nr
2
15 e
jaargang
A pril t / m
juli
2009
prijs E
12,00
per jaar
n
Lijden en het omgaan met de medemens gezien vanuit het hindoe誰sme
n
Dromen, een wondervolle Werkelijkheid
n
Amitav Ghosh en de reis tot Kala Pani
COLOFON OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer. Een jaarabonnement kost e 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM. Eindredactie Savitrie Marhe-Benie Aat Lambert de Quant Auteurs Hari Rambaran Wim van Vledder Mehdi Jiwa Jan Coppens Wierish Ramsoekh Tanja Jadnanansing Rishi Chamman Met dank aan Jeffrey Armstrong Bikram Lalbahadoersing Chander Mathura Sharda Met dank aan Jeffrey Armstrong ( Kavindra Rishi) Bikram Lalbahadoersing Chander Mathura Sharda Balla Coverfoto: © Dick Dietrich Grafische verzorging ExLibras Adri Segaar Druk Practicum Grafimedia Groep b.v. Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694
De materie werd gecreeërd, niet om God te onderdrukken, maar om God uit te drukken. Paramahansa Yogananda
2 - April / juni 2009
INHOUD Pagina 5 PaginaRedactioneel
De ander en ik Pagina 6 Lijden’ en het omgaan met de medemens,
gezien vanuit het hindoeïsme Pagina 9 Maakt spiritualiteit ons blind voor onze omgeving? Pagina 12 Boekbespreking:
Advaita: ‘Non-dualiteit, de grondeloze openheid’ Pagina 15 Wijze Woorden Pagina 16 Dromen,
een wondervolle Werkelijkheid Pagina 19 Dromen van mijn nanie Pagina 20 Tantra;
de spanning tussen het mannelijke en vrouwelijke Pagina 23 Persoonlijke bespiegelingen rond identiteit Pagina 25 Boekrecencie:
Amitav Ghosh en de reis tot Kala Pani Pagina 30 Ayurveda en allergie Pagina 36 OHM Televisie Pagina 40 OHM TV Hindi Pagina 42 OHM radio de Lotusvijver Pagina 46 OHM radio De Zevende Hemel
3 - April / juni 2009
Geluk voor iedereen! Eddie van der Wereld Anné Linden LATEN WE JEZELF WEL-ZIJN! EN DE ANDER Vijf vragen die geluk Grenzen in menselijke brengen relaties 144 blz., pb. 2e dr., 224 blz., pb. ISBN: 97890 202 03004 ISBN: 97890 202 01772 Prijs: € 19,50 Prijs: € 12,50
Jij hebt de sleutel tot je persoonlijke geluk in je eigen hand!
Hoe je jezelf kunt blijven in relatie met de ander
Uitgeverij Ankh-Her mes
T (0570) 678900
advert ohm.indd 1
�
I www.ankh-hermes.nl 2-3-2009 15:29:14
DTP | Vormgeving | Grafisch Ontwerp
...laat uw blanco papier tot leven komen... u huisstijlen u brochures u folders u posters u flyers/leaflets u visitekaartjes u advertenties u DVD inlays u illustraties u logo’s etc.
Eerste Nieuwstraat 66 1211 JS Hilversum
Telefoon: 06 28 538 701 e-mail: exlibras@planet.nl 4 - April / juni 2009
R e d a c t ion e e l
De ander en ik Deze OHM-Vani staat in het teken van onze relatie tot onze medemens. De ander en ik. Afgezien van de verschillende meningen is het volgens Hari Rambaran belangrijker na te gaan hoe de mens zich dient te gedragen in tijden van voorof tegenspoed, zo blijkt uit zijn artikel ”lijden en het omgaan met de medemens, gezien vanuit het hindoeïsme. Medhi Jiwa schreef het artikel “Maakt spiritualiteit ons blind voor onze omgeving.? Zijn conclusie is dat “Moksha is niet alleen van toepassing op het individu, maar ook op de gehele samenleving. Boeiend is ook te lezen wat Jan Coppens schrijft in zijn artikel “Advaita en de medemens” waarin hij het boek “Non-dualiteit” van Douwe Tiemersma bespreekt. In de rubriek Wijze woorden citaten.tekst volgt van Savitrie De moderne wetenschap weet in onze tijd, dat elk levend wezen, hoe klein en onbeduidend ook, onlosmakelijk deel uitmaakt van het grote geheel en daar zijn invloed op heeft, zegt Wim van Vledder in zijn artikel “Dromen, een wondervolle werkelijkheid. Tantra wordt doorgaans in de erotische sfeer getrokken. Rishi Chamman laat in zijn artikel Tantra; de spanning tussen het mannelijke en vrouwelijke”, zien dat tantra een brede en diepzinnige wetenschappelijke kijk op spiritualiteit is. Tanja Jadnanansing maakt ons in haar artikel Persoonlijke bespiegelingen rondom identiteit deelgenoot van haar mijmeringen over meervoudige identiteit als zij over de Amsterdamse Dappermarkt loopt. Bij veertigers en jonger onder de Nederlandse Hindoestanen groeit de belangstelling voor de dramatiek van hun achtergrond. Erg veel op schrift is er echter niet. Wierish Ramsoekh schreef een recensie over het boek “De zee van papaver van Amitav Ghos. Centraal in het boek staat het verhaal van contractarbeiders uit Bihar en Uttar Pradesh. Hekkensluiter in deze OHM-Vani is Robert Swami Persaud die in zijn in zijn vaste rubriek deze keer schrijf over over ayurveda en allergie.
5 - April / juni 2009
Lijden’ en het omgaan met de medemens, gezien vanuit het hindoeïsme Het thema ‘lijden’ komt zelden aan de orde in het hindoeïsme, het is meer een gegeven uit de Christelijke levensbeschouwing in de gedachte van de lijdende Christus of de lijdende Kerk. In het Boeddhisme wordt het leven al gezien als een vorm van lijden. Daar worden dan ook oorzaken van het lijden genoemd en wegen aangegeven om zich van het lijden te verlossen. Hindoeïstisch gezien zijn dukha (lijden, ellende, ondergaan van smart) in het leven van de mens onlosmakelijk verbonden met sukha (plezierig leven, genot beleven, het gevoel van welbehagen hebben). Beide gemoedstoestanden vormen een eenheid, zoals dag en nacht, leven en dood met elkaar verbonden zijn. Zonder de ene is het bestaan van de andere niet voor te stellen.
6 - April / juni 2009
Door: de redactie
De titel van dit stuk zou de indruk kunnen wekken dat er ten aanzien van het thema ‘lijden in de wereld’ alle Hindoes dezelfde mening zouden zijn toegedaan. Maar dat zou een onjuiste conclusie zijn. Ook ten aanzien van dit onderwerp zijn de meningen onder Hindoes verdeeld. De ene Hindoe vindt dat sukha (genot) en dukha (lijden) ons geven wordt de Grote Gever (Ishvara, God) – sukha aur dukha dâtâ ke deen hai – en een andere is van mening dat voor- en tegenspoed in het leven het resultaat is van het karma van de mens zelf. Afgezien van dit meningsverschil, is het belangrijker na te gaan hoe de mens zich dient te gedragen in tijden van voor- of tegenspoed. Kijken wij wat het
Bhagad Gitâ op dit thema te vertellen heeft, dan komen we terecht in de tweede helft van hoofdstuk 12 van het boek. Wie vriend noch vijand, lof en blaam, lief en leed, hitte en kou gelijk beschouwd, zich aan niets hecht, waardering en verwijt als gelijk aanvaardt, niet klaagt en tevreden blijft wat er ook gebeurt, heb ik lief (Bg.XII:18/19), sprak Sri Krishna tot Arjuna. Standvastigheid, evenwichtigheid, gelijkmoedigheid en niet klagen worden in het hindoeïsme. Dus als goede deugden gezien Zouden deze deugden er ook toe hebben bijgedragen dat in het hindoeïsme het thema ‘lijden’ weinig ter sprake komt?
7 - April / juni 2009
Soms wordt in gezinnen zelfs het bestaan van een gehandicapt kind stil gehouden onder het mom van karma, de eigen schuld! Maar deze gedachte en houding gaan in tegen de gedachte in het hindoeïsme dat alles en allen dezelfde oorsprong heeft en dat de gehele mensheid tot dezelfde familie behoort. De Mahâ Upanishad zegt hierover het volgende: ayam nija paro vetti gannâ laghucetasâ udâracaritânâm tu vasudhaivakutumbhkam. Zij die beperkt blijven tot hun eigen groep en in termen van ik en jij denken, zien niet ver; degenen die deze beperkingen zijn overstegen, zijn groot van ziel en beschouwen de mensheid als één grote familie (Mahâ Upanishad IV :7).
omgaat en dat men elkaar, waar nodig, helpt. Hindoes hebben trouwens ook een zorgplicht, sewâ, maar in de praktijk beperkt de uitwerking van deze plicht zich tot de eigen kring of de guru. Dit gedrag stemt niet overeen met wat Srimad Bhagavad Gitâ zegt hoe men zich tegenover de wereld, dus ook medemens, dient op te stellen. Zich zelf in alle wezens ziend en alle wezens in zich zelf, ziet hij, het zelfde in Het Zelf van overal (VI:29). Hij die door de gelijkenis met allen, overal zich zelf, in vreugde of smart, terugvindt, wordt als een ware toegewijde (bhakta) van Het Hoogste geacht (VI:32). De bronnen vermelden het wel hoe men met elkaar zou moeten omgaan, maar in de praktijk is soms nog een lange weg af te leggen. n
Het anders omgaan– minder liefdevol met iemand die behoeftig is komt ook in gedrang met de vedische gedachte: dhrite dhriyaham mâ mitrsya mâ cakshushâ sarvâni bhutâni samâkshantâm; mitrasyâham cakshushâ sarvâni bhutâmi samâkshe mitrasya cakshushâ samâkshâmahe. (Yajurveda VI:18) Laat ik alle schepselen beschouwen als vriend en dat allen mij als zodanig moge zien. Laat het zijn dat wij allen elkaar als vriend benaderen (Yajurveda VI:18). Deze gedacht spoort de mens juist aan dat men met de medemens niet alleen, maar ook met alle wezens (schepselen), vriendelijk en op dezelfde manier 8 - April / juni 2009
Illustratie©: www.exoticindiaart.com
Maakt spiritualiteit ons blind voor onze omgeving?
door:
Medhi Jiwa
Spiritualiteit is momenteel een modern en belangrijk begrip in het leven van vele mensen. Vroeger was spiritualiteit voornamelijk het domein van de religie. De verschillende religies geven ogenschijnlijk een verschillende invulling aan dit begrip: sommigen lijken de mens meer ‘van buiten af’ te sturen, waarbij richtingaanwijzers ten aanzien van ‘goed en fout’ van buitenaf opgelegd lijken te worden, terwijl andere systemen meer de nadruk leggen op de reeds in de mens aanwezige kennis en hem aanmoedigen ‘de weg naar binnen’ te gaan en te ontdekken wie hij werkelijk is.
Er klinkt nog wel eens het verwijt dat spiritualiteit voornamelijk gericht is op het eigen welzijn en weinig oog heeft voor het welzijn van de samenleving. De Christelijke en Islamitische tradities benadrukken het belang van de hemel als uiteindelijke beloning, terwijl de Hindoeïstische en Boeddhistische traditie meer de nadruk leggen op het belang van de uiteindelijke bevrijding. Ogenschijnlijk lijkt dit erg individualistisch: ‘ik ga naar de hemel’ of ‘ik bereik uiteindelijk de hoogste bevrijding’, maar wat heeft de wereld hier nu aan?
