Symposium
PROFIT PEOPLE PLANET 2.0
26 | 0 1 | 2 0 1 8
Aangeboden door het gemeentebestuur van Schinnen ter gelegenheid van het afscheid van deken Jos Schreurs
Symposium
PROFIT PEOPLE PLANET 2.0
26 | 0 1 | 2 0 1 8
V I DEOBOODSC HAP P E N
K L AS S IEK E M U Z IEK
Maar liefst negen mensen spraken tijdens het symposium deken Jos Schreurs toe in persoonlijke videoboodschappen.
Muziek was een belangrijk onderdeel van het symposium. Diverse klassieke muziekstukken werden hier speciaal voor bewerkt en uitgevoerd.
Theo Bovens
Claudia Couwenbergh
gouverneur provincie Limburg
sopraan
RenĂŠ van der Linden
Alice Hendriks
oud-senator
piano
Frans Beckers
Stephan Hendrixs
oud burgemeester Schinnen
cello
Frans Vroemen
aalmoezenier Frits Schoonbrood
parochiaan RenĂŠ Meijers
voorzitter fanfare Hubertine Maassen-Claessens
secretaris dekenaat Joost Geurts
bestuurslid dekenaat Jan Verbeet
bestuurslid dekenaat
08
12
N i e t e e n zi j d i g fo cusse n o p e co n o m i sch e gro e i Jan Zuidam
Ti j d v o o r b e zi n n i n g, n aaste n l i e fd e e n so l i d ari teit
Henk van Rees
1 4
K o m m a’s b i j d e ti j d ge e st
Leon Frissen
2 0
Wo o rd e n v an d an k
Jos Schreurs
Jan Zuidam
“ Niet eenzijdig focussen op economische groei. Het moet ook gaan over sociale vooruitgang, werkgelegenheid, toegang tot onderwijs en inclusiviteit. 3P geeft dan nog een extra P, die van Plezier.�
08
NIET EENZIJD IG F O C U S S E N OP ECON OM ISC H E G R O E I T Leon Frissen heeft mij gevraagd om een bijdrage te leveren als voorzitter van de Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV) aan dit symposium voor de heer Schreurs met Triple P 2.0 als onderwerp. Bij die vraag dacht ik even, ‘wat is het verband?’. Toen ik in de materie dook bleek dat verband groot. Leon had het goed gezien!
DSM als bedrijf is lange termijn gericht. Zij besteedt veel aandacht aan innovatie en heeft menig portfolio verandering gerealiseerd. Rond 2000 werd er steeds prominenter over 3P gesproken. Toen nog 3 aparte pijlers: • Prof it (continuïteit) • People (opleidingen, diversiteit, ziekte, veiligheid, employee-engagement) • Planet (uitstoot van allerlei stoffen via water en lucht, energie verbruik, CO2 emissies, incidenten).
LWV is 100 jaar geleden mede opgericht door pater drs. Cassanius Hentzen. Met als doel werkgevers zowel de sociale als economische belangen te laten behartigen. Het ging niet alleen om harde materiële winst, maar ook om een verbetering van het samen leven van mensen. Rentmeesterschap.
Dit alles wereldwijd met een eenduidig beleid en DSM rapporteerde hierover in een apart Triple P verslag. Sinds 2010 is Triple P integraal onderdeel van de strategie / lange termijn beleid en verslag. Dit is eigenlijk 3 P 2.0; niet prof itable growth, maar sustainable prof itable growth. Langs 3 dimensies: People, Planet en Prof it. Het Triple P beleid is leidend in de strategie. Maatschappelijke uitdagingen als klimaat en energie, voeding, gezondheid en welbevinden, global shifts (urbanisatie, welvaart voor iedereen) en water zijn leidend. Er worden bijvoorbeeld doelstellingen geformuleerd inzake eco plus producten zowel voor bestaande producten als in innovaties. Ook bedrijven als Unilever en Shell werken hieraan.
