim powodzeniem cieszy y siŌ loty i czy wiadomo juƁ, dokĿd bŌdzie moƁna polecieł z odzi w nastŌpne wakacje?

Wakacyjne czartery do Turcji, które lata y od maja do po owy paŻdziernika dwa razy w tygodniu, mia y ogromne powodzenie. Samoloty by y wype nione do ostatniego miejsca. Cieszy nas, że odzianie, po przerwie spowodowanej pandemiĻ, ca ymi rodzinami ruszyli na wakacyjny wypoczynek. Musieli wykonaľ pewien dodatkowy wysi ek i zdobyľ dokumenty poŧwiadczajĻce, że sĻ zaszczepieni przeciw covid-19 lub majĻ negatywny wynik testu na koronawirusa oraz wype niľ formularz lokalizacyjny. Ale widaľ, że potrzeba podróżowania nie zniechňci a do pokonania dodatkowych przeszkód, by cieszyľ siň wakacjami. Oferta na 2022 rok jest znacznie bogatsza. Biura podróży już zaczynajĻ sprzedaż wyjazdów do Burgas, Antalyi, Bodrum, a także na Zakynthos, Kretň i Rodos.

Zadebiutowa y równieƁ loty do W och, które oferowa a regularna linia lotnicza.

Czy odzianie i mieszkaŞcy regionu sĿ przygotowani na samodzielne organizowanie sobie wakacji?

Dostawaliŧmy proŧby od pasażerów, żeby stworzyľ możliwoŧľ wyjazdu na wakacje na w asnĻ rň kň. Loty te da y dodatkowĻ możliwoŧľ podróżowania w ciep e regiony basenu Morza Ģródziemnego. MieszkaŚcy odzi i regionu, zw aszcza ci, którzy nie majĻ ma ych dzieci, przyzwyczajeni sĻ już do samodzielnego podróżowania. ZnajĻ obce jňzyki, potrafiĻ zorganizowaľ sami noclegi, atrakcje, majĻ w asny pomys i plan na wakacje, niekoniecznie taki, jaki oferujĻ biura podróży. Loty do W och by y w aŧnie dla nich idealne. Linia lotnicza Lumiwings lata a do Forli ko o Bolonii w regionie Emilia-Romania i na Sycyliň do dwóch miast – Trapani i Palermo.

SycyliŌ w Polsce raczej wszyscy znajĿ, a co ciekawego moƁna zobaczył w regionie Emilia-Romagna?

Region Emilia-Romania to kwintesencja tego, co majĻ najlepszego W ochy. Wybrzeże Adriatyku z kurortami zarówno dla mi oŧników zabawy, jak i spokojnego wypoczynku. Kurort Cervia oddalony jest

Strefa Biznesu JESIEę 2021

zaledwie o 30 km od lotniska w Forli, a 57 km od lotniska jest s ynne Rimini. Można zwiedzaľ wspania e zabytki w Rawennie, Bolonii, i przede wszystkim we Florencji, do której z Forli jedzie siň tylko dwie godziny. Do tego dochodzi wspania a w oska kuchnia i liczne restauracje z gwiazdkami Michelin. We W oszech mówi siň, że jeżeli przyjňlibyŧmy za ożenie, że ca e W ochy to dom, to Emilia-Romania jest kuchniĻ. Wiele osób skorzysta o z możliwoŧci wylotu do Forli i na Sycyliň prosto z odzi i wracali bardzo zadowoleni. CiekawostkĻ jest, że linia Lumiwings to linia przyjazna zwierzňtom i można bezp atnie przewoziľ niĻ psy i koty. Z tej okazji skorzysta a m.in. para z Warszawy, która polecia a do W och z odzi ze swoim psem rasy cavalier. Mówili, że na innych lotniskach albo by y problemy z zabraniem zwierzňcia, albo by a to droga us uga, za którĻ linie lotnicze liczĻ sobie dodatkowĻ op atň. Natomiast z odzi okaza a siň prosta i w dodatku bezp atna.

Nie moƁna zapominał o tym, Ɓe ciĿgle mamy do czynienia z lataniem w pandemii.

O czym muszĿ pamiŌtał pasaƁerowie i jak wp ywa to na dzia alnoūł lotniska?

Przede wszystkim trzeba siň zaszczepiľ. Paszport covidowy bardzo u atwia podróżowanie. Ci, którzy tego nie zrobiĻ z różnych przyczyn, muszĻ wykonywaľ testy na koronawirusa, co podnosi koszt podróży. SĻ kraje, jak np. Wielka Brytania, która wymaga testów mimo pe nego zaszczepienia. Oczywiŧcie to co teraz mówiň, może zmieniľ siň zanim wydanie „Strefy Biznesu” trafi do rĻk Czytelników, ale żyjemy w rzeczywistoŧci, kiedy przepisy dotyczĻce pandemii zmieniajĻ siň czň sto z dnia na dzieŚ, a pasażerowie, muszĻ za nimi nadĻżaľ. Na naszym lotnisku dzia ajĻ dwa punkty komercyjne wykonujĻce testy na covid – jeden dla przylatujĻcych po stronie p yty postojowej, drugi – w hali ogólnodostňpnej, z którego mogĻ korzystaľ pasażerowie odlatujĻcy i każdy chňtny. Uruchomiliŧmy też punkt, w którym pomagamy wype niľ formularz PLF (Passenger Locator Form), którego wymagajĻ niektóre kraje, aby móc do nich wylecieľ.

W tym roku uda o siŌ uruchomił dwa nowe kierunki pomimo pandemii, a co z kolejnymi, czy macie jakieū nowe dobre wiadomoūci dla odzian?

Dobre wiadomoŧci bňdziemy mieľ już wkrótce, ale teraz nie możemy jeszcze nic komunikowaľ.

Podczas ostatnich targów lotniczych World Routes w Mediolanie przez trzy dni mieliŧmy 30 spotkaŚ z przewoŻnikami. Bardzo liczymy też na rozwój po ĻczeŚ wraz ze SkyUp, zwiňkszenie czňstotliwoŧci Kijowa, a w zanadrzu mamy jeszcze m.in. Lwów. Ca y czas pracujemy z Lumiwings, aby na wiosnň zaoferowaľ odzianom w oskie i może też kolejne s oneczne destynacje.

019

Strefa biznesu Grupa Transportowa

Grupa Transportowa to wielki operator logistyczny.

A wszystko zaczŌ o siŌ od starego jelcza Rozmawia a Alicja ZboiŞska

020

Trzeba staľ siň kowalem w asnego losu, zaczĻľ planowaľ i zmusiľ siň do dzia ania oraz budowania przysz oŧci, gdyż jest to rzecz, którĻ kontrolujemy – zaznacza Tomasz Macherowski, prezes Grupy Transportowej.

BranƁa transportowa w czasie pandemii mocno ucierpia a. Trudny by zw aszcza ubieg y rok. Jak poradzi a sobie z tym wyzwaniem Grupa Transportowa?

Gdy zaczň a siň pandemia, zarzĻd podjĻ decyzjň o szybkim i zaplanowanym dzia aniu. Wiedzieliŧmy, że Grupa Transportowa nie może bezczynnie czekaľ na rozwój wydarzeŚ. Podczas pandemii lub w innych kryzysowych sytuacjach, wiňkszoŧľ spo eczeŚstwa oraz firm – z psychologicznego punktu widzenia – podlega czterem dzia aniom: sĻ reaktywni, pasywni, katastroficzni, egoistyczni. SĻ reaktywni, gdyż sĻ kowalami swojego losu i stajĻ siň podmiotami oddzia ywania rzeczywistoŧci, zamiast sami jĻ

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Strefa biznesu Grupa Transportowa tworzyľ. SĻ pasywni, bo wiňkszoŧľ ludzi – gdy nadchodzi kryzys – chowa g owň w piasek. WychodzĻ z za ożenia, że fala, która dotrze na plażň, ich nie zmiecie, natomiast w rzeczywistoŧci zmiecie ich bardzo szybko. SĻ katastroficzni, bo myŧlĻ w kategoriach, że wszystko bňdzie Żle, sĻ egoistyczni, bo myŧlĻ tylko o sobie. I te cztery rzeczy trzeba z amaľ, trzeba zaczĻľ planowaľ i zmusiľ siň do dzia ania oraz budowania przysz oŧci, gdyż jest to rzecz, którĻ kontrolujemy. Nie kontrolujemy natomiast teraŻniejszoŧci.

syfikacji us ug, nasz fundament jest bardzo silny i stabilny. Zaczynaliŧmy naszĻ dzia alnoŧľ od transportu drogowego, transportu ch odniczego, towarów sypkich (silosy). CiĻg y rozwój oferty dla naszych klientów doprowadzi do rozszerzenia us ug. Dlatego dziŧ mamy w ofercie również: przeprawy promowe, transport morsko–lotniczy, magazyny i wszystkie zwiĻzane z nimi us ugi, a teraz zaczynamy transport intermodalny. Wiemy, że jedynĻ sta Ļ jest zmiana i to jest jedno z naszych g ównych za ożeŚ. Klienci, z którymi wiĻżemy siň d ugoterminowo majĻ dla nas wyjĻtkowĻ wartoŧľ. To przy nich możemy siň stabilnie rozwijaľ zapewniajĻc tym samym najwyższĻ jakoŧľ us ug. Dywersyfikacja us ug jest dla nas bardzo ważna.

Firma istnieje na rynku ponad 20 lat. Wszystko zaczŌ o siŌ od transportu drogowego, ale teraz Grupa zajmuje siŌ takƁe innymi dziedzinami transportu. Dlaczego dywersyfikacja us ug jest tak istotna?

Grupa Transportowa zmienia siň nieustannie i bardzo szybko, dziŧ już nie jest firmĻ transportowo-logistycznĻ, tylko operatorem logistycznym w pe ni tego s owa znaczeniu. Dziňki dywer-

FOT. DARIUSZ ĢMIGIELSKI

Tomasz Macherowski, prezes Grupy Transportowej: – Wspó pracujemy z klientami i agentami z ca ego ťwiata

Wszystko zaczŌ o siŌ w Piotrkowie Trybunalskim, teraz firma ma 16 oddzia ów w kraju. Jaki bŌdzie nastŌpny krok?

Rzeczywiŧcie, wszystko zaczň o siň w Piotrkowie Trybunalskim.

Każdego dnia logistyka przynosi a nam dużo niespodzianek, dziňki którym siň uczyliŧmy. Dziŧ już wiem, że ciňżka praca, upór, planowanie i ciĻg y rozwój potrafiĻ doprowadziľ do wielkich rzeczy. Zaczynaliŧmy przygodň z logistykĻ od starego Jelcza z przyczepĻ, którym dostarczaliŧmy piasek do miejscowej huty szk a. Dziŧ Grupa Transportowa posiada 185 w asnych ciĻgników siod owych (wiňkszoŧľ Euro 6 oraz kilka LNG) i 230 naczep typu plandeka, mega, ch odniň i silosy. Mamy 16 oddzia ów w ca ej Polsce, zatrudniamy ponad 400 pracowników. Nasze obroty za 2021 bňdĻ oscylowaľ na poziomie 340 milionów netto. Nasi stali przewoŻnicy dysponujĻ ponad 800 autami, co oznacza, że ca a firma zarzĻdza dziŧ taborem prawie tysiĻca zestawów.

Nasze plany sĻ natomiast tajemnicĻ zarzĻdu.

Grupa Transportowa posiada 185 w asnych ciĻgników siod owych (wiňkszoŧľ Euro 6 oraz kilka LNG) i 230 naczep typu plandeka, mega, ch odniň i silosy.

Ma 16 oddzia ów w ca ej Polsce, zatrudnia ponad 400 pracowników. Obroty firmy za 2021 bňdĻ oscylowaľ na poziomie 340 milionów netto.

Stali przewoŻnicy Grupy dysponujĻ ponad 800 autami.

Grupa organizuje przeprawy promowe m.in. na Morzu Irlandzkim, ĥródziemnym, Pó nocnym, Ba tyku. Trudno by o rozpoczĿł takĿ dzia alnoūł i z jakimi wyzwaniami trzeba siŌ mierzył?

Organizacja przepraw promowych jest us ugĻ bardzo ciekawĻ, ale i specyficznĻ. Zależy nam na kompleksowoŧci i wysokiej jakoŧci us ug, w zwiĻzku z czym od pewnego czasu by o jasne, że bňdziemy inwestowaľ w ten sektor transportu. Rozpoczň liŧmy od realizowania us ug na Morzu Ba tyckim, w miarň rozwoju firmy rozszerzyliŧmy zasiňg na ca Ļ Europň. Jesteŧmy oficjalnym partnerem Polferries oraz agentem Irish Ferries na kanale La Manche i swojĻ rolň traktujemy bardzo poważnie. Nasze portfolio znacznie siň rozszerza, zajmujemy siň transportem praktycznie w każdym kierunku, oczywiste sta o siň, że powinniŧmy byľ wsparciem również na odcinkach wymagajĻcych przeprawy morskiej. Staramy siň zagwarantowaľ partnerom najlepszĻ obs ugň, co jest naszym absolutnym priorytetem oraz - oczywiŧcie - jak najlepsze stawki. Pracujemy nad szeregiem rozwiĻzaŚ usprawniajĻcych wspó pracň, podchodzimy do niej elastycznie i każde zlecenie traktujemy indywidualnie. Kluczem do osiĻgniňcia sukcesu w tej branży jest doskona a kadra specjalistów, profesjonalistów, którzy ŧwiadczĻ pomoc nawet w najtrudniejszych sytuacjach. Organizacja przeprawy promowej to nie tylko sprzedaż biletu, wiele tras wymaga zagwarantowania miejsca, obs ugi w niestandardowych godzinach, a także w weekendy. Ģwiadczymy też pomoc przy wype nianiu dokumentacji celnej, od tego roku jest to wymóg w przeprawach do i z Wielkiej Brytanii. Zainwestowaliŧmy w ludzi, w ich kompetencje i wiedzň – i to siň sprawdza. Jestem spokojny o ten obszar dzia alnoŧci, bo wiem, że nasi specjaliŧci majĻ wiedzň i narzňdzia do tego, aby najlepiej wykonaľ powierzone im zadania. Dzia alnoŧľ w tym sektorze to ciĻg y rozwój, poszukiwanie rozwiĻzaŚ, alternatyw. Stawiamy na profesjonalizm i to oferujemy naszym partnerom, przewoŻnikom i klientom.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

021

FOT. DARIUSZ ĢMIGIELSKI

Strefa biznesu Grupa Transportowa

Tomasz Macherowski: Nasza kadra to ludzie z pasjļ i wielkļ determinacjļ, to najlepsi ludzie na rynku!

Firma stawia równieƁ na transport morski oraz lotniczy.

DokĿd docierajĿ towary za PaŞstwa poūrednictwem? Czy sĿ jakieū ograniczenia z tym zwiĿzane?

Można powiedzieľ, że „tylko ŧwiat nas ogranicza” – wspó pracujemy z klientami i agentami z ca ego ŧwiata. Polscy eksporterzy, nasi klienci, wysy ajĻ za naszym poŧrednictwem swoje towary w najdalsze zakĻtki globu. Obs ugujemy m.in. rynki afrykaŚskie, USA, Kanady, Meksyku, Kolumbii, Kostaryki, Boliwii, Argentyny, przygotowujemy siň do wysy ki towaru do Nepalu, mamy w ofercie firmy australijskie, wietnamskie czy koreaŚskie. W zasadzie nie ma żadnych ograniczeŚ, dziňki sieci naszych agentów możemy dotrzeľ praktycznie wszňdzie. Jeżeli tylko można dop ynĻľ, dojechaľ czy przylecieľ do danego kraju, to dostarczymy towar wszňdzie, pod wskazany adres lub do danego portu.

Grupa Transportowa obs uguje swym zasiňgiem m.in. rynki afrykaŚ skie, USA, Kanady, Meksyku, Kolumbii, Kostaryki, Boliwii, Argentyny.

Przygotowuje siň także do wysy ki towaru do Nepalu, W ofercie ma firmy australijskie, wietnamskie czy koreaŚ skie.

022

JakĿ czŌūł dzia alnoūci firmy stanowi transport ch odniczy, który równieƁ PaŞstwo oferujecie?

Transport ch odniczy to kolejna ga ĻŻ us ug firmy, dziňki której spe niamy oczekiwania naszych klientów. Stworzyliŧmy w asnĻ flotň i zatrudniliŧmy wykwalifikowanĻ kadrň. Inwestujemy w szkolenia, które nieustannie podnoszĻ kwalifikacje i zapewniajĻ pe ne bezpieczeŚstwo przewożonych towarów z kontrolowanĻ temperaturĻ. Inwestujemy w nowoczesne technologie wspierajĻce transport ch odniczy, w rozwiĻzania zwiňkszajĻce wydajnoŧľ i optymalizacjň. Bez wzglňdu na sytuacjň rynkowĻ i popyt towarów, transport ch odniczy jest jednĻ z najbardziej stabilnych ga ňzi us ug transportowych.

Czas pandemii to czas równieƁ zwolnieŞ pracowników w wielu firmach, natomiast Grupa Transportowa znacznie zwiŌksza liczbŌ pracowników. Z czego to wynika?

Już podczas pierwszej fali pandemii zarzĻd podjĻ kilka trafnych decyzji. JednĻ z nich by o zatrudnienie jak najwiňkszej liczby fachowców z naszej branży. Nie daliŧmy siň zastraszyľ, nie chcieliŧmy byľ reaktywni, tylko zaczňliŧmy dzia aľ i tworzyľ nowĻ przysz oŧľ w nowych czasach. Inne firmy obcina y koszty zwalniajĻc ludzi, a nasz dzia HR dzia a na pe nych obrotach. Przez okres pandemii Grupa Transportowa zatrudni a ponad 118 wykwalifikowanych pracowników. Nasza kadra to ludzie z pasjĻ i wielkĻ determinacjĻ, to najlepsi ludzie na rynku! Pozycja firmy na rynku, niezależnie od pandemii, jest stabilna. W branży TSL mamy opiniň pracodawcy, któremu warto zaufaľ, który stawia na rozwój pracowników, ma atrakcyjny program motywu-

jĻcy. Dziňki doborowi odpowiednich szkoleŚ nasza kadra może rozwijaľ siň w za ożonym kierunku, zarówno biznesowym, jak i osobistym. Zawsze uważa em i uważaľ bňdň, że firma to ludzie, bez nich to tylko pusty brand.

Firma rozwija takƁe logistykŌ kontraktowĿ. Czym zajmuje siŌ ten dzia ? Czy Ŀczenie transportu z magazynowaniem to przysz oūł branƁy?

Logistyka kontraktowa w Grupie Transportowej otrzyma a osobny status spó ki – GT Logistics. Spó ka powsta a w czerwcu 2020 roku. W pierwszym etapie skupiliŧmy siň na zbadaniu potrzeb klientów oraz okreŧleniu, jaki poziom inwestycji jest niezbňdny, by móc konkurowaľ jakoŧciĻ z najlepszymi. Po ponad roku dzia ania oraz zdobyciu zaufania kilku klientów, wiem, że musimy byľ liderem również w us ugach magazynowania, kompletacji czy us ug dodanych, jak co-packing oraz co-manufacturing. Dysponujemy magazynem klasy A w ŧcis ym centrum Polski – w Piotrkowie Trybunalskim. Obs ugujemy sieľ handlowĻ FMCG oraz producentów z branż FMCG, HPC oraz INDUSTRIAL. Pracujemy nad efektywnoŧciĻ procesów magazynowych, zbudowaniem silnego zespo u – co w Grupie jest wartoŧciĻ nadrzňdnĻ – oraz narzňdzi wspierajĻcych profesjonalne us ugi. Cel jest prosty, najlepsza referencja w naszym mieŧcie rodzinnym, czyli Piotrkowie, bňdzie przenoszona na kolejne lokalizacje, gdzie bňdziemy oferowaľ w pierwszej kolejnoŧci kompleksowe us ugi magazynowe. Transport w po Ļczeniu z doskona ym serwisem magazynowym to dla nas kolejny ważny krok oraz szansa dynamicznego rozwoju.

Widzň, że transport krajowy również potrzebuje szytych na miarň us ug transportu drobnicowego. Z przyjemnoŧciĻ bň dň w najbliższych latach odwiedza nasze cross-docki.

Jakie wyzwania stojĿ przed GrupĿ TransportowĿ w najbliƁszych latach? Jak moƁe siŌ zmienił rynek i jak zamierzacie siŌ PaŞstwo do niego dostosował?

Jak już wspomina em, jedynĻ sta Ļ jest zmiana. To my musimy dostosowywaľ siň do potrzeb rynku, nie on do nas. Konieczne sĻ: obserwacja, planowanie i natychmiastowa reakcja oraz ciĻg a chňľ rozwoju. Plany i marzenia trzeba obróciľ w dzia anie. To, że tak dużej iloŧci firm siň dziŧ nie udaje (aż 90 procent z nich upada w pierwszym roku dzia alnoŧci), to nie tylko tchórzostwo w podejmowaniu ryzyka, ale też konformizm!

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Strefa biznesu Biznes w czasie pandemii

Które branƁe straci y, a które zyska y w pandemii koronawirusa?

Pandemia wielu podciŌ a skrzyd a. ZamknŌ a biznesy, pozbawi a pracy, wymusi a zmianŌ profilu dzia alnoūci, na pracownikach koniecznoūł przekwalifikowania siŌ.

SĿ jednak branƁe, którym da a wiatr w Ɓagle.

Monika ChruūciŞska-Dragan andemia i przed użajĻcy siň lockdown okaza siň trudnym sprawdzianem dla firm. Najwiňcej straci y branże, które zosta y objňte ograniczeniami w ramach na ożonych obostrzeŚ administracyjnych. Monika Fedorczuk, ekspertka z zakresu rynku pracy Konfederacji Lewiatan jako najwiňkszych przegranych wskazuje gastronomiň, hotelarstwo, szeroko rozumianĻ turystykň i branżň eventowĻ. – W trudnej sytuacji sĻ także branże bezpoŧrednio z nimi zwiĻzane. Mam tu na myŧli przewoŻników turystycznych, jak i linie lotnicze, które bardzo ucierpia y na pan-

P 024

demii, bo przestaliŧmy gdziekolwiek lataľ – t umaczy.

Ekspertka zwraca uwagň także na to, że sytuacja firm w ramach jednej branży może byľ bardzo zróżnicowana. – Jeżeli hurtownia zajmowa a siň zaopatrywaniem hoteli, to mimo tego, że handel spożywczy rozumiany jako ca a branża nie ucierpia , to przychody takiej firmy już tak. To samo tyczyľ siň bňdzie pralni specjalizujĻcych siň w praniu bielizny hotelowej – t umaczy.

I choľ rzĻd odmraża kolejne branże, trudno przewidzieľ, które zdo ajĻ szybko odbiľ siň od dna. – Rok temu Polacy chňtnie wybierali wczasy w kraju kosztem wyjazdów zagranicz-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

nych. Pamiňtajmy, że na kondycjň branży turystycznej wp ywa to, czy w wakacje jest możliwoŧľ organizacji kolonii i obozów dla dzieci i m odzieży, jaki procent hoteli jest otwarty, na ile restrykcyjne sĻ obostrzenia, czy zaszczepieni wybierajĻ wyjazdy zagraniczne i na ile doŧwiadczenia ostatniego roku zmieni y nasze nawyki. Powoli przychodzi czas na podsumowanie tegorocznego okresu wakacyjnego – podkreŧla Fedorczuk. Jak zauważa, czňŧľ przedsiň biorców nie może liczyľ na rzĻdowĻ pomoc z tarczy branżowej i PFR 2.0, mimo dotkliwego spadku przychodów. – W aŧciciele sklepów z pamiĻtkami nie sĻ objňci obostrzeniami, nie dzia ajĻ w galerii czy hotelu, a mimo to przez d uż

FOT.123RF

Strefa biznesu Biznes w czasie pandemii

szy czas nie zarabiali, bo nie by o turystów – mówi ekspertka.

Sporo o kondycji polskich firm mówi przeglĻd wystawianych przez nie faktur. Eksperci serwisu faktura.pl, który obs uguje 50 tys. ma ych firm, przeanalizowali liczbň dokumentów wystawianych w poszczególnych miesiĻcach przez ma e i ŧrednie przedsiňbiorstwa. Co z niej wynika?

– Wp yw pandemii na biznes w wiňkszoŧci branż jest negatywny. Weryfikacja danych pokazuje jednak, że sĻ branże, które ucierpia y jedynie w nieznacznym stopniu. SĻ też takie, które w ostatnich miesiĻcach rozwija y siň – zaznacza Grzegorz Grodek, prezes faktura.pl

Najwiļkszymi wygranymi pandemii sİ, zdaniem Moniki Fedorczuk, ekspertki z Konfederacji Lewiatan, branŮe IT i logistyka.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Eksperci analizujĻcy faktury podzielili firmy sklasyfikowane wg PKD na kilka grup – branże, które COVID niemal zabi , które „przechorowa y”, ale naby y przeciwcia a i radzĻ sobie nieŻle oraz biznesy, które okaza y siň odporne na koronawirusa i takie, które dziňki pandemii wzmocni y swojĻ dotychczasowĻ pozycjň.

W tej pierwszej, poza gastronomiĻ, która nie może przyjmowaľ goŧci w lokalach przez praktycznie ca y okres pandemii, znalaz y siň także pozaszkolne formy edukacji. Na czas lockdownu wiele zajňľ sportowych, tanecznych czy hobbystycznych zosta o zlikwidowanych lub czasowo zawieszonych. A jeŧli siň odbywa y, gromadzi y niewielkĻ liczbň uczestników.

Z zestawienia wynika, że pierwszy lockdown spowodowa spadek liczby wystawianych faktur o 56 proc., sytuacja w ostatnim czasie nieznacznie poprawi a siň. W lutym 2021 nadal jednak wystawianych by o dużo mniej (o 28 proc.) faktur niż rok wczeŧniej. Przez wiňkszĻ czňŧľ roku spadki notowa y zw aszcza firmy udzielajĻce lekcji jňzyków obcych. Jak t umaczĻ eksperci, jest to prawdopodobnie efekt ograniczania kosztów przez firmy, które wczeŧniej p aci y za takie lekcje dla swoich pracowników, a także szukania oszczňdnoŧci w domowych budżetach. Firmy budowlane kryzys dotknĻ w czerwcu 2020 roku. Wówczas wystawi y o 27 proc. faktur mniej niż w lutym. Byľ może zwiĻzane to by o z faktem, że po pierwszej fali pandemii Polacy myŧleli już bardziej o wakacjach. W drugiej czňŧci roku eksperci zaobserwowali wyraŻne odbicie – przedsiňbiorcy wystawili ponad dwukrotnie wiňcej faktur niż w lutym 2020. Na zamkniňciu Polaków w domach zyska y ksiňgarnie. Od czerwca minionego roku wystawiajĻ wiňcej faktur niż przed pandemiĻ. W ogóle nie „chorowa y” warsztaty samochodowe i us ugi prawnicze.

Pierwsze funkcjonowa y przez ca y rok w podobnym zakresie, a drugie po niewielkim spadku wystawianych faktur w kwietniu 2020, w kolejnych miesiĻcach mia y nawet wiňcej pracy niż przed wybuchem pandemii.

Na pandemii, w sektorze ŧrednich i ma ych przedsiňbiorstw, najbardziej zyska y biura rachunkowo-ksiňgowe, prowadzĻce doradztwo podatkowe, a także firmy trudniĻce siň przetwarzaniem danych i zarzĻdzaniem stronami internetowymi. Te pierwsze w lutym tego roku wystawi y o 153 proc. wiňcej faktur niż rok wczeŧniej. Wynika to z tego, że wiele firm potrzebowa o pomocy profesjonalistów przy wnioskowaniu i pozyskaniu dofinansowania z różnych tarcz rzĻdowych, a także szukaniu innych możliwoŧci finansowania. Potrzebne by y audyty przedsiňbiorstw i szukanie oszczňdnoŧci.

Najwiňkszymi wygranymi pandemii sĻ zdaniem Moniki Fedorczuk, branże IT i logistyka, co wiĻże siň ze wzrostem popularnoŧci robienia zakupów przez Internet, przeniesieniem obs ugi klienta do sieci i koniecznoŧciĻ dostosowania do tego infrastruktury IT.

025

Strefa biznesu Biznes w czasie pandemii

Wzrasta zapotrzebowanie na analityków business intellligence, którzy umoŮliwiajİ efektywniejsze planowanie i zarzİdzanie firmİ.

FOT.123RF

cze do niedawna pozyskanie dobrych kadr by o bardzo trudne. Jeŧli zwolniĻ dobrego pracownika, bňdzie im potem bardzo trudno go odzyskaľ by o bardzo trudne – zwraca uwagň. Zwolnieni w miarň atwo znajdujĻ nowe miejsca pracy. Choľ sytuacja ta w zależnoŧci od regionu jest zróżnicowana. – Kiedy na koniec kwietnia stopa bezrobocia w Wielkopolsce wynosi a 3,7 proc, a na Górnym ĢlĻsku – 5 proc., to w woj. warmiŚsko-mazurskim by o to 10,1 proc. – przytacza statystyki ekspertka.

Województwo ŧlĻskie sytuuje siň na drugim miejscu wŧród województw z najniższym bezrobociem w skali kraju. – CiĻgle jednak nie możemy zapominaľ, że rok do roku pracň straci o 23,4 tysiĻca osób, co oznacza przyrost osób bezrobotnych o 32,6 proc. w skali roku i obecnie przek ada siň na 95,1 tysiĻca bezrobotnych zarejestrowanych – przypomina dr Bart omiej J. Gabryŧ.

Agencje zatrudnienia zawracajĻ uwagň, że w dobie pandemii jeszcze bardziej wzros o zapotrzebowanie na specjalistów w branży IT. Co jest powiĻzane ze wzrostem popularnoŧci e-commerce. – Potrzebni sĻ software developerzy, UX designerzy, specjaliŧci ds. infrastruktury, helpdesk – wymienia Iwona Szmitkowska, prezes zarzĻdu

Work Service. To w aŧnie oni zdaniem ekspertki, mogĻ spodziewaľ siň w najbliższym czasie wzrostu wynagrodzeŚ o kilkanaŧcie procent.

Na poczĻtku pandemii, wraz ze zwiňkszeniem popytu, wzrost zatrudnienia odnotowa a branża spożywcza. Stale roŧnie zapotrzebowanie na pracowników w powiĻzanych z branżĻ handlowĻ centrach logistycznych i dystrybucji. Agencje pracy rekrutujĻ konfekcjonerów, magazynierów, kierowców i dostawców. Wzros o też zapotrzebowanie na pracowników call centers i specjalistów ds.

BHP, gdyż firmy zwracajĻ coraz wiňkszĻ uwagň na bezpieczeŚstwo pracy. Jak podkreŧla Szmitkowska, trzymuje siň zapotrzebowanie na pracowników produkcji, w tym w branży farmaceutycznej i kosmetycznej. Ze wzglňdu na rozwój digitalizacji, automatyzacji pracy, rozwiĻzaŚ chmurowych, cyberbezpieczeŚstwa, a także sztucznej inteligencji, coraz czňŧciej potrzebni sĻ specjaliŧci o nowych kompetencjach, jak np. wykwalifikowani menadżerowie IT, architekci informatyczni, analitycy. – Jednoczeŧnie wzrasta zapotrzebowanie na analityków business intellligence, którzy umożliwiajĻ efektywniejsze planowanie i zarzĻdzanie firmĻ. Obszar ten zyskiwa na znaczeniu już przed pandemiĻ, teraz nabiera znaczeni – zaznacza prezes Work Service.

W ŧlad za kondycjĻ poszczególnych branż idĻ także zarobki ich pracowników. Na wzrost wynagrodzeŚ przez ostatni rok mogli liczyľ pracujĻcy w zawodach specjalistycznych oraz tych, w których brakuje pracowników. – Przyk adem sĻ IT czy produkcja. Z naszych danych wynika, że pensje w produkcji wzros y w ciĻ gu ostatniego roku ŧrednio o 8 proc. – wylicza prezes Szmitkowska. Zwraca także uwagň na to, że niektóre sieci sklepów dodatkowo wynagradza y swoich sprzedawców zważywszy na to, że musieli przestawiľ siň na nowe godziny pracy i mierzyľ z ryzykiem zakażenia. Przyznawa y premie i dodatki.

FOT.23RF

Dr Bart omiej J. Gabryŧ z Katedry Przedsiň biorczoŧci Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach podkreŧla, że do formy powraca produkcja przemys owa. Choľ, jak zaznacza, nadal można dostrzec k opoty poszczególnych branż, jak np. spadek wolumenu produkcji samochodów w Europie, który jest spowodowany przestojami w dostawach elektroniki i prawdopodobnie wp ynie negatywnie na ca e aŚ cuchy dostaw w branży – w tym na zwiĻzane z nimi firmy zlokalizowane w województwie ŧlĻskim. Kolejny rok dobre wyniki notuje budownictwo mieszkaniowe. – A skalň uzyskiwanych pozwoleŚ na budowň można uznaľ za bardzo perspektywicznĻ bazň do utrzymania wysokich efektów rzeczowych budownictwa mieszkaniowego w latach 2021 i 2022 – uważa dr Gabryŧ.

Niepokoi natomiast spadek nak adów inwestycyjnych w woj. ŧlĻskim. W 2020 spad y aż o 21,8 proc. w porównaniu do 2019 roku. – To trzeci najgorszy wynik w Polsce – odleg y od wskazania ogólnopolskiego i wyników innych silnych gospodarczo województw – podkreŧla ekspert katowickiej uczelni. Jak zaznacza, obniża to projekcje wzglňdem d ugoterminowych perspektyw wzrostu w regionie. – Brak dzisiejszych inwestycji, to brak miejsc pracy w przysz oŧci – t umaczy.

Z chwilĻ wybuchu pandemii i sukcesywnie nap ywajĻcych informacji o jej skali i prognozowanym okresie trwania, wielu ekonomistów spodziewa o siň wzrostu poziomu bezrobocia powyżej 10 proc. Szczňŧliwie do tego nie dosz o. Fedorczuk podkreŧla, że nadal sĻ sektory, które cierpiĻ na deficyt pracowników. – To dlatego, że Polska dużo produkuje na eksport i w tym sektorze nadal jest zapotrzebowanie na pracowników. Pracodawcy chcĻc skorzystaľ z tarcz antykryzysowych nie zwalniali swoich pracowników. MajĻ także na uwadze to, że jesz-

Na brak pracy w pandemii nie mogļ narzekaĿ firmy dostarczajļce ŹywnoťĿ na wynos

026

BranŹa budowlana wiele straci a w pierwszej fazie pandemii, ale póŸniej odbi a siň od dna

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Strefa biznesu Firmy rodzinne

Co trzecia spó ka notowana na warszawskim parkiecie jest przedsiňbiorstwem rodzinnym.

Na rynku g ównym jest ich 139. Podczas wielu rynkowych zawirowaŚ, w tym też w okresie pandemii COVID-19, zapewnia y inwestorom wyższĻ rentownoŧľ i mniejszĻ zmiennoŧľ kursów niż spó ki nierodzinne

przez takie podmioty. Firmy rodzinne sĻ czň sto mocno zakorzenione na terenie, na którym mieszkajĻ i prowadzĻ biznesy, co przek ada siň na ich, czňsto niewykorzystywanĻ medialnie, filantropiň.

Na podstawie rozmów, prowadzonych bezpoŧrednio z firmami rodzinnymi, można zauważyľ kilka ważnych czynników decydujĻ cych w sytuacjach kryzysowych: 1. Gospodarne zarzĻdzanie pieniňdzmi, czyli nacisk na racjonalne wydawanie.

2. Duża ostrożnoŧľ w podejmowaniu decyzji finansowych dotyczĻcych zakupów.

3. Mocniejszy nacisk na sprzedaż i budowanie relacji z klientami.

4. Kierowanie pracowników na urlopy w celu unikniňcia zwolnieŚ, co wynika z faktu, że wielu zatrudnionych to pracownicy z d ugim stażem. Silne relacje sĻ ważnym spoiwem tych firm. W pandemii wiele innych przedsiňbiorstw zwalnia o, a rodzinne pracowników zatrzymywa y.

5. Szybkie decyzje dotyczĻce kierowania pracowników do pracy zdalnej. Dla wielu zaskoczeniem by o, że w ogóle to potrafiĻ, a w chwili obecnej przyznajĻ, że pandemia pewne procesy jedynie przyspieszy a.

6. Elastyczne przebranżawianie i rozwój nowych biznesów przy wykorzystaniu „w asnego” kapita u ludzkiego . Po pierwszym szoku okaza o siň, że firmy rodzinne szybko wychodzĻ z zapaŧci w aŧnie dziňki temu, że potrafiĻ poszerzyľ paletň swoich us ug czy produktów.

7.Umiejňtnoŧľ podejmowania szybkich decyzji przez osoby zarzĻdzajĻce. Co ciekawe eksperci zgodnie podkreŧlajĻ jeszcze jeden czynnik: trafnĻ intuicjň samego w aŧciciela.

Kultura organizacyjna firm rodzinnych opiera siň na zaufaniu i decyzjach sprawdzonych pracowników, którzy czňstokroľ sĻ traktowani nie tylko w relacji pracodawca - pracownik, a najczňŧciej jako wspó pracownik lub nawet partner biznesowy. To czňsto na tych filarach podczas pandemii opiera y siň firmy.

Ponadto należy podkreŧliľ konsekwencjň w dĻżeniu do celu przedsiňbiorcy, umiejňtnoŧľ radzenia sobie w trudnych i nieprzewidywalnych warunkach oraz wiarň w umiejňtnoŧci i kompetencje zespo u. Niepoddawanie siň.

PodsumowujĻc: dziŧ nie można jeszcze ostatecznie stwierdziľ, ile firm rodzinnych zosta o zamkniňtych albo zawiesi o dzia alnoŧľ z powodu COVID-19. SĻ one bardzo zróżnicowane, dzia ajĻ w wielu branżach i specjalnoŧciach, majĻ różnĻ historiň.

NapotykajĻ problemy takie, jak ca a gospodarka. Ale czňsto radzĻ sobie z nimi lepiej ze wzglňdu na osobiste zaangażowanie w aŧcicieli.

FOT. MAT. PRASOWE

Firmy rodzinne w dobie kryzysu

Firmy rodzinne sĻ w Polsce jednym z kó zamachowych gospodarki, generujĻ ok. 1/5 krajowego PKB. Ich wyróżnikiem jest to, że na tle ogó u lepiej radzĻ sobie z kryzysami i rynkowymi zawirowaniami. Potwierdzi to też okres pandemii, w którym spó ki rodzinne notowane na GPW zapewnia y inwestorom wyższĻ rentownoŧľ i mniejszĻ zmiennoŧľ kursów niż nierodzinne biznesy.

Nie oznacza to jednak, że wszystkim uda o siň przetrwaľ ten trudny okres.Dla przyk adu: raport opracowanego Grant Thornton („Firmy rodzinne na GPW”) wskazuje, że co trzecia z notowanych na warszawskim parkiecie spó ek jest przedsiňbiorstwem rodzinnym.

W czasie pandemii COVID-19 cechowa y siň one mniejszĻ zmiennoŧciĻ kursów i gwarantowa y wyższĻ rentownoŧľ niż spó ki nierodzinne.

Nie wszystkie, rzecz jasna, sĻ spó kami gie dowymi, wiele też nie przetrwa o kryzysu.

W samej tylko branży gastronomicznej blisko 30 procent firm nie powróci już na rynek. To oczywista strata dla gospodarki.

Generalnie jednak, wed ug wielu badaŚ, firmy rodzinne zdecydowanie lepiej niż pozosta e radzĻ sobie w sytuacjach kryzysowych, braku stabilizacji lub nieprzewidywalnoŧci rynku.

Co decyduje o ich wyjĻtkowoŧci? Jak sobie radzĻ w trudnych sytuacjach?

Kluczowe jest, że prowadzĻ te przedsiňbiorstwa cz onkowie jednej lub kilku rodzin, co przek ada siň czňsto na ich pozytywny wp yw na otoczenie. Mówimy tu na przyk ad o przekazywaniu ŧrodków dla lokalnej spo ecznoŧci czy też inne akcje charytatywne prowadzone

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Agata Hagno prezes DPM SP. z o.o. cz onek zarzĻdu Inicjatywa Firm Rodzinnych

027

Lilly pomaga i gotuje z potrzeby serca.

Do wszystkiego co ma, dosz a ciŌƁkĿ pracĿ Lilly Tran sta a siŌ znana, gdy podczas pandemii zorganizowa a akcjŌ wspierania medyków.

Przygotowywa a dla nich posi ki i zbiera a ūrodki czystoūci od spo ecznoūci wietnamskiej w odzi. Teraz otworzy a autorski lokal Pho by Lilly Tran.

Tekst: Matylda Witkowska

illy naprawdň nazywa siň Hoai Phuong Tran Thi, ale nikt w Polsce nie by w stanie wymówiľ jej imienia i nazwiska poprawnie. Tran urodzi a siň 34 lata temu w Hanoi, w 2000 roku przyjecha a do odzi z m odszym o siedem lat bratem. Jej rodzice prowadzili wtedy dwie budki z sajgonkami w s ynnym China Town przy ulicy Piotrkowskiej. – Na drugi dzieŚ po przyjeŻdzie do odzi sta am już w kuchni w barze u rodziców – wspomina Lilly. – Musia am obs ugiwaľ po dwa woki. Mia am 13 lat, by am niska, dlatego pod nogi stawia am sobie skrzynki po coca-coli – wspomina.

Jej rodzice przyjechali do Polski kilka lat wczeŧniej. Wielu Wietnamczyków w latach 90. postanowi o szukaľ lepszych warunków do życia w Europie i korzystajĻc ze szlaków przetartych już w czasach socjalizmu dociera o do Polski. To samo zro-

L 028

bili rodzice Lilly. Ponieważ zwiĻzani byli z gastronomiĻ, także na emigracji zaczňli pracň w tej branży. Trafili najpierw do pracy we Wroc awiu, w koŚ cu zaczňli pracowaľ w odzi na w asny rachunek.

Ale życie rodziny w obcym kraju nie by o atwe.

W Wietnamie ma a Lilly by a rozpieszczana przez opiekujĻcĻ siň niĻ babciň. W odzi poczu a siň, jakby straci a dzieciŚstwo. Bo, podobnie jak wielu innych imigrantów, rodzina Lilly ciňżko w Polsce harowa a.

– W piĻtek po powrocie ze szko y, musia am iŧľ do pracy w barze – wspomina Lilly. – Zdarza o siň, że pracowa am do czwartej nad ranem – mówi. – Nasi rodzice też bardzo ciňżko pracowali. Musieliŧmy z bratem opiekowaľ siň sobĻ nawzajem – mówi.

Ani Lilly, ani jej brat nie uczyli siň w Wietnamie jňzyka polskiego. – Do koŚca nie by o wiadomo, czy na sta e bňdziemy mieszkaľ w Polsce czy jednak w Niemczech – opowiada Lilly. Ale rodzice za-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

dbali o adaptacjň dzieci, zapewniajĻc im już w odzi korepetycje z jňzyka polskiego.

Po latach prowadzenia budek z jedzeniem rodzice Lilly zaczňli prowadziľ w asnĻ restauracjň – pierwszy w odzi Ha Long przy ul Piotrkowskiej 152. Potem rodzina rozwinň a Ha-Longi w ma Ļ sieľ.

Dziesiňľ lat temu w ambasadzie wietnamskiej Lilly Tran wysz a za mĻż, za Wietnamczyka mieszkajĻcego w Polsce. – Rok póŻniej mieliŧmy wesele. Dopiero po weselu zamieszkaliŧmy razem, bo w Wietnamie to wesele jest najważniejsze. Wtedy pokazuje siň wszystkim, że jesteŧmy rodzinĻ – opowiada restauratorka. Wkrótce Lilly urodzi y siň dzieci. Ma dwóch synów w wieku 8 i 4 lat. – W wychowaniu ich ważne sĻ dla mnie zasady, ale też rozpieszczam ch opaków na maksa – przyznaje Lilly.

Trochň dlatego, żeby ich dzieciŚstwo by o spokojniejsze niż jej.

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKIHIWUM PIOTR KUREK

Strefa biznesu W pandemii

Tuż przed epidemiĻ Lilly i jej mĻż przejňli restauracjň Ha Long przy ulicy Zgierskiej 69. W popularnym lokalu z niedrogimi daniami barowymi klientów nigdy nie brakowa o. Rodzina by a wiňc zabezpieczona finansowo. Ale Lilly nie chcia a spoczĻľ na laurach. Gdy wybuch a epidemia, zorganizowa a jednĻ z g oŧniejszych akcji pomocowych, a potem, mimo bardzo trudnej sytuacji w gastronomii, postanowi a otworzyľ w asnĻ restauracjň.