Nadere beschouwing leert ons echter dat deze begrippen veel genuanceerder zijn en dat de tweedeling individu versus schepping kunstmatig is. Drie begrippen uit de Indiase Vedanta filosofie zijn een groot hulpmiddel om de relatie tussen het individu en de schepping beter te begrijpen, namelijk dharma (plicht), karma (handeling) en moksha (bevrijding). Dharma wordt vaak vertaald met ‘plicht’, maar de betekenis gaat veel verder. Een poëtische omschrijving luidt: ‘dat wat alle wezens ondersteunt’.
9 - April / juni 2009
De mens moet zijn plicht eerst leren kennen en vervolgens hiernaar te leven. Dit wordt juist gedrag genoemd. Juist gedrag kent vier aspecten die prachtig beschreven worden in de Santi parva, het boek van de vrede dat een onderdeel vormt van de Mâhâbharata, het oude Indiase epos waar ook de Bhagavad Gîta onderdeel vanuit maakt. Hier worden de verschillende aspecten van gedrag benadrukt: (1) het denken, spreken en handelen op één lijn te brengen, d.w.z. ‘spreek wat je denkt en doe wat je zegt’; (2) respecteer alle levende wezens; (3) toon mededogen voor alle wezens en (4) beschouw vrijgevigheid als hoogste vorm van handelen. Zonder te veel uit te wijden over deze omschrijving, herkent men in deze woorden de onlosmakelijke verbinding
tussen individu en samenleving of de gehele schepping. De mens is niet weg te denken van de schepping; hij is er geheel mee verbonden.Karma, handeling, kent vele aspecten, maar offervaardigheid en vrijgevigheid worden als de hoogste en belangrijkste vormen van handeling gezien. Dit is niet een soort ‘afkopen’, maar een verantwoordelijkheid nemen tegenover onze omgeving, voor de mensen, de dieren en het milieu. Het is respect tonen voor de wereld en zorg leren hebben voor elkaar, als uiting van werkelijk menselijk gedrag. Helaas is de mens vaak zo individualistisch georiënteerd, dat hij gemakkelijk alleen het eigenbelang laat prevaleren, maar dit is niet wat bedoeld wordt met spirituele handelingen. De mens heeft een taak die gericht is op het welzijn van de schepping. Spirituele ontwikkeling gaat stap voor stap: de kring waar men zorg voor heeft wordt steeds groter. Van gericht zijn
10 - April / juni 2009
op zijn eigen ontwikkeling, naar het welzijn van zijn omgeving en gezin en verbreidt zich steeds verder, tot hij uiteindelijk gericht is op het welzijn van de gehele schepping. Deze omschrijving past goed in het moderne denken, waarbij het belang van het milieu en de verdeling van ‘arm en rijk’ in de wereld steeds belangrijker worden.Mosha, bevrijding, is een begrip dat vaak heel individualistisch wordt opgevat. Nadere beschouwing leert opnieuw dat dit een beperkte kijk is op dit begrip. Zoals dharma en juist gedrag gericht zijn op de gehele schepping, zo is ook moksha gericht op het welzijn van de schepping. Het individuele aspect kunnen we zien als de rijpe vrucht die ons in de schoot valt na een leven gewijd aan dharma waarbij wij al onze talenten en kunde ingezet hebben voor het welzijn van allen. In de Boeddhistische leer is dit aspect verder uitgewerkt: Boeddha richtte zich op de bevrijding van alle
wezens en niet alleen op de bevrijding van de mens. Moksha is niet alleen van toepassing op het individu, maar ook op de gehele samenleving. Elkaar te helpen om los te komen van zelfzuchtige motieven en te leren te delen en zorg te hebben voor elkaar en voor onze omgeving en zodoende ook te werken aan een vreedzame wereld voor de generaties die na ons komen, is werken aan een wereld die gericht is op bevrijding. Hoewel dit slechts enkele overwegingen zijn en er nog zo veel meer over te zeggen is, is het niet zo moeilijk om te zien hoe dharma, karma en moksha onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Bovendien is de tweedeling individu versus samenleving of schepping kunstmatig en is het welzijn van de één onlosmakelijk verbonden met het welzijn van de ander. n Stichting Filosofie en Meditatie www.cynham.nl
11 - April / juni 2009
Boekbespreking
Advaita: ‘Non-dualiteit, de grondeloze openheid’ Een nieuw boek van Douwe Tiemersma
Door: Jan Coppens
Niet alleen voor een goed begrip van de kern van de Indiase religie en voor het eigen spirituele pad is dit een belangrijk boek. Ook voor degenen die een beter inzicht willen krijgen in de dieperliggende oorzaken van de problemen in de relaties tussen mensen is dit een waardevol en nuttig boek.
Uit iedere bladzijde spreekt de overtuiging dat deze problemen oplosbaar zijn als men de moed heeft alle ideeën en vooronderstelligen omtrent zichzelf en de wereld onder ogen te zien. De overtuiging waar we het meest aan gehecht zijn is de zekerheid dat we menen te weten wie we zijn. We menen zeker te weten dat we een op zichzelf staand individu zijn, dat hoogstens door middel van al dan niet toevallige en tijdelijke relaties met andere individuen en de wereld verbonden is. Dit boek ondermijnt deze zekerheid en wil ons tot het inzicht voeren dat alles in feite ‘a-dvaita’, ‘non-duaal’, ‘niet-twee’ is. In dit boek wordt een zeer divers boeket van stimulansen en
hulpmiddelen aangereikt om deze eenheid te ervaren. Het is geen filosofische verhandeling, maar een voortdurende uitnodiging om zelf op onderzoek uit te gaan. Deze uitnodigingen zijn vervat in teksten van zeer verschillende aard: verslagen van inleidingen en gesprekken, korte poëtische stukjes, autobiografisch materiaal, het door Douwe Tiemersma geschreven voorwoord van Nisagardatta’s ‘I am That’, artikelen en interviews, een bespreking van verzen uit de Drig-drishya-viveka en geleide meditaties. Voor deze losse opzet van het boek met een verscheidenheid aan teksten is gekozen om op meerdere manieren en vanuit verschillende invalshoeken het onderwerp te
12 - April / juni 2009
belichten. Ondanks deze diversiteit aan teksten kent dit boek toch een heldere en duidelijke structuur. In het eerste hoofdstuk wordt een eerste aanduiding van non-duale openheid gegeven. De woorden non-dualiteit en openheid worden hierbij afwisselend gebruikt om naar Dat te verwijzen wat je ten diepste zelf bent. Gedeeltelijk is er een argumentatie op mentaal niveau om te laten zien dat nondualiteit de ultieme werkelijkheid is, maar het zelf ervaren van het wegvallen van alle scheidingen is het uiteindelijke doel en het jezelf vastklampen aan kennis op mentaal niveau kan hierbij een obstakel vormen. Wat zowel jij als je medemensen werkelijk zijn manifesteert zich als je al je ideeën en identificaties loslaat. In een kort poëtisch stukje wordt het als volgt onder woorden gebracht: ‘Jij bent, ik ben dat licht, licht dat overal zijn centrum heeft; universeel stralen wij van binnenuit onbeperkt de rijkdom van het kleurenspel, zolang het doorgaat.’ In het Advaita onderricht is het doorgeven van eigen ervaringen van de leraar altijd een belangrijk onderdeel geweest. Niet dat aan
dit autobiografische materiaal een blauwdruk ontleend kan worden hoe men verlichting kan bereiken, maar in de hoop dat de leerling in diepere lagen van zichzelf nieuwe mogelijkheden gaat ontdekken. Daartoe doet Douwe Tiemersma verslag van diverse jeugdervaringen, zijn ontdekking van hatha yoga en zijn ervaringen met bhakti yoga en jnana yoga. Via Wolter Keers krijgt hij het boek ‘I am That’ van Sri Nisargadatta Maharaj in handen en hij wist meteen: naar hem moet ik toe. Gedurende zijn contacten met Nisargadatta vindt er een doorbraak plaats naar een ‘staat’ waarvan gezegd wordt dat er weinig over valt te zeggen, omdat de dualiteit van kenner en gekende is weggevallen. Toch is er een weten van deze ‘staat’. Elke willekeurige gebeurtenis kan de alledaagse wereld openbreken en laten zien dat de wereld eigenlijk een oneindige diepte heeft. Een diepte waarin alle scheidingen en tegenstellingen wegvallen. In de Veda’s werd dit oorspronkelijke, dat de grondslag van alles is, Brahman genoemd. In de Advaita traditie wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen Saguna Brahman, Brahman met eigenschappen, en Nirguna Brahman, Brahman zonder eigenschappen. Ondanks dat Nirguna Brahman onkenbaar is, hebben we er toch een besef van. Elke invulling met beelden en begrippen zou dualiteit aanbrengen in iets dat wezenlijk non-dualiteit is.
13 - April / juni 2009
Op dezelfde wijze als de buitenwereld onderzocht kan worden, kan men ook de blik naar binnen richten voor een radicaal zelfonderzoek. Zelfkennis ontstaat wanneer je je bewust bent van je acties en reacties in verschillende situaties, maar bij een radicaal zelfonderzoek wordt dit onderzoek voortgezet tot de wortels van je bestaan zijn blootgelegd. De openingsregels van de Kena Upanishad brengen richting en onderwerp van dit zelfonderzoek nauwkeurig onder woorden: ‘Door wie gedreven en gericht vliegt de geest naar zijn objecten? Door wie samengevoegd gaat de oorspronkelijke levenskracht aan het werk? Door wie gewild spreken mensen woorden uit? Welke godheid richt ogen en oren?’
Dit zelfonderzoek kan zover worden doorgevoerd dat zelfs het laatste standpunt van het ik losgelaten moet worden. Pas dan kan het inzicht doorbreken dat je identificatie met dit beperkte ik een illusie was en dat de innerlijk ervaren non-dualiteit en de uitwendig aangetroffen non-dualiteit identiek zijn : Atman = Brahman. Dit boek wil een hulpmiddel zijn
bij de bewuste herkenning van non-dualiteit en bij de uiteindelijke realisatie dat deze non-dualiteit de dragende grond van zowel mens als kosmos is. Wie de behoefte en de moed heeft om te onderzoeken of zijn huidige meningen omtrent zichzelf en de wereld wel correct zijn vindt in dit boek een overvloed aan welkome handreikingen. In alle regels van dit boek is de uitnodiging vervat om langere tijd op meer meditatieve wijze bij een kort stukje tekst stil te blijven staan. Misschien is het volgende stukje tekst uit dit boek al voldoende voor het doorbreken van het inzicht dat het zelf-zijn van jezelf samen blijkt te vallen met het zelf-zijn van al je medemensen: ‘Brahman is niet dit en niet dat. Brahman is het zelf van alles. Het is het zelf van mij. Zelf ben ik het zelf van alles. Zelf ben ik niet dit en niet dat.’ n
Het boek ‘Non-dualiteit, de grondeloze openheid ISBN-10: 9077194061 ISBN-13: 9789077194065 is te verkrijgen via uitgeverij@advaitacentrum.nl tel. 0186-600031 of bij de boekhandel.