Triple P werd door pater Cassanius als het ware verankerd in de LWV. Hij werd direct als geestelijk adviseur – met vetorecht – lid van het algemeen bestuur. LWV heeft nog steeds een bestuurslid geestelijk adviseur. We zijn nu heel blij met Alexander de Graaf Woutering, hij is deken van Horst. Ik heb enige jaren geleden in het bestuur de vraag gesteld: ‘is dit nog wel van deze tijd?’. Iedereen wilde hem houden! Het is goed om in onze discussies en vraagstukken een blik te hebben vanuit ethiek, religie en f ilosof ie. Dat zou trouwens ook goed zijn voor bedrijven en gemeenteraden. De heer Schreurs is ook geestelijk adviseur geweest van de LWV, namelijk van 1993 tot 2009. Dat was voor mijn tijd, dus belde ik Lambert Zwiers – de toenmalige directeur – en ik kreeg gelijk een enthousiast verhaal. Met veel waardering: een echte bestuurder, diplomatiek, zelfspot, open minded, vernieuwend. Op algemene ledenvergadering hield hij altijd een toespraak: “Het korte woord”, waarin Jos Schreurs ons met verve de spiegel voorhield. Meestal was er een betere waardering voor zijn inbreng dan voor de andere sprekers.
Qua toekomst denk ik dat we naar Triple P 3.0 moeten, de waardering op de beurs vindt nog te veel plaats in winst, dus geld! Het zou eigenlijk een optelsom van de 3 P’s moeten zijn: echte brede toegevoegde waarde. Geld moet eigenlijk terug naar zijn oorspronkelijke waarde: een ruilmiddel. Op de balans zullen niet alleen euro’s staan, maar ook de bijdrage aan de toekomst van de planeet en het menselijk kapitaal. Aandeelhouders worden dan aandeelhoeders, zoals bij veel familiebedrijven. Interessant is dat het thema van de world economic forum in Davos, dat nu plaatsvindt. Het thema is niet eenzijdig focussen op economische groei. BNP moet niet de enige maatstaf zijn. Het moet ook gaan over sociale vooruitgang, werkgelegenheid, toegang tot onderwijs en inclusiviteit. Een dergelijke ontwikkeling is goed voor onze toekomst en zijn volgende generaties. 3P geeft dan nog een extra P, die van Plezier.
Terug naar het onderwerp Triple P 2.0. Triple P zit in de genen van Royal DSM, waar ik 36 jaar met veel plezier heb gewerkt. DSM is vaak de nummer 1 of 2 in de duurzaamheidsindex. Eigenlijk is DSM al in 1918 (100 jaar geleden) met een soort Triple P begonnen: het FSI (Fonds van Sociale Instellingen) is toen opgericht. Met het doel ‘het bevorderen der belangen van de werklieden’. Belangen die te maken hadden met werk, gezin en sociaal-maatschappelijk verkeer. Het FSI is met zijn tijd meegegaan en doet nu vooral culturele en sociale sponsoring. Ook zij vieren dit jaar hun 100 jarig bestaan.
Dat wens ik ook de heer Schreurs. Nog een mooie gezonde periode en met veel plezier!
Jan Zuidam
09
TIJD VOOR B E ZIN N I N G , N A A S T E N L I E F DE E N SOL ID A R IT E IT Heer Schreurs, wat we wellicht met elkaar delen is dat we beiden het klein-seminarie doorlopen hebben. Mijn roeping ging vervolgens richting de vakbeweging. Een van de mooie kanten van het pastor zijn is dat je vaak mag preken, een boodschap mag uitdragen. Als vakbondsbestuurder mag je ook een boodschap uitdragen richting je leden en richting de werkgevers. En af en toe mag je ook donderpreken houden op actiebijeenkomsten!
hebben gekregen – en ten koste van heel veel mensen. Dit rendementsdenken leidt bijvoorbeeld tot 1,8 miljoen mensen in ons land die van het ene naar het andere f lexibele baantje moeten rennen. De mens als wegwerpartikel: een leven vol onzekerheid en beperkingen. Terwijl werkzekerheid een van de basisbehoeftes is van mensen. Werk geeft zin aan je leven. Mensen willen meedoen, ergens bij horen, ertoe doen. Uit onderzoek blijkt ook dat 4 van de 5 mensen met een f lexibel, tijdelijk contract maar één ding willen: een vaste baan.