Do wspó pracy w obu tych kwestiach namówi a jĻ Agata Zarňbska, konsultantka gastronomiczna i wspó autorka portalu i festiwali kulinarnych pod markĻ Jemy w odzi. PoczĻtkowo ich znajomoŧľ nie wyda a siň rokujĻca. Agata zadzwoni a do Lilly, by w Ļczyľ jĻ do akcji gotowania obiadów dla zapracowanych medyków „NadchodzĻ posi ki” . Nie wiedzia a jednak, że Lilly jest WietnamkĻ, jej wschodni akcent odebra a przez

telefon jako nieuprzejmy. Zrazi a siň. Ale ponieważ posi ki dla szpitali by y naprawdň potrzebne, dwa dni póŻniej zadzwoni a raz jeszcze. Za atwi a od rňki 50 posi ków dla lekarzy i pielňgniarek ze szpitala im. Kopernika w odzi. Ta akcja okaza a siň poczĻtkiem wielkiej przyjaŻni.

Lilly zaangażowa a siň w walkň z koronawirusem ca ym sercem. WciĻgnň a w akcjň charytatywnĻ ca Ļ wietnamskĻ spo ecznoŧľ odzi. Wietnamczycy zebrali pieniĻdze i w najgorszym momencie epidemii zakupili dla ódzkiej Matki Polki 40 tys. jednorazowych rňkawiczek i wiele innych ŧrodków higienicznych.

Lilly podkreŧla, że spo ecznoŧľ wietnamska czuje dużĻ wdziňcznoŧľ dla Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki. – Wiňkszoŧľ ódzkich Wietnamczyków mieszka w aŧnie na Chojnach, skĻd dojeżdżajĻ do pracy w Ptaku. Prawie w każdej rodzinie dzieci urodzi y siň w tym szpitalu, albo sĻ tam leczone. Matka Polka to jest ich szpital – wyjaŧnia Tran.

Po zbiórce dla szpitala Lilly gotowa a ŧniadanie wielkanocne dla samotnych i potrzebujĻcych wraz z FundacjĻ „Wolne miejsce”. Nie by y to jej pierwsze akcje charytatywne. ĢwiĻteczne posi ki dla samotnych i potrzebujĻcych przygotowuje od kilku lat, dzia a w zajmujĻcej siň projektami spo ecznymi Fundacji ESPA i pomagajĻcej osobom w trudnej sytuacji Fundacji Nakarmieni, wspiera domy dziecka, schronisko dla bezdomnych, op aca szko ň dla biednych dzieci w Wietnamie, a ostatnio kupi a rowery kilkorgu wietnamskim uczniom, którzy do tej pory musieli codziennie chodziľ do szko y po kilka kilometrów w jednĻ stronň.

Dlaczego to wszystko robi? Nie wie. – To chyba potrzeba serca – mówi.

Ale dzia alnoŧľ charytatywna to nie wszystko.

W ciňżkim dla gastronomii czasie lockdownu postanowi a otworzyľ w asnĻ, autorskĻ restauracjň z domowym jedzeniem wietnamskim. Ten pomys też podrzuci a Agata Zarňbska, mi oŧniczka Ha Longów i talentu kulinarnego rodziny Lilly.

– Lilly i jej mĻż wiele razy gotowali mi przepyszne jedzenie. Namawia am ich, żeby w menu Ha Longa pojawia y siň prawdziwe dania kuchni wietnamskiej – opowiada Agata.

Jak wyjaŧnia, dania serwowane w Polsce w wietnamskich barach i budkach to nie jest tradycyjne jedzenie Wietnamczyków, ale swoista kuchnia polsko-wietnamska zwana w branży gastronomicznej „polwiet”. Rozwinň a siň w latach 90., gdy bary wietnamskie powsta y bardzo licznie, ale wiele sk adników azjatyckich by o niedostňpnych lub zbyt drogich. Dlatego choľ tradycyjne sajgonki wype nia siň kie kami sojowymi, w Polsce dominujĻ sajgonki ze swojskĻ bia Ļ kapustĻ.Także wietnamskie zami owanie do twardych i żylastych miňs ustĻpi o polskim gustom i miňciutkiej piersi z kurczaka, która w Wietnamie jest praktycznie nieznana.

– My lubimy rzeczy miňkkie, chrupiĻce, rozp ywajĻce siň w ustach. To najlepszy komplement dotyczĻcy potrawy. A wietnamskie jedzenie musi byľ twarde – wyjaŧnia Zarňbska. Przy-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

równuje „polwiet” do amerykaŚskiej wariacji na temat pizzy i innych daŚ w oskich. – Polwiet to dziŧ bardzo popularna kuchnia, można powiedzieľ, że to już nasza tradycja kulinarna – wyjaŧnia Zarňbska.

Lilly i jej mĻż próbowali serwowaľ w Ha Longu klasyczne dania wietnamskie, ale by o to trudne. Klienci przyzwyczaili siň do starych smaków, a gotowanie dwóch wersji daŚ by o pracoch onne. Dlatego Agata namówi a Lilly na otworzenie osobnej restauracji z wietnamskĻ kuchniĻ domowĻ. Tak powsta o Pho by Lilly Tran przy ul. Piotrkowskiej 80.

Jednak otwarcie restauracji nie by o takie proste. Rodzice Lilly nie byli przekonani do tego pomys u. Nie rozumieli, dlaczego restauratorka chce tak ryzykowaľ, skoro dziňki ich wieloletniej pracy rodzina ma zapewniony byt i może prowadziľ spokojne życie. Lilly i jej mĻż nie mieli dużych oszczňdnoŧci. Mogli zainwestowaľ tylko oko o 40 tys. z . Ale wiele osób chcia o im pomóc.

Wsparli jĻ polscy i wietnamscy przyjaciele, w aŧciciel lokalu zgodzi siň nie pobieraľ czynszu w trakcie lockdownu. W malowaniu skrzynek pomog a rodzina zastňpcza, której Lilly wczeŧniej pomaga a. Personel pomog a szkoliľ Agata.

Sama Lilly też mia a obawy. Nie wiedzia a, czy obca Polakom kuchnia wietnamska ze specyficznymi smakami i wzbogacana sosem rybnym siň przyjmie. Przygotowania zajň y kilka miesiňcy lockdownu. Restauracjň otworzy a na poczĻtku czerwca tego roku, tuż po zakoŚczeniu obostrzeŚ w gastronomii. Szybko okaza o siň, że klientów jest wiňcej niż siň spodziewa a i zatrudni a zbyt ma o ludzi.

Przez pierwsze tygodnie Lilly Tran pracowa a w kuchni tylko z jednym kucharzem do pomocy. – Trafiliŧmy w sezon na Piotrkowskiej, do tego ludzie po lockdownie byli stňsknieni za restauracjami – wspomina restauratorka. – Po pierwszym miesiĻcu nie wiedzia am, jak siň nazywam, nogi spuch y mi chyba ze trzy rozmiary – opowiada. Okaza o siň, że odzianie pokochali zupň pho, wietnamski lau, czyli garnek z wywarem do samodzielnego gotowania dodatków, wietnamskĻ kawň i bňdĻce spadkiem po francuskich kolonizatorach bagietki banh mi. Lilly zatrudnia w Pho już ponad 10 osób, klientów jest wciĻż wielu, ale przed Lilly Tran i jej coraz liczniejszym zespo em jeszcze wiele pracy. – Pierwsze miesiĻce by y na rozkrňcenie interesu i dogranie wszystkiego.

Teraz jest czas, żeby wprowadziľ ofertň lunchowĻ, rozszerzyľ ofertň z dowozami – wyjaŧnia Agata Zarňbska, która nadal podpowiada przyjació ce, co można jeszcze w restauracji dopracowaľ.

Po pracy Lilly Tran stara siň pogodziľ dzia alnoŧľ biznesowĻ, charytatywnĻ i rodzinnĻ. To nie jest atwe, chociaż dużo pomaga jej mĻż. Wed ug bizneswoman dużĻ zas ugĻ jest wychowanie w polskiej kulturze, które jej i mňżowi pozwala prowadziľ dom po partnersku i dzieliľ siň obowiĻzkami, co w Wietnamie nie jest oczywiste.

– Po latach mieszkania w odzi jestem megaeuropejska. I bardzo mi to odpowiada – mówi Lilly Tran.

029

Strefa biznesu Veolia

Transformacja ódzkich elektrociep owni.

Wyzwania klimatyczne a produkcja ciep a systemowego Zmiany klimatyczne i wyzwania, jakie wynikajİ z dİŮenia do ich ograniczenia, stawiajİ zarówno przed producentem, jak i odbiorcİ ciep¾a systemowego pytania o jak najbardziej efektywne i przyjazne dla řrodowiska wykorzystanie dostļpnych zasobów. arto wiedzieľ, jakie zmiany sĻ konieczne do wprowadzenia, aby w pe ni wykorzystaľ atuty ciep a systemowego w ograniczaniu zjawiska niskiej emisji (smogu) w odzi i równoczeŧnie zagwarantowaľ ciĻg oŧľ i bezpieczeŚstwo dostaw w okresie przejŧciowym, w którym do 2030 roku odejdziemy od wykorzystywania wňgla jako paliwa w ódzkich elektrociep owniach.

W

SkƖd siƌ bierze ciepêo w naszych mieszkaniach, domach i miejscach pracy Droga ciep a systemowego dostarczanego do odbiorcy koŚcowego rozpoczyna siň w elektrociep owni. Wytwarzanie ciep a systemowego może odbywaľ siň w drodze różnych procesów: spalania wňgla, gazu, biomasy, przetwarzania energii s onecznej czy wiatrowej, geotermii i wykorzystania paliw alternatywnych.

Najbardziej efektywnĻ metodĻ produkcji ciep a jest jego wytwarzanie w kogeneracji, czyli jednoczeŧnie z produkcjĻ energii elektrycznej, co pozwala zmniejszyľ zużycie paliwa nawet o 30 % i emisjň dwutlenku wňgla. Tak w aŧnie jest w odzi.

Obecnie w elektrociep owniach EC3 i EC4 zarzĻdzanych przez ódzkĻ spó kň Veolii paliwami wykorzystywanymi do produkcji ciep a i energii elektrycznej sĻ wňgiel i biomasa. Wprowadzenie w 2011 roku jako paliwa biomasy pozwoli o z jednej strony zmniejszyľ zużycie wňgla, z drugiej spowodowa o ograniczenie emisji dwutlenku wňgla z ódzkich elektrociep owni o 15 %. Równoczeŧnie prowadzone sĻ dzia ania modernizacyjne, majĻce zapewniľ nie tylko zmniejszenie wp ywu elektrociep owni na ŧrodowisko, ale również efektywne wykorzystanie istniejĻcych zasobów. Przyk adem może tu byľ modernizacja sieci ciep owniczej (ok. 70 % ódzkiej sieci ciep owniczej), dziňki której ograniczane sĻ nie tylko straty ciep a na przesyle, ale również, dziňki wprowadzaniu nowoczesnych rozwiĻzaŚ informatycznych, dostawy sĻ na bieżĻco dostosowywane do rzeczywistych potrzeb odbiorców (tzw. Inteligentna Sieľ Ciep ownicza). Dodatkowo, prowadzony w sposób systemowy i ciĻg y proces modernizacji i wymiany starych fragmentów sieci wp ywa na zmniejszenie liczby awarii i wprowadza nowe możliwoŧci monitorowania jej stanu. To czňŧľ nowoczesnej infrastruktury miasta przysz oŧci (Smart City – patrz infografika).

SieƔ ciepêownicza zamiast kopciucha G ównĻ przyczynĻ niebezpiecznego dla zdrowia zjawiska tzw. niskiej emisji jest ogrzewanie domów s abej jakoŧci paliwami i wszelkiego rodzaju odpadami oraz korzystanie z przestarza ych technologicznie pieców. W odróżnieniu od ma ych przed-

030

siňbiorstw i mieszkaŚ emisje z dużych zak adów przemys owych sĻ kompleksowo uregulowane na poziomie ca ej Unii Europejskiej poprzez tzw. Konkluzje BAT (Najlepsze Dostňpne Techniki) i standardy emisyjne, które sĻ rygorystycznie ograniczone i kontrolowane.

Za smog odpowiadajĻ przede wszystkim przestarza e piece i transport. Sektor energetyki ma obecnie znikomy wp yw na zanieczyszczenie polskich miast. Odpowiada zaledwie za 5 % emisji tzw. py ów zawieszonych wchodzĻcych w sk ad smogu. Dzieje siň tak dziňki systematycznym modernizacjom przeprowadzanym w elektrociep owniach, takich jak EC3 i EC4, oraz rozwojowi sieci ciep owniczych.

Likwidacja, a przynajmniej znaczĻce ograniczenia niskiej emisji, jest w wielu wypadkach w zasiňgu rňki, a w aŧciwie sieci ciep owniczej, do której wystarczy pod Ļczyľ budynek i korzystaľ z ciep a systemowego, najlepiej wyprodukowanego w kogeneracji. Poza wzglňdami ŧrodowiskowymi ciep o systemowe z sieci to gwarancja i bezpieczeŚstwo dostaw nieprzerwanie przez ca y rok.

Veolia Energia ódŻ systemowo walczy z niskĻ emisjĻ, wspó pracujĻc z Urzňdem Miasta odzi w projekcie rewitalizacji obszarowej. Opracowuje koncepcje zasilania poszczególnych obszarów rewitalizowanych, projektuje i buduje sieci ciep ownicze, umoż liwiajĻc zasilenie wyremontowanych budynków ciep em systemowym. Dziňki przy Ļczeniom budynków w centrum miasta do sieci ciep owniczej stopniowo poprawia siň jakoŧľ życia mieszkaŚców, m.in. poprzez poprawň bezpieczeŚstwa w gospodarstwach domowych, eliminowanie np. zagrożeŚ pożarowych.

Im bardziej rozbudowana sieľ ciep ownicza, tym skuteczniej możemy zadbaľ o czyste powietrze w mieŧcie, ograniczajĻc niebezpiecznĻ niskĻ emisjň.

Nowa Energia dla éodzi, czyli zero wƌgla Veolia Energia ódŻ podejmuje dzia ania majĻce na celu zapewnienie efektywnego funkcjonowania w zmieniajĻcych siň warunkach rynkowych. Jednym z kluczowych elementów strategii Veolii Energii ódŻ jest dywersyfikacja paliw stosowanych w procesie produkcji.

Zgodnie z misjĻ i strategiĻ Grupy Veolia, majĻc na uwadze wyzwania ŧrodowiskowe, jakie sĻ stawiane przed sektorem energetycznym, firma konsekwentnie realizuje swojĻ strategiň, która zak ada dekarbonizacjň ódzkiego systemu ciep owniczego i wykorzystanie odnawialnych Żróde energii oraz paliw alternatywnych w procesie produkcji ciep a systemowego i energii elektrycznej w ódzkich elektrociep owniach.

W nawiĻzaniu do wyzwaŚ ŧrodowiskowych, og oszonych w „Ekopakcie dla odzi” Veolia przygotowa a projekt Nowa Energia dla odzi, dziňki któremu bňdzie możliwe systematyczne ograniczanie spalania wňgla w ódzkich elektrociep owniach, aż do jego pe nego wyeliminowania w 2030 roku, co bňdzie skutkowaľ redukcjĻ emisji dwutlenku wňgla o 65 %. Równoczeŧnie firma angażuje siň w dzia ania poŧrednio zwiĻzane z podstawowĻ dzia alnoŧciĻ, a majĻce wp yw na ŧrodowisko, w którym dzia amy. Wspieramy inicjatywy zwiĻzane z rozwojem elektromobilnoŧci, zago-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Likwidacja, a przynajmniej znaczİce ograniczenie niskiej emisji, jest w wielu wypadkach w zasiļgu rļki, a w¾ařciwie sieci ciep¾owniczej, do której wystarczy pod¾İczyij budynek i korzystaij z ciep¾a systemowego

,QWHOLJHQWQD 6LHü &LHSáRZQLF]D Z UDPDFK VPDUW&LW\ (OHNWURFLHSáRZQLD K\EU\GRZD

,QWHOLJHQWQD 6LHü &LHSáRZQLF]D

RSDUWD QD PLNVLH SDOLZ

6LHü REVáXJLZDQD MHVW Z ]DNUHVLH VWHURZDQLD NRPRUDPL L SU]HSRPSRZQLDPL SU]H] G\ĪXUQ\FK LQĪ\QLHUyZ VLHFL L VSHFMDOLVWyZ RG WHOHPHWULL ZĊ]áyZ

01

02 04 03

+XEJUDGH &HQWUXP =DU]ąG]DQLD (QHUJLą 2SHUDWRU]\ QD ELHĪąFR PRQLWRUXMą SUDFĊ ZĊ]áyZ FLHSOQ\FK 1D SRGVWDZLH DQDOL]\ GDQ\FK RUD] SURJQR]\ SRJRG\ PRĪQD QD ELHĪąFR GRVWRVRZ\ZDü SUDFĊ ZĊ]áD

FLHSOQHJR L LQVWDODFML GR DNWXDOQ\FK SRWU]HE

EXG\QNX L PLHV]NDĔFyZ

%XG\QNL PLHV]NDOQH

Fotowoltaika

05 06

%LXURZFH

Fotowoltaika

%XG\QNL XĪ\WHF]QRĞFL SXEOLF]QHM Fotowoltaika

09 08

%XG\QNL NRPXQDOQH

07

(OHNWURPRELOQRĞü 6WDFMH áDGRZDQLD SRMD]GyZ

2ELHNW\ SU]HP\VáRZH Fotowoltaika

spodarowaniem terenów zielonych i nowymi nasadzeniami czy edukacjĻ ekologicznĻ. W ramach tych inicjatyw wspólnie z Urzň dem Miasta odzi, firmĻ Airly i ódzkimi spó dzielniami mieszkaniowymi stworzyliŧmy sieľ 40 czujników monitorujĻcych jakoŧľ powietrza w odzi. Wspólnie z UM i FundacjĻ Normalne Miasto Fenomen realizowany jest również projekt Towarower, dofinansowany przez Veoliň, w którym elektryczne rowery cargo wykorzystywane sĻ w dzia alnoŧci ma ych przedsiňbiorstw us ugowych.

Odpowiedzialnie z odpadami Misja Veolii „Odnawiamy zasoby ŧwiata” opiera siň na wizji ŧwiata, w którym nie marnuje siň zasobów i wykorzystuje siň je w sposób zrównoważony. Odpady również majĻ wartoŧľ, a, kiedy sĻ ponownie wykorzystywane i efektywnie zarzĻdzane, sĻ przyjaznym dla ŧrodowiska Żród em energii.

W obecnych warunkach rosnĻcych problemów zwiĻzanych z gospodarkĻ odpadami Veolia przygotowa a projekt rozbudowy elektrociep owni EC4 o Zak ad Odzysku Energii (ZOE), czyli nowoczesnĻ instalacjň termicznego przekszta cania odpadów na paliwo alternatywne, tzw. pre-RDF (skrót od ang. Refuse Derived Fuel). Pre-RDF, obok biomasy, może stanowiľ dla elektrociep owni substytut wňgla kamiennego. Wykorzystanie preRDF, czyli frakcji resztkowej powsta ej w procesach odzysku i recyklingu odpadów komunalnych, której nie można sk adowaľ, uzupe ni miks paliwowy, z którego bňdzie mog a korzystaľ elektrociep ownia w procesie odchodzenia od spalania wňgla.

Dywersyfikacja paliwowa w Veolii Energii ódŻ obejmie również w przysz oŧci zastĻpienie wňgla gazem i biomasĻ w postaci tzw. czarnego peletu. Wszystkie projekty, dziňki którym

w procesie produkcji energii ograniczone zostanie wykorzystanie wňgla, pozwolĻ uzyskaľ rzeczywiste efekty ŧrodowiskowe dekarbonizacji. Zagwarantuje to spe nienie wymagaŚ ŧrodowiskowych i poprawi efektywnoŧľ zarzĻdzanych instalacji i urzĻdzeŚ.

Efektywnie produkowaƔ i edukowaƔ Ważnym wymiarem dzia alnoŧci na rzecz efektywnoŧci energetycznej jest kszta towanie postaw i nawyków odbiorców energii elektrycznej i ciep a. Efektywne korzystanie z energii jest ważnym elementem odpowiedzialnoŧci każdego z nas za aktualny stan i przysz oŧľ naszej planety. Każdego dnia w każdej sferze naszego życia dziňki zmianie nieistotnych z pozoru zachowaŚ możemy oszczňdzaľ ciep o i energiň elektrycznĻ oraz redukowaľ emisjň gazów cieplarnianych, a przez to mieľ swój wk ad w ochronň ŧrodowiska naturalnego (wiňcej na: www.energiadlalodzi.pl/jak-placic-mniej/jak-oszczedzac-energie). Ģwiadome korzystanie z zasobów to także poszukiwanie na poziomie konsumenta nie tylko oszczňdnoŧci, ale również wykorzystanie indywidualnych możliwoŧci produkcji energii ze Żróde odnawialnych (OZE). W najbliższych latach rola prosumenta bňdzie coraz bardziej istotna. Veolia jĻ również dostrzega, zarówno wspierajĻc rozwój tego rodzaju Żróde , jak i tworzĻc warunki do integracji ich możliwoŧci z naszĻ sieciĻ. Pilotażowe rozwiĻzania, wdrażane z naszymi partnerami, pozwalajĻ na osiĻ gniňcie wymiernych oszczňdnoŧci i efektywne, dostosowane do rzeczywistych potrzeb wykorzystanie ciep a systemowego i energii elektrycznej.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Misja Veolii „Odnawiamy zasoby ťwiata” opiera siň na wizji ťwiata, w którym nie marnuje siň zasobów i wykorzystuje siň je w sposób zrównowaŹony. Odpady równieŹ majļ wartoťĿ, a, kiedy sļ ponownie wykorzystywane i efektywnie zarzļdzane, sļ przyjaznym dla ťrodowiska Ÿród em energii

031

Strefa biznesu Budownictwo

PachnĿcy kwiatami asfalt? Powstaje w aūnie w polskich laboratoriach Tekst: Anna Dziedzic Sļdzili PaŚstwo, Źe producenci asfaltu powiedzieli juŹ w swojej branŹy ostatnie s owo? Nic z tych rzeczy. Rewolucja dopiero przed nami, bo Lotos Asfalt wraz z budowlanym gigantem - firmļ Budimex - pracujļ w aťnie nad masļ asfaltowļ... pachnļcļ kwiatami. Wyniki ich prac sļ obiecujļce. Z kolei Lotos Asfalt we wspó pracy z Politechnikļ GdaŚskļ opracowuje teŹ asfalt poch aniajļcy smog w pasie drogowym.

Jak zapewniajĻ specjaliŧci, zwiĻzki lotne uwalniajĻce siň z typowego gorĻcego asfaltu stosowanego do produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych nie sĻ szkodliwe dla cz owieka, jednak charakteryzujĻ siň specyficznym zapachem. Czňsto trudnym do zniesienia, zw aszcza dla pracujĻcych przy uk adaniu takiej masy asfaltowej ludzi.

Jak nam powiedzia Cezary Godziuk, prezes zarzĻdu Lotos Asfalt, w aŧnie komfort pracy osób zatrudnionych przy uk adaniu nawierzchni asfaltowych by jednĻ z przyczyn, dla których firma zajň a siň innowacjĻ zwiĻzanĻ z wyprodukowaniem mieszanki o zapachu kwiatów. Oczywiŧcie komfort kosztuje.

- Asfalty to produkty bezpieczne i przyjazne ŧrodowisku bez wzglňdu na zapach, jaki wydzielajĻ. Koszty wytworzenia asfaltów pachnĻcych sĻ oczywiŧcie wyższe niż standardowych, podobnie zmienia siň przebieg procesu ich wytworzenia - jest bardziej z ożony. Jednak majĻc na uwadze komfort pracy pracowników oraz otaczajĻce ŧrodowisko, nie można stwierdziľ, że sĻ one wyjĻtkowo duże i nie warto ich ponieŧľ. Ten wydatek zdecydowanie należy traktowaľ w kategoriach inwestycji - mówi Cezary Godziuk. - Jako producenci asfaltów doskonale znamy ich zalety, a także s absze

032

strony. Codzienna praca z tymi produktami daje nam dużĻ wiedzň na ich temat. Wzrost komfortu pracy naszych pracowników oraz pracowników uczestniczĻcych w dalszym procesie wytworzenia mieszanki mineralno-asfaltowej i jej wbudowania, potrzeby klienta, odczucia przypadkowych przechodniów czy lokalnych mieszkaŚców sĻ dla nas wyzwaniem - dodaje.

Asfalt drogowy 35/50 o obniżonej intensywnoŧci zapachowej powsta na bazie technologii opracowanej przez Lotos Asfalt podczas wdrożenia asfaltu przemys owego PS 95/35 S. - Nasza firma szczególnie dba o ŧrodowisko naturalne i komfort pracowników, a politykň zrównoważonego rozwoju realizuje z sukcesem od wielu lat poprzez produkcjň, wdrażanie i promowanie innowacyjnych ekologicznych produktów do budowy dróg. Do oceny nowego wyrobu podeszliŧmy w oparciu o posiadane doŧwiadczenie z asfaltem PS 95/35 S. Dodatek zastosowany w asfalcie o obniżonej intensywnoŧci zapachowej stanowi mieszaninň naturalnych i syntetycznych olejków eterycznych i ma przyjemny kwiatowy aromat - wyjaŧnia prezes Lotos Asfalt.

Dodane do asfaltu zwiƖzki najpierw neutralizujƖ jego naturalny zapach ZwiĻzki zawarte w zastosowanym dodatku dzia ajĻ dwutorowo. Wiňkszoŧľ aktywnych zwiĻzków dzia a jako neutralizator zapachu, wchodzĻc w reakcje z substancjami odorotwórczymi obecnymi w oparach asfaltu, wskutek czego redukujĻ ich lotnoŧľ (przemieszczanie siň). Pozosta e zwiĻzki wywo ujĻ charakterystyczny zapach, inny niż typowy asfalt naftowy. Po zastosowaniu odpowiedniego udzia u ŧrodków aktywnych, redukcji ulega stňżenie zwiĻzków z owonnych w oparach asfaltu stosowanego w temperaturach technologicznych przy budowie dróg.

Podczas realizacji dostawy przedwdrożeniowej zosta y wykonane badania porównawcze asfaltów oraz pe ne badania wyrobu o obniżonej intensywnoŧci zapachowej (badania typu). Wyniki potwierdzi y zgodnoŧľ z normĻ PN-EN 12591 i nie zaobserwowano istotnych różnic w charakterystyce wyrobu.

Wspó praca z budowlanym gigantem, jakim jest firma Budimex, zaowocowa a miňdzy innymi przetestowaniem innowacyjnej mieszanki asfaltowej w praktyce. Pracownicy byli zdziwieni nie czujĻc charakterystycznych, gryzĻcych oparów asfaltowych.

- Praca z mieszankĻ zawierajĻcĻ asfalt o obniżonej intensywnoŧci zapachowej by a inna, wyraŻnie da o siň odczuľ, że nie ma charakterystycznego zapachu tradycyjnego asfaltu. Miejscami by o czuľ zapach kwiatów, co sprawia o, że praca by a przyjemniej-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Asfalt jest ¾atwym w budowie i utrzymaniu materia¾em do budowy dróg, zarówno dla pieszych, jak i pojazdów

W Kisielnicy ko o omży oddano odcinek cichej nawierzchni z asfaltami modyfikowanymi z dodatkiem gumy, wyprodukowanymi w rafinerii Grupy Lotos.

Zredukowano ha as o oko o 5 dB. Zadanie, na zlecenie GDDKiA, wykona a firma Strabag.

sza - mówi S awomir Szpak, zastňpca kierownika robót z Budimex SA. Nieprzyjemny, intensywny zapach podczas uk adania asfaltu tworzy niedogodnoŧci nie tylko dla cz owieka, ale także ca ego ŧrodowiska naturalnego. Prace nad zlikwidowaniem tych uciĻżliwoŧci z pewnoŧciĻ wpisujĻ siň w ekologiczne trendy ostatnich lat. Także w budownictwie.

- Jest to obiecujĻcy produkt, wpisujĻcy siň także w zielony i ekologiczny trend w budownictwie. Obecnie trwajĻ badania i analizy laboratoryjne mieszanki mineralno-asfaltowej, która zawiera a ten specjalny asfalt - mówi ukasz Bargenda, dyrektor zespo u laboratoriów Budimex.

Firma chwali siň inwestycjami proekologicznymi.

- Dzia ania inwestycyjne korzystne dla ŧrodowiska i zrównoważony rozwój leżĻ u podstaw dzia alnoŧci spó ki Budimex. Wdrażamy i zachňcamy do stosowania technologii niskoemisyjnych oraz takich, które minimalizujĻ wytwarzanie odpadów w procesie budowlanym. Dbamy o ŧrodowisko naturalne oraz o poprawň warunków pracy naszych pracowników, a projekt, który realizujemy wspólnie z firmĻ Lotos, jest przyk adem takiego dzia ania - podsumowuje Ewelina Karp-Krňglicka, dyrektor Biura Zakupów, Jakoŧci i Ochrony Ģrodowiska w Budimex.

TrwajƖ badania nad asfaltem, który pomoœe walczyƔ ze smogiem Tymczasem Grupa Lotos nie powiedzia a jeszcze ostatniego s owa w kwestii innowacyjnych mieszanek asfaltowych. Wraz z PolitechnikĻ GdaŚskĻ specjaliŧci z tej firmy pracujĻ nad innym wyjĻtkowym asfaltem, takim, który bňdzie potrafi wychwytywaľ i neutralizowaľ czĻsteczki smogu. Konsorcjum badawcze, w sk ad którego wchodzi Politechnika GdaŚska i spó ka Lotos Asfalt, podpisa o pod koniec listopada umowň z Narodowym Centrum BadaŚ i Rozwoju na dofinansowanie projektu „Ekologiczne

MAT. PRAS. BUDIMEX

MAT. PR. LOTOS ASFALT

Strefa biznesu Budownictwo

asfalty”. Jego celem jest stworzenie innowacyjnej nawierzchni, która przyczyni siň do redukcji zanieczyszczeŚ powietrza w rejonie pasa drogowego. Wartoŧľ projektu to ponad 5 mln z .

Projekt „Ekologiczne asfalty” powsta w odpowiedzi na wyzwania, jakie niesie ze sobĻ zanieczyszczenie powietrza w polskich miastach. W trosce o zdrowie ich mieszkaŚców konsorcjum badawcze rozpoczň o prace nad innowacyjnĻ nawierzchniĻ asfaltowĻ modyfikowanĻ fotokatalizatorem, której stosowanie ma docelowo zredukowaľ zawartoŧľ szkodliwych substancji (tlenków azotu i lotnych zwiĻzków organicznych) w rejonie pasa drogowego. Technologia, nad którĻ pracuje konsorcjum badawcze Grupy Lotos i Politechniki GdaŚskiej, bazuje na innowacyjnych fotokatalizatorach hybrydowych, które zapewniajĻ wyższĻ redukcjň stň żenia tlenków azotu w asfalcie pod wp ywem promieniowania s onecznego, a dodatkowo umożliwiajĻ degradacjň rakotwórczych zwiĻzków organicznych do prostych i nieszkodliwych zwiĻzków nieorganicznych.

- Wiele zrobiliŧmy w naszych zak adach na instalacjach produkcyjnych, ale nie ograniczamy siň tylko do tego. Na bieżĻco analizujemy jakoŧľ naszych wyrobów oraz zwiĻzany z ich w aŧciwoŧciami fizykochemicznymi ewentualny dyskomfort. Modelujemy nie tylko temperatury stosowania (asfalty WMA), ale także zmniejszenie intensywnoŧci zapachowej (asfalty S). Każde takie dzia anie jest krokiem naprzód w kierunku nowych technologii zharmonizowanych z jakoŧciĻ, bezpieczeŚstwem i ŧrodowiskiem.

Lotos Asfalt wdroży wiele innowacyjnych rozwiĻzaŚ i produktów. Spó ka zainaugurowa a z sukcesem w Grupie Kapita owej Lotos konkurs innowacji. Bywa, że jeden pomys rodzi kilka nastňpnych, równie ciekawych i pożĻdanych rozwiĻzaŚ. Potrzeba tworzenia nowych produktów, bňdĻcych w zgodzie ze ŧrodowiskiem naturalnym i bezpieczeŚstwem, jest ogromnĻ si Ļ napňdowĻ rozwoju pracowników i spó ki - podsumowuje prezes Cezary Godziuk z Lotos Asfalt. p

Strefa Biznesu JESIEę 2021

033

Strefa biznesu Energia

Offshore po polsku: gospodarkŌ bŌdĿ wkrótce napŌdzał morskie wiatraki

Energia wiatrowa nie mia a ostatnio w Polsce dobrej passy, a przedsiŌbiorców od inwestowania w wiatraki na lĿdzie wciĿƁ odstrasza obowiĿzujĿce prawo. Co innego z wiatrakami na Ba tyku: jest potencja , akceptacja spo eczna, ambitne plany rzĿdu i gigantyczne pieniĿdze z Europejskiego Zielonego adu, a nawet pierwsze niezbŌdne regulacje prawne.

Tekst: Jan Borski ransformacja energetyczna, zwana teƁ w Polsce dekarbonizacjŀ lub odejŬciem od gospodarki opartej na wōglu, jest nieuchronna. ħwiat walczy o powrót do neutralnoŬci klimatycznej sprzed czasów wielkiej rewolucji przemys owej XIX wieku, w czym udzia polskiej gospodarki jest istotny. A krokiem – i to znaczŀcym – w tym kierunku by oby pozyskiwanie energii generowanej przez morskie farmy wiatrowe. Ba tyk, jak pokazujŀ ekspertyzy, doskonale siō do tego nadaje, a na morzu nie dzia a s awna ustawa 10 H, „cenzurujŀca” lokalizacjō wiatraków na lŀdzie.

T

20 GW zielonej energii, najlepiej „na wczoraj” Rzŀdowe plany zak adajŀ osiŀgniōcie w ciŀgu trzech-czterech najbliƁszych lat z odnawialnych ƀróde energii mocy rzōdu 20 GW. Jak ambitny jest to cel, niech Ŭwiadczy fakt, iƁ wed ug danych z czerwca ŀczna moc zainstalowanych w Polsce obiektów fotowol-

034

taicznych osiŀgnō a poziom 4,7 tys. MW, a lŀ dowych elektrowni wiatrowych 6,5 tys. MW. Jak widaŃ, masowy montaƁ paneli fotowoltaicznych, choŃ spektakularny, nie jest w stanie przyŃmiŃ (nomen omen) sukcesu wiatraków. ChoŃ te wciŀƁ majŀ, legislacyjnie i marketingowo… pod wiatr, jednak atwiej uzyskaŃ z nich naturalnŀ energiō na duƁŀ skalō. To zas uga firm – energetycznych, ale nie tylko, bo wŬród inwestorów znajdziemy choŃby PZU – budujŀcych lŀdowe farmy wiatrowe. Na te bowiem jest przyzwolenie takƁe spo eczne, a wrōcz powszechnŀ akceptacjō ma budowa farm wiatrowych na Ba tyku. Tylko dziōki takim przedsiōwziōciom – wprzōgajŀc w nie inwestorów prywatnych, a nie tylko firmy energetyczne, jesteŬmy w stanie realizowaŃ ambitne plany w zakresie zamiany gospodarki opartej o wōgiel na zielonŀ energetykō.

Zielony Plan Odbudowy Pod koniec lutego rzŀd przedstawi projekt Krajowego Planu Odbudowy (KPO).

Wed ug wstōpnych szacunków, na odbudo-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

wō postcovidowej gospodarki Polsce ma przypaŬŃ 58 mld euro (23,9 mld dotacji i 34,2 mld poƁyczek). Najwiōksi beneficjenci?

W aŬnie zielone inwestycje oraz inicjatywy poprawiajŀce efektywnoŬŃ energetycznŀ.

W centrum zainteresowania autorów KPO znalaz siō oczywiŬcie offshore. Biorŀc pod uwagō zastrzyk unijnych Ŭrodków oraz inne ƀród a finansowania, ten obszar ma zyskaŃ niebagatelne 437 mln euro (na poczet budowy farm i infrastruktury towarzyszŀ cej). W projekcie moc zainstalowanych morskich farm wiatrowych do roku 2026 przewidywana jest na 2,6 GW, a zgodnie z politykŀ energetycznŀ Polski do 2040 roku krajowa moc offshore ma objŀŃ 11 GW. Co waƁne, KPO przewiduje powstanie tzw. spo ecznoŬci energetycznych. Tego typu podmiotów ma powstaŃ 20; bōdŀ to klastry energii, spó dzielnie energetyczne i zbiorowe porozumienia prosumentów. Ponadto, do 2030 roku w kraju ma powstaŃ do 300 lokalnych obszarów energetycznych, które bōdzie cechowaŃ zdolnoŬŃ do samobilansowania. Sŀ to tylko niektóre

FOT. GETTYIMAGES

Strefa biznesu Energia

plany Krajowego Programu Odbudowy, ale powtarzajŀcy siō juƁ motyw decentralizacji branƁy energetycznej oraz kompleksowe podejŬcie do farm morskich jest naprawdō dobrym sygna em dla potencjalnych inwestorów.

W takŀ koncepcjō z pewnoŬciŀ wpisuje siō inicjatywa Pomorskiej Platformy Rozwoju Morskiej Energetyki Wiatrowej na Ba tyku, która zawiŀza a siō w po owie wrzeŬnia ubieg ego roku. Inicjatywō zapoczŀtkowali nie przedstawiciele trójmiejskiego biznesu ani rzŀd centralny, a Rumia Invest Park – spó ka celowa, powo ana przez gminō. Region ma zachōcaŃ szerokie spektrum branƁ,

Zgodnie z politykİ energetycznİ Polski do 2040 roku krajowa moc offshore ma wynieřij 11 GW

które potencjalnie mog yby inwestowaŃ w morskie farmy wiatrowe w polskiej strefie Ba tyku. Cel? Przygotowanie Pomorza do skali przedsiōwziōcia, a ta jest jednŀ z bardziej okaza ych, poniewaƁ chodzi o wybudowanie ŀcznie 6-GW obiektów. Termin? Pierwszy modu kompleksu ma powstaŃ do 2030 roku.

Porozumienie zainicjowane przez Rumiō ma dzia aŃ na rzecz wsparcia przedsiōbiorców, rozwoju kontaktów gospodarczych, przygotowania kadry, wykorzystania potencja u badawczo-rozwojowego oraz budowy ŬwiadomoŬci spo ecznej. Jak na razie, w sk ad zespo u wchodzŀ samorzŀdowcy, przedstawiciele uczelni wyƁ szych, organizacji branƁowych i przedsiō biorcy.

– Pierwszy wniosek? W koşcu idziemy w dobrym kierunku. Niemcy od ponad dwóch dekad ŀczŀ doŬwiadczenia interdyscyplinarnych oŬrodków. Austriacy (regionalni liderzy OZE) równieƁ korzystajŀ z doŬwiadczeş zarówno ekspertów rzŀdu, instytutów badawczych, jak i krajowego biz-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

nesu. JeŬli polskie inwestycje offshore bō dŀ realizowane w zapowiadanym duchu, moƁemy siō spodziewaŃ naprawdō obiecujŀcego rozdzia u w historii lokalnej branƁy ƀróde odnawialnych – mówi Sebastian Jab oşski, prezes spó ki Respect Energy.

Jak podkreŬla ekspert, w Rumi ma powstaŃ Centrum Kompetencji Morskiej Energetyki Wiatrowej, które bōdzie szkoliŃ kadry, a funkcjō portu instalacyjnego bōdzie pe niŃ Gdynia.

– Decentralizacja inwestycji to kolejny sygna dla krajowego rynku, Ɓe regiony zaczynajŀ siō mocno usamodzielniaŃ w kwestii rozbudowy infrastruktury ƀróde odnawialnych. Instalacje to równieƁ szansa dla 60-70 tys. pracowników w ca ym kraju. ZaleƁy to oczywiŬcie od planowanej skali realizacji; wed ug samorzŀdowców z Rumi, do 2040 roku realnym scenariuszem jest 12 GW, zdaniem Micha a Kurtyki z Ministerstwa Klimatu – od 8 do 11 GW, co jest scenariuszem najbardziej zbliƁonym do za oƁeş Krajowego Planu Odbudowy – podkreŬla Sebastian Jab oşski.

035

Strefa biznesu Energia

SƖ juœ pierwsze ramy prawne Na poczŀtku roku uchwalona zosta a ustawa o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, okreŬlana mianem ustawy dla offshore, a w lutym opublikowane zosta o rozporzŀdzenie ministra klimatu, zgodnie z którym w ramach pierwszego etapu wsparcia dla offshore cena maksymalna za 1 MWh energii elektrycznej, wyprodukowanej w morskiej farmie wiatrowej i wprowadzonej do sieci, ma wynieŬŃ 301,5 z , czyli ok. 70 euro. W pierwszej fazie dzia ania systemu, dla morskich farm o ŀcznej mocy zainstalowanej 5,9 GW, wsparcie przyznawane bōdzie w drodze decyzji administracyjnej przez Prezesa URE. MoƁliwoŬŃ wejŬcia do tego systemu koşczy siō 30 czerwca 2021 r., co wynika m.in. z wchodzŀcej nowej dyrektywy RED II, przewidujŀcej, Ɓe systemy wsparcia dla OZE majŀ mieŃ charakter konkurencyjny. Przewidziane w regulacji wnioski muszŀ trafiŃ do Prezesa URE przed 31 marca 2021 r.

Potem wsparcie przyznawane bōdzie juƁ w formule konkurencyjnych aukcji. Ustawa precyzuje, Ɓe pierwsza aukcja odbōdzie siō w 2025 r., a druga – jak siō zak ada – w 2027 r. Obie w sumie majŀ prowadziŃ do budowy kolejnych 5 GW mocy.

Jak podkreŬlono w ocenie skutków regulacji, okreŬlanie ceny maksymalnej jest niezbōdne dla uruchomienia pierwszej fazy systemu wsparcia, a co za tym idzie, dla terminowego i zrównowaƁonego rozwoju morskich farm wiatrowych w Polsce. „Informacje dotyczŀce ceny maksymalnej sŀ waƁnym sygna em dla inwestorów, pozwalajŀcym na okreŬlenie, czy dany projekt inwestycyjny ma szansō na partycypacjō w systemie wsparcia, a tym samym na realizacjō. Zak adana w ustawie moc zainstalowana na poziomie 5,9 GW odpowiada mocy z morskich farm wiatrowych na 2030 r., okreŬlonej w polityce energetycznej Polski do 2040 r. Terminowa realizacja inwestycji w morskie farmy wiatrowe jest kluczowa dla spe niania zobowiŀzaş Polski

Pierwsze prace instalacyjne na polskich farmach wiatrowych na Ba¾tyku majİ rozpoczİij siļ za rok.

Przy¾İczenia do sieci zaplanowano na 2026 rok 036

wynikajŀcych z unijnej polityki energetyczno-klimatycznej” – czytamy w OSR. Resort klimatu wskazuje, Ɓe w ciŀgu najbliƁszej dekady energia z morskich farm wiatrowych bōdzie konkurencyjna cenowo z energiŀ pochodzŀcŀ z paliw kopalnych na ca ym Ŭwiecie.

Wiatr na lƖdzie i na morzu Uwolnienie inwestycji w energiō wiatrowŀ na lŀdzie, które wpisujŀ siō w za oƁenia Nowego adu, pozwoli oby uruchomiŃ moce o ŀcznej wartoŬci ok. 24 GW w ciŀgu najbliƁszych dwóch dekad. Z kolei morska energetyka wiatrowa to potencja kolejnych 28 GW, które mog yby zostaŃ zainstalowane do 2050 roku.

Kluczowym segmentem, którego rozwój zmieni oblicze polskiej energetyki, jest w aŬnie energetyka morska. Przy odpowiednim wsparciu wiatr z Ba tyku przyczyni siō do zagwarantowania bezpieczeşstwa energetycznego kraju oraz wzmocnienia polskiej gospodarki poprzez budowō nowoczesnego i silnego aşcucha dostaw dla morskich farm wiatrowych.

