Enthousiasme als valkuil, realistische aanpak als uitdaging
Uit een snelle, eigen inventarisatie bij uitgevers blijkt dat er steeds meer boekvervangend digitaal materiaal beschikbaar is. Veel materiaal is sterk gericht op de beroepspraktijk, zeer interactief en flexibel in te zetten. Enkele jaren geleden gaven beleidsmakers en managers van onderwijsinstellingen aan dat het grootste struikelblok gelegen was in de hoeveelheid digitaal materiaal en de kosten daarvan. Inmiddels is er veel beroepsgericht materiaal tegen redelijke prijzen beschikbaar. Daar zit het probleem dus niet meer.
150
Digitaal materiaal vereist een andere rol en aanpak van de docent. De afgelopen jaren heeft de omslag naar competentiegericht onderwijs veel gevraagd van de veranderingscapaciteit van docenten en onderwijsorganisaties. Optimisten verwachtten dat de verandering van onderwijs hand in hand kon gaan met de implementatie van digitaal materiaal. Maar in de praktijk richtten docenten zich sterk op de onderwijsverandering en hielden ze bij leermiddelen vast aan klassieke methoden, zoals het boek of de reader. Dat zou overigens best wel eens een verstandige keuze kunnen zijn. Teveel in één keer aanpakken geeft een grote kans op brokken. Er is dus veel digitaal materiaal beschikbaar, van uitgevers of uit openbare bronnen. Digitaal materiaal inzetten vereist een verandering bij docenten. Zij zijn daartoe bereid wanneer de het materiaal geen nieuwe problemen oplevert, maar juist oplossingen biedt. Daarbij moeten we realistisch zijn en accepteren dat het grootste deel van docenten geen ontwikkelaars zijn van digitaal materiaal, maar wel deskundige en kritische gebruikers.
Jan Bartling
Ten slotte
Gebruikte bronnen
Het mbo gebruikt veel ict in het onderwijs, gericht op het opleiden tot een volwaardige beroepsbeoefenaar. Het is logisch dat de focus ligt op beroepstoepassingen en minder op de didactische mogelijkheden.
■■Bartling, J. & Derksen, B. (2005). Innovatie van het
Bij het benutten van die mogelijkheden is het verstandig om een samenhangende en pragmatische aanpak te kiezen. Enthousiasme voor elektronische leermiddelen alleen is onvoldoende. Het gaat om het oplossen van concrete problemen. Dan zijn docenten bereid die oplossingen te gaan gebruiken. Vanuit de docent gezien moet leermateriaal in samenhang worden gezien met de andere leermiddelen. Het management moet kritisch zijn bij het maken van keuzes en implementaties professioneel aanpakken. Voor de studenten kan elektronisch leermateriaal meerwaarde opleveren, niet omdat het zo leuk is, maar omdat het leerproces beter is. Realisme zal daarom de grondhouding moeten zijn, enthousiasme blijft de drijfveer voor de pioniers.
onderwijs met ict. Business & IT Trends Institute. ■■Benson, R. J. , Bugnitz, R. T. & Walton, W. B. (2004). From Business Strategy to IT Action. Hoboken: John Wiley & Sons. ■■Derksen, B., Koorn, R.F. & Rutkens, E.P. (2006). Ict-innovatie in het onderwijs: structureerbaar en beheersbaar? Nijmegen: Compact. ■■Kanters, E., Vliet, H. van, Ringersma, D., Zwaan, M. & Kokkeler, B. (2008). Wat punt nul...? Web 2.0 en MBO leerlingen. Zoetermeer: Stichting Kennisnet. ■■Kennisnet (2008). Ankerpunten MBO. Laatst geraadpleegd op 18-10-2009 via mboactieplan.kennisnet.nl/ankerprojecten. ■■Kennisnet (2009). Vier in Balans Monitor 2009. Zoetermeer: Stichting Kennisnet. ■■MBO Raad (2008). Jaarbericht Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie 2008. De Bilt: MBO Raad. (zie ook www.mboraad.nl/data/uploads/08706%20 MBO%20Raad%20jaarbericht%2008_DEF.pdf) ■■Moore, G. (1999). Crossing the Chasm. New York: Harper Business. ■■SLO (2009). Leermiddelenmonitor 2008-2009. Laatst geraadpleegd op 18-10-2009 via www.slo.nl/ downloads/2008/Leermiddelenmonitor2008__-2009. pdf/download.
151