Kiwibes

2013 2014

De kiwibes

1Over de kiwibes De Actinidia arguta of kiwibes is een kleine kiwivrucht die volledig, dus met schil, kan gegeten worden en bevat zoals de gewone kiwi zoet vruchtvlees en een hoog gehalte aan vitamine C. De verschillende cultivars zorgen voor variatie in vorm en kleur van de vruchten.

De hedendaagse consument leidt een druk leven en is voortdurend op zoek naar gezonde en smakelijke voedingsmiddelen die snel en gemakkelijk te eten en bovendien voedzaam zijn. De Actinidia arguta of kiwibes voldoet aan deze eisen.

De kiwivruchten die bij ons worden verkocht (Actinidia deliciosa, A. chinensis), zijn meestal geïmporteerd uit NieuwZeeland, Italië, of Frankrijk. En zijn typische producten van warmere klimaten. De kiwibes daarentegen kan in België in openlucht geteeld worden. Voor deze plant, ook wel siberische kiwi genoemd, heerst hier namelijk het ideale klimaat, mits toepassing van enkele teelttechnische maatregelen.

De commerciële productie van deze kiwibesvruchten is relatief nieuw. De wijze van productie is grotendeels overgenomen van deze van de Actinidia deliciosa, maar verschilt toch op een aantal punten. In enkele landen zijn veel kleinere plantages in ontwikkeling en hier en daar hebben liefhebbers een kiwibesplant in de tuin.

Mits enkele teelttechnische maatregelen in acht te nemen, is het mogelijk een redelijke oogst te bekomen in de maanden september - oktober. Een belangrijk ecologisch (en economisch!) aspect is dat er weinig ziekten en plagen gekend zijn die de plant belagen.

cti De kiwibes

2Gezonde feiten 2.1

Gezondheid!

De A. arguta is een vrucht die rijk is aan vitamine C. Ze bevat een overvloedige hoeveelheid aan polyfenolen (antioxidanten) met daarnaast heel wat nuttige mineralen zoals calcium, magnesium en mangaan.

Een aantal factoren beïnvloeden de samenstelling en de kwaliteit van de bessen zoals het teeltsysteem, de plaats van de vrucht in de struik, de voedingstoestand van de planten, het seizoen en de plaats. In elk geval kunnen we stellen dat de kiwibes rijk is aan vitamine C. Afhankelijk van het ras varieert dit tussen tot 40 – 165 mg/100 g. Hun vitamine C gehalte is gemiddeld tweemaal zo groot als dat in citroen en 50 keer dat van appel.

De kiwibes bevat ongeveer 300 ppm totaal polyfenolen. Dit is 1,4 keer meer dan de hoeveelheid in een kiwi en 8,8 keer meer dan in een appel. Polyfenolen in het voedsel hebben een positief effect op de menselijke gezondheid. De polyfenolen zijn verantwoordelijk voor het verwijderen van vrije radicalen. Vrije radicalen worden in het menselijke lichaam geproduceerd tijdens fysiologische en biochemische processen. Deze zouden ziekten en kanker veroorzaken indien ze niet werden verwijderd uit ons lichaam. Vruchten die deze stoffen als het ware onschadelijk kunnen maken, worden als gezonde vruchten beschouwd.

De A. arguta bevat drie soorten suiker: glucose, fructose en sucrose. Ze komen in een gelijke verhouding voor. De gewone kiwi (Hayward) bevat daarentegen hoofdzakelijk glucose en fructose.

De kiwibes

3Botanische info 3.1

Actinidia arguta

Het is een van de meest wijdverspreide van het geslacht Actinidia. Ze werden gevonden in het oosten van Siberië, Korea, Japan, Oost-Rusland en China. Ze worden aangetroffen op een hoogte van 150 m tot 3500 m boven de zeespiegel.

Bladeren Net zoals de meeste Actinidia- soorten is de A. arguta een klimplant. De bladeren zijn eivormig, langwerpig en gewoonlijk getand met een lange steel. De lengte van het blad varieert van 6 tot 12 cm en de breedte schommelt tussen de 5 en 10 cm. Naar de groeipunt toe loopt het blad zeer snel op een spits uit. Aan de basis zijn de bladeren afgerond tot licht hartvormig. Ze zijn symmetrisch of licht asymmetrisch, donkergroen en licht behaard in de oksels van de nerven. De bladstelen kunnen variëren van 3 à 6 cm tot 10 cm.

Bloemen De meeste A. arguta’s zijn tweehuizig waardoor gescheiden vrouwelijke en mannelijke planten vereist zijn voor de vruchtzetting.

De bloemen zijn het betrouwbaarste verschil voor een onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke planten. Zonder bloemen is het maken van een onderscheid bijna onmogelijk.