– Rozwój morskiej energetyki wiatrowej na Ba tyku to ogromna szansa dla Polski pod wzglōdem gospodarczym i ekonomicznym. Powstanie nowego segmentu rynku wygeneruje tysiŀce nowych miejsc pracy, zaangaƁuje niezbōdnych specjalistów i wzmocni polski przemys – ocenia Grzegorz Górski, Chief Operating Officer, Ocean Wind.

Pierwsze prace instalacyjne w polskich obszarach morskich majŀ rozpoczŀŃ siō juƁ w roku 2024. Przy ŀczenia do sieci zaplanowano na 2026 r.

– Realizacja projektów morskiej energetyki wiatrowej na polskim morzu to znaczŀ ce wyzwanie logistyczne. Budowa turbin wiatrowych na Ba tyku wymaga wczeŬniejszego przystosowania nabrzeƁa i odpowiedniej infrastruktury portowej. Vestas juƁ dla pierwszej fazy projektów oferuje najwiōksze i najbardziej wydajne maszyny – czyli o mocy 15 MW. Obecnie, po oficjalnym zatwierdzeniu przez rzŀd lokalizacji portu instalacyjnego offshore w Gdyni, intensyfikujemy dzia ania, by uzgodniŃ koncepcjō i wymagania techniczne. Chcemy, by port zosta dostosowany jak najlepiej dla wszystkich dostawców turbin oraz by konkurencyjny w regionie. Im wczeŬniej optymalne rozwiŀzanie bōdzie dostōpne, tym wiōcej projektów uzyska szansō na instalacjō turbin z polskiego portu – komentuje S awomir Michaluk, Project Manager w Vestas.

SƖ inwestorzy, jest spoêeczna akceptacja Jeszcze nim nowy program PiS zosta og oszony, trzy najwiōksze polskie firmy energetyczne PGE, ENEA i Tauron podpi-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Spořród wszystkich krajów nadba¾tyckich Polska ma najlepsze warunki do instalowania farm wiatrowych na morzu sa y 18 stycznia list intencyjny w sprawie wspó pracy przy przysz ych projektach morskich farm wiatrowych. Podmioty wyrazi y w nim wolō nawiŀzania strategicznej wspó pracy, zwiŀzanej z przysz ymi projektami inwestycyjnymi w zakresie morskiej energetyki wiatrowej na obszarze Polskiej Wy ŀcznej Strefy Ekonomicznej Morza Ba tyckiego. Motywacjŀ do podjōcia wspó pracy jest uzyskanie efektu synergii przy podejmowaniu wspólnych inwestycji w obszarze offshore.

– W obecnym tempie osiŀgniōcie 20 GW mocy zainstalowanej nie jest celem niemoƁliwym. Ogromny potencja majŀ inicjatywy prywatne. Moim zdaniem kluczem do realnego rozwoju branƁy jest biznesowe dzia anie dwutorowe, a wiōc ciŀg y rozwój najbardziej perspektywicznych ga ōzi sektora, czyli m.in. wiatru i fotowoltaiki, ale równieƁ, w d uƁszej perspektywie – tzw. zielonego wodoru oraz zadbanie o grupō docelowŀ, czyli odbiorców. Szczególnie ten ostatni element jest istotny w kontekŬcie polskiego rynku, poniewaƁ nie wypracowaliŬmy ŬwiadomoŬci zbiorowej co do istoty OZE. DuƁo nadziei dajŀ jednak odpowiedzialni i spo ecznie Ŭwiadomi przedsiōbiorcy, którzy coraz czōŬciej decydujŀ siō na odbiór zielonego prŀdu – ocenia Sebastian Jab oşski, prezes Respect Energy S.A. Wed ug najnowszych badaş, przeprowadzonych przez Ministerstwo Klimatu i ħrodowiska, Polacy bardzo pozytywnie odnoszŀ siō do rozwoju energetyki wiatrowej na Morzu Ba tyckim. AƁ 83 proc. uczestników badania deklaruje poparcie dla projektu budowy energetyki wiatrowej na morzu.

Z kolei 76 proc. respondentów wskaza o, Ɓe chcia oby korzystaŃ z energii elektrycznej pochodzŀcej z morskich farm wiatrowych.

Wysokie poparcie spo eczne to bez wŀtpienia fundament dla szybkiej i sprawnej realizacji inwestycji w energetykō wiatrowŀ na Ba tyku.

Zdaniem wielu ekspertów potencja polskiej czōŬci Morza Ba tyckiego w kontekŬcie pozyskiwania energii z morskich farm wiatrowych jest bardzo duƁy. Wynika to przede wszystkim z ma ej g ōbokoŬci dna morskiego oraz wysokiej wietrznoŬci. Polska ma szansō staŃ siō liderem offshore w ca ym regionie.

Jak ochronić pracownika przed pyłami budowlanymi a pracodawcę przed konsekwencjami związanymi z ich powodu?

W wielu zawodach i na wielu stanowiskach pracy występuje problem narażenia na pył budowlany. Pracownik może być narażony na pył krzemionkowy (pochodzący m.in. z cementu) i pył drzewny, a także na pyły powstające przy obróbce gipsu, wełny szklanej, wełny mineralnej, marmuru i innych materiałów budowlanych. Efektem jest zagrożenie zdrowia, objawiające się chorobami układu oddechowego i alergiami, a nawet rakiem płuc.

Dlatego tak ważne jest, aby chronić pracowników przed negatywnym działaniem pyłów, a szczególnie drobnych, niewidocznym gołym okiem cząstek, które poprzez płuca mogą przedostawać się do krwiobiegu.

W ofercie firmy Korczak znajduje się szeroki asortyment środków ochrony dróg oddechowych. Chronią one nie tylko przed pyła-

mi, ale także przed działaniem gazów i substancji chemicznych.

Przedstawiamy kilka produktów z szerokiej gamy wytwórczej szwedzkiej firmy Sundstrom. Zaletą półmasek i masek tego producenta jest ich modułowa konstrukcja i kompatybilność – zależnie od zagrożenia na danym stanowisku, można stosować szeroką gamę pochłaniaczy na bazie węgla aktywnego, filtry przeciwpyłowe klasy P3, albo – jeśli warunki tego wymagają – połączyć w prosty sposób dwa typy ochrony, czyli pochłaniacz wraz z filtrem. W razie zużycia filtra lub pochłaniacza, wystarczy je rozczepić i wymienić element zużyty, pozostawiając element sprawny. To ważna zaleta, bo u wielu innych producentów filtry z pochłaniaczami połączone są na stałe i trzeba je wymieniać w całości.

Półmaska SR 100 ma zastosowanie w większości środowisk pracy. Charakteryzuje się doskonałym dopasowaniem, wysokim stopniem ochrony i bardzo wysokim komfortem oddychania. Wykonana jest z silikonu, dostępna w rozmiarach S/M, M/L i L/XL. Wyposażona w dwa zawory wydechowe, charakteryzujące się niezwykle niskimi oporami przy wydechu. Perforowane osłony zaworów stanowią skuteczną ochronę membran wydechowych przed pyłami i aerozolami. Do półmaski stosuje się filtry i pochłaniacze. Można też podłączyć ją do aparatu sprężonego powietrza SR 307.

Maska pełnotwarzowa SR 200 PC charakteryzująca się doskonałym dopasowaniem, wysokim stopniem ochrony, ochroną oczu i bardzo wysokim komfortem oddychania do stosowania w najcięższych środowiskach pracy. Wykonana jest z silikonu, standardowy rozmiar pasuje na większość użytkowników. Wyposażona jest w trzy zawory wdechowe i dwa zawory wydechowe, charakteryzujące się niezwykle niskimi oporami przy oddychaniu. Perforowane osłony zaworów stanowią skuteczną ochronę membran wydechowych przed pyłami i aerozolami. Do maski stosuje się filtry i pochłaniacze. Można też podłączyć ją do aparatu sprężonego powietrza SR 307.

Zestaw z zespołem nadmuchowym SR 500 i osłoną twarzy SR 570. Zestaw obejmuje zespół nadmuchowy SR 500, osłonę twarzy SR 570, folię ochronną, akumulator, ładowarkę i pas, dwa filtry cząstek stałych, dwa adaptery filtra, dziesięć filtrów wstępnych, dwa uchwyty na filtr wstępny, przepływomierz, zestaw zaślepek, ściereczkę do czyszczenia i instrukcje obsługi.

Firma Korczak istnieje od 1989 roku. Jej założycielem był Rafał Korczak. Z roku na rok firma nabierała doświadczenia, a jej produkty dotarły przez lata do tysięcy nabywców. Dziś firma Korczak jest znanym importerem artykułów BHP, w tym środków ochrony dróg oddechowych. Importuje je ze Szwecji, Niemiec, Włoch, Hiszpanii, Austrii, Holandii, Węgier i Wielkiej Brytanii, a także z Chin i Pakistanu. Na imporcie jednak się nie kończy – firma Korczak prowadzi także własną produkcję odzieży roboczej i specjalistycznej ochronnej oraz obuwia roboczego i ochronnego. Rodzinne przedsiębiorstwo zatrudnia około 40 pracowników, zaś Rafałowi Korczakowi asystują obecnie jego dzieci, rodzeństwo Joanna i Daniel. Siedziba znajduje się w Chechle II pod Pabianicami, na obszernej i pięknie urządzonej posesji.

ul. Pabianicka 10/11, Chechło Drugie tel. 42 215 64 69

ul. Łódzka 7, Ksawerów tel. 42 227 40 66

Strefa nieruchomoūci Apartamenty

NIERUCHOMOĘCI PREMIUM TO DOBRA INWESTYCJA Apartamenty i mieszkania luksusowe cieszĻ siň w Polsce coraz wiňkszĻ popularnoŧciĻ. Zakup nieruchomoŧci premium to nie tylko gwarancja satysfakcji ze spe niajĻcego najwyższe standardy obiektu mieszkalnego w doskona ej lokalizacji, ale przede wszystkim bezpieczna lokata kapita u.

Jak wynika z raportu High-Level Sales&Marketing rynek nieruchomoŧci premium prňż nie siň rozwija – jego wartoŧľ w 2019 roku wynios a ponad 1,8 mld z otych. Liczba apartamentów sprzedanych w najwiňkszych miastach Polski, które zosta y uwzglňdnione w raporcie, by a o 40 proc. wiňksza niż w roku 2018.

Zmiany przyniós dopiero II kwarta 2020 roku, co by o zwiĻzane z pandemiĻ koronawirusa, jednak z badaŚ wynika, że nie wp ynň o to radykalnie na sytuacjň rynku. W pierwszych trzech miesiĻcach roku w stolicy, która jest najwiňkszym rynkiem nieruchomoŧci premium w Polsce, nadal notowano wzrost liczby sprzedanych apartamentów, natomiast w drugim kwartale sprzedano mniej apartamentów, za to ich ceny wzros y ŧrednio o 9 pr0c. w porównaniu z rokiem 2019.

Rynek mieszkaŹ luksusowych w Polsce Zainteresowanie nieruchomoŧciami z segmentu premium roŧnie wraz z popytem na dobra luksusowe, których wartoŧľ w Polsce szacuje siň na ponad 25 mld z otych.

WiĻże siň to z dobrĻ sytuacjĻ gospodarczĻ, niskim bezrobociem oraz wzrostem p ac, które powodujĻ wzrost liczby osób zamożnych, zainteresowanych nabywaniem dóbr luksusowych.

Jak wynika z badaŚ przeprowadzonych przez firmň KPMG, zwiňkszy a siň liczba podatników zarabiajĻcych powyżej 7,1 tys. z brutto, a także osób bogatych (o dochodach powyżej 20 tys. z brutto miesiňcznie) oraz bardzo bogatych (zarabiajĻcych ponad 50 tys. z brutto miesiňcznie).

Apartament a tradycyjne mieszkanie Mieszkania luksusowe wyróżniajĻ siň przede wszystkim prestiżowĻ lokalizacjĻ (w ŧcis ym centrum miasta, ale z odpowiednio zagospodarowanĻ przestrzeniĻ wokó nich), oryginalnĻ koncepcjĻ architektonicznĻ, wysokĻ jako-

FOT. PIXABAY

Apartamenty sļ czňsto pomyťlane jako wielopoziomowe aranŹacje z zastosowaniem drogich materia ów, jak drewo i kamieŚ

38

Strefa Biznesu JESIEę 2021

ŧciĻ materia ów użytych do budowy nieruchomoŧci oraz powierzchniĻ przekraczajĻcĻ zazwyczaj 100 mkw.

Standardem jest również lobby i recepcja, parking w garażu podziemnym, a także ochrona. W niektórych nieruchomoŧciach typu premium mieszkaŚcy mogĻ korzystaľ też ze strefy fitness, sauny oraz basenu.

Lokalizacja w centrum miasta jest korzystna ze wzglňdu na bliskoŧľ obiektów kultury i rozrywki, ale nieruchomoŧľ, w której mieszczĻ siň luksusowe mieszkania i apartamenty, musi zapewniaľ lokatorom odpowiednie warunki do odpoczynku.

Ponadto lokale powinny byľ wyposażone w klimatyzacjň, powoli standardem staje siň również system smart home. Oprócz wymiaru praktycznego dużĻ rolň odgrywa strona wizualna, czyli oryginalna i dobrze przemyŧlana koncepcja architektoniczna oraz wysokiej jakoŧci materia y, użyte zarówno do budowy obiektu, jak i jego wykoŚczenia, m.in. naturalny kamieŚ, stal czy drewno.

Apartamenty wyróżniajĻ siň wiňkszĻ niż tradycyjne mieszkania wysokoŧciĻ, a ich wnň trza sĻ projektowane i urzĻdzane w niebanalny sposób. Inwestycje, w których siň mieszczĻ, sĻ wykoŚczone przy użyciu najwyższej jakoŧci materia ów – zarówno mieszkania, jak i czňŧci wspólne cechuje podwyższony standard wykonania.

Hole i klatki schodowe zdobione sĻ eleganckimi detalami, a otoczenie budynków zapewnia kameralnĻ przestrzeŚ do odpoczynku.

Boom inwestycyjny We Wroc awiu powstaje coraz wiňcej inwestycji typu premium. Podobnie jak w innych dużych miastach Polski zlokalizowane sĻ one w ŧcis ym centrum, czyli w Ģródmieŧciu i na Starym Mieŧcie, oraz w prestiżowych dzielnicach, m.in. na Krzykach czy Biskupinie.

Z raportu High-Level Sales&Marketing wynika, że Wroc aw znajduje siň w czo ówce polskich miast, w których najwyższa ŧrednia cena za metr kwadratowy nieruchomoŧci luksusowych utrzymuje siň na poziome przekraczajĻcym 15 tys. z otych.

Na pierwszym miejscu jest Warszawa (ŧrednio 32 tys. z za mkw.), na drugim Trójmiasto (19,2 tys. z za mkw.), na trzecim Wroc aw (17,1 tys. z za mkw.).

– Rynek nieruchomoŧci luksusowych jest jeszcze w Polsce stosunkowo niewielki i skupiony przede wszystkim w dużych miastach, jednak sukcesywnie siň rozwija i zyskuje coraz wiňksze zainteresowanie wŧród nabywców. Podobnie jak w innych oŧrodkach, także we Wroc awiu tego typu inwestycje realizowane sĻ w najbardziej atrakcyjnych czňŧciach miasta – komenyuje Bartosz KuŻniar, Prezes ZarzĻdu Lokum Deweloper S.A. Aleksandra Ĺuberek

Strefa biznesu Inwestycja w lokale premium

DuŹļ zaletļ inwestycji Pomorska 185 jest sta y dostňp do naturalnego ťwiat a. Okna w kaŹdym lokalu majļ wysokoťĿ ponad 2 m i zapewniajļ dop yw s oŚca przez ca y dzieŚ

WIZUALIZACJA BALTIC ESTATE

Baltic Estate – grupa profesjonalistów posiadajĻcych wieloletnie doŧwiadczenie w branży budowlanej, zaczyna realizowaľ inwestycje premium na ódzkim rynku nieruchomoŧci.

Dynamika rynku nieruchomoŧci jest bardzo duża. – Udzia klientów indywidualnych, którzy kupujĻ domy i mieszkania na w asny użytek to oko o 50 proc. – ocenia Robert UrbaŚ ski, Prezes ZarzĻdu Baltic Estate sp. z o. o. – Jeŧli chodzi o rynek nieruchomoŧci premium, ódŻ jest na poczĻtku drogi w tym segmencie.

Obecnie Baltic Estate zaczyna inwestycjň przy ul. Pomorskiej 185 w odzi. W trakcie przygotowania jest inwestycja przy ul. S owiaŚskiej 6 w odzi. j POMORSKA 185 to kameralna, bezpieczna inwestycja, pe na najnowoczeŧniejszych rozwiĻzaŚ.

W piňciokondygnacyjnym budynku mieszczĻ siň 62 mieszkania jedno-, dwu- i trzypokojowe z balkonami lub ogródkami na parterze.

W budynku znajduje siň również kondygnacja podziemna, w której sĻ aż 44 miejsca postojowe. j SLOVIANKA to inwestycja, która odznacza siň niezwykle dogodnĻ lokalizacjĻ. Po ożona jest w pobliżu ŧcis ego centrum odzi, w dynamicznie rozwijajĻcej siň okolicy. W inwestycji przewidziany jest basen, rozbudowane czňŧci wspólne (co-working, sala zabaw, ogród z patio na poziomie +1, dwie kondygnacje garażowe z 63 miejscami parkingowymi).

W pierwszym kwartale 2022 roku Baltic Estate planuje wystartowaľ z inwestycjĻ na Starym Z otnie.

Co wyróżnia inwestycje premium? Jak podkreŧla, Robert UrbaŚ ski, niezależnie od standardu i specyfiki sprzedawanych mieszkaŚ, lokalizacja jest pierwszym kryterium determinujĻcym atrakcyjnoŧľ inwestycji. – Oczywiŧcie, ta „atrakcyjnoŧľ” ma innĻ definicjň w przypadku mieszkaŚ rodzinnych, inwestycyjnych czy premium. Rynek premium to przede wszystkim struktura mieszkaŚ (parytet wielkoŧci lokali) oraz swoboda w przestrzeni wspólnej dla w aŧcicieli mieszkaŚ. Gdyby

WIZUALIZACJA BALTIC ESTATE

BALTIC ESTATE ZACZYNA BUDOWAó W ½ODZI NIERUCHOMOĘCI PREMIUM

Slovianka to inwestycja odznaczajļca siň niezwykle dogodnļ lokalizacjļ. Rozpoczňcie robót budowlanych jest zaplanowane na 30 marca 2022 roku

Strefa Biznesu JESIEę 2021

spojrzeľ na zagadnienie zwiĻzane z jakoŧciĻ, udogodnieniami typu pralnia, co-working, sala zabaw dla dzieci, paczkomat, zdalne zarzĻdzanie funkcjami bytowymi mieszkania (zasilanie, ogrzewanie, oŧwietlenie, otwieranie/zamykanie), zdalny dostňp do podstawowych funkcji wspólnych takich, jak bramy wjazdowe, furtki, itp. to w naszej ofercie mieszkania tzw. nie premium również posiadajĻ te innowacje – mówi.

Specjaliŧci Baltic Estate majĻ doŧwiadczenie w projektowaniu i budowaniu mieszkaŚ, biur, szpitali, obiektów użytecznoŧci publicznej, budynków inżynieryjnych, a także us ugowych i produkcyjnych. Firmň wspó tworzy ponad stu pracowników, którzy w dwóch siedzibach – w GdaŚsku i odzi – dbajĻ o najwyższy standard każdej realizacji. – Jak najwiňcej z ca ego procesu wykonujemy w ramach naszej grupy – dodaje Robert UrbaŚ ski. – ZaczynajĻc od akwizycji dzia ek, przez projektowanie i realizacjň. To pozwala na wiňkszĻ kontrolň procesu i doprowadzenia do wysokiej jakoŧci produktu koŚcowego. Jeżeli pojawia siň przestrzeŚ, którĻ organizujemy w oparciu o dostawców zewnňtrznych, kryteria doboru takich podmiotów sĻ bardzo rygorystyczne. Jesteŧmy profesjonalistami i tego samego oczekujemy od naszych partnerów.

Nie stosujemy drogi na skróty – zaznacza.

Z których inwestycji firma jest szczególnie duma? Prezes ZarzĻdu Baltic Estate zaznacza, że nie ma inwestycji, która wywo ywa aby w spó ce z e wspomnienia, niezależ nie czy chodzi o projekty szpitali (wartoŧľ niektórych spoŧród nich przekracza miliard z otych), czy o inwestycje mieszkaniowe.

– Już dziŧ implementujemy w mieszkaniach w odzi standard zarezerwowany dla apartamentów premium w centrum Warszawy – mówi Robert UrbaŚski. – I nie chodzi tu tylko o basen, rozbudowane czň ŧci wspólne, ale również o samo podejŧcie do projektowania – na przyk ad analizy drgaŚ budynków, operaty akustyczne, instalacje antysmogowe.

039

Burzliwy rozwój e-commerce.

S uchaj klienta lub giŞ FOT. GETTYIMAGES

Handel od dawna przenosi siŌ do Internetu. Gdyby jednak nie ograniczenia spowodowane przez pandemiŌ COVID-19, kupno samochodów na platformie e-commerce by oby wizjĿ, nie rzeczywistoūciĿ. A na drugim koŞcu – zdecydowanie wolniej rozwija yby siŌ e-zakupy produktów spoƁywczych. Jak kaƁdy gwa towny proces, skokowy rozwój e-commerce wywo uje róƁne turbulencje. Wymusza teƁ wiele szybkich zmian: od podejūcia do klienta po sposoby p atnoūci.

TEKST: STEFAN KOZ OWSKI ynamiczny rozwój okreŬlonego segmentu rynku to zawsze szansa dla jednych i zagroƁenia dla drugich. MoƁna szybko wejŬŃ do gry, omijajŀc „Ŭlepe zau ki ewolucji” – czyli korzystajŀc z renty zapóƀnienia. MoƁna teƁ, rozwijajŀc z pozoru bezpieczny biznes, znaleƀŃ siō nagle na szarym koşcu rynkowej stawki. Pandemia COVID-19 w aŬnie dokonuje takich przetasowaş w handlu internetowym.

Klienci sklepów internetowych szybko dojrzewajŀ i zmieniajŀ swoje preferencje. I to na kaƁdym polu: od wyboru sklepu i towaru, po sposób dostawy i p atnoŬci. Pod te zmiany musi wiōc szybko dostosowywaŃ siō zarówno marketing, jak i technologie obs ugi.

Kto tego nie widzi i nie stosuje, moƁe na rynku pojawiŃ siō i szybko zanotowaŃ b yskotliwy sukces, a potem równie spektakularnie przepaŬŃ, niczym meteoryt.

D

ǂwiat kupuje przez smartfona W 2020 r. w skali globalnej internetowa sprzedaƁ detaliczna wynios a 4,28 bln USD (3,35 bln USD w 2019). Wed ug prognoz, w 2021 roku Ŭwiatowa branƁa e-commerce wzroŬnie o kolejne 14,3 proc., m.in. za spra-

040

wŀ zmieniajŀcych siō zwyczajów zakupowych oraz rozwoju technologii, a zw aszcza coraz wiōkszej popularnoŬci rozwiŀzaş mobilnych. Prognozy przewidujŀ, Ɓe w 2021 r. ok.

67 proc. zakupów online na Ŭwiecie bōdzie dokonywanych przy uƁyciu smartfona.

Na przeanalizowanych przez PayPal 13 rynkach 56 proc. respondentów stwierdzi o, Ɓe podczas pandemii kupuje wiōcej przez Internet. Z kolei 22 proc. ankietowanych wskaza o, Ɓe z powodu pandemii swobodniej robi zakupy zagraniczne, g ównie ze wzglōdu na lepsze oferty (48 proc.) oraz dostōp do produktów, których nie ma w ich ojczystych krajach (39 proc.).

Nie inaczej jest w Polsce. Najnowsze prognozy PwC wskazujŀ, Ɓe w ciŀgu najbliƁ szych piōciu lat rynek e-commerce w Polsce osiŀgnie wartoŬŃ 162 mld z . Oznacza to, Ɓe Ŭrednio w ciŀgu roku bōdzie rós nawet o 12 proc. JuƁ w 2020 roku kana online mia 14 proc. udzia u w wartoŬci sprzedaƁy detalicznej w Polsce. Powód? Nie tylko skutki pandemii, ale przede wszystkim ciŀg y rozwój platform e-commerce i rosnŀca popularnoŬŃ zakupów na mobile’u. Wed ug Statista, w 2021 roku blisko 73 proc. sprzedaƁy online bōdzie realizowanych za pomocŀ smartfonów, a zachōcŀ nas do tego kreatywne kampanie mediowe.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

E-handel na 150 tys. firm Wed ug raportu „E-commerce w Polsce 2021”, w polskiej wersji wyszukiwarki Google funkcjonuje ponad 87 tysiōcy sklepów internetowych. Ponadto szacuje siō, Ɓe obecnie ok.

150 tys. polskich przedsiōbiorstw prowadzi sprzedaƁ swoich produktów i us ug przez Internet. Liczba robi wraƁenie? SpecjaliŬci podkreŬlajŀ jednak, Ɓe w porównaniu z zachodnioeuropejskimi krajami Polska pozostaje nadal „zielonŀ wyspŀ” dla tych, którzy chcŀ tutaj rozwijaŃ e-handel. Biorŀc jednak pod uwagō badanie konsumentów, wykonane przez PwC, które wskazuje, Ɓe ponad 7 na 10 Polaków po zakoşczeniu pandemii utrzyma takŀ samŀ czōstotliwoŬŃ robienia e-zakupów, a 10 proc. zapowiada, Ɓe je zwiōkszy – perspektywy sŀ obiecujŀce.

– Prognozy rozwoju sektora e-commerce, a takƁe m-commerce sk aniajŀ polskich przedsiōbiorców do coraz Ŭmielszego inwestowania w ten obszar rynku. W Polsce poŬród ponad 38-milionowej populacji mamy ok. 28 milionów aktywnych internautów.

Co ciekawe, najnowsze badanie Gemius i Izby Gospodarki Elektronicznej wykaza o, Ɓe ponad 7 na 10 polskich respondentów dokona o kiedyŬ zakupów online. Nie ma wiōc kwestii, czy warto wejŬŃ w branƁō ehandlu, tylko jak to umiejōtnie zrobiŃ, by zapewniŃ konsumentom moƁliwoŬŃ trafienia na nasze produkty (odpowiednio stargetowana reklama) w Internecie, przekonaŃ ich do zakupu, a potem sprawnego i szybkiego ich dokonania, coraz czōŬciej za poŬrednictwem mobile’u. Co to oznacza dla branƁy e-commerce? Przede wszystkim zwrócenie uwagi na odpowiednie budowanie narzōdzi i kana ów dotarcia, pozytywnych doŬwiadczeş i spójnoŬŃ sprzedaƁy – mówi Karolina Wacholska-Sulejewska, CEO, Veovee.

Od kwiatów po luksusy Polacy z Generacji Z, pokolenia osób urodzonych po 1995 roku, chōtniej kupujŀ online niƁ przedstawiciele innych paşstw. Z raportu Accenture wynika, Ɓe wiōkszoŬŃ zakupów z kategorii „Moda” dokonuje w Internecie 52 proc. badanych przedstawicieli polskiej generacji Z (w porównaniu z 43 proc. w ujō ciu globalnym), z kategorii „GadƁety Elektroniczne” 56 proc. badanych (w porównaniu z 34 proc. na Ŭwiecie), a w kategorii „Kosmetyki” – 42 proc. badanych (w porównaniu z 27 proc.).

– Nie bez znaczenia dla obecnego rozwoju e-handlu by wybuch pandemii. Raport Accenture wskazuje, Ɓe w maju 2019 roku w sieci kupowa o 57 proc. internautów, rok póƀniej by o to juƁ 72 proc., a obecnie 60 proc. kupuje regularnie. Jak widaŃ, e-commerce nie zwalnia i jest coraz bardziej poƁŀdanŀ formŀ handlu – mówi Micha Sikora, koordynator ds. IT w Poczta Kwiatowa sp. z o.o.

E-klient jest bardzo wybredny Wed ug raportu KPMG, dla 40 proc. badanych aspekty pozacenowe sŀ istotniejsze.

Oprócz wygody p atnoŬci i szybkiej dostawy, kluczowŀ rolō odgrywa takƁe „customer experience”, czyli suma doŬwiadczeş klienta zwiŀzanych ze sklepem. To dziōki niej klient decyduje, czy wróci do danego sklepu internetowego – 34 proc. konsumentów regionu EMEA jest gotowych skorzystaŃ z us ug konkurencji juƁ po pierwszym negatywnym doŬwiadczeniu.

WaƁna jest równieƁ intuicyjnoŬŃ procesu zamawiania i dba oŬŃ o szczegó y techniczne, poniewaƁ juƁ 1/3 badanych kieruje siō do innego e-sklepu, gdy tylko wystŀpiŀ jakieŬ problemy w procesie zamawiania. 13 proc. ekupujŀcych porzuci o takƁe kiedyŬ koszyk za-

kupowy, nie finalizujŀc ostatecznie transakcji, w aŬnie ze wzglōdu na problemy techniczne – k opot z p atnoŬciŀ, ma o intuicyjnŀ stronō czy niedostosowanie do urzŀdzeş mobilnych.

– Im szybciej, tym lepiej – jednym z aspektów zakupów online, na które zwracajŀ uwagō konsumenci, jest szybkoŬŃ realizacji zamówienia. Generacji Z zaleƁy przede wszystkim na tym, aby jak najszybciej otrzymaŃ swoje produkty – nawet do kilku godzin od z oƁenia zamówienia – zauwaƁa Micha Sikora.

Za z e doŬwiadczenia w kontakcie z danŀ firmŀ bardzo czōsto odpowiadajŀ niedostosowane strony internetowe. Problem dotyczy równieƁ aplikacji, za poŬrednictwem których marki sprzedajŀ swoje produkty. Jeszcze kilka lat temu wskazywano, Ɓe nawet 1,5 mln spoŬród 1,6 mln aplikacji dostōpnych na rynku nie zdaje testu CX. Dlaczego? Powodem jest ich wolne dzia anie czy zawieszanie siō.

Dodatkowo, naleƁy uwzglōdniŃ drogō, jakŀ trzeba przejŬŃ, zanim zaczniemy korzystaŃ z aplikacji – pobranie ze sklepu, instalacja i bardzo czōsto rejestracja. Aby ominŀŃ te problemy, firmy decydujŀ siō na stworzenie strony mobilnej i aplikacji, aby mog y siō wzajemnie uzupe niaŃ. Coraz wiōksze zainteresowanie, szczególnie na rynku e-handlu, wzbudza teƁ format Progressive Web App, rozwiŀzanie hybrydowe pomiōdzy formŀ aplikacji a stronŀ www.

Sposoby na zatrzymanie klienta Kluczem do sukcesu jest sprawne zbieranie, przetwarzanie i analiza danych na temat konsumenta, jego zachowaş i preferencji, co pozwala usprawniŃ kolejne wizyty – równieƁ tych internautów, którzy ostatecznie niczego nie zakupili. Dane przetwarzane sŀ przez odpowiednie systemy CRM, pozwalajŀce przygotowaŃ ofertō specjalnie skrojonŀ pod klienta indywidualnego i zwracaŃ uwagō na ewentualne niepowodzenia czy b ōdy.

Wykorzystanie systemów informatycznych, zapewniajŀcych bezpieczne przechowywanie danych dostarczonych przez konsumentów, to obowiŀzek firm wynikajŀcy z unijnego RODO. Klienci jednak nie obawiajŀ siō gromadzenia ich danych koniecznych do personalizacji ofert. 52 proc. konsumentów oczekuje, Ɓe aplikacje bōdŀ automatycznie filtrowaŃ i wybieraŃ przydatne dla nich informacje – wynika z raportu KPMG. Dane tego samego raportu wskazujŀ, Ɓe klienci zaczynajŀ takƁe oczekiwaŃ, Ɓe sklep „zapamiōta”, jakie majŀ potrzeby – 35 proc. internautów deklaruje, Ɓe chcieliby, aby e-sklep przypomina im o cyklicznych zakupach, takich jak np. karma dla zwierzŀt czy kosmetyki. Na takie rozwiŀzanie przystajŀ najchōtniej nie tylko osoby regularnie kupujŀce w sieci, ale teƁ najstarsi badani – ponad 50

Strefa Biznesu JESIEę 2021

proc. wskaza o, Ɓe by oby to dla nich usprawnieniem codziennych zakupów. Co wiōcej, jedna trzecia internautów chcia aby nie tylko, aby e-sklep przypomina im o zakupach, ale teƁ „przygotowywa koszyk”, wymagajŀc np. tylko szybkiego potwierdzenia transakcji (70 proc. wskazaş).

Z gêowƖ w chmurze Bez stabilnej infrastruktury IT, odpornej na wszelkie niespodziewane wydarzenia, nie da siō skutecznie wykorzystaŃ rosnŀcego trendu internetowych zakupów. Wprowadzenie rozwiŀzaş chmurowych jako platformy dla e-sklepów pozwala odciŀƁyŃ zasoby ludzkie, poniewaƁ sta ŀ kontrolō nad us ugami chmurowymi sprawuje wyspecjalizowany dostawca. Z naszej perspektywy warto postawiŃ na dostawcō, który posiada swoje data center w Polsce. Zapewnia to odpowiedni poziom bezpieczeşstwa danych oraz ciŀg oŬŃ dzia ania sklepu. Dziōki temu dzia y IT majŀ wiōcej czasu na administrowanie systemem operacyjnym czy aplikacjami oraz mogŀ siō skupiŃ na wsparciu biznesu w rozwoju e-sklepu, co moƁe mieŃ wp yw na budowanie przewag konkurencyjnych i szybsze wdraƁanie innowacji – podkreŬla Micha Sikora.

Przedsiōbiorstwo musi reagowaŃ takƁe na potrzeby ca ego rynku, czyli zapewniŃ odpowiedni time to market. W jednym z klasycznych badaş McKinsey & Co stwierdzono, Ɓe produkt, który spóƀnia siō na rynek o szeŬŃ miesiōcy, przynosi o 33 proc. mniejsze zyski w ciŀgu piōciu lat – jeŬli natomiast jest wypuszczany na rynek na czas, ale przekracza budƁet o 50 proc., to zmniejsza zyski tylko o oko o 4 proc.

– Rozwiŀzania chmurowe minimalizujŀ czas wprowadzania nowego produktu na rynek, pozwalajŀc wyprzedziŃ konkurencjō. ZauwaƁamy, Ɓe w obecnej rzeczywistoŬci biznesowej trudno jest skutecznie wprowadziŃ produkt na rynek nie tylko bez odpowiedniego marketingu i strategii, ale takƁe solidnego i wydajnego zaplecza IT – wskazuje Natalia Gaw owska, dyrektor marketingu w firmie Polcom.

Na przestrzeni kilku najbliƁszych lat pokolenie osób urodzonych po 1995 roku stanie siō kluczowŀ grupŀ konsumentów, która nie wie, co to Ɓycie bez Internetu.

W zwiŀzku z tym wykorzystanie dostōpnych technologii, u atwiajŀcych proces zakupowy, jest przez nich mocno poƁŀdane.

Co waƁne, nie tylko przez nich – bo równieƁ pokolenie milenialsów nie obawia siō innowacji, nowych metod p atnoŬci i oczekuje kolejnych udogodnieş w procesie zakupowym. Aby zapewniŃ sobie ich uwagō, firmy juƁ teraz powinny zaplanowaŃ strategiō dostosowanŀ do cyfrowych oczekiwaş klientów. Kto tego nie zrobi, z duƁym prawdopodobieşstwem wypadnie z rynku.

041

Strefa przesy ek Rozkwit automatów

Paczkomaty podbijajĿ rynek PrzemieszczajĿc siŌ po miastach i wsiach nie sposób nie trafił na automaty paczkowe. Spo eczeŞstwo zaczyna zapominał o zakupach tradycyjnych.

Dlatego z miesiĿca na miesiĿc pojawia siŌ coraz wiŌcej takich urzĿdzeŞ.

MoƁna na nich nieƀle zarobił! Czy to moƁliwe, aby bezkontaktowe odbieranie i nadawanie przesy ek sta o siŌ najczŌūciej wybieranĿ opcjĿ?

Tekst: Filip Wo ek

042

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Strefa przesy ek Rozkwit automatów owe Paczkomaty® nie tylko instalujemy w ekspresowym tempie, ale do tego w ramach programu Green City lokujemy urzĻdzenia przy wspó pracy z w adzami samorzĻdowymi i lokalnymi spo ecznoŧciami - tak, aby nasze urzĻ dzenia w sposób harmonijny wtapia y siň w tkankň miejskĻ - podkreŧla Rafa Brzoska, prezes firmy InPost, najwiňkszego, niezależnego operatora logistycznego w naszym kraju.

Paczkomaty sĻ najczňŧciej wykorzystywane w sprzedaży elektronicznej, czyli e-commerce.

150 punktów paczkowych na Kujawach i Pomorzu W momencie z ożenia zamówienia kupujĻcy otrzymuje potwierdzenie przesy ki. Teraz pozostaje poczekaľ na informacjň z kodem, dziň ki któremu można odebraľ przesy kň. Najpopularniejsze automaty paczkowe sĻ czňŧciĻ marki InPost, która to na poczĻtku wrzeŧnia pochwali a siň uruchomieniem swojego punktu z numerem: 14 tysiňcy.

- Mňczy o mnie ciĻg e czekanie w kolejce na poczcie. ChodzĻc do pracy jedyne, co odnajdywa em w skrzynce to ciĻg e awizo – komentuje Robert, mieszkaniec Bydgoszczy, który dużo kupuje przez internet. - Każde takie zawiadomienie by o równoznaczne z wizytĻ w placówce pocztowej, tam oczekiwanie na swojĻ kolej, a ten czas mog em spňdzaľ z rodzinĻ.

Paczkomaty sta y siň dla mnie jedynĻ formĻ zamawiania przesy ek, ponieważ wiem, do kiedy mogň odebraľ paczkň i mogň to zrobiľ w dowolnej chwili.

Korzystanie z takich urzĻdzeŚ nie jest skomplikowane i wielu m odych preferuje takĻ w aŧnie formň wysy kowĻ. RozwiĻzanie to pozytywnie postrzegajĻ i zwykli Kowalscy, i w aŧciciele firm, którzy odgórnie sĻ w stanie przedstawiľ ceny wysy ek za przesy kň poszczególnych produktów.

Na Kujawach i Pomorzu mamy już ponad 150 punktów paczkowych, a na przestrzeni najbliższych kilku miesiňcy powstanie ich jeszcze wiňcej.

W ostatnich dwóch miesiĻcach liczba samych paczkomatów InPost w Polsce wzros a aż o tysiĻc. Co wiňcej, firmy zajmujĻce siň przesy kami bezkontaktowymi inwestujĻ również w programy ekologiczne. „Green City”, czyli jeden z najpopularniejszych takich programów, ma sk oniľ do korzystania z naturalnych Żróde energii - w kwestii automatów paczkowych wykorzystuje siň panele fotowoltaiczne, których zadaniem bňdzie pozyskiwanie niezbňdnej energii s onecznej.

Konkurencja w dziedzinie us ug kurierskich roŧnie w si ň. PKN ORLEN aktywnie dzia a nad us ugĻ ORLEN Paczka, która pozwoli aby na odbiór paczek w specjalnych automatach, punktach RUCH-u oraz na stacjach benzyno-

FOT. MARZENA BUGA A

N

Nadanie paczki nie jest skomplikowane, moŹna to zrobiĿ z domu. Zaadresowanļ przesy kļ naleŹy wstawiĿ do wybranego urzļdzenia i gotowe – paczka wyrusza wych. Pojawienie siň coraz to nowych punktów nadawczo-odbiorczych jest również szansĻ na rozwój lokalnych biznesów, które to w prosty sposób mogĻ nadawaľ przesy ki w dużo niższej cenie.

Na paczkomatach moœna zarobiƔ. Ile? Kwoty zależĻ m.in. od: lokalizacji, wielkoŧci automatu, zainteresowania. Najmniej mogĻ otrzymaľ w aŧciciele sklepów, a najwiňcej w aŧciciele parceli, które znajdujĻ siň w centrum miast lub osiedli, o ile nie ma w okolicy innego punktu paczkowego.

W tym wyrównanym wyŧcigu po klienta zastanowiľ siň należy ile kosztujĻ poszczególne us ugi paczkowe. Sprawdziliŧmy oferty najpopularniejszych firm - ceny potrafiĻ różniľ siň doŧľ znaczĻco. Wszystko zależy od: wielkoŧci paczki, jej wagi, wartoŧci, sposobu op acenia oraz us ug dodatkowych, takich jak np. ubezpieczenie.

ChcĻc porównaľ oferty oszacowaliŧmy koszt wysy ki za pomocĻ różnych firm. Z pomocĻ strony epaka.pl uda o siň sprawdziľ ceny poszczególnych us ug dla przyk adowej paczki, która waży a 1kg i mia a wymiary 30 x 20 x 10 cm. NajniższĻ zaokrĻglonĻ ofertň cenowĻ zaproponowano za poŧrednictwem: ORLEN Paczka (10 z ), póŻniej by Paczkomat InPost (13 z ), nastňpnie kurier DHL (18 z ), FedEx (20 z ), DPD (22 z ) natomiast najdroższy okaza siň UPS (26 z ).

Dla osób, które regularnie wysy ajĻ paczki osiĻgalne jest czasem nadanie dwóch w cenie jednej. SprawdŻmy, jak wielkoŧľ przesy ki wp ynie na cenň paczki.

Za ożyliŧmy, że opakowanie ma wymiary 60 x 40 x 30 cm i waży 15 kg. Przytoczony przyk ad wydaje siň już mniej standardowĻ przesy kĻ.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Ponownie na podium znalaz a siň ORLEN Paczka (11 z ), koszt dostarczenia do paczkomatu InPost wyniós by (15 z ), natomiast cena w FedEx, DHL oraz DPD by a równa (27 z ). Najdrożej wypad UPS (31 z ). Wynika z tego, że przy zakupie wiňkszego pakunku możliwe jest nadanie prawie trzech przesy ek w cenie jednej. Teraz, na podstawie raportu stworzonego przez Gemius w 2020 roku, przeanalizujemy najczňstsze motywacje, bĻdŻ miejsca zakupowe Polaków w sieci.

MajƖ 35-49 lat. W sieci kupujƖ duœo elektroniki Jak wynika z tegoż badania , aż 72 proc. internautów decyduje siň na zakupy z sklepach elektronicznych, gdzie najwiňkszy odsetek to osoby z przedzia u 35-49 lat (32 proc.). W zesz ym roku roku najczňŧciej wybieranĻ formĻ dostawy, by o deklarowanie do maszyn paczkowych, g ównie za sprawĻ zakupów poprzez Allegro oraz OLX. W raporcie ciekawe sĻ również dane dotyczĻ ce form zwrotu, które motywujĻ do zakupów internetowych – najczňŧciej respondenci typowali możliwoŧľ darmowego odes ania produktu kurierem bĻdŻ automatem paczkowym.

Liderem na rynku takich automatów jest firma InPost, której Paczkomaty znajdujĻ siň na 45 proc. powierzchni kraju. Na podium znajdujĻ siň również ķabka (23 proc.) i Poczta Polska (16 proc.). filip.wolek@polskapress.pl

Zakupy na Allegro i OLX W zesz ym roku najczňŧciej wybieranĻ formĻ dostawy, by o deklarowanie do maszyn paczkowych, g ównie za sprawĻ zakupów poprzez Allegro oraz OLX.

043

Strefa pracowika Powrót do biura

FOT.ARLINGTON RESEARCH/ UNSPLASH.COM

Pandemia wywo a a rewolucjň na rynku ťwiadczeŚ pozap acowych. Jest coraz wiňksza presja, by zatrudnieni byli fizycznie w pracy

Zdalny pracownik wraca z domu do firmy. Tutaj mogĿ na niego czekał bakalie, batony zboƁowe, miód i sok malinowy Tekst: Agnieszka Domka-Rybka Kolejne lockdowny zwiňkszy y liczbň osób pracujļcych z domu. W szczytowym momencie pandemii na home office by o ponad 3 mln pracowników, czyli ok. 20 proc. zatrudnionych. Obecnie sļ zarówno chňtni do pracy z domu, biura i hybrydowo.