Vandaag is mijn boodschap er een van bezinning. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is al een tijd in de mode. Elke zichzelf respecterende onderneming heeft er fraaie volzinnen over opgeschreven. Maar is het toevallig dat in de uitnodiging voor dit symposium de P van Prof it vooraan staat, gevolgd door People en als laatste Planet? Veel werkende mensen ervaren de dagelijkse praktijk als Prof it, Prof it en nog eens Prof it.
Dit leidt ook tot een nieuwe tweedeling in onze maatschappij en veroorzaakt mede het maatschappelijk onbehagen. De balans tussen People, Planet en Prof it is vaak zoek. Zo ook de balans tussen de belangen van de verschillende stakeholders van (grote) ondernemingen. Je ziet dat (activistische) aandeelhouders vaak alleen maar geïnteresseerd zijn in snelle, hoge winsten en dividend. En niet geïnteresseerd zijn in de werkgelegenheid van die andere stakeholder – de werknemers – of in continuïteit of in de schadelijke effecten op ons milieu en onze planeet. Je ziet dat, gedreven door de ideologie van marktwerking en privatisering, bijvoorbeeld de provincies – ook Limburg – in het kader van een aanbesteding de openbaar vervoerders uitknijpen. Waarna deze werkgevers op hun beurt de buschauffeurs uitknijpen. Hierdoor neemt de
Iedereen erkent dat er in onze welvaartsmaatschappij – ook nadrukkelijk in het Limburgse – sprake is van een groot maatschappelijk onbehagen en van onvrede. Dat zijn uitweg onder andere zoekt in de vlucht naar populistische partijen. Eenzijdige economische groei, economisch gewin, eenzijdig f inancieel rendementsdenken en winst maken zijn leidende principes geworden en beheersen onze samenleving. Ook al gaat dat ten koste van onze planeet – die wij alleen maar in bruikleen
12
Henk van Rees
“Is het niet hoog tijd voor bezinning en eigentijdse invullling van ‘naastenliefde’ en ‘solidariteit’?”
werkdruk onacceptabel toe en kunnen mensen vaak nog niet meer fatsoenlijk naar de wc onder hun werk. U ziet dat onder het motto van de participatie maatschappij fors bezuinigd werd en wordt op de sociale werkvoorziening. Sociale werkplaatsen worden gesloten en bedrijven en overheden nemen onvoldoende mensen met een beperking op. Waardoor er duizenden mensen – ook in Limburg – tussen wal en schip vallen en doelloos thuis achter de geraniums moeten zitten.
Of met duizenden mensen die af hankelijk zijn van voedselbanken. Overheden en ondernemingen, pak uw maatschappelijke verantwoordelijkheid in deze! Laten de bedrijven zich meer richten op het op de lange termijn creëren van waarde. Op de omgang met hun werknemers en hun bijdrage aan het oplossen van de grote klimaatproblemen. Laten we wegblijven van het Angelsaksische model en ons richten op de vernieuwing van het Rijnlandse (overleg) model dat ons veel gebracht heeft. Een model dat zich richt op samenwerking tussen ondernemingen, vakbeweging en overheden. Waarbij men zich bewust is van de wederzijdse af hankelijkheid van elkaar. In het belang van de People, Planet en ook Prof it. Leon Frissen heeft daar eerder behartigingswaardige dingen over gezegd. Hiervoor is echt leiderschap nodig. Politici, captains of industry zoals Feike Siebesma, vakbondsleiders, maar ook de kerk gaan voor een meer rechtvaardige maatschappij. Met duurzame werkrelaties, goed rentmeesterschap en zorg voor onze planeet. Zij gaan niet alleen voor in woord maar vooral in daad. En werken aan een maatschappij waarin de mens weer centraal staat.