De bloemblaadjes hebben een kleur die varieert van groenachtig wit tot crèmekleurig. De antheren zijn donker zwart tot donker paars. De bloemen ontstaan altijd in de bladoksels van zijscheuten van éénjarige twijgen. De bloemstelen dragen 1 tot 7 bloemen, een bloem heeft een diameter van ongeveer 1,2 tot 2 cm De bloei begint tussen eind mei en begin juni in Vlaanderen en duurt een 10-tal dagen.

Vruchten De vruchten van Actinidia arguta zijn kleiner dan deze van de commerciële kiwivruchten, zoals de A. deliciosa en de A. chinensis . Ze hebben de grootte van een druif en hebben een zachte schil. De A. arguta heeft een eenvoudige schil die bestaat uit een epidermis met een dikke cuticula en onderliggende hypodermis. Er staan geen haartjes op waardoor de schil eetbaar is in tegenstelling tot de “gewone” kiwi. De vruchtvormen van de verschillende soorten variëren van bolrond naar eivormig en van elliptisch tot cilindrisch.

Het vruchtvlees is zacht en sappig en heeft een uitgesproken zoete smaak. Er zitten tientallen tot honderden kleine, donkere pitjes (zaden) van ca. 2,5 mm in verborgen. Het vruchtvlees is vaak groen, maar er bestaan ook rassen met een uitgesproken rood-paarse kleur.

cti De kiwibes

<<< hier komt kiwibes.xlsx >>>

De kiwibes

4Nieuws De kiwibes oogst 2012 werd op 6 september ll. gelanceerd in het sterrestaurant 't Zilte in Antwerpen. Topchef Viki Geunes, ontwikkelde hiervoor een aantal toprecepten met de kiwibes.

De kiwibes vindt opnieuw zeer goed de weg naar het grote publiek als gezonde snack maar ook als smakelijk en gezond ingrediĂŤnt in de dagdagelijkse en gastronomische keuken.

De Belgische kiwibes, het resultaat van vier jaar onderzoek door de faculteit Toegepaste Bio-ingenieurswetenschappen van Hogeschool Gent, in samenwerking met Veiling Hoogstraten en het bestuur van de provincie Oost-Vlaanderen is ondertussen niet meer weg te denken uit het Belgisch fruitassortiment.

cti De kiwibes

5Oogsten en planten Van alle bessen zijn druiven en kiwibessen de makkelijkste: meer dan een plek in de zon heb je niet nodig om ze zelf te kweken. Plukken en planten doe je nu.

Oogsten

Druiven en kiwibessen groeien makkelijk, kunnen perfect tegen onze strenge winters en leveren flink wat lekkere vruchten op. Druiven zijn het eerst rijp, vanaf begin september. Je hoeft ze niet in één keer te oogsten: tot begin december kan je systematisch trossen knippen voor gebruik.

Let wel op voor de merels, die zijn dol op rijpe druiven.

Excellente witte druiven voor buiten, die niet ziek worden, zijn New York Muscat en Sophie. Midden september pluk je de eerste kiwibessen. Ook al zijn de vruchten veel kleiner dan een klassieke kiwi (tussen drie en vijf centimeter), je kan ze wel zo in je mond stoppen, zonder te schillen, en ze smaken een pak zoeter. Een rijpe kiwibes trek je beter niet af (je kan ze beschadigen) maar knip je van de plant, al dan niet met de tak nog aan. Een volwassen plant levert makkelijk een oogst van twintig kilo op. Hou je van bijzondere fruitklimmers probeer dan ook eens een braamboos of zwarte framboos, met een heel aparte smaak.

Planten

Een zonnige muur op het zuiden, een pergola of een schutting van draad volstaat om druiven en kiwibessen te kweken. Plant ze nu, dan hebben ze nog de tijd om aan hun plek te wennen voor de winter er aan komt. Graaf een flink plantgat, meng een royale portie bodemverbeteraar door de aarde en zorg voor een klimsteun. Span een gegalvaniseerde ijzerdraad horizontaal, elke vijftig centimeter, zo'n drie tot vijf centimeter van de muur weg en drie tot vier meter hoog.

Plant je druivelaar wat dieper dan in de pot maar let er op dat de entplek (de verdikking op de stam) altijd boven de aarde uitsteekt. Bind de takken aan met bindbuis en top de zijscheuten in tot op zeven knopen. Van kiwibessen plant je er best altijd twee: een mannelijke en een vrouwelijke, voor de bestuiving. Er zijn ook zelfbestuivende rassen zoals Issaï, waar je maar één van nodig hebt, maar die geven minder en kleinere bessen.

Blijven je witte druiven groen, hard en zuur? Wellicht hangen er teveel trossen aan je druivelaar. Snoei het aantal terug tot vijfentwintig per plant en dun de trossen zelf ook uit, tot ongeveer de helft. Laat alleen de dikste bessen staan.

De kiwibes

De kiwibes