Zmniejszy a siň liczba tych, którzy chcieliby wykonywaĿ swoje obowiļzki ca kowicie w siedzibie firmy, natomiast roťnie presja ze strony pracodawców, którzy chcļ by ich pracownicy wrócili do biur.

Wielu zatrudnionych wróci o z home office do biur. Jednak to nie jest powrót do tego, co by-

044

o przed pandemiĻ. Zasz y bowiem nieodwracalne zmiany. WracajĻcy najbardziej oczekujĻ: rezygnacji ze spotkaŚ na żywo na rzecz wirtualnych, zarówno tych wewnĻtrz organizacji, jak również targów czy eventów, reorganizacji przestrzeni wspólnych, zastosowania rotacyjnych stanowisk i zwiňkszenia powierzchni biurowej celem zachowania wiňkszej odleg oŧci miňdzy zatrudnionymi - wynika z badania „Powrót firm do biura, a pandemia Covid-19”, zrealizowanego przez Dailyfruits.

- Jestem programistĻ w firmie informatycznej i nadal pracujň z domu - mówi pan Marcin z Bydgoszczy. - Taka robota, że można jĻ wykonywaľ z każdego miejsca, byle by odpowiedni

Strefa Biznesu JESIEę 2021

sprzňt i dostňp do internetu. Szczerze, to nawet przed pandemiĻ czňsto tak pracowaliŧmy. Ma to, oczywiŧcie, swoje plusy i minusy. Plus, że moż na lepiej zaplanowaľ dzieŚ, nie trzeba marnowaľ czasu na dojazdy i jest wiňcej czasu wolnego. Minus to brak kontaktu z ludŻmi, lekka nadwaga i wyższe rachunki w mieszkaniu. Wydaje mi siň, że paŚstwo powinno to jakoŧ uregulowaľ, bo praca zdalna już nie bňdzie niczym wyjĻtkowym.

Fajnie byƔ w domu, ale...

- Z jednej strony fajnie by o pracowaľ z domu, w którym spňdzi am rok z kawa kiem - wspomina pani Ewelina z Torunia. - Ale, jako kobieta, w tym czasie nie tylko by am zajňta pracĻ, bo i odkurzy am mieszkanie, pra am, gotowa am obiady i pilnowa am córkň podczas zdalnej szko y. Wieczorem dos ownie pada am. Niedawno wróci am do biura, gdzie zajmuje siň tylko obowiĻzkami s użbowymi. Wydaje mi siň, że pracujň tutaj bardziej wydajnie.

- Specyfika sytuacji epidemicznej spowodowa a nag y wzrost liczby osób ŧwiadczĻcych pracň poza siedzibĻ firmy, najczňŧciej z domu - komentuje Monika Fedorczuk, ekspertka Konfe-

Strefa pracownika Powrót do biura deracji Lewiatan. - Wynika o to z powodu racjonalnego rozpraszania pracowników przez przedsiňbiorców oraz narzuconych zasad reżimu sanitarnego. W ŧwietle danych GUS, kolejne fale pandemii podwoi y lub nawet potroi y liczbň takich osób.

FOT. PAWE RELIKOWSKI

BojƖ siƌ powrotu...

W szczytowym momencie home office ŧwiadczy o ponad 3 mln osób (nawet 20 proc. pracujĻcych), systematycznie mniej formalnĻ pracň zdalnĻ. Ten udzia wynika ze struktury gospodarki. Rozpowszechnienie takiej pracy by o bardzo zróżnicowane miňdzy sektorami.

O ile w informacji i komunikacji udzia pracowników „domowych” siňgnĻ nawet 80 proc., o tyle w przemyŧle czy hotelarstwie i gastronomii analogiczne odsetki nie przekracza y 16 proc.

Teraz wyraŻnie mniej osób chcia oby wykonywaľ s użbowe obowiĻzki ca kowicie w siedzibie firmy.

Tymczasem, jak wskazuje raport Manpower Group (2021), roŧnie presja polskich pracodawców na powroty do biur. Ankietowani przedsiň biorcy zak adajĻ, że 88 proc. pracowników wróci tutaj na sta e, 58 proc. deklaruje sk onnoŧľ do uelastyczniania sposobu ŧwiadczenia pracy, g ównie przez uelastycznienie jej godzin, ewentualnie czňŧciowy wybór miejsca, gdzie ma byľ ŧwiadczona.

- Pracodawcy obawiajĻ siň o dobre samopoczucie pracowników, a także o możliwoŧci ich wspó pracy i produktywnoŧľ zespo u. Z kolei podw adni ceniĻ sobie optymalnie wykorzystanie czasu. Jeŧli dowody o silnej preferencji do home office okażĻ siň prawdziwe, stabilizacja sytuacji gospodarczej pog ňbi rotacje w firmach, tym razem spowodowane niedopasowaniem preferencji, co do sposobu ŧwiadczenia pracy - dodaje Monika Fedorczuk.

Aż 44 proc. pracowników zdalnych odczuwa stres na wiadomoŧľ o powrocie do biura. Co drugi ankietowany uważa, że zatrudnieni powinni sami zdecydowaľ o terminie powrotu, z kolei 24 proc. osób jest przekonanych, że w aŧciwĻ decyzjň podejmĻ menedżerowie i kierownicy poszczególnych dzia ów. Wed ug 23 proc. ma decydowaľ centrala lub kierownictwo firmy - również takie wnioski p ynĻ z wymienionego wczeŧniej badania „Powrót firm do biura, a pandemia Covid-19”.

Z kolei w badaniu Dailyfruits ponad po owa firm deklaruje, że po powrocie do biura bňdzie zapewniaľ swoim pracownikom te same benefity co przed pandemiĻ. Tylko 7 proc. nie przewiduje powrotu do dostňpnych wczeŧniej ŧwiadczeŚ pozap acowych.

Ponad po owa pracodawców jeszcze nie wie, jak bňdzie kszta towa siň budżet na dodatki dla pracowników po powrocie. Co trzecia firma deklaruje, że pozostanĻ one na tym samym poziomie. Wznowienie biurowych bonusów chňtniej deklarujĻ te zak ady, które w trakcie pandemii zaczň y zapewniaľ swoim pracownikom benefity także na home office, takie jak: paczki, kon-

44 proc. pracowników na home office odczuwa stres na wiadomoťĿ o powrocie do biura. Co drugi uwaŹa, Źe zatrudnieni powinni sami o tym decydowaĿ sultacje dietetyczne czy psychologiczne oraz formy integracji online.

Badanie Dailyfruits pokaza o też, że aż 65 proc. zapytanych pracowników spodziewa siň powitalnego upominku od pracodawcy z okazji powrotu do pracy stacjonarnej. Czeŧľ szefów wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom i chce zaakcentowaľ powrót do biura oferujĻc tzw. zestaw welcome pack.

Przybyêo kilogramów, trzeba zadbaƔ o nawyki - W wielu przypadkach sk ad jest podobny do pakietów wysy anych do pracowników na home office - ocenia Jacek KwiecieŚ, ekspert z z firmy Dailyfruits. - W pude ku znajdĻ siň na przyk ad zdrowe przekĻski, jak bakalie, batony zbożowe, polski miód, sok malinowy, czy firmowe gadżety oraz artyku y biurowe. Czňŧľ pracodawców decyduje siň, aby zestawach uwzglňdniľ także ŧrodki ochrony osobistej.

Pandemia wywo a a rewolucjň na rynku ŧwiadczeŚ pozap acowych i wp ynň a na znaczenie benefitów, szczególnie tych zwiĻzanych z kategoriĻ zdrowia i dobrostanu psychicznego oraz fizycznego pracowników.

Bonusy spe niajĻce jedynie funkcje wizerunkowe straci y swojĻ użytecznoŧľ, ustňpujĻc miejsca prostszym rozwiĻzaniom, jak na przyk ad paczki na home office z produktami wspierajĻ cymi zdrowie i odpornoŧľ.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Owoce w biurze przed pandemiĻ by y dla wielu firm integralnym elementem przestrzeni biurowej i popularnym bonusem. Jest wiňc szansa na szybki i masowy powrót tego benefitu do biur, naturalnie wspierajĻcego budowanie zdrowych nawyków żywieniowych w miejscu pracy. Tym bardziej, że wielu zdalnych pracowników uty o w pandemii - na wadze przybra co czwarty Polak - oto wniosek z raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. agnieszka.domka@polskapress.pl

HOME OFFICE W KODEKSIE PRACY Z projektu nowelizacji ustawy Kodeks pracy (...) Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii wynika m.in., że na szefów zostanĻ na ożone nowe zadania, jak np. obowiĻzek pokrywania kosztów zwiĻzanych z instalacjĻ, serwisem, eksploatacjĻ i konserwacjĻ narzňdzi do pracy zdalnej, czy energii elektrycznej oraz niezbňdnego dostňpu do Ļczy telekomunikacyjnych. Praca home office bňdzie mog a byľ wykonywana także z wykorzystaniem sprzňtu pracownika.

Wtedy obie strony podpiszĻ porozumienie okreŧlajĻce zasady wspó pracy - zatrudnionemu ma przys ugiwaľ ekwiwalent (lub rycza t) w wysokoŧci ustalonej przez strony.

045

Strefa jutra Ludzkoūł i technologie

Cz¾owiek i robot. Funkcjonujİ obok siebie. Czy wejdİ sobie w drogļ?

Tekst: Jacek Klein PotrafiĻ już dużo. Nie tyko wykonywaľ monotonne czynnoŧci przy taŧmie produkcyjnej, w czym sĻ setki razy szybsze od cz owieka. PotrafiĻ już korzystaľ z sensorów, interpretowaľ otoczenie, uczyľ siň, zapamiňtywaľ i wyciĻgaľ wnioski. SĻ inteligentne na swój sposób.

Roboty, maszyny autonomiczne, w niektórych dziedzinach ludzkoŧľ nie może siň już bez nich obejŧľ. Gdyby z nich zrezygnowa a, oznacza oby to katastrofň gospodarczĻ w skali globalnej, a w konsekwencji katastrofň humanitarnĻ.

Paradoks.

046

Dlatego ludzkoŧľ siň robotyzuje na potňgň.

Już nie tylko w przemyŧle, ale także handlu, us ugach, medycynie, życiu domowym. Roboty spowszednia y i sta y siň czymŧ naturalnym, kolejnym elementem ewolucji i rozwoju cywilizacji.

Nie spowszednia o pytanie, jaka bňdzie ich rola w przysz oŧci, dokĻd może zaprowadziľ je rozwój sztucznej inteligencji?

– „Technologia i cz owiek”, nigdy nie „technologia lub cz owiek”. Nowoczesne narzňdzia majĻ pomagaľ cz owiekowi, ale nigdy nie możemy myŧleľ kategoriami, że zostaniemy zastĻpieni przez maszynň. Ktoŧ przecież musi popatrzeľ poza horyzont i stworzyľ coŧ unikalnego. To cz o-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

wiek nadaje ten impuls – mówi a Elżbieta Piechota, prezes zarzĻdu SI-Consulting, podczas debaty Cz owiek 4.0 organizowanej przez SI-Consulting. – Jednak bez nowoczesnych technologii nie ma dziŧ bezpiecznego i wygodnego życia. Wystarczy spojrzeľ na sektor energetyczny, który jest niemal uzależniony od cyfryzacji.

Czy cz owiek musi obawiaľ siň tego, że zostanie zastĻpiony przez maszyny? Na razie, jak siň wydaje, robotyzacja pozwoli a uniknĻľ przez ludzi perspektywy sprowadzenia tylko do roli maszyny.

– Gdy powstawa y bankomaty, mówiono, że ludzie stracĻ pracň w bankach, bo nie bňdĻ po-

FOT. 123RF

Strefa jutra Ludzkoūł i technologie

SĿ z nami od kilku dekad. Zaw adnŌ y juƁ dawno branƁĿ motoryzacyjnĿ, elektronicznĿ, informatycznĿ.

WdzierajĿ siŌ w kolejne obszary nie tylko gospodarki, ale i Ɓycia. MajĿ wsparcie sztucznej inteligencji. Czy jak do tej pory bŌdĿ pomocne, czy stanowiĿ zagroƁenie?

Roboty w ūwiecie ludzi. trzebni kasjerzy. Okaza o siň to nieprawdĻ, a ludzie zostali skierowani do innych zadaŚ, które jeszcze bardziej opierajĻ siň na relacjach miň dzyludzkich. Powstanie telewizji nie wyeliminowa o kin, a ksiĻżka elektroniczna nie wypar a tradycyjnej. Gdyby nie postňp technologiczny w zakresie biomedycyny, automatycznych linii produkcyjnych, czy technologii informatycznych, nie bylibyŧmy w stanie stworzyľ w krótkim czasie szczepionek na Covid-19.

Technologia jest elementem, który nas doposaża, ale nie eliminuje nas z rynku – podkreŧla S awomir Puci owski, dyrektor ds. rozwoju i serwisu SAP w SI-Consulting.

Anna StreżyŚska, prezes zarzĻdu MC2 Innovations, by a minister ds. cyfryzacji, doda a, że zgubne może byľ wykorzystywanie technologii tylko po to, żeby obniżyľ koszty si y roboczej.

– Jesteŧmy wtedy na granicy utrwalenia myŧli, że cz owiek prňdzej czy póŻniej stanie siň zbňdny – mówi a StreżyŚska i zaznacza a: – Tylko jest to zagadnienie, które nie odejmuje wartoŧci technologii, natomiast każe zadaľ sobie pytanie, co z tymi wszystkimi ludŻmi? Co powinniŧmy zrobiľ zawczasu? A wiedzĻc, dokĻd zmierzamy, już teraz możemy myŧleľ, w jaki sposób zapewniľ ludziom pracň. Równie ważne sĻ zmiany w edukacji. Tak aby nie kreowaľ spo eczeŚstw myŧlĻcych w kate-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

goriach: „zakuľ, zdaľ, zapomnieľ”, ale nauczyľ ich postawy, która pozwala aby im mieľ si ň i przekonanie, że sĻ zdolni do zmiany i majĻ wp yw na rzeczywistoŧľ.

Wed ug raportów Agencji Rozwoju Przemys u i International Federation of Robotics, zapotrzebowanie na roboty wspó pracujĻce z cz owiekiem stale roŧnie, również na polskim rynku, który próbuje dogoniľ lepiej rozwiniňte pod tym wzglňdem kraje.

Wed ug „World Robotics Report 2020” przygotowanego przez International Federation of Robotics (IFR) wykorzystanie cobotów wzros o o 11 pproc. w porównaniu z zesz orocznĻ analizĻ.

047

Technologia rozwija siň w tak szybkim tempie, Źe nie sposób przewidzieĿ dokļd nas to zaprowadzi. Obecnie tyle samo nadziei jak i obaw budzi sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe. Czy maszyny mogļ posiļťĿ inteligencjň na miarň naszej?

Chociaż rynek ten szybko siň rozwija, wciĻż jest w powijakach.

– Roboty coraz czňŧciej bňdĻ pojawia y siň w bezpoŧredniej przestrzeni cz owieka i wspó pracowa y z nim na wielu p aszczyznach. Stanie siň tak nie tylko w robotyce przemys owej, ale również w wymiarze spo ecznym – przewiduje siň, że w niedalekiej przysz oŧci bňdĻ one kooperowaľ z nami również w codziennym życiu – mówi Zbigniew Strzelecki, Kierownik Dzia u Robotyki w Transition Technologies-Control Solutions, które sta o siň jednym z oficjalnych dystrybutorów cobotów koreaŚskiego producenta Doosan Robotics w Polsce.

Wspóêpraca z maszynami Cz owiek i maszyna w przemyŧle funkcjonujĻ obok siebie od lat. W dodatku robiĻ to bezpiecznie.

Przyk adem sĻ roboty AVG, czyli platformy samojezdne. Co sprawia, że nie stanowiĻ zagrożenia dla wspó pracowników? Od poczĻtku sĻ projektowane w taki sposób, że cz owiek jest dla nich najważ niejszy.

Laserowy skaner przestrzeni, sygnalizacja ŧwietlna i dŻwiňkowa, czujniki oraz wy Ļczniki awaryjne – a to tylko wycinek tego, co sprawia, że roboty AGV sĻ w pe ni bezpieczne. Zadaniem laserowych skanerów przestrzeni, umieszczonych na robotach w taki sposób, aby w pe ni kontrolowaľ obszar woko o, jest wykrywanie napotykanych przeszkód, a w efekcie - zapobieganie kolizjom z innymi uczestnikami ruchu. Skanowany obszar ma 2 strefy detekcji: ochronnĻ i ostrzegawczĻ.

- Pierwsza zmienia siň w zależnoŧci od prňdkoŧci, kierunku jazdy i stanu, w jakim znajduje siň robot. Im wiňksza prňdkoŧľ poruszania siň robota, tym strefa ochronna w kierunku jazdy jest d uższa. Strefa ostrzegawcza z kolei ma zawsze takĻ samĻ d ugoŧľ. Wykrycie obiektu w strefach detekcji powoduje zmniejszenie prňdkoŧci lub ca kowite zatrzymanie pojazdu – t umaczy Magdalena Adamczak, specjalistka w zakresie przeprowadzania symulacji procesów intralogistycznych z wykorzystaniem robotów mobilnych w firmie Etisoft.

Zaawansowana robotyka w po Ļczeniu z technologiami automatyzacji i modu ami edukacyjnymi umożliwia wykonywanie zadaŚ z wiňkszĻ precyzjĻ niż kiedykolwiek i zwiňksza produktywnoŧľ

048

w przemyŧle. Coraz wiňcej procesów w fabrykach jest automatyzowanych. Przyk adem jest branża automotive, gdzie roboty wspó pracujĻce, ramiona robotyczne i internet rzeczy w po Ļczeniu ze sztucznĻ inteligencjĻ już teraz w wielu firmach produkujĻ dużĻ czňŧľ podwozi samochodowych, uk adów napňdowych.

Robotyzacja jest wypadkowĻ rosnĻcej konsumpcji i jednoczesnego spadku podaży ludzkiej si y roboczej. Zarówno z powodów geograficznych, jak i zmian na rynku pracy. Jak oceniajĻ eksperci nie ma innej drogi niż automatyzacja.

LiczƖ towar z ziemi, bƌdƖ liczyƔ z powietrza - Im szybciej i lepiej przygotujemy siň do tych wyzwaŚ już dziŧ, tym sprawniej firmy bňdĻ dzia aľ w przysz oŧci – zauważa Artur Burian, manager w firmie Fitech, posiadajĻcy 12-letnie doŧwiadczenie w zarzĻdzaniu projektami w branży budowy maszyn i instalacji przemys owych.

Roboty wchodzĻ także do handlu. Braki magazynowe, nieodpowiednie rozmieszczenie towarów i b ňdne dopasowanie cen sĻ przyczynĻ ogromnych strat dla sieci handlowych. Tylko w USA ubytki w przychodach siňgajĻ zawrotnej kwoty ok. 1,75 biliona dolarów. Sieci od lat wspomagajĻ siň robotami wyposażonymi w sztucznĻ inteligencjň, a już wkrótce nad g owami klientów bňdĻ lataľ drony, które bň dĻ zliczaľ towar na pó kach.

JednĻ z pierwszych sieci handlowych, która zaczň a używaľ maszyn do zliczania asortymentu,

by Walmart. AmerykaŚska firma posiada blisko 12 tys. sklepów na ca ym ŧwiecie i zatrudnia blisko 2,5 miliona osób.

– Roboty mia y sprawiľ, że pracownicy bňdĻ bliżej klientów. Znaczna czňŧľ ich czasu pracy jest bowiem poŧwiňcana na czynnoŧci zwiĻzane z rozk adaniem towaru, sprawdzaniem czy ceny sĻ w aŧciwie, a asortyment na pó kach nie jest przemieszany przez klientów – opisuje Pawe Rytelewski, wiceprezes zarzĻdu SI-Consulting. – Co ciekawe wiňkszoŧľ pracowników amerykaŚskiej sieci bardzo szybko zaakceptowa o takĻ formň pomocy. Po prostu lubimy, gdy u atwia siň nam pracň. Roboty sta y siň czňŧciĻ zespo u i zdarza o siň nawet, że maszyny dostawa y plakietki z imionami – dodaje Rytelewski.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Jeszcze na poczĻtku 2020 roku po alejkach sklepowych sieci Walmart jeŻdzi o ok. 600 robotów.

Firma chcia a podwoiľ liczbň urzĻdzeŚ, ale nagle zrezygnowa a z podpisania nowej umowy z dotychczasowym dostawcĻ.

– Okaza o siň, że pracownicy wcale nie przestali krĻżyľ miňdzy pó kami. Nie poŧwiňcali wiňcej czasu klientom, ale zajňli siň realizowaniem zamówieŚ online i… nadal krĻżyli miňdzy pó kami sklepowymi – opisuje Rytelewski.

Epidemia koronawirusa zwiňkszy a liczbň zamówieŚ internetowych, bo „stacjonarnych” klientów by o mniej, wiňc pracownicy zostali w wiňkszym stopniu zaangażowani w sprawdzanie braków magazynowych.

W USA czňŧľ sklepów m.in. sieci Circle K, General Mills czy Johnson & Johnson bňdzie wyposażonych w drony, które podobnie jak naziemne roboty bňdĻ skanowaľ pó ki w sklepach spożywczych.

Drony bňdĻ wykorzystywaľ technologiň rozpoznawania obrazów (Smart Vision), a dziňki telefonom komórkowym dokonywana bňdzie szybka analiza bazujĻca na maszynowym uczeniu.

Technologia otacza nas zatem praktycznie z każ dej strony. Coraz wiňcej czynnoŧci wykonujemy w towarzystwie maszyn lub za pomocĻ algorytmów ukrytych gdzieŧ w przepastnych serwerach.

Pojawia siň spo eczny niepokój o to, jak wykorzystywana bňdzie otaczajĻca nas technologia, czy tylko do celów, do których zosta a stworzona.

– Optymalizacja procesów sama w sobie nie jest czymŧ z ym, ale bywa jednak w ostatnich latach również przekleŚstwem. Gdy przekroczy siň pewien punkt, przybiera formň manii optymalizacji każdej przestrzeni życia. Zaczyna mieľ wtedy odwrotny skutek. W czasie pandemii pojawi o siň wiele rozwiĻzaŚ, które teoretycznie majĻ nam u atwiaľ dzia anie, zbieraľ informacje o efektywnoŧci procesów, a zmieniajĻ siň w rozwiĻzania, które inwigilujĻ każdy krok cz owieka - mówi a Zofia Dzik, fundator Instytutu Humanites, podczas debaty Cz owiek 4.0 .

Na razie maszyny, nawet te autonomiczne kontrolowane sĻ przez ludzi. To uspokaja, ale równie dobrze może byľ powodem do obaw.

Jacek Klein jacek.klein@polskapress.pl

Strefa marki Fuzja De Heus i Golpasz

Wiem, co jem.

ZrównowaƁona produkcja Ɓywnoūci

De Heus to wiodĻcy dostawca rozwiĻzaŚ żywieniowych dla zwierzĻt. Oprócz wysokiej jakoŧci pasz, oferuje również swoje doŧwiadczenie i wiedzň na temat żywienia, dobrostanu, chowu i hodowli zwierzĻt, by pomagaľ swoim klientom – hodowcom drobiu, trzody chlewnej i byd a – w osiĻganiu optymalnych wyników i rozwoju ich gospodarstw.

Firma jest obecna na polskim rynku paszowym już 30 lat, a ĻczĻc siň z Golpaszem zyska a dodatkowe 20 lat doŧwiadczenia, dostňp do unikalnej technologii produkcyjnej Vacuum Coating i zaufanie kolejnej grupy polskich hodowców.

Znaczenie rolnictwa, hodowli oraz produkcji żywnoŧci roŧnie wraz z szybkim wzrostem liczby ludnoŧci na ŧwiecie. Szacuje siň, że ŧwiatowa populacja już wkrótce bňdzie liczyľ 9,8 miliarda ludzi, wiňc podstawowym wyzwaniem stanie siň optymalna i odpowiedzialna produkcja żywnoŧci, w tym bia ka zwierzňcego.

Konsumenci zwracajĻ dzisiaj coraz wiňkszĻ uwagň na to, w jakich warunkach zosta a wyprodukowana żywnoŧľ, którĻ kupujĻ. PrzyglĻdajĻ siň też temu, jaki ma wp yw na ŧrodowisko. Wed ug najnowszych badaŚ ŧwiadomoŧľ i zainteresowanie żywnoŧciĻ wytworzonĻ w sposób odpowiedzialny wciĻż roŧnie.

De Heus wierzy, że zapewnianie dostňpu do zdrowej i bezpiecznej żywnoŧci powinno iŧľ w parze ze zrównoważonĻ produkcjĻ i poszanowaniem ŧrodowiska, a jako producent pasz i premiksów jest czňŧciĻ tego procesu. Zrównoważony rozwój w hodowli zwierzňcej to rozwijanie gospodarstw z myŧlĻ o wp ywie dzia aŚ na otaczajĻcy ŧwiat, lokalnĻ spo ecznoŧľ, w zgodzie z obowiĻzujĻcymi przepisami i troskĻ o dobrostan hodowlanych zwierzĻt.

Pasze dla co czwartej krowy w Polsce

MƖdre wybory

Zrównowaœony rozwój priorytetem

FOT. MAT. PRASOWE

Wspólna strategia rozwoju firm De Heus i Golpasz skupia siň na dostarczaniu nowatorskich rozwiĻzaŚ w obszarze żywienia i hodowli zwierzĻt na polskim rynku. Niedawna fuzja tych spó ek to po Ļczenie doŧwiadczeŚ, wiedzy, jakoŧci i umiejňtnoŧci.

W zesz ym roku, jeszcze przed po Ļczeniem, De Heus żywi co czwartĻ krowň mlecznĻ w Polsce. Z ich mleka można wyprodukowaľ 275 mln kilogramów sera żó tego lub 11 000 000 000 szklanek kakao. Co ósme udko lub filet pochodzi od kury karmionej paszĻ De Heus, a nioski z ferm korzystajĻcych z rozwiĻzaŚ tego producenta znios y w 2020 r. 715,5 mln jajek klasy M. De Heus obs uguje również ponad 60proc. ferm trzody z instalacjĻ p ynnego żywienia, które w znacznym stopniu przyczyniajĻ siň do zmniejszenia iloŧci marnowanej żywnoŧci. Ze schabu pozyskanego od 1 558 132 tuczników żywionych w ubieg ym roku przez De Heus powsta o 130 883 088 kotletów schabowych. Po po Ļczeniu z Golpaszem te liczby bňdĻ dalej rosnĻľ, ale ważniejsze jest to, co symbolizujĻ – dziňki swoim rozwiĻzaniom żywieniowym De Heus ma wp yw na jakoŧľ i smak miňsa, jaj, mleka i ich przetworów, które codziennie trafiajĻ na sto y polskich konsumentów.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

WykorzystujĻc wiedzň i doŧwiadczenie zdobyte dziňki bliskiej wspó pracy z hodowcami, De Heus nieustannie pracuje nad koncepcjĻ zrównoważonej produkcji zwierzňcej, której poszczególne elementy i procesy minimalizujĻ wp yw intensywnej hodowli na ŧrodowisko naturalne. Niezaprzeczalnym atutem firmy i silnym sprzymierzeŚ cem w tym procesie jest funkcjonujĻcy w firmie dzia rozwoju agrobiznesu – Agra-Matic, czyli zespó specjalistów ŧwiadczĻcych us ugi doradcze i projektowe w zakresie inwestycji budowlanych i ŧrodowiskowych. Eksperci Agra-Matic wspierajĻ hodowców w przejŧciu przez ca y proces inwestycyjny: od pomys u do realizacji, wykorzystujĻc swoje unikalne doŧwiadczenie w branży rolno-hodowlanej. Wszystko to w zgodzie z aktualnymi przepisami i poszanowaniem dla ŧrodowiska.

W ostatnim czasie mocno koncentrujĻ siň na rozwiĻzaniach obniżajĻcych wp yw hodowli na otoczenie i ŧrodowisko naturalne. ZwracajĻ uwagň na Żród a energii elektrycznej i ciep a oraz ich zużycie w gospodarstwie, z uwzglňdnieniem fotowoltaiki, technologii LED, pomp ciep a czy biogazowni. PodkreŧlajĻ znaczenie odpowiedniego zarzĻdzania wodami opadowymi i w aŧciwego zagospodarowania przestrzeni, które dziň ki zieleni izolacyjnej znacznie zmniejszajĻ uciĻż liwoŧľ produkcji zwierzňcej dla otoczenia.

Powyższe przyk ady to tylko niektóre z elementów, które przybliżajĻ hodowców do zrównoważonego rozwoju produkcji zwierzňcej.

De Heus wspiera te wszystkie inicjatywy i dzia ania. W ten sposób również przyczynia siň do produkcji zdrowej i zrównoważonej żywnoŧci. Efekt po Ļczenia De Heus i Golpasz wspiera rozwój ferm, a wspólna praca obu firm oznacza zrównoważonĻ produkcjň jakoŧciowej żywnoŧci trafiajĻcej na nasze sto y.

049

FOT. OLA DMITRÓW, MARCIN PETRUSZKA

JAK ODZYSKAó D½UG, GDY MAJðTEK NIE JEST WY½ðCZNð W½ASNOĘCIð D½UĭNIKA? Coraz czňťciej w obrocie gospodarczym dochodzi do sytuacji, gdy wierzyciel musi poszukiwaĿ zaspokojenia z majļtku d uŹ# nika pozostajļcego we wspólnoťci majļtkowej ma ŹeŚskiej.

Czy osoba pozostajĻca w zwiĻzku ma żeŚskim (w ramach ustawowego ustroju majĻtkowego) odpowiada za d ugi swojego ma żonka-d użnika? Czy można egzekwowaľ d ug z majĻtku wspólnego ma żonków, gdy zobowiĻzanie zaciĻgnĻ tylko jeden z ma żonków? Czy istniejĻ sposoby na skuteczne odzyskanie d ugu, gdy d użnik poza majĻtkiem bňdĻcym we wspólnoŧci z ma żonkiem nic nie ma, a egzekucja z jego majĻtku osobistego koŚ czy siň niepowodzeniem?

OdpowiedzialnoŭƔ majƖtkiem wspólnym za dêugi maêœonka PodstawowĻ zasadĻ jest, że w przypadku zaciĻgniň cia zobowiĻzania przez jednego tylko ma żonka w innym celu niż zaspokojenie zwyk ych potrzeb rodziny (solidarna odpowiedzialnoŧľ ma żonków wynikajĻca z art. 30 k.r.o. za zobowiĻzania zaciĻ gniňte przez jednego z nich w sprawach wynikajĻ cych z zaspokajania zwyk ych potrzeb rodziny), drugi z ma żonków nie staje siň automatycznie wspó d użnikiem. Nie oznacza to jednak, że pozostaje on ca kowicie wolny od odpowiedzialnoŧci za d ugi wspó ma żonka. Wierzyciel może bowiem pod pewnymi warunkami prowadziľ egzekucjň ze sk adników ma żeŚskiego majĻtku wspólnego w celu zaspokojenia swoich roszczeŚ (art. 41 k.r.o.).

Jeżeli zobowiĻzanie zosta o zaciĻgniňte za zgodĻ drugiego ma żonka – wierzyciel może dochodziľ zaspokojenia z majĻtku osobistego d użnika oraz majĻtku wspólnego ma żonków. Jeżeli d uż nik zaciĻgnĻ zobowiĻzanie bez zgody drugiego ma żonka albo zobowiĻzanie jednego z ma żonków nie wynika z czynnoŧci prawnej, wierzyciel może żĻdaľ zaspokojenia z majĻtku osobistego d użnika, z wynagrodzenia za pracň lub z dochodów uzyskanych przez d użnika z innej dzia alnoŧci zarobkowej, jak również z korzyŧci uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9 k.r.o. (prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa

050

FOT. OLA DMITRÓW, MARCIN PETRUSZKA

Strefa biznesu Warsztaty

Beata Cieťlak z kancelarii Cieťlak Klimkowski Radcowie Prawni

Marcin Szustowski z kancelarii Cieťlak Klimkowski Radcowie Prawni

w asnoŧci przemys owej oraz inne prawa twórcy), a jeżeli wierzytelnoŧľ powsta a w zwiĻzku z prowadzeniem przedsiňbiorstwa, także z przedmiotów majĻtkowych wchodzĻcych w sk ad przedsiňbiorstwa. Jeżeli wierzytelnoŧľ powsta a przed powstaniem wspólnoŧci lub dotyczy majĻtku osobistego jednego z ma żonków, wierzyciel może żĻdaľ zaspokojenia z majĻtku osobistego d użnika, z wynagrodzenia za pracň lub z dochodów uzyskanych przez d użnika z innej dzia alnoŧci zarobkowej, jak również z korzyŧci uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9 k.r.o. (prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa w asnoŧci przemys owej oraz inne prawa twórcy).

ma możliwoŧľ z ożenia pozwu o ustanowienie rozdzielnoŧci majĻtkowej ma żeŚskiej z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia np. poprzez ustanowienie zakazu zbycia nieruchomoŧci pozostajĻ cych we wspólnoŧci majĻtkowej ma żeŚskiej do czasu rozstrzygniňcia sprawy. SĻd może ustanowiľ rozdzielnoŧľ majĻtkowĻ miňdzy ma żonkami, a udzielone zabezpieczenie może zmobilizowaľ ma żonka-d użnika do p atnoŧci, bez koniecznoŧci dalszego egzekwowania należnoŧci z majĻtku wspólnego ma żonków.

W wyniku zniesienia wspólnoŧci majĻtkowej ma żeŚskiej wierzyciel zyska szeroki i swobodny dostňp do sk adników majĻtkowych, które w skutek podzia u majĻtku wspólnego przypadnĻ ma żonkowi-d użnikowi.

UwzglňdniajĻc powyższe rozważania, warto zabezpieczyľ siň już na etapie zawierania umowy z kontrahentem, np. poprzez uzyskanie podpisu ma żonka d użnika pod dokumentem stwierdzajĻcym zaciĻgniňte zobowiĻzanie. Zwiňkszy to szansň wierzyciela na szybkie i pe ne zaspokojenie.

Egzekucja z majƖtku pozostajƖcego we wspólnoŭci majƖtkowej maêœeŹskiej Jeŧli wierzyciel nie posiada tytu u wykonawczego przeciwko ma żonkowi d użnika, a dotychczasowa egzekucja przeciwko ma żonkowi-d użnikowi koŚczy siň niepowodzeniem, wierzyciele czňsto próbujĻ wszczĻľ egzekucjň z nieruchomoŧci pozostajĻcych we wspólnoŧci majĻtkowej ma żeŚ skiej, liczĻc na to, że ma żonkowie w obawie przed tak prowadzonĻ egzekucjĻ sp acĻ należnoŧci.

Jednakże, ma żonek d użnika dysponuje w takim przypadku instrumentem obronnym w postaci sprzeciwu. Wówczas jeŧli wierzyciel nie przed oży komornikowi tytu u wykonawczego również przeciwko ma żonkowi d użnika, egzekucja zostanie umorzona.

Sposoby na odzyskanie dêugu z majƖtku wspólnego maêœonków Jeżeli dotychczasowa egzekucja przeciwko ma żonkowi-d użnikowi jest nieskuteczna, wierzyciel

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Radca prawny Beata Cieŧlak specjalizuje siň w prawie pracy, prawie farmaceutycznym, prawie nieruchomoŧci, prawie podatkowym oraz prawie kontraktów handlowych.

Radca prawny Marcin Szustowski specjalizuje siň w sprawach z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego, ze szczególnym uwzglňdnieniem zagadnieŚ z zakresu windykacji należnoŧci i postňpowania egzekucyjnego.

Strefa biznesu LoƁa ódzka BCC

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

30-lecie LoƁy ódzkiej BCC Rozmawiamy Krzysztofem T. Borkowskim, wiceprezesem zarzļdu BCC, kanclerzem LoŹy ódzkiej Alicja ZboiŞska Business Centre Club obchodzi 30-lecie istnienia, a jeszcze dwa lata temu nikt nie spodziewa siŌ, Ɓe ūwiŌtowanie przypadnie na tak trudne czasy. Co zmieni a pandemia koronawirusa w dzia alnoūci LoƁy ódzkiej?

Przede wszystkim drastycznie zosta y ograniczone kontakty osobiste, a sĻ one niezwykle cenne w biznesie. Trzeba by o szybko przestawiľ siň na kontakty zdalne, w tym za pomocĻ różnych aplikacji internetowych. Nie mog y one jednak zastĻpiľ w pe ni spotkaŚ bezpoŧrednich i stĻd ich zdecydowanie mniejsza liczba niż w latach poprzednich. Natomiast, jako Klub uruchomiliŧmy sztab antykryzysowy skupiajĻcy liczne grono ekspertów z naszych firm cz onkowskich. Kierowaliŧmy do naszych cz onków liczne porady prawne dotyczĻce dostosowywania siň do wprowadzanych obostrzeŚ, w tym porad w organizacji pracy zdalnej czy prawid owego korzystania z rzĻdowych rozwiĻzaŚ pomocowych. Uruchomiliŧmy tez BCC Academy prowadzĻcĻ liczne webinaria i szkolenia dotyczĻce wielu zagadnieŚ zg aszanych przez naszych cz onków. Od poczĻtku pandemii zaczňliŧmy też ŧciŧle wspó pracowaľ z organami rzĻdowymi odpowiedzialnymi za organizacjň wparcia dla przedsiňbiorców poszkodowanych przez lockdown i inne obostrzenia ograniczajĻce dzia alnoŧľ gospodarczĻ czy wrňcz uniemożliwiajĻce jej prowadzenie. Dziňki naszym uwagom i propozycjom uda o siň wyeliminowaľ czy z agodziľ wiele nieracjonalnych restrykcji.

Jak sobie poradzi y w tym trudnym okresie firmy cz onkowskie LoƁy ódzkiej?

W Loży ódzkiej BCC zrzeszeni sĻ przedsiňbiorcy bňdĻcy w aŧcicielami bĻdŻ szefami dużych i ŧrednich firm, majĻcy duże doŧwiadczenie biznesowe.

StĻd wiňkszoŧľ z nich nieŻle poradzi a siebie w tym trudnym okresie. Niektórzy potrafili nawet zwiňkszyľ przychody czy uruchomiľ nowe inwestycje. Natomiast kilkoro kolegów przeży o bardzo trudny okres, kiedy przez wiele miesiňcy ca kowicie nie mogli prowadziľ dzia alnoŧci z powodu przepisów antycovidowych. Nie mogli także w pe ni skorzystaľ z niezbyt racjonalnie skonstruowanych instrumentów pomocowych. Ale przeżyli i życzň im odbudowania potencja u.

Jakim potencja em dysponujĿ firmy cz onkowskie LoƁy ódzkiej ?

Nasze firmy zatrudniajĻ ok. 25 tys. pracowników.

Przychody w roku 2020 wynios y ok. 22 mld z . Róż

norodnych podatków, jak m.in. PIT i ZUS za pracowników, CIT, akcyza, podatek handlowy zap aci y ok.

6 mld , z czego czňŧľ trafi a do samorzĻdów. PrzeważajĻ oczywiŧcie firmy produkcyjne, ale jest też handel, us ugi czy ubezpieczenia.

LoƁa ódzka BCC znana jest teƁ z dzia alnoūci spo ecznej .

Rzeczywiŧcie. Cz onkowie Loży kierujĻ siň zasadami spo ecznej odpowiedzialnoŧci biznesu / CSR /.

W miarň możliwoŧci wspomagajĻ ŧrodowiska lokalne wspierajĻc szko y, sponsorujĻc imprezy samorzĻdowe i dzia alnoŧľ charytatywnĻ organizacji pożytku publicznego. M.in. wspierajĻc mojĻ dzia alnoŧľ w Polskim Czerwonym Krzyżu , z okazji stulecia PCK, przekaza y ZarzĻdowi Okrňgowemu w odzi czek na kwotň 107 tys. z . BiorĻ też udzia w ogólnopolskich akcjach pomocowych.

Cz onkowie Loży ódzkiej BCC pamiňtali też w czasie pandemii o potrzebach znajdujĻcej siň w kryzysowej sytuacji s użby zdrowia i w miarň możliwoŧci wspierali jĻ. Szpitalom i placówkom opiekuŚczym przekazaliŧmy respiratory, butle tlenowe, kombinezony, przy bice i maseczki ochronne oraz p yny i inne ŧrodki dezynfekcyjne na ĻcznĻ kwotň ponad 3 mln z otych, nie liczĻc pomocy nierzeczowej w postaci różnego rodzaju us ug.

30 lat BCC minŌ o jak jeden dzieŞ. A jak to siŌ wszystko zaczŌ o?

Zaczň o siň w czerwcu 1991 roku, kiedy m ody dziennikarz ekonomiczny, Marek Goliszewski, postanowi za ożyľ klub biznesu dla prywatnych przedsiňbiorców odnoszĻcych sukcesy w prowadzeniu dzia alnoŧci gospodarczej w nowych realiach spo eczno-ekonomicznych. Mia to byľ klub prestiżowy, na wzór brytyjski, elitarny, w za ożeniu g ównie towarzyski. Ale spo ecznikowski charakter za ożyciela i prezesa Business Centre Club spowodowa stopniowĻ ewolucjň trochň snobistycznego klubu w organizacjň pracodawców czujĻ cych szerzej swojĻ rolň w spo eczeŚstwie. BCC by o inicjatorem powstania Trójstronnej Komisji ds.

Spo eczno-Gospodarczych, w sk ad której wchodzi y reprezentatywne organizacje pracodawców i zwiĻzków zawodowych oraz strona rzĻdowa. By o to ustawowe forum majĻce na celu wypracowywanie najlepszych rozwiĻzaŚ spo eczno-gospodarczych, akceptowalnych przez wszystkie strony.

Na szczeblu lokalnym funkcjonowa y Wojewódzkie Komisje Dialogu Spo ecznego. Obecnie funkcjonujĻ Rada Dialogu Spo ecznego i Wojewódzkie

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Rady Dialogu Spo ecznego, którym przewodniczĻ rotacyjnie przedstawiciele reprezentatywnych zwiĻzków zawodowych i organizacji pracodawców oraz marsza kowie województw i wojewodowie. Ja mia em zaszczyt przewodniczyľ WRDS W w 2017 roku. BCC, jako organizacja pracodawców, prowadzi dzia alnoŧľ lobbystycznĻ na rzecz tworzenia warunków do prowadzenia efektywnej dzia alnoŧci gospodarczej. Od 2012 roku dzia a gospodarczy gabinet cieni, think - tank recenzujĻcy dzia ania kolejnych rzĻdów, monitorujĻcy i inspirujĻcy prace resortów kluczowych z punktu widzenia rozwoju przedsiňbiorczoŧci. Jego cz onkowie, to grupa wybitnych fachowców, czňsto z doŧwiadczeniem rzĻdowym, bňdĻcy najbliżej problemów, z którymi zmagamy siň jako przedsiň biorcy. BCC szybko zyska o uznanie miňdzynarodowe. Już w 1993 roku honorowym cz onkiem Klubu zosta a s ynna „ ķelazna Dama” Margaret Thatcher, która podczas wizyty w siedzibie BCC przyjň a Nagrodň SpecjalnĻ BCC, którĻ przyznaliŧmy za uruchomienie dla Polski Funduszu Know – How. Natomiast pierwszĻ g owĻ paŚstwa goszczĻcĻ w naszych progach by w 1994 roku Miroslav Kovaľ, prezydent S owacji. W nastňpnych latach autorytet BCC uznali, przyjmujĻc cz onkostwo honorowe Klubu, m.in. prezydenci USA – Georg Bush i Bill Clinton, prezydent Francji Jacques Chirac, sekretarz generalny NATO – Jaap de Hoop Scheffer, premier Wielkiej Brytanii – Tony Blair i wielu innych, Europejski Komitet Spo eczno – Gospodarczy w Brukseli uhonorowa nas swojĻ I nagrodĻ.

Z jakimi wyzwaniami musi siŌ w niedalekiej przysz oūci zmierzył zarzĿd Klubu?