Is het niet hoog tijd voor bezinning? Een heroriën tering op de economie van het genoeg, zoals de AR-politicus Goudzwaard eerder bepleitte?! Is het niet hoog tijd voor een meer door morele waarden gedreven economie in plaats van een eenzijdige f inancieel economische oriëntatie? Laat het welzijn van de mens meer centraal staan in plaats van eenzijdig de mens zien als economische productiefactor. Is het niet hoog tijd voor meer rentmeesterschap van onze planeet?! Is het niet hoog tijd voor meer echte werkg emeenschappen met duurzame werkrelaties?! Is het niet hoog tijd voor een eigentijdse invulling van begrippen als ‘naastenliefde’ en ‘solidariteit’ in plaats van de doorgeschoten individualisering, van ‘ikke, ikke en de rest kan stikken’?! Het begrip People, ingevuld in een menswaardige samenleving, verdraagt zich niet met bijna 17.000 kinderen in Limburg die in armoede opgroeien.
Henk van Rees
13
14
KOMMA’S B IJ D E T I J DG E E S T Het is een bijzonder voorrecht te mogen spreken tijdens het afscheid van iemand die velen, waaronder ikzelf, hebben leren kennen als een leermeester. Om iets van de achtergrond daarvan invoelbaar te maken, neem ik u om te beginnen mee naar het Campo Santo Teutonico, een begraafplaats en groene oase binnen de muren van het Vaticaan.
duidelijk dat de inbedding van de Katholieke sociale leer in de Nederlandse sociale wetgeving – een proces dat begon met het Kinderwetje – grotendeels achter de rug was. Maar ook dat de staat de afgelopen decennia teveel hooi op de vork had genomen. Caritas betekent van oudsher zoveel als naastenliefde en elkaar helpen vanuit een intrinsieke waarde. Eind jaren zeventig leek die caritas in grote mate verstatelijkt. De staat had het overgenomen. Een ondermijning van solidariteit en daarmee van de samenleving als zodanig lag op de loer. Om daarvoor te waarschuwen en een nieuw sociaal perspectief te schetsen, presenteerde het kersverse CDA begin jaren tachtig het rapport ‘Van Verzorgingsstaat naar Verzorgingsmaatschappij’.
Niet zo lang geleden was ik daar, samen met Theo Bovens, mijn opvolger. We zagen dat twee markante persoonlijkheden er op een steenworp afstand van elkaar zijn begraven. De katholieke staatsman Hendrik Schaepman, geroemd vanwege zijn grote inzet voor de arbeidersklasse. En oud-minister Louis Regout, telg van de bekende ondernemersfamilie die de Sphinx en Mosa-fabrieken in Maastricht stichtte. Schaepman en Regout: twee iconen van een strijd die we kunnen begrijpen in het licht van de encycliek Rerum Novarum (letterlijk: over nieuwe dingen) die er mede voor zorgde dat vanaf 1891 thema’s als arbeidswetgeving, arbeidstijden, een verbod op kinderarbeid én een beperking op vrouwenarbeid (in de toenmalige context te begrijpen!) op de agenda kwamen.Het is mede aan Schaepman en zijn opvolger Nolens te danken dat proletarisering en verpaupering grotendeels aan Limburg voorbij gingen.Dat ging niet zonder conf licten met ondernemersfamilies zoals de Regouts.