14 - April / juni 2009
Wijze
woorden
Als je twijfelt of je ‘zelf’ je teveel wordt, probeer het dan eens met het volgende middel: breng je in herinnering het gezicht van de armste en meest hulpeloze mens die je ooit hebt gezien, en vraag jezelf of de stap die je van plan bent te doen, op een of andere manier nuttig voor hem kan zijn. Zal hij er daardoor iets op vooruitgaan? Geeft het hem de controle over zijn eigen leven en lot terug? Met andere woorden: leidt het tot zelfbeschikking voor de hongerenden en ook geestelijk verhongerde miljoenen onder onze landgenoten? Dan zul je je twijfel en je ‘zelf’ zien verdwijnen als sneeuw voor de zon.
Koester geen haat jegens je medemens. Want haat die uit jou komt, keert uiteindelijk terug naar jou. Maar als je eenieder lief hebt keert diezelfde liefde uiteindelijk naar jou terug en wordt de cirkel gesloten. Swami Vivekanand
Zolang egoïsme voortduurt is noch zelfkennis noch verlossing mogelijk; dood en geboorte zullen daardoor nimmer worden opgeheven.
Mahatma Gandhi
15 - April / juni 2009
Ramakrishna
Dromen, een wondervolle Werkelijkheid
Door: Wim van Vledder
Wat zijn dromen? Wat gebeurt er wanneer wij dromen? Om daar iets van te begrijpen moeten wij eerst heel goed beseffen dat wij één zijn met de totale kosmos. Wij zijn geen wezens die los staan van de natuur, los van onze medemens. Integendeel, wij zijn onlosmakelijk verbonden met al wat bestaat, met de gehele goddelijke Werkelijkheid die zich openbaart in vele, vele vormen. In die grootse en goddelijke Werkelijkheid leeft dan toch ieder wezen individueel.
Die onkenbare, machtige Werkelijkheid kan men aanduiden met vele namen. Men spreekt van de Onkenbare, de Allerhoogste, de Almachtige, Brahman. Dat goddelijk Bewustzijn, dat Brahman, dat één en ondeelbaar is, verblijft in ieder mens individueel.(?) Ieder mens, overal ter wereld, leeft en bestaat dankzij die innerlijke, goddelijke Kern, dankzij die inwonende Godheid. Dit individuele Brahman wordt Atman genoemd. Het Atman in de mens is de levenskracht die in ieder wezen woont. Atman is de goddelijke Vonk, de Vonk die leven en bewustzijn geeft aan ieder mens. Ook de moderne wetenschap weet
in onze tijd, dat elk levend wezen, hoe klein en onbeduidend ook, onlosmakelijk deel uitmaakt van het grote geheel en daar zijn invloed op heeft. Het universum is niet samengesteld uit losse of individuele deeltjes, weten we, het universum is één groots en machtig geheel, één ondeelbare eenheid, die bezield wordt door 'goddelijk Bewustzijn, goddelijk Leven en Licht'. Dat betekent dan ook dat de mens in zijn ware aard dat goddelijk in alle werelden van bestaan, Bewustzijn vertegenwoordigt hoezeer dat Bewustzijn ook in ‘sluiers van stof ‘gehuld mag zijn.
16 - April / juni 2009
Ook al kan de mens dit mysterie dat alle denken te boven gaat niet onder woorden brengen en uitleggen, toch leeft in ieder mens het innerlijk weten, dat er een machtig wonder bestaat, onzichtbaar, ondenkbaar en niet te begrijpen. Om dit alles te kunnen volgen moeten we eerst weten dat Oude Wijsheid en moderne wetenschap leren dat 'geest' en 'stof' altijd samengaan. 'Geest' bindt zich aan 'stof' en drukt zich uit in de stof. Geest is leven, stof is vorm. Voor de geest is het moeilijker om zich uit te drukken in grove stof dan in ijlere stof. Hoe grover de stof, hoe moeilijker de geest, het Atman, kan functioneren. Dit betekent dus wel dat het Atman als het gebonden is aan onze wereld van zintuiglijk ervaren, zich minder vrij kan bewegen dan in werelden die opgebouwd zijn uit ijlere stof. De wereld van het niet in sluiers gehulde bewustzijn Nu is het belangrijk om in te zien dat er drie, of eigenlijk vier, werelden van bewustzijn bestaan: de wereld van grofstoffelijkheid, de wereld van fijnstoffelijkheid en de wereld waarvoor eigenlijk geen woorden zijn, wereld van de ijlste stof. Door die drie werelden beweegt zich het Atman, het goddelijk Leven en Bewustzijn. De grofstoffelijke wereld wordt de vergankelijke wereld genoemd. Dit is de wereld van het waakbewustzijn van de mens. De wereld van fijnstoffelijkheid is de wereld van de droom, de tussenwereld tussen waken en die derde wereld die de wereld van de diepe, droomloze slaap genoemd wordt. Dit is de wereld van het niet in sluiers gehulde Bewustzijn, het
goddelijk Atman. In deze wereld is alles tot Eén geworden. Alle zintuiglijk ervaren is verdwenen, de zintuigen zijn noch naar buiten, noch naar binnen gekeerd. Boven deze derde bewustzijnstoestand tenslotte is de wereld van het Ene, de wereld van Brahman, het goddelijk ongedeelde Bewustzijn. De mens in zijn waakbewustzijn met zijn aandacht gericht op de omringende wereld wordt het 'lager zelf' genoemd. Het bewustzijn is naar buiten gericht, naar de wereld van de natuur, van planten, dieren en mensen. In de wereld van de droom is het bewustzijn naar binnen gekeerd, dat is de wereld van abstractie en intuïtie. Dat is de wereld van het hoger Zelf. Daarboven bevindt zich de wereld van de ware staat van het Atman, de wereld van het goddelijk Zelf. Hoger nog ligt de wereld van het ongemanifesteerde Absolute. Voor die wereld bestaan geen woorden, daar bestaat geen Zelf, daar kunnen wij zelfs niet spreken van ‘bestaan’. Het stralend Atman gaat vrij waarheen het wil. Wat wij nu mogen begrijpen is dat het Atman zich beweegt tussen de drie werelden van bewustzijn. Het Atman neemt indrukken op van de werelden waarin het zich beweegt en brengt dan die indrukken over naar de werelden die in staat zijn om op eigen wijze de invloed van het Atman op te vangen. Zo laat de grofstoffelijke wereld veel indrukken achter op het in sluiers gehulde Atman, maar neemt ook vaag de invloed van het goddelijk Atman waar. Als het Atman dan in de
17 - April / juni 2009
wereld van de droom verblijft, worden de indrukken van de wereld van de grofstoffelijkheid, zoals vreugde en tevredenheid maar ook angst en zorgen, gedeeltelijk overgebracht naar het bewustzijn van de wereld van de droom. Daar wordt alles als het ware vertekend en op eigen wijze gezien. Want hoe kan het naar buiten gekeerde bewustzijn alles op een zuivere wijze overbrengen op het naar binnen gekeerde bewustzijn? Het Atman gaat van lager zelf naar hoger Zelf en tenslotte naar goddelijk Zelf en keert dan weer terug naar vanwaar het gekomen is. De Upanishad zegt: “Het stralend Atman gaat vrij waarheen het wil.” Zo kunnen wij ons voorstellen dat het Atman, de goddelijke Vonk, zich beweegt van lager bewustzijn naar hoger Bewustzijn en naar goddelijk Bewustzijn. En in alle bewustzijnswerelden laat het Atman zijn indrukken achter. De wereld van de droom en de wereld van het waakbewustzijn voelen de impulsen van het Atman. Als de wereld van de droom die impressies weergeeft zegt men: ‘De mens droomt.’ Als de wereld van het grofstoffelijk bewustzijn de invloed van het Atman voelt, spreekt men niet van dromen, dan spreekt men liever van innerlijk en onverklaarbaar weten. In beide gevallen is er sprake van een contact, hoe vaag ook, met de werelden waarmee de mens onlosmakelijk verbonden is. En zo weet de mens ook tijdens zijn momenten van inkeer en stilte van dat onbeschrijfelijk goddelijk Bewustzijn, de wereld van het goddelijk Bewustzijn
Zo zegt de Upanishad: "Nadat het Atman rondgezworven heeft in de wereld van de droom en de gevolgen heeft gezien van goed en kwaad, trekt Het zich terug in de wereld van de diepe, droomloze slaap, het goddelijk Bewustzijn. Daarna keert het Atman weer terug naar de wereld vanwaar Het gekomen is, namelijk de wereld van de droom. Nadat het Atman dan de vreugde gekend heeft van de droomwereld, nadat het daar als het ware rondgezworven heeft, keert het Atman weer terug naar de plaats vanwaar Het gekomen is, namelijk de waaktoestand. Wat Het daar ook ziet, daar wordt Het niet door gebonden, want het Atman hecht zich aan niets." De wereld van de droom vertolkt als het ware onbewust de indrukken van wat de mens in zijn lager zelf en zijn goddelijk Zelf heeft beleefd en ervaren, bewust of onbewust. Dus is het goed om positief te staan in de wereld van de ons omringende natuur, om ontvankelijk te zijn voor de wereld van de droom en vooral om vol liefde en respect open te staan voor de wereld van het goddelijk Zelf, de wereld van de goddelijke Geest Die zich toont in onze dromen. Want wij zijn deel van het ondeelbare Ene, wij zijn onlosmakelijk verbonden met het Al, wij zijn DAT. Onze dromen hebben ons veel te leren. n Documentatie: W.H. van Vledder, Het Mysterie van het Zelf, Upanishaden Idem, Mens, schakel tussen hemel en aarde
18 - April / juni 2009
Dromen van mijn nanie
Door: RIshi
Het is Divali, het Hindoeïstisch lichtjesfeest. Vijf over zes in de avond. Mijn moeder zit klaar in onze huistempel om de diya’s, de lichtjes’, aan te steken. We worden gebeld door mijn tante: “Mayah (moeder) is dood!”. Mijn moeder begint hysterisch te huilen en we haasten ons naar de auto om van Lelystad naar haar huis in Amsterdam te rijden.
Daar ligt ze dan. Op de bank. Ogen dicht. Een vredige uitdrukking. Mijn moeder gooit zichzelf naast haar lichaam en omhelst haar huilend. Ik ben verdoofd. Net als een paar andere familieleden; “Hoe kan dit op Divali gebeuren? Hoe kan mayah...ook nog terwijl ze diya’s aan het aansteken was ..Wat een verschrikkelijke Divali. ” Die nacht val ik met moeite in slaap. Ik denk altijd dat ik nooit droom, omdat ik niets onthoud. Maar die nacht droom ik. Ik zie India. Een lange rouwstoet van Indiërs in witte gewaden. Ze tillen een plank op, waar normaalgesproken een lijk op ligt. Maar nu ligt daar een diya op, met een rustig brandende vlam. De diya wordt naar wit licht in de verte gebracht.
Ik word wakker, doe mijn ogen open en ervaar een soort weten: nanie gaat naar het licht! Ik ren naar beneden en vertel het aan mijn moeder. “Dus eigenlijk is het bijzonder dat nanie op de dag van het licht, een lichtje is geworden?” zegt ze hardop nadenkend. Het was op de dag van Divali, om zes uur, tijdens het aansteken van een lichtje, dat ze naar het licht is gegaan. En ik kreeg deze boodschap, via de enige droom die ik tot nu toe heb onthouden. Een droom die ons hielp het verlies van nanie een plek te geven.