Jako zarzĻd BCC musimy kontynuowaľ i wzmacniaľ, wraz z innymi organizacjami przedsiňbiorców, dialog z rzĻdem celem spowodowania zrozumienia przez rzĻdzĻcych, że przedsiňbiorcy oraz najbardziej pracowici i kreatywni obywatele nie mogĻ ponosiľ ciňżarów wydatków socjalnych, czňsto Żle adresowanych i bez kryterium dochodowego. Polski ad koncentruje siň na redystrybucji, a nie tworzeniu zachňt do przedsiňbiorczoŧci i pracy. Szukanie pieniňdzy niemal wy Ļcznie w kieszeniach przedsiňbiorców hamuje rozwój silnej gospodarki. Nieodliczalnoŧľ sk adki na ubezpieczenie zdrowotne, przy jednoczesnym wzroŧcie jej wysokoŧci, spowoduje wzrost opodatkowania trzonu polskiej gospodarki, tj. ma ych i ŧrednich przedsiňbiorstw, obniżenie ich konkurencyjnoŧci wzglňdem przedsiňbiorstw zagranicznych i to w chwili, gdy tak wiele polskich firm próbuje wyjŧľ z kryzysu spowodowanego pandemiĻ.

Wspieramy też w tym zakresie Rzecznika Ma ych i Ģrednich Przedsiňbiorstw, Adama Abramowicza, z którym od poczĻtku ŧciŧle wspó pracujemy. Jesteŧmy gotowi pracowaľ wspólnie z rzĻdem nad koncepcjĻ nowego systemu podatkowego. Jego opracowanie a nastňpnie wdrożenie musi jednak poprzedzaľ rzetelna dyskusja i gruntowna analiza skutków. Potrzebny jest czas i zagwarantowanie miejsca w tej dyskusji reprezentatywnym organizacjom pracodawców i pracowników.

051

Strefa moto Ford

FORD MUSTANG MACH-E Ford og osi , Ɓe do roku 2026 na ca ym ūwiecie zaoferuje wy Ŀcznie samochody elektryczne albo hybrydowe typu plug-in, a do 2030 planuje przejūcie tylko na modele w pe ni elektryczne.

TEKST: RYSZARD M. PERCZAK

052

Strefa Biznesu JESIEę 2021

FOT. FORD

Strefa moto Ford

Elektryczny nowy Ford to auto typu SUV oryginalnie zaprojektowany pod kļtem napňdu prļdem iedy pojawi y siň informacje, że pierwszy elektryczny Ford bňdzie siň nazywa Mustang, niektórzy myŧleli, że to żart. Mustang to przecież legendarny, sportowy model Forda. Tymczasem elektryczny nowy Ford to auto typu SUV oryginalnie zaprojektowany pod kĻtem napňdu prĻdem, ale rzeczywiŧcie nazywa siň Mustang. Dla podkreŧlenia tego, z jakiej energii korzysta, w pe nej jego nazwie sĻ jeszcze s owa Mach-E. Mustang Mach-E może mieľ napňdzanĻ tylko tylnĻ oŧ (RWD) lub cztery ko a (AWD). Poza tym różnice miňdzy poszczególnymi wersjami dotyczĻ pojemnoŧci akumulatorów samochodu oraz mocy silnika. Mach-E jest bowiem dostňpny ze standardowĻ bateriĻ o pojemnoŧci 75 kWh, a także z bateriĻ o zwiňkszonej pojemnoŧci 98 kWh. Pierwszy elektryczny SUV Forda jest w Polsce dostňpny w nastňpujĻcych wersjach: Mach-E z napňdem na tylne ko a ze standardowĻ bateriĻ 75

K

kWh, Mach-E z napňdem na wszystkie ko a ze standardowĻ bateriĻ 75 kWh, Mach-E z napňdem na tylne ko a z bateriĻ o pojemnoŧci 98 kWh, Mach-E z napňdem na wszystkie ko a z bateriĻ o pojemnoŧci 98 kWh, Mach-E First Edition z napňdem na wszystkie ko a z bateriĻ o zwiňkszonej pojemnoŧci 98 kWh oraz Mach-E GT. Mustang Mach-E dostňpny jest z dwoma wersjami pojemnoŧci tylnego bagażnika: 322 l (1420 l przy z ożonych tylnych siedzeniach) dla wersji z napňdem na wszystkie ko a oraz 402 l (1345 l przy z ożonych tylnych siedzeniach) dla wersji z napňdem na ty . Dodatkowo z przodu pojazdu znajduje siň drugi bagażnik o pojemnoŧci 100 l.

Moc maksymalna napňdu w podstawowej wersji to 269 KM, a jego zasiňg (wg WLTP) to 440 km.

Maksymalny moment obrotowy wersji z napňdem na tylne ko a wynosi 430 Nm. Podstawowa wersja Mustanga Mach-E, ale z napňdem na wszystkie ko a od tej tylko tylnonapňdowej różni siň także zasiň

Mustang Mach-E moŹe mieĿ napňdzanļ tylko tylnļ oť (RWD) lub cztery ko a (AWD)

Strefa Biznesu JESIEę 2021

giem, który (wed ug WLTP) wynosi 400 km. Moc maksymalna tej wersji to także 269 KM (580 Nm).

Wersja z napňdem na tylne ko a i bateriĻ o zwiňkszonej pojemnoŧci (Mach-E RWD 98 kWh) może pochwaliľ siň zasiňgiem 610 km oraz wieloma dodatkami niedostňpnymi w wersjach ze standardowĻ bateriĻ. Moc maksymalna samochodu w tej wersji wynosi 269 KM. Elektryczny Ford powsta także w wersji First Edition, która jest standardowo wyposażona w napňd na wszystkie ko a i powiňkszony akumulator.

Moc maksymalna napňdu w tym modelu to 351 KM (580 Nm). Mustang Mach-E przyspiesza wtedy do 100 km/h w 5,1 sek.

Na tym nie koniec, jeŧli chodzi o napňdy i moż liwoŧci tego Mustanga. Ostatnio wesz a na polski rynek wersja GT ze standardowym napňdem wszystkich kó , powiňkszonym akumulatorem i sportowymi możliwoŧciami. Napňd Mach-E GT oferuje moc 487 KM (860 Nm). Ten model na przyspieszenie do 100 km/h potrzebuje tylko 3,7 sek.

IstniejĻ dwie podstawowe możliwoŧci adowania Mustanga Mach-E w domu: z tradycyjnego gniazdka 230V lub za pomocĻ adowarki Ford Wallbox. W pierwszym przypadku jest to proste i bezproblemowe, jak adowanie smartfona lub tabletu.

Wystarczy pod Ļczyľ auto do domowego gniazdka elektrycznego 230V. Należy jednak pamiňtaľ, że uzupe nianie energii poprzez tradycyjne domowe gniazdko elektryczne 230V (do 3 kW) wymaga znacznie wiňcej czasu w porównaniu do adowarki Wallbox . Aby zwiňkszyľ tempo adowania, moż na skorzystaľ z gniazdka przemys owego o dużej mocy (do 7,4 kW). Najbardziej optymalnym sposobem adowania Mustanga Mach-E w domu jest dedykowana adowarka Ford Wallbox (moc do 11 kW).

Pod Ļczenie na 7,2 godziny zapewnia nawet do 610 km zasiňgu lub dodatkowe 55 km w ciĻgu godziny. adowanie w trasie też nie stanowi wiňkszego problemu. Na Mustanga Mach-E czeka ponad 150

FOT. FFORD

053

Auto BrzeziŚska 92-103 ódŻ, ul. BrzeziŚska 26 (42) 203 55 55, www.fordstore-lodz.pl

054

JuŹ podstawowa wersja elektrycznego SUV-a Forda (Mach-E AWD 75 kWh) jest bogato wyposaŹona

FOT. FORD

tys. publicznych stacji z prĻdem zmiennym, jak i sta ym w ca ej Europie.

Co wiňcej, Ford jest również wspó za ożycielem IONITY, sieci szybkiego adowania, która wkrótce ma obejmowaľ 400 stacji i 2400 punktów adowania przy g ównych autostradach Europy.

W punktach o mocy do 150 kW adowanie przez 10 minut dodaje SUV-owi nawet 119 km zasiňgu.

Publiczne stacje adowania sprawdzajĻ siň w podróży i umożliwiajĻ zdecydowanie szybsze adowanie samochodu niż w domu. adowarki prĻdu sta ego (50 kW) pozwalajĻ uzupe niľ baterie od 10 proc. do 80 proc. w ciĻgu zaledwie 90 minut.

Już podstawowa wersja elektrycznego SUV-a Forda (Mach-E AWD 75 kWh) jest bogato wyposażona. Standardem jest 15,5-calowy kolorowy ekran dotykowy, Ford SYNC nowej generacji, podgrzewane przednie fotele czy tylne reflektory LED. Wersje z napňdem na tylne ko a sĻ dostňpne z 18-calowymi felgami aluminiowymi. Wyposażenie z zakresu bezpieczeŚstwa i komfortu obejmuje m.in.: system monitorowania martwego pola widzenia w lusterkach, system zapobiegajĻcy kolizjom, asystenta utrzymania pasa ruchu, adaptacyjny tempomat, poduszki powietrzne dla kierowcy i pasażera, poduszkň kolanowĻ dla kierowcy, boczne poduszki i kurtyny dla 1. i 2. rzňdu siedzeŚ, a także system ostrzegania pieszych.

W lipcu br. w Polsce ruszy program dofinansowania do aut na prĻd. W przypadku osób fizycznych wynosi ono 18.750 z , a dla tych z KartĻ Dużej Rodziny 27.000 z . Co ważne, w przypadku rodzin wielodzietnych nie obowiĻzuje także limit ceny pojazdu, podczas gdy standardowo wynosi on 225.000 z .

W ramach programu „Mój elektryk” osoby bez Karty Dużej Rodziny mogĻ nabyľ w pe ni funkcjonalny i wyposażony model Mustang Mach-E w wersji z napňdem na tylne ko a i pojemnoŧciĻ baterii 75 kWh, którego moc maksymalna wynosi 269 KM. Jego cena bazowa wynosi 216.120 z otych.

FOT. FORD

Moc maksymalna napňdu w podstawowej wersji to 269 KM

FOT. FORD

Strefa moto Ford

Z przodu pojazdu znajduje siň drugi bagaŹnik o pojemnoťci 100 litrów

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Strefa trendów Luksus PREMIERA

PASJA KOLEKCJONERSKA TO DOSKONA½Y BIZNES Europejski rynek obrotu zabytkowymi samochodami i czŌūciami do nich szacowany jest na prawie 20 mld euro rocznie Samochód klasyczny to obiekt fascynacji, prestiŹu, symbol przynaleŹnoťci do elitarnego grona, spe nienie m odzieŚczych marzeŚ, ale takŹe, a moŹe przede wszystkim, doskona a lokata kapita u. SkoŚczy y siň czasy, gdy pieniļdze deponowano w banku – w ostatnich miesiļcach, po kryzysie na rynku finansowym, przyszed czas na inwestowanie w „mienie egzotyczne”.

W Polsce inwestowanie w samochody klasyczne nie jest jeszcze doŧľ popularne. Jedynie zapaleni kolekcjonerzy i hobbyŧci doceniajĻ ten sposób lokowania swojego kapita u. Mimo tego, że rynek zabytkowych aut jest ogromny, potencja jeszcze wiňkszy, a roczne obroty w tej branży opiewajĻ na setki milionów euro to zainteresowanie mi oŧników zawňża siň g ównie do kilkunastu najbardziej pożĻdanych marek na ŧwiecie.

Rolls-Royce, Ferrari, Jaguar, BMW, Aston Martin

056

czy Porsche to marzenie niejednego zbieracza samochodów klasycznych, który wychodzi z za ożenia, że im starszy rocznik, tym wiňkszy zysk. Oczywiŧcie najbardziej poszukiwane modele pochodzĻ z przedwojennego okresu produkcji i sĻ to tzw. oldtimery, czyli dzie a przedwojenne, jednak prócz nich uznaniem cieszĻ siň klasyczne auta z drugiej po owy minionego stulecia oraz krótkie, limitowane, elitarne serie aut klasy supercars, czyli niewielkie kolekcje wspó czesnych modeli ekskluzywnych samochodów, jak Bugatti Veyron czy Edo Lamborghini Audigier.

Europejski rynek obrotu zabytkowymi samochodami i czňŧciami do nich szacowany jest na prawie 20 mld euro rocznie, a wartoŧľ kolekcjonerskich modeli pojazdów sukcesywnie roŧnie. Co ważne, rynek ten jest doŧľ p ynny, a coraz czňŧciej organizowane sĻ setki aukcji, gie d i targów. TysiĻce transakcji kupna-sprzedaży ekskluzywnych egzemplarzy kolekcjonerskich rocznie dokonuje siň najczňŧciej w trakcie presti-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

żowych aukcji, ale przede wszystkim na najbardziej znanych Targach Techno Classica w Essen.

Tylko podczas ich kwietniowej tegorocznej edycji zaprezentowano ponad 2500 pojazdów. Nie zabrak o żadnego z ważnych producentów, wŧród których należy wymieniľ takie marki jak m.in. BMW, Audi, Mercedes-Benz, Ferrari, Citroen, Peugeot, Porsche, Skoda, Bentley, Bugatti, Volkswagen i wiele innych. Ciekawe ekspozycje przygotowa o aż 230 niemieckich klubów, które zaprezentowa y swoje ulubione pojazdy w nietypowej scenerii. ZwiedzajĻcy mogli zobaczyľ pracň mechaników przy odnawianiu zabytkowego pojazdu i na w asne oczy oceniľ jakiego to wymaga wysi ku i nak adów pieniňżnych. Podczas takich w aŧnie imprez można dokupiľ detale do prawie każdego samochodu, jaki kiedykolwiek wyprodukowano na ŧwiecie. Jedynym problemem pozostaje cena, bo przyznaľ trzeba, iż najmniejszy, ale oryginalny drobiazg, może kosztowaľ nawet kilkaset euro.

FOT. MATERIA Y PRASOWE

Strefa moto Finansowanie samochodów

Popyt na auta rořnie. Najem, carsharing, elektryki sİ przysz¾ořciİ branŮy Tekst: Jacek Klein Motoryzacja mocno ucierpia a w trakcie pandemii. Spad a nie tylko sprzedaƁ, ale takƁe liczba podróƁy. Nie ominŌ o to z pewnoūciĿ firm finansujĿcych zakup czy wynajem aut?

Koniec marca, kwiecieŚ i maj ubieg ego roku by okresem szczególnie trudnym dla branży. Popyt praktycznie zaniknĻ , przestaliŧmy jeŻdziľ autami, przestaliŧmy użytkowaľ je w wynajmie krótkoterminowym. Wypożyczalnie aut, podmioty finansujĻce praktycznie straci y Żród o

058

utrzymania. Podaż zosta a także ograniczona przez zmniejszonĻ produkcjň w fabrykach. By to czas, kiedy trzeba by o podjĻľ decyzje, jak zarzĻdzaľ biznesem w tych trudnych warunkach.

Postanowiliŧmy realizowaľ plan ciĻg oŧci dzia ania. Zajňliŧmy siň aktualnĻ flotĻ i jej remarketingiem, a wiňc zaoferowaniem klientom aut poleasingowych, którymi dysponowaliŧmy.

W pierwszych miesiĻcach pandemii to samochody używane by y naszym oczkiem w g owie, staraliŧmy siň je uplasowaľ na rynku. Na ca e szczňŧcie poluzowane w lipcu zesz ego roku obostrzenia doprowadzi y do wzrostu popytu,

Strefa Biznesu JESIEę 2021

klienci ponownie zainteresowali siň nowymi samochodami. Druga po owa roku by a czasem odrabiania strat, z niewielkimi przerwami na jesienne lockdowny.

Dzisiaj, po 18 miesiĿcach pandemii, jakie sĿ perspektywy?

Ubieg y rok by dużo s abszy w porównaniu do 2019 roku, w tym roku natomiast obserwujemy duże odbicie, perspektywy sĻ zatem dobre. Rynek siň odbudowuje i gdyby nie mniejsza podaż aut z powodu trudnoŧci producentów z logistykĻ komponentów, dostawy do Polski by-

FOT.MATERIA Y PRASOWE

Strefa moto Finansowanie samochodów

WaƁne jest podejūcie do biznesu, tworzenie strategii, rozwój sieci sprzedaƁy, nowych projektów. Jednym z takich wspólnych przedsiŌwziŌł rozwojowych realizowanych z PKO Leasing jest Automarket - mówi Tomasz Jab oŞski, prezes zarzĿdu Masterlease.

yby wiňksze, a odbicie jeszcze wyższe. Widzimy, że klienci powracajĻ ze zdwojonĻ si Ļ. Firmy zajmujĻce siň finansowaniem samochodów majĻ teraz swój z oty okres i osiĻgajĻ dobre wyniki.

Powróciliūmy juƁ do poziomów z 2019?

SĻ one nawet wyższe. Rynek najmu d ugoterminowego notuje w pierwszej po owie 2021 roku o 10 proc. lepsze wyniki niż w porównywalnym okresie roku 2019. To oczywiŧcie tylko jeden segment rynku motoryzacyjnego, ca a motoryzacja ma jeszcze trochň do odrobienia, ale wszystko jest na dobrej drodze.

Od 2019 roku jesteūcie czŌūciĿ najwiŌkszej firmy finansowej w kraju – Grupy PKO Banku Polskiego. Mieliūcie komfort w postaci gwarancji finansowania dzia alnoūci w trudnym czasie?

Mamy stabilnoŧľ finansowĻ, która pozwala nam myŧleľ, jak rozwijaľ biznes, a nie zastanawiaľ siň, jak zdobyľ pieniĻdze. Taka ŧwiadomoŧľ jest bardzo pomocna, ale sama w sobie nie wystarcza. Ważne jest podejŧcie do biznesu, tworzenie strategii, rozwój sieci sprzedaży, nowych projektów. Jednym z takich wspólnych przedsiňwziňľ rozwojowych realizowanych z PKO Leasing jest

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Automarket. Wystartowa w trudnym okresie, bo w lipcu 2020 roku. Dzisiaj, po roku dzia ania, widzimy, że pomys chwyci i dynamicznie siň rozwija.

Co dok adnie oferuje Automarket?

To pierwsza w Polsce platforma bankowa do finansowania aut. Klienci mogĻ na stronie www.automarket.pl zakupiľ lub sfinansowaľ auto, zarówno nowe, jak i używane. Z naszego taboru i dealerskie, czyli spoza naszej sieci. Auto można kupiľ ca kowicie zdalnie, bez wychodzenia z domu, a my je dostarczymy pod drzwi.

059

Strefa moto Finansowanie samochodów Dostňpne sĻ wszystkie formy finansowania: najem d ugoterminowy, leasing lub zakup kredytem bankowym. W tym roku widzimy duże zainteresowanie. Jeszcze kilka miesiňcy temu nasze parkingi by y zape nione samochodami, teraz auta „znikajĻ” b yskawicznie. Popyt jest ogromny. Rynek jest w zupe nie odwrotnej sytuacji niż rok temu. Dlatego chcemy intensywnie rozwijaľ Automarket w nowych lokalizacjach i na nowych rynkach. Chcemy pozyskaľ nie tylko samochody nowe od dealerów, ale też używane.

MoƁna powiedzieł, Ɓe Masterlease dobrze wykorzysta okres pandemiczny na szukanie nowych opcji rynkowych.

Wstrzeli siŌ z produktem, kiedy rynek zaczĿ wychodził z do ka. Kolejnym nowym produktem jest carsharing dla firm?

Promujemy kilka nowych produktów, miňdzy innymi wspomniany carsharing korporacyjny.

W jego ramach flotň, która do tej pory s uży a wy Ļcznie do celów s użbowych, pracownicy firm mogĻ wykorzystywaľ także do celów prywatnych. Projekt jest bardzo ciekawy, obecnie wdrażany u jednego z naszych wiňkszych klientów. Widzimy, że jest popularny wŧród pracowników. Auta, które do tej pory po godzinie np.

17:00 stawa y na parkingu firmowym, teraz s użĻ wiňkszej liczbie pracowników. Popularnoŧľ tego rozwiĻzania wrňcz zaskakuje. Rozwijamy także projekt Masterbenefit, czyli finansowanie auta jako benefit dla konkretnych pracowników korporacji. Oczywiŧcie przyk adamy też dużĻ wagň do segmentu sprzedaży i finansowania samochodów elektrycznych, na które popyt dynamicznie roŧnie. W pandemii zyskaliŧmy czas, aby zastanowiľ siň, jak siň zmienia ŧwiat i trendy, co zaproponowaľ klientom, kiedy wróci koniunktura. I myŧlň, że nam siň to uda o.

Taki carsharing korporacyjny moƁe był poczĿtkiem trendu odchodzenia od samochodu prywatnego, przynajmniej u pracowników duƁych firm?

M odzi pracownicy, którzy wkraczajĻ obecnie na rynek, odchodzĻ od posiadania. Pokolenie Z chce dobra użytkowaľ, niekoniecznie je mieľ na w asnoŧľ. Popatrzmy, ile w Trójmieŧcie mamy firm ŧwiadczĻcych us ugi krótkoterminowego użytkowania samochodów, skuterów, hulajnóg. Za chwilň pewnie pojawiĻ siň nowe ŧrodki transportu w ofercie. Carsharing korporacyjny jest zdecydowanie produktem na dzisiejsze czasy. Pracownik dziňki aplikacji w telefonie może sobie zarezerwowaľ samochód firmowy, wróciľ nim do domu, pojechaľ gdzieŧ z rodzinĻ, za atwiľ jakieŧ sprawy. Z jednej strony to optymalizacja kosztów dla przedsiňbiorstwa, z drugiej strony atrakcyjny benefit dla pracowników.

Wspomnia pan o dynamicznie rosnĿcym rynku elektromobilnoūci. Firm leasingowych i flotowych nie mog o na nim zabraknĿł. Masterlease takƁe juƁ na nim jest.

060

Tak, we flocie aut testowanych u naszego klienta jest kilkadziesiĻt samochodów elektrycznych, które pracownicy mogĻ użytkowaľ w celach prywatnych. SĻ bardzo popularne. Ale też tň popularnoŧľ widaľ w strukturze sprzedaży najmu d ugoterminowego. Udzia elektryków i hybryd roŧnie z dnia na dzieŚ. To już poziom 7 proc. rynku, dwa, trzy lata temu by to promil. Z drugiej strony maleje popularnoŧľ diesli. W tej chwili to oko o 50 proc. flot, a jeszcze dwa, trzy lata temu diesle stanowi y prawie 60 proc. Popularnoŧľ elektryków bňdzie ros a wraz z rozwojem infrastruktury do adowania akumulatorów oraz rozwojem samej technologii akumulatorów. Dzisiaj standardem jest zasiňg nawet 500 km, co w zupe noŧci wystarczy na krótkie podróże czy przemieszczanie siň po mieŧcie. Wraz z samochodem można sfinansowaľ specjalnĻ adowarkň domowĻ. Przy krótkich dystansach nie trzeba w takim przypadku korzystaľ nawet z infrastruktury ogólnodostňpnej. Wystarczy adowanie domowe.

Czy oferty finansowania róƁniĿ siŌ dla elektryków i silników spalinowych? MoƁ# na tu liczył na jakieū preferencje? Co z kosztami eksploatacji?

Klienci mogĻ skorzystaľ z krajowego programu dop at dla osób indywidulanych, ale też przedsiňbiorców - „Mój elektryk”. Dop ata wynosi maksymalnie 27 tys. z dla aut osobowych, dla dostawczych nawet wiňcej.

Z przeprowadzonego przez PKO Bank Polski i PKO Leasing na próbie 800 firm „Badania rynku aut elektrycznych (MSP) wynika, że przedsiňbiorcy w pierwszej kolejnoŧci chcieliby sfinansowaľ elektryki najmem d ugoterminowym.

A po 2-3 latach zwróciľ takie auto wynajmujĻ cemu i odebraľ nowe. To pokazuje, że klienci chcĻ jeŻdziľ elektrykami, ale nie chcĻ braľ na siebie pe nego ryzyka zwiĻzanego z użytkowaniem takiego samochodu. Taka formu a plus dop aty sprawia, że koszty finansowania sĻ zbliżone do zwyk ego auta spalinowego.

Jak kaƁde auto, niezaleƁnie do napŌdu, ma swój okres Ɓywotnoūci. Utylizacja elektryka wyglĿda jednak zupe nie inaczej. Jak firma sobie radzi z tym zagadnieniem?

Jest to pewne wyzwanie dla naszego remarketingu. Od 25 lat specjalizujemy siň w zarzĻdzaniu samochodami o napňdach spalinowych.

Na ten rok patrzymy bardzo optymistycznie. Mamy duŮİ dynamikļ sprzedaŮy, jest wyŮsza o 60 proc. rok do roku.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Elektryków wciĻż siň uczymy. Po pierwotnym najmie możemy im daľ drugie życie i znaleŻľ klienta na ponowny najem lub zakup. Dzisiaj remarketing, sprzedaż i finansowanie najmem d ugoterminowym aut używanych jest bardzo popularny. Auta elektryczne jako używane również bňdĻ cieszyľ siň popularnoŧciĻ. Jeŧli chodzi o serwis i eksploatacjň, wszelkie badania i analizy wskazujĻ, że sĻ mniej absorbujĻce od aut spalinowych.

Ile cykli finansowania moƁe mieł auto uƁywane?

Wszystko zależy od stanu technicznego. Jeżeli ma niski przebieg i jest sprawne technicznie, może byľ finansowane kilka razy. Jeżeli jest mocno zużyte, wówczas ze wzglňdów bezpieczeŚstwa nie oferujemy już takich aut do finansowania.

Mamy zasadň, że w ofercie sĻ auta sprawdzone, na które możemy daľ gwarancjň. Np. w Automarkecie samochody sĻ sprawdzone wed ug kilkudziesiňciu kryteriów. Dopiero, gdy je spe niĻ, trafiajĻ do oferty.

A jeƁeli juƁ zapada decyzja o elektryku, to chcemy mieł model z wyƁszej pó ki, przeciŌtny czy miejskie autko?

To zależy od klienta, ale obserwujemy pewnĻ polaryzacjň. Organizujemy wspólnie z PKO Bankiem Polskim prezentacje, podczas których klienci mogĻ przetestowaľ kilkanaŧcie modeli aut elektrycznych. Najwiňkszym zainteresowaniem cieszy y siň auta najwiňksze i najdroższe, jak Audi, BMW czy Mercedes oraz również najmniejsze, jak Fiat 500. Na razie trudno tu mówiľ o jakiejŧ twardej statystyce, jest to pewna obserwacja pokazujĻca, jak różnorodne sĻ potrzeby rynkowe.

Jak Masterlease prognozuje swoje tegoroczne wyniki, wyniki rynku i jak siŌ na nim plasuje?

Na ten rok patrzymy bardzo optymistycznie.

Mamy dużĻ dynamikň sprzedaży, jest wyższa o 60 proc. rok do roku. Branża również osiĻga wzrosty. Pod wzglňdem wyniku finansowego może to byľ nawet rekordowy rok. RosnĻcy popyt i rosnĻce ceny samochodów, poparte dobrĻ sprzedażĻ, jeŧli utrzymajĻ siň w drugiej po owie roku, przyniosĻ historyczny wynik dla Masterlease.

Niez y zastrzyk kapita u na inwestycje?

Tak, oprócz wspomnianych już projektów, rozwijamy Masterent24, czyli najem krótkoterminowy. Naszym celem jest, aby by a to jedna z najwiňkszych wypożyczalni samochodów w kraju pod wzglňdem wielkoŧci floty i obs ugiwanych transakcji. Chcemy pracowaľ na pozycjň marki pierwszego wyboru dla klienta, który potrzebuje samochodu. Krótko-, ŧrednio-, czy d ugoterminowo. W dobie postňpujĻcej cyfryzacji chcemy byľ blisko naszych klientów i wspó tworzyľ takie produkty, jakie bňdĻ dla nich najwygodniejsze.

Strefa trendów Luksus PREMIERA

LUFTHANSA I MERCEDES ½ðCZð SWOJE SI½Y Pierwsza daje luksusowe samoloty, druga – najlepszych stylistów wnŌtrz

Dwie luksusowe marki – Lufthansa i Mercedes – ļczļ swoje si y. Pierwsza daje luksusowe samoloty, druga – najlepszych stylistów wnňtrz. Tak powstaje unikalny projekt, który ma szansň podnieťĿ komfort podniebnych podróŹy na jeszcze wyŹszy poziom.

UrzĻdzenie i dekorowanie wnňtrz prywatnych samolotów to dochodowa branża.

PierwszĻ by a firma „Greenpoint Technologies” specjalizujĻca siň w zamianie potňżnych Boeingów w latajĻce, luksusowe apartamenty.

Za jej przyk adem poszli kolejni. Teraz swoje wyobrażenie o luksusie i komforcie podniebnego podróżowania pokazuje team Mercedesa i Lufthansy. Obie firmy sĻ na europejskim rynku ikonami luksusu i trzeba przyznaľ, że zaprezentowane przez nich wizualizacje robiĻ wrażenie.

Pierwszy pokaz efektów pracy obu marek odby siň podczas tegorocznych targów przemy-

s u lotniczego w Genewie „EBACE 2015”.

Ekskluzywna aranżacja przykuwa a uwagň przede wszystkim swoim futurystycznym designem. Nie ma tu bowiem klasycznego podzia u na pod ogň, ŧciany i sufit. Tutaj jedno przechodzi g adko w drugie, stanowiĻc nierozerwalnĻ ca oŧľ. Bia a pod oga Ļczy siň z bia ymi ŧcianami i bia ym sufitem. Z kolei pod oga w kolorze brĻ zowym po Ļczona jest analogicznie ze ŧcianami i sufitem w tym samym kolorze. Aby uzyskaľ prestiżowy wyglĻd, projektanci zdecydowali siň pozostaľ tylko przy dwóch barwach: neutralnej bieli i jednym, kontrastujĻcym brĻzie.

Dodatkowo zrezygnowali z ostrych kĻtów i prostych linii na rzecz nowoczesnych zaokrĻgleŚ i skosów, co jeszcze bardziej zespala obie czňŧci w jedno. Taki uk ad – nazwany przez projektantów „uk adem spiralnym” – zainspirowany zosta podobno kszta tem ludzkiej nitki genotypu DNA. Jednak wielu obecnym podczas pokazu dziennikarzom przypomina bardziej luksusowy jacht

Strefa Biznesu JESIEę 2021

albo jeszcze lepiej… dizajnerski bar z drinkami.

A już na pewno nie s ynnĻ, niemieckĻ limuzynň, chociaż i z niej zaczerpniňto kilka pomys ów.

Na uwagň – oprócz designu – zas ugujĻ także okna, które schowano za czarnymi panelami.

Steruje siň nimi elektronicznie. W zależnoŧci od pory dnia, pozycji s oŚca na niebie albo chwilowych potrzeb pasażerów, panele mogĻ zmieniaľ kolor z kompletnie nie przepuszczajĻcej promieni s onecznych czerni do przezroczystoŧci. „Magic Sky” – bo tak nazywa siň ta technologia – zosta a już zastosowane „na ziemi” i posiada je ekskluzywna limuzyna Mercedes-Benz Klasy S. Dodatkowo panele mogĻ spe niaľ również rolň ekranów dotykowych. Dziňki temu u atwi siň pasażerom sterowanie sprzňtem audio-video oraz umożliwi wyŧwietlanie najpotrzebniejszych informacji w trakcie lotu, jak pogoda na docelowym lotnisku, bieżĻca strefa czasowa, aktualna prňdkoŧľ, temperatura oraz wszelkie informacje o charakterze biznesowym.

061

KIA ma juŹ w ofercie trzy auta wy ļcznie na prļd: e-Niro, e-Soul i wspomnianļ EV6, oraz z hybrydami: Ceed kombi PHEV, XCeed PHEV, Niro HEV i PHEV oraz Sorento HEV i PHEV. Wkrótce do tych z hybrydami do ļczy nowa Sportage MHEV, HEV i PHEV. TEKST: RYSZARD M. PERCZAK

Z PRðDEM NA POWAĭNIE

Strefa moto Auta elektryczne

Strefa Biznesu JESIEę 2021

063

FOT. KIA

Strefa moto Auta elektryczne

EV6 to pierwszy, od poczļtku skonstruowany przez inŹynierów Kia model z napňdem elektrycznym

P

odczas Salonu Samochodowego IAA Mobility 2021 w Monachium KIA pokaza a kolejny model elektryczny. By a to KIA EV6 (wymawia siň „i wi szeŧľ”). Premierň mia a tam także nowa KIA Sportage, która w piĻtej generacji wystňpuje w aż trzech odmianach napňdu hybrydowego.

Z hybrydƖ lub tylko na prƖd

KIA ma już w ofercie trzy auta wy Ļcznie na prĻd: e-Niro, e-Soul i wspomnianĻ EV6 oraz z hybrydami: Ceed kombi PHEV, XCeed PHEV, Niro HEV i PHEV oraz Sorento HEV i PHEV. Wkrótce do tych

wymiary zewnňtrzne idĻ w parze z dużym rozstawem osi, wynoszĻcym aż 2,90 m.

z hybrydami do Ļczy nowa Sportage MHEV, HEV i PHEV. O elektrycznej EV6 jest już g oŧno od kilku miesiňcy, gdyż pojawiajĻc siň, zrobi a wielkie wrażenie nie tylko wŧród potencjalnych użytkowników, ale także wŧród konkurencji. Jest to pierwszy, od poczĻtku skonstruowany przez inżynierów Kia model z napňdem elektrycznym. Jej sylwetka pokazuje, w jakim kierunku bňdzie zmierza w najbliższym czasie design nowych aut marki KIA. EV6 to bardzo atrakcyjny samochód na nowĻ erň elektromobilnoŧci. Jej przestronna kabina to w dużej mierze zas uga nowej platformy, na której powsta a, przygotowanej pod napňdy elektryczne. Kompaktowe

Od 170 do 585 KM W EV6 sĻ do wyboru baterie w dwóch pojemnoŧciach 58 i 77,4 kWh. W podstawowej wersji auto ma napňdzane jedynie tylne ko a. Wówczas ma też tylko jeden umieszczony z ty u silnik. Jego moc to 170 KM. Jednostka ta wspó pracuje z bateriĻ o pojemnoŧci 58 kWh. Druga odmiana tylko z tylnym napňdem ma silnik o mocy 229 KM i bateriň 77,4 kWh. Jest także wersja czteronapňdowa i wówczas do napňdu kó przednich wykorzystywana jest druga jednostka ulokowana w przedniej czňŧci nadwozia. Ļczna moc obu motorów to 325 KM. W tym modelu stosowana jest tylko bateria 77,4 kWh. Na szczycie wersji jest czteronapňdowa, wyczynowa KIA EV6 GT z napňdem o mocy 585 KM (710 Nm) i temperamentem auta sportowego (3,5 sek.

Do 100 km/h), mogĻcego siň rozpňdziľ do prňdkoŧci 260 km/h!

Wykorzystane w tym samochodzie rozwiĻzania jak np. zwiňkszenie napiňcia z 400 do 800 V mia o na celu m.in. skrócenie czasu adowania baterii i zwiňkszenie zasiňgu. Wynosi on zależnoŧci od wersji modelu od 400 do 510 km.

FOT. KIA

Ze „zwykêƖ” hybrydƖ, plug-in i „miƌkkƖ”

KIA ma juŹ w ofercie trzy auta wy ļcznie na prļd: e-Niro, e-Soul i EV6

064

Strefa Biznesu JESIEę 2021

DrugĻ nowoŧciĻ monachijskich targów by piĻta już generacja Sportage, która teraz wystňpuje z napň dem hybrydowym (HEV)* oraz z hybrydĻ typu plug-in (PHEV)**.

Jest także dostňpna z tzw. miňkkĻ hybrydĻ (MHEV)***.

FOT. KIA

Strefa moto Auta elektryczne

W chwili rozpoczňcia sprzedaży nowej KIA Sportage w wersji europejskiej gama silników bň dzie obejmowaľ również turbodiesla 1,6 l, dostňpnego w dwóch wariantach mocy – 115 KM lub 136 KM. Mocniejszy silnik bňdzie po Ļczony z technologiĻ MHEV, tj. w „miňkkĻ” hybrydň, która też zmniejsza emisjň spalin i wp ywa na poprawň osiĻ gów samochodu, choľ nie daje możliwoŧci jazdy tylko na prĻdzie.

Silnik benzynowy 1,6 l T-GDI wspó pracuje z 7biegowĻ przek adniĻ dwusprzňg owĻ (7DCT). Dostňpna jest także 6-biegowa przek adnia mechaniczna (6MT). Wersje z silnikiem wysokoprňżnym z technologiĻ MHEV lub bez – sĻ Ļczone ze skrzyniĻ biegów 7DCT. Sportage PHEV ma silnik benzynowy 1,6 l T-GDI o mocy 180 KM, silnik elektryczny o mocy 66,9 kW oraz akumulator litowo-jonowy, który może zmagazynowaľ 13,8 kWh energii. Moc systemowa tej hybrydy to 265 KM. Nowy silnik 1.6 T-GDI jest również oferowany pod maskĻ Sportage z uk adem napňdowym typu mild hybrid (MHEV), który opracowano w celu zmniejszenia emisji i optymalizacji zużycia paliwa.

Uk ad napňdowy Sportage MHEV generuje moc 150 lub 180 KM. Nadwozie hybrydowych Sportage zosta o tak zaprojektowane, aby dodatkowe elementy mieszanego uk adu napňdowego w żadnym stopniu nie ogranicza y ani przedzia u pasażerskiego, ani bagażnika. Akumulator jest umieszczony centralnie, miňdzy osiami, pod nadwoziem SUV-a, co zapewnia równomierny rozk ad masy oraz przestronnĻ i funkcjonalnĻ oraz komfortowo urzĻdzonĻ kabinĻ.

FOT. KIA

DuŹļ popularnoťciļ cieszy siň hybryda KIA Ceed kombi PHEV

Piňknie prezentuje siň KIA Sorento PHEV

FOT. KIA

EV6, e-Niro i e-Soul Prócz EV6 w ofercie dilerów KIA sĻ jeszcze dwa znane wczeŧniej modele z napňdem wy Ļcznie elektrycznym. SĻ to e-Soul i e-Niro. WyróżniajĻ siň nie tylko zasiňgiem i osiĻgami, ale również zaawan-

KIAe-Soul wyróŹnia siň m.in. zasiňgiem i osiļgami

Strefa Biznesu JESIEę 2021

065

FOT. KLIA

Strefa moto Auta elektryczne

066

KIA e-Niro w wersji L kosztuje od 137.155 z otych

FOT. KIA

sowaniem uk adu napňdowego, na który KIA udziela takiej samej gwarancji, jak w wypadku modeli z silnikiem spalinowym – 7 lat lub do przebiegu 150.000 km. GwarancjĻ objňte sĻ również silnik elektryczny i akumulator. Cechami szczególnymi KIA e-Soul i KIA e-Niro sĻ także zaawansowane systemy – rekuperacji (odzyskiwania) energii sterowany opatkami przy kierownicy (5-stopniowy: brak rekuperacji, s aba-ŧrednia-mocna rekuperacja, tryb automatyczny, który dzia a w oparciu o radar dalekiego zasiňgu) oraz ochrony akumulatora, który obejmuje jego aktywne ch odzenie i podgrzewanie w niskich temperaturach, co zapewnia najkrótszy możliwy czas adowania oraz przyzwoite osiĻgi w każdych warunkach pogodowych.

Za zapewniajĻcego zasiňg do 452 km 204-konnego e-Soula w wersji L z pakietem technologicznym, stylistycznym wnňtrza oraz dwutonowym nadwoziem trzeba zap aciľ 133.156 z . Elektryczne Niro w wersji L z pakietem technologicznym i lakierem metalicznym oraz z silnikiem 204 KM i akumulatorem 64 kWh, który zapewnia zasiňg do 455 km, kosztuje od 137.155 z .Elektryczne KIA zaskarbi y sobie zaufanie już u tysiňcy kierowców na ca ym ŧwiecie. WciĻż jednak sĻ osoby argumentujĻce, że nie przesiĻdĻ siň z auta spalinowego na elektryczne, bo te drugie sĻ drogie. Te osoby powinny zainteresowaľ siň programem Kia #GoElectric, na który sk ada siň kilka promocji. Nie doŧľ, że poszczególne korzyŧci ĻczĻ siň w nim ze sobĻ, to również ĻczĻ siň z rzĻdowym programem dop at „Mój elektryk”. W efekcie na zakupie samochodu elektrycznego marki Kia oszczňdziľ można nawet 50 tys. z .

Z pakietem korzyŧci Kia #GoElectric oraz po uwzglňdnieniu dotacji rzĻdowej zarówno e-Soul, jak i e-Niro należĻ do najtaŚszych samochodów elektrycznych w swoich klasach. *HEV – oznacza „zwykéy” napƋd hybrydowy, **PHEV – hybryda typu plug-in, czyli z moŜliwoŭciƖ doéadowywania baterii z zewnƖtrz, ***MHEV – tzw. miƋkka hybryda.

FOT. KIA

KIA XCeed PHEV. To hybryda typu plug-in, czyli z moŹliwoťciļ do adowywania baterii z zewnļtrz

Drugļ nowoťciļ monachijskich targów by a piļta juŹ generacja Sportage

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Raport Kultura a pandemia

Kultura zmŌczona lockdownami z animuszem rozpoczŌ a nowy sezon i proponuje premierŌ za premierĿ Na to czekali artyūci, a i widzowie – rozpoczĿł sezon wydarzeniami prezentowanymi przed widowniĿ wype nionĿ publicznoūciĿ.

I wszystko by oby dobrze, gdyby nie strach: czy znów nas nie zamknĿ ?

Tekst: Dariusz Paw owski owy sezon artystyczny w instytucjach kultury w ca ej Polsce rozpoczĻ siň wyjĻtkowo intensywnie.

Szczególnie teatromani i mi oŧnicy kina nie mogĻ narzekaľ na brak nowoŧci. Sceny paŚstwowe, samorzĻdowe i prywatne oraz filmowi dystrybutorzy nadrabiajĻ zaleg oŧci – prezentujĻ produkcje, które by y gotowe, ale nie uda o siň ich przedstawiľ zainteresowanym przed ostatnim lockdownem, albo mia y jedynie nieliczne pokazy. Zasz oŧciom z poprzedniego sezonu towarzyszĻ ŧwieże przedsiňwziňcia. Wszyscy siň spieszĻ, ponieważ panuje obawa, że jeżeli rzĻdzĻcy zdecydujĻ

N 068

siň na kolejne ograniczenia dzia alnoŧci instytucji publicznych, to pierwsze bňdĻ zamykane placówki kulturalne. Bo, jak wiadomo, zachowania odwiedzajĻcych te miejsca to najokropniejszy sposób rozsiewania wirusów... A może po prostu liczba potencjalnych wyborców jest tu znacznie mniejsza niż na przyk ad w wielkopowierzchniowych sklepach.

Szefowie wszystkich instytucji kultury w kraju powtarzajĻ jednym g osem: jesteŧmy dobrze przygotowani do funkcjonowania w pandemii, przestrzegamy wszelkich obostrzeŚ. A wed ug obowiĻzujĻcych rozporzĻdzeŚ, teatry, kina, filharmonie mogĻ udostňpniaľ widzom nie wiňcej niż 75 proc. liczby miejsc na widowni. Do limitu,

Strefa Biznesu JESIEę 2021

zgodnie z obecnymi przepisami, nie wlicza siň osób zaszczepionych (konieczne jest również zak adanie maseczki zas aniajĻcej usta i nos w przestrzeni instytucji, dezynfekcja d oni, czy zachowywanie odstňpów). Niektórzy interpretujĻ to w taki sposób, że mogĻ miejsca pozosta e po zape nieniu 75 proc. widowni, „dope niľ” widzami, którzy zadeklarujĻ siň jako osoby zaszczepione.

Pozostali ciĻgle „dmuchajĻ na zimne”. W instytucjach kultury zdajĻ sobie sprawň, że wszyscy stĻpajĻ po niepewnym gruncie i trudno przewidzieľ, jak bňdzie wyglĻda a sytuacja każdego nastňpnego dnia.

– Nowy sezon zaplanowaliŧmy bez kompromisów, czyli tak, jakbyŧmy poradzili sobie z pan-

Raport Kultura a pandemia

FOT.TOMASZ STAĖCZAK

Jednļ z pierwszych premier nowego sezonu by spektakl „Chcia em byĿ” w Teatrze Powszechnym w odzi z Mariuszem Ostrowskim w roli Krzysztofa Krawczyka

demiĻ – podkreŧla Tomasz Bňben, dyrektor naczelny Filharmonii ódzkiej. – Jednak poprzez doŧwiadczenia minionych miesiňcy nauczyliŧmy siň byľ instytucjĻ elastycznĻ, zarówno jeżeli chodzi o zarzĻdzanie, jak i funkcjonowanie zespo ów artystycznych.