In mijn eerste politieke functie was ik daar, onder leiding van professor Piet Steenkamp, nauw bij betrokken. En het was in die periode dat de invloed van Jos Schreurs zich bij mij voor het eerst deed gelden. Sinds ik hem in 1979 leerde kennen, inspireerde hij me met zijn constante zoektocht naar het verbinden van overheid, mens en samenleving. De rijkdom van de geest trotseert bij hem de materiële rijkdom. Voortdurend laat hij zien hoe aandacht voor het aardse en het onbevattelijke en mysterieuze in elkaars verlengde kunnen liggen. Dat Schaepman en Regout daar in Rome vlak bij elkaar liggen, is misschien zo’n mysterie dat wijst naar de mogelijkheid en noodzaak van een verzoening van arbeid en kapitaal in het aardse bestaan.
In dit licht is ook de Parlementaire Enquête naar kinderarbeid te begrijpen die eind negentiende eeuw leidde tot het begin van de sociale wetgeving, denk aan het zogenaamde Kinderwetje van Van Houten.
In een goede samenleving zijn die twee met elkaar in balans. In het realiseren van zo’n bonum commune was Jos een wegwijzer. Gevormd door de Katholieke sociale leer haalde hij zijn inspiratie uit het evangelie, de encyclieken, de wetenschappen en de f ilosof ie. Zijn werk en motivatie in het leven van alledag is nauw verweven met het ontstaan van de Katholieke sociale beweging en organisaties als de Katholieke Arbeidersbeweging, de Katholieke Arbeidersjeugd, de Roomskatholieke Middenstand, de Limburgse Werkgevers Vereniging en de oprichting van Katholieke politieke partijen.
Je zou kunnen zeggen dat Schaepman en Nolens versus de Regouts de verhouding en worsteling tussen arbeid en kapitaal symboliseren die tekenend is voor de twintigste eeuw. En die ook bepalend is voor de wijze waarop ook wij vorm en inhoud geven aan onze samenleving. Voor de goede orde: ik onderken het grote belang van de Regouts voor de ontwikkeling en welvaart van onze samenleving. Maar die ontwikkeling had een sociaal correctief nodig. Maatregelen om te voorkomen dat de verhouding tussen arbeid en kapitaal extreem scheef zou groeien. We hebben het dan over de zogenaamde arbeidsinkomensquote en het vraagstuk van de verdeling van welvaart. Thema’s die nu minstens zo urgent zijn als toen.
Het zoeken van een juiste verhouding tussen arbeid en kapitaal en tussen het sociale en het economische is in al die verbanden een rode draad. Wie recht wil doen aan de lessen en overtuigingen van Jos Schreurs staat voor de opgave die rode draad door te trekken naar het verleden. En zich daarbij rekenschap te geven van nieuwe bedreigingen en misstanden.
Tegen deze achtergrond leerde ik Jos Schreurs kennen op een bijzonder moment. Eind jaren zeventig werd 15
Leon Frissen
“Mijn epiloog is ook een laudatio. Een lofzang op jou, Jos. En een laudatio voor God die ons mensen schenkt zoals Jos Schreurs.”
Exact honderd jaar na Rerum Novarum verscheen in 1991 de encycliek Centissimus Annus (letterlijk: het honderdste jaar). De Berlijnse muur was net gevallen, het westen liet zich meeslepen in een soort markteuforie. Met de wijsheid van nu kunnen we ons afvragen of die encycliek daar kritisch genoeg op was.
ook nu – verder kan brengen. De vraag is dan ook hoe de weg verder gaat. Is het tijd voor een renovatie van Rerum Novarum? Of wellicht zelfs een Rijnlands Rerum Novarum, waarbij universele waarden tot uitdrukking kunnen komen in nieuwe dingen? Mede in de geest van Jos zou dat in elk geval de volgende elementen bevatten:
Intussen publiceerde de huidige paus Franciscus in 2015 de pauselijke brief Laudato Si (letterlijk: geprezen zijt gij). Een lofzang op de schepping, in lijn met het beroemde Zonnelied van de heilige Franciscus van Assisië. En vooral ook een document waaruit een krachtige betrokkenheid bij het milieu en de klimaatproblematiek spreekt. Met een grote nadruk het belang van een goede verhouding tussen leven, wonen en werken ter voorkoming van een dystopie. Met als boodschap: hoe individueler de mens, des te slechter voor de planeet.