19 - April / juni 2009
Tantra; de spanning tussen het mannelijke en vrouwelijke
Door: Rishi Chamman
Tantra is een brede en diepzinnige wetenschappelijke kijk op spiritualiteit. Vedisch leraar Jeffrey Armstong, ook wel Kavindra Rishi genoemd, probeert het seksuele aspect van tantra, dat in het westen vaak wordt uitvergroot, in een filosofisch kader te plaatsen.
Wat is tantra? Laat ik eerst vertellen wat tantra niet is; seks. In het westen is een aspect van tantra verdraaid en vercommercialiseerd, waardoor de essentie verloren is gegaan. Tantra betekent “dat wat zich uitbreidt.� Het is in essentie kosmisch. Laat ik beginnen met vertellen dat de kosmos bestaat uit mannelijke en vrouwelijke energie, Shiva en Shakti. Een goddelijke vader en moeder. Ook in de natuur zie je deze mannelijke en vrouwelijke energie gemanifesteerd. De boom is mannelijk, de rivier is vrouwelijk. De berg is mannelijk, de rivier is vrouwelijk. Het mannelijke heeft een extensie en het vrouwelijke is dat waar iets wordt
vastgehouden en gevoed. Overal om je heen zijn die twee verweven, omarmd. En wij zijn dan de kinderen, gemaakt naar hun gelijkenis. Diezelfde mannelijke en vrouwelijke energiezit in een individu en dus ook in een koppel. De spanning tussen deze mannelijke en vrouwelijke energie, is tantra. Als de spanning in evenwicht en balans is, heb je goede tantra. Wanneer die spanning slecht is, heb je slechte tantra. Het is die spanning in de kosmos die alles bij elkaar houdt. Net als een stuk kleding van katoen. Het zijn de draden en een bepaalde druk, de spanning, die ze bij elkaar houdt. Zo zijn de mannelijke en vrouwelijke energie ook met elkaar verweven.
20 - April / juni 2009
In hoeverre heeft tantra met relaties te maken? Tantra draait inderdaad om relaties, zoals de hele wereld om relaties draait. Maar het gaat niet alleen om relaties tussen mannen en vrouwen, maar een relatie tussen het zichtbare en het onzichtbare. We zijn eeuwige zielen die een bezoek brengen aan de materiĂŤle wereld. Dus denk niet dat we menselijk zijn die een spirituele ervaring hebben, maar spirituele wezens die een menselijke ervaring te hebben. De yoga - filosofie toepassen is begrijpen dat je een ziel bent en dan je van een transcendente plek komt. En de tantra - kant hiervan is begrijpen hoe dat zich in de materiĂŤle wereld belichaamt Je hebt een lichaam, een brein. Je leeft hier. Dus zielen die zich belichamen in de materiĂŤle wereld is vormen tantra. Levend in deze wereld, maar niet van de wereld zijn. En dit moet zich uiten in je relaties. Hoe zit dat in een relatie tussen mannen en vrouwen? Mannen en vrouwen voelen zich tot elkaar aangetrokken omdat zij zich willen voeden met de energie die de ander heeft. Want ze hebben meestal teveel van een bepaalde soort energie.
Dus tegenpolen trekken elkaar aan, maar hier moet ik een kanttekening bij plaatsen. Want je kunt elkaar ook afstoten als je niet weet wat je doet en tantra vertelt je hoe je dus eerst in jezelf en dan in een relatie de spanning tussen het mannelijke en vrouwelijke in balans kunt krijgen. Wat voor verschillende kwaliteiten hebben die mannelijke en vrouwelijke energie? De mannelijke en vrouwelijke energie zijn verschillend op psychologisch, emotioneel en mentaal gebied. Mannen zijn goed in doelgericht denken en handelen. Vrouwen zijn goed in breed denken, en veel dingen tegelijkertijd doen. Als een man een probleem heeft, wil hij een oplossing horen. Als een vrouw een probleem heeft, wil ze dat je een luisterend oor biedt. De aanwezigheid van verschillende mate (hoeveelheden?) van testosteron en oestrogeen in het lichaam zorgen ervoor dat de het brein zich anders ontwikkelt. Hoe pas je het toe? Tantra is eigenlijk altijd op maat gesneden. Bij elk individu kan een
21 - April / juni 2009
ander aspect benadrukt worden. Het reciteren van mantra’s voor de goddelijke vader en moeder, yoga oefeningen, enz. Er wordt vaak over tantra in seksuele zin gesproken, maar bij tantra ben je eerder je partners massagetherapeut dan iets anders. De mannen hebben niet genoeg vrouwelijke energie in zich, en daarom willen ze zich voeden met de energie van de vrouw, en vice versa. Als je voornamelijk bestaat uit een soort energie, ben je uit balans. En om dat evenwicht te vinden de tantra te vinden. (is het goed tantra te beoefenen) Uitgangspunt van tantra is dat het universum intelligent is en een
perfect systeem heeft. En achter die intelligentie zijn goddelijke wezens en door middel van tantra kun je met hen in contact komen Wat voor positieve invloeden kan dit hebben? Mensen kunnen door trauma’s in hun jeugd of andere oorzaken blokkades in hun lichaam krijgen. Die energie stroomt dan niet meer door het hele lichaam en kan dan kan psychische en lichamelijke ziektes veroorzaken. Dus tantra kan je helpen om je gezondheid te verbeteren. Maar ook de relaties met jezelf, je partner en de kosmos. n
22 - April / juni 2009
Persoonlijke bespiegelingen rond identiteit
Tanja Jadnanansing
Nog niet zo lang geleden werd de multiculturele samenleving als een hoog goed beschouwd. Bedrijven huurden dure consultants in om het te hebben over de kracht van diversiteit en het was fijn om multiculti te zijn.Maar het lijkt wel alsof het de laatste tijd minder zegen is om een niet-westerse achtergrond te hebben. Diversiteit is niet meer een trend, nee het moet allemaal strenger! Grote politieke partijen vechten om het hardst wie de strengste integratienota kan schrijven. Zelfs de meer sociale partijen hebben het, althans zo lijkt het, gehad met de multiculturele samenleving
Dit is mijn overpeinzing terwijl ik over de Dappermarkt in Amsterdam Oost loop en een blonde man in een pizza punt zie bijten en een hindoestaanse vrouw hoor vragen om een vegetarische versie van diezelfde pizza. Twee mensen, dezelfde pizza, alleen een andere uitvoering. Ik moet lachen, daar gaat het toch om, om hetzelfde doel na te streven maar dan wel met een eigen invulling? Ik ben zelf opgegroeid in Suriname en daar is het vanzelfsprekend dat er een heleboel culturen naast elkaar en in de gunstige gevallen ook met elkaar leeft en ik vind dat een enorme rijkdom
omdat ik geleerd heb om met allerlei denkwijzen om te gaan, met andere culturele uitingen, die ik niet altijd begreep maar wel altijd respecteerde. Ik weet bijvoorbeeld dat mensen die er uitzien als een Hindoestaan niet per definitie ook een hindoestaanse religieuze achtergrond hebben, dat zij net zo goed moslim of christen kunnen zijn. Dankzij deze setting ben ik in staat om een persoon vooral te zien als mens, als een individu, met eigen wensen en een eigen invulling van het leven. Dit botst niet met de andere levenslessen die ik heb gehad, namelijk over het Hindoe zijn waar ik zeer bewust voor
23 - April / juni 2009
heb gekozen toen ik in Nederland studeerde. Vaak wordt gezegd dat het binnen de niet-westerse traditie gaat om het collectief en veel minder om het individu en dat het ene onverenigbaar is met het andere, maar daar ben ik het niet mee eens. Het uiteindelijke doel is volgens mij om een goed mens te zijn, om dat wat je bent in te zetten voor het grote geheel maar wel vanuit de juiste grondhouding. Terwijl ik de fruitstal nader denk ik terug aan de eerste borrel die ik meemaakte bij de grote nieuwsorganisatie waar ik thans werk. Er stonden bitterballen en flessen wijn klaar en iedereen had er enorm veel zin in en ik ook want ik weet als geen ander dat juist bij deze borrels alle belangrijke zaken worden besproken! Klein probleem is dat ik vanuit mijn religieuze overwegingen geen alcohol wens te drinken en geen vlees wil eten. Een dilemma was geboren: weggaan omdat ik niet drink en dan al die gezellige gesprekken missen was geen optie. Ik besloot het anders aan te pakken en liep naar het bedrijfsrestaurant en haalde daar wat sapjes en ging terug naar de borrel. Een aantal collega’s viel het op dat ik een lekker sapje aan het drinken was en ik vertelde dat ik heel graag met hen praat en bij hen ben maar dat ik niet meteen alles van hun wil overnemen, dat ik ook mijn eigen principes heb. Tot mijn grote blijdschap vond geen enkele collega het raar! Integendeel, wij raakten in een heel mooi gesprek over hoever je als mens moet gaan met je aanpassen aan de grote groep. Gesterkt door deze ervaring besloot ik
toen het Divali was en ik toch moest werken, ook mijn collega’s erbij te betrekken. Ik stuurde mijn directe collega’s een mailtje met uitleg over het feest en nodigde hen uit om rond 18.00 uur naar mijn bureau te komen om samen een dia aan te maken. Geheel vrijblijvend , geen verplichting , alleen als je wil, ik hou nog steeds veel van je ook al kom je niet. Met opzet koos ik deze toon omdat ik geloof dat je niemand moet dwingen om aan jouw rituelen mee te doen. Bijna alle collega’s kwamen even langs en diegenen die niet kwamen stuurden een mailtje om te bedanken voor de uitleg! Al in mijn studententijd aan de Vrije Universiteit en ook later in de besturen waarin ik heb gezeten, merkte ik dat het veel makkelijker is dan in eerste instantie gedacht wordt, om midden in een westerse samenleving je eigen identiteit te houden. Natuurlijk is er vaak ook onbegrip maar ik ben zo geïnspireerd door de wijsheid van mijn eigen religieuze en culturele achtergrond dat ik ook daar overheen kom. Ik denk dat het gaat om daarin zelf verantwoordelijkheid te nemen, ik wil leven op een manier die past bij mijn achtergrond en uiteraard moet ik af en toe water bij de wijn doen en dat doe ik zolang het niet botst met mijn basishouding, te weten het juiste handelen nastreven. Het is en blijft een boeiende opdracht waarin ik soms faal, maar ik weet dat uiteindelijk diegene die standvastig is in zijn geloof op één of andere manier in positieve zin beloond word! n
24 - April / juni 2009
Boekrecensie
Amitav Ghosh en de reis tot Kala Pani
Door: Wierish Ramsoekh
Bij veertigers en jonger onder de Nederlandse Hindoestanen groeit de belangstelling voor de dramatiek van hun achtergrond. Voor eerdere generaties stond het verleden vaak te veel in de schaduw van bestaansonzekerheid om brandpunt van nieuwsgierigheid te zijn. Erg veel op schrift is er echter niet. Lange tijd gold het werk van pater de Klerk over de Hindostaanse immigratie in Suriname als houvast bij het klauteren terug in de tijd.