Organizatorzy zaplanowanego na 13-20 listopada w Toruniu 29. Festiwalu Filmowego EnergaCamerimage – który odbňdzie siň w formule hybrydowej – og osili, że zakup kart wstňpu na festiwal w formule stacjonarnej bňdzie możliwy wy Ļcznie dla osób posiadajĻcych certyfikat poŧwiadczajĻcy przyjňcie pe nej dawki szczepionki przeciwko Covid-19. „BiorĻc pod uwagň przewidywania zwiĻzane z nadejŧciem czwartej fali pan-

Organizatorzy festiwalu EnergaCamerimage w Toruniu zapowiedzieli, Ůe karty wstļpu kupiİ tylko osoby zaszczepione

Strefa Biznesu JESIEę 2021

demii koronawirusa w Polsce, a także po uważ nym przeanalizowaniu metod zapewniania bezpieczeŚstwa wdrażanych przez inne miňdzynarodowe festiwale filmowe, zdecydowaliŧmy siň na organizacjň Festiwalu w sposób zapewniajĻ cy maksimum filmowych wrażeŚ przy zachowaniu najwyższych standardów bezpieczeŚstwa” – poinformowali.

Nie ma jeszcze natomiast decyzji dotyczĻcej zainteresowanych ofertĻ biletów jednodniowych i biletów na pojedyncze wydarzenia festiwalu. „Bliżej daty otwarcia Festiwalu i biorĻc pod uwagň panujĻce obostrzenia podejmiemy decyzjň o wprowadzeniu wymogu pe nego zaszczepienia, posiadania statusu ozdrowieŚca lub negatywnego wyniku testu na obecnoŧľ przeciwcia anty-SARS-CoV-2 dla osób zainteresowanych zakupem biletów. Zależy nam na tym, aby zasady sprzedaży by y dostosowane do bieżĻcych warunków w jak najwyższym stopniu” – dodajĻ organizatorzy wydarzenia.

Co istotne, różnie na plany ograniczania publicznoŧci jedynie do osób zaszczepionych reagujĻ sami artyŧci. Brytyjski gitarzysta i wokalista Eric Clapton oŧwiadczy , że nie bňdzie wystň powa na koncertach, gdzie bňdĻ wymagane certyfikaty sanitarne zaŧwiadczajĻce o przyjňciu szczepienia przeciw Covid-19 – w po owie maja muzyk przyzna , że bardzo odchorowa przyjň cie szczepionki. Niedawno jednak artysta „dopuŧci ” siň odstňpstwa od swojej decyzji i wystĻpi w Smoothie King Center w Nowym Orleanie, w którym to mieŧcie obowiĻzuje wymóg, by osoby powyżej 12. roku życia pokazywa y zaŧwiadczenie o szczepieniu lub negatywny wynik testu przed wejŧciem na wydarzenie muzyczne.

Pierwsze duże koncerty Erica Claptona na Wyspach Brytyjskich zapowiedziane sĻ na maj przysz ego roku.

W Polsce podobnĻ decyzjň og osili muzycy zespo u Kult. „Nasza grupa nie bierze udzia u w koncertach, na które bňdĻ wpuszczani tylko ludzie zaszczepieni. Apartheidowi mówimy zdecydowanie nie” – poinformowali artyŧci. Także raper W odi z grupy Molesta Ewenement wyda podobne w treŧci oŧwiadczenie: „ķeby rozwiaľ wszelkie wĻtpliwoŧci w zwiĻzku z pojawiajĻcymi siň informacjami o koncertach i festiwalach przeznaczonych tylko dla osób zaszczepionych, stanowczo informujň, że nie zagram na żadnym takim festiwalu czy koncercie. Stop segregacji!”.

Za to Krystyna Janda zapowiedzia a w rozmowie z JastrzĻb Post: „Ja siň zastanawiam czy w ogóle graľ spektakle z aktorami, którzy nie sĻ zaszczepieni. Ludzie, którzy nie sĻ zaszczepieni, nie powinni chodziľ do pracy”. Także Artur Rojek w jednym z wywiadów wyjaŧni : „Uważam, że imprezy powinny byľ tylko dla osób zaszczepionych. W sytuacji, w której mamy borykaľ siň z kolejnymi odmianami koronawirusa, chcesz przyjŧľ na koncert, musisz siň zaszczepiľ i nie stwarzaľ zagrożenia dla innych. Organizatorzy w innych krajach już zaczňli tak funkcjonowaľ.

Mam nadziejň, że u nas też tak bňdzie i stanie siň to wkrótce czymŧ normalnym, a nie bňdziemy

069

Raport Kultura a pandemia

070

SĻ eksperci, którzy snujĻ czarne wizje czwartej i kolejnych fali pandemii, straszĻc zamkniňciem wszystkiego, sĻ i tacy, którzy uważajĻ, że koronawirusy z nami zostanĻ i powinniŧmy nauczyľ siň z nimi żyľ, traktowaľ jako element codziennoŧci i mieľ wypracowane metody postňpowania w przypadku wzrostu liczby zakażeŚ. Powrót widzów do instytucji kultury ŧwiadczy o tym, że kontakt ze sztukĻ potrzebny jest niema ej grupie spo ecznoŧci w każdych okolicznoŧciach i okresie. Dyscyplina wiňkszoŧci z nich, jak i instytucji kultury, w przestrzeganiu zaleceŚ sanitarnych jest wzorowa. Może wiňc jednak nie zamknĻ?

FOT. FORUM FILM POLAND

raz wiňcej premier ma swoje miejsce jednoczeŧnie lub wy Ļcznie w sieci. Uda o siň jednak powstrzymaľ zakusy portali masteringowych na najnowszĻ ods onň przygód Jamesa Bonda – „Nie czas umieraľ” z Danielem Craigiem. Film trafi do kin 1 paŻdziernika, a czekaliŧmy na ten moment od 2019 roku. PoczĻtkowo prze ożono jĻ po odejŧciu ze stanowiska reżysera Danny’ego Boyle’a. PóŻniej premiera wyznaczona zosta a na kwiecieŚ ubieg ego roku, ale z powodu rozwijajĻcej siň pandemii termin przesuniňto na listopad. JesieniĻ zdecydowano, że widzowie bňdĻ musieli jeszcze poczekaľ. Aż siň doczekali.

Na premierň najnowszych przygód Jamesa Bonda – „Nie czas umieraĿ” z Danielem Craigiem – czekaliťmy od 2019 roku. Film wszed do kin 1 paŸdziernika

FOT. KAROL MAKURAT

o tym trĻbiľ i robiľ z tego sensacjň. Ludzie bňdĻ w koŚcu podchodziľ do tego z wiňkszĻ akceptacjĻ, bez patrzenia na tych, którym siň to nie podoba”.

Ponieważ jedyne, co wiadomo, to, że nie wiadomo, co bňdzie za tydzieŚ, instytucje kultury rozpoczň y nowy sezon z animuszem, wype niajĻc po brzegi terminarze swoich odbiorców. Każ dy weekend od poczĻtku wrzeŧnia to po kilkanaŧcie premier teatralnych w ca ym kraju oraz oko o dziesiňciu premier filmowych w kinach. Mnóstwo wyczekiwanych. Tak by o na przyk ad z jednĻ z pierwszych, już g oŧnych premier tego sezonu, spektaklem „Chcia em byľ” do tekstu i w reżyserii Micha a SiegoczyŚskiego, w Teatrze Powszechnym w odzi. – Próby rozpoczň y siň w ubieg ym roku – opowiada Ewa Pilawska, dyrektor ódzkiego Teatru Powszechnego. – Pierwsza prezentacja mia a odbyľ siň w maju, ale przesunňliŧmy jĻ na wrzesieŚ. RozpoczynajĻc próby, nikt z nas nie pomyŧla nawet o tym, że Krzysztof Krawczyk nie bňdzie móg byľ obecny na prapremierze. Ze wzglňdu na ŧmierľ pana Krzysztofa Krawczyka oraz ze wzglňdu na szacunek dla wdowy, syna i bliskich, zmieniliŧmy termin prapremiery.

Już wy Ļcznie pandemia zaŧ sprawi a, że organizowany przez Teatr Powszechny w odzi lubiany XXVII Miňdzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych odbywa siň w paŻdzierniku – podobnie 39. Festiwal Szkó Teatralnych w odzi. – Gdyby nie pandemia, Miň dzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych odby by siň na poczĻtku roku i tradycyjnie otwiera by korowód polskich festiwali teatralnych – dodaje Ewa Pilawska. – Program nadchodzĻcej edycji jest dostosowany do wysokoŧci dotacji z Urzňdu Miasta odzi, która zosta a zmniejszona o 45 proc. z powodu sytuacji finansowej miasta zwiĻzanej z pandemiĻ. Wychodzimy naprzeciw tej sytuacji, otrzymaliŧmy też zapewnienie, że zmniejszenie dotyczy tylko tegorocznej edycji. Mamy nadziejň, że w ramach kolejnej edycji spotkamy siň z widzami już bez przeszkód w marcu.

W aŧnie popandemicznego ciňcia budżetów przez samorzĻdy instytucje kultury bojĻ siň – obok lockdownu – najbardziej. Co prawda, w adze poszczególnych miast, a i ministerstwo kultury, zapowiadajĻ, że ewentualne zmniejszenia dotacji nie sĻ brane pod uwagň, to przecież ludzie kultury wiele już różnych zapewnieŚ s yszeli. A że oszczňdnoŧci tu i tam sĻ poszukiwane, ukryľ siň nie da. Niektórzy do takich zabiegów zaliczajĻ na przyk ad utworzenie w odzi od 1 lipca nowej instytucji, Miejskiej Strefy Kultury, w którĻ po Ļczonych zostanie piňľ miejskich domów kultury wraz z ich kilkunastoma filiami.

Czas pandemii i rozwój internetowych platform wideo sprawi , że rynek filmowy prawdopodobnie już na sta e bňdzie dzia a w dwóch przestrzeniach. Dystrybutorzy i studia filmowe podtrzymujĻ tradycyjnĻ formň wprowadzania kolejnych tytu ów do kin (szczególnie tych, które majĻ potencja komercyjnych hitów), ale co-

Kazik i zespó Kult zapowiedzieli, iŹ nie zamierzajļ wystňpowaĿ podczas koncertów, na które bňdļ wpuszczani jedynie zaszczepieni

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Czterogwiazdkowy hotel Ambasador Premium zaprasza:

Strefa trendów Rynek wydawniczy

KSIðĭKI Z ODGÓRNð CENð Bez rabatów i promocji. P ał i p acz, bo to dobro kultury.

Kogo trzeba chronił, czytelnika i jego portfel czy w aūcicieli ma ych ksiŌgarni, którzy swojĿ dzia alnoūł gospodarczĿ uwaƁajĿ czŌsto za misjŌ?

Tekst: GraƁyna Kuƀnik

FOT. NADES ANE

072

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Bez wojen cenowych Spora grupa wydawców, hurtowników, detalistów i samych ksiňgarzy uważa, że regulacje cen mogĻ bardziej zaszkodziľ ksiĻżce niż jej pomóc. To poglĻd odwrotny od oczekiwaŚ, jaki w zwiĻzki z ustawĻ majĻ jej autorzy i zwolennicy. PIK już po raz drugi próbuje wprowadziľ jednolite ceny na nowoŧci ksiĻżkowe. Pierwszy raz projekt pojawi siň w 2017 roku, wywo a jednak kontrowersje i zgas ŧmierciĻ naturalnĻ.

- Poprzednie próby wprowadzania regulacji cen na ksiĻżki nie spotka y siň z dobrym przyjň ciem przez wiele podmiotów w branży, ale decydujĻcym czynnikiem ich odrzucenia okazali siň sami czytelnicy - mówi Marek Dobrowolski, dyrektor handlowy Wydawnictwa Nasza Ksiň garnia. - To gremialne sprzeciwy mi oŧników ksiażek najlepiej pokazywa y, o co tak naprawdň w tym chodzi.

PIK to organizacja samorzĻdu gospodarczego dzia ajĻca od 1990 roku, która zrzesza czňŧľ wydawców, niektóre ksiňgarnie, hurtownie, drukarnie i różne firmy powiĻzane z rynkiem ksiĻż ki. Od prawie roku prezesem PIK jest Sonia Draga z Wydawnictwa Sonia Draga z siedzibĻ w Katowicach. Prezes stwierdzi a, że kolejne podejŧcie do ustawy jest potrzebne, bo ,,dotychczasowy tekst projektu wymaga aktualizacji

W czasie pandemii Polacy czytali wiňcej, ksiļŹki kupowaliťmy g ównie w sieci i zmian, uwzglňdniajĻcych wnioski ze ŧrodowiskowych debat oraz dyskusji z kierownictwami ministerstwa kultury i Instytutu KsiĻżki.”

PIK powo uje siň na regulacje cen ksiĻżek w Niemczech, W oszech, Francji czy Hiszpanii, krajów starej Unii. Wed ug PIK, ksiňgarnie w tych paŚstwach nie muszĻ angażowaľ znacznych ŧrodków w prowadzenie ,,wojen cenowych” z dyskontami, sklepami wielkopowierzchniowymi i ze sprzedawcami internetowymi. Czňŧľ tych ŧrodków mogĻ przeznaczyľ na utrzymanie bogatej oferty wydawniczej oraz promocjň czytelnictwa. A w Polsce tylko w ubieg ym roku zamkniňto 240 ksiňgarŚ stacjonarnych.

- Autorzy projektów ustawy powo ujĻ siň na doŧwiadczenia paŚstw, które regulacje cen, w postaci wrňcz klasycznych zmów branżowych, wprowadza y w swoim obiegu gospodarczym od koŚca XIX wieku - komentuje Marek Dobrowolski. - Można powiedzieľ, że albo ktoŧ siň temu podporzĻdkowa , albo wypada z obrotu ksiĻżkĻ. Wtedy takie „zmowy” by y powszechne na rynku, również w wielu innych branżach.

Tak by o w Niemczech, we Francji, w Wielkiej Brytanii czy w krajach skandynawskich.

W paŚstwach, gdzie produkcja i ogólnie biznes zwiĻzany z ksiĻżkĻ rozwija siň najprňżniej na ŧwiecie, móg liczyľ na wyrozumia ego, bo zamożnego klienta. Pierwsi na ŧwiecie zrobili ten krok wydawcy angielscy, zawierajĻc porozumienia gwarantujĻce im sta Ļ cenň sprzedaży w sieci ksiňgarŚ. Dzisiaj jednak Europa w tej kwestii jest podzielona.

Waœny jest kontekst Z czasem, jak podkreŧlajĻ przeciwnicy regulacji cen ksiĻżek, pomys siň zestarza . Porozumienia branżowe kwestionowali ustawodawcy w różnych paŚstwach lub jak w przypadku

Strefa Biznesu JESIEę 2021

FOT. NADES ANE

Kogo trzeba chroniĿ, czytelnika i jego portfel czy w aťcicieli ma ych ksiňgarni, którzy swojļ dzia alnoťĿ gospodarczļ uwaŹajļ czňsto za misjň? A moŹe zostawiĿ problem w asnemu losowi? W czasie pandemii Polacy czytali wiňcej, ksiļŹki kupowaliťmy jednak g ównie w sieci. Bestsellery sļ tam taŚsze nawet o 30-45 proc., na takie obniŹki ksiňgarnie stacjonarne nie staĿ, wiele z nich juŹ siň zamknň# o. Polska Izba KsiļŹki forsuje wiňc projekt „Ustawy o ochronie rynku ksiļŹki”, która ma wprowadziĿ jednolitļ, ustalanļ centralnie cenň nowoťci obowiļzujļcļ przez rok. Pomys budzi ostre dyskusje.

PIK 28 wrzeŧnia organizuje konferencjň branżowĻ, która ma wypracowaľ decyzje o dalszym procedowaniu projektu ustawy. Izba t umaczy, że ma ważne cele; chodzi o ,,ochronň ksiĻżki jako dobra kultury, zapewnienie jej szerokiej i sta ej dostňpnoŧci, wspieranie różnorodnej i ambitnej twórczoŧci literackiej, kszta towanie w aŧciwych postaw czytelnika oraz wspieranie ksiňgarŚ jako miejsc upowszechniania kultury.”

Przeciwnicy ustawy podkreŧlajĻ, że to wznios e s owa, za którymi ukrywa siň drenaż kieszeni czytelnika, żeby utrzymaľ upadajĻce biznesy w aŧcicieli ksiňgarni. Zdaniem oponentów, ksiĻżki i tak sĻ zbyt drogie dla zwyk ego klienta, ratunek to nie wymuszane ceny jak w PRL, ale elastycznoŧľ. ĢmiejĻ siň z iluzji, że ma e ksiňgarnie uratujĻ ambitnĻ literaturň, bo klienci, jak pokazujĻ listy bestsellerów, najczň ŧciej szukajĻ krymina ów, sensacji i rozrywki.

Dosmucaľ siň poważnĻ lekturĻ raczej nie bňdĻ.

FOT. NADES ANE

Strefa trendów Rynek wydawniczy

KsiļŹki dobrem luksusowym?

Niemiec i Francji, takie ustalenia trzeba by o dostosowywaľ do prawa krajowego i unijnego.

- Porozumienia branżowe coraz czňŧciej by y zakazywane - przypomina Marek Dobrowolski. - Proces trwa doŧľ d ugo, w latach 70. i 80.

XX wieku z takich regulacji wycofa o siň jednak kilkanaŧcie paŚstw, w tym nawet pionierzy Brytyjczycy i paŚstwa skandynawskie.

Dzisiaj czňŧľ krajów nadal reguluje ceny ksiĻ żek, wiele tego zaniecha o, reszta nigdy podobnych rozwiĻzaŚ nie wdroży a. S owenia kilka lat temu wprowadzi a ustawň, ale w ubieg ym roku jĻ zawiesi a. Podobnie postĻpi wczeŧniej Izrael, który po bardzo krótkim okresie obowiĻ zywania ustawy wycofa siň z niej ca kowicie.

073

Strefa kultury Muzyka

FOT. GRZESIEK MART

Miejsce orkiestry na estradzie NOSPR zajň o w te wakacje… wielkie rusztowanie

Monumentalny instrument powstaje w sali koncertowej NOSPR Tekst: Aleksandra Szatan Od czasu otwarcia nowej siedziby NOSPR w 2014 roku można by o podziwiaľ zawieszone nad estradĻ rzňdy strzelistych, b yszczĻcych rur u ożonych w faliste wzory.

Choľ konstrukcja wyglĻda a imponujĻco, by a to jedynie makieta organów, których budowň planowano od dawna.

W 2019, pó roku po tym, jak Ewa Bogusz Moore objň a stanowisko dyrektor NOSPR mówi a nam: – TrwajĻ rozmowy, by japoŚski specjalista od akustyki, Yasuhisa Toyota, który mia swój duży udzia w tworzeniu nowej siedziby NOSPR,

074

przyjecha do Katowic. I sprawdzi na nowo to miejsce.

I dalej t umaczy a koniecznoŧľ wizyty pana Toyoty: Jest jeszcze drugi powód do kolejnego kontaktu z panem ToyotĻ. Budujemy organy! Bo to, co PaŚ stwo teraz widzĻ w sali koncertowej, jest atrapĻ.

Od kilku lat budowane sĻ organy, które za rok zaczniemy montowaľ. Potrwa to kolejny rok. PóŻniej, przez parň miesiňcy, bňdziemy je stroiľ.

Instrument skêada siƌ z ponad miliona czƌŭci Już wiadomo, że do jesieni 2021 uda siň dokoŚ czyľ montaż. Ale oddanie instrumentu do użytku

Strefa Biznesu JESIEę 2021

zaplanowane jest na 2022 rok, natomiast pierwszy koncert z jego udzia em odbňdzie siň w styczniu 2023 roku.

– Organy, aż do wynalezienia centrali telefonicznej pod koniec XIX wieku, uznawane by y za najbardziej z ożony mechanizm skonstruowany przez cz owieka – podkreŧla Bogusz-Moore, dyrektor NOSPR. – Nie powinniŧmy siň wiňc dziwiľ, że ich produkcja trwa a kilka lat. Teraz w koŚcu rozpoczynamy montaż tego wspania ego instrumentu, który bň dzie ukoronowaniem ŧwiatowego potencja u naszej sali koncertowej - dodaje dyrektor katowickiej Orkiestry.

MontaŹ kolejnych elementów trwa o do koŚca wrzeťnia, potem czeka d ugi proces intonacji

To bŌdzie jeden z najwiŌkszych instrumentów koncertowych Europy. W NOSPR w Katowicach w lipcu zaczŌ a siŌ budowa organów. Wydawa o Wam siŌ, Ɓe organy sĿ tu od dawna? SkĿd. To by a atrapa.

Nowe organy zajmĿ tyle miejsca, ile piŌtrowy dom i kosztujĿ miliony z otych.

Zaraz po ostatnim koncercie sezonu, który odby siň 18 czerwca, w sali pojawi a siň ekipa budowlana, która zdemontowa a makietň, żeby przygotowaľ miejsce dla d ugo wyczekiwanego, prawdziwego instrumentu.

Na ich zakup, razem z zakupem innych instrumentów (w zamówieniu by a też mowa o takich instrumentach: harfa, tuba, tuby wagnerowskie, euphonium, instrumenty perkusyjne, fortepian solistyczny, obój) potrzeba by o aż 20 milionów z otych.

Wymiary zewnňtrzne instrumentu także robiĻ wrażenie. Wystarczy wspomnieľ, że organy mierzĻ 13 metrów wysokoŧci, sĻ szerokie na 9 metrów, a g ň bokie na 6 metrów.

To oznacza, że majĻ objňtoŧľ porównywalnĻ do piňtrowego domu o powierzchni ponad 150 m kw.

Piszcza ki zajmĻ miejsce dotychczasowej atrapy oraz specjalnie przygotowanĻ przestrzeŚ, która do tej pory ukryta by a za makietĻ prospektu.

Tam również znajdĻ siň mechanizmy sterujĻce i skomplikowany system powietrzny.

Organy dla katowickiej NOSPR zbudowane sĻ w stylu francuskiego symfonizmu, nawiĻzujĻc przy tym do najlepszych europejskich tradycji organmistrzowskich.

Znajduje siň w nich wiele rozwiĻzaŚ inspirowanych legendarnymi instrumentami z katedr w Ro-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

uen czy paryskiej Notre Dame a także osiĻgniňciami romantycznego budownictwa niemieckiego.

Jednoczeŧnie w katowickich organach znajdĻ siň nowoczesne systemy elektromagnetyczne, elektroniczne i ŧwiat owodowe wprowadzajĻce nobliwy instrument do ŧwiata najnowszych technologii.

Instrument sk ada siň z ponad miliona czňŧci, które zosta y wyprodukowane przez s oweŚskĻ firmň Škrabl w porozumieniu z architektem siedziby NOSPR, Tomaszem Koniorem oraz prof. Julianem Gembalskim, organistĻ i organologiem , by ym rektorem Akademii Muzycznej w Katowicach, który jest autorem koncepcji organów NOSPR oraz pe ni rolň eksperta w ca ym projekcie.

075

FOT. GRZESIEK MART

Strefa kultury Muzyka

Na inauguracjň nowego sezonu NOSPR, 7 paŸdziernika zabrzmi IX Symfonia Beethovena z udzia em m.in. Andrzeja Lamperta, Ewy Tracz i Szymona Komasy w roli solistów. SprzedaŹ biletów na poszczególne koncerty rozpoczň a siň 14 wrzeťnia.

– Organy dla NOSPR to wyjĻtkowy instrument.

Takie konstrukcje powstajĻ raz na dziesiňľ – dwadzieŧcia lat” – mówi Anton Škrabl, za ożyciel firmy, która dotychczas wyprodukowa a ponad 400 instrumentów na ca ym ŧwiecie.

Jeden z nich jest już w Katowicach od kilku lat – znajduje siň w auli Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego.

Po etapie bardzo spektakularnie postňpujĻ cych robót zwiĻzanych z demontażem makiety organów, a potem montażem najwiňkszych piszcza ek w aŧciwego instrumentu wszyscy zaangażowani w ten projekt przeszli w fazň nieco mniej widowiskowĻ, ale równie istotnĻ: montaż elementów manua ów oraz traktury .

To tysiĻce czňsto drobnych, niezwykle precyzyjnie zaprojektowanych i wykonanych elementów, dziňki którym organy bňdĻ piňknie brzmieľ i p ynnie dzia aľ. Wiňksza czňŧľ instrumentu, Ļcznie z najbardziej widowiskowym elementem – prospektem, mieszczĻcym piszcza ki tworzĻce architektonicznĻ oprawň instrumentu, zostanie ukoŚczona już we wrzeŧniu tego roku.

Dlaczego wakacje tego roku zosta y wybrane na montaż organów?

- Montaż organów w sali koncertowej stanowi w pewnym sensie zakoŚczenie procesu budowy obecnej siedziby NOSPR. To ogromne przedsiň wziňcie. Instrument zosta zbudowany w S owenii, w pracowni firmy Škrabl i sk ada siň z ponad miliona czňŧci. Trzeba by o kilkunastu wielkich ciň żarówek, żeby przewieŻľ do nas wszystkie elementy i trzech miesiňcy wytňżonej pracy, żeby wszystko z ożyľ w ca oŧľ w sali koncertowej. Spňdzamy to lato bardzo aktywnie –– mówi Ewa Bogusz-Moore, dyrektor naczelna i programowa NOSPR. Przyznaje też, że montaż organów wymaga pe nej dostňpnoŧci sali koncertowej, dlatego moż na to zadanie realizowaľ tylko w przerwie miňdzy sezonami koncertowymi.

– Podobnie jest z intonacjĻ organów – to również czasoch onny proces, który może byľ realizowany tylko wtedy, kiedy w sali koncertowej nic siň nie dzieje. Na to poŧwiňcimy kolejne lato, od lipca do wrzeŧnia 2022 roku. Sami niecierpliwie wyglĻdamy momentu, kiedy nasze organy zabrzmiĻ po raz pierwszy, bo otworzy to przed nami zupe nie nowe możliwoŧci, jeŧli chodzi o prezentowa-

076

ny repertuar czy zapraszanie artystów, z którymi dotĻd nasza publicznoŧľ nie mia a okazji siň spotkaľ. Na pierwszy koncert z wykorzystaniem organów w NOSPR przyjdzie nam jeszcze trochň poczekaľ, ale zapewniam, że warto – dodaje Ewa Bogusz-Moore.

Nowy sezon NOSPR jest pe en atrakcji Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia opublikowa a już program koncertów na nowy sezon. W ciĻgu najbliższych miesiňcy w Katowicach wystĻpiĻ m.in Daniel Barenboim, Bomsori Kim, Grigorij Soko ow i Philippe Herreweghe.

Jednak tegoroczny program NOSPR to nie tylko plejada najwiňkszych gwiazd – to również odważ na odpowiedŻ na zmiany zachodzĻce w ŧwiecie muzyki.mi.

Trzy sztandarowe serie koncertów abonamentowych NOSPR siňgajĻ w tym roku po najwiňksze pozycje repertuaru symfonicznego. Na inauguracjň zabrzmi IX Symfonia Beethovena z udzia em m.in. Andrzeja Lamperta, Ewy Tracz i Szymona Komasy w roli solistów.

Równie ciekawie zapowiada siň grono dyrygentów goŧcinnych, którzy w najbliższym czasie poprowadzĻ orkiestrň. Cieszy czňsta obecnoŧľ Lawrence’a Fostera, który w zesz ym sezonie nie móg zadyrygowaľ wszystkich zaplanowanych koncertów ze wzglňdu na pandemiň. Na podium dyrygenckim regularnie pojawiaľ siň bňdzie również I dyrygent goŧcinny NOSPR Domingo Hindoyan, w którego interpretacji us yszymy m.in.

Stabat Mater Rossiniego (10.12.2021).

Uwagň zwraca różnorodnoŧľ zaproszonych dyrygentów – obok uznanych i doŧwiadczonych artystów, jak Pinchas Steinberg czy Simone Young, zobaczymy wiele m odych dyrygentek i dyrygentów, którzy szturmem podbijajĻ ŧwiatowe estrady. Bez wĻtpienia do tego grona należy Angus Webster - 22-latek, który kszta ci siň pod okiem Esy-Pekki Salonena a także Rebecca Tong i Lina Gonzales-Granados - laureatki prestiżowego konkursu „La Maestra” w Paryżu. To nie jedyne dyrygentki, które stanĻ w tym sezonie na podium – oprócz nich zobaczymy m.in. pochodzĻcĻ z Estonii Anu Tali oraz Martň GardoliŚskĻ.

– W europejskich salach koncertowych zaledwie 6 na 100 goŧcinnych dyrygentów to kobiety. Jeszcze 15 lat temu nikogo by to nie zdziwi o.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Jednak dziŧ taka sytuacja jest trudna do zrozumienia, ponieważ na rynku muzycznym mamy naprawdň wiele doskona ych dyrygentek. To artystki wprowadzajĻce do ŧwiata muzyki bardzo cennĻ różnorodnoŧľ, którĻ chcemy PaŚstwu pokazaľ w NOSPR - zapowiada Ewa Bogusz-Moore.

Gwiazdorskie nazwiska ozdobiĻ nie tylko plakaty koncertów abonamentowych. Jednym z najbardziej wyczekiwanych wydarzeŚ sezonu bňdzie specjalny koncert z okazji 80. urodzin Lawrence’a Fostera, podczas którego jako solista wystĻpi Daniel Barenboim (23.10.2021). Podczas koncertów serii Muzyka Dawna zagrajĻ natomiast takie zespo y jak Les Arts Florissants (23.01.2022) i Orchestre des Champs-Elysées pod batutĻ Philippe Herreweghe, który poprowadzi francuski zespó oraz ŧpiewaków Collegium Vocale Gent w wykonaniu oratorium Chrystus na Górze Oliwnej Beethovena (18.03.2022).

WyjĻtkowo różnorodnie zapowiada siň także program koncertów serii JazzKLUB. Zobaczymy takie legendy gatunku, jak Jan Ptaszyn Wróblewski, jednak w zdecydowanej wiňkszoŧci cykl wype niĻ koncerty wiodĻcych artystów dzisiejszej, progresywnej sceny jazzowej z takimi artystami jak Jaimie Branch, Collocutor, Moon Hoax czy O.N.E Quintet na czele.

Katowicka sala NOSPR bňdzie jednym z pierwszych przystanków na tryumfalnej trasie koncertowej zwyciňzcy tegorocznego Konkursu Chopinowskiego.

JesieniĻ, w ramach serii Po mistrzowsku zobaczymy aż czterech laureatów konkursu. Pozosta e koncerty cyklu również wype ni muzyka fortepianowa w różnych ods onach – z recitalami solowymi wystĻpiĻ m.in. Grigorij Soko ow (16.03.2022), Garrick Ohlsson (3.12.2021) oraz Piotr Orzechowski „Pianohooligan” (13.03.2022).

Po raz pierwszy us yszymy w NOSPR również laureatów programu Echo Rising Stars. To wybitni m odzi artyŧci, których potencja zosta doceniony przez dyrektorów najważniejszych sal koncertowych w Europie, tworzĻcych organizacjň ECHO Otwarta sprzedaż biletów na koncerty sezonu 2021/2022 rozpoczň a siň 14 wrzeŧnia.

Strefa zdrowia Zadbaj o siebie

Proktolog: Nie lekcewaƁ dolegliwoūci, one same nie przejdĿ Rozmawiamy z dr. hab. n. med. Micha em Mikiem, prof. Uniwersytetu Medycznego, konsultantem wojewódzkim w dziedzinie chirurgii ogólnej, specjalistļ chirurgii ogólnej i onkologicznej, proktologiem.

Jest Pan proktologiem. Nie kaƁdy s ysza o tej dziedzinie medycyny. Kogo leczy proktolog?

Proktolog leczy pacjentów z chorobami dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli jelita grubego i odbytu. Do chorób leczonych przez proktologa należĻ m. in. choroba hemoroidalna, przetoki oko oodbytnicze, zaburzenia czynnoŧciowe takie jak nietrzymanie stolca i gazów. Proktologia to również leczenie pacjentów z chorobami nowotworowych, jakimi sĻ rak jelita grubego i odbytnicy oraz rak odbytu. ProktologiĻ w naszym kraju najczňŧciej zajmujĻ siň chirurdzy.

Kto szuka u Pana porady? Czy pacjenci nie wstydzĿ siŌ opowiadał o swoich dolegliwoūciach?

Choroby, którymi siň zajmujň, sĻ bardzo czňste, na przyk ad choroba hemoroidalna, potocznie nazywana żylakami odbytu, dotyczy 50 proc. populacji po 50. roku życia. Objawy nietrzymania stolca czy gazów mogĻ dotyczyľ nawet do 10 proc. populacji, w tym najczňŧciej kobiet. PrawdĻ jest, że mówienie o tych dolegliwoŧciach jest dla chorych bardzo krňpujĻce. Do proktologa zg aszajĻ siň zarówno kobiety, jak i mňżczyŻni. Najczňŧciej sĻ to chorzy w ŧrednim wieku, ale także osoby m ode.

Czy pacjenci z powodu wstydu zaniedbujĿ te choroby?

Myŧlň, że w dużej mierze tak. Nie leczĻ ich też dlatego, że nie bardzo wiedzĻ, do kogo mieliby siň zg osiľ i jakĻ diagnostykň muszĻ przeprowadziľ.

Czňŧľ pacjentów uważa, że te dolegliwoŧci przejdĻ same. Tymczasem zaburzenie czynnoŧci, jakim jest nietrzymanie stolca, samo nie przejdzie.

Tak jak już wspomnia em, dotyczy ono g ównie kobiet, najczňŧciej tych, które w przesz oŧci rodzi y dzieci. Pacjentki po porodzie mogĻ nie odczuwaľ zaburzeŚ trzymania, rozwijajĻ siň one dopiero w okresie menopauzy, wtedy aktywnoŧľ hormonalna wygasa, co ma wp yw na os abienie miňŧni miednicy. Zdarza siň, że podobne objawy pojawiajĻ siň też po urazach, czy zabiegach w okolicy odbytu, ale także w niektórych zaburzeniach neurologicznych czy metabolicznych jak np. cukrzyca.

Co wiŌc powinno nas sk onił do wizyty u Pana i szukania pomocy?

NiewĻtpliwie sygna em alarmowym jest zawsze krwawienie z odbytu, ale także dolegliwoŧci bólowe. Jeżeli pacjent zauważa niekontrolowany wyciek z odbytu, objawy nietrzymania gazów i stolca, to także powinien skonsultowaľ to z proktologiem.

Nie należy siň krňpowaľ, mamy duże możliwoŧci diagnostyki oraz różne metody terapii. Badaniem, które pozwala oceniľ nasilenie objawów i okreŧliľ stropieŚ zaburzeŚ czynnoŧci miňŧni zwieraczy u chorych z cechami nietrzymania stolca, jest manometria anorektalna.

Na czym to badanie polega?

Manometria jest przede wszystkim badaniem zupe nie niebolesnym, trwa kilkanaŧcie minut, nie wymaga też od pacjenta żadnego przygotowania. Podczas manometrii anorektalnej dokonujemy pomiaru wydolnoŧľci aparatu zwieraczowego odbytu. Pacjentowi zak adana jest niewielka, plastikowa sonda zakoŚczona gumowym balonikiem. Nastňpnie prosimy chorego o wykonywanie prostych ľwiczeŚ takich jak zaciŧniňcie miňŧni w taki sposób, jakby chcia wstrzymaľ stolec czy o kaszlniňcie. To normalne zachowania, które nie sĻ ani krňpujĻce ani bolesne. Staramy siň zawsze, aby badanie wykonywane by o w warunkach zmniejszajĻcych stres chorego. Dziň ki manometrii jesteŧmy w stanie sprawdziľ, czy dzia ajĻ i jak dzia ajĻ miňŧnie zwieracze odbytu, czy u pacjenta sĻ zachowane odruchy neurologiczne w tej okolicy. Jeżeli ich nie ma, możemy podejrzewaľ uszkodzenie przewodnictwa nerwowego.

A jeūli okaƁe siŌ, Ɓe uszkodzone sĿ zwieracze odbytu, to co wtedy?

Jeŧli wykryjemy takie nieprawid owoŧci, rozpoczynamy wówczas pog ňbionĻ diagnostykň lub od razu terapiň. Przede wszystkim leczymy pacjenta zachowawczo, dobierajĻc mu odpowiedniĻ dietň oraz zalecamy ľwiczenia. Istnieje grupa ľwiczeŚ, do których wykorzystuje siň metodň biofeedback, czyli biologiczne sprzňżenie zwrotne. Pod kontrolĻ specjalisty, pacjent uczy siň, w jaki sposób ľwiczyľ miň ŧnie zwieraczy i jak prawid owo powtarzaľ ľwiczenia. Dziňki tej metodzie terapeuta z użyciem specjalnego sprzňtu wypracowuje pewien prawid owy i dostosowany do pacjenta wzorzec ľwiczeŚ, który chory wielokrotnie powtarza. To pozwala pacjentowi wzmocniľ nie tylko miňŧnie zwieraczy, ale także miňŧnie miednicy. Metoda jest skuteczna, ale efekt jest wprost proporcjonalny do zaangażowania pacjenta i jego determinacji, bo to pacjent musi ľwiczyľ i powtarzaľ ľwiczenia.

FOT. ARCHIWUM PRYWATNE

Rozmawia a Matylda Witkowska

Dr hab. n. med. Micha Mik, prof. UM, chirurg proktolog pod uwagň kobiety i mňżczyzn Ļcznie. Objawami mogĻ byľ krwawienie z odbytu, pojawienie siň ŧluzu w stolcu, naprzemienne biegunki i zaparcia oraz dolegliwoŧci bólowe. Te jednak w chorobach onkologicznych pojawiajĻ siň bardzo póŻno. Dlatego nie czekajmy, aż coŧ nas zacznie boleľ, ale starajmy siň zg aszaľ profilaktycznie do lekarza na badania.

Od wielu lat prowadzony jest w naszym kraju program badaŚ przesiewowych raka jelita grubego.

Na kolonoskopiň profilaktycznĻ powinny zg aszaľ siň osoby bez żadnych dolegliwoŧci, tym badaniem możemy wykryľ chorobň we wczesnej jej fazie.

Jakie sĿ szanse na wyleczenie nowotworu jelita grubego?

We wczesnej fazie choroby można wyleczyľ pacjenta ca kowicie, natomiast jeŧli wykryta jest ona w zaawansowanym stadium, to niestety udaje siň pomóc znacznie mniej niż po owie chorych.

Jakie jeszcze choroby leƁĿ w krŌgu zainteresowaŞ proktologa?

Do tych chorób należy wspomniana już choroba hemoroidalna, bardzo czňsto dotykajĻca wspó czesne spo eczeŚstwa. Zajmujemy siň też wypadaniem odbytnicy, czyli wysuwaniem siň jelita grubego na zewnĻtrz, które najczňŧciej wymaga operacji. Leczymy też ŧwiĻd odbytu, szczeliny odbytu i przetoki oko oodbytnicze.

Co powinniūmy zapamiŌtał o chorobach proktologicznych?

Najbardziej niepokojĻcym objawem jest krwawienie z odbytu. To zawsze musi zapaliľ nam czerwonĻ lampkň w g owie i wymóc kontrolň u lekarza, najlepiej u specjalisty. Pamiňtajmy, żeby siň przy tym nie krňpowaľ. Jeŧli ktoŧ zauważy u siebie problem z nietrzymaniem stolca czy wiatrów, wyciek z okolicy odbytu czy bóle - powinien zg osiľ siň do proktologa.

My jako lekarze zawsze apelujemy, żeby nie szukaľ porad tylko wŧród znajomych i nie opieraľ swojej diagnostyki i leczenia na informacjach znalezionych w internecie, tylko od razu zg osiľ siň do specjalisty.

Schorzenia odbytu to teƁ choroby onkologiczne. CzŌsto siŌ one zdarzajĿ?

Choroby nowotworowe jelita grubego i odbytnicy to drugi najczňstszy nowotwór, jeŧli weŻmiemy

Strefa Biznesu JESIEę 2021

077

Strefa zdrowia Rozmowa

Rehabilitacja pocovidowa jest jak turbodo adowanie dla organizmu Zdrowy styl Ɓycia i dostarczanie naturalnych produktów moƁe skrócił czas regeneracji po COVID-19 i zmniejszył zmŌczenie. Takie zmŌczenie to szeroki problem, wystŌpujĿcy nie tylko po COVID-19, ale takƁe po innych chorobach czy po przepracowaniu – mówi dr n. med. Micha Chudzik, kardiolog z Uniwersytetu Medycznego w odzi, koordynator programu Stop-Covid.

Rozmawia Matylda Witkowska

Prowadzi pan niedawno badania nad czĿsteczkĿ 1-MNA i moƁliwoūciami jej wykorzystania w zwalczaniu d ugotrwa ych skutków COVID-19. SkĿd ten pomys ?

Istotnym problem pacjentów po COVID-19 jest zespó przewlek ego zmňczenia. Nie mamy stuprocentowej pewnoŧci, jaki jest jego mechanizm, ale wiemy, że wynika on z wielu zaburzeŚ. Jest zwiĻzany z przewlek ym zapaleniem, mikrozakrzepami oraz pewnymi brakami energetycznymi. Do jego leczenia trzeba wiňc znaleŻľ zwiĻzek, który by wp ywa jednoczeŧnie na wszystkie te elementy. Nie da siň rozwiĻzaľ problemu jednym suplementem czy witaminĻ. SzukajĻc możliwoŧci natrafi em na informacjň o czĻstce 1-MNA.

Jakie sĻ wyniki badaŚ nad 1-MNA u osób po zakażeniu koronawirusem?

Chcieliŧmy zobaczyľ, czy podawanie czĻsteczki 1- MNA przyniesie efekty u pacjentów po COVID-19, u których dominujĻ cĻ dolegliwoŧciĻ jest zmňczenie. Podzieliŧmy naszych pacjentów na dwie grupy. Pierwszej zaproponowaliŧmy, by przyj-

078

Strefa Biznesu JESIEę 2021

FOT. ARCHIWUM PRYWATNE

Co to za czĿsteczka?

1-MNA jest naszym metabolitem. Sami tň czĻstkň wytwarzamy w wĻtrobie z witaminy B3, może też byľ organizmowi dostarczana. Jest bowiem obecna w zielonej herbacie i glonach wakame. Każdy chyba s ysza , że zarówno zielona herbata, jak i morskie wodorosty sĻ sk adnikami diety zapewniajĻcej d ugie życie i zdrowie JapoŚczykom. Wiemy już, także z polskich badaŚ, że czĻstka ta potrafi chroniľ nasz ŧródb onek naczyniowy, wywarzajĻc tlenek azotu, który rozszerza nasze ma e naczynia. 1-MNA dzia a przeciwzapalne i – co najważniejsze – potrafi aktywowaľ enzymy, które majĻ dobry wp yw na wyd użanie naszego życia.

Strefa zdrowia Rozmowa

Oko o 30 proc. zakażonych, nawet po agodnym przebiegu infekcji, zmaga siň z powik aniami po zachorowaniu, nawet przez kilka tygodni.

Czňstymi powik aniami sĻ: zmňczenie, os abienie, dusznoŧľ, kaszel, zaburzenia koncentracji i pamiňci, zaburzenia snu, zaburzenia wňchu i smaku, ból miňŧni i stawów, bóle g owy.

Niestety blisko 60 proc. pacjentów nie wie, że jest możliwoŧľ zapisania siň na rehabilitacjň po przejŧciu COVID-19, w ramach ŧrodków Narodowego Funduszu Zdrowia.

mowa a ten suplement przez okres miesiĻca. Druga grupa, porównywalnie chora, czyli z takĻ samĻ masĻ cia a, parametrami dusznoŧci i wysycenia tlenem, nie dostawa a jej. Po miesiĻcu wykonaliŧmy medyczny test wydolnoŧci. Chorzy przez 6 minut maszerowali po korytarzu, a my mierzyliŧmy dystans. Grupa przyjmujĻca suplement okaza a siň w sposób istotnie statystyczny sprawniejsza. 92 proc. pacjentów po suplementacji 1-MNA przemaszerowa o d uższy dystans, podczas gdy w grupie kontrolnej by o to tylko 60 proc. Także bardzo zmňczonych pacjentów by o zdecydowanie mniej wŧród osób przyjmujĻcych preparat.

A mg y mózgowe? ZostajĿ z nami?