Allereerst zijn overtuiging dat mensen in de eerste plaats wereldburgers zijn. Mensen en verbanden van mensen kunnen uiteindelijk alleen maar waardig bloeien in een goede globale context. Vanuit het licht der eeuwigheid bezien is staatsburgerschap slechts een fase in een ontwikkeling die van alle mensen wereldburgers maakt. Dat hangt meteen samen met de fundamentele betekenis van menselijke waardigheid. ‘Zie de mens!’, een van de meest aangrijpende uitroepen uit het evangelie, mag en moet ook klinken in onze sociaal-economische en politieke werkelijkheden en ons aansporen tot een onophoudelijke inspanning voor een humane wereld voor alle mensen.
De ambitie van een goede samenleving is daarmee opgeschaald naar een pleidooi voor een goede Aarde. Van goede samenleving naar goede Aarde. Op basis van een juiste verhouding tussen het sociale en het economische. Zodanig dat we de markteuforie en de dreigende milieudystopie ombuigen in positieve banen. Dat is de spanningsboog tussen Rerum Novarum en onze toekomst. En het is de ontwikkeling waarin de praktische overtuiging van Jos een belangrijke wegwijzer was en ons – vooral
Een derde punt is dat elk mens daarbij een eigen verantwoordelijkheid draagt. Een rechtvaardige samenleving en een goede aarde zijn een verantwoordelijkheid van iedereen. Om ervoor te zorgen dat daarbij zowel de macht als de betrokkenheid van burgers in balans zijn, is
16
subsidiariteit ofwel gespreide verantwoordelijkheid van groot belang. Ruimte voor zorgzaamheid en vormen van zelforganisatie en samensturing zijn wezenlijk. Ook als remedie tegen een te sterke staat.
neerzetten waar het met de verhouding tussen arbeid en kapitaal naar toe moet in een wereld waarin één procent het leeuwendeel van het kapitaal bezit. Mensen ook die constructief werk maken van duurzaamheid en voorkomen dat de verhouding tussen mens en planeet desastreus ontspoort. Dat brengt me op een laatste kwaliteit waaraan onze tijd zoveel nood heeft en waarin Jos velen de weg wees. Ook in een wereld die alles lijkt te beoordelen vanuit eff iciëncy en winstmaximalisatie is bezieling het kostbaarste goed. Zonder bezieling gaat het niet. In die bezieling komen waarheid, goedheid en schoonheid samen. Daarmee komen we heel dicht bij het onbevattelijke, het mysterieuze en mystieke dat de ultieme inspiratiebron is om mensen met elkaar te verbinden. Die bron heeft alles te maken met het goddelijke.
Ten vierde dat woord dat alleen maar kan leven door het van dag tot dag in praktijk te brengen: solidariteit. Hoe houden we mensen die dreigen af te haken binnenboord? Hoe zetten we ons in voor het welzijn van allen? Dat brengt me, ter afronding, bij het thema leiderschap. Veel leiders blinken tegenwoordig uit in de methode van de vermijding. Terwijl er juist nu behoefte is aan leermeesters en wegwijzers die ons een spiegel voorhouden en laten zien hoe we dóór die spiegel kunnen uitkomen bij nieuwe dingen die recht doen aan de genoemde waarden. Jos kon dat.
Mijn epiloog, hier vanmiddag, is dan ook tevens een laudatio. Een zonnelied om vanuit de Angelsaksische duisternis wegen te vinden naar Rijnlands licht. En daarmee vooral ook een lofzang op jou, Jos. Met veel dank en waardering voor je bezieling en alles waarin je ons de weg hebt gewezen en nog steeds wijst. En een laudatio voor God die ons mensen schenkt zoals Jos Schreurs.