De vondst en publicatie enige jaren geleden van het dagboek van Munshi Rahman Khan, een in India geboren Surinaamse contractarbeider, was een bijzondere verrassing. Toch bleven de beelden van het Indiase deel van het verhaal van de contractarbeiders vaag. De historische roman “Zee van papaver” van Amitav Ghosh, zojuist verschenen in Nederlandse vertaling, treedt in deze leemte met de verhalen van verschillende mensen die in 1838 in Calcutta samenkomen op een schip met contractarbeiders voor Mauritius. Hoewel de emigratie naar Suriname 35 jaar later plaats vond is veel van het beschrevene van toepassing op die geschiedenis.
De fascinatie met migratie De 53-jarige Ghosh, nu wonend in New York, brak wereldwijd door met zijn bestseller The glass palace, die verhaalde over Indiërs in Birma. Hij raakte steeds meer gefascineerd door de Indiase migranten, die het haast heilige moederland verlieten om het Kala Pani (Zwarte Water) over te steken. Zijn geboortestad Calcutta was de haven van waaruit menig schip met contractarbeiders vertrok naar uiteenlopende bestemmingen als Mauritius, Guyana, Suriname en Fiji. “Zee van papaver” voert een groot aantal personages op: de weduwe Deeti, klaar voor de brandstapel; Kalua, die vanwege zijn lage kaste
25 - April / juni 2009
Deeti zelfs nooit in de ogen durfde te kijken; Neel Rattan, de rijke maar naïeve radja van Rashkali, die de hoogste reinheidswetten volgde om uiteindelijk de poep van zijn celgenoot te moeten opruimen; Jodu, die na het verlies van zijn moeder matroos wordt; Baboo Nob Kissin verandert in zijn devotie voor Krishna langzamerhand tot vrouwelijke sewak. Er zijn ook niet-Indiase hoofdrolspelers. Toch lijken de Indiase karakters de belangrijkste alsof Ghosh, in tegenstelling tot Britse koloniale schrijvers, nu eens het gevoelsleven van gewone Indiërs op de voorgrond wil plaatsen. Contractarbeid uit Bihar en Uttar Pradesh Centraal in het boek staat het verhaal van contractarbeiders uit Bihar en Uttar Pradesh. Ghosh neemt tijd en papier (605 blz.) om beeldend het dagelijkse leven te beschrijven. Over de reis van plaatselijk depot naar een rivier, waar een schip wacht om hen naar Calcutta te brengen, schrijft hij: “De weg was gevuld met mensen, honderd of nog meer; omsingeld door een kring van bewakers met stokken sjokte de menigte moeizaam in de richting van de rivier. Bundels met bezittingen balanceerden op hun hoofd en schouders en koperen potten hingen aan hun ellebogen. Het was duidelijk dat ze al een lange mars achter de rug hadden, want hun dhoti’s, lungi’s en
kabaaien waren vuil van het stof van de weg. De aanblik van de colonne wekte tegelijk medelijden en angst bij de plaatselijke bevolking; sommige toeschouwers klakten medelevend met hun tong, maar een paar jonge rakkers
en oude vrouwen gooiden kiezels naar de menigte, alsof ze een onfrisse invloed wilden afwenden”. Hoewel Bihar en Uttar Pradesh de armste delen van India waren (en
26 - April / juni 2009
zijn), blijft het opmerkelijk dat deze gebieden, zo ver van de kust, het wervingsgebied voor ronselaars vormden: “Hoe was het gekomen dat, toen de mannen en vrouwen werden uitgekozen die weggerukt moesten worden van de onderworpen Gangesvlakte, de hand van het noodlot zo ver landinwaarts en van de overvolle kustlijn was afgedwaald om neer te dalen op de mensen die van allemaal het diepst geworteld waren in het slib van de Ganges, in een bodem die bezaaid moest zijn met leed om deze oogst van verhalen en liederen op te leveren? Het was of het noodlot zijn vuist door het levende vlees van het land had gestoken om er een stuk van zijn beproefde hart uit te rukken”. Het boek biedt munitie voor beide kampen in het (sluimerende) debat tussen hen die de migratie vooral zien als vrije keuze en een stap richting een beter leven en hen die dwang, ontvoering en semi - slavernij benadrukken. Enerzijds maken de verschillende personages toch een bewuste keus om de Ibis op te gaan. Ze hebben gemeen, dat ze hun achtergrond willen ontvluchten. Het schip wordt een medium van transformatie, van wedergeboorte, dat als het ware nieuwe mensen baart: “Alle oude banden deden er immers niet meer toe nu de zee hun verleden had weggewassen”. Dat wat ze achterlaten toont zich als politie - officier Bhyro Singh van een hogere kaste Kalua zweepslagen toedient: “Kalua verstond hem duidelijk door het gegons in zijn hoofd
heen en hij vroeg fluisterend: Malikwat heb ik jou aangedaan? De vraagminstens zozeer als de verbijsterde toon waarop hij werd gesteldwakkerde Bhyro Singhs razernij alleen maar aan: ‘Gedaan? Is het niet genoeg dat je bent wat je bent’?” Anderzijds wordt ook duidelijk dat de migranten vaak gedwongen werden door moeilijke omstandigheden, dat de arkati’s (ronselaars, lett: zij die de levenslijn doorsnijden) vaak een veel te rooskleurig beeld schetsten en dat de weg terug naar het dorp moeilijk was. “Ga naar de geldschieter. Verkoop je zoons. Stuur ze naar Mareech (Mauritius)….Ze (girmitya’s) werden zo genoemd omdat hun namen, in ruil voor geld, werden ingevuld op ‘girmits- ‘agreements’, geschreven contracten. Het geld dat voor hen werd betaald ging naar hun gezin en zij werden meegenomen en nooit meer teruggezien: ze verdwenen als het ware in het schimmenrijk”. De beschrijving van het verblijf op het voormalige slavenschip is verre van rooskleurig: “Met alle vlammetjes gedoofd en het luik vergrendeld kwam het schaarse licht alleen door kieren in de planken en de pisspijgaten. De loden donkerte, gekoppeld aan de hitte midden op de dag en de kwalijke stank van honderden opgesloten lichamen, maakte de roerloze lucht zo zwaar als in een riool: het kostte zelfs inspanning om adem te halen”. En dan te bedenken dat een reis naar Suriname aanvankelijk drie maanden duurde!
27 - April / juni 2009
Andere thema’s Het antikoloniale sentiment is dominant aanwezig. De essentie is de westerse hang om eigenbelang te omkleden met morele superioriteit: “Jezus, Christus is Vrijhandel en Vrijhandel is Jezus Christus.... Als het Gods wil is dat opium wordt gebruikt als instrument om China te ontsluiten voor zijn Woord, het zij zo”.
De boeren in Oost India worden gedwongen opium te telen, met voedselschaarste als gevolg, die vervolgens opgedrongen wordt aan China vanwege de hoge winsten. “De waarheid is, sir, dat de mens doet wat zijn macht hem toestaat. Wij zijn niet anders dan de farao’s of de Mongolen: het verschil is alleen dat als wij mensen doden, we ons gedwongen voelen te doen alsof dat een hoger doel dient”.
terug in dialogen en wordt geroemd: “… omdat van alle talen die werden gesproken tussen de Ganges en de Indus ze haar gelijke niet kende in de uitdrukking van alle nuances van liefde, verlangen en scheiding, de hopeloosheid van hen die vertrekken en van hen die thuisblijven”. Ook het vele gebruik van laskari, een Aziatische mengelmoestaal van zeelieden, is zowel lastig als bijzonder. Vooral de vieze woorden zijn heel inventief. Deel van een trilogie “Zee van papaver” eindigt vrij abrupt op zee omdat het boek nog twee vervolgdelen krijgt. Niettemin is er sprake van een nieuwe parel in de kroon van imposante boeken van Indiase schrijvers. Niet voor niets stond het boek vorig jaar op de shortlist van de Booker Prize. Spannend is waar Ghosh, die nu schrijft aan het tweede boek, ons naar toe brengt. Als nazaat van Indiase contractarbeiders hoop ik vurig, dat de reis van de Ibis echt naar Mauritius gaat om ook volgende generaties te beschrijven. Sommige lezers menen echter signalen te zien dat de Ibis de andere kant op gaat varen om in de Opiumoorlogen in China terecht te komen. We zullen moeten afwachten. n Amitav Ghosh De zee van papaver De Bezige Bij 2009 ISBN: 978-90-234-3075-9
Een bijzondere rol is weggelegd voor de taal. Het Bhojpuri, de basis van het Surinaamse Sarnami, komt veel 28 - April / juni 2009
Kantoren in ROTTERDAM, Dordtselaan 144d Rotterdam Tel 010 484 91 77 mail: info@ercoreizen.nl Online: WWW.ERCOREIZEN.NL
WWW.ERCOTRAVELS.COM
DEN HAAG,
ALMERE
Regentesseplein 12a Den Haag Tel 070 363 95 36
Allendestraat 115 Almere Tel. 036 530 00 33
Online boeken: WWW.TICKETBANK.NL
Special deals India (30 kgs inchecken, 1x wijzigen na vertrek) lage ticketprijzen KLM , Lufthansa, Swiss Air , Air India, Jet Airways l 15 daagse promotiereis India l 15 daagse Kennismakingsreis India l 10 daagse Shoppingtour Delhi l 22 daagse Bihar tour l 17 daagse Goa & Noord-India l 12 daagse Shopping tour India/Dubai
€ 1280,€ 1095,€ 840,€ 1750,€ 1735,€ 1190,-
l 21 daagse rondreis ( met KLM) Singapore, Maleisie en Thailand voor l 8 daagse reis Dubai voor
€ 1850,€ 780,- per persoon
Eigen appartement in Goa en Rishikesh Eigen kantoren en luxe auto s en mini-bussen in Delhi , Bombay en Goa
KLM/SLM tickets naar Suriname voor € 750,-- per persoon ( all-in ). Speciale tarieven voor de hoogseizoen ( zomervakantie ) naar Suriname Voor offerte mail info@ercoreizen.nl of rabin@ercoreizen.nl Huurhuizen / Hotels in Suriname vanaf €10,- per persoon per nacht (www.surinametour.nl) E R CO R E I Z E N i s l i d va n S G R e n I ATA , d u s u re i s t o p ze ke r
29 - April / juni 2009
Ayurveda en allergie
Door: Robert H. Swami Persaud
Allergische reacties kunnen variëren van matig tot ernstig. Binnen de reguliere geneeskunde worden er allerhande middelen voorgeschreven om de allergische reacties de kop in te drukken, van antihistaminica tot verzachtende crèmes; genezen doen ze echter niet. Wat heeft de Ayurveda in huis voor mensen met allergieën?
Bij een allergie reageert je lichaam op een stof omdat ze ervan uitgaat dat die stof vreemd is; het lichaam neemt maatregelen om die stof er als het ware 'uit te werken'. Nu is het gebied der allergische aandoeningen heel veelomvattend; de Ayurvedische geneeskunde wil echter toch zeggen dat bepaalde menstypen vaak ook bepaalde allergieën kunnen ontwikkelen. In het Ayurvedisch denken kent de allergische aandoening zowel een stoffelijk als een geestelijk aanzicht. Het stoffelijk aanzicht is redelijk te behandelen, ik zal daar straks enkele voorbeelden van geven; het geestelijk aanzicht kan echter overigens wat confronterend lijken. Je huid vormt als het ware je laatste grens. Zij weerspiegelt je kwetsbaarheid en je afweer. Als je bepaalde mensen in je eigen sfeer toelaat, terwijl je onderhuids (!) een hekel aan ze hebt, is de kans bijzonder groot dat je een
allergie gaat ontwikkelen. Allergieën op je handen en op je armen wijzen op je wens om af te weren, allergieën op je benen en voeten staan voor je wens om te vluchten, om je van bepaalde omstandigheden of personen te verwijderen. Alleen: je doet het niet! Onderhuids ontwikkelt zich een steeds grotere afweer waar je niet naar luistert en uiteindelijk kiest je huid bepaalde stoffen om haar woede op uit te leven. Je loopt dan naar de dokter en die geeft je een geneesmiddel maar genezen doet het niet. Daarom zeggen we in de Ayurveda dat zelfkennis altijd de eerste stap is naar genezing; wie zichzelf kent, zal steeds de juiste weg kiezen om tot genezing te komen. De Ayurvedische benadering van allergie gaat natuurlijk ook met behulp van stoffelijke middelen. In de eerste plaats dient de voeding zoveel mogelijk in overeenstemming gebracht te worden met het eigen
30 - April / juni 2009
type. Daarnaast bestaan er enkele goede middelen, zoals de bladeren van de sirisboom die hoog in het Himalayagebergte voorkomen Deze bladeren hebben bloedreinigende en anti-allergische eigenschappen en worden in de westerse landen, ook in Nederland, in capsulevorm aangeboden. Heel bekend is ook de geelwortel, die al eeuwenlang als het beste anti-allergiemiddel dienst doet. Geelwortel is eenvoudig te verkrijgen en je kunt het zowel in- als uitwendig gebruiken. Natuurlijk mogen we de sopropo of kareila niet vergeten. Haar bloedzuiverende eigenschappen helpen bij allergie. Als je deze groente uitwendig gebruikt, kun je er altijd met een beetje water een papje van maken en dit op de aangedane huid uitsmeren en een tijdje laten zitten. Wanneer de allergie echt heel hevig en
chronisch is, dient men alle gebruik van vlees en vis eerst helemaal te staken. Het lichaam moet als het ware eerst een soort 'schoonmaakkuur' ondergaan; wij zeggen in de Ayurveda dat bij ernstige allergie de 'agni', het spijsverterings- en levensvuur, behoorlijk verstoord is. Het gebruik van allerhande middeltjes zonder innerlijke orde aan te brengen is op termijn geheel zinloos. Het geestelijke aspect moet zoals al zeiden, dan goed behandeld worden, samen met de juiste Ayurvedische middelen. Het leven moet zodanig ingericht worden, dat ook het agni weer normaal haar werk kan doen. Kortom: allergie is zeker te genezen, maar het vraagt enkele maatregelen waar de reguliere geneeskunde nog niet veel van gehoord heeft. n
31 - April / juni 2009
32 - April / juni 2009
REGRESSIE REĂ?NCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht. * Totale gezichts- en lichaamsverzorging * Vergoeding zorgverzekeraar * Lid VNT " DAT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN"
Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 Noordse Bosje 33d 1211 BD Hilversum savitaharpal@gmail.com.
33 - April / juni 2009
: Afstemming tussen lichaam, geest en ziel Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische vaidya’s) worden traditionele Ayurvedische behandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens. Frieda de Putter is gespecialiseerd is acupunctuur, ayurveda, levend bloed analyse en ooracupunctuur. Een team van artsen en therapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen. Alle behandelingen vinden plaats in het centrum met veel zorg en toewijding. Met een multi disciplinair team willen we iedereen die bij ons komt voor behandeling, in een zo kort mogelijke tijd helpen. Massage, shirodhara, kruidentherapie, voedings- en leefstijl training, yoga en meditatie zijn onderdeel van een behandeling. We behandelen o.a. : reuma, migraine, fybromyalgie, hoge bloeddruk, prostaatklachten, huidklachten, RSI, maag en darmklachten, diabetes, menstruatie en menopauze klachten.
Pancha karma (Ayurvedisch reinigen), Massage, Acupunctuur Ontspanning Hoge Ayurvedische darmspoelingen, Levend bloed analyse Ayurvedisch coachen, Voeding en leefstijl advies Opleiding Ayurvedische massage Yoga Meditatie Pranayama
Het centrum biedt speciale programma’s aan: 1. Burn-out programma 2. Obesitas (overgewicht) programma 3. Gezond ouder worden Ayurvedisch coachen. Wij zijn blij dat we het volgende in één sessie kunnen genezen: Allerlei soorten allergieën, neiging tot te veel alcohol drinken, roken, eten van chocolade, excessieve eetbuien, fobieën en post traumatische pijnen. Gratis diagnose : elke dinsdag van 10.00-12.00 uur en elke vrijdag van 09.00-11.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171, www.jade-health.nl, e: info@jade-health.nl
34 - April / juni 2009
verdiepend & spiritueel
nieuwsbrief OHM stuurt maandelijks een nieuwsbrief met actuele programma informatie over haar spirituele programma’s op radio en televisie. U kunt zich kosteloos aanmelden voor deze extra service via onze website. Op dezelfde website kunt u overigens terecht voor allerhande informatie, en interactie mogelijkheden over spirituele onderwerpen.
www.lotusvijver.nl 35 - April / juni 2009
Televisie 2e kwartaal 2009 Iedere zondag op
Nederland 2
15.30 uur Herhaling iedere zaterdag 11.25 uur
Zondag 5 april 2009
Herhaling zaterdag 11 april
OHM magazine. Hierin brengt OHM actuele ontwikkelingen die zich binnen de HIndoegemeenschap in Nederland voordoen. Welke initiatieven en activiteiten worden er binnen de Hindoegemeenschap ontwikkeld om tot meer burgerschap te komen?
Zondag 12 april 2009
Herhaling zaterdag 18 april
Religie en medemens Elk mens is anders; uniek en onderscheidend. We willen dit anders zijn zoveel mogelijk benadrukken en profileren. Want dat maakt ons bijzonder en geeft kansen. De Hindoefilosofie zegt dat we ondanks die verschillen toch nog een grote familie zijn. Verbonden met elkaar. Hoe gaan we in de praktijk van alle dag om met de spanning die ontstaat als gevolg van enerzijds de eigenheidcultuur en de anderzijds de verbondenheidsgedachte?
Zondag 19 april 2009
Lijden vanuit het Hindoe誰sme Mevrouw Chaman, echtgenote en moeder van twee kinderen heeft al enkele jaren een beschadigd hart. 36 - April / juni 2009
Herhaling zaterdag 25 april
Televisie Haar hart functioneert maar voor 50%. De vele plannen die het gezin had zoals samen naar India, hun land van oorsprong, maar ook remigreren naar Suriname gaan niet meer door. Maar gewoon een dagje gezellig uit, bij familie en vrienden, winkelen, een etentje, verjaardag of trouwerij, gaan kan niet meer. Mevrouw Chaman heeft haar hele leven hart gewerkt om bijvoorbeeld de studie van haar kinderen te kunnen betalen. Als ze afgestudeerd en zelfstandig zouden zijn, dan zou er voor mevrouw Chaman, ruimte vrijkomen voor haar eigen verlangens. De beperkingen waarmee het gezin zich nu geconfronteerd weet, brengt stil verdriet met zich mee, vooral bij de kinderen, die nog zoveel voor hun ouders hadden willen terugdoen. Waarom dit lijden vragen zij zich af? Herhaling zaterdag 2 maart
Zondag 26 april 2009
Chatney.nl
Hierin deze keer onderwerpen die binnen families een bron van spanning zijn als gevolg van verschil in visie en interpretatie tussen de oudere en jongere generatie. Maar ook taboe - onderwerpen komen hierin aan de orde Herhaling zaterdag 9 maart
Zondag 3 mei 2009
OHM Magazine Hierin brengt OHM actuele ontwikkelingen die zich binnen de HIndoegemeenschap in Nederland voordoen. Welke initiatieven en activiteiten worden er binnen de HIndoegemeenschap ontwikkeld om tot meer inworteling en burgerschap te komen?
Herhaling zaterdag 16 maart
Zondag 10 mei 2009
Mantra en yantra Mantra’s zijn religieuze klanken die gebruikt worden om in contact te komen met het Goddelijke. Yantra’s zijn geometrische figuren die worden gebruikt bij religieuze ceremonies en die de devoot als het ware voorbereiden op dit contact. Hoe is die rol van mantra en yantra in het proces van in contact komen met het Goddelijke? 37 - April / juni 2009
Televisie Zondag 17 mei 2009
Tantra filosofie: Tantra als bron van kracht
Herhaling zaterdag 23 maart
Tantra staat in Nederland vooral bekend als een stelsel van technieken die genot, vooral seksueel genot kan optimaliseren. Maar Tantra in z’n originele context is een filosofie die inzichten aanreikt om tot zelfrealisatie te komen. “ leef in heelheid, accepteer alles wat er is op deze wereld als een vanzelfsprekend deel van het leven, Gebruik dit inzicht om je zelf te definiëren en zelfrespect en zelfwaardering te ontwikkelen. Dan word je leven voller.” Dat is wat de tantrafilosofie ons voorschrijft. Welke diepere inzichten liggen aan deze voorschriften ten grondslag?
Zondag 24 mei 2009
Herhaling zaterdag 30 mei
Betekenis van dromen Mevrouw Jhakari droomt elke avond. Ze schrijft haar dromen op. In de meeste van haar dromen komen Goddelijke symbolen of figuren voor die haar iets proberen te vertellen. Volgens haar zijn de dromen die ze krijgt boodschappen uit het kosmisch bewustzijn. Ze geven signalen door over welke keuzes te maken, ze gidsen haar door het leven. Maar volgens westerse wetenschappers zijn dromen bedrog. Als ze een betekenis hebben, dan is dat alleen in de zin dat ze onverwerkte ervaringen naar boven halen. Kunnen dromen inderdaad spirituele boodschappen bevatten?
Zondag 31 mei 2009
Herhaling zaterdag 6 juni
Chatney.nl Hierin onderwerpen die binnen families een bron van spanning zijn als gevolg van verschil in visie en interpretatie tussen de oudere en jongere generatie. Maar ook taboeonderwerpen komen hierin aan de orde.
38 - April / juni 2009
Televisie Herhaling zaterdag 13 juni
Zondag 7 juni 2009
Bewustwording van Hindoes in Suriname deel 1 Zelforganisaties hebben als het ging om bewustwording en emancipatie van Hindoes in Suriname, een belangrijke rol gespeeld. In een tweedelig programma staan we stil bij die organisaties die in dit proces een sleutel speelden. Vanaf de stichting: vereniging van Hindoestaanse immigranten die werd opgericht, direct na beĂŤindiging van de contractperiode tot de jongerenvereniging Navyuga, die in 1967 werd opgericht
Herhaling 20 juni
Zondag 14 juni 2009
Herhaling 27 juni
Zondag 21 juni 2009
zaterdag
zaterdag
bewustwording van Hindoes in Suriname deel 2 Jong zijn in Suriname deel 1 Tot voor kort wilde haast elke jongere Suriname zo snel mogelijk verlaten. Want zelfs al was je goed geschoold, het vinden van een baan was een groot probleem. Ze vonden dat het leven onvoldoende kwaliteit en ontplooiingskansen had. Maar de laatste tijd is dat heel erg veranderd. Nu zien jongeren in Suriname voldoende kansen. Want er is voldoende zelfherkenning in het publieke en religieus en cultureel leven. Steeds meer jongeren leven vanuit een overtuiging dat Suriname hun land is, waarin ze niet alleen een eigen plek moeten creĂŤren, maar ook helpen inrichten. Kunnen deze jongeren voor jongeren in Nederland die de weg kwijt zijn en zich gemarginaliseerd voelen, een spiegel vormen en bijdragen aan een sterkere verankering hier?
Herhaling zaterdag 4 juli
Zondag 28 juni 2009
jong zijn in Suriname deel 2
39 - April / juni 2009
Vertaling door: Dick Plukker
Televisie ओ३भ ् दयू दर्शन दस ू या सत्र २००९ यवििाय ५ अप्रैर २००९
सभम १५.३० से १६.०० फजे तक
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय ११ अप्रैर
ओ३भ ् सभाचाय : इसभें ओ३भ ् आज के हहॊद-ू सभुदाम भें हो यहे विकास को ऩेर्
कयता है । ज़्मादा फद्ध-भूरता औय नागरयकता प्राप्त कयने के लरमे हहॊद-ू सभुदाम भें कौन-से ऩहर औय क्रिमा-कराऩ हो यहे हैं? यवििाय १२ अप्रैर २००९
धभश औय साथी भनुष्म
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय १८ अप्रैर
हय भनुष्म अरग होता है , फेजोड़ औय लबन्न । हभ अऩनी लबन्नता ऩय, अऩनी
विलर्�ता ऩय जहाॉ तक हो सके ज़ोय दे ना चाहते हैं । इस तयह हभ अनन्म हो जाते हैं, हभें भौ़ा लभरता है । हहॊद-ू धभश का कहना है क्रक हभ सफ भनुष्म उन
लबन्नताओॊ के फिाजूद एक फड़ा ऩरयिाय हैं । एक दस ू ये से सॊफॊधधत । जो तनाि एक
तयफ़ लबन्नता की बािना औय दस ू यी तयफ़ सॊफॊधधत होने के विचाय से ऩैदा हो जाता है हभ प्रनत हदन के जीिन भें उसका साभना कैसे कय सकते हैं ? यवििाय १९ अप्रैर २००९
हहॊद-ू धभश औय िेदना
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय २५ अप्रैर
कई सारों से श्रीभती चाभन – ऩत्नी औय दो फच्चों की भाॉ – को हृदम-योग है :
उसका हदर लसफ़श आधा काभ ही कयता है । ऩरयिाय की जो मोजनाएॉ थीॊ – जैसे
बायत का सफ़य कयना, सयू ीनाभ भें िाऩस जाकय फसना – िे अफ नहीॊ चराई जा
सकती हैं । रेक्रकन मह बी नाभुभक्रकन हो गमा है क्रक चाभन ऩरयिाय िैसे ही कहीॊ सैय कये , दोस्तों औय रयश्तेदायों से लभरे, कहीॊ फाहय खाना खाए मा क्रकसी र्ादी भें
र्ालभर हो जाए । अऩने फच्चों की ऩढ़ाई के ऽचश के लरए श्रीभती चाभन ने ज़ज़ॊदगीबय सख़्त भेहनत की है । जफ फच्चे ऩढ़ चुके होंगे औय स्ितॊत्र फन गए होंगे तफ श्रीभती चाभन की अऩनी इच्छाओॊ के लरए अिसय ऩड़ेगा । अफ ऩरयिाय ऩय जो
ऩाफॊहदमाॉ हैं िे अनकही िेदना रे आती हैं , ऽास तौय ऩय फच्चों के लरए । िे अऩने भाॉ-फाऩ को उनके त्माग के फदरे भें उतना ही रौटाना चाहते । मह िेदना क्मों, अऩने आऩ से ऩूछते यहते हैं । यवििाय २६ अप्रैर २००९
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय २ भई
चटनी एन॰ एर॰ : इस फाय िे विषम जो ऩरयिायों भें फड़े-फूढ़ों औय मुिा ऩीढ़ी की
दृव� औय ननिशचन के अॊतय के कायण तनाि ऩैदा कयते हैं । ज़जन विषमों ऩय िजशन होता है , उनऩय बी ध्मान हदमा जाएगा । यवििाय ३ भई २००९
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय ९ भई
ओ३भ ् सभाचाय : इसभें ओ३भ ् आज के हहॊद-ू सभुदाम भें हो यहे विकास को ऩेर्
कयता है । ज़्मादा फद्ध-भूरता औय नागरयकता प्राप्त कयने के लरमे हहॊद-ू सभुदाम भें कौन-से ऩहर औय क्रिमा-कराऩ हो यहे हैं? यवििाय १० भई २००९
भॊत्र औय मॊत्र
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय १६ भई
भॊत्र िे धालभशक ध्िननमाॉ हैं ज़जनके द्वाया हभ ऩयभात्भा तक ऩहुॉच सकते हों । मॊत्र िे ज्मालभतीम ये खाधचत्र हैं ज़जनका प्रमोग धालभशक अनुष्टानों भें हो । िे ऩयभात्भा के सॊऩकश के लरए बक्तों को तैमाय कयते हैं । यवििाय १७ भई २००९
तॊत्र-दर्शन र्क्तक्त-स्रोत के रूऩ भें
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय २३ भई
हारैंड भें अधधक रोग तॊत्र को एक ऐसी ऩद्धनत सभझते हैं जो बोग को - विषेर्कय मौनबोग को - सिोिभ फना दे ती हो । क्रपय बी अऩने भूर सॊदबश भें तॊत्र एक ऐसा
40 - April / juni 2009
Hindi दर्शन है जो आत्भलसवद्ध प्राप्त कयने की जानकायी दे ता हो । “अऩना जीिन ऩूणत श ा से ज़जओ; इस सॊसाय भें जो कुछ है उसे जीिन के एक स्िमॊ-लसद्ध बाग के रूऩ भें
स्िीकाय कयो । अऩने आऩ को ऩरयबावषत कयने औय आत्भसम्भान को फढ़ाने के
लरए इस जानकायी का प्रमोग कयो । तबी तुम्हाया जीिन अधधक ऩूणश फन जाएगा ।” तॊत्र-दर्शन हभें मही आदे र् दे ता है । मे आदे र् क्रकस गहयी जानकायी ऩय आधारयत हैं? यवििाय २४ भई २००९
सऩनों का अथश
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय ३० भई
श्रीभती झकयी हय यात सऩना दे खती है । िह अऩने सऩने लरख दे ती है । अधधक
सऩनों भें दै िी प्रतीक औय रूऩ हदखाई दे ते हैं जो उसे कुछ फताने की कोलर्र् कयते हैं । श्रीभती झकयी के कहने से मे सऩने ब्रह्म-चेतना के सॊदेर् हैं । जीिन भें जो चुनाि कयने हैं, उनके फाये भें इर्ाये दे ते हैं; जीिन भें भागश हदखाते हैं । रेक्रकन
ऩज़िभी विऻाननमों के अनस ु ाय सऩने हभें धोका दे ते हैं । अगय उनभें कोई अथश हो
तो उसका भतरफ लसफ़श मह है क्रक िे व्मथश भानलसक अनुबि साभने राते हैं । क्मा िास्ति भें सऩनों भें आध्माज़त्भक सॊदेर् हो सकते हैं ? यवििाय ३१ भई २००९
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय ६ जून
चटनी एन॰ एर॰ : इस फाय िे विषम जो ऩरयिायों भें फड़े-फूढ़ों औय मुिा ऩीढ़ी की
दृव� औय ननिशचन के अॊतय के कायण तनाि ऩैदा कयते हैं । ज़जन विषमों ऩय िजशन होता है , उनऩय बी ध्मान हदमा जाएगा । यवििाय ७ जून २००९
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय १३ जून
सूयीनाभ भें हहॊदस् ु ताननमों की जाग्रूकता, ऩहरा बाग
सूयीनाभ के हहॊदओ ु ॊ की जाग्रूकता औय सर्क्तक्तकयण भें स्िािरम्फन सॊगठनों ने अहभ बूलभका ननबाई है । इस दो बागों के प्रोग्राभ भें हभ ऐसे सॊगठनों ऩय ध्मान दें गे :
ठे के की अिधध ऽत्भ होने के एकदभ फाद स्थावऩत हुए हहॊदस् ु तानी प्रिासी सॊगठन से रेकय सन १९६७ भें स्थावऩत हुए मि ु ा सॊगठन निमग ु तक । यवििाय १४ जून २००९
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय २० जून
यवििाय २१ जून २००९
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय २७ जून
सूयीनाभ भें हहॊदस् ु ताननमों की जाग्रूकता, दस ू या बाग सूयीनाभ भें जिान होना, ऩहरा बाग
अबी हार तक हय जिान ने जल्दी से जल्दी सूयीनाभ छोड़ दे ना चाहा । अच्छी तयह लर्क्षऺत होने ऩय बी नौकयी प्राप्त कयना एक फड़ी सभस्मा थी । उनका कहना था क्रक उनके जीिन भें कभ ही ऽूबफमाॉ औय विकास की सॊबािनाएॉ हैं । हार ही भें मह फहुत फदर गमा । अफ जिान सूयीनाभ भें काफ़ी अिसय दे खते हैं । क्मोंक्रक सािशजननक, धालभशक औय साॊस्कृनतक जीिन भें िे अऩने आऩ की काफ़ी हद तक
ऩहचान कयते हैं । अधधकाधधक जिान इस भान्मता से जीते हैं क्रक सूयीनाभ उनका अऩना दे र् है । उसभें उनको न ही अऩनी जगह फनानी है ऩय दे र् को बी सुदृढ़
कयने भें सहामता दे नी है । क्मा मे जिान हारैंड के उन जिानों के लरए जो यास्ते
बूर गमे हैं औय मह भहसूस कयते हैं क्रक हालर्मे ऩय बफठाए जाते हैं आईना फन सकते हैं औय महाॉ की औय भज़फूत फद्ध-भूरता भें मोगदान कय सकते हैं? यवििाय २८ जून २००९
सूयीनाभ भें जिान होना, दस ू या बाग
41 - April / juni 2009
ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय ४ जुराई
Radio 2e kwartaal 2009 de over weten r e en e M wden ervie t n ? ĂŻ e g grond chter hun a
Zondag 14.15 - 15.00 uur op
r de n voo je aa d l e sbrief M nieuw r e v j vi Lotus t.nl
w.ohm op ww
Radio 5
via de ether:
747 AM
en via de kabel:
Den Haag 88.1 FM Amsterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM
ne
of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.
Zondag 5 april
De harde kant van liefde Volgens Liz la Force zijn wij heel erg verwend met de zachte, warme kant van de liefde. Maar liefde heeft ook een harde kant, zoals een liefdevolle ouder streng kan zijn voor een kind. In gesprek met Liz la Force onderzoekt de Lotusvijver de harde kant van liefde.
Zondag 12 april
God in de mens Velen van ons zijn enkele decennia geleden afgestapt van een god buiten ons en zijn in een goddelijke kern binnen onszelf gaan geloven. Spirituele oefeningen zorgen ervoor dat deze kern zich kan manifesteren. Hebben we inmiddels ook opvattingen over het goddelijke in ons, zoals men van oudsher ideeĂŤn had van de god buiten ons?
42 - April / juni 2009
Zondag 19 april
Na lang zoeken een goeroe gevonden Regi Brand is al jaren spiritueel actief. Zij heeft vele grote spirituele leiders ontmoet en uiteindelijk vond ze in dr. Vijai Shankar haar leraar. In de Lotusvijver vertelt zij over haar lange zoektocht en de opluchting van het vinden van een goeroe.
Zondag 26 april
Yoga voor gezondheid? Yoga is in principe bedoeld om de individuele ziel met het Allerhoogste te verbinden. Dit is voor velen van ons een abstract doel. Ondertussen wordt yoga wel ingezet als een manier om gezonder te leven. Is dit ook de bedoeling van yoga of is het een vervlakking ervan?
Zondag 3 mei
De kunst van niet-doen In het Hindoe geschrift de Bhagawad Gita wordt de lezer aangemoedigd zich in het niet-doen te oefenen. Want alleen door niet-doen kan de mens werkelijk vrij worden. Maar hoe moet je niet-doen doen?
Zondag 10 mei & Zondag 17 mei
Het mysterie van de Himalaya Al duizenden jaren lang trekken hindoes naar de Himalaya gebergte op zoek naar verlichting en velen zijn met bijzondere ervaringen ervandaan gekomen. Er gaan verhalen rond over yogi’s die zich alleen aan de serieuze zoekers tonen en inwijdingen geven in geheime yogaen meditatietechnieken. In een tweedelige serie gaat de Lotusvijver op zoek naar het mysterie van de Himalaya.
43 - April / juni 2009
Zondag 24 mei
De natuur als genezer Helen Poolman kreeg te maken met het chronische vermoeidheidssyndroom en een whiplash door een auto ongeluk. Ze zocht heling voor haar lichaam en geest. De heling vond ze in de totale afzondering van de natuur met haar dagelijkse yoga en meditatie. In de Lotusvijver vertelt Helen Poolman hoe de natuur haar genas.
Zondag 31 mei
Ayurvedische massage Massages zijn heel erg in! En samen met de opkomst van de Ayurveda, de oude Indiase geneeskunst, is er ook veel belangstelling voor de ayurvedische massage. In de Lotusvijver hoort u de weldaden van deze massage voor lichaam en geest.
Zondag 7 juni
Aan de oevers van de Ganges Mevrouw Ramlal is sinds jaren een regelmatige bezoeker van Indiase heilige plaatsen. Maar het liefst zit ze aan de oevers van de Ganges en laat zich door de natuur inspireren. In de Lotusvijver vertelt ze over haar spirituele reizen naar India.
44 - April / juni 2009
Zondag 14 juni & Zondag 21 juni
Spiritueel leiderschap Hoe dragen we een leefbare aarde over aan onze kleinkinderen? De antwoorden worden steeds vaker in de spirituele hoek gezocht. Men gelooft erin dat spiritueel leiderschap voor een betere toekomst van de mensheid zal zorgen. Is dit geloof terecht?
Zondag 28 juni
Yoga ontstrest kinderen Kinderen zijn tegenwoordig erg druk en moe. Daarom begon Helen Purperhart 10 jaar geleden met haar yogacentrum Jip en Jan. Vanuit dit centrum verzorgt zij professionele kinderyoga en andere aanverwante opleidingen en trainingen. Zij vertelt in de Lotusvijver over de effecten van yoga op vooral drukke kinderen.
45 - April / juni 2009
Radio 2e kwartaal 2009
Zaterdag 16.00 - 17.00 uur op
Radio 5
via de ether:
747 AM
en via de kabel :
Den H aag 88.1 FM A msterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.
Sinds september 2008 maakt OHM in samenwerking met de Boeddhistische Omroep Stichting (BOS), Nederlandse Moslim Omroep (NMO) en de Nederlands Islamitische Omroep (NIO) een nieuw multireligieus programma: ‘De Zevende hemel’. Deze is te beluisteren op zaterdag van 15.00 - 19.00 uur, met van 16.00 tot 17.00 uur de OHM. Het programma Darshan op maandag is daarmee komen te vervallen.
Zaterdag 4 april
Creoolse dominantie over Hindoestanen Professor Gowricharn besprak in het maartnummer van het blad Hindulife de creoolse dominantie op Hindoestanen in Suriname. Zijn column begint met de constatering dat het onderwerp niet bespreekbaar is. Zijn de opmerkingen van Gowricharn het begin van een rassentegenstelling?
Zaterdag 11 april
Schuif aan in De Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp.
46 - April / juni 2009
De Zevende Hemel Zaterdag 18 april
Overlijden in Suriname Hindoestanen hebben vaak een deel van de familie in Suriname wonen. Om huwelijken en jubilea bij te wonen, worden reizen maanden van te voren gepland. Maar bij ernstige ziekte en overlijden moet de getroffen familie in alle haast ontzettend veel regelen om nog afscheid te kunnen nemen. OHM volgende een familie bij een overlijden.
Zaterdag 25 april
Schuif aan in De Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp
Zaterdag 2 mei
Afscheid nemen van Suriname De meeste Hindoestanen zijn rondom 1975 (de onafhankelijkheid) naar Nederland gekomen. Nu bijna na 35 jaar komen steeds meer ouderen in de fase dat ze nog een keer naar Suriname willen om afscheid te nemen van hun verleden. OHM volgde enkele Hindoestanen.
Zaterdag 9 mei
Zorg van Hindoestaanse ouderen is beneden peil Ouderen hebben een voorname plaats binnen de Hindoestaanse cultuur. Op de oude dag verdienen ze nog alle respect men dient voor hen te zorgen. Maar volgens de heer Pahladsingh is het niveau van zorg van Hindoestaanse ouderen beneden peil. Hoe komt dat?
47 - April / juni 2009
Radio Zaterdag 16 mei
Schuif aan in De Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp
Zaterdag 23 mei
Schriftlezing bij overlijden, wie doet het nog vrijwillig? De traditie is dat er na het overlijden twaalf dagen lang in het huis van de familie uit Hindoe geschriften wordt (voor) gelezen. Maar de meeste pandits hebben het erg druk. Wie moet het dan doen? Is deze traditie nog vol te houden?
Zaterdag 30 mei
Schuif aan in De Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp
Zaterdag 6 juni
20 jaar SLM ramp Na drie mislukte landingspogingen stortte op 7 juni 1989 de Douglas DC8 bij de vierde poging neer. Er vielen 176 slachtoffers en waren slechts elf overlevenden. 20 jaar na het voorval staat OHM stil bij deze SLM ramp.
48 - April / juni 2009
De Zevende Hemel Zaterdag 13 juni
Schuif aan in De Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp
Zaterdag 20 juni
Armoede onder ouderen Hindoestaanse ouderen schamen zich ervoor om toe te geven dat ze met moeite rond kunnen komen. En toch staan ze weer klaar met de cadeautjes voor de (klein)kinderen. Is er sprake van een probleem?
Zaterdag 27 juni
Schuif aan in De Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp
49 - April / juni 2009
nr
2
14
a
/
2008
12,00
nr
3
14
/
2008
12,00
nr
en n Alle
kkig en gelu
/
hind 15 jaar
Ron ald
n
felic iter
n
n
Shu bh
Pla ste
suk rk , Man
h Pat el
n
en OHM
Div ali
ns n we tijde Wat doe
jesf het licht
ees t?
n
vro uw Am ma kra cht van de ove r de
2009
12,00
15
1
erla nd OH M in Ned 15 jaar oeïs me
!
ingi n de kon st van WO II n In dien sta nen in de Hin doe a: taa t al kan and gie bes n Vive sele reli Uni ver
12,00
nr
n
ker a en kan n Yog ziek ? gew oon ma of n Kar eid dlo osh n Ge wel ata hâb hâr Ma in de
2008
/
14
4
n
n han dele eloo s Bel ang dat ? (hoe ) kan diep ’ s gaa n er s knu ffel knu ffelm oed de ‘Am ma’ w met Inte rvie kel Hol i spe kta ek en sym boli
Ook dit voorjaar maken we graag anderen blij. Schenk uw relatie, uw goede vriend of uw familielid daarom een jaarabonnement op OHM Vani. Zo blijven ze een heel jaar op de hoogte van boeiende ontwikkelingen op het gebied van filosofie, religie, cultuur en spiritualiteit èn van alle programma’s die OHM op radio en televisie uitzendt.
TIP
Voor e12,- maakt u iemand een heel jaar lang blij.
DE
CA
Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 E-mail OHM: info@ohmnet.nl
AU -
Voor meer informatie neem contact op met:
50 - April / juni 2009
Saraswati Art Publishers Gespecialiseerd in boeken over Hindoestaanse kunst & Cultuur
Verkrijgbaar boeken over: HindoeĂŻsme - Boeddisme - Islam - Yoga - Ayurveda - Indiase Astrologie - Geschiedenis Klassieke Indiase muziek & dans - Bollywood - Studie methoden Hindi - Urdu - Sanskriet - Hindiboeken
Bezoek onze webwinkel: www.saraswatiart.com
en bestel nu bij de grootste webwinkel voor Hindoestaanse / Indiase boeken en CD’s
Geef eens een boek...
!
nieuw
...of een CD cadeau!!
Saraswati Art publishers & Distributeurs
Bezoek onze Literatuurdagen & boekenmarkt Voor meer informatie: info@saraswatiart.com of bel Telefoon 020 - 696 64 05
51 - April / juni 2009
Ayurveda Massagetherapeut: een boeiend vak! De Hogeschool Ayurveda Geneeskunde verzorgt al jarenlang haar Ayurvedische opleidingen; tientallen Ayurvedische Massagetherapeuten met een goed draaiende praktijk in Nederland, België en Duitsland hebben hun waardevolle diploma’s bij ons gehaald. Onze lessen zijn boeiend, zeer gericht op de praktijk en in helder Nederlands. De Hogeschool staat onder leiding van de ervaren geneesheer en filosoof vaidya Robert H. Swami Persaud, die ook diverse boeken schreef welke allemaal door Servire/Kosmos Z&K (Utrecht) worden uitgegeven. De opleidingen worden gegeven in Nijmegen en starten steeds in vooren najaar.
De Ayurveda Praktijk. De medische Ayurveda praktijk van vaidya Robert H. Swami Persaud is van maandag t/m vrijdag te bezoeken volgens afspraak. U komt voor een eenmalig en uitgebreid consult van ca. 2 uren, waarbij u zonder rompslomp, dure pillen of moeilijke oefeningen te weten komt hoe u uw lichamelijke en geestelijke gezondheid weer helemaal optimaal kunt krijgen! U krijgt een zeer persoonlijk en duidelijk voedingsadvies en adviezen welke uw leven betreffen. Zelfbewustzijn, inzichtsgroei en energie vormen sleutelwoorden in het consult. Langdurige chronische klachten, overgewicht en malaise nemen allemaal af door een juist voedingsen leefpatroon, geheel afgestemd op uw persoonlijke situatie. Indien gewenst, kunt u na afloop zelfs in uw eigen regio door een van onze meer dan 50 Ayurvedische therapeuten verder behandeld worden. Het tarief voor het eenmalig, ca. twee uur durende consult bedraagt niet meer dan € 135,- welke door de meeste zorgverzekeraars wordt vergoed. Op de site www.ayurveda-center.com staat de meest aktuele informatie, die moet u zeker even bezoeken!
Even bellen? Onze telefonistes staan u elke werkdag van 08.00 tot 17.00 uur vriendelijk te woord. Alle info: tel. 024-641 83 98 (buiten kantoortijden: 024-645 03 16).
52 - April / juni 2009