W ciĻgu szeŧciu miesiňcy u wiňkszoŧci pacjentów przechodzĻ. Ale u czňŧci niestety nadal zostajĻ. Jest też sugestia, że pacjenci po COVID-19 z zaburzeniami wňchu, smaku i mg Ļ mózgowĻ bňdĻ narażeni na wiňksze ryzyko demencji. To zaŧ wymaga ich sta ej obserwacji. Choroby demencyjne potrafimy tylko – i aż – opóŻniaľ, ale nie umiemy ich zatrzymaľ i leczyľ. Dlatego pacjent z mg Ļ mózgowĻ powinien zg osiľ siň do poradni zajmujĻcej siň powik aniami pocovidowymi. Potrzebna jest mu dobra rehabilitacja, dietetyka i opieka psychologa.

Co z tych badaŞ wynika dla spo eczeŞstwa?

To kolejny sygna , żeCzĻsteczka 1-MNA jest w takich sytuacjach bardzo ciekawym rozwiĻzaniem. Dzia a w sposób kompleksowy: przeciwzapalnie, poprawia mikrokrĻżenie i zwiňksza produkcjň enzymów, które poprawiajĻ energetykň naszych komórek. Wiemy też, że jeŧli ktoŧ nie ma możliwoŧci, by przyjĻľ ten sk adnik naturalnie, zostaje mu suplementacja.

ZmŌczenie pocovidowe mija?

To najczňstszy problem po infekcji, ale stosunkowo dobrze sobie z nim radzimy. Musi jednak szeroko byľ zastosowana fizjoterapia i rehabilitacja. Nie może byľ skierowana punktowo, jedynie na poprawň oddychania czy si y nóg. COVID-19 może atakowaľ każdy narzĻd i każde naczynie, dlatego w czasie rehabilitacji trzeba to wszystko odbudowaľ. Czasem trzeba siň wspomóc sprzňtami, np. prowadzĻc terapiň mitochondrialnĻ, czyli oddychanie powietrzem z niskĻ zawartoŧciĻ tlenu. Potrzebne jest też wsparcie psychologa i dietetyka. Ale widaľ efekty. Można powiedzieľ, że rehabilitacja to takie turbodo adowanie. Chory, który mňczy siň szeŧľ miesiňcy po COVID-19, w poradni w ciĻgu 6-8 tygodni jest w stanie to odwróciľ.

W badaniu pacjenci przyjmowali 1-MNA pod kontrolĿ lekarza. Czy moƁemy sobie sami kupił czĿsteczkŌ i zaaplikował?

To suplement, sprzedawany bez recepty. W naszej ocenie możemy samodzielnie kupiľ i przyjĻľ rekomendowanĻ dawkň suplementacyjnĻ, czyli jednĻ tabletkň dziennie. Ale jeŧli ktoŧ czuje siň bardzo zmňczony i potrzebuje wiňkszej dawki, to wymaga już konsultacji lekarskiej.

Mówi pan o zaletach suplementacji. Tymczasem wciĿƁ s yszy siŌ, Ɓe naduƁywamy suplementów. Nie ykamy ich za duƁo?

Zdecydowanie tak. Dlatego podkreŧla em, że idealnie by oby czerpaľ tň czĻsteczkň z produktów naturalnych, takich jak zielona herbata czy morskie glony. Ale w okresach dużego tempa pracy, gdy nie mamy czasu, żeby np. zaparzaľ zielonĻ herbatň w optymalnych 80 stopniach, suplementy sĻ dobrym rozwiĻzaniem. Na przyk ad jeŧli ktoŧ odczuwa zespó zmňczenia, to może wziĻľ czĻsteczkň 1-MNA, witaminň D3 i w dalszej kolejnoŧci koenzym Q. Ale ważne, żebyŧmy wybierali dwa, najwyżej trzy najlepsze dla nas w danej chwili suplementy i nie brali wszystkiego, co jest dostňpne na pó ce. Każdy suplement podany w nadmiarze, bňdzie dzia a niekorzystnie, podobnie jak podawana w nadmiarze dowolna witamina.

Czyli majĿc dolegliwoūci warto skorzystał z pomocy specjalistycznej poradni?

Zdecydowanie tak.

Co wiemy już o syndromie pocovidowym? Czym siň objawia i kiedy mija?

Niestety procentowo przybywa pacjentów, u których objawy utrzymujĻ siň d użej niż trzy miesiĻce po infekcji. U czň ŧci chorych dolegliwoŧci zostajĻ, choľ minĻ już prawie rok od ich choroby. Najd użej utrzymujĻ siň zaburzenia wňchu i smaku. I najtrudniej siň je leczy. W tej sytuacji poprzestawiane sĻ szlaki ĻczĻce znajdujĻce siň w jamie ustnej i nosie zmys y powonienia i smaku z odpowiednimi oŧrodkami w mózgu. To sĻ miliony nerwów, podobnych do malutkich niteczek, które w chorobie zosta y pomieszane. Pacjent wĻ cha na przyk ad kwiaty, a impuls p ynie do obszaru mózgu, który odbiera zapach smrodu. Niektórzy pacjenci skarżĻ siň, że ciĻgle czujĻ cebulň. To dlatego, że wszystkie zapachy kierowane sĻ receptora odpowiadajĻcego za zapach cebuli. Trudno jest to odwróciľ, choľ pojawi y siň pierwsze próby leczenia tych pacjentów dawkami witaminy B1, B6 i B12. Ale mówimy tu o dawkach leczniczych. To już nie jest suplementacja.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Witamina d ugowiecznoŧci z odzi 1-MNA (1-metylonikotynamid) to czĻsteczka powstajĻ ca w organizmie z witaminy B3, ale jest też obecna m.in. w zielonej herbacie i glonach wakame. Przez dziesiňciolecia uznawano, że substancja ta nie ma dużego znaczenia dla organizmu. Jednak ódzcy naukowcy z Politechniki ódzkiej i Uniwersytetu Medycznego odkryli jej niezwyk e w aŧciwoŧci. 1-MNA zyska a przydomek „witaminy d ugowiecznoŧci”, wed ug badaŚ ma bowiem wyd użaľ ludzkie życie.

CzĻsteczka wp ywa korzystnie na komórki ŧródb onka naczyniowego i tym samym wspiera uk ad sercowonaczyniowy. Wiadomo, że ma dzia anie przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, przeciwmiażdżycowe.

Zastosowanie czĻsteczki zosta o opatentowane przez ódzkĻ firmň Pharmena S.A., która produkuje z jej udzia em suplementy diety. Badania nad jej kolejnymi zastosowaniami nadal trwajĻ.

Jedno z badaŚ przeprowadzi ze swoim zespo em dr Micha Chudzik, kardiolog z Uniwersytetu Medycznego w odzi, koordynator programu rehabilitacyjnego Stop-Covid prowadzonego przez Fundacjň Cardica. Program przeznaczony jest dla pacjentów po koronawirusie, finansowany przez NFZ. Leczenie prowadzone jest w Szpitalu Ģw. Rodziny w odzi i Centrum Medycznym Boruta w Zgierzu. (stopcovid.pl). Dr Micha Chudzik prowadzi też badania nad d ugofalowymi skutkami COVID-19, m.in. wraz z lekarzami z Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki bada d ugofalowe skutki COVID-19 u dzieci.

079

Strefa jutra Innowacje w leczeniu

RozwijajĿ innowacyjne terapie GdaŞska spó ka za oƁona przez pracowników GdaŞskiego Uniwersytetu Medycznego rozwija metody leczenia cukrzycy i stwardnienia rozsianego. Firma jeszcze w tym roku chce zadebiutował na warszawskiej gie dzie.

Tekst: Mateusz Tkarski pó ka PolTREG jest innowacyjnĻ firmĻ biotechnologicznĻ rozwijajĻcĻ terapie z wykorzystaniem komórek T regulatorowych w leczeniu cukrzycy typu 1 oraz stwardnienia rozsianego. Firma wywodzi siň z GdaŚska. Powsta a w 2015 roku jako spin-off z GdaŚskiego Uniwersytetu Medycznego. Za ożycielami i znaczĻcymi akcjonariuszami spó ki sĻ prof. dr hab. n. med. Piotr Trzonkowski, prof. dr hab. n. med. Ma gorzata Myŧliwiec oraz prof. dr hab. n. med. Natalia Marek-Trzonkowska.

Strategia spó ki zak ada rozwój platformy do terapii opartych na zastosowaniu TREG w leczeniu chorób autoimmunologicznych i osiĻ gniňciu pozycji jednego z liderów takich terapii na ŧwiecie.

Metoda TREG daje szanse pacjentom na leczenie chorób autoimmunologicznych, na które wspó czesna medycyna nie oferuje jeszcze leczenia zmieniajĻcego przebieg choroby, jak w np. w przypadku cukrzycy typu I (niezaspokojona potrzeba medyczna). W przypadku innych chorób o pod ożu autoimmunologicznym, takich jak stwardnienie rozsiane, terapia TREG może

S 080

przynieŧľ korzyŧci pacjentom, którzy nie wykazujĻ znaczĻcej poprawy po zastosowaniu dostňpnych obecnie leków.

Oferta publiczna pomoœe sfinansowaƔ dalsze badania Komisja Nadzoru Finansowego ma już prospekt oferty publicznej akcji gdaŚskiej firmy. Debiut na rynku regulowanym Gie dy Papierów Wartoŧciowych w Warszawie SA planowany jest pod koniec tego roku. Ģrodki z oferty publicznej zostanĻ przeznaczone na finansowanie obecnych projektów badawczo-rozwojowych zwiĻzanych z kolejnymi etapami badaŚ klinicznych nad terapiĻ leczenia cukrzycy typu 1 u dzieci oraz terapiĻ stwardnienia rozsianego.

- Zdecydowaliŧmy siň na emisjň akcji w drodze oferty publicznej i wejŧcie na GPW, aby pozyskaľ ŧrodki finansowe na przeprowadzenie kolejnych etapów badaŚ klinicznych, zarówno dla terapii cukrzycy typu 1, jak i terapii stwardnienia rozsianego i doprowadziľ je do momentu, kiedy bňdzie możliwe zawarcie umów partneringowych, prawdopodobnie na etapie zaawansowanego lub zakoŚczonego badania II/III fazy – mó-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

wi Mariusz Jab oŚski, cz onek zarzĻdu PolTREG SA. - Skupiamy siň na leczeniu chorób autoimmunologicznych, czyli takich, w których chorobň wywo uje b ňdne dzia anie naszego uk adu odpornoŧciowego atakujĻcego w asne tkanki.

Opracowaliŧmy innowacyjnĻ platformň leczenia takich chorób w oparciu o limfocyty T regulatorowe. To ma a grupa limfocytów majĻca zdolnoŧľ zatrzymania autoagresji uk adu odpornoŧciowego. Jako pierwsi na ŧwiecie wprowadziliŧmy tň terapiň w chorobie, przeszczep przeciw gospodarzowi po przeszczepie szpiku. Natomiast w spó ce rozwinňliŧmy tň metodň dla pacjentów ze ŧwieżo zdiagnozowanĻ cukrzycĻ typu 1. U tych chorych czňsto liczba limfocytów T regulatorowych jest zbyt ma a lub nie docierajĻ one do trzustki w odpowiednim momencie.

Może to prowadziľ do sytuacji, w której w asne komórki uk adu odpornoŧciowego niszczĻ komórki trzustki produkujĻce insulinň. W opatentowanej metodzie TREG pobiera siň w asne komórki chorego, namnaża siň je w laboratorium i ponownie podaje pacjentowi. ZwiňkszajĻc liczbň komórek TREG w organizmie, osoby ze ŧwieżo zdiagnozowanĻ cukrzycĻ typu 1 majĻ szansň

Strefa jutra Innowacje w leczeniu zakoŚczeniu przygotowaŚ do kolejnych faz badaŚ klinicznych docelowo liczyľ bňdzie ok. 40 osób.

Prace nad wykorzystaniem TREG w leczeniu cukrzycy typu 1 rozpoczň y siň już w 2006 r. na GdaŚskim Uniwersytecie Medycznym i by y prowadzone m.in. przez za ożycieli PolTREG. Prowadzone w kolejnych latach badania wykaza y skutecznoŧľ opracowanych rozwiĻzaŚ, co doprowadzi o do za ożenia spó ki.

FOT. 123RF

Cel: skuteczne leczenie i miejsce wŭród ŭwiatowych liderów

na chociażby czňŧciowe zachowanie funkcji trzustki – mówi prof. dr hab. n. med. Piotr Trzonkowski, prezes zarzĻdu, wspó za ożyciel i akcjonariusz PolTREG SA. – Obecnie nie ma na ŧwiecie żadnego zarejestrowanego leku, który dzia a by przyczynowo w terapii ŧwieżo zdiagnozowanej cukrzycy typu 1, dlatego mamy ogromnĻ niezaspokojonĻ potrzebň medycznĻ w skali globalnej. Widzimy dużĻ szansň na opracowanie prze omowej terapii, która od strony klinicznej jest już mocno zaawansowana, z relatywnie dużĻ liczbĻ przebadanych pacjentów. Dostrzegamy olbrzymi potencja , zarówno kliniczny, jak i komercyjny w terapiach z wykorzystaniem komórek T regulatorowych (TREG) – dodaje Piotr Trzonkowski.

Wêasne laboratorium i wiƌkszy zespóê naukowy Spó ka finansuje realizacjň projektów badawczo-rozwojowych w oparciu o granty oraz ŧrodki pozyskane od prywatnych inwestorów. Dotychczas pozyska a z grantów ok. 22,8 mln z , z czego 12,2 mln z na rozwój metody TREG. Firma rozwija także w asne zaplecze badawczo-rozwojowe. W tym roku rozpoczň y siň prace

nad stworzeniem w asnego, nowoczesnego laboratorium, na którego powstanie Spó ka pozyska a dofinansowanie ze ŧrodków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Planowane nak ady inwestycyjne wynoszĻ 23,7 mln z , a kwota dofinansowania to 10,6 mln z . Czňŧľ nak adów na inwestycjň zostanie pokryta ze ŧrodków w asnych.

ZakoŚczenie budowy laboratorium i jego wyposażenie nastĻpi do koŚca 2021 r. Na poczĻtku 2022 r. powinny zostaľ uzyskane wszystkie wymagane certyfikacje i możliwe bňdzie uruchomienie laboratorium.

Obecnie zespó spó ki sk ada siň z 20 osób, a po uruchomieniu nowego laboratorium oraz

Opracowaliřmy innowacyjnİ platformļ leczenia takich chorób w oparciu o limfocyty T regulatorowe.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

GdaŚscy naukowcy chcĻ opracowaľ skuteczne, oparte na komórkach T regulatorowych, terapie leczenia chorób autoimmunologicznych, które stanĻ siň leczeniem pierwszego wyboru w skali ŧwiata. ChcĻ także osiĻgnĻľ pozycjň jednego z liderów takich terapii na ŧwiecie.

Spó ka koncentruje siň na rozwoju platformy stanowiĻcej punkt wyjŧcia do rozwoju terapii opartych na zastosowaniu TREG. Tworzenie platformy bňdzie nastňpowa o równolegle i w oparciu o efekty kolejnych faz prac nad terapiami leczenia cukrzycy typu 1 u dzieci i stwardnienia rozsianego. W dalszej perspektywie Spó ka zak ada wykorzystanie stworzonej platformy do rozwoju kolejnych terapii w schorzeniach takich, jak reumatoidalne zapalenie stawów czy nieswoiste zapalenie jelit oraz innych chorób autoimmunologicznych. Jednym z podstawowych celów strategii Spó ki jest poszukiwanie partnerów – globalnych firm farmaceutycznych – do dalszych etapów badaŚ klinicznych i finalnego komercyjnego wdrożenia terapii opracowanych przez Spó kň.

Terapie, nad którymi pracuje PolTREG, zaliczane sĻ do tzw. terapii komórkowych, które polegajĻ na wykorzystaniu ludzkich komórek i sĻ zaliczane do najbardziej zaawansowanej obecnie grupy leków, tzw. „żywych leków”.

Terapie komórkowe sĻ bardzo dynamicznie rosnĻcym obszarem medycyny, w którym upatruje siň szansy na stworzenie skutecznych, prze omowych, celowanych terapii. Limfocyty T regulatorowe to specjalna populacja komórek uk adu odpornoŧciowego. Chociaż stanowiĻ mniej niż 1 proc. leukocytów we krwi obwodowej, Tregi regulujĻ odpowiedŻ immunologicznĻ, dziňki czemu uk ad odpornoŧciowy szybko radzi sobie z infekcjami, a w asne tkanki pozostajĻ chronione przed autoagresjĻ. Opracowane przez Spó kň rozwiĻzania i technologie pozwalajĻ na zwiňkszenie liczby Tregów u pacjenta. Metoda polega na pobraniu krwi pacjenta, wyizolowaniu z niej Tregów, namnożeniu ich w laboratorium i przygotowaniu w formie leku, a nastňpnie podaniu pacjentowi preparatu Treg. W tej dziedzinie Spó ka jest pionierem w skali globalnej – przeprowadzi a pierwsze na ŧwiecie podanie preparatu Treg u cz owieka, a jej terapia z wykorzystaniem Tregów w cukrzycy typu 1 u dzieci i w stwardnieniu rozsianym jest – wed ug wiedzy Spó ki – najbardziej zaawansowana w rozwoju klinicznym.

081

Strefa marki Dziedzictwo

FOT. LUCYNA NENOW

Narodowy Instytut Dziedzictwa to paŚstwowa instytucja kultury, bňdĻca eksperckim i opiniodawczym wsparciem dla Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. MisjĻ NID jest tworzenie podstaw dla zrównoważonej ochrony dziedzictwa kulturowego w celu jego zachowania dla przysz ych pokoleŚ poprzez wyznaczanie i upowszechnianie standardów ochrony oraz konserwacji zabytków, kszta towanie ŧwiadomoŧci spo ecznej w zakresie wartoŧci i zachowania dziedzictwa kulturowego

082

Strefa Biznesu JESIEę 2021

stagrama Dziedzictwa wykorzystuje narzňdzie osi czasu, po której można podróżowaľ, odkrywajĻc różne ciekawostki z kolejnych epok i okresów - obecnie na profilu można odkryľ historiň zabytków od prehistorii do poczĻtków ŧredniowiecza.

Do koŚca wakacji na swoim Instagramie NID planuje opublikowaľ pozosta e epoki do wspó czesnoŧci, dziňki czemu docelowo bň dzie można tam zobaczyľ reprezentatywne zabytki ze wszystkich okresów, zwiedziľ obiekty z Listy Ģwiatowego Dziedzictwa, a także poznaľ nieoczywiste miejsca i zainspirowaľ siň do dalszych poszukiwaŚ. Nowa ods ona profilu to czňŧľ dzia aŚ promujĻcych zabytki zlokalizowane na terenie Polski. Projekt nawiĻzuje do nowej ods ony portalu zabytek.pl, w którym znajdujĻ siň informacjň o ponad 500 000 obiektów zabytkowych.

Narodowy Instytut Dziedzictwa to paŚ stwowa instytucja kultury, bňdĻca eksperckim i opiniodawczym wsparciem dla Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. MisjĻ NID jest tworzenie podstaw dla zrównoważonej ochrony dziedzictwa kulturowego w celu jego zachowania dla przysz ych pokoleŚ poprzez wyznaczanie i upowszechnianie standardów ochrony oraz konserwacji zabytków, kszta towanie ŧwiadomoŧci spo ecznej w zakresie wartoŧci i zachowania dziedzictwa kulturowego, a także gromadzenie i upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie. Instytut realizujĻc swoje zadania statutowe uznaje, że zarówno zabytki jak i niematerialny dorobek kulturowy poprzednich pokoleŚ sĻ ŧwiadectwem naszej przesz oŧci i bňdĻc ważnĻ czňŧciĻ naszego dziedzictwa mogĻ stanowiľ trwa y fundament wspólnej przysz oŧci i zrównoważonego rozwoju naszej Ojczyzny.

FOT. MAT. PRASOWE

Narodowy Instagram Dziedzictwa

Wystartowa Narodowy Instagram Dziedzictwa - profil spo ecznoŧciowy Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który ma zachňciľ najm odsze pokolenia Polaków do odkrywania i zdobywania wiedzy na temat historii i dziedzictwa kulturowego. Projekt jest odpowiedziĻ na potrzebň prostych i interaktywnych form edukacyjnych.

Ma wspieraľ dzia anie nowej ods ony portalu zabytek.pl, który gromadzi informacje o niemal 500 tysiĻcach zabytków zlokalizowanych na terenie kraju.

Polacy chcĻ obcowaľ z dziedzictwem w sieci - tak jak w przypadku treŧci rozrywkowych, chcĻ korzystaľ z nowych narzňdzi i treŧci prezentowanych w ciekawszej i krótszej formie.

Telewizja pozostaje g ównym Żród em informacji o kulturze, ale dla m odego pokolenia to media spo ecznoŧciowe majĻ najwiňksze znaczenie. To jeden z wniosków z badania przeprowadzonego w grudniu 2020 r. przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Jego celem by a segmentacja psychograficzna Polaków pod kĻ tem ich nastawienia do dziedzictwa, a w konsekwencji wsparcie promotorów kultury i dziedzictwa w promocji idei, którym s uży ich misja i dzia alnoŧľ.

NID wychodzi z projektami informacyjnymi do najm odszych pokoleŚ Polaków. Narodowy Instagram Dziedzictwa to forma promocji i edukacji poprzez zaangażowanie m odych w naturalnym dla nich ŧrodowisku, jakim jest Internet. Profil NID przybra formň interaktywnej mozaiki, której dzia anie inspirowane jest portalem zabytek.pl prezentujĻcym atrakcyjne i merytoryczne treŧci: opisy, obecne i archiwalne zdjňcia obiektów zabytkowych, skany planów i rzutów architektonicznych, modele 3d zabytków, zdjňcia panoramiczne, a także filmy dokumentalne. Koncepcja Narodowego In-

KONOPNE KRÓWKI Z ROZPRZY. „POSTANOWILIĘMY STWORZYó PRODUKT, KTÓREGO JESZCZE NIE MA NA RYNKU”

FOT. LCP PROPERTIES

Choľ dopiero wchodzĻ ze swoim produktem na rynek, już zdobywajĻ wyróżnienia i wiernych klientów. Magdalena i Filip Rycerz, twórcy marki „Konopny Raj”, produkujĻ s odycze, których do tej pory w naszym kraju nie by o. Konopne krówki z Rozprzy cieszĻ siň dużym powodzeniem, a ma żeŚstwo już pracuje nad kolejnymi innowacyjnymi produktami.

W organizowanym przez Powiat Piotrkowski konkursie „Produkty lokalne Ziemi Piotrkowskiej – Prosto z serca” udzia wziň o 11 podmiotów. Jednak tylko trzy zosta y laureatami. Wŧród nich znaleŻli siň paŚstwo Magdalena i Filip Rycerz z Rozprzy. Oboje majĻ duże doŧwiadczenie w branżach farmaceutycznej i spożywczej, w których odnosili zawodowe sukcesy. W koŚ cu postanowili wykorzystaľ swojĻ wiedzň i pójŧľ „na swoje”. Za ożona przez nich firma – MFP Trade & Consulting zajmuje siň produkcjĻ pierwszych w Polsce konopnych krówek.

– Od jakiegoŧ czasu obserwowaliŧmy branżň artyku ów wytwarzanych z konopi – mówi pani Magdalena. – Zauważyliŧmy, że brakuje u nas krajowych s odyczy konopnych. Postanowiliŧmy wiňc stworzyľ produkt, którego jeszcze nie ma na rynku.

PaŚstwo Rycerz po Ļczyli zatem tradycyjnĻ krówkň mlecznĻ, której receptura nie zmieni a siň od przesz o pó wieku, ze zdrowym bia kiem konopnym, które bogate jest w kwasy omega-3 i omega-6. W ten sposób powsta y krówki „Konopny Raj” – wyjĻtkowe s odycze o niepowtarzalnym konopnym smaku.

– Wytwarzane sĻ z konopi siewnych – podkreŧla Filip Rycerz. – Nie posiadajĻ wiňc żadnych substancji psychoaktywnych.

PoczĻtkowo ma żonkowie z Rozprzy martwili siň, czy krówki zasmakujĻ najwiňkszej grupie konsumentów akoci, czyli dzieciom. Okaza o siň jednak, że wszelkie obawy by y bezpod-

Strefa Biznesu JESIEę 2021

stawne. W te wakacje konopne krówki by y hitem wszystkich pikników, targów i dożynek, na które paŚstwo Rycerz jeŻdzili, by promowaľ swój produkt. Relacje z tych wydarzeŚ zobaczyľ można na stronie „Konopny Raj” na Facebooku.

– Nasz produkt smakowa wszystkim, niezależnie od wieku – ŧmiejĻ siň. – Mlecznymi krówkami szybciej można siň zas odziľ.

Jak dotĻd, g ównym kana em dystrybucji konopnych krówek jest internet. Na stronie konopny-raj.pl kupiľ można każdĻ iloŧľ tych pysznych s odyczy. Ostatnio jednak produkt zaczĻ pojawiaľ siň również na sklepowych pó kach.

Jako pierwsze do obrotu wprowadzi y go Delikatesy Premium w Drużbicach. To jednak dopiero poczĻtek. Wkrótce pod markĻ „Konopny Raj” kupiľ bňdzie można kolejny przysmak – krem, który idealnie nadawaľ siň bňdzie do smarowania naleŧników czy pieczywa. Degustacje odbywa y siň przez ca e lato.

– Dzieci mówi y, że to pyszne – mówi pani Magdalena. – Co ważne, nasz krem – podobnie jak krówki – pozbawiony jest konserwantów.

Nie ma też glutenu.

MFP Trade & Consulting nie spoczywa na laurach. Rodzinna firma pracuje obecnie nad innowacyjnym produktem skierowanym dla cukrzyków. W dalszej perspektywie jest budowa zak adu produkcyjnego w Rozprzy.

– Chcemy pokazaľ spo eczeŚstwu, że konopi siewnych nie trzeba siň baľ – podsumowujĻ ma żonkowie.

083

Strefa marki Human resources

TŌsknimy za integracjĿ w pracy Jak wynika z danych Briefly, popularnoūł imprez integracyjnych wūród pracowników w ciĿgu ostatnich dwóch lat wzros a o 47 proc.

MoƁna spodziewał siŌ kumulacji wyjazdów i spotkaŞ organizowanych przez firmy. O czym trzeba pamiŌtał?

Tekst: Mateusz Tkarski ilkanaŧcie miesiňcy pracy zdalnej, obawa przed kolejnym lockdownem oraz potrzeba zintegrowania z zespo em nowych pracowników, mogĻ spowodowaľ w najbliższych tygodniach kumulacjň spotkaŚ i wyjazdów firmowych. O jakie kwestie bezpieczeŚstwa w szczególnoŧci powinni zadbaľ pracodawcy?

Z ankiety przeprowadzonej przez Briefly* wŧród zarzĻdzajĻcych i w aŧcicieli firm oraz HR, office i marketing managerów wynika, że firmy organizujĻ najczňŧciej 2 – 3 imprezy rocznie, a ŧredni budżet na osobň wynosi 235 z .

Oczywiŧcie wysokoŧľ przeznaczanych ŧrodków zależy g ównie od wielkoŧci firmy, natomiast nie jest rzadkoŧciĻ inwestowanie nawet ponad 100 tys. z w jedno spotkanie dla pracowników.

K

IntegrowaƔ siƌ, ale bezpiecznie, pamiƌtajƖc o ryzyku Ryzyko pandemiczne, wciĻż wiszĻce nad rynkiem pracy, sprawia, że rozumiejĻc za-

084

potrzebowanie na integracjň warto skupiľ wiňkszĻ uwagň również na czynnikach decydujĻcych o bezpieczeŚstwie pracowników – aby kosztowna impreza nie okaza a siň dodatkowym problemem dla pracodawcy, a w szczególnoŧci poszkodowanego pracownika.

– Nowa rzeczywistoŧľ dodatkowo obliguje pracodawcň do implementacji i przestrzegania podczas spotkaŚ i wyjazdów integracyjnych zasad bezpieczeŚstwa w zakresie COVID-19.

Już sam wybór miejsca spotkania powinna poprzedzaľ weryfikacja, czy dana placówka przestrzega obostrzeŚ i czy umożliwia zachowanie wszystkich podstawowych zasad bezpieczeŚ stwa przy grupie o okreŧlonej liczebnoŧci. Pracodawca powinien wiňc sprawdziľ, czy miejsce zakwaterowania posiada odpowiedniej wielkoŧci salň spotkaŚ, umożliwiajĻcĻ przestrzeganie wszystkich wytycznych (przede wszystkim dystansu 1,5 m miňdzy uczestnikami), zak adajĻc, że elementem wyjazdu bňdzie np. wewnňtrzne szkolenie – mówi Magdalena W astowska, ekspert ds. bezpieczeŚstwa pracy W&W Consulting. – Należy pamiňtaľ o nadal obowiĻzujĻcych limitach imprez i spotkaŚ – maksymalnie 150 uczestników na ŧwieżym

Strefa Biznesu JESIEę 2021

powietrzu lub w lokalu w wydzielonej strefie gastronomicznej, natomiast odleg oŧľ pomiň dzy stolikami powinna wynosiľ 1,5 m, przy wy Ļczeniu z użytkowania co drugiego z nich.

Trzeba mieľ na uwadze, że inaczej traktowane sĻ osoby zaszczepione, a także że przepisy mogĻ siň w każdej chwili zmieniľ.

Na razie podczas spotkaŚ integracyjnych konieczne jest przestrzeganie obowiĻzujĻcej zasady noszenia maseczki w przestrzeniach zamkniňtych, która zas ania zarówno nos, jak i usta. Aktualnie z noszenia maseczki jesteŧmy zwolnieni jedynie podczas przebywania na ŧwieżym powietrzu – np. w lesie, parku czy ogrodzie.

– Natomiast, w zależnoŧci od planu wyjazdu i harmonogramu zajňľ dla pracowników, należy szczegó owo zapoznaľ siň z aktualnymi wytycznymi dotyczĻcymi ograniczeŚ, nakazów i zakazów w zwiĻzku z panujĻcym stanem epidemii. Konieczne jest również zwrócenie uwagi na terminy obowiĻzywania wytycznych w nawiĻzaniu do daty organizacji wydarzenia – jeŧli jest ono planowane z dużym wyprzedzeniem, np. kilku tygodni, wówczas konieczna jest ponowna weryfikacja funkcjonujĻcych za-

FOT. 123RF

Strefa marki Human resources

sad i ograniczeŚ – dodaje ekspert W&W Consulting.

Peêna odpowiedzialnoŭƔ SĻ dwa rodzaje imprez pracowniczych. Spotkania organizowane przez samych pracowników poza godzinami pracy, a spotkania organizowane przez pracodawcň w czasie pracy.

W tym drugim przypadku, to w aŧnie na pracodawcy spoczywa pe na odpowiedzialnoŧľ za uczestniczĻcych pracowników.

– Wyjazd integracyjny organizowany przez pracodawcň powinien wiňc byľ zaplanowany od poczĻtku do koŚca we wspó pracy z podmiotami czy osobami ŧwiadczĻcymi konkretne us ugi. Od przejazdu, przez zakwaterowanie, po konkretne aktywacje – podmioty realizujĻce te us ugi powinny wykazaľ odpowiednie kompetencje i uprawnienia, które pracodawca musi zweryfikowaľ. To pozwala na przeniesienie odpowiedzialnoŧci za bezpieczeŚ stwo pracowników na te podmioty, ponieważ pracodawca nie musieľ posiadaľ specyficznych uprawnieŚ – np. przewodnika miejskiego, kierowcy czy instruktora sportowego. Natomiast to na nim, jako organizatorze, spoczywa obo-

wiĻzek zweryfikowania kompetencji i uprawnieŚ us ugodawców – dodaje Magdalena W astowska.

Kolejnym elementem jest odpowiedni przep yw informacji i zapoznanie pracowników z harmonogramem imprezy oraz zasadami bezpieczeŚstwa obowiĻzujĻcymi podczas poszczególnych aktywacji.

– Tutaj konieczny bňdzie ramowy harmonogram oraz regulamin wyjazdu, do którego za Ļczniki mogĻ stanowiľ regulaminy poszczególnych aktywnoŧci dostarczone przez us ugodawców. Pracownicy muszĻ otrzymaľ również szczegó owe informacje dotyczĻce zaplanowanych atrakcji, na podstawie których po-

Pracownicy muszİ otrzymaij równieŮ szczegó¾owe informacje dotyczİce zaplanowanych atrakcji.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

winni poinformowaľ organizatora o ewentualnych ograniczeniach zdrowotnych, które mogĻ uniemożliwiaľ lub utrudniaľ uczestnictwo w konkretnych aktywnoŧciach – mówi Ekspert W&W Consulting. – Optymalnym rozwiĻzaniem jest przedstawienie takim pracownikom alternatywnych propozycji bĻdŻ wiňkszej liczby różnorodnych aktywnoŧci, co umożliwi zaangażowanie ca ego zespo u, a tym samym integracjň, eliminujĻc jednoczeŧnie ryzyko ewentualnych zarzutów o nierówne traktowanie.

Najważniejsze jest bezpieczeŚstwo już podczas samego spotkania czy wyjazdu. Niezależ nie od sytuacji pandemicznej. Konieczne jest wiňc zapewnienie dostňpu do apteczki pierwszej pomocy oraz obecnoŧci pracowników przeszkolonych z udzielania pierwszej pomocy.

Oczywiŧcie jeŧli firma nie chce obarczaľ takĻ odpowiedzialnoŧciĻ pracowników biorĻcych udzia w spotkaniu integracyjnym, może zleciľ ten zakres przedstawicielom firmy zewnňtrznej bĻdŻ odpowiednio przeszkolonemu personelowi hotelowemu, który dysponuje również apteczkĻ.

085

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Strefa biznesu FotoreportaƁ

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Orientarium powoli nabiera kolorów podwodnego ťwiata

086

Strefa Biznesu JESIEę 2021

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Strefa biznesu FotoreportaƁ

Strefa Biznesu JESIEę 2021

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

FOT. PRZEMEK ĢWIDERSKI

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Wszystkie zbiorniki Orientarium w ódzkim zoo sĻ już zarybione. Przygotowanie dla morskiej fauny lokum, a dok adniej wody, trwa o wiele miesiňcy.– Ryby nie mog y trafiľ do zwyk ej wody z wodociĻgu. Musi byľ dojrza a pod wzglňdem chemicznym i biologicznym. Najpierw trzeba by o otrzymaľ wodň demineralizowanĻ i uzdatnionĻ solami, by stworzyľ ŧrodowisko wody s onej. Nastňpnie wype niliŧmy niĻ zbiorniki, w których dojrzewa a w dalszych procesach chemicznych. Zaszczepiliŧmy bakterie, które przetwarza y zwiĻzki niepożĻdane w zwiĻzki bezpieczne dla ryb. Dopiero do takiej wody wpuszczaliŧmy pierwsze organizmy – wyjaŧnia Tomasz JóŻwik, prezes zoo.

Strefň akwariów tworzĻ: zbiornik dla p aszczek i rekinów, zbiornik z rafĻ koralowĻ i piňľ mniejszych akwenów.

087

Strefa biznesu Kompetencje

MenedƁer czasów transformacji Dynamiczne czasy wymagajĿ dynamicznych decyzji w zakresie w asnych kompetencji i kariery.

MenedƁerowie muszĿ uczył siŌ, nabywał zupe nie nowe umiejŌtnoūci, ale nie mogĿ takƁe zapominał o tych, które zawsze bŌdĿ cenione na rynku.

Tekst: Mateusz Tkarski statnie miesiĻce to dla wielu menedżerów spe nienie przepowiedni obyŧ ży w ciekawych czasach. Chociaż ma ona negatywny wydŻwiňk, niesie jednak ze sobĻ znakomity zasób nowych możliwoŧci i okazji otwierajĻcych siň przed kadrĻ kierowniczĻ. Kto je dostrzeże, ten bň dzie wygranym w kolejnych latach.

DokonujĻca siň w skali globalnej transformacja cyfrowa zmienia gospodarkň, rynek pracy i codzienne życie. Wp ywa na sposób zarzĻdzania firm, zmusza pracowników i menedżerów do zdobywania nowych kompetencji. To najważ niejsze wnioski z miňdzynarodowego raportu „Digital transformation” przygotowanego przez firmň Wyser, wyspecjalizowanĻ w ramach Gi Group w rekrutacji na najwyższe stanowiska menedżerskie.

– Digitalizacja ma dziŧ różne oblicza. Niektóre firmy rozumiejĻ jĻ jako usprawnienia procesów w organizacji, implementacjň narzňdzi u atwiajĻcych pracň, np. podpisu elektronicznego. Inne, gdy mowa o cyfryzacji, myŧlĻ o takiej transformacji, która w d uższej perspektywie zmienia ca Ļ firmň i powoduje, że staje siň ona

O 088

bardziej innowacyjna i konkurencyjna – mówi Joanna Wyrňbowska, polska ekspertka raportu „Digital transformation”, Partner Wyser Digital.

Menedœerowie przyszêoŭci doceniajƖcy czynnik ludzki Transformacja cyfrowa zwiňkszy a tempo pracy i zachňci a organizacje do wdrożenia rozwiĻ zaŚ technologicznych lub szerszego ich stosowania, np. rozwiĻzaŚ chmurowych. Te dzia ania wymagajĻ nowych, cyfrowych kompetencji. BňdĻ niezbňdne we wszystkich branżach, nie tylko IT jako takiej. BňdĻ zwiĻzane przede wszystkim z pozyskiwaniem, przetwarzaniem i interpretacjĻ danych. Zwiňkszy siň zapotrzebowanie na pracowników w takich obszarach, jak e-commerce, digital marketing, automatyzacja procesów i wielu innych. Cyfryzacja stworzy lub zmieni stanowiska pracy. Niektóre z nich już znamy, np.: chief digital officer, chief customer experience officer/customer experience manager, head of innovation, chief of growth, head of people, head of digital platform, head of digital acceleration, customer success manager, enterprise architect, coud architect, e-commerce mManager.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

ķeby móc pracowaľ na stanowiskach przysz oŧci niezbňdne jest pozyskanie nowych, kluczowych kompetencji. Jakie umiejňtnoŧci powinni mieľ pracownicy firm, które siň digitalizujĻ?

– Jako pierwsze wskaza abym kompetencje analityczne, które pomagajĻ zbieraľ dane i dajĻ przestrzeŚ, żeby siň nimi pos ugiwaľ i na ich podstawie podejmowaľ trafne decyzje biznesowe.

Po drugie – chňľ ciĻg ego uczenia siň, po trzecie – otwartoŧľ i kreatywnoŧľ – mówi Joanna Wyrň bowska.

Transformacja cyfrowa wymusza radykalnĻ zmianň w sposobie zarzĻdzania, co może okazaľ siň wyzwaniem dla menedżerów, cz onków zarzĻdów oraz prezesów firm.

– W toczĻcej siň dyskusji – co jest ważniejsze: cz owiek czy technologia, w cyfrowym ŧwiecie w aŧciwa odpowiedŻ jest tylko jedna: cz owiek.

Dlatego digitalizacja daje niesamowitĻ możliwoŧľ bycia szefem, który na pierwszym miejscu zawsze stawia cz owieka. W aŧnie takich szefów dziŧ poszukujemy i rekrutujemy. Prze ożeni, którzy sĻ blisko pracowników, aktywnie s uchajĻ, zadajĻ dużo pytaŚ, dajĻ przestrzeŚ na pope nianie b ňdów, sĻ coachami i motywatorami, sĻ dziŧ

Strefa biznesu Kompetencje Dla porównania przy braku dyplomu MBA mediana p ac wynios a już tylko 5094 z .

FOT. 123RF

Ƣródêo wiedzy w doŭwiadczeniu innych

na wagň z ota. Czas nieempatycznych, wydajĻ cych polecenia menedżerów oraz autorytatywnego stylu zarzĻdzania nieuchronnie dobiega koŚca – komentuje Joanna Wyrňbowska.

Raport „Digital transformation” przygotowa zespó ekspertów – rekruterów Wyser w pierwszej po owie 2021 roku na podstawie rozmów z klientami z Brazylii, Bu garii, Chin, Francji, Wň gier, W och, Portugalii, Rumunii, Rosji, Serbii, Hiszpanii i Turcji oraz Polski. Dostňpny jest tylko w jňzyku angielskim.

Kompetencje, które nigdy nie stracƖ na znaczeniu i aktualnoŭci Cyfryzacja zmienia i przyspiesza w organizacjach pewne procesy, m.in. zarzĻdcze, nie spowoduje jednak, że zaniknie zapotrzebowanie ani umiejňtnoŧci czysto menedżerskie i biznesowe.

Te, niezależnie od stopnia scyfryzowania gospodarki, zawsze bňdĻ w cenie i poszukiwane na rynku. Warto zatem kszta ciľ siň i doskonaliľ w trakcie kursów i studiów menedżerskich.

Jednym z atutów, jakie może mieľ menedżer, jest ukoŚczenie programu Master of Business Adinistration. To miňdzynarodowy wyznacznik

kompetencji menedżerskich. Studia MBA oferuje wiele uczelni prywatnych i paŚstwowych.

Kandydaci majĻ w czym wybieraľ – w Polsce jest to już blisko 100 programów MBA. Chociaż za naukň trzeba zap aciľ ŧrednio ponad 31 tys. z , chňtnych nie brakuje. Co sprawia, że z roku na rok zainteresowanie MBA wzrasta?

Utar o siň twierdzenie, że zainteresowanych uzyskaniem dyplomu MBA kusi perspektywa awansu i wyższych zarobków. Wed ug Ogólnopolskiego Badania WynagrodzeŚ, przeprowadzonego w 2020 r. przez Sedlak & Sedlak, mediana p ac absolwentów MBA wynios a 12 718 z , przy czym 10 proc. osób z najwyższymi wynagrodzeniami zarabia o nie mniej niż 29 000 z .

Transformacja cyfrowa wymusza radykalnİ zmianļ w sposobie zarzİdzania, co moŮe byij wyzwaniem.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Liczby robiĻ wrażenie. Jednak absolwenci renomowanych programów MBA podkreŧlajĻ, że sam dyplom MBA nie jest przecież gwarancjĻ awansu, podwyżki czy propozycji intratniejszej posady. Pytani o korzyŧci z udzia u w programie MBA, na jednym z pierwszych miejsc wskazujĻ zwykle możliwoŧľ bezpoŧredniej konfrontacji w asnych doŧwiadczeŚ z innymi menedżerami.

– Na studia MBA decydujĻ siň zazwyczaj menedżerowie z pewnym doŧwiadczeniem, którzy sĻ nastawieni na rozwój w asny oraz swojej organizacji. Z ankiety przeprowadzonej wŧród cz onków trzech stowarzyszeŚ absolwentów MBA, w GdaŚsku, Szczecinie i Warszawie, wynika, że najwiňkszĻ wartoŧciĻ z funkcjonowania w ŧrodowisku MBA jest dla nich towarzyszĻcy nauce networking oraz budowa sieci kontaktów – mówi Ma gorzata Tobiszewska, Prezeska Stowarzyszenia Absolwentów MBA. Wymianň wiedzy i doŧwiadczeŚ podczas warsztatowo prowadzonych zajňľ, na przyk ad w trakcie analizowania wziňtych z życia studiów przypadku, jako bezcennĻ ocenia Agnieszka Ģwiderska, dyrektor ds. Finansowo-Ekonomicznych w Radmor SA, absolwentka programu Executive MBA w GdaŚskiej Fundacji Kszta cenia Menedżerów: – Gdy w jednym miejscu zbiera siň grupa chcĻ cych siň doskonaliľ menedżerów, majĻcych za sobĻ lata pracy w różnych firmach i branżach, masz nagle przed sobĻ kilkanaŧcie różnych opinii i róż nych perspektyw. Gdy, dodatkowo, wyk adowca potrafi zadbaľ o atmosferň sprzyjajĻcĻ konstruktywnym dyskusjom, otwierasz siň na opinie i doŧwiadczenie innych. I możesz z tego czerpaľ garŧciami. Nic tak nie sprzyja wznoszeniu kompetencji menedżerskich na zdecydowanie wyższy poziom – tej wiedzy nie znajdzie siň w ksiĻżkach – podkreŧla. – ķadne inne podyplomowe studia nie da y mi tak ca oŧciowego spojrzenia na funkcjonowanie przedsiňbiorstwa w wielu różnych aspektach, jak mia o to miejsce podczas programu EMBA. Zdobyta tu wiedza, np. z zakresu zarzĻdzania strategicznego – jeszcze do niedawna tematu dla mnie, jako osoby osadzonej mocno g ównie w finansach, nie do koŚ ca rozpoznanego, uŧwiadomi a mi, jak wiele mogň wnieŧľ do rozwoju firmy – mówi Agnieszka Ģwiderska.

– Szersze spojrzenie na organizacjň, zrozumienie wp ywu poszczególnych obszarów, które sk adajĻ siň na firmň, na jej funkcjonowanie i rozwój, sĻ niezbňdne, by efektywnie zarzĻdzaľ zespo ami, projektami i w koŚcu ca ymi przedsiň biorstwami – uważa Wojciech Parteka, dyrektor ds. klientów strategicznych w GFKM. W tej niepewnej rzeczywistoŧci jedno jest pewne – potrzeba nieustannego podnoszenia kompetencji menedżerskich i umiejňtnoŧci liderskich.

089

Strefa biznesu Sport

Wirtualny Messi bŌdzie wiŌcej wart od samego pi karza.

Gaming zagrozi popularnoūci pi ce noƁnej?

Dotychczas sport i gaming funkcjonowa y obok siebie. Wkrótce mogĿ stanowił dla siebie wielkĿ konkurencjŌ, a rywalizacja bŌdzie siŌ rozgrywał o wielkie pieniĿdze liczone w miliardach dolarów.

Wirtualna pi ka noƁna zastĿpi zielone boiska?

Tekst: Bart omiej Romanek ielki sport to wielkie pieniĻ dze, a najwiňksze pieniĻdze w sporcie od lat pochodzĻ z praw do relacji telewizyjnych.

Dwie angielskie stacje telewizyjne za prawa do pokazywania Premier League przez trzy sezony zap aci y w sumie prawie 4,5 miliarda funtów (5 miliardów euro). Nic dziwnego, że liga angielska jest uznawana za najlepszĻ na ŧwiecie, a w ostatnim finale Ligi Mistrzów oglĻdaliŧmy Chelsea i Manchester City. Wielkie pieniĻdze wp ywajĻ na konto klubów i organizacji sportowych także w Lidze Mistrzów, NBA i NHL.

W 090

Kluby PKO Ekstraklasy inkasujƖ ponad 200 milionów zê z praw telewizyjnych Nasza rodzima PKO Ekstraklasa chociaż wyglĻda pod tym kĻtem znacznie skromniej, to i tak może mówiľ o wielkich pieniĻdzach.

18 klubów Ekstraklasy podzieli miňdzy siebie 230 milionów z , co wynika z umów podpisanych z Canal+ i TVP. Z ca kowitej puli 230 mln 44 procent, czyli 101,2 mln, stanowi kwota, która bňdzie rozdysponowana po równo miňdzy wszystkie kluby.

Każdy otrzyma zatem ok. 5,6 mln z niezależnie od wyników sportowych. Z tych ŧrodków Ļcznie 18 mln (po jednym milionie

Strefa Biznesu JESIEę 2021

na klub) przeznaczone zostanie na szkolenie m odzieży. To w aŧnie wielkie pieniĻdze z praw do relacji telewizyjnych sprawi y, że podczas ŧwiatowej pandemii, pi karze i inni sportowcy wracali na boiska i parkiety, mimo że na żywo ich rywalizacji nie mogli ŧledziľ kibice. To pokazuje, który czynnik decyduje o wysokoŧci klubowych budżetów. Telewizja to możliwoŧľ pokazania sponsorów, czyli kolejne możliwoŧci zarobku.

Ceny za prawa telewizyjne zosta y wyniesione na niebotyczny poziom, ale chociaż trudno w to uwierzyľ, mogĻ byľ jeszcze wyższe. Na rynku pojawiajĻ siň bowiem nowi gracze. Platformy streamingowe coraz mocniej siň rozpychajĻ. Via-

Strefa biznesu Sport lewizji wynika, że m odzi ludzie coraz czňŧciej porzucajĻ telewizjň na rzecz innych mediów, m.n. VoD. Jak analizuje bankier.pl, telewizja jest ciĻgle najważniejszym medium w Polsce.

W odbiornik telewizyjny wyposażonych jest 95,2% gospodarstw domowych, a prawie po owa z nich posiada dwa telewizory lub wiňcej.

Roczna sprzedaż telewizorów to ok. 2,2 mln, co oznacza, że ok. jedna piĻta spoŧród 13-14 mln gospodarstw domowych w naszym kraju dokonuje takiego zakupu co roku. Jak wskazujĻ sprzedawcy, klientom coraz czňŧciej zależy na odbiornikach wyposażonych w funkcjň pod Ļczenia do sieci, która zapewnia dostňp do aplikacji umożliwiajĻcych streaming wideo poprzez Ļ cze internetowe.

WciĻż jednak - mimo rosnĻcej popularnoŧci internetu - ponad jedna piĻta Polaków korzysta wy Ļcznie z tradycyjnej telewizji.

– W ciĻgu kilkunastu ostatnich lat zmieni a siň stopniowo struktura widowni telewizyjnej.

Już prawie po owň telewidzów stanowiĻ osoby w wieku 55+. Nastňpuje natomiast odp yw od telewizorów osób w wieku 10-29 lat. W 2005 r. stanowili oni Ļcznie 21% widowni, a w 2018 r. już tylko 13%. – Spadek czasu oglĻdania telewizji przez m odych doros ych można t umaczyľ ich obecnoŧciĻ w ŧwiecie nowych mediów, przede wszystkim w serwisach VoD – czytamy w raporcie KRRiT.

FOT .AP/ASSOCIATED PRESS/EAST NEWS

Platformy streamingowe i gaming zagroœeniem dla telewizji

play, która niedawno wesz a na polski rynek b yskawicznie skompletowa a prawa do Premier League, Bundesligi, Formu y 1, Ligi Europy i Ligi Konferencji Europy (chociaż nie wszystkie od tego roku).

Wiňksza konkurencja to gwarancja jeszcze wyższych licytacji podczas pozyskiwania praw do transmisji poszczególnych lig i dyscyplin.

Wydaje siň, że to machina, której już nic nie zatrzyma, a prawa telewizyjne bňdĻ coraz droż sze, dziňki czemu kluby znajdujĻce siň na koŚ cu aŚcucha pokarmowego zarobiĻ jeszcze wiň cej. To jednak b ňdne za ożenie, bo telewizja stopniowo przestaje byľ najważniejszym z mediów. Z raportu Krajowej Rady Radiofonii i Te-

Ceny za prawa telewizyjne zosta¾y wyniesione na niebotyczny poziom.

Równoczeřnie rosnİ zarobki pi¾karzy

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Platformy VoD nie sĻ jedynym zagrożeniem dla telewizji. W przypadku sportu dochodzi kolejne – esport i gaming. Wartoŧľ rynku gier wed ug uznanej firmy analitycznej Newzoo w 2021 roku spadnie. Wed ug prognoz w tym roku osiĻ gnie ona wartoŧľ 175,8 miliardów dolarów amerykaŚskich.

W rekordowym 2020 roku ta wartoŧľ wynosi a 177,8 miliarda dolarów. Branża gamingowa w żadnym przypadku nie powinna mieľ jednak żadnych obaw.

Sama wartoŧľ rynku osza amia i pokazuje, jak ważna jest to branża dla ŧwiatowej gospodarki. Poza tym w 2020 roku, kiedy szala a pandemia, rynek gier zanotowa wzrost o 23,1 proc. w stosunku do 2019 roku.

Na dodatek najchňtniej sprzedawanĻ grĻ na ŧwiecie od lat pozostaje FIFA 21, produkowana przez firmň EA Sports. Wed ug raportu firmy Firma GfK Entertainment ta gra sprzedawa a siň najlepiej w aż 16 spoŧród 19 krajów w Europie (w tym także w Polsce).

Co stoi za sukcesem tej gry, a także innych symulatorów sportowych? Przez lata sportowe gry siň rozwija y, oferujĻc coraz wiňkszy realizm i coraz wiňcej drużyn i zawodników, którymi możemy rywalizowaľ.

To umożliwia rozgrywanie zawodów esportowych, cieszĻcych siň coraz wiňkszĻ popularnoŧciĻ, w których nagrody sĻ coraz wyższe.

091

Strefa biznesu Sport

Mêodych w gamingu pociƖga szybkoŭƔ i dynamizm rozgrywki

zmiana systemu punktowania i zniesienie neta podczas serwisu to kilka ze zmian, które sprawi y, że siatkówka siň wyrówna a i sta a siň jeszcze bardziej fascynujĻca.

Ale także w pi ce nożnej, w której pieniĻ dze sĻ najwiňksze, byliŧmy ŧwiadkami zmian regulaminowych. Pierwsza mia a miejsce wiele dziesiňcioleci temu, kiedy zmieniono przepis ze spalonym (wczeŧniej przed bramkarzem musia o siň znajdowaľ dwóch obroŚców). KolejnĻ by zakaz apania pi ki przez bramkarza wprowadzony w 1992 roku, który mimo poczĻtkowej krytyki, znacznie zdynamizowa grň.

Zawodnicy pilnie ŭledzƖ rynek gier komputerowych

Piêka noœna zmieni przepisy, aby rywalizowaƔ o zainteresowanie?

Wszyscy jesteŧmy pod wrażeniem ostatniego Euro 2020, które uznane zosta o za najlepsze w historii. Ma o kto zwraca jednak uwa-

FOT. LUCYNA NENOW

Poza tym m odych ludzi pociĻga szybkoŧľ i dynamizm rozgrywki. Rozegranie jednego meczu to 10-15 minut, a emocje sĻ porównywalne do oglĻdania meczu pi karskiego w telewizji, który jednak trwa kilka razy d użej. To sprawia, że m odzi ludzie wolĻ zagraľ niż obejrzeľ monotonne, sportowe widowisko. Wielu z nich zdecydowanie bardziej woli obejrzeľ skrót meczu, esencjň prawdziwych emocji.

Konkurencja pomiňdzy sportem a gamingiem może doprowadziľ do paradoksalnej sytuacji, w której gry bňdĻce odwzorowaniem dyscyplin sportowych, poŧrednio wp ynĻ na zmianň przepisów i zasad. FIFA, a także inne organizacje sportowe, zdajĻ sobie sprawň, że walka o m odych widzów, którzy bňdĻ ŧledziľ sportowe zmagania przez nastňpne kilkadziesiĻt lat, to gra o wielkĻ stawkň.

Zmiany przepisów w grach zespo owych celem podniesienia widowiskowoŧci nie sĻ przecież niczym nowym. Trudno sobie uzmys owiľ, że tak oczywista rzecz, jak rzut za trzy punkty w koszykówce zosta zatwierdzony w przepisach NBA dopiero w 1979 roku, a w przepisach FIBA piňľ lat póŻniej. Dzisiaj, kiedy zawodnicy prezentujĻ tak wysoki poziom, że trafiajĻ minimum co drugĻ trójkň, zaczyna siň przebĻkiwaľ o rzucie za… 4 punkty.

Obecnie brzmi to nierealnie, ale kto wie…

DyscyplinĻ, która najszybciej wprowadza zmiany jest siatkówka. Wprowadzenie libero,

gň na fakt, że do wysokiego poziomu przyczyni a siň ważna zmiana regulaminowa. Możliwoŧľ piňciu zmian, wprowadzona podczas pandemii, zmieni a jakoŧľ gry. Dziňki temu pi karze uczestniczĻcy w turnieju byli mniej zmň czeni, a trenerzy mogli reagowaľ na wydarzenia na boisku. Zmiana piňciu pi karzy umożliwia bowiem zmianň ca ego systemu, w jakim gra drużyna, a to pozwala o odrabiaľ straty i przechylaľ szalň zwyciňstwa na swojĻ korzyŧľ.

Dlatego doniesienia o możliwoŧci zmian w przepisach w pi ce nożnej rozważanych przez FIFA należy traktowaľ coraz poważniej.

Najczňŧciej mówi siň o możliwoŧci zatrzymywania czasu gry, wówczas mecz mia by dwie po oy po 30 minut. To mia oby przyspieszyľ grň i zapobiec oglĻdaniu czňstych obrazków, kiedy pi karz symuluje kontuzje, d ugo leżĻc na murawie i grajĻc w ten sposób na czas. Inne możliwe zmiany to nieograniczone zmiany, jak w hokeju czy koszykówce, auty wykopywane nogĻ, a nawet czasowe kary opuszczenia boiska przez pi karza za żó tĻ kartkň.

Wszystkie zmiany majĻ jeden mianownik – przyspieszenie gry i zwiňkszenie jej widowiskowoŧci.

Ostatniİ waŮnİ zmianİ zasad w pi¾ce noŮnej by¾o wprowadzenie zakazu ¾apania pi¾ki przez bramkarza po podaniu od kolegi

092

Strefa Biznesu JESIEę 2021

O zagrożeniu ze strony sportowych gier zdajĻ sobie sprawň sami pi karze. Zlatan Ibrahimoviľ, s ynny szwedzki napastnik, poruszy pod koniec ubieg ego roku kwestiň wykorzystywania jego wizerunku w grze FIFA przez EA Sports, skoro pi karze nic z tego nie majĻ.

Ibrahimovicia popar również Gareth Bale. EA Sports zapewnia o, że korzysta z wizerunku pi karzy majĻc do tego prawo, ale w przysz oŧci ten problem może narastaľ, a firmy komputerowe bňdĻ musia y p aciľ coraz wiňksze pieniĻdze za klubowe licencje, co może podciĻľ im skrzyd a.

Ale jest i druga strona medalu - to reklamy.

Ich widok w telewizji to dla nas codziennoŧci, ale co by oby, gdyby by y one emitowane podczas gry na konsoli. Na pewno gracze by siň buntowali, ale gdyby dziňki temu ceny samych gier by y niższe, to pewnie wielu z nich przebola oby ten fakt. Poza tym dla czňŧci pi karzy udzia w grze to forma dodatkowej promocji, zw aszcza jeżeli majĻ oni rozbudowane „statystyki”. Z pewnoŧciĻ wiele gwiazd ŧwiatowych boisk czeka na premierň gry FIFA, aby dowiedzieľ siň, jak oceniane sĻ ich możliwoŧci. I nie wszyscy sĻ zadowoleni, czego przyk adem jest znakomity belgijski napastnik Romelu Lukaku, który by niezadowolony, bo w grze by za wolny.

Sport kontra esport i gaming. Wiele wskazuje, że te dwie branże, przez lata funkcjonujĻce obok siebie, zmierzajĻ do nieuchronnej konfrontacji. Byľ może za kilkanaŧcie lat bň dziemy dyskutowaľ, kto jest wiňcej wart, Leo Messi czy jego wirtualny odpowiednik.

Strefa marki GadƁet AUDIO

GAMING

SMARTFONY

BUDĭETOWIEC GOOGLE JUĭ W SPRZEDAĭY Pixel 4a od Google już oficjalnie.

Specyfikacja: wyŧwietlacz OLED 5,81 cala FHD+ (1080x2340, 443 ppi), 19,5:9, procesor Qualcomm Snapdragon 730G (GPU: Adreno 618), pamiňľ 128 GB, 6 GB RAM (LPDDR4), aparat g ówny 12,2 MP (f/1,7, 77 ° FOV, OIS), aparat przedni 8 MP (f/2,0, 84 ° FOV), akumulator 3140 mAh (18 W), Ļcznoŧľ WiFi 802.11ac, Bluetooth 5.1, NFC, wymiary: 144 x 69,4 x 8,2 mm, waga: 143 gramy, system Android 10. Jest modu bezpieczeŚstwa Titan M, czytnik linii papilarnych (z ty u), g oŧniki stereo, z Ļcze 3,5 mm i port USB-C (USB 3.1). Cena? 359 dolarów.

27-calowy monitor LG UltraGear ma matrycň IPS 4K o czasie reakcji GTG (szaroŧľ do szaroŧci) 1 ms.

Technologia VESA DSC pozwala na przesy anie obrazu 4K UHD o 10-bitowej g ňbi koloru i czňstotliwoŧci odŧwieżania 144 Hz przy użyciu kabla DisplayPort.

Monitor jest kompatybilny z Nvidia G-Sync. Cena 3 999 z .

S½UCHAWKI DLA HANDLU, US½UG I TRANSPORTU Nowe zestawy s uchawkowe Bluetooth od BlueParrott – C300-XT MS i B450-XT MS, z redukcjĻ szumów i funkcjĻ Microsoft Teams Walkie Talkie. UrzĻdzenia majĻ Parrott Button, który zapewnia dostňp do Teams Walkie Talkie Push-to-Talk. Zestawy trafi y do sprzedaży 1 wrzeŧnia. Cena BlueParrott C300-XT MS – 139,99 euro, a B450-XT MS – 179,99 euro.

TO JUĭ OSTATNI iMAC Z PROCESOREM INTELA?

FOT. JABRA

PREMIERA

DLA LAPTOPÓW JABRA ELITE I KOMPUTERÓW W POLSCE Epos I Sennheiser GSX 300 to zewnňtrzna karta dŻwiňkowa, która poprawia jakoŧľ dŻwiňku w laptopach i komputerach PC. Ma pokrňt o g oŧnoŧci i przycisk, który można skonfigurowaľ np. do prze Ļczania profili dŻwiňku. Cena: 359 z .

AUDIO

PREMIERA APPLE

FOT. SENNHEISER

AUDIO

FOT. BLUEPARROTT

FOT. GOOGLE

MONITOR DLA GRACZY 4K IPS 1 MS (GTG)

FOT. HUAWEI

Huawei wprowadza do sprzedaży inteligentny g oŧnik Sound X, który powsta we wspó pracy z firmĻ Devialet, cenionym producentem sprzňtu audio.

G oŧnik wyposażony jest w opatentowanĻ przez Devialet technologiň przetwarzania sygna u SAM (Speaker Active Matching), która dostosowuje sygna wyjŧciowy do specyficznych cech g oŧnika i minimalizuje zniekszta cenia dŻwiňku.

Czňstotliwoŧľ basów – 40 Hz, a amplituda miňdzyszczytowa osiĻga wartoŧľ do 20 mm. G oŧnik wyposażony jest w dwa 3,5-calowe subwoofery, jest też 6 g oŧników wysokotonowych o pe nej czňstotliwoŧci. Cena Sound X? 1399 z .

FOT. LG

INTELIGENTNY G½OĘNIK OD HUAWEI

S uchawki Jabra Elite 45h dzia ajĻ do 50 godz. na jednym adowaniu, obs ugujĻ Bluetooth 5.0.

O jakoŧľ dŻwiňku dba duży g oŧnik 40 mm.

Jest też technologia podwójnego mikrofonu i wsparcie dla g osowych asystentów.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Apple wprowadzi o do sprzedaży nowy komputer – 27-calowy iMac (wyŧwietlacz Retina 5K, 5120 x 2880 pikseli z opcjĻ True Tone i NanoTexture, 1 mld kolorów, jasnoŧľ 500 nitów) z procesorami Intel Core 10. generacji. W Polsce do wyboru sĻ: 6-rdzeniowy Intel Core i5 3,1 GHz (Turbo Boost do 4,5 GHz) lub 3,3 GHz (4,8 GHz) oraz 8-rdzeniowy procesor Intel Core i7 3,8 GHz 10. generacji (5,0 GHz). Grafika – od AMD; Radeon Pro 5300 z 4 GB pamiňci GDDR6 lub Radeon Pro 5500 XT z 8 GB pamiňci GDDR6.

Pamiňľ? RAM: od 8 GB do 128 GB (DDR4 2666 MHz), SSD: od 256 GB do 512 GB. Jest też uk ad Apple T2 Security i dwa porty Thunderbolt 3.

Ceny? Podstawowa konfiguracja nowego iMaca, z 6-rdzeniowym procesorem Intel Core i5 3,1 GHz 10. generacji (Turbo Boost do 4,5 GHz), 8 GB pamiňci DDR4 2666 MHz, 256 GB pamiňci masowej SSD i grafikĻ Radeon Pro 5300 z 4 GB pamiňci GDDR6 kosztuje 8999 z otych. To prawdopodobnie ostatni iMac z procesorem Intela.

Apple zapowiedzia o już wprowadzenie nowych urzĻdzeŚ z w asnym procesorami, opartymi na architeturze ARM. Grzegorz Lisiecki

093

Twój styl Moda TRENDY

SPODNIE W KANT, RAMONESKA I KOSZULA Z ĭABOTEM, CZYLI MODOWE TRENDY JESIENI 2021

Podpowiadamy także, jakie kolory bňdĻ królowaľ w jesiennej modzie. Wiele modnych barw idealnie nadaje siň do stylizacji biznesowych: kolory ziemi, szaroŧci czy lubiana przez wiele osób czerŚ, ale z niektórymi trzeba uważaľ. Jak je Ļczyľ i wkomponowaľ w biznesowy strój?

Ponadto przypominamy, że niezmiennie modna jest kratka. Ten deseŚ dominuje od kilkunastu miesiňcy i projektanci pokochali go równie mocno, co klienci.

I tu dobra wiadomoŧľ dla kobiet kochajĻ cych pepitkň: ten rodzaj kratki nigdy nie wyjdzie z mody, próbň czasu przeszed ŧwietnie.

Maria Olecha-Lisiecka

FOT. 123RF

JesieŚ puka do drzwi. Najwyższa pora, aby zastanowiľ siň, co bňdziemy nosiľ, kiedy zrobi siň ch odniej. Sprawdziliŧmy jesienne trendy w modzie i wybraliŧmy kilka pere ek, które z powodzeniem sprawdzĻ siň w biznesowych stylizacjach.

Bo nie wszystko, co modne, jest dla biznesmenów i bizneswoman odpowiednie, niestety. Zbyt odważne, zbyt krzykliwe, b yszczĻce lub kuse fasony w biznesie zawsze

odpadajĻ. Dress code jasno bowiem okreŧla zasady.

Jednak, przypomnijmy, powsta on po to, aby u atwiľ i daľ pewne wskazówki, jak należy ubieraľ siň, aby po Ļczyľ kompetencje, wiedzň i umiejňtnoŧci z profesjonalnym strojem.

W tym numerze piszemy o najmodniejszych jesieniĻ 2020 spodniach, bluzkach, kurtkach i spódnicach, a także garniturach.

Jakie spodnie bňdziemy nosiľ w nadchodzĻ cym sezonie? W trendach miňdzy innymi sĻ te eleganckie, jakby skrojone na miarň biznesowych spotkaŚ na szczycie – zaprasowane w kant. Modne bňdĻ luŻne marynarki o subtelnie przed użonym kroju, koszule z żabotami, plisowane spódnice.

094

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Twój styl Moda

FOT. 123RF

Tej jesieni bňdĻ rzĻdzi y kolory… jesieni. Szaroŧci, beże, barwy ziemi, pomaraŚczowy, able w odcieniu dojrza ych pomaraŚczy, zielony – ten przypominajĻcy

TRENDY

zielony groszek, oliwkowy i zieleŚ w odcieniach rozbielonych lub „przyżó conych” oraz zbliżonych do khaki. Modny bňdzie również niebieski, ale ten inten-

sywny, mocny, zatem nie b ňkitny i pastelowy, a kobaltowy, b ň kit paryski, chabrowy, indygo, ultramaryna.

Wielu ucieszy wiadomoŧľ, że modny bňdzie czarny.

PORADA

BROGSY, OXFORDY I DERBY, CZYLI BUTY NA JESIEĎ

FOT. SZEWSKAPASJA.COM

Jakie spodnie bňdziemy nosiľ w nadchodzĻcym sezonie? W trendach miňdzy innymi sĻ te eleganckie, jakby skrojone na miarň biznesowych spotkaŚ na szczycie – zaprasowane w kant spodnie od garnituru. Ponadto: obszyte wieczorowym welurem w codziennej ods onie, luŻne i d ugie, ĻczĻce styl lat 70. i 90., skórzane albo usiane barwnymi wzorami. Oczywiŧcie biznesmenom i bizneswoman dedykowane sĻ te zaprasowane w kant, przy czym panie niekoniecznie muszĻ nosiľ do nich marynarkň z tego samego kompletu. Panowie, aby zadbaľ o profesjonalny wyglĻd i styl, powinni zak adaľ skompletowany garnitur. Jeŧli chcĻ i czujĻ potrzebň podkreŧlenia stylizacji, mogĻ to atwo zrobiľ za sprawĻ odpowiedniego koloru krawatu lub skarpetek.

Do spodni w kant albo do garnituru idealne bňdĻ buty brogsy – czyli zdobione charakterystycznymi dziurkami (brogsy nie majĻ innego sposobu szycia cholewki, chodzi o rodzaj zdobienia, przeszyciami i perforacjami), ale także oxfordy lub derby. Z powodze-

niem mogĻ je nosiľ zarówno panowie, TRENDY

P½ASZCZE JAK Z FILMU „MATRIX” I RAMONESKI

TRENDY

TRENDY

LEGGINSY. JAK JE NOSIó?

Ma o biznesowe, ale w wersji miejskiej sprawdzĻ siň bardzo dobrze. PasujĻ do nich koszule (d ugie, koniecznie zakrywajĻce poŧladki), d uższe żakiety, p aszcze i koniecznie p askie buty, najlepiej kozaki.

jak i panie.

STYLIZACJA W KILKA MINUT Jeŧli czarne legginsy o kroju cygaretek po Ļczymy z marynarkĻ w jasnym kolorze, uszytĻ z delikatnie b yszczĻcej tkaniny, mamy zestaw na kolacjň lub wyjŧcie do teatru. Do tego top, kopertówka i p askie buty. Bardzo ważne: legginsy powinny byľ uszyte z dobrego materia u.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Fani i fanki grunge’owego i metalowego stylu bňdĻ zachwyceni. Tej jesieni ramoneski i kurtki w grunge’owym stylu, skórzane uprzňże i gorsety, p aszcze jak z Matrixa to prawdziwy hit. I tu ważna uwaga: ŧwiat mody wychodzi naprzeciw ŧrodowisku, dlatego ramoneski nie tylko skórzane, ale także ze skóry ekologicznej i wegaŚskiej skóry – washpapy. To papier, który można praľ i szyľ. Nie odkszta ca siň w wodzie, nie odbarwia ani nie rozpuszcza. Oczywiŧcie na co dzieŚ do pracy dla ludzi biznesu nie nadajĻ siň, ale po godzinach – owszem. Jednak jak to zwykle bywa, od regu y sĻ wyjĻtki. W branżach kreatywnych ramoneska zamiast zwyk ej kurtki czy p aszcza bňdzie mile widziana i zostanie doceniona. Wszak zawody kreatywne doceniajĻ wolnoŧľ i indywidualny styl.

FOT. MOHITO.COM

SPODNIE W KANT WRACAJð DO ½ASK

FOT. EBUTIK

By w trendach w 2018 i 2019 roku, kiedy kolorem roku Instytutu Pantone by ultra fioletowy. Czym jest color blocking?

Tatiana Szczňch, stylistka, wyjaŧnia, że to pojňcie modowe, które okreŧla kontrastowe po Ļczenia kolorów, które z pozoru do siebie w ogóle nie pasujĻ, np. fiolet z żó ciĻ, czerwieniĻ czy różem. Wtedy kolor fioletowy nie jest dominujĻcy ani trochň. – SĻ to jednak tak mocne po Ļczenia kolorystyczne, że nadajĻ siň tylko dla najodważniejszych – zastrzega Szczňch.

Color blocking jest kontrowersyjnym po Ļczeniem kolorów, które teoretycznie nie powinny do siebie pasowaľ, a jednak…

CZARNY TO KOLOR UWIELBIAJðCYCH MODOWY MINIMALIZM

FOT. 123RF

COLOR BLOCKING. JAK TO DZIA½A?

TRENDY

FOT. 123RF

TRENDY

095

Strefa kobiet TOP 10 Najbogatsze Europejki to przede wszystkim kobiety, których majĻtki opierajĻ siň na markach rzĻdzĻ cych na rynkach od lat, z ogromnĻ renomĻ i historiĻ. A one dbajĻ o nie i pomnażajĻ ich wartoŧľ.

1

Françoise Bettencourt

Urodzi a siň 10 lipca 1953 roku w Neuilly-sur-Seine.

Francuska bizneswoman, g ówny udzia owiec koncernu L’Oréal. MajĻtek odziedziczy a po matce, Liliane Bettencourt, która zmar a w wieku 94 lat. Firma zosta a za ożony przez ojca Liliane, Eugene Schuellera w 1907 roku. Francoise w m odoŧci poŧwiňci a siň literaturze - jest autorkĻ m.in. ksiĻżek o greckiej mitologii oraz relacjach judaizmu z chrzeŧcijaŚ stwem. Wysz a za mĻż za Jean-Victora Meyersa, wnuka rabina zamordowanego w Auschwitz. Jej majĻtek jest wyceniany na 73,6 mld dolarów.

2

Susanne Hanna Ursula Klatten z d. Quandt

Urodzi a siň 28 kwietnia 1962 roku w Bad Homburg vor der Höhe. G ówne branże, w które lokowany jest jej kapita to motoryzacja (BMW), przemys chemiczny i farmaceutyczny (Altana AG ). Jej mňżem jest Jan Klatten. Pozna a go podczas praktyki zawodowej w firmie BMW. Ma troje dzieci. Wartoŧľ jej majĻtku szacowana jest na 27,7 mld dolarów.

TOP10 6 NAJBOGATSZYCH KOBIET W EUROPIE

Sofie Kirk Kristiansen

Urodzi a siň 18 listopada 1976roku. Jej pradziadek , stolarz Ole Kirk Kristiansen, zaczĻ robiľ drewniane zabawki w swoim warsztacie w 1932 roku, zanim w latach 40. przeniós siň do plastiku. Sofie, jako w aŧcicielka Lego, wraz z ojcem, siostrĻ i bratem podzielili siň w asnoŧciĻ 75% udzia ów w firmie. Wartoŧľ jej majĻtku szacowana jest na 8,7 mld dolarów.

PiŌkne, bogate, inteligentne.

CzŌūł z nich odziedziczy a majĿtek po rodzicach, dziadkach lub mŌƁu, ale niezaleƁnie od tego, jak go zdoby y, ūwietnie radzĿ sobie z utrzymaniem swoich fortun

Agnete Kirk Thinggaard

7

Urodzi a siň 18 maja 1983 roku. Jest najm odszĻ córkĻ dyrektora Lego Kjelda Kirka Kristiansena i siostrĻ Sofie Kirk Kristiansen. Biznes nie jest jednak najważ niejszy w jej życiu, Agnete to olimpijska zawodniczka ujeżdżenia i ten sport jest jej najwiňkszĻ pasjĻ.

Wartoŧľ jej majĻtku szacowana jest na 8,7 mld dolarów.

Antonia Margaret Ax:son Johnson

8

Urodzi a siň 6 wrzeŧnia 1943 roku. Jest szefowĻ w czwartym pokoleniu rodzinnej firmy Axel Johnson AB , za ożonej przez jej pradziadka w 1873 roku.

Jest magistrem psychologii i ekonomii, otrzyma a tytu doktora honoris causa prawa cywilnego, a także doktora nauk humanistycznych. Ma piňcioro dzieci. Wartoŧľ jej majĻtku szacowana jest na 7,4 mld dolarów.

Charlene de Carvalho -Heineken

3

Urodzi a siň 30 czerwca 1954 roku. Holendersko-brytyjska bizneswoman jest w aŧcicielkĻ 25% udzia ów kontrolnych w drugim co do wielkoŧci na ŧwiecie przedsiňbiorstwie piwowarskim, Heineken. UkoŚ czy a prawo na Uniwersytecie w Leiden. Jest żonĻ Michela de Carvalho , finansisty i dyrektora Citigroup. Ma piňcioro dzieci. Wartoŧľ jej majĻtku szacowana jest na 16,7 mld dolarów.

9

Vicky Safra

Poŧlubi a mňżczyznň, który mia zostaľ najbogatszym bankierem na ŧwiecie.Joseph Safra by najbogatszym cz owiekiem w Brazylii, posiadajĻcym banki na trzech kontynentach i wieżň Gherkin w Londynie. Czworo dzieci Josepha i Vicky odziedziczy o czňŧľ majĻtku. Wartoŧľ fortuny Vicky szacowana jest na 7,4 mld dolarów.

Kirsten Elisbet Rausing

4

Urodzi a siň 6 czerwca 1952 roku. Jest w aŧcicielkĻ jednej trzeciej holdingu Tetra Laval, zasiada w zarzĻ dzie spó ki wraz z innymi cz onkami jej rodziny. Grupa dzia a w piňciu segmentach biznesowych: produkcja mleka, przygotowanie żywnoŧci, przetwórstwo żywnoŧci, pakowanie żywnoŧci oraz dystrybucja żywnoŧci. Mieszka w Wielkiej Brytanii i hoduje konie. Nie wysz a za mĻż i jest bezdzietna. Wartoŧľ jej majĻtku szacowana jest na 13,9 mld dolarów.

5

Massimiliana Landini Aleotti

Urodzi a siň 7 sierpnia 1942 roku w Lerici . W oska dziedziczka miliarderka, w aŧcicielka (wspólnie z dwójkĻ dzieci) firmy farmaceutycznej Menarini.

Firma opracowuje rozwiĻzania farmakologiczne dla

096

10

FOT. EAST NEWS

Marie-Hélene Habert

Francoise Bettencourt-Meyers chorób uk adu krĻżenia , onkologii , bólu / stanu zapalnego , astmy i leków przeciwinfekcyjnych. Jej córka Lucia jest prezesem Menarini, a syn Alberto Giovanni wiceprezesem. Wartoŧľ jej majĻtku szacowana jest na 9,1 mld dolarów.

Strefa Biznesu JESIEę 2021

Jest jednym z czwórki dzieci Serge’a Dassaulta, które odziedziczy y majĻtek ojca po jego ŧmierci . Dziadek Haberta, za oży Dassault Aviation, francuskĻ firmň lotniczĻ, która rozpoczň a produkcjň ŧmigie podczas I wojny ŧwiatowej. Dassaultowie sĻ również w aŧcicielami gazety Le Figaro, winnic i prywatnej firmy lotniczej. Wartoŧľ jej majĻtku szacowana jest na 7,3 mld dolarów.

Oprac. na podstawie forbes.pl, forbes.com/Wikipedia Magdalena Nowacka-Goik

R

(ĠïĂÉīãĚÉ Ď ŌĎÿĝīĴ éĴ ĩĎŖĝĎ ` UĴĠïĝãĚÉ SïŖĎïĬȵÄĎĩÉ ǢǠǢǡ éĴŖŠÿŌīÉ Ěŧƒ ƀ ŖĝĠïŌĎï ĎīŠïŏīïŠĴƀƆĩ

ŖĝĠïŌȟĂĴŏŖïīĎÉȟŌĠ ĴŏÉƏ ƀ ŖĝĠïŌĎï ŖŠÉãĚĴīÉŏīƆĩ ŌŏƏƆ ŧĠȟ ǢǨ ŧĨĝŧ ŠŏƏïĠãĵƀ UÉīĎĴƀŖĝĎãĉ Ǧǥ

– S T R O N A

K O B I E T –

dzienniklodzki.pl/strona-kobiet

11. edycja Light Move Festival 2021 w odzi W ostatni weekend wrzeŧnia w odzi odby siň kolejny Festiwal Ģwiat a. Oprócz tradycyjnych widowiskowych pokazów z ożonych ze ŧwiat a, koloru i dŻwiň ku organizatorzy przygotowali również prezentacje filmowe, koncerty, panele dyskusyjne i wystawy. – Program tegorocznej edycji by bardzo zróżnicowany, a jej ideĻ sĻ „Po Ļczenia” – mówi Beata Konieczniak, dyrektor artystyczna Light Move Festival. – Chcemy Ļczyľ ludzi, za czym tak bardzo tňsknimy.

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

Strefa Biznesu (w zwiĻzku z og oszonym stanem epidemii punkty dystrybucyjne mogĻ ulec zmianie) RESTAURACJE, PUBY QUALE RESTAURANT ódŻ, ul. Narutowicza 48 RESTAURACJA BROWAR KSIĄķY M YN ódŻ, ul. Tymienieckiego 22/24 IRISH PUB ódŻ, ul. Piotrkowska 77 KLUB SPADKOBIERCÓW ódŻ, ul. Piotrkowska 77 RESTAURACJA PRZERWA ódŻ, ul. WólczaŚska 128/134 RESTAURACJA SPÓ DZIELNIA ódŻ, ul. Piotrkowska 138/140 RESTAURACJA CESKY FILM ódŻ, ul. Tymienieckiego 25a RESTAURACJA POLKA ódŻ, Manufaktura Rynek, ul. Ogrodowa 19a HANA SUSHI ódŻ, ul. Karskiego 5 KAMIENICA NR 6 Aleksandrów ódzki pl. Koŧciuszki 6 STUDIO KULINARNE BACCARO ódŻ, ul. Piotrkowska 138/140 HASHTAG SUSHI ódŻ, ul. Zgierska 69

HOTELE

ANDEL’S HOTEL ódŻ, ul. Ogrodowa 17 FABRYKA WE NY Pabianice, ul. Zamkowa 2 DOUBLE TREE BY HILTON ódŻ, ul. Ļkowa 29 DOUBLE TREE BY HILTON SPA & HEALTH CLUB ódŻ, ul. Ļkowa 29 HOLIDAY INN ódŻ, ul. Piotrkowska 229/231 NOVOTEL ódŻ, al. Pi sudskiego 11A HOTEL TOBACO ódŻ, ul. Kopernika 64 QUBUS HOTEL ódŻ, al. Mickiewicza 7

098

NOBO HOTEL ódŻ, ul. Liŧciasta 86 BOUTIQUE HOTEL’S ódŻ, ul. Milionowa 25 ódŻ, al. Pi sudskiego 10 HOTEL AMBASADOR CENTRUM ódŻ, al. Pi sudskiego 29 ÓDZKI PA ACYK ódŻ, ul. ķeromskiego 52 HOTEL STARE KINO ódŻ, ul. Piotrkowska 120

MEDYCYNA ESTETYCZNA, SPA, FRYZJERSTWO, FITNESS STOMATOLOGIA HOMEODENT ódŻ, ŧw. Franciszka z Asyżu 79 SZPITAL PULSMED ódŻ, ul. P.O.W. 26 CENTRUM MEDYCZNE OMEGA ódŻ, ul. Piotrkowska 17 STUDIO PRO-MEDYK PREMIUM ódŻ, ul. Sacharowa 21 A KLINIKA TAZBIR ódŻ, ul. Solankowa 6 AKADEMIA STOMATOLOGII ódŻ, ul. Obywatelska 100 HAMMERMED MEDICAL POLSKA ódŻ, ul. KopciŚskiego 69/71 CENTRUM MEDYCZNE ARGO ódŻ, ul. Sterlinga 27/29 SALON FRYZJERSKI WOJEWODA STUDIO ódŻ, ul. Tymienieckiego 19 SALON FRYZJERSKI LE GRAND SALON ódŻ, ul. Piotrkowska 78 SALON FRYZJERSKI PIOTR ALEXANDER ódŻ, ul. Zachodnia 12a/12c GOOD TIME DAY SPA ódŻ, ul. GdaŚska 96 MODELLA ódŻ, ul. Dowborczyków 17 STREFA I SALON URODY ALTER EGO ódŻ, ul. Traktorowa 23a STUDIO FRYZUR I WIZAķU ódŻ, ul. LeszczyŚskiej 4

STUDIO URODY ódŻ, ul. Zak adowa 74 J MAKEUP STUDIO ódŻ, ul. Piotrkowska 125 BERNACKI SALON ódŻ, ul. Tymienieckiego 19 SALON HAIR COLOUR DESIGN ódŻ, ul. Sienkiewicza 35 STACJA NOWA GDYNIA Zgierz, ul. Sosnowa 1 FIT FABRIC ódŻ, ul. 1 Maja 119/121 ódŻ, ul. KiliŚskiego 122/128 ódŻ, ul. Zgierska 211 ódŻ, CH Sukcesja, al. Politechniki 1 SQUASH POINT RYTM ódŻ, ul. KopciŚskiego 69/71 I’M FIT SQUASH ódŻ, ul. Pi sudskiego 10 VERA SPORT SQUASH ódŻ, ul. Siewna 15

BIZNES, KULTURA

BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO ODDZIA ÓDĶ ódŻ, ul. Ļkowa 29 INFOSYS ódŻ, ul. Pomorska 106a MEDIAHUB ódŻ, ul. Ļkowa 29 GRAVET CONSULTING SP. Z O.O. ódŻ, ul. Sienkiewicza 13 ÓDZKA IZBA PRZEMYS OWOHANDLOWA ódŻ, ul. Narutowicza 34 BIURO PTAK FASHION CITY Rzgów, ul. ķeromskiego 6 ÓDZKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO ódŻ, ul. Narutowicza 34 WFOĢIGW ódŻ, ul. Dubois 118 BIURO OBS UGI INWESTORA UM ódŻ, ul. Piotrkowska 104a BIURO RZECZNIKA PRASOWEGO PREZYDENTA MIASTA ODZI ódŻ, ul. Piotrkowska 104a

Strefa Biznesu JESIEę 2021

BIONANOPARK ódŻ, ul. Dubois 114/116 ÓDZKA SPECJALNA STREFA EKONOMICZNA ódŻ, ul. Tymienieckiego 22G STRABAG ODDZIA ÓDĶ ódŻ, ul. Targowa 35 KRAJOWA IZBA DORADCÓW PODATKOWYCH W ODZI ódŻ, ul. Piotrkowska 132 lok. nr 5 TEATR WIELKI ódŻ, pl. DĻbrowskiego TEATR MUZYCZNY ódŻ, ul. Pó nocna 47/51 MIEJSKA GALERIA SZTUKI ódŻ, ul. Sienkiewicza 44 TEATR IM. JARACZA ódŻ, ul. Jaracza 27 TEATR POWSZECHNY ódŻ, ul. Legionów 21 FILHARMONIA ÓDZKA ódŻ, ul. Narutowicza 20/22 KINO CHARLIE ódŻ, ul. Piotrkowska 203/205 FILMÓWKA ódŻ, ul. Targowa 61/63 MONOPOLIS ódŻ, ul. KopciŚskiego 62 OGRODY GEYERA ódŻ, ul. Piotrkowska 293/305

INNE

AKADEMIA ARCHITEKTURY ódŻ, ul. Ļkowa 11 EMPIR ódŻ, ul. Wigury 21 MILIONOVA FABRYKA DESIGNU ódŻ, ul. Piotrkowska 276 WIKPAN ódŻ, ul. Brukowa 11 SENEKO KOLOROWYCH SNÓW ul. ŧw. Teresy 100 MSSTUDIO ul. Ļkowa 7B TABACO PARK ódŻ, ul. Kopernika 62 SALON JUBILERSKI A&A

ódŻ, ul. Piotrkowska 146 JASZPOL ódŻ, ul. Brukowa 2 ódŻ, ul. Przybyszewskiego 176 BMW PREMIUM ARENA ódŻ, ul. RokiciŚska 190 GRUPA KROTOSKI SP. Z O.O. ódŻ, ul. Niciarniana 51/35 AUDI CENTRUM ódŻ, al. W. Bartoszewskiego 13 PORSCHE CENTRUM ÓDĶ ódŻ, al. W. Bartoszewskiego 15 EMIL FREY RETAIL POLSKA Rzgów, ul. ódzka 40 MARVEL - DEALER HYUNDAI ódŻ, al. Ģmig ego Rydza 22 MARVEL - DEALER KIA ódŻ, ul. ķelazna 7 TOYOTA ÓDĶ ódŻ, ul. BrzeziŚska 24A MITSUBISHI ÓDĶ - SATALL ódŻ, ul. Liŧciasta 104 PORT LOTNICZY ÓDĶ IM. W ADYS AWA REYMONTA ódŻ, ul. gen. S. Maczka 35 DIESEL TRUCK SP. Z O.O. Stryków, Smolice 1L SYSTEM-AUTO CENTRUM ódŻ, ul. Elektronowa 18 PIEKARNIA MONTAG ódŻ, ul. Piotrkowska 107 MARIAĖSKI GROUP ódŻ, ul. Tylna 4c, lok. 1 CONCEPT STORE OD PROJEKTANTÓW Pabianice, ul. Zamkowa 4 SOLARMATIK ódŻ, ul. Ģw. Teresy 91A TOP DETEKTYW ódŻ, ul. Kraszewskiego 36 lok. 3 SKLEP GORSENIA ódŻ, ul. Piotrkowska 95 SALIO EQUISPORT RESORT Bia a, Besiekierz Rudny 50 MBL CLASSICS Piotrków Trybunalski, ul. Sulejowska 45