Legendarisch waren zijn epilogen voor de Limburgse werkgevers.Ter afronding van een vergadering schetste hij een glashelder beeld van een probleem of uitdaging.In een paar bevlogen woorden plaatste hij komma’s bij de tijdgeest. En zette mensen, indien nodig, op hun plaats. Streng, duidelijk en liefdevol. Caritas incarnatus, de verzinnebeelding van caritas, zou je bijna zeggen. Juist ook onze tijd heeft behoefte aan leiders die dat kunnen. Mensen die haarscherp
Léon Frissen
17
WO ORDE N VA N D A N K Graag wil ik het gemeentebestuur van Schinnen bedanken dat deze unieke bijeenkomst mocht plaatsvinden bij gelegenheid van mijn afscheid als deken van Schinnen. De aanwezigheid daarbij van u met wie ik in verschillende functies in de loop der jaren mocht samenwerken: uw aanwezigheid ervaar ik als bijzonder weldadig.
bewust te blijven van de gelijktijdigheid van ongelijktijdigheden, dat wil zeggen het gelijktijdig aanwezig zijn van zoveel ongelijktijdigheden. Die zijn op vele manieren herkenbaar en als een uitdaging in onze kerkdorpen concreet aanwezig. Mensen die cultureel tegelijk dorp en stad vormen, jonge en oude mensen, gezonden en zieken, mensen met kansen en mogelijkheden en tegelijk de achterblijvers, kerkgebonden en niet-religieus gebonden mensen, mensen in vele generaties hier geboren en getogen. En tegelijk de nieuwe bewoners uit vele hoeken van de wereld. Rond het Deken Keulenplein (mijn woonadres in Schinnen) wonen de generaties lange bewoners samen met mensen uit de vier werelddelen.
Samen hebben wij geluisterd naar de inbreng van de heren Zuidam, van Rees en burgemeester Frissen. Hun inbreng was zo boeiend, omdat zij vanuit hun jarenlange ervaringen in hun eigen functies handen en voeten gaven aan hun streven naar samenwerking en sociale verantwoordelijkheid als draagvlak en perspectief voor onze samenleving. Mijn grote respect voor hetgeen zij juist in deze bijeenkomst daaromtrent hebben verwoord. Hun inbreng werd op een verrassende manier telkens in woord en beeld afgewisseld door warme boodschappen van mensen, met wie ikzelf in verschillende functies heb mogen samenwerken. Mijn dankwoord aan allen is kort, maar zeer welgemeend.
Deze gemeente Beekdaelen herscheppen tot een leef bare wereld, die voor de mensen met hun heel verschillende achtergronden en (on)mogelijkheden menswaardig dient te zijn: dat is de opdracht voor de komende tijd. De inspirerende woorden in onze bijeenkomst vanavond ‘samenwerking’ en ‘sociale verantwoordeljkheid’ zijn daarbij onmisbaar. Ik wil u een beeld schetsen voor deze opdracht, want beelden spreken ons vaak nog meer aan dan woorden. De tekening van het grote knoopen verbindingsproject voor het verkeer, dat in Beekdaelen gebouwd wordt. De schets daarvan en de werkelijkheid die in wording is kunnen ons inspireren voor de herschepping van onze menselijke samenleving. Denk aan de de ellips, de op- en afritten, de f ly-over, de bestaande noord-zuidverbinding. Een verbinding die in tact blijft maar verrijkt wordt met een reeks van dwarsverbindingen in verschillende richtingen. Hoeveel graafwerk alleen al is daarvoor nodig?! Dit verkeerskunstwerk kan inspireren bij de bouw aan de mensensamenleving met al zijn gelijktijdigheid van ongelijktijdigheden.
Hier in deze raadszaal wil ik even doorborduren op de gedachten, die in deze bijeenkomst ontwikkeld en toegelicht zijn. Heel concreet: een paar dagen geleden dacht ik - met mijn verhuizing in het vooruitzicht - bij het wakker worden: ik zal niet meer wakker kunnen worden in Beekdaelen. BEEKDAELEN: eigenlijk is daarmee een heel lyrische naam gekozen voor ons driestromengebied: in het oosten de Rode Beek, in het westen de Platsbeek, in het midden de Glana (gedurende lange tijd koolzwart, nu weer leef baar zelfs voor vissen), in het noorden verlaat de Glana weer Beekdaelen, daar waar vroeger de grens was van het hertogdom Limburg. Beekdaelen, deze nieuwe naam voor de drie gemeenten samen, duidt niet de hele werkelijkheid aan. Want tegelijk met beken en dalen bezit Beekdaelen lucht en hoogten. Gelijktijdig omvat Beekdalen de vier elementen, zoals de Schepper volgens het boek Genesis heel onze aarde gewild heeft. Samen maken ze Beekdealen tot zo’n boeiend landschap.
Schaalvergroting (bestuurlijk en organisatorisch) is daarvoor noodzakelijk. Maar die blijft alleen leef baar als die gepaard gaat met schaalverkleining: dat is de schaal waarop mensen zichzelf kunnen herkennen, zich thuis voelen en mee verantwoordelijk kunnen zijn. Beekdaelen wil uitdrukkelijk verantwoordelijkheden delen om noodzakelijke veranderingsprocessen te doen slagen. Ervaring is echter ook dat verantwoordelijkheid die gegeven wordt, vaak niet onmiddellijk adequaat genomen worden. Gedeelde verantwoordelijkheid moet geleerd
De opdracht voor de komende tijd zal zijn om dit Beekdaelen ook te herscheppen tot een leef bare, menswaardige wereld voor mensen vandaag en morgen. Het is noodzakelijk om daarbij steeds
20
worden in politiek, samenleving, bedrijven en kerken. Het leren delen van deskundigheid en gezond verstand op basis van ervaring. Daarbij moeten we voorkomen dat de deskundigen gewild of ongewild mensen met ervaring aan de kant schuiven.
woorden die ik in deze dagen mag ontvangen, blijf ik mij bewust dat het merendeel van mijn werk een samenwerking was met velen. Graag wil ik daarom die waardering delen met die velen. Daarbij steun ik op het advies van het bijbelse boek Leviticus: oogst niet tot aan de rand van de akker‌ want zo blijft ruimte voor de anderen, die evenzeer die waardering toekomt. Dank aan het gemeentebestuur, met name burgemeester Frissen, voor de eer die mij bewezen wordt met dit symposium. Dank aan de sprekers de heren Zuidam en van Rees. Dank aan allen die hebben meegewerkt aan de organisatie van deze bijeenkomst. En dank aan u die gehoor hebt gegeven aan de uitnodiging. Ik wens u en uw verantwoordelijkheden alle goeds.
Ik mag terugkijken op vele jaren ervaring in de kunst van het samen leiding geven op basis van gedeelde verantwoordelijkheid. Deze ervaring heeft mij geleerd dat de onderkant van leiding geven is het mijden van de onzin (de non-sens). De bovenkant: bij het nemen van besluiten deze ook af te meten aan de kansen om daarmee de menswaardigheid te bevorderen. Ik denk met veel voldoening terug aan mijn samenwerking in de loop der jaren: in de dienst kerk en samenleving in ons bisdom, de besturen van organisaties en instellingen, de vele contacten met verschillende overheden en in onze kerkelijke besturen en overleggen. Bij de waarderende
Moge Gods zegen op u rusten.
Jos Schreurs
21
2018
Dit is een uitgave van de gemeente Schinnen Foto graf i e
Emile Verhijden Vo rm gevi ng + r e a lis at ie
studioZebravink