ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η θεωρητική πάει
υπεύθυνη ανθρωπιστικών σπουδών
Καλλιόπη Πιτσόλη
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΙΖΟΥΝ ΡΟΛΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ, ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ Ή ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΣ
Ειδικές Εισάγονται με: ✴✴ὅτι ➙ αντικειμενική κρίση ✴✴ὡς ➙ υποκειμενική κρίση Εκφέρονται με: ✴✴Οριστική ➙ πραγματικό ✴✴Δυνητική Οριστική ➙ μη πραγματικό ✴✴Δυνητική Ευκτική ➙ δυνατό στο παρόν και στο μέλλον ✴✴Ευκτική του πλαγίου λόγου ➙ όταν υπάρχει εξάρτηση από ΠΑΥ1 και δηλώνεται η υποκειμενική γνώμη του λέγοντος.
1 Ιστορικοί χρόνοι: Παρατατικός, Αόριστος, Υπερσυντέλικος
Ενδοιαστικές Εισάγονται με: ✴✴μή ➙ φόβος μήπως γίνει κάτι ✴✴μή οὐ ➙ φόβος μήπως δε γίνει κάτι Εκφέρονται με: ✴✴Υποτακτική ➙ φόβος για κάτι που αναφέρεται στο μέλλον ✴✴Οριστική ➙ φόβος πραγματικός στο παρόν και στο μέλλον ✴✴Δυνητική Ευκτική ➙ φόβος πιθανός στο παρόν και στο μέλλον ✴✴Ευκτική του πλαγίου λόγου ➙ όταν υπάρχει εξάρτηση από ΠΑΥ και ο φόβος δηλώνεται ως υποκειμενική γνώμη του λέγοντος.
Πλάγιες ερωτηματικές Διακρίνονται σε ολικής αγνοίας και τότε εισάγονται με: ✴✴εἰ (μονομελείς) ✴✴πότερον ... ἤ, εἴτε ... εἴτε (διμελείς) και σε μερικής αγνοίας, οπότε εισάγονται με: ✴✴ ερωτηματικές κι αναφορικές αντωνυμίες ✴✴ερωτηματικά κι αναφορικά επιρρήματα. Εκφέρονται με: ✴✴Απορηματική Υποτακτική ✴✴Οριστική ➙ πραγματικό ✴✴Δυνητική Οριστική ➙ μη πραγματικό ✴✴Δυνητική Ευκτική ➙ δυνατό στο παρόν και στο μέλλον ✴✴Ευκτική του πλαγίου λόγου ➙ όταν υπάρχει εξάρτηση από ΠΑΥ και ο φόβος δηλώνεται ως υποκειμενική γνώμη του λέγοντος.
Αναφορικές Ονοματικές Παίζουν ρόλο Υποκειμένου, Αντικειμένου Παράθεσης, Επεξήγησης, Επιθετικού ή Κατηγορηματικού Προσδιορισμού ή Ετερόπτωτου Προσδιορισμού. Εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες: ✴✴ὅς, ἥ, ὅ ✴✴ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ ✴✴ὅστις, ἥτις, ὅ,τι ✴✴ὅσος, ὅση, ὅσον ✴✴οἷος, οἷα, οἷον ✴✴ὁπηλίκος, -η, -ον ✴✴ὁποδαπός, -ή, -όν Εκφέρονται με: ✴✴Υποτακτική ➙ προσδοκώμενο ✴✴Οριστική ➙ πραγματικό ✴✴Δυνητική Οριστική ➙ μη πραγματικό ✴✴Δυνητική Ευκτική ➙ δυνατό στο παρόν και στο μέλλον ✴✴Ευκτική του πλαγίου λόγου ➙ όταν υπάρχει εξάρτηση από ΠΑΥ και ο φόβος δηλώνεται ως υποκειμενική γνώμη του λέγοντος.
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Χρονικές Χρησιμεύουν ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου. Εισάγονται με: ✴✴Χρονικούς συνδέσμους: ὡς, ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἔστε, ἡνίκα ✴✴Χρονικά επιρρήματα: ὁσάκις, ὁποσάκις ✴✴Εμπρόθετες αναφορικές εκφράσεις: ἐξ’ οὗ, ἐξ’ ὅτου, ἀφ’ οὗ, ἐν ᾧ, μέχρι οὗ, ἐπεί πρῶτον, ἐπεί τάχιστα, οὐ πρότερον ... πρίν Εκφέρονται με: ✴✴Οριστική ➙ πραγματικό ✴✴Υποτακτική (+ αοριστολογικό ἄν) ➙ προσδοκώμενο ή αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον ✴✴Δυνητική Ευκτική ➙ απλή σκέψη του λέγοντος ✴✴Ευκτική του πλαγίου λόγου ➙ όταν υπάρχει εξάρτηση από ΠΑΥ ✴✴Ειδικά με το σύνδεσμο πρίν + έγκλιση, όταν η κύρια πρόταση είναι αρνητική (παρά αφού) ✴✴Πρίν + απαρέμφατο, όταν η κύρια πρόταση είναι καταφατική (προτού να)
Τελικές Χρησιμεύουν ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού ή ως επεξήγηση σε εμπροθέτους: διά τοῦτο ή ἕνεκα τούτου. Εισάγονται με: ✴✴ἵνα, ὅπως, ὡς Εκφέρονται με: ✴✴Υποτακτική ➙ σκοπός προσδοκώμενος με βεβαιότητα. ✴✴Υποτακτική (+ αοριστολογικό ἄν) ➙ σκοπός προσδοκώμενος υπό προϋπόθεση. ✴✴Οριστική ΠΑΥ ➙ ευχή και σκοπός ανεκπλήρωτος ✴✴Οριστική Μέλλοντα ➙ σκοπός βέβαιος ✴✴Δυνητική Ευκτική ➙ σκοπός δυνατός να συμβεί στο παρόν και στο μέλλον ✴✴Ευκτική του πλαγίου λόγου ➙ όταν υπάρχει εξάρτηση από ΠΑΥ και δηλώνεται ο σκοπός ως υποκειμενική γνώμη του λέγοντος. ✴✴Απλή Ευκτική ➙ από έλξη από προηγούμενη ευκτική ή όταν εκφράζεται ο υποκειμενικός σκοπός.
Αιτιολογικές Χρησιμεύουν ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας. Εισάγονται με: ✴✴ὅτι ➙ αντικειμενική αιτιολογία ✴✴ὡς ➙ υποκειμενική αιτιολογία ✴✴διότι, ἐπεί, ἐπειδή, ὅτε, ὁπότε, διόπερ κι εἰ μετά από ρήματα ψυχικού πάθους. Η συγκεκριμένη πρόταση ενέχει συντακτικό ρόλο ονοματικής πρότασης. Εκφέρονται με: ✴✴Οριστική ➙ πραγματικό ✴✴Δυνητική Οριστική ➙ μη πραγματικό ✴✴Δυνητική Ευκτική ➙ δυνατό στο παρόν και στο μέλλον ✴✴Ευκτική του πλαγίου λόγου ➙ όταν υπάρχει εξάρτηση από ΠΑΥ και δηλώνεται η υποκειμενική γνώμη του λέγοντος
Υποθετικές Είδη υποθετικού λόγου: Πραγματικό: ✴✴εἰ + οριστική κάθε χρόνου ➙ οποιαδήποτε έγκλιση εκτός από δυνητική οριστική Μη Πραγματικό: ✴✴εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου ➙ δυνητική οριστική ή οριστική παρατατικού απροσώπου ρήματος χωρίς ἄν Προσδοκώμενο: ✴✴ἐάν, ἄν, ἤν + Υποτακτική ➙ οριστική μέλλοντα ή ισοδύναμη μελλοντική έκφραση (προστακτική, τελικές, ενδοιαστικές δευτερεύουσες προτάσεις, δυνητικό απαρέμφατο, δυνητική μετοχή) Αόριστη Επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον: ✴✴ἐάν, ἄν, ἤν + Υποτακτική ➙ οριστική ενεστώτα ή γνωμικού αορίστου Απλή Σκέψη του λέγοντος: ✴✴εἰ + Ευκτική ➙ δυνητική ευκτική Αόριστη Επανάληψη στο παρελθόν: ✴✴εἰ + Ευκτική (επαναληπτική) ➙ οριστική παρατατικού ή υπερσυντελίκου με ή χωρίς ἄν
Εναντιωματικές Χρησιμεύουν ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εισάγονται με: ✴✴εἰ καί, ἐάν καί, ἄν καί, ἤν καί Εκφέρονται με: ✴✴Οριστική, όταν εισάγονται με σύνδεσμο εἰ καί ✴✴Υποτακτική, όταν εισάγονται με σύνδεσμο ἐάν, ἄν, ἤν καί. Παραχωρητικές Δηλώνουν εναντίωση προς κάτι που θεωρείται από το υποκείμενο ως μη πραγματικό ή αδύνατο ή απίθανο. Εισάγονται με: ✴✴καί εἰ, καί ἐάν, κἄν, καί ἄν, καί ἤν (ύστερα από καταφατικές προτάσεις) ✴✴οὐδ’ εἰ, μηδ’ εἰ, οὐδ’ ἐάν, οὐδ’ ἄν, οὐδ’ ἤν μηδ’ ἤν, μηδ’ ἐάν, μηδ’ ἄν. Εκφέρονται με: ✴✴Οριστική κι Ευκτική, όταν εισάγονται με σύνδεσμο εἰ ✴✴Υποτακτική, όταν εισάγονται με σύνδεσμο ἐάν, ἄν, ἤν καί. Εκφράζουν ό,τι και οι υποθετικές, ανάλογα με την εισαγωγή και την εκφορά.
Συμπερασματικές Χρησιμεύουν ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος. Εισάγονται με: ✴✴Συμπερασματικούς συνδέσμους: ὥστε, ὡς ✴✴ και με τις φράσεις: ἐφ’ ᾧ, ἐφ’ ᾧτε Εκφέρονται με: ✴✴Οριστική ➙ πραγματικό ✴✴Δυνητική Οριστική ➙ το αποτέλεσμα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί στο παρελθόν ή μη πραγματικό ✴✴Δυνητική Ευκτική ➙ αποτέλεσμα δυνατό υπό προϋποθέσεις για παρόν + μέλλον ✴✴Ευκτική του πλαγίου λόγου ➙ όταν υπάρχει εξάρτηση από ΠΑΥ ✴✴ ὥστε / ἐφ’ ᾧ, ἐφ’ ᾧτε + απαρέμφατο ή οριστική μέλλοντα, όταν το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως υποκειμενικός σκοπός, ως επιδιωκόμενος σκοπός ή ως όρος, προϋπόθεση, συμφωνία.
Δευτερεύουσες αναφορικές επιρρηματικές 1) Αναφορικές επιρρηματικές αιτιολογικές Εισάγονται με: ✴✴ὅς, ὅστις, ὅσος, οἷος Ακολουθούν μετά από: ✴✴ρήματα ψυχικού πάθους Μεταφράζονται με: ✴✴επειδή και δεικτική αντωνυμία 2) Αναφορικές επιρρηματικές τελικές Εισάγονται με: ✴✴ὅς, ὅστις Ακολουθούν μετά από: ✴✴ρήματα κίνησης ή σκόπιμης ενέργειας Εκφέρονται πάντα με: ✴✴Οριστική Μέλλοντα Μεταφράζονται με: ✴✴για να και δεικτική αντωνυμία 3) Αναφορικές επιρρηματικές συμπερασματικές Εισάγονται με: ✴✴ὅς, ὅστις, ὅσος, οἷος Ακολουθούν μετά από: ✴✴δεικτικές αντωνυμίες ή δεικτικά επιρρήματα Εκφέρονται με: ✴✴έγκλιση, όταν το αποτέλεσμα είναι ή θεωρείται πραγματικό. ✴✴απαρέμφατο, όταν το αποτέλεσμα εμφανίζεται ως δυνατό ή ενδεχόμενο.
4) Αναφορικές επιρρηματικές υποθετικές Εκφέρονται με: ✴✴Οριστική ➙ πραγματικό ή μη πραγματικό ✴✴Υποτακτική + αοριστολογικό ἄν ➙ προσδοκώμενο ή αόριστη επανάληψη στο παρόν/μέλλον ✴✴Ευκτική ➙ απλή σκέψη ή αόριστη επανάληψη στο παρελθόν 5) Αναφορικές επιρρηματικές παραβολικές Δηλώνουν τη σύγκριση ως προς τον τρόπο, την ποιότητα, την ποσότητα σε σχέση με μία υποθετική κατάσταση. Χαρακτηριστικά είναι τα παραβολικά ζεύγματα: ✴✴τοιοῦτος ... οἷος ✴✴τοσοῦτος ... ὅσος ✴✴οὕτως ... ὥσπερ Εκφέρονται με: ✴✴Οριστική ➙ πραγματικό ✴✴Υποτακτική ➙ προσδοκώμενο/αόριστη επανάληψη στο παρόν/μέλλον ✴✴Ευκτική ➙ απλή σκέψη ή αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.
Α΄ Λυκείου Αρχαία: 3 ώρες Έκθεση: 2 ώρες
Β΄ Λυκείου Αρχαία: 6 ώρες Λατινικά: 2 ώρες Έκθεση: 2 ώρες
Γ΄ Λυκείου Αρχαία: 6 ώρες Λατινικά: 3 ώρες Ιστορία: 3 ώρες Έκθεση: 2 ώρες
Παλαιολόγου 1 & Βασ. Σοφίας 13, Μαρούσι
210 61 23 900 athmonon2011@yahoo.gr www.athmonon-orosimo